Google
This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scannod by Google as pari of a projcct
to make the world's books discoverablc online.
It has survived long enough for the Copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to Copyright or whose legal Copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discover.
Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken Steps to
prcvcnt abuse by commercial parties, including placing lechnical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use ofthefiles We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.
+ Refrain fivm automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's System: If you are conducting research on machinc
translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of text is helpful, please contact us. We encouragc the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout this projcct and hclping them lind
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in Copyright varies from country to country, and we can'l offer guidance on whether any speciflc use of
any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search mcans it can bc used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe.
Äbout Google Book Search
Google's mission is to organizc the world's Information and to make it univcrsally accessible and uscful. Google Book Search hclps rcadcrs
discover the world's books while hclping authors and publishers rcach ncw audicnccs. You can search through the füll icxi of ihis book on the web
at|http: //books. google .com/l
Google
IJber dieses Buch
Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Realen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im
Rahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfugbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde.
Das Buch hat das Uiheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch,
das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kann
von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles
und wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist.
Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei - eine Erin-
nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.
Nu tzungsrichtlinien
Google ist stolz, mit Bibliotheken in Partnerschaft lieber Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse
zugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nie htsdesto trotz ist diese
Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch
kommerzielle Parteien zu veihindem. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen.
Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:
+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche Tür Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese
Dateien nur für persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.
+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen
über maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengen
nützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials fürdieseZwecke und können Ihnen
unter Umständen helfen.
+ Beibehaltung von Google-MarkenelementenDas "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information über
dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.
+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalität Unabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein,
sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USA
öffentlich zugänglich ist, auch für Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist
von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässig
ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf der
Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben.
Über Google Buchsuche
Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. Google
Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser Welt zu entdecken, und unterstützt Autoren und Verleger dabei, neue Zielgruppcn zu erreichen.
Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unter|http: //books . google .coiril durchsuchen.
IIES .
BUCH
HAFTEN
i ?c
<--■
BIOGRAPHISCH-LITERARISCHES
HANDWÖRTERBUCH
«UR GESCHICHTE
DER EXACTEN WISSENSCHAFTEN
X
ENTBALTENü
NACHWEISUNGEN
ÜBER
LEBENSVERHÄLTNISSE UND LEISTUNGEN
VON
MATHEMATIKERN, ASTRONOMEN, PHYSIKERN, CHEMIKERN, MINERALOGEN^ GEOLOGEN ÜSAV.
ALLER VÖLKER UND ZEITEN
GESAMMELT
VON
Jr C. POGGENDORFF
MITGLIU) DER AKABBMU DKE WISSBNSCUAFTKN ZU BKBLIN.
ZWEITER BAND.
M-Z.
I
[ LEIPZIG, 1863.
VERLAG VON JOHANN AMBROSIUS BARTH.
.»
^
Das Recht der Uehersetzung vorbehalten.
■>.
Liste derjenigen neuen Artikel,
welche für ö^ß später erscheinenden Supplemcntband dieses biographisch-
literarisdMD Handwörterbuchs gegenwärtig (Michaelis 18G3) vorliegen.
d'Aimeoort, Cb. F.
d'Abbadie, j^ Th.
Abbene, A.
Abbot, A.
Abel, P. A.
Abiosi, G.
Ackoer, II. Jj^
Adams, Ch. B.
Adlw, J. Ch.
Agirdh, K. A.
Agoethler, M. G.
L Aigoer, A*. .
f Aikin.J.
AiMworth, W. F.
Albich. J. St.
Albtyiele. J.
Alb«rti, S.
AiciD.M.
Alex, P.
Alexander, St.
Alexander, J. H.
Aleunder, A.
1 Alger, F.
i Allengren, J. J.
AUten-Dtilac, J. L.
Allhans, A. H. J. v.
AltheD,J.
Altmann, J.
Amerling, K.
Amei,N.
Andenip, II.
Andemn, J. J. ^
Andrieux, E. ^
Angelis, A.
Angiolioi, J.
Anated, D. Th.
Anihofner, F.
Apjohn, J.
Apperl, Ch. M.
Arakielowitz, 6.
Arbon, J. G.
Archer, . ^.
AreoSt' R* F. B.
AriUnder, N. L.
Armstrong, . . .
d'Arnal, B.
Arnd, B.
Arndtsen, A. F. 0.
Arnoux, J. R. C.
Arschenewsky, B. K.
Artiga, F. A.
Ascbenboro, K. H. Bl.
AscbofT, L. A. '^
Assump9äo, J.
Atkinson, H.
AttfleykJ.
Aubervö. G. D.
Auerbach, J. A.
Augureill, G. A.
d'AuxiroD, J. B.
A^ J. B.
AfbgBdro. . . .
Aylesbury, . . .
Bacaloglo, B.
Bache, F.
Bachettl, L. ^
Baek, G.
Bailey. J. W.
Baird, Sp. F.
Bakker, M. M.
Baltaglini, G.
Baltzer, R.
Bannacker, B.
Barca, G. M.
Baret, J.
Baretti, L.
Barnard, F. A. P.
BarrödeSt.Venant, ..
Barrett, J.
Bascariiii, G.
Bassi, P.
BatiUiat, P.
Bandrimont, A. E.
Bauer, A. A.
BanmaQD, A. Ch.
BeaafoHF*
Beccadelfi, A.
Beechey, F. W.
Beekmann, J.
Beguin, N.
Beissenhirtz, F. W.
Beke, Ch. T.
Belanger, J. B. Cb. J.
Belcher, E.
Bell, J.
Bell, H.
Bellocq, A.
Below, B.
Below, J. F.
Ben Begeh.
Berchthold, . . .
Berde. A.
Berg, E.
Berger, V.
Bergsma, C. A.
Berigny, Ch.
Beringer, ß.
Berkhahn, K. A. W.
Berkiewitz, L.
Bernard, P. J.
Bernoulli, F. A.
Beftagnini, C.
Bertazzi, J.
Berthaud, . . .
Berthier, J. E.
Berthod, ü.
Besnard, A. F.
Bianchi, B. U.
Bienaymä. J
Blerens de Haati , . . .
Bigazzini, G.
Bilharz, . . .
Billot, J. B.
Binder, J.
Rischof, K.
Bishop, . . .
Bitouzö d'Auimenil, M.
Bittner, A.
Biiio, J. A.
Bjerkntfs, C. A.
Blanchard, Th.
Blanchard, J. B. .
Blancbet, P. H.
Blanchet, A. L. P.
Blenginö, D.
Bley, H.
Blondeau, . . .
Blondlot, N.
Blücher, H. v.
Blum, L.
Blum, J. A.
Blumenstein, F.
Blumenstein, J. B. F.
Blyth, J. L.
Boeder, J.
Böklen, G. H. 0.
Böttger, K. Th.
Bohn, J. C.
ßoileau, P. P.
Bois-Reymond, P. du-
Bolyai, W.
Bonaventura, F.
Boncompagni, B.
Bond, W. C.
ßonicelli, V.
Bonjour, J. F.
Booker, J.
Boot, G.
Booth, J.
ßooth, F.
BordazardeArtazu, ...
Bordier-Marzet, G. A.
Borgo, C.
Borkenstein, K. F.
Borsig, . . .
Bolhe, F.
Bouchardat, A.
Boucherie, . . .
Bouchü, E. J.
Boudin. J. C. M. F. J.
Bougrov, . . .
Boubin, P.
Bouquet, C. J. C.
Bouris, G. C.
Bowdich, Th. E.
Bowmann, J. E.
BKCtibllla, P.
Brandt, B.
Bret. J. J.
Brettes , g. UarUn de
BreltM.
Brauil, J.
Breyiig, J. A.
Briol, Cb.
BrrMon, B.
Brocb, L. U. B.
Broch, Tb. Cb.
BrockardTA.
Dromme, . . ,
Brouwer, S,
BToita, S.
Browne, W.
Bru«, E. R.
Brugnalelll, G.
Brnnet, J. K.
Brunner, J.
Buctian, D.
Bacbner, Cb L. O.
Buoholi, A.
Buchwalder, A. J.
Huckland, C.
BUsainp, C. '
Bundachue, J. o. 0.
Buoocompagitt, t.fioii'
compeB"'-
Burkhsuser, N.
Burkherdt, A. U.
BuMon-Oescars, . . .
Büttel, P.
Buyoll, J. E,
Buyaiog, D. J. St.
Cidel de Ganicourt,
Gh. L. F.
Caesins, G.
Caillel, V. U.
Caillel, P.
CaillJeud, F.
Caldag, F.
Caldwell, J.
CaloviuB, A.
Cambray-Digny, . . .
Cambridge, R. 0-
Caropaignac, A. B.
CampeilJa, T.
Campen, P. v.
Campoervur, J.
Canard, N. F.
Cniiellik«, A.
Caunablch, J. G. T.
CBDlilaar, J.
C»p, P. A.
CapelliDl, G.
Capocci, E.
Carius, L.
Carh-Hubbi, 6. R. de
CariDoy, G.
Carney, J. A. de
Caray, ... de
Caron, H. L. M.
Cerrington, R. E.
Carro, J. de . (
Cartier, N. G.
Casroann, 0.
Caalaigne, G. da
C88le[-Fr«ard,R.A.de
CsstiUon du Povlail,
L. A.
CaumoDt, A.
Cav8iJl«-Col, A.
Cevfl, F.
Cavendiib, Tb.
Cerulli, F. P. L.
CelU, F.
Challoner, Tb.
Cbancel, G. Cb. B.
Cbarlea, J.
Cbapusel, J.K.
Cboulard, J. H.
Chaavio, F. J.
Chazoltun, A. U. It.
Cbcnu J Ch,
Cbriatieni, J. W.
ChrUtie, H. C.
Chri8h)ffe1, E. B.
Churcb, A. H.
Cbarruca, C. D.
Ciicar y Ciaoer, G.
Clark, A.
CleavalflDd, P.
Clebscli, R. F. A.
Cleveland, P.
Cloella, A. L.
Clouet, P. H.
Codaui, A.
Cobn, F. J.
Coba, R.
Cobn, U. L.
Colboro, W.
Colburn, Z.
Colin, J. J.
Colladon, L. Tb. F.
Collardeaa, Ch. F.
Corias, 1. P. L.
Colt. S.
Com bei, E.
Comploa, S. J. A.
CoraalDok, J. L.
Comte, A.
Coonell, . . .
Cooybeare, W. D.
Cooke, J. P.
Coopmaai, Q.
Coracban, J. B.
Cordier, j.
Cort, F.
Cortambert, P. F. B.
Cories, G.
Colteau, G.
Coltereen, . . .
CoDcbe, Ch. H. F.
Coulvier-Gravier,R.A.
Coumot, A. A.
Cousin, J.
Coat«lle, J. U. J.
Cowper, Cb.
Craaeen, D.
Craca-Cakert, F.
Credner, C. F. H.
Cremooe, L.
Crichlon, A.,
Crorapton, 9.
Crookes, W.
Crügor, F. E. J.
Curio, J.
Ciecb, J.
Cilrbesi. J. A.
Ciwalioa, I. E.
Dahl. T.
Dahlander, G. R.
giblslrtim, R. J.
alibard, Tb. F.
Dtllery, Tb. Cb. A.
Dana, S. L.
Dangor, B. F.
DiDger, F. Pb.
Daoglcaurt, P,
Dant, C. F.
Darcy, H. Pb.
Dali, G.
Dancourt, B.
Daudin, J. A.
DauMy, P.
David, I. P.
Daviea, Cb.
Davis, Cb. H.
Day, J.
Deine, J.
D|balD, A.
Dlbouber«, . . .
Debray, H. J.
Decber, G.
Dogouisäe, J. *
Delamarcbe. Cb. F.
De la Rue, W.
Delauaay, C. J. V.
Deleuil, . . .
Descroiilllet, P. •
Desnoyers, J. P. F. Sl.
Deaor, S.
Desligny. P. D-
DevillB, P. F. A.
Dick, Tb.
DidioD, Cb.
Dfan, Ch.
DlelrichB, C. G. H.
Dien, Tb.
DilliDg, C. A. A.
Dimberg, S.
Ditten, H. S.
Dodd, R.
Dodoena, s. Dodo-
Dodonaeng, R.
Dobelius, J. 1.
Doesburg, Th. v.
Doltuss, E.
Donati, B. G.
Donoti, A.
Dortbes, J. A,
DorvauK, N.
Dooliot, J. P.
Doanet, . . .
Doy^e, L. ^
Drepiei, A.
Drecbsler. H. A.
Drew, i.
Dubocq, J.
Dubois, P.
DuBois-Heymond, P.
s. Bois-Heymond.
Dubrnofaut, Ch.
Duo, Ch.
DüdDhke, G. A. F.
Dumea, W. A.
Dvmoulin, H.
Du Potit-Thouars. . .
Dupuis, . . .
Dupuy-Debordeg, . .
Durtge, J. H. K.
Durbeim, K.
Etflon, J.
Ebel. H. Cb.
Eben, G. A.
Ebla, H.
Eder, G.
Eggertl, V.
Ehrlich. F. K.
BbTmaav, M. S.
Eickma, B.
Ekeri, J.
Bllel. W. 11.
Elliol, Cfe. U.
Bogelmann, W.
Engelsbach-Larivifere
Engiert, J. w.
Engramelle. II. D. J.
Ericsson, J.
Eseher, P. F. J.
Ewbenk, Tb.
Bwert, A. W.
Ewing, I.
Faesi, J.
Fahrenkohi, J. A. R
FairbaiD, W.
Faico, i. J.
Falkeoberg, A.
Fallesen, L. S.
Faludi, F.
Farrar, 1.
Faure, G. 5t.
Fearnley, C. F.
Felici, R.
Fiet
,0.
fr, 0. W.
Finkaner, R. H.
Fischer, J. Pb.
Fischer, E. G.
Fischer, K. Cb. F.
Fischer, A. W.
Filcb, i.
Fitlig, R.
Fitton, W. H.
Fitiroy, R.
Flacbat. E.
Flaut», ... •
Fkiicher, F.
FleiMh», K. J. F.
Flemmiag,' J.
FIcmmIng, F. W.
Flendtr, H.
Fluckicw'. F. A.
r-Jtt, k. H.
Foiterlc, F.
FanUlMT, ...'•.
Furb«, D.
FarhM, B.
FotUr, G. C.
Fourona, N.
FouiMl, J. J. B. X.
Fourml, V.
Francoeur, P.
f'»tt. J.
^'riDli, J.
FrjpollJ. L.
Frei« AUamio, . . .
frtmrj. P. J, I. da
FrBOMDt, J. Ch.
fM^Dat, Cb. L.
Frtkkher, U.
Froebde, I. F. A.
Fromeil, p. G.
FürtKaberger, J.
Fiiriel, . . .
GribJ«d, Ch.
GidoliD, A.
GiuDird, F.
GitlMl, B. N.
G*rbtD, Ch. V.
Gmlli, N.
Garnnr. J. ].
Gagpifl, J. H.
6».trret, L. D. J.
GNlnafden, J.flk.8-
Gnm, A. L.
C«lb,F. A. L.E.W.
G«aih, G.
Cinuio, Tb. G. B.
Gtmi, N.
GMwiUo, A.
GiDMrt.). H.
Uillnpw, W- H.
Ginrd, p. S.
Giilio, C. J.
GlidMo»«, j. H.
GlUndtr. G. W.
'Ütmi.J.a.
GooudaSflkbJ.
Corisi, G.
GnidMB. L.
Grudla, Ch.
Gti«.l,
GrM.J.8.
Cnlt«, F. H.
Wr.n.
M, J. H.
Güinbel, K. W.
GUmbel, Th.
GunsberH, It R.
Gu(>rnnger, B. A. F...
Guorin-Varr^, Th. i
Gueymard, E. .
Guggaiil, A. ,i
Gummi, B. H.*'-
Gayot, h
Htaxnaii, P. J.
Htcklay, Ch. W.
Hagen, 0. H.
Hagenbneh, J. E.
Hageoow, K. F. t.
H«g«rap, H. St.
Hai nie, J.
Halndi, S.
Haldaoe, R.
Kall, 1.
Haliwyl, J. ab
Hamel, J.
Hamilton, W. R.
Hanker, H.
Heosen, K.
Haasleen, N. L.
Hantier, G.
Hardegg. ... k
HarfTefaldt, B. *
Harim ...
Harsch t. Almendln-
g«r, ...
Hirt, A. S.
HarUg, Th.
HaMenstaln, ... .
Hstteadorff, K. F. W.
iHaaghtoa, S.
Üaiulaab, F. ' '
Heyes, A. A.
Heynovlns, H.
Heidtmana, A.
Hein, W.
Heine, H.-B.
«Imes, J.
nry, i.
Renalow, J. St.
Henii, F.
H«rault, . . .
' Herrgen, J. E.
Herrick, E. C.
Hill, Th.
Hipp, M.
HochtteUer, Ch. F.
Hoe, R. U.
Hörbye, J. C.
HtWIln, J.
HedgbiDSon, E.
HolTiDBDa, J. Ch.
HolTmann, R.
Hottmana, H. K. H.
Höh, 0. H. Th.
Holger, Ph.
Holkw, J. J. t.
HolnAer^ H. J.
Hoiiiigrea, K. A.
Halten, C. V.
HomeDdeAndrada, .
Hornbeck, . . .
Nora er, L.
Hortfteld, Th.
Huette, L.
Hug, N. K.
Hughes, B.
Hulot, N.
Hummel, K.
Hummal, C. G.
Hundt, R.
Huat, Th. Sl.
HunI, R.
Iseodoorn, G. v.
iHidorv. Sevilla.
Ivf uaics, . . .
Jacob, W. St.
Jamieson, Tb. F.
Jaugeon, N.
Jaunez, J. P.
Jeittelea, L. H.
Jocbmanit, B. K. G. G.
Johnion, M. J.
Johnston, A. f..
Jok«ly, . . .
Joubert de la Salette,
P. J.
JoaOWty d'AbbuiB, C.
F. D. de.
JoulTfoy, A. da
Jourdan, A. J. L.
loy, Cb. A.
Junge, K. A.
JuDgbann, G. J.
Josl, F. G. A.
KIppelin, C. B. R.
Kell, 0. .
Kerguett«7>. D. de
Kerl, F. B.
{euler, J. G.
ing, t.
Kino, E.
Kittel, M. B.
Köcbel, L.
König» K. R.
Kopp. B.
Krants, k.
Kraul, K. I.
Krebs, O.
Krieger, W.
Krocker B. 0. F.
Kronauer, J. H.
Kudernatsch, Jos.
Kurs, 1. Pb. A.
KutoTga, St. S.
Kylman, R.
Lh Chabeauasitre, A.
J.M.
Lachman, W. L.
Lallemant, N. C. de
La aderer, X.
Lange, K. J. H.
Lapham, J. A.
Lapie, E.
Urkin, N. J.
Lartigue, J.
Laaaulx, E. v.
Utos^ J. *
Launay, J. B.
Luvocat, A.
Lawes, J. B.
Lebaillif, A. C.-«.
Le Bergue, V. A.
Leboa, Ph.
Leboyer, J. F.
Lebrun, L. J.
Lecost, Y. H. G. P.
LeconM, J.
LecoDte, Joa.
Ledean, J. A. N. R.
Lefebvre, F.
Letevre, N.
Lef^vre, 1.
Lefraoc, O. F.
Lshi^. 4.
Le Nntonnier, G.
Lenoble, P. H.
Leossen, E.
Leiiuskl, Tb.
Liais, E.
Lidih de leade, Tb.
G. ¥.
Lieuaaoui, J? P. P. A.
Ligot. L.
Llndelüf, L. L.
Lionoe, A. de.
Lionnet, F. J. B.
Lipa, F.
Usta y Aragon, A.
Logen, G.
Logen, W. E.
Logeman, W. U.
Lohomilller, A.
Langmar, A.
Loos, 0. H. de
Lor«, G.
Loreni, L. V.
Luboldt, R. A.
Ltkber, Th.
Luyis, J.
Hacadam, I. L.
Hackay, A.
Uacnevea, W. J.
Hacworlh, H. F.
Haddy, W.
Hagneville, H. D.D. da
HaiQ, R.
Heissiel, . . .
Hellet, A.
Jlal^l, Ch. F.
Manros9, N. S.
Marcel, W.
Marguerie. J. J. de
Marguerit, ... de
Marquard, A.
Marquart, L. C.
Martin, W.
Martin, L. A.
Martin de Brette», J. B.
Martini, G. H.
Maslard, J.
Matthes, d J. ;•
Mathion, 0. L.
May, Ch.
Meglilzky, N. G.
MeissM, A. A.
Meiasas, N.
Mendeiejew, D.
Menke, K. Th.
Menzzer, K. L.
Mörat, G.
Mercaatel, J. B. A. de
Mercier de Boisay, A.
B.
Merimöe, J. F. L.
Meyer, 0. A. E.
Meynier, H.
Michelazzi,. A.
Mielichhofer^ M^
Miller, J. F. ^
Miqael, F. A. W.
Mitchel, 0. M.
Mitchell, M.
Moönik, F.
Mtfbius, J.
Möller, J. 0. L.
Möller. feM.A»
MoissaMl^ L.
Montpelet, A. V. de.
Moretti, G.
Morin, P. Th.
Morley, R. R. I.
Morse. S. E.
Moseley, H.
Mudge, R. Z.
Mudie, R.
Munting, H.
Napier, R.
Narrien, J.
Nauck, E. F.
Nehus, . . .
Neugebauer, L. A.
Noumayer, G.
Nicolosi, G. B.
Niemann, A.
Niemtschick, R.
NIeawenhuia, J.
Nöggerath, J. E.
NougarMe de Fayet,
A.
Novi, 6.
Obici, P.
Odön, 4.
OettjDgen, A. J. v.
Ogle, J. A.
Oppel, K. A.
d'Orbigny, M. Ch.
Otto, G. E.
Owen, 0. D.
Oeyen, J. H. v.
Pacinotti, L.
Pareto, L.
Parkman, Th.
Pasch, 6. E.
Paschen, F. H. Gh.
Perkins, B.
Perkins, G. R.
PerliUi, J. 0.
Petit, J. J.
Philippe de Ksrhallet^
Ch. M.
Piciel, K. J.
Pignalari, F. J.
Pitaro, A.
Plate, F. M.
Playtoir, W.
Pohle, J. Ch.
Poiosinet de Sivry, L.
Polonceaa, C.
Preckenfeldt, F.
Prouhet, P. H. B.
Purgine, J.
Quesnot, T. J.
Raimondi, A.
Rain, J. v.
Rarapold, F.
Read, N.
Rebonl, H. P. S.
Reichenbach, R. T. t.
Reinsch, E. H. E.
Reiss, J. W.
Renwick, J.
Reoleaux, F.
Richter, R. J. «
Röttger, J. Gh.
Rogalinski, P.
Rogers, W. B.
Rogers, H. D.
Rogjftn, R. B.
Rootsey, J. ^^
Ronssel, H. F. ITcIe
Rahmkorff, H. D.
Rumpf, L.
Sabbadino, C.
Salmon, G.
Sangiorgo, P.
Sarres, J. H.
Sauber, W.
Schabus, G.
Schaub, J. J.
Scheibler, K. B. W.
Scherschnick, L.
Schiel, J. H. W.
Schiller, J. M.
Schmidt. J. M. F.
Schönlein, Ph.
Seh rader, B. J. H.
Schulz-Fleeth, . . .
Schumacher, W.
Schuster, F.
Scoppewer, F. G.
Semenoff, Th.
.Sielentz, H. H.
Socher, J.
Sonntag, . . .
Sorby, H. C.
Stewart, B.
Stocke r- Escher, K.
Taylor, W.
Taylor, J.
Thomson, J. sen.
Thomson, J jun.
Thomson, R. D.
Tiessenhaus, C.
Torrey, J.
Unger, F.
Walser, F. X.
>Valz, ...
Wasbrough, M.
WeUel, F. L. E.
Wiebel, K. W. M.
Wittstock, Ch.
Ysi^P^orn , s. Isen
dojirti.
%.
' ♦
flM^Bl^^PW^Vl
(i Anton Jacob. — Abb^, Prof.
d. Chemie a. Physik am Jesuitencollegium
zu Alost, dann an dem zu Namur (Or),
geb. 4795, Juni 13, Maestricht.
Sur le fer indifferent ä l'action de l'acide ni-
trique (Bali. aead. Bruxell. VI, 1839). Sur
l'actioD galvanique (Ib. XIV, 1847). Sur l'ö-
lectricite (Ib. id.). Sur le magnätisme terres-
tre (Ib. id.). Sur ie renversemeot du signe
«lectrtque (Ib. XV, h%k%). Sur le changement
düfigoe älectrique d'une bouteille d^chargöe
(Ib. id.). Sur une anomalie dans les rdactions
^ectriques (Ib. id.). Sur le transport möca-
Diqaede la mati^re pondärable (Ib. id.). Exa-
meo critique du Systeme de la f uiditä dlectri-
qiie(lb. XVI, 4 849). Sur la s^parabilitöwdes
priocipes 61ectriques (Ib. id.). Sur la d^om-
position ^lectro-chimique par des voltamdtres
diff^reats (Ib. id.).
Maas8| Johann Gebbard Ehren-
reich. — Dr. Phil., Prof? (extr. 179 4,
ord. 4798) d. Philosophie an d. Univ. zu
Halle (M. W) (N),
geb. 4766, Febr. 26, Krotiendorf bei
Halberstadt.
gest. 4 823^ Dec. 23, Halle.
Grundriss d. raüneii Mathematik, zum Ge-
brauch bei Vorlesungen, 8°, Halle 4 795. —
Philosophisches.
Maoalre (Macaire-Prinsep*), Isaac
Fran^ois. — Honorar-Professor an d.
Acad. zu Genf. Mitgl. d* Soc. de physique
et d'bist. naturelle dasHbst (Or),
geb. 4796, Juli 24, Genf.
Nolice sur la vie etc. de Th. de SansBure, Gen^ve
1845. Sur la phosphorescence des lampyres
Ann. chim. et phys. XVII, 4 824). Sur la colora-
tiooautomoale des feuilles (Ib. XXXVIII, 4 828).
Sor Tinflaenoe des poisons sur les plantes
d<Mi(i«jde moavements irritables (Ib. XXXIX,
4838). Sar rempoisonnement des väg^taux
p3r lessubstances vönäneuses qu'ils fournis-
»«Qt eai-mömes (Ib. id.). Sur l'origine de l'a-
zote qa'oD^ retrouve dans la compoöition des
sobslaoces animales ; mitXaroet (Ib. LI, 4 832).
M4m. pour servir ä rhistoire des assolements
^Ib- UI, 4833). — Sur quelques parties du sei
^eovirons de Lyon (M6m. Soc. de phys. et
<l^»t. nat. Gen^ve, IV, 4828). Analyse de la
i^e rooge du p61e ; mit ICaroet (Ib. id.). Sur
Pogfendorff, Handwörterbuch II.
Taction mutuelle de rammoniaquß et du phos-
phore ; mit Demselben (Ib. id.) . Sur Taction
des gaz nuisibles ä la v6g6tation (Ib. V, 4 832).
Analyse du vernis de In Chine (Bibl. univ.
XXXV, 4 827). Examen d'un nouv. combusti-
ble fossile (|b. XL, 4 829). Sur le poUen du
cödre (Ib. XLIII, 4 830). Sur la formation du
beurre (Ib. id.). Sur quelques expöriences
faites avec un appareil volta'ique du Dr. Wol-
laiton (Ib. id.). Möm. sur la visciue, principe
imm^diat des väg6taux etc. (Ib. LIV, 4 883).
Descript. d'un sceau ou amulette antique trou-
vöe dans les ruines de Babylone (Ib. Nouv.
S6r. IX, 4 837). Sur le tabasheer (Ib. XV, 4 888).
Sur les sources d'eau thermales de Vichy (Ib.
XXV, 4 840). — On the direction assumed by
plants during their growth (Phil^ Tr. 4 847).
* Führte diesen Namen nach sein^gtentan-Frau und
legte ihn wieder ab, als er sich naen deren Tode lum
xweiten Male verheirathete. *
Maobrlde, David. — Dr. Med.,
pract. Arzt in Dublin seit 4 749, vorher
Wundarzt in d. brittischen Marine Y</ot«rfi.
de phys. 4780^,
geb. 4726, Apr. 26, Ballymonv*
gest. 4 778, Dec. 28, Dublin.**
Experimental essays on the fermentation of
alimentary mixtures, on the nature and pro-
perties of fixed air etc., 8*», Lond. 4 764. Ex-
perimental essays on medical and philosophi-
cal subjects, 8°, Ib. 4 766. Account of a new
mcthod of tanning, Ib. 4 769 (auch Phil. Tr.
4 778). ^ Hedicinisches.
* Grafschaft Antrim, Irland.
•♦ gest. Dec. 13 {A) {RG£).
Mao Oausland (M'Causland) , Ro-
bert. — Pract. Arzt in Carlisle, in seiner
Jugend Wundarzt Jjii der brittischen Ar-
mee in Canada (mfa,(A),
geh
gest. 4797, Sept. 25, Carlisle.
Conjectures on some of the phenomena of the
barometer and on the Inversion of objects on
the retina, 8o, 4 778.
Maoolesfleldi George Charles.
— Graf, Mitgl. d. Oberhauses, Mitgl. u. seit
4 752 Präsident d. Roy. Soc. (Ahr.X) (A),
geb. . . ., gest. 4 764, März 4 7, . . .
Remarks upon the solar and the lunar years,
the cyclo of 4 9 years, commonly called the
4
Mac Oollagh
Hac Cnllöeh.
golden numberetc. (Phil. Tr. 4750). Thermo-
metrical observations (Ib. 4 753). — Machte
sich besonders um die 1 75i durchgesetzte Ein-
führung des neuen Kalenders in England ver-
dient (siehe Hamburg. Magaz. VIII, S. Ih).
Mao Onllash, James. — Seit 1833
Prof. d. Mathematik und seit 4 813 Prof. d.
Physik am Trinily College d. Univ. zu Dub-
lin, dem er seit 1832 als Fellow ange-
hörte. Mitgl. d. Roy. Iri.sb Acad. seit 1830
(Phil. Mag. XXXII, 4 8 48; (An. R. 1 8 4?;,
geb. 1809, Loughlindhuhussy,'
gest. 1847, Oct.24, Dublin.**
On the double refraction of light according to
the principles of Fretnel (Tr. Roy. Irish. Acad.
XVI, pt 11, 4881). Geometrical theorems on
the rectification of the conic sections (Ib. id.).
On a difficulty in the tbeory of the attraction
of spheroids (Ib. XVII, pt. II. 4 837). Geome-
trical propositions applied to the wave theory
of light (Ib. id.). On the laws of the double re-
fraction of quartz (Ib. pt. III). On the laws of
cristalline reflexion and refraction (Ib. XVIII,
pt. I, 4 838). An essay towards a dynamical
tbeory of cristalline reflexion and refraction
(Ib. XXI, 4 848). On the rotalion of a solid
body round a fixed point (Ib. XXII, pt. I,
4 855 ; — posthum). On the attraction of ellip-
soids with a aew demonstration of Clairanlt'i
theorem (Ib.'^. II, 4 855; posthum).
* Grafschaft Tyrone, Irland.
■** gest. Oet. 2S ((?. 1^48). Nahm sich aus Melancholie
das Leben.
Mao Oollooh (M'Gullocb), John. —
Dr. Med., erst Assistenzchirurg bei d. britt.
Artillerie, dann 4 803 Chemiker beim Board
of Ordnance (Artilleriecollegium) und zu-
gleich pract. Arzt in d. Nähe von London
bis 4 8 H , wo er mehre Jahre lang im Auf-
trage der Regierung geolog. u. mineralog.
Reisen in England unternahm; 1820 Leib-
arzt des Prinzen Leopold vpn Sachsen-
Coburg und später Prof. d. Chemie u. Geo-
logie an d. Militärschule d. osftnd. Com-
pagnie zu Addiscombe (CLj^
geb. 4 773, Oct. 6, Insel Guemscy,
gest. 4 835, Aug. «4, Poldair bei Pen-
zance, Cornwall.*
Descriplion of theWesIMl Islands ofScotland,
2 vol. 8* u. Atlas. Lond. JHtdinh. 4 81 9. A geolo-
gical Classification of rocks with dcscriptive
Synopsis, 8", Lond. 4 821. The Iligh-Iands and
Western Isles ofScotland, k vol. 8", Ib. 4824.
A System of geology with a theory of the earth,
2 vol. 8», Ib. 4 83t. — Account ofGuernsey and
the other Channel Islands (Tr. Geol. Soc. Lond.
1, 4 84 1). On certain producis obtained in the di-
stillation of wood etc. (Ib. II, 4 84 4). On the gra-
nit tors of Cornwall (Ib. id.). On the vitrified
forts ofScotland (Ib. id.). On the sublination of
silioa (Ib. id.). On the junclion of trap and sand-
stone al Stirling Castle (Ib. id.). Remarks on
several parts of Scotland^ which exhfbit i|iiai4i
rocks, and on the nature and consUtutioD of
thisrock in general (Ib. id., IV, 4847 etSer.II,
T. I, pt. I, 4 822). On Staffa (Ib. II, 4 84 4). Ob
vegetable remains preserved io cbalcedooy
(Ib. id. et IV, 4 847). Sketch of the mioera-
logy of Sky (Ib. III, 4 84 6 et IV, 4 84 7). A geo-
log. descript. of Glen Tilt (Ib. III, 4 84 6 et Ser. II,
T. I, pt. 1, 4 822). Obss. on the mountain Cmt-
cham in Ar^yleshire etc. (Ib. IV, 4 847). Obsg.
on the hill of Kinnoul, Perthshire (Ib. id.). Od
the parallel roads of Glen Roy (Ib. id.). On a
shifted vein occurring in limestone (Ib. id.).
On a peculiar disposition of the colouriog mat-
ters in schistone rocks (Ib. id.). Magnegian li-
mestone of Thessalon Island, Lake Haren (Ib.
Ser. II, T. I. pt. I, 4 822). — Oo the granilof
Aberdeenshire etc. (Quart. Journ. of Science,
X, 4 82 1 ) . On the diallage rock of Sbetland (Ib.
id.). On the forms of mineralogical bammers i
tib. XI, 4821). On the potash to be obtained
from the slalks of potatoes (Ib. id.). Oo pitch-
stone (Ib. XII, 4 822). On the chart of Sbet-
land (Ib. id.). On tbe dcsquamation of certaia
rocks, and on its connexion with tbe concre-
tionary struclure (Ib. XIII, 4822). Conjectufcs
respecting the greek fire of the middle ages
(Ib. XIV, 4 82.9). On certain elevations of land,
connected with the actions of volcanoes (Ib.
id.). On min^Tal velns (Ib.XV, 4 828). On ani-
mals preserved In amber, with remarks od
the nature and origin of that substance (Ib.
XVI, 4823). On an arenaceo-calcareous sub-
stance found near Delvine in Perthshire (Ib.
id.). On the migrations of the herring (Ib. id.).
On the concrettonary and crystalline structu-
res of rocks (Ib. XVIII, 4 825). On the origin,
roaterials, composition and analogies of rocks
(Ib. XIX, 4 825). On the lignites (Ib. XX. 4 826).
On a peculiar appearance exbibited by hoar
frost (Ib. id.). General view of tbe origin, cha-
racters and disposition of unstratiGed rocks
and veins (Ib. XXII, 4 827). On tbe geological
history and formation of coal (Ib. id.). — On
a figured variety of coal (New Quart. Journ.
III, 4 828). On the annealing of the specula of
refiecting telescopes (Ib. id.). On the junction
of granite and sandstone in Sutherland (Ib. IV,
4 828). On classificatioosof rocks (Ib. VI, 4 829).
On a prismaticstructure in sandstone, induced
by artificial heat (Ibl id.). On the coalfield of
Sutherland (Ib. VII, 4830). — On the colouring
of agates (Edinb. phiU Journ. I, 4 84 9). On
peat (Ib. II, 4 820). On the phosphorescence
of marine animals (Ib. V, 4 824). On the con-
version of black-Icad into cast-iron (Ib. VII.
4 822). On Ihe preservation of fish by sugar
(Ib. id.). On iheuseof pcrfumesin preventing
mouldiness (Ib. VIII, 4 822). On the limestone of
Clunie in Perthshire (Fidinb. Journ. of Science,
I, 4 824). On the Solution of copper in ammo-
nia (Ib. id.). On a method of Splitting rocks
by fire (Ib. II, 4 825). On the distribution of
granite and of trap in difTerent parts of Scot-
iand (Ib. id.). On a dotacbed block of stone
atthcsummitof a hill alDunkeld(Ib III, 4825).
♦ ifCHt. Ang. 'h) {G. 0) (^«. R. is;j.')). In Folge der Am pu-
Utiou eines Iteinbrurha beim Sturre aus dem W&gcD.
r •
Kacdonald
., John. — Obersilieule-
aul in d. briltisclieo Armee, lauge im Dieosl
Lostiod. Compagnic. BHlgl. d. Roy. Soc.
1. d. Asialic Soc. (ABOJ (ibslr. ül) (HS>,
geb. nss elwu, . . . Kiiigsboroiigb,
gest. 1831, Aug. <6, London.
Oa Ihe diurnal mai^natic vurialioii at Sunielra
mil. Tr. <7BG). D" al Sl. Helena (Ib. I7»S).
bber die»elbea Gc;;eii?itände 1B Aufsaiie im
GMlIemans Magazine Vol. 90.~ST u. SB. Oii
Iktlbeories of Iho ICarth, Ib. Vol. 97. Oii the
cuipbor, (he coral and the copper of Suma-
tn(.\iuB( Research. Vol. IV).
MaehlB, John. — Prof. tl. Astrono-
mie am Gresham College in London; Hilgl.
u-SecrelSr d. Roy. Soc. (Abr. \l) (Th) (A),
geb gesl. 1151, Juni 9, London.
Tk> indberoatic«! principics of natural philo-
Mpby by Sir Imm Hewton Iranstaled inlo
Nfjish, Ivol. S", Lond I73S (AnKehüDgt ilarin
milini: Tbe lawsorihemulion oflbe ruoun).
Tbwry of ^revity, Ib. 1730, Inveiitio curvae,
quin corpus desoendona brevissimo tempore
tacnbereletc. (Phil. Tr. 17IK). The aolutinn
otlipl«!'! Problem bIc. (II). )7S8). — Bereuh-
Mi Dich Halley'a Kormel die Zahl n auf lOO
DkIid listeile n (siehe MaaireB' Scriplorea lo-
pilhmici und Jone*' Synopsis palmarlDrum
hUhmos, 1706).
NaohT, s. Ucmachy.
MMl«Jomky, Jacob. — JeRull,
Uhrer d. orienlal. Sprachen am Seminar
n Heidelberg u. d. Theologie iu Wiirzburg
|«WJ (Uj,
grfi. 1743, . . . Fulda,
Charles. — Inhaber
eioer cbemischcn Fabrik zu Crossbackct
beiGIjsgow. Hilgl. d. Koy. Soc. (Abslr.y),
gel». 1766 Glasgow,
gesL I8i3, Juli IQ, Duncliattan bei
Glasgow.
Erfinder der wasserdichten Zeuge (IBil) und
itt BtreitunR des Statils durch Gliihen von
Kim in KoblenwasserstüfTgas (iSiS), sowie
Verbeuerer der Fabricatioo des fierhnerbtau.
. — Dr. Hed., pract.
Am IQ Hasliogs (G. l8Si;,
geb. »808 etwa
gesl. ISSI, Febr. 8, Hastings.
On tbe climale o( Hqalings. Essay on agrlcul-
Iwil chamistry. — Hed ic in i sc bes.
Ih«lanrln, Colin. — Schon von
niT an Prof. d. Hatheoiatik am'Harishal
CtUege in Aberdoeo, bis 1715, dann das-
Mttw in d. OaiT. m Edinburgh bis kurz
--— Maclot. ti
vor seinem Tode, wo er, weil diese Stadi,
ungeachtet er sie gegen die Rebellen zu
befusligen gesuclil, von diesen eingenom-
men ward, nach York llüchlete. Hitgl. d.
Hoy. Soc. seit 17)9 (BD) (BDS) (Abr.W)
(Sein Account of Newion's discovencs),
geb. .(698, Febr..., Kilmoddan, bei
Envcrary,
liest. 17*6, Juni 14, York.*
Geonielria orpanicas. descriptin Mncarum cur-
varuni universalis, 1 vol. t". Lond. <T1D. A
coinplele sysl«ni of tluitions, i vol. i°. Cdinb.
IT4t, An accoual of Sirliaaa Kewton'a |ihilo-
soptiical discoviTlcs (poslh. by Pktriob Um-
doeblt < vol. i°, Lund. 174H [fraiuüsiscb von
Laniotta, Paris t7t9, lateinisch von Or. Falk,
Wien 1761). A Irealise of Algebra (postli.), »°,
G"> eilil., Lond. <79B. — On Ibe sudden anü
surprisinü changes observ6d in the surface of
Jupiler's body (Essays and obitcrvaliiins, phy-
sic. aod litl. of a. Soc. at I^dinb. vol. 1). On
the cause of Ibe Variation of Ibe obliquily ol
Ihe ecliptic (Ib. id.). Do curvarum conslru-
ctione et meiisura etc. (Phil. Tr. 1718). Nova
methodus universaliscurvas omnes cujuscun-
que urdinis mechanice describeodi sola dalo-
runi angulorurn et rectarum ope (Ib. 1TI9).
Letter conconiing equations wilh impossible
roots {Ib. IT26ot<7iti). A rule for Hndin;; Ibo
meridional parls to any sphernid, wilh Ihe
same exaclness as iu a sphoro (Ib. im). On
the bases of the cells whorc Ihe lieus dcposite
Iheir bonuy (Ib. ^^^i). — Dämonslration des
loix du choo des corps (■■i(K:ss de PriK de l'a-
cad. de Paris, T. 1. — Gckrünt.iTti). De causa
phyaica lluius et refluxus maris [Ib. T. IV. —
Gekrönt I7KI).
• g...t. Juli U U) ""hl (.l«h.
John. — Prof. d. ttulhe-
matik u. Piiysik am New Jersey College in
Philadelphia (A).
geb. . . ., gest. (805, . . .*
Two lectures on combustion elc. coalaining
an examination of Dr. FriesUej'a considerfl' '
tioiison Ihedocirineof phloKiston und Ibode-
coniposilioii of walcr, 8", Pliiladel|ihia IT97.
Letter agalnsL tbe docirine of phtogiston (Med.
Reposilory, Vol. II). Letter in answer to one
eddressed to him by JamM Weodhonje ori cer-
tain poiots uf cbeniistry [Ib. lllj.
• Nach tCAL) bcklciiMa « kIu Frohiiur too I79S
bii ISI'J.
Maolol, Jean Charles. — Prof. d.
Cosmographie u, königl. Censor, Hilgl. d.
Acad. zu Rouen (Q),
geb. 1718, Juli SS, Paris,
gest. anfangs d. XIX. Jahrb., . . .
Pr^cis sur 1e globe terrestre ou EipÜcalien de
tamappemondeelc, 13°, Paris 1765. Teblean
du Systeme du monde selon Copaniie, 8°, Ib.
I7T1. Prtncipea du celcul des fraclioDS, Ib.
1781. — Geographisches u. Historisches.
MuHmn
'S
Maalvrey Williaro. — Kaufmann,
der sieb ums Jahr 1803 bleibend in den
Vereinigten Staaten niederlie>s; in PbiJa-
delphia wohnbaft, aber viele ausgedehnte
Reisen in Nordamerika, selbst nacb West-
indien u. Mexico antemehmend. Mitglied
(1812) u. Präsident (1817; d. Academy of
Natural Sciences in Philadeipbia (Sil lim,
Joum. XLVIi; (CASj,
geb. 4763, Ayr, Schottland,
gest. 4 840, März 23, Dorf S. Angelo,
Mexico.
ObservatioDS oo tbe geolog)- of the Loited Sta-
tes of America etc., 8^ Philadelphia «84 7. Ob-
senrations od the geology of the West lodia
Islands etc. (Jonm. of the Acad. of Nat. Scieoce
ofPhllad. Vol. I). Essay OD the formation of
rocks etc. (Ib. id.). Obs. on the geology of the
ÜDited SUtes etc. (Americ. Phil. Tr. VI, 480f
and New Ser. Vol. I, 484 7). Hiots on some of
the Outlines of geolog. arrangements (mUBi.
Journ. I, 484 8 — 49). On the probable changes
that have taken place in the Geology of the
continent of Aroerica, east of the Stony Moun-
tains (Ib. VI, 4 8t8) . On tbe systematic arran-
gement of rocks, and on their probable origin
(Ib. VII, 4 8t4). On the antbracit region of Penn-
sylvania (Ib. X, 4826). On tbe igneous theory
of the earth (Ib. XVI, 4829). Geolog, reroarks
relating to Mexico (Ib. XX, 4834). Sur la gto-
logie des £tats Unis (Joum. Phys. LXIX, 4809).
■laoqnarti Louis Charles Henri.
— Dr. Med., nachdem er 4772 eine mine-
ralog. Reise in das nördl. Europa gemacht,
Prof. d. Naturgeschichte an d. Central-
schule d. D^p. d. Seine-et-Mame, Con-
servator d. Cabinets zu Fontainebleau (B),
geb. 4 715, Dec. 5, Rheims,
gest. 4 808, Juli 4 2, Paris.*
Essais ou recueil de mämoires sur plusieurs
points de minöralogie, 8°, Paris 4 789. Du
plomb rouge de Sib^rio (Journ. phys. XXXIV,
*4 789). — Mediciniscbes.
* geb. 1745, Dec. 3, geit. 1803, Jtüi 12 (Q).
Maoqueri P i e r r^ Joseph. — Dr.
Med., Prof. d. Chemie am Jardin du Roi zu
Paris; Mitgl. d. Acad. d. Wiss. daselbst seit
4745. Königl. Censor u. Mit-Aufseher d.
königl. Porcellanfabrik zu S^vres (Mem,
Por. 4784; (BJ,
geb. 4 718, Oct. 9, Paris,*
gest. 4784, Febr. 4 5, Paris.**
Elömens de cbimie thäorique, 4 2°, Paris 4 749,
t*"« ädit. 4 755. Elämens de chimie pratique,
12% Ib. 4754, 2"«'6dit. Ib. 4758. Pharmaco-
poea parisiensis; mit Anderen, 4% Ib. 4 758.
Plan d'un cours de chimie expöriment. et rai-
sonn6e; mitBanmi, Ib. 4 757. Formula medi-
camentorum magistralium, 4% Ib. 4 768. L'art
de la teinture en soie, 8°, Ib. 4768. Diction-
naire poilitif des arte et aiHiers .aach anter
d. Titel : Dict de 1 iadiu4rie ; mit .\ndereo,
2 Tol. 8**. Ib. 176«. Dictioooaire de chymie
etc., 2 Tol. 8*, Ib. 176«. 2"« edit. 2 vol. 4«,
Ib. 1 778 ÜeatsckflilZiisätzea too J. 6. Leoa-
ktfdi, «Bde. 8*, Leipz. ITSI^SS; englisch
TOQ Kcir, itaUeniscb Ton Scopoli). Manuel du
natoraliste, 8"*, Ib. «TTf. — Sur la cause de
la diflerente dissolobilite des huiles dans Tes-
prit de TiQ Mem. Par. 17(5 . Recherches sar
lars^aic 'Ib. «746 et «74S . ObsenraÜons sur
la cbani et sar le plätre Ib. 1747 . Examen
cbymiqae da bleu de Prosse 'Ib. 1752 . Sur
une nouT. metbode de Mr. le Comte de la Gm-
nje pour dissoudre les metaox 'Ib. 1 755 . Sur
la natore de la teiotare mercurielle de Mr. ie
Comte de la Gmimye Ib. id.;. Sur an nouveau
metai conna sous le nom d'or blaoc oa de pia-
tine (Ib. 1758;. Sar les argiles et sar la fusi-
bilite de cette esp^ce de terre avec les terres
calcaires Ib. id.^ . Sur les essals des matteres
d'or et d'argent ; mit J. Hdlot und M. Tillet
.'Ib. 4 768). Sur deux assiettes de vermeil trou-
vees k Compi^gne etc. ; mit J. A. Vollet (Ib.
1 764) . Sur l'action dun feu Tiolant de char-
bon, appliqa^k plusieurs terres etc. (Ib. 1767).
Sur an moyen de dissoudre la resine caout-
choac etc. (Ib. 1768). Sur la composition do
flint-glass etc. (Ib. 1778). Premier essai du
grand verre ardent de Tradaine etc. ; mit La»
▼oisicr, BriMOB u. A. (Ib. 1774). Analyse de
Teau da lac asphaltite ; mit LaToiiieT und Sage
(Ib. 1778). Reflexioos sur la magnesie du sei
d'Epsom (ib. 1779). ' Rapport sur rop^ration
du depart; mit LavoisieT, Bexthollet u. A. (Ib.
4 780). Sur la differente dissolubilit^ des sels
neotres dans l'esprit du vin (Mise. Taurin. III,
1 762—65). — Ferneres im Journ. des Savants.
* Von einer au8 SchoUland stammendeji Familie.
•• gert. Febr. 16 (Q) {£GF)', Febr. IS (A).
Madaaeri Bartholom'äus. — Von
1552 an Abt des Cistercienser-Stifls und
Klosters Alderspach in Oberbayern (AJ,
geb Mark Rottalmiin-
ster, Bayern,
gest. 4 579, Aug. 25, ....
OpuB accuratum observationum malhemati-
carumcum divite aslroDomicorum instrumen-
torum suppelleclili aeri iocisa.
Madeweis, Friedrich. — Conrector
am Gymnas. zum grauen Kloster In Berlin
(4672 — 84), dann Postmeister in Halle
(JJ (A),
geb. 4 648^ Nov. 4 0, Sammentin, Neu-
mark,
gest. 4705, Aug. 7, Halle.
Diss. de filamentis divae Virginis, quae vulgo
dicuntur der Sommer- oder Marieogarn, Je-
nae 4671 . Discursum etc. de pluvia sanguinea
et grandine purpurea nuper in terrilorio bran-
denburgico observata, 4», Colon. 4675. Nigei-
laoCadmi filiae, de sidere crinito, anno 4 680,
mense novembri et seq. observato etc., 4**,
Berolin. 1684. Redux apparitio novi cometae
US« eilsst, C, lb.tflBl. Geaeralistfmus de
iDolu mechan. — Erhod eine 6" Säuleoord-
DDog, pcolumua brandeiiburgicai von ihm ge-
>, Johann Hviurich. — Dr.
Pbll.; Prof, d. Astronomie an d. Dniv. zu
Dorpat u. Direcior d. Siernwarle daselbsl
iril UiO; frülier in Berlin Privatlebrer,
100 1817— iS beim städtischen Schulleli-
rer-Seminar, 1830 beim königl. Seminar
and 1836 bei Her Sternwarte angestellt
!GB.{»i5J (WA) (CL),
geb. n9i, Hai !9, Berlin.
Lchrtnicb d. SrbönsRhrelbekunsl, (", Berlin
<IIV Hit W. Bear: Physikal. Beobach Innren
d Hm. Ib. IBIO. MitDemselben: Mappa
Kleni^Eraphica elc . 4 Bl. Toi., Ib. igst— 36.
HilDemselben: Der Mond naCh seinen kos-
, DHKfaeD a. individuellen VerbuitDisseo oder
illgera. rei^leichende Selenograpbie, I Bde.
1*, Ib. 1837. Mit Demselben: FragrnenU
Mr les Corps ci^lesles du systKine solaire, 4°,
hrijigto [auch deutsch, Weimar ISSB). —
tlelne Hondkarle, Berlin ISST. Kurzgefasste
BcMhreib. d. Hnndes, 8°, Ib. 1839. Populäre
Iftrononiie, * Bde. 8°, Ib. 4S41, 4. Aud. iSSi.
Leitliden d. malhemat. q. phyiiikal. Geogra*
ptiie,«*, Sluttg. 1848. AstronoDiBriefe, SLiefr.
f.UiiaufSit— 46. DieCeotralsonne, 4", Dor-
priltiS, a. Aun., Mllau *BiT. Untersuchung
über die FiMternaysleme, STble. Toi., Ib. (847
II. Tabula generalis stellarum duplicium in-
dlcalionemmotasgyratoriieibibeng, fol., Dor-
l>«I.IB4*. Beobachluogen auf d. UniversilUls-
SMrnit'arte lu Dorpat, von Bd. IX, 1841 ao
;inBd. XIV, tSBS: Die Eigenbeweg. d. Fix-
flcrne). — Viele astmoom. Beobb. in SohomA-
■Wi Nachr., namentlich am Mars (Ib. VllI,
Uli; XI, 1814 u. XVI, 1839), am Uranus (XXI,
ISM), an d. Doppelalernen usw. — Ucloorol.
Bwbb. in Berlin von 4BS1 bis 18SS.
HmU, GustavPeter Samuel. —
Ilr. Phil, el Med., Prof. ord. d.. Chemie u.
hirmacie an d. Univ. zu Rostock (Meckl.
Stmükalend.),
|eb gesl. 1833, . . .
Cbm. Aaalyae d. Goilen- oder Weioraute
(TnaudoriTs Journ XX, 1811). Giebl es
irhoenichtes Stickgas (Ib. XXI, 1811), Zer-
If;. d. Tilaneisen Sandes -von WarneoiUnde
Sruta'Arch. XXVIII, 1819]. Bemerkk. über
Qunluilbersabliniatu.Cblorio(Proerm.], 4«,
tnilaek 1818.
s. Halcotius.
Johann Nepomuk. —
I»i«rl. königl. Hofm aschin ist in Wien,
■ Mg Dach Boston fibersiedelnd (N),
geb. I77>, Aug. 15, Regensburg,
Magelhu
(iteli. 17S1, lltlnI7,Rfg«>i
^(ZOff.Vl,«SI) Itt ibEr
MaestUn, s. Hoesllin.
Maets, Karl Lud wig van. — Prof.
d. Chemie an d.Uiiiv. zuLeyden seit 1670;
vorher seil 1668 chemische Vorlesungen
in Utrecht hallend (J),
geb Utrecht,
gesl. nach 1700,
Prodromus chymiae rationelis, V, Lugd. Bat.
1684. Cbymis ratinnalis nee non praxis cby-
miatrica, 4", Ib. 16B7. Collectanea chymica
Leiilensia. Meelsiana el Marggraviane, k". Ib.
lese.
Maffel, Scipione de. — Harchese,
diente im spanischen Successionskriege in
Italien u. Deutschland, stiflete 1715 eine
gelehrte Gesellschan in Verona u. machte
späler gelehrte Reisen nach Frankreich.
Hitgl. d. Accad. della Crusca u. vieler an-
deren Italien. Academien (Q),
geb. 1676, Juni I, Verona,
gesl. 1755, Febr. H, Verona.
Della formazione de' fulmini, e degli inselli
rigeneranlisi e de' pesci impielriti e dell' elel-
trlcilä. 4°, Verona 1747 (Deutsch im Hanib.
Hag. II, 1748). Osservazioni letterario , cbe
possono servir di conlinuaiione al Giornale
de letterarie. 6 vol. 11", Verona 1787 — 4(1
(Darin auch Physikalisches). — Viel LiUrari-
sches u. Poetisches.
Masalottl, Lorenzo. — Graf; Hilgl.
u. seil I 660 Secrelär d. Accademia del Ci-
menlo, ai^chSlaalsralh in Florenz i'Vf; (Jj,
geb. 1637, Dec. 13, Rom,*
gesl. 1713, Harz I, Florenz.
Traclatusdemotugravium, RedigirtedieSag-
gio di naturali esperienze fatte nel Accademia
del Cimento, Edit. 1671. Leilere scientiBche
e erudite, Firenze (711 (posth.). — Machte ,
mit dem nachmaligen Grossherzog Coilmo 111.
von Toscana eiae wissenschuftl. Reise nach
England, von welcher das Tagebuch, welches
verschiedene inlereisante Documele für d. Ge-
ichichte d. WissenscbaHen (i. B. überW«r-
oeater'i Dampfmaschine] enlbUII, noch in d.
Archive zu Florenz aufbewahrt wird.
■ (eb. 1«;1T, üct. IJ, geil. 1111, U(n I, (M. Hl).
MaKolhaeiU (Uagellan), Joao Hya-
zinthe de. — August in ermönch zu Lis-
sabon, der ums Jahr 1764 nnch England
kam und zum Protestantismus überging.
Urenkel des Welturaseglers gleiches Na.-
mens. Hilgl. d. Roy. Society (Th) (BD),
geb, 1712, Nov. i, Lissabon,*
gesl. IT90, Febr.7, Islinglonb. London.
Description ol a glass-apparatns for meking
the best mineral watera of Pyrmout, Spa,
11
Magendie
Magiatrini.
12
Seltzer, Seydscbütz et., togetlicr \^ith the de-
scriplioa of two new eudiometers etc., 8**,
Lond. 4 770, 3«^ edit. Ib. 4 783. Descriptioa
des octans et seitaos anglais ou quart-de-ccr-
cle ä refle&ioo etc., Paris 4 775. Üescription et
usage des nouveaux baromötres poiir niesurer
la bauteur des montagnes etc., Lond. 4 779.
Essai sur la iiouvelle tb^orie du fcu el^iiien-
tairo et de lu cbaleur des corps, Jb. 4 780. —
Übersetzte Cromtedt's Mineralogie.
• gob. 1723, . . . {BD).
Magendie, Franyois. — Arzt am
Hotel Dieu u. an d. Salpetri^re, seit 1831
Prof. am College de France. JMitg;l. d. In-
stituts (seit 4 824) u. d. Acad. de Medicine
in Paris (DCJ (Q) (CR. XLi;,
geb. 4 783, Ocl. 4 5, Bordeaux,
gest. 4 855, Oct. 7, Sannois.*
Pröcis ^l^mentaire de Physiologie, S vol. 8**,
Paris 4846, S^'^'ädit. 4886. Formulaire pour
Temploi et la prcparation de plusieurs nouv.
m<^dicaments, 42», Ib. 4824, 9"'« ödit. 4886.
Rechercbes pbysiolog. et chimiques sur l'ein-
ploi de Tacide prussique etc., 8°, Ib. 4849.
Le^ons sur les phenomönes de la vie, 4 vol.
8«, Ib. 4836—38. Aufsätze in d. Ann. de chim.
et de phys. — Gab heraus: Journ. de Phy-
siologie exp^rimentale etc., 4 824—34. — Viel
rein Medicinisches.
* gost. Oct. 11 ((7.1 h:>«).
Maf^niy Giovanni Antonio. —
Prof. d. Astrologie, Astronomie u. Mathe-
matik an d. Univ. zu Bologna von 4 588 an
(F) (Tp,\ll) (Ni.XWU) (J) (Afz.RJ,
geb. 4 555, Juni 4 3, Padua,
gest. 4G47, Febr. 4 4, Bologna.
Epbemerides coelestium motuuni ab a. 4 584
usque ad a. 4620 etc., 4", Venetiis 4 589. Ta-
bulae secundoruin mobilium coelestium etc.,
4", Ib. 4 585. Novae coelestium orbium theo-
ricae congruentes cum observationibus Nico-
lai Copemici, 4<', Ib. 4589. Tabula telragonica
s. quadratorum numerorum, cum suis radi-
cibus, 4°, Ib. 4 592. De planis triangulis et de
dinietiendi ratione per quadrantem et gco-
metricum quadratum, 4", Ib. 4 592. Epheme-
rides coelestium motuum ab a. 4 598 ad a. 464 0
etc., 4**, Ib. 4599. Tabulae et canones primi
mobills ; item caiculus triangulorum sphaeri-
oorum etc., fol , Ib. 4604, auch Bologna 4609.
De astrolo^iae ratione, ac usu dierum critico-
rum etc., 4", Venet. 4607. Instruziune sopra
Tapparenze e mirabili eflfetti deilo specchio
concavo sferico, 4", Bologna 4644. Confutatio
diatribae Josephi Scaligeri de aequinoctiarum
praecessione, in qua nova quaedam dogmata
dp Stella polari et mutatione aequinoctiorum
et stellanim fixarum immobilitate ac aliis re-
bus astronomicis impugnantur, 4", Romae 464 7.
Magnus canon matbematicus etc., fol., Fran-
cof. 4 64 0. La metoposcopia overd oommensu-
razione delle linee della fronte (publicirt unter
d. Namen: Giro Spontoni), 4 2**, Venez. 4654.
Maglottf, Raffaello. — Dr. Juris,
Priester d. Ordens von St. Lucia della Chia-
vica ; meistens in Rom lebend, Schüler G a-
I i 1 e i's (NU) (Tz),
geh Monlevarchi,
gest. 4 656, . . . Rom.*
Renitenza certissima dell' acqua alla compres-
sione, dichiarata con varj scherzi in occasione
di allri problemi curiosi, Roma 4 648 (siebe
Tz, Vol. II, p. 482).
• An der l*c»t.
Mas;im8y Johann. — Dr. Med., Prof.
d. Physik an d. Univ. zu Marburg von 1591
ab iJ) (A),
geb Fritzlar,
gest. 4 596, Aug. 22 od. 28, Marburg.
Nur Philosophisches, z. B. : Physiologia peri-
patetica ex Aristotele ej usque interpretibus
collecta etc., Francof. 4 587.
Maslrufl, Tobias. — Prof. d. Logü
u. Physik an d. Univ. zu Frankfurt a. d. 0.
(J) (AJ,
geb. 4 586, Mai 25, Angermünde,
gest. 4 652, Jan. 6, Frankfurt a. d. 0.
Nur Philosophisches, z. B. : Decades VI me-
taphysicorum problematum.
MaglmSi Johann. — Sohn des Vo-
rigen. Dr. Med., Prof. erst d. Mathematik,
(1656), dann d. Medicin (4 66 4) an d. Univ.
zu Marburg, s[)äter (4 670) kurfürstl. bess.
Leibmedicus (AJ,
geb. 4 64 5, Nov. 27, Frankfürt a. d. 0.,
gest. 4 697, Febr. 4 1, Marburg.
Elementa geometrica, 8", Francof. 4 658. Ele-
menta aslronomiae, 8^ Ib. 4 659. Thesesastro-
log. de principiis astrologiae etc., 4^ Marp.
4 660. Disp. de quibusdam Chaldaeorum, Ae-
gyptiorum, Graecorum etc. principiis et pro-
gnosticis genelhliacis rejectaneis etc., 4", Ib.
4 664 . De electionibus rejectaneis, 4", Ib. 4 668.
De medicinae cum arithmetica , geometria,
mechanica, optica, astronomia et fseographia
conjugio, 4<>, Ib. 4663. Francisoi a Schoten tri -
gonometriam triangulorum planorum etc. ac-
ruratiss. laline rcddidit, 4 2'', Bruxell. 4 683.
Masistrini, Giambattista. — Prof.
d. höheren Mathematik an d. Univ. zu Bo-
logna seit 4 804. Mitgl. u. bestand. Sccretär
d. Instituts daselbst (Mcm, Bologna, III,
4 854J (Mem.Lincei.X),
. geb. n77, Juni24, Maggiorab.Novara,
gest. 4 849, Nov. 4, Bologna.*
Saggio di una nova applicazione del calcolo
delle dilTerenze, Bologna 4 806. Poligonome-
tria analitica, Ib. 4 809. Facilis et universalis
delineatio geometrica umbrarum, quas Cor-
pora rotunda praesertim arcbitectonica, vel
in semetipsis patiantur, vel sibi invicem infe-
13
Kagniu
Hagnns.
14
ruDt, Tel aliunde muluanlur, lumine a puncto
uDico ubivis positis diaiDanante, Ib. 4 816.
Nuove ricercbe sulla teorica e sulle pratiche
applicazioni della percossa idraulica, Ib. 4 834.
— Descrizione di un teodolite scenografico
[Mem. Soc. Ital. XVI, 484 3). Osserv. varie
sopra alcuni pnnti di matdraatica superiore
;ib. XVII, 4 84 5). Considerazioni geometriche
e pratiche iDtorno alle maccbine aerostaliche
;lb. XIX, 4824). Riflessioni sopra Tintegrabi-
ütt delle equazioni fondamentali dell' idrodi-
aamica (Opusc. scientif. Bologna, I, 4 84 7).
Compimento di una regola di Giov. Bernoulli
per la rettificazione dell' ellisse (Ib. id.). Pan-
togralb scenograßca (Ib. id.). Tentativo ad un
DQovo metodo di supplire all' azione del venlo
aeU navigazione (Ib. II, 4 818). Sulla divisione
deKÜ stromenti circolari (Ib. id.). Nuova forma
eooovi Dsi deir ariete Mraulico (Ib. 111,4849).
— De aequationibus algebraicis tum determi-
aatts, tum iodeterminatis geometrice con-
straeodis (Nov. Comm. Bonon. I, 4 834). Ex-
ercitatio de motu spontaneo corporum fusi-
formiam homogenorum super aequales, et
similes aequalium etsimilium spondarum ver-
UcalioiD crepidines insideotium (Ib. III, 4 889).
lUchioae novae aquts modice profuodis magna
copia et celerrime vi animali evocandis acco-
DodaUe (Ib. V, 4 843). ~ Confronlo del cal-
ooio delle funzionl di Lagrange col calcolo in-
finitesimale e superioritä del primo (Mem.
Aeid. Bologna, I, 4 850). Brevi cenni sopra
on poDto importante d'analisi bisognoso tut-
tora di scbiarimento (Ib. id.). — Ausserdem
zwölf in dem Bologneser Institut gelesene,
iber Dicht gedruckte Abhandli. und seit 4 839
4e Rendiconto accademico im Bullet, delle
Scieoze etc.
*gnL Not. 3 (Mem. TorimoXl^ 1S51).
li s. MaignaD.
y Olaus. — Canonicus in
Upsala u. Linköping. Machte von 4 54 8 —
20 mehre Reisen ins nördliche Schweden,
diente dem König Gustav zu verschiede-
nen politischen Missionen im Ausland und
lebte seit 4 527 grösstentheils in Rom, da-
seihst 4544 zum Titular- Erzbischof von
Cpsala ernannt. Gegner der Reformation
U) (A) (BD) (Gz) (S),
geb. 4 490, Oct. .., Skeninge,
gest. 4 558, Aug. 4, Rom.*
Ite geotihos septentrionalium variis conditio-
aibos etc. ; item de mineris roetallicis et va-
^ aoimalium generib. in illis regionib. de-
leotiom etc., fol., Basil. 4 667. Tabula terra-
ntm septentrionalium etc., Venet. 4 639.
Mb Brifittenklotter. G««t. 1555 oder 15^0 ict un-
rifhtif.
IhgaiUl, Cessios. — Prof. d. Ma-
ibematik an d. Univ. xoUpsala (A),
geb. . . ., gest. f Ä9, Mai 5, . . .
^IHitus eccleslasiicus, sowie viele mathe-
"'«t. 0. pbysikal. Dissertationen.
MagnuSi Ludwig Immanuel. —
Dr. Phil. Bis 4 843 in kaufmänn. GeschHf-
leo, seitdem Privatmann (Or),
geb. 4 790, März 15, Berlin-
Sammlung von Aufgaben u. Lehrsötzen aus d.
analytischen Geometrie, 2 Bde. 8^ Berl. 4 888
u. 37 (Portselz. von Keier Hirsch ; siehe Die-
sen). — Über d. Relationen d. Functionen,
welche der Gleichung : F^y .y>jX + F,y.y,x...
+Fny.y„x=F,x.y.y+F,x.y,y..,+F„x.</>„y
genugthun (Crelle's Journ. V, 4830). Geometr.
Aufgaben (Ib. VII, 4831). Geometr. Sätze (Ib.
id.). Nouv. mötbode pour döcouvrir des Ih^o-
Tbmes de göomötrie (Ib. VIII, 4 83J). Quelques
thäor^mes de gäomötrie (Ib. IX, 4 832). Ueber
e. Methode, den Grad einer durch Elimina-
tion hervorgehenden Gleichung zu finden (Ib.
XXVI, 4 843).
Ilagll1l8| Heinrich Gustav. — Dr.
Phil., folgweise Privatdocent (4834) u. Prof.
(extr. 4 834, ord. 1845) d. Physik u. Tech-
nologie an d. Univ. zu Berlin. Mitgl. d.
Acad. d. Wiss. daselbst seit 4 8 40 (Or),
geb. I80S, Mai 2, Berlin.
Diss. de tcllurlo, 8*», Berol. 1827. — Selbst-
entzündlicbkeitd.feinzerlheilt. Eisens, Nickels
u. Kobalts (Pogg. Ann. III, 4 825). Zerleg, d.
Picrosmins (Ib. VI, 4 826). Niedrigste Tempe-
ratur z. Reduction d. Eisenoxyds durch Was-
serstofTgas (Ih. id.). Zerleg, e. Spatheisensteins
(Ib. X u. XI, 4 827). Über Capillaritäts-Er-
scheinungen (Ib. X. 4827). Concentr. Schwe-
felsäure löst Metalle unoxydirt auf (Ib. id.).
Zerleg, d. Brochantits (Ib. XIV, 4 828). Neue
Verbindd. d. Platinchlorürs (Ib. id.). Auflös.
d. Selens in concentr. Schwefelsäure (Ib. id.).
Über einige Wasserstoffverbindd. (Ib. XVII,
4 829). Dnrstell. d. Selens aus Schwefelselen
(Ib. XX, 4 830). Abnahme d. Dichtigkeit d.
Vesuvians beim Schmelzen desselben (Ib. id.).
Dieselbe Erscheinung beim Gunat (Ib. XXII,
4 881). Zerleg, d. Vesuvians (Tb. XXI, 4 831).
Geotbermometer u. damit gemessene Tempe-
ratur d. Bohrlochs zu Rüdersdorf (Ib. XXII,
4 831 u. XXVIII, 4 833). Bereitung englischer
Schwefelsäure ohne Salpeter (Ib. XXIV, 4 832) .
Über d. Verdunstung aus Capillarröhren (Ib.
XXVI, 4 832). Zerleg, d. Weinschwefelsbure
u. Entdeckung zweier neuen äbnl. Sttprfn:
Aethionstiure u. Isätbionsäure (Ib. XXVII,
4 833). Spannungsmesser f. gemischte Dämpfe
(Ib. id.). Entdeck, d. Überiodsäure ; mit Am-
mermüUer (Ib. XXVIII, 4 833). Wirk. d. An-
kers auf Elektromagnete u. Stahlmagnete (Ib.
XXXVIII, 4836). Ueber d. Sieden gemengter
Flüssigkeiten u. d. Stossen derselben (Ib, id.).
Veränderte Construction d. Geotbermometers
u. Temperaturbestimmung damit im Bohr-
schachte zu Pitzpuhl (Ib. XL, 4 837). ^Unter-
such, d. im Blut enthaltenen Gase (ß>. id.).
Zusammensetz. d. Ozokerits(Ib.XLIII, 4838).
ÜberCarbyl^lphatu.Aethionsäurddb.XLVII,
4 839). Überd. Wirk, von Eisendrahtbüiideln
beim Oeffnen d. galvan. Kette (Ib. XLVIII,
4 839). Über d. Ausdehnung d. Gase durch
15
IKtfptj
Kaillard äa la Oonmerie.
16
WSrme ([b. LV, 1841). (lb«r d. Ausdeho. d.
almospbSr. Luß In hobr, Teoiperaturea [Ib.
LVIl, 184t). Versuche iiberd. SpsDakreft d.
Wasserdampfs (Ib. LXI, 48(4). über d. KraR
zur Erzeug, voo Damprea (Ib. Id.). Über d.
Absorption 9 vermögen d. Bluts Tür SsaeratoET
(Ib, LXVI, im], tberd. DiHract. d. LicbU
im Vacuo (Ib. LXXI, 1847]. Ober d. Bewe-
gung d. Flüssigkeiten [Ib. LXXX, IS5D). Über
Ihermo-eleklr. StrOine (Ib. LXXXll, 18SI].
über d. Abweichung d. Geschosse u. aufTal-
londe Erschein, bei rolirendea Kürpern (Ib.
I.XXXVIII. 1SS1). Dber d. Verdichl. d. Gase
an d. übernaehe glaller Körper [Ib. LXXXIX,
18IISJ. KnUtehung von Tbeer aus (tlblldend.
Ga« (Ib. XC. *8SI). Verbesserle Cooslruct. d,
Apparals zur Erlaulr. verscbledn. RolalionS'
erscheinungon (Ib. XCl, 48öi . liier rolhen
ii. schnaraen Schwefel (Ib XCü, iti'ji]. Über
d. braunen SchweFel von R.nkihn) ilb. irl j
Über d. Spannkrafld. Dampli' »iis Uisi-hiin^iri
iweier Flltuidkeiteo (Ib. Xt:ill, is:.* . Ih-
draulische Untersuchungen lli. \i:V, Ik5ö u
CVI, 18S9; auch besonders, 8°. Lelpi. (83S
u, 185»). Ober d. Wassormenge im Vesu-
tfian [Ib. XCVI, I85B). Cberd. allolropischen
Zustande d. Schwefels (Ib. XCIX, <8S6). Elek-
trolytische Untersucbungeu (Ib. ClI, 1BBT).
Über direcle a. indjr«cle Zersetzung durch d.
gsivan. Strom [Ib. CIV, 1858).
tÜBgay, Alexis. — Ingenieur in d.
DiÖcese Amiens (A),
geb gest. 1807, . . .
Häm. sur un microscope, 11°, ITBt. Hdui.
qui • rempli le prii d'encouregement proposO
par l'acad. des seien ces, 17TT.
MsgoM, Naurus. — Benedictiner,
von <79S bis 1798 Prof. d. Philosophie u.
Hiithemalili sm Lyceum zu Aroberg, dar-
auf Prof. d. Hathemalili erst an d. tlniv. zu
lAgolslndl, ()a«n an der zu Landshut; seit
I8U auch Stadtpfarror u. geisll. Ralh da-
selbst (II. U) (Fl) (N),
geb. 1761, Juli l>, Schongau am Lech,
gest. 1837, Dec. 8, Landsbul.
Lehrb. d. Polygonometrie, 8°, LandsbullSOt.
Lekrti. d. höheren Geometrie, 8", Ib. 480S.
Ulife. d. Ualhematik z. Gebrauch bei Vorle-
Wfl|W, S Bde. 8*, Ib. 1809—18. Abfanndl.
von d. Epicycloide, 8°, Ib. isla. Lehrb. d.
Chninologie, B", UUnchen 1819.
Malller, Franz Joseph. — Mecba-
nirus des optischen Insliluts zu München,
von IS39 an mit G. Merz Dirigent des-
selben (S).
gab. 1795, Aug. IS, Slaufen, Allgau,
gML IftiS, Juni 31, München.
VonügHehste Werte desselben sind : Die pa-
rallacliM-he Aulstollun^ des fl^^filligen Re-
fraclors zu Berlin; der Mechantsnus des He-
liometers >a Köniiaiberg; die Aulslellung des
ia%-zoltigeD Relracturs zu Bogenbausen bei
HÜDcben : die des S-iülligen zu Kasan ; die
des 1 4-zttlligeii Reiractors u. des Heliometcrt '
zu Pulkowa ; die der Relracloren zu Kiew,
Washington, Cincinneti, Bonn u. Cambridge
bei Boston [letzterer auch ein 1 4-z(jlliger) ; Ter-
Der ein von ihm erlundenes Pendel (Aslron,
Nachr. IX, 1831).
Wilhelm. — Dr.Phil.,
Lehrer am Schlndler'schen Waisenhause in
Berlin, dann Vorsleber d, melcorolog. Insti-
tuts beim statistisch. Bureau daselbst (Orj,
geb. ISIS, Juli 31, Berlin,
gest. (8j8, Dec. 9, Breslau.
Der Indioner-Sottinier in Kordamerik», ver-
gtieheii mit Ijhnl Erscheinungen in Mittel-Bu-
ropa (PoKg- Ann. XUV, <83S). Temperalor-
verlheiluug aufd. stlifl. Hemisphäre u. klimat.
Verhältnisse vom slidl. Neuholland u. Van-
Dlemensland (Ib, Li, 1840). Mitleltemp. von
Palermo {Ib. L1V, 1841). Temperatur d. mil-
tellHnd. Meerea (Ib. LVIl, 1841). D° d. Sand-
wichsinsetn usw. (Ib. LVIII, IStI). — Hilsr-
beiter an Dove's Repert. d. Physik, worin na-
mentlich ^ Mitll. Vertheit. d. Wirme auf d.
Erdobernache. Bd. IV, 1841. — Redigirle von
1S40 an die Monatsberichte d. Gesellscb. l.
Erdkunde in Berlin.
Mshoti, s. Stanhope.
Maler, Georg Wilhelm. — Folg-
weise Stadtvicar in Nürnberg (1790), Vicar
zu Tennenlohe u. Eitersdorf (1791), Pfar-
rer zu Igensdorf (1796) u. zuletzt -( 17 9«)
Prediger zu Enten berg (Äj,
geb, 1758, Aug. 18, Nürnberg,
gest. 180t, Mai 17
Versuch über die erste Bildunj; der Erde, nach
Moses Bericht, in physikaliscb-c^mischer
Rücksicht, 8°, Dasei t7SS. Anweisung, baum-
wollen Garn ücht türkisch roth, dann mit Waid
u. Indigo blau zu färben, 8<>, Nilrnb. 1798. —
Anderweitiges.
Maignan (Hagnanus), Emanuel*. —
Hinorit, 14 J.ihre lang Lehrer d. Theologie
u. Mathematik im Kloster Trinile du Hont
zu Bom, dann Provinclal seines Ordens zu
Toulouse (B) (BT) (NU) (Jj (A),
geb. IG01,Juli 17, Toulouse,
gest. 167 6, Od. 89, Toulouse."
Perspective horaria s. de horographia gnonio-
niica, tarn theorelica. (|uam practica, fol , Ro-
mac 1648 (Darin eine it ältesten Theorien d.
Lichtbrechung, s, Xoataelk, hist. matb. 1, 7S0).
Cursus Philosoph iae, Ludg. 1fl7a.
■E.imonil(Bn.
MaUlard de la Chtnmerle, J u I e k
Antoine Ren^. — Ingenieur des ponts-
et-chaussees, Pnrf, in d. £cole pol>tech-
nique in Pari.<: seil 1819 tAPC, Aimunire
1855; (REP),
17
KaUlet
■aironi da Ponte.
18
geb. I8U, Dec. 20, . . .
TrtiMde perspective lin^aire etc., 4 vol. 4**, avec
aüasfol., Paris 4 859. Möm. sarles lignesd'om-
bre et de perspective des h^licoides gaaches
(Joora. Ecol. polytecho. Gab. XXXIV, 4851).
Sar les courbes d'ombre et de perspective des
surfacesde rövolution (Ib. XX-XV, 1853).
Hailleti B e n 0 i t d e. — Französischer
General-Consul in Aegypten, dann Consul
in Livorno, zuletzt Inspector der französi-
schen Factoreien in d. Levante und an d.
Küste der Berberei (B) (QJ,
geb. 4 656, Apr. 4 2, St. Alihiel,
gest. 4738, Jan. 30, Marseille.
TiUiimed ou Entretiens d'un philosophe in-
diea avec an missionnaire franQois sur la di-
miootion de la mer, Is formation de la terre,
forigioe de rhomme etc., % vol. 8*^, Amsterd.
«7(8.
Hairan (Maran), Jean Jacques
d'Orlous de. — Mitgl. d. Acad. d. VViss.
ZQ Paris seit 47 4 8 u. Secretär derselben
3€il 1744 (B) (Q),
geb.- 4 678, Nov. 26, Beziers,
gest. 4 774, Febr. 20, Paris.*
Diss. sur les variations du baromMre, 42°,
Bordeaux 4 74 5. Diss. sur la cause de la lu-
miere des phosphores e| des noctiluques, 4 2**,
Pills 1 71 5, Bord . 4 74 7. Diss. sur la glace, 4 %"*,
Piris4 74 5, 4 747 et Bord. 4 749 (Alle drei Diss.
Tood. Acad. zu Bordeaux gekrönt, u. zuerst
in deren Pikees de prix T. I publicirt). Lettre
k Mr. Tabbö Bignon sur la mäture des vais-
»iux, 4«', Paris 4 728. Tratte physique et bi-
ttoirede Taurore bördle, 4 2^ Ib. 4783, 47^8
et 1 754 . Diss. sop les forces raotrices des Of»rps»
<i*, Ib. 4744. Lettre k Madame da Chanelet
Mir la question des forces vWes, 42°, Ib. 4 744 .
Elogesdes Acad^miciens morts en 4 744—48,
tS". Ib. 4747. — Sur la roue d'Aristote (Möm.
Par. 1715). Sur la cause gönärale du froid en
biverelde la chaleur en ^td (Ib^ 4 749). Sur
ies rapports entre les sept couleurs du prisme
et les sept notes d^ la musique (Ib. 4 720). Sur
li diminution des degr6s terrestres en allant
de requateur vers les polos (Ib. 4720). Obs.
sur le soieil qui resta toute une journäe aussi
blaoc et aussi pale que la lune (Ib. 4724 et
«7i9;. Sur la r6flexion des corps (Ib. 4722,
<723, 1788 et 4 740). Instruct. abr^g^e et m^-
thf>de pour le jaugeage dei$ navires etc^ (Ib.
4714). Sur les efTets de la cbute du tonnere
sar uo arbre (Ib. id.). Sur rinscrjption du
cnbe daos ToctaMre (Ib. 4 725). Sur une nouv.
proprio du nombre 9 (Ib. 4726). Sur lemou-
vemeotde la lune et de la terre etc. (Ib. 4 727).
Sor le jeu de pair ou non (Ib. 4 728) . Sur l'esti-
nation et la mesure des forces molrices des
Corps (Ib. id.). Sur la cause du roouvement
dioroede la terre (Lb. 4 729). Trait6 phys. et
^L de 1 aurore borMe (Ib. 4 731, 4 782. 4 747
^ 4751). Expr. tiir % longueur du pendule ä
Mcondes k Paris etc. (Ib. 4785). Probl. astron.,
^ver la hanteur du pole indöpendamment
P«f f eadorff, ilaadwüiierbocli 11.
des rdfractioDS etc. (Ib. 4 786). Discoars sar
la propagation du son etc. (Ib. 4787). Sur 1*6-
quilibre de la lune dans son orbite (Ib. 4747).
Systeme de L. Enler sur la cause de ia queue
des cbmätes, de l'aurore boräale et de la lu-
mi^re zodiacale etc. (Ib. id.). Sur T^tendue
de Talmosph^re solaire (Ib. id.). De l'analyse
de Mr. Eoler sur la continuitö de l'atmospb^re
solaire etc. (Ib. id.). Sur les impulsions des
rayons solalres (Ib. id.). Reoof&rques sur les
säries infinies etc. (Ib. 4 760). Sur le satellite
vu ou prc^sumö autour de la plannte de Venus
etc. (Ib. 4 762). — Nouv. cric pour Tusage des
lunettes (Machines approuv. par l'acad. V, 4 727
—81). Obs. des diff. degrös de chaleur pen-
dant r^clipse totale de soieil du 42. Mai 4 706
etc. (Möm. de Montpellier, T. II).
• gcit. Jan. 27 {HL),
Mairei Christoph. — Jesuit, Leb-
ruf d. Humaniora in St. Omar u. d. Theo-
logie u. Philosophie in Lüttich, dann Rector
d. engl. Collegium in Rom, darauf wieder in
St. Omer und zuletzt in Gent lebend (BEJ),
geb. 4 697, März 6, . . . .
gest. 4767, Febr. 22, Gent.
Observationes cometae ineunte anno 4744 in
Collegio Anglicano Romae babitae et cum theo-
ria Newtoniana comparatae, 4«, Romae 4744
(auch italienisch) . Mit Bosoovich : De litteraria
expeditione per pontificam ditionem ad dime-
tiendos duos meridiani gradus et corrigendam
mappam geograpbicam jussu et auspiciis Be-
nedioti XIV Pont. Max. suscepta,. 4*>, Romae
4 755. — Astr. Beobb. (Phil. Tr. 4 750 u. Storia
letteraria de Zacoaria, T. XI).
Maironi da Ponte % GiovannL
— Prof. d. Naturgeschichte am Lyceum zu
Bergamo von 4 800 bis 4 828, dann Censor
daselbst. Mitgl. d. Soc. ItaL ^G'n. Ä. LXIV;,
geb. 4748, Febr. 4 6, Bergamo,
gest. 4 833, Jan. 29, Bergamo.
Sulla storia naturale della prov. di Bergamo,
Bergamo 4 782. Sul verderame etc.. Ib. 4 784.
belli carboni fossili di Gandino, Venezia 4785.
Sopra aicune argille della prov. bergamasca,
Bergamo 4 790. Osserv. sul dipartimento del
Serio, 2 vol., Ib. 4 803. Oss. sopra aicune par-
ticolari petrificazioni nel monte Misma, Ib.
4 84 2. Dizionario odeporico, ossia storiooHPOli-
tico naturale della pro v^ bergamasca, • vol ,
Ib. 4 84 9. Fontane intermittenti nella prov.
bergamasca, Ib. 4825. Sulla geologia berga-
masca, Ib. 4 825. — Mem. orografico-minera-
logica delle montagne bergamascbc (Mem. Soc.
Ital. IV, 4 788). Sopra una terra volctfnica sco-
perta nella proy. bergam. (Ib. IX, 4 802). Os-
serv. geolog. sul suole di Lione (Ib. id.). De-
scrizione della fontana minerale di Gandellino
(Ib. XI, 4803). Sulle acque min««!! della
prov. bergamasca (Ib. XII, 4 804). ialla tor-
biera di Cerete (Ib. XIII, 4 806). Sulla roon-
tagna BarMlioo (Ib. XIV, 4 808). Sui cristalli
quarzosi di Selvino (Ib. XV, 4 84 0). Analisi
chimica del ferro spatico della prov. berga-
19
KÜMiat
niasca (Ib. XVI, IStt). 1 Ire regal della natura
nella prov. bergBm. (Ib. XIX, 1813). Della go-
BtaniB fossile combustibHe di Valienili (Opusc.
scient. di Hilano, XXVU, 180«).
* llic hiognphiielu! Notii in [Gh. R. LXIV) nrnnt ibn
MabsUi, Uichnl. — OfRcier im
Corps des Ingenieur-Geograph es, Prof. d.
Topographie an d. ftcole d'appMc.ition du
Corps royal d'^tal-miijor (IIS) (Q).
geb. mo, Sept. 19, Nanlua, Di-p. de
l'Ain.
gest. tSti, Aug. i, Paris.
Table portative de projections et de verlicales
pour rtduire des cot<^s inclin^s b rhoriion
etc., Aii-ta-ChapelielSOfi. Main, surquetqne
cbangements Taita i. Ja boussule et au rappor-
teuri suivi de la descriplion d'un noav. in-
Strument, oommä grammomHre, «ervaot e.
mesurer la hauteur et rinclinaison des ecri-
tures Giir les carte» et a diviser lea ligneg droites
■aus compas, S", Paris (HIB. Tab les de pro -
iectioas des ligneg de plus grande peate etc.,
18', Ib. ISIS, S™" edit. 1888, Surune nouv.
ecbelle pour relever, sur les plans 6t les cartes
lopograph., rinclinaiion des penles, 8°, Ib.
1891. — Mehre PlUne u. Karlen, namentlich
VOB der Pfalz u. von Schwabeo.
Malsslal, Jacques. — Dr. Med.,
Prot agrcgä d. medicin. Facultät in Paris
seit 1838, Conservalor d. Cabinels d. Pa-
culEäl (VD) (QCj,
geb. 1805, . . . Niinlua.
£tude de physique enioiale, k", Paris IS , .
Lois gi^neraloa de l'optique, (°, Ib. IH4 3.
Malitre, Xavier de. — Graf, ersl
OHicier in d. sardinischen Armee, dann
Generalmajor in russischen Diensten (1800
— 18(7) und nun Privatmann, nbwecli-
seind in Paris und St. Petersburg lebend
(Qj(G.\i'iV(QCI.
geb. 1764 Cbambury,
gest. 1851, Juni \l, St. Petersburg.
Sur r«iiidetioa de l'or par le frottement (Mi^m.
Turin, XXIII, ISIS). Proc<'d(^ pour composer
Bvec i'oxide de l'or une couleur pourpre qui
peut etre employ^e dans la. peinlure k l'huile
(Ib. id.). Sur la oause des couleurs dans les
Corps nalurels (BIbi. unlv, XL VII, (831). Sur
la couleur de l'air et des oaux profondes etc.
(Ib. LI, 1838). Etpi^riences imitallvea pour
servir ä lexplicalioa des Irombes (1b, id.].
Descript. d'un photomelre destin^ k comparer
la splendwr des ötoiles (Ib. id.). Sur la pro-
pagation da la lumi^re dans l'eau et dans les
Corps Irangparens (Ib. LVII, IS3t). Mrlhode
pour observDr les laches qu'on peutavoir dans
lecryslallindb .'^r II.T. XXXV.IgtlJ. Con-
jecture sur la cause de la projection appa-
renle des etoites sur le bord de la Inoe (tb.
id.). Sur la cause qui faitsurnageranaaigoiUe
d'acier sur la Burface de l'eau (Ib. id.]. — BH-
letristisches.
M«M> de Ooimpy, Louis Edme
Gabriel, Chevalier, spSler Comle du. —
Capilün, zuletzt (1781) Chef d'Escadre io
d. französ. Marine, in die er I7i6 einge-
treten war. Mitgl. d. Acad. d. Marine seit
1752 (BS),
geb. l7S9,Febr.8, ScIilossGoimpy
(Dip. Eure-el-Loire),
gesl. nacb l78i,...ScblassBi])aiipDnrt,
Picardie.
Remarques sur quelques poials d'astronomle,
(°, Brest 1708. Traitä aur la coDsIracUon des
vaisseaui, t", Paris 1 77S. — Cbergab der Ma-
rine-Academie mehre Abhandluugen (die aber
sämmtl, nielit scheinen gedruckt wordeo lu
sein), z. B. ; M^m. sur la maniire de dedaire
les hauteurg meridiennes du soleil par deui
hauteursetc. ; Mäm. sur les r^Blstances de l'air;
üiai sur la maniöre de catculer la r^sistaaee
qu'^prouve la proue des vaisaeaui : Uem. sar
les forces ceniripites ; Etc.
M^Jer, August Amadaeus. — Prot,
d. Theologie u. d. orienlal. Sprachen an
Collegium zu Brieg in Schlesien (RA.W, 69),
geb. 1719, Oct. 31, Halle,
ge-st. (773 Brieg.
Beobachtete 17S1 mitHrn.T. KasHaluiBekdeo
Venusdurchgang. schrieb bei Gelegenheil iM
Comelen von 11S9 eine interessante Schrill
Ikar d. HimmelakOrper.
BbtjOOohl,GiovanniA1essandro.
— Pror, d. Physik u. Mechanik am Lyceo
di S. Alessaudro in Mailand bis Ai dem
Aufstände im J. (848, in Folge dessen er
nach Turin ging /ZOG. V; fOrJ,
geb Cremona,
gest. 1854, Ocl. 17, Turin.
Suir incertezza della meteorologia etc.. I*,
Hitano (881. Elemeali di meccanica etc.,
Ediz. IV, (6°, Ib. (844. Fisica popolare elc.,
S°, Ib. 1845. Gab heraus: Annali di Fiiics,
Chimica e Maiematiche, Hilano (Stt o. ff.,
jflhrl. * vol. 8°; darin von ihm; Nuoto igTO-
metro|Vol.I, (841). Nuovo eleltroscopio (Vol.
II, (8(1). Süll' azione chimica del calorico
(Vol. III, I84(). Kenomeni Ssici e Bsiologici
dell' ecciisse dell' 8 luglio (Vot.Vl. (841). Gal-
venometro universale o e loraa variabile (Vol.
XUI, (Sit). Delle imagini prodoUe da esali-
ZLOni vaporose sopra le superBcie dei corpi
(Vol. XV, (844). Considerazionj ed esperienie
inloriio all' origine della correntevoltaica (Vol.
XIX, l84BBt XXIV, (848).
M^Jor, Johann Daniel. — Dr. Med.,
tauge Zeil pract. Arzt In Hamburg, dann
\ 668 Prof. ü. Hedicin an d. Univ. zu Kiel.
21
Mijiu
Kslagnti,
HitK). d. Upoldin. Academie (J) (A) (ASC)
fSLHJ (Müc. Aead. Nat. Cur. Dec. Ili;,
geb. 463(, Aug. le. Breslau,
l^est. 1693, Aug. 3, Stocthotm.
LitholoRla curioia a. de nniinstihus el piniitis
\a lapidem convertis, Viteb. ISSS. De cancris
tt serpenlibus petrilicalis, B°, Jena« (66(. De
minerali suecicu iicUedni [Mise. Acad. Nut.
Cur. (S7t et 1671 -73]. De Bale absintbil figura
crucis (Ib. id.), — Viel .Uedicinisclies.
M^jUfUay), lleiiirich.~Dr.Hed..
von 1658 bis I6fi5 pracl. Arzl in Cas.««!,
dann Prof. d. Medicin erst an d. Univ. zu
Rinteln, darauri669 an d. zu Harburg.bis
1681, wo er sein«) Stelle niedcrlegle und
nach Cassel ging; endlich von t68S wie-
denim Prof. in Rinteln (AJ (St),
geb. IG3t, Febr. 6, Cassel,
gest. 1696, Dec. 31, Rinteln.
HiysicBe veterit el novae adornelae ad DetnO'
■liti principia a Oanando, VornnmlD, Boyleo,
II«Tod«iia, Olgbaeo aliisque redialegra^e Syn-
opsis, S°, Frsncot. <6S8. Disp. de fulniine, 4",
Uarp. tS7S, Disp. de toiiilru, t°, Ib. 167t.
Üi«p. de vento, 4°, Ib. l6Ti. Disp de aura
globum nostrum terraqiieeum cln^tente, t",
Ib.fSSO. Dlsp.de com etia, 4", Ib.4flS4. Disp.
dacorporum gravilale, 4°, Ib. 1681. — Viel
Hcdicintsches.
— Jesuit, fotgweise Lehrer d. Logik u. Me-
taphysik ersl zu Tyrnau, dann an d. Üiiiv.
in Wien, Prof. d. Halhemalik u. Physik ■■&
Ibercsianum daselbst, Beisitzer d. al^adem.
S«nits zu Ofen, Direci. d. philosoph. Fa-
cullät daselbst, Abt zu St. Hargareih von
Btia, Domherr an d. Kathedrale zu Waizen
u, tönigl. Ralh .f'f.GOy (M) (BEJ).
geb. 1713, Juli 9, JÜM-Apalh,**
gesl. 1793, Aug.19, Peslh.
CanpendiarJa pbyticae iottilutio, PI. II, 8°,
'i'iBilobonBe 476i— 6S, i. Edit. <7S6. Comp.
mitheseo» inslitutio, S", Ib. 1 764. DisR. de flgura
lelturia, 4°, Olomut. t767. Calculi dilTerenlialis
Biintegralis iostitutio, 4°, Viennae 1704. De
•rithmeltcis et geometricis aequationura reso-
luüanibu«, K", Ib. 477<l. Phyaiksl. Abhandl. von
d. Eilte nscbaflen il. Blilzea u. d. Mitteln «ider
d» EiDBchlagen , 8°, Ib. 477a, i. Aufl. 477S
!Voa J. y. BetieT aas d. lalein. Original, das
tr«llT7l erschien). Physikal. Abhandl. vom
Nflrdlicbt. 8°, Ib. 477s (Auch in d. Beitr. zu
•«ncbiedn. Wisa., S", Wien 1795). Satze aus
il. Gleichgewicht d. Körper, der Maschinen-
Ure u, dem Wasserbau, 8°, Ib, «773 (Auch
hlUDisch). Elements matbeseoa purae, S",
hdBel778. Elementa geometriae purae, 8°,
Ib. 1778. DiuerUtionesphyiicae, 8-', Ib. 1781,
I>e (tmoBpbaera lanae, Ib, (781.
22
ichele Vincen/o
Marin. — Prof. d. Chirurgie u. Geburls-
hülfo an d. Univ. zu Padua. Hilgl. d. Acad.
daselbst u. der Soc. Ilaliana (Nov. Sagg.
Padov. i; (Mem. Soc. Ital. XTX. pUl) (Tp. IV.J,
geb. 1744, Sepl.38, Salüzzo,
gesl. ISI6, Sept. i, Pndua.
CoBtruzionedi una mncchinelladaservirsenza
di^peadio ad usodi nroloßlo nnttiinio, Toritio
<7S1 (Aus Vol. It d. .Uem. della Soc. ai;rar.i.
Osserv. melcoi'uli);>ichc lllihl. ßsica di Europa,
T. XI. — Enthüll Nachrlchlon über eiai^c sel-
tene Meleorej. — Viel Hedicinisches.
Malasntl, Fausiino Jovila*. —
Sohn eines Apothekers in Bologna. Kam
1 83 I nis politischer Flüchlling nach Paris,
ward erstlich Assistent von Pelouze im
Laboralorium Gay-Lussac's, spSter,
nachdem er tSiO naturalisirt worden,
7 Jahre lang Chemiker in der Porzellnn-
fabrik zu S^vres; seil 1860 Prof. d. altge-
meinen Chemie an d. Facultät d. Wiss. zu
Rennes (Or), '
geb. I80S, Febr. IS, Bologna.
Le^ons de chimie sgric.nle, ti", Paris fS4S,
nouv. edit. INSS. Le^ons elemenlaires de chi-
mie, a vol. Il«, Ib. t8SS. nouv. «dil. t8S8.
Analyse annuelle des cours de chimie aKri-
cole profess^sä Rennes, 7 Gab., t8Si-Sg.—
Sur un proci^de Ir^s-Oconumique pour la pre-
paration du prolu^tido de cuivre (Ann. chim.
phys. LIV. 1833). Analyse d'un oxi-chloriire
d'antimoinecrislatlise (Ih. LIX, 18B5|. Aclions
des acides «tendus sur le sucre (Ib. id.) Sur
une mudificalion iKonii^rique de l'acide mu-
cique (Ih. LX, 1835). Sur l'exislence d'ua
oiide et d'un chloruro intermedia ire de luag-
slfene (Ib, id.]. Siir le pinck-colour fabrique
par les Aoiileis et sur une i-oloretion e\lracir-
dinalre de l'uuide stannique par l'otide de
chrome (Ih. LXI. 1S36), Sur i'^ther niucique
et sur la v^rltable rormulo de l'acide mucique
(Ib. LXItl, tS36). Analyse de l'elher cilrique
(Ib. id.). Sur l'ozokerite elc. (Ib, id.). Sur la
composihon de l'acide comphnrique et sur le
produit de snn (.'th«rilica(ion (Ib. LXI V, 1837).
Sur les eihers de quelques acides pyrOR^n^
elc, (Ib. id.), Adlon du chlore sur plusiears
subslances Oth^ri^es et sur le mCthylal (Ih.
LXX, 1U9). Sur la facultii qu'ont certains li-
quides de retarder les elfets obimiques de la
lumigre dilTuse (Ib. LXXII, 1S39). Sur l'OUier
oialique et ses d^rlvi^ |lb. LXXIV, 1840). —
Action de I'ammoniaque liquide sur plusieuri
Chromates du groupe magoi^sien ; mil Banean
(Ib. S6t. III, T. IX. <843). Sur la pr^paralioa
du peroiide d'uranium (Ib. id.). Heotaerch.
sur les Äthers cblur«s (Ib. XVI, 1S4G). Surla
solubilitede l'alumine dana l'eau ammonia-
cale; mit DnncheT [Ib. XVII, tB46). Sur l'a-
midon normal des tolles de cbanvre (Ib.XVIIl,
<84S). Sur l'i>lheramilique (Ib. XXVII, 484»].
Sar la pnMoce dn plomb, do colvre et de
E3
Xalapertini
'argeot daas leau de la mer etc. ; mitDuoeliw
mdSw>Mn[Ib. XXVI11,1SB0). Sar l'abgorp-
jon des ulmalex eolubles par les plantes (Ib.
IXXIV, 1BS1J. ExposilioDde quelques falls
■elatib ä raction reciproque des sels solublei
Kdessels insoJublea (Ib. LI, tHS7). Sur la re-
»rlitjon des «temeals inorganiques dans les
)riacipalBg ramillesdu rtgne vägtital; mitDn-
««lur (Ib. LIX, 4858|. — Sur la' üiimpositlon
lu rubia arliSciel obtena par Ur. 0uuikl
Cnmpt. read. IV, 1817). Surla cystine; mit
ludrlmont (Ib. V, 1837). Sur de nouv. cas
le Substitution dn chlor k rbyilropine (Ib. X,
810). Sar leg kaoKns; mit A.Brongniut (Ib.
tili. 18*1). Sar l'acide iitholeilique; mit Sar-
IMW (Ib. XV, ISil). Sur de nouv. acidea ur-
;aaiques contenantdochrome (Ib. XVI, <S43).
iur laher ählorocarbDnique etc. (Ib. XXI,
IStB). Sur les amides (Ib. XXII, 1St61. Sur
as causeg de relEloresceace du la Isumonite ;
nilDnraohei (U>. id.). Sur l'exIracliOD de Tar-
^Dt;mitDeinB«IbeD [Ib. XXV, I Sit] . Sur
'actIoD que l'acide pbospborique anbydre
»erce sur les aels aaimoDiacauK etc.; nill
DoBM und Lablano (Ib. id.]. Sur lidentlt^ des
leides mtitacetonlque et bytiro-acätique ; mit
Denselben (Ib. id.). Sur l'BssocIatioa de
i'argenl sui minäraui mölalliques etc.; mit
DuMhar (Ib. XXIX, 1 HiS) . Sur la production
le la Pyrite de Ter daos les dripöUd'alluviona ;
mit Demselben (Ib. XXXIV, 1853). Obs.
lur les temp^ralures du sol comparäes k Celles
le l'air; mit Demselben (Ib. XXXVIII,
IBS4). Sur la reiistance des chaux hydrau-
liques et des ciments ä Taction destruciive de
l'eaudemer; mit Demselben (Ib. XXXIX,
ISSt). Sur le grauite de Bomarsund : mit
Demselben (Ib. XL. I8SS). Sur les propriit-
tM comburBntes de I'älber perchlurä (Ib. XLI,
I8S5]. Sur les proprtätäs therm iq aas des dif-
rerentssols; mitSnracher [Ib. XLIIl, ISSfi).
' Frincoii In (FDi unricbtig.
Malapert (Hauperluis), Charles.
— Jesuit, Lehrer d. Philosophie im Colie-
gium zu Pont-ä-Uousson, dann Pror. d,
Hathemalik in dem zu Douay, zuletzt nach
Madrid berufen, aber auf der Heise dahin
sterbend fPgJ (BEJ) (BD),
geb. ISSI, HoHs, Hainaull,
gest. 1630. Nov. S, Vitloria.
De ventis, libr. II, Antverp. 1616. Breveg in-
sUlutiooet geometricae, Duaciisao, Oratio de
laudibus matbematicae in qua de novis Bei-
gici Telescopii pbaenomeais disserit, habita
etc., Ib. 1630. Arithnieticae praclicae brovis
instilutio, Ib. 16S0. Enolldii elementorum li-
bri VI priores, Ib. 1610, Elementa geometriae.
Ib. 16tt. Austriaca srdere beliocyclica, astro-
nomicis hypotheaibns illigata, 4°, Ib. 1617
oder 16SS iDariu die Sonaentlecke Air Plane-
ten erklärt].
Malarbl, Domeaico Antonio. —
Präfect d. königl. Bibliothek in Neapel. Hilgl.
d. Acad. d. Wiss. daselbst. Früher Rector
d. Collegiums in Malta. Abale u. Malteser
Killer (BUN) (MR),
geb. <731, Oppido, Calabrieo,
gest. I78i, Juni %, Neapel.
.. O. keine SchriAen genaDot; war übri-
gens Mathematiker u. Astroaom.
MalootlUH [Van Maelcole), Odo. —
Jesuil, zuletzt Lehrer d. Halhemalik u. d.
Hebräischen in Rom (J) (Pqj (BEJ),
gesl. 151!, Brüssel,
geb. 1615, Mai U, Kom.
Astrolabiurum seu utriusqua pianispberii, oui-
versalis et particularis, usus etc., Bi^xellii
'607, Romae 1610 .(Unter d, Namen Talari»
,nt Beguutlni] . Epistotae duae ad Jcnnia
Xsplemm, Brui. < 1 Dec. 1 61 1 et Romae 8 Febr.
' 61 4 [In : Eplstulae ad J. Xe]^erum etc., Lip«.
718). Matbematlca probtemala (la : Clü. Cla-
Tii Geotuetr. pract.).
Malebr«iioho, Nicolas. — Priester
d. CongregatioD des Oratoriums seit 1 66B.
Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu Paris 8eitl69)
(Mem. Por. 1 7 1 hj (JJ (B),
geb. 1638, Aug. G, Paris,
gest. 1715, Oct. 13, Paris.
Recherche de la verilA, oü Tod Iraite da la di-
ture, de l'esprit de l'bomme et de l'usageqn'll
en doit faire pour eviler les erreurs daas 1«
scienues, 9 vol. 11°, Paris 1674, 1 vol. V,"
1711 [Darin z. B. seiae Ansicht über schi
bare Grosse d. Mondes am Horizont, a. B«
Hantafamlleelc.). — Räneiionasnr la Inmltr*
et les Couleurs, et la gen^ration da [ea (Mim.
Par. 169S), — Keia Philosophisches.
Maler, Jacob Friedrich. — Folg-
weise Hof- und Stadlvtcar in Carlarube
(1736), Prof. d. Mathematik und Physik,
sowie Hofraeister d. fürsll. Edelknaben da-
selbst (1737), zugleich Lehrer am dortigen
Gymnasium (174!), dessen Rectgrer t75{
ward; zulelzl (1757) auch wirk L Klrcheo-
rath (HL) {Uj,
geb. 1714, Juni I , Haltingen, Badea,
gesl. 1764, Hai 3t, Karlsruhe.*
Kurzer u. deull. Unterricht zum Rechnen, B",
Carlsruhe 17 . ,, S. Aufl. 17BS. Aljiebra usw.,
8", Ib. 1 T61 ; vermehrt von A. 6. KAatnM, Ib.
1 T6B. Geomelrie u. Markscheidekunsl, 8", Ib.
1761, verl)esiJCi-tvonA.O.Xi«tner<767. Phy-
sik oder Naturlebre (vollendet von F. L. Bhr-
nuuu], 8", Ib. 1767; umgearbeitet von J. L.
Böokmantl, 8", Ib. 177S.
* An HiminvIfkbiUtige (RIA-
Malazien, Nicolas de. — Herr von
Chaicnai bei Sceaux. Von 1696 bis (700
Lehrer des Duc de Bourgogne (Sohn Lud-
wig's XIV.} in der Mathematik. Kanzler d.
Fürstenlhums Dombes, Chef aller Raths-
coliegien des Duc du Maine. GeneiUse-
25
Malfittti
Mallet*PreYost.
26
cretär d. Schweizer u. Graubündlner seit
(699 u. Mitgl. d. französ. Acad. (Mem. Par,
n!7j (J) (B),
geb. 1650, Paris,
gest. t727, März 4, CbAtenai.
Noov. trait^ de la Sphäre, 8^ Chüloiis 4679.
ElemcDs de g<k)m6trie pour Monseipn. le Duc
deBoorgogoe (herausgegeben von Boitsi^re),
n<5. Astronomische Beobb., zu Chätenai an-
g«tellt, in d. Möm. Par. p. 4 701, 4 74 4, 4 74 5
0.1722, auch mikroskop. Beobb., Ib. 4748.
Blalfattiy Giaiifrancesco. — Prof.
d. Malbematik an d. Univ. zu Ferrara seit
1771. Mitgl. d. Sog. Italiana (Mem. Soc,
MXVi; (Tp,\J,
geb. 4731, Ala di Roveredo,
gest. 4 807, Oet. 9, Ferrara.
Teotativo per la risoluzione delle equazioni
diqüifiU) grado, 4 772. Della curva Cassiniana,
8*, Pavia 4784 . Esame crilico di un problema
diprobiütä de! Sign. Dan.Bemonllietc. (Möm.
Soc. Ital. 1, 4 78S). Delle formole diflferenziali
iicui integrazione dipende alla rettificazione
delle sezioni conicbe (Ib. II, 4 784). Delle Se-
rie ricorrenti fib. III, 4 786). Soluzione gene-
rale di uo problema georoetrico di PappoAle-
uodrioo (Ib. IV, 4 788). Esame di una dimo-
straziooe che da TEalero d'un teorema anali-
tico, e di una celebre regola per delerminare
li oalara e i valori prossimi delle radici di
qoalanque equazione (Ib. id.). Determinazione
del iempo che impiega un grave discendente
peruD canale circolare (Ib. VII, 4 794). Ten-
tativo sul problema delle pressioni, che sof-
IroDO gli appoggi collocati agli angoli di una
figara, derivate da un peso posto dentro la
Miaaja(Ib. VIII, 4799; X, 4803 u. XII, 4805).
Mem. 8opr{f un problema stereotomico (Ib. X,
*803). Dubbi proposti a Paolo Knffini sulla sua
dimostrazione della impossibililä di risolvere
ie equazioni superiori al quarto grado (Ib. XI,
1H64). Saggio di aicuni problemi numerici (Ib.
XII, 4805). — De aequationibus quadrato-cu-
bisdisq. analytica (Atti di Siena. IV, 4774). —
Peosien sulla famosa questione de' logaritmi
de' Dumeri negativi (Mem. di Mantova 1, 4 796) .
Essai anal ytique sur l'int^gration dedeux for-
mules differentielles, et sur la somroe g6n6-
nle des s6ries harmoniqucs ä termes ration-
aels (M^m. Turin. IV, 4790).
MalliiTaudi Jean Firmin. — In-
genieur des Mines. Von 4 833 bis 4 835
Prof. d. Chemie u. Geologie an d. £cole
des Mines zu St. £ticnne (Atm. de Min. XIV,
1838;,
geb. 4 807, Sept. 8, Limoges,
gest. 4 837, März 41, Paris.
M^m. fur le gisement, l'exploitation et le trai-
temeotdes minerais de fer de la vallöe de l'Au-
bois. Dep. eher (Ann. Min. Ser. III, T. IV,
4 SM).
Mallomans (Mallement) de Mes-
sangeSi Claude. — Priester u. Prof. d.
Philosophie am College Du-Plessis^ in Pa-
ris (0),
geb. 4 653, Beaune, Bourgogne,
gest. 4 723, Apr. 4 7, *
Nouv. Systeme du roonde, 4*», Paris 4 678; 8",
Ib. 4 679. Diss. sur les comöles, 4°, Ib. 4 684.
La question döcidee sur la fin du si^cle si Tan
4 700 est la derniöre du XV!!«* si^cle, H^, Ib.
4 699. Machines pour faire toutes sortes de ca-
drans sola'ires. Nouveau systäme de l'aimant.
Discours sur trois articles des Mdmoires des
Journ. des Trevoux, qui avoient attaque le
systöme de rotalion du soleil autour de la
terre, eiLpose par lui dans son Traite du Monde
(M6m. Trevoux, 4 74 5).
* ;eb. 1646 etwa, gest. 1723, Apr. 12 (/).
Malleolus (Hämmerlein), Isaac. —
Mag. Phil., Prof. d. Mathematik an d. Univ.
zu Strassburg (AJ (Kästner, Gesch. d.
.Math. I, 4 49j,
geb. 1563 etwa, . . ., gest. . .
Quaestiones in quatuor primarias mathemati-
carum discip. partes, Arilhmeticam, Geome-
triam, Astronomiam et Geograpbiam, ex Con-
rad! Dasypodii Argentlneosis et Davidia Wol-
kenateinii, Vratislaviensis lectionibus publicis
etc., 8^ Argentorat. 4 628. Quaestiones in al-
teram aslronomiae partem, quae continet do-
ctrinam theoricam planetarum, 8'', Ib. 4630.
Mallet, Philippe. — Lehrer d. Ma-
thematik in Paris über 43 Jahre lang (J),
geb. 4 606 etwa, . . . Bazancourt,
gest. 4 679,
Cursus matbematicus. Über Fortification (in
französischen Versen).
Mallety Alain Manesson. — Erst
Ingenieur u. Artillerie-Major in portugiesi-
schen Diensten, dann (seit \ 683) Lehrer d.
Mathematik bei den Pagen Ludwig's XIV.
(B) (JJ (AJ,
geb. 4 630 etwa, . . * Paris,
gest. 4 706 etwa, . . . Paris.
Description de Tunivers, contenant les diffe-
rens syslemes du monde etc., 5 vol. 8°, Paris
4 688 (Zuerst portugiesisch). Les travaux de
Mars ou TArt de la guerre, 3 vol. 8«. Ib. 4694.
La gäomOtrie pratique, 4 vol. S°, Ib. 4 70S.
Mallet-Prerosti Henri. — ....
(B) (DC),
geb. n27, Oct. . ., Genf,
gest. 4 841, Febr. . ., Genf.
Carte de la Suisse romande, 4 feuill., 4 764 —
62. Carte g6n6rale de la Suisse, 4 798. Manuel
m^trologique ou Röpertoire g6n6ral des me-
sures etc., 4 802. Description de Gen^ve . . .
suivie de l'ascension de Mr. de Saniaoro sur
la Cime du Mont-Blanc, Genöve 4 807.
27
Hallet
Kalmiten.
28
Maltet, Friedrieb. — Mag. Phil.
Nach einer Reise ins Ausland (4754 — 56),
Observator an der Sternwarte zu Cpsala
(1757) u. darauf (1773) Prof. d. Geometrie
au d. Univ. daselbst. Mitgl. d. Acad. d. Wiss.
zu Stockholm (S) (Vet. Acad. HandL 1798;,
geb. 4728, Man 1 0 (N. St.), Stockholm,
gest. 4797, Juni 27 üpsala.*
Diss. de figura et magnitudine Teilaris, 4 750.
De theoria Mercurii, 4°, Holmiae 4 75S. De
sectione simili linearum rectanim, 4 776. De
reductione aequationis cubicae, 4 777. Disp.
sistens theoremata stcreometrica, 4 778. Disp.
integrationem formulne a d'Alembertio propo-
sitae sistens, 4 780. De aequatione biquadra-
tica. DeplanisdiametralibusiDCODO, 4 784. De
comparatiooe fluxionum binomialium, 4 784.
— Schrieb den ersten (astronom.) Theil der
von d. cosmograph. Geseilscb. zu Upsala ver-
anlassten Weltbeschreibung (Verldsbeskrif-
ning), dessen zweiten (physikal.) Theil Torb.
Bergmmn und InanUn übernahmen. — SlkM att
integrera equationem d'u-i-a*udvsPd'v (Ve-
tensk. Acad. Handl. 4 757). Theoremer att in-
tegrera (Ib. 4 758). Observation pa Planeten
Veneris gang genom solens discus 6. Jun. 1 764
(Ib. 4 761). Method att integrere, förklarad uti
ett problem, om lafiens motstand emot pend-
lar (Ib. 4 762). Om solringar och vädersolar
etc. (Ib. 4768). Om regnbagens fbrklaring (Ib.
id.). Berättelse om Haniaon's fbrsök att finna
longltuden tili sjös (Ib. 4765). Om förmörkel-
sers ntrfiknanda (Ib. id.). Uppiüsning pa en
difTerentlal-equation af tredjegraden (Ib. 4 766).
Nogaste uträkning pa jordens rütta figur, ge-
nom pendel-försöks jemförelser (Ib. 4 767).
Om isgangen och värfloden uti Toroeä-eir är
4 769 (Ib. 4 770). Berättelse om ett i Wester-
botten brukligt satt att uppmuddra batle der
u(i elfvar och ämynnigar (Ib. 4771). Anmärk-
ning emot Hr. D'^embert om Ijustralars sprid-
ning (Ib. 4 774 et 1772). Berättelse om Hr. TOf-
itröm's cement tili vattenbyggnader(Ib. 4 778).
Om trinomi.sk areer (Ib. 4 782). Förklaring öfver
en httndelse uti Integration (Ib. 4 783). Geo-
metrisk afhandling om planeternas synbarhe-
ter i gemen och om deras stationer eller stand
i synnerhet (Ib. 4 786). Anmtirkning om cir-
kelbagars fördelning eller mnitisection (Ib.
4 704). Om refractions-problemetsconstruction
(Ib. 4 791). — Demonstrationes nonnullae circa
naturam et proprietates ellipseos, quae in theo-
ria planetarom praesupponi debent etc. (Nov.
Act. Upsal. l, 4 773). Problcma astron., inve-
nire correctionem meridiei (Ib. id ). Integratio
aequationis dyd*y+n— 2d'y•^-2abdy'd•y +
b•^-c•ady*=0 (Ib. id.). Nova analysis aequa-
tionum secundi, tertii etquarti gradus (Ib. II(,
4780). Do logarithrois nomerorum negati ve-
rum (Ib. IV, 4 784). De negatione quantitatum
geometricarum (Ib. V, 4 792). — De Veneris
triniitu per discum Solis a. 4 764, Jun. 6 (Phil.
' Tr. 4 766). Theory of the parallaxes of aititude
for the sphere (Ib. id.).
* geft. Juni 28 (A) (Br).
Mallet-FaTre, Jacques Andr^.
— Patricier, stiftete an d. üniv. zu Genf
eine Professur d. Astronomie, die er selbst
zeitlebens bekleidete, baute auch auf seine,
J. Trembley's und M. A. Pictet's Ko-
sten eine Sternwarte daselbst, auf welcher
alle drei beobachteten. Reiste mit J. L.
Pictet auf Veranlassung d. Petersburger
Academie nach Ponoi bei Archangel, um
daselbst den Venusdurchgang von 4 769 zu
beobachten. Rathmann in seiner Vater-
stadt. Correspond. d. Pariser u. Peters-
burger Academie (BJ (LB) (SG) (Sch.N,
4790; (AJ,
geb. 1740, Sept. .., Genf,
gest. 4790, Jan. 30, d'Avullyb.Genf.*
Recherches sor les avantages de trois joueurs.
qui fönt entre eux une poule au trictrac ou k
an autre jeu quelconque (Act. Helvet. V,
4 762). Sor le caicul des probabilitös (Ib. VII,
4 772 et Mölanges de la Soc. de Turin, 4 770—
73). A memoir concerning the most advan-
tageous construction of water-wheels etc. (Phil.
Tr. 4 767). Observationes variae in Lapponia
ad Ponoi institutae a. 4769 (Nov. Comm. Acad.
Petr. XIV, 4 770). Observatlo transitos Vene-
ris per discum Solis 4769, Jun. 8 in urbe Ja-
kutzk facta (Ib. id.). Noch viele astronomi-
sche, auch meteorologische und magnetische
Beobachtungen (in Russland und in Genf an-
gestellt) in d. Nov. Comm. u. Act. Acad. Petr.,
in d. Mem. Sav. i^lrang. T. VII u. d. Phil. Tr.
4 770. — Berechnete auch Tafeln für Lalandt
zu dessen Ephöm^rides (T. VII) u. d. Con-
naiss. de temps p. 4 773.
* gest. Jan. 31 {LB),
Malmsbnry, s. OHvier.
Malmsten, Carl J oh ahn. — Dr.
Phil., Prof. d. Mathematik an d. Univ. zu
Upsala von 1 8 4 0 bis 4 8 59 , wo er als Staats-
rath in die Regierung eintrat. Mitgl. d.
Acad. d. Wiss. in Stockholm u. d. Soc. zu
Upsala (Or),
geb. 1814, Apr. 9, Skara, Vcster-Göth-
land.
Theoremata nova de integralibus definitis etc.,
8°, Upsal. 4 842. Specimen analyticum, theo-
remata quaedam nova de integralibus defini-
tis etc., VIII Pt. 4^ Ib. 4 843. In solotionem
aequationum al^iebraicarum disquisitio. IV Pt.
4°, Ib. 4 845 (auch Crelle'i Journ. XXXIV,
4847). Sur la formule : hu',= Au,— -Au',+
^^.Au^-^^-^.AuJV... (Ib. XXX, 4 847).
De integralibus quibusdam definitis, seriebus-
queinfinitis (Ib. XXXVIII, 4849). Moyenspour
trouver Texpression de la n*"^ integrale parti-
coli^re de l'equation lineaire y ("'+Py (**"*> +
Qy('»-»)...+Sy*+Ty=0etc.(Ib.XXXIX,4850).
29
Malonin
MalYaaia.
30
De l'^uat. diffärentielle x""'(a„+b„x)yn +
i'""(a.-.+b,_.x)y("-*)...+(a.+bx)y* +
l^ysO (Ib. id.). De röquation di(T(^rentielle
V,+-+A3i"*y=0 (Ib. id.). NoJtesur lesfonc-
tkM» elHpliques (Ib. id ). — Über die höheren
Diflereotialquotienten der Functionen
D s»"'^ A *A y+cosx
Psi-___ and Q=: — ~ ;
4+Jyc08x+y* 4+2ycosx+y*
in Bezog auf x als veränderl. Grösse (Gmnert't
Arch. III, 4 84S). Ober einen Satz von d. Con-
yergeoz d. Reihen (Ib. VI, 4 8(5). Note sur
liol^grale 2'e^y (Ib. id., auch Nov. Act. Soc.
Cpnl. Vol. XII). Note sur la convergence des
i^esdb.VIII, 4 846). Omconvergensenafcon-
tiouerlige brak (Vetensk. Acad. Hand!. 4 848).
Maloutaly Charles. — Pract. Arzt in
Caen. Verwandter des Folgenden (Q),
geb. 1694 etwa, . . .>€aen,
gest, 4717, Paris.*
Trtit^des corps solides et des fluides du corps
homaio oa Examen du mouvenoent des li-
near« animales da ns leurs vaisseaux (posth.),
P»ris4748.
*fcrt.l718,... {S),
■ftlovla, Paul Jacques. — Dr.
Med., seit 4727 Prof. d. Medicin am Col-
Kgeroyal zu Paris; Leibarzt d. Königin,
iigl. d. Acad. d. Wiss. zu Paris seit 4741
fJffm. Par. 4 778; (BJ (A),
geb. 1704, Caen,
gest. 4777, Dec. 3 4, Versailles.
Trait* de chymie, 42o, Paris 4 784, 2 vol. 42°,
Ib. 47M. Chymie mödicinale, Ib. 4 750, 3»«
«it.ivol. 8». Ib. 4756. — Sur l'union du mer-
eore avec Kantimoine, avec Tätain et avec le
p)omb(U^in. Par. 4 740). Exp^riences quidö-
coavreDl Tanalogie entre l'ötain et le zinc (Ib.
4741 et 4S). Sar le sei de la chaux (Ib. 4 745).
Auiyse des eaax savonneuses de Plombi^res
'Ib. 4746).
■dpl|^, Marcello. — Dr. Med.,
^rof. d. Hedicin erst an d. Univ. zu Bo-
logna (4 656) und nach einigen Monaten
M der zu Pavia, darauf wieder in Bologna
(1659), dann in Messina (4 662) und nun
zum dritten Male in Bologna von 4 666 bis
U91, wo er als Leibarzt des Papstes In-
Boceoz Xn. nach Rom übersiedelte (P),
geb. 4628, März 4 0, Crevalcuore bei
Bologna,
gest. 4 694, Nov. 30, Rom.*
^Btarum anatome etc., 2 vol. fol., London
<475et4679 (Wegen Beobachtungen über Po-
»»»»ttt der Körper in physikal. Werken er-
**bol). — Medicin isches.
'mt Kot. M (NL IV) (BD) (B) (JT«. Ä); Not. 24
i^i; III Cal. Oct., also Sept. 29 (T/).
I s. Bruun.
Malton, Thomas. — . . . (RGE) (A),
geb. 4 725, London,
gest. 1804, Febr. 48, Dublin.
Royal road to geometry or an easy and fami-
liär introduction to Ihe malhcmatics, 8®, 4 775.
On perspective in theory and practice, fol.,
4 776. The new royal road to geometry etc.,
2 Pt. 8», 4 798.
Malus I £lienne Louis. — Trat
4 796 als Unter-Lieutonani in das französ.
Geniecorps ein, m.nchte als Capitän die
Feldzüge in Aegypten (1 798) u. in Deutsch-
land (4 805) mit, war 4 806—8 Unler-Di-
rector der Befestigungen von Strassburg,
und wurde später, 4 809 nach Paris geru-
fen, Oberstlieutenant u. Examinator bei d.
polytechn. Schule, deren Schüler er von
4 794 — 96 gewesen. Mitgl. d. Instituts seit
4 8 4 0 u. d. Sociöt^ d'Arcueil (B) (Q) (Arago,
Oeuvr. biogr. Ul) (Mem. Inst. XIII^,
geb. 4775, Juni 23, Paris.*
gest. 4 84 2, Febr. 23, Paris.
Sur une propriötö de la lumiöre r^flöchie par
les corps diaphanes (Bull. Soc. philomat. T. I,
N° 4 6, Janv. 4 809, gelesen im Institut 4 808,
Dec. 42 ; vollständiger in M6m. d'Arcueil II,
4 809. — Enthält die Polarisation des Lichts).
Sur les phönom^nes qui d^pendent des formes
des molöcules de la lumiäre (Bull. Soc. phi-
lomat. T. I, N°20 [Mai 4 809] u. N"24 [Juin
4 809]). Mäm. sur la lumi^re (Ib. T. II, N«* 42,
Mars 4 84 4). Sur de nouveaux phänomdnes
d'optique (Ib. N<> 45, Juin 4 844, auch Journ.
de Phys. LXXII, 4 844). M6m. sur les phäno-
mönes qui accomptfgnent la röflexion et la rä-
fraclion de la lumiöre (Ib. N«" 47, Aoüt 4 84 4).
Sur une propriätö des forces röpulsives qui
agissent sur la lumi^re (M6m. d'Arcueil II,
4 809). Descriplion et usage d'un goniomMre
röp6titeur(lb.III, 4 84 7, dem Institut 484 0 vor-
gelegt). Sur Taxe de r^fraction des cristaux et
des substances organis6es (Journ. de phys.
LXXllI, 4 84 4). M^m. sur l'optique (Journ.
£col^ polytechn. T. VII, 4 808). Sur la mesure
du pouvoir röfringent des corps opaques (Ib.
VllI, 4809, auch M^m. Sav. Strang. II, 4844).
Traiti^ d'optique analytique (M^m. Sav. 6tr.
II, 4 84 4). Theorie de la double röfraction de
la lumi^re dans les substances cristallines (Ib.
id. ; vom Institut gekrönt 4 84 0).
* geb. Juli 23 {Arago^ Oeuvr. hiogr, lll),
MalTasia, Cornelio. — Senator
von Bologna, Marchese, General erst im
päpstl. Dienste, dann im Dienste der Her-
zöge Franceso und Alfonso IV. von
Modena (FJ (Ni. Ml),
geb. 4 603, Bologna,
gest. 4 664, März 29, Pansano bei Bo-
logna.
Ephemerides novissimae motuum coelostium
ad longitudinem urbis Mutinae ab a. 4664 ad
Jacob: De Maiiilio poeta, i Bde., Lübeck
1830— 36A
Mann, Theodore Airgustin, —
Abbi^. Solia eiacs Surveyors in Yorksbire.
Nacli(leaioPf756zumRaUioticismu3über-
getreten.-i^ne Zeitlang in d. span. Armee
gedient, darauf Karlbüusermöadi gewor-
den, Prior d. Klosters zu Ni^uport [1161
— 77}, dann Caiionicus zu Courlray (je-
doch meistens in Brüssel lebend) bis 179i,
wo er erst nach Lln£, später (1797) nacli
Prag ging. Hitgl. d. Acad, il. Wigs. zu Brüs-
sel seil )77i (GHB) (Naw.Mem.Bru3!.\l,
geb. l735,Juni 23 (N.St.), Vorkshire,
Eneland,*
gest. 1809, Febr.33, Prag.
A treatise on rivers aod caiials (Pliil. Tr. 1 779).
Mem. sur ua nouv. principe d'byRroDietrie
Comment. Acad. Theadoro-Palal. VI, 1790).
Sor lechangemenlsuccessiFdela tempürature
et du terroir des climata etc. (Ib. id.). Sur la
cong^iallon de l'^au de mer |Aqc. U<^m. Brui.
I, 1777). Sur les inoyeas de piirvenir h une
Iht^orio oompiftte des oi'eWoreB (Ib. id ). Sur
loa elTets et tM phänom^nM produils ea ver-
saDldilTäreDtessortesd'huLlea »urleseeui elc.
, (Ib. II, 1780). Sur le feu eleinentaire etc. |lb.
id.). Sur les dtlT. HKiyensdonl oo peuise ser-
vir pour se goranlir des funestes elTels de la
foudre dang leg ora^tes [Ib. IV, 178>). Sur les
maräea Bärienaes etc. (tb. id.). Sur In loi de
däveloppement des lorces de l'eipansioo et de
r^istencB dens les curps (Ib. V, f 78S). Diss,
sur leg däluges, deot il est Tait RieulJon cbez
les BDCleng elc. (Ib. id.). Table des monnol^,
poldsetdea mesureB anciennes et modernes
ds diverses aalions elc. [Ib. id.). Suc leg prin-
cipes, qui servenl ä di^lermiaer dans lous leg
cas Ib quantiiä de la pressiou talärale dos ilui'
de» et des substances, qui grevileDl comme
floides (Ib. id.). Sur les lois de la projeclion
ot de la descente des corps graves daos leg
fluides en mouvement (Ib, id.). — Das voll-
Bluadlge Verzeichaiss geluer Scbriften, über
IdO an d. Zabl, zumTheil io engl. Sprache u.
sehr varscbiedeaeii Inbalts, geben die Nouv.
Mem. Brox. VI, 1S30.
' gtb. 172,^, . . . [BAB] unii pb. 1740, . . , Flaudirn
IS) ilNci MKb. AnK.bcn.
Mannert, K o n ra U. — FolgweiseLf h-
rersnil. Sebaldusscbule(l784)u.amAegl-
diengy^ln. zu Nürnberg (1798), dann Prof.
d. Philosophie an d. Univ. zu Alldorf (1797).
Prof. d. Geschiclile an d. Univ. zu Landshut
(1808) und zuletzt Prof, d, Goschlchle u.
SlatislikanderzuHünchcnseitlSii;. Mit^l.
d. Acad. d. Wis.s. dasoibsl (M. II),
geb. 1736, Apr. 17, AUdorF.
gesl, (83i, Sepl. i7, Münclien.
I'rognii. de iiumeroruro, quos arabicos »o-
caat, Vera origine pylbagorica, Alldorf. iBtU
Geographie d. Grischen u. Rdmer, au» ihren
Scbriflen dnrgeslellt (erst allein, dsno mit
Dkert), 10 Bde. 8". Nünib, (798 — (sas.
ManuevlUette, s. d'Apri^s.
MaiUloary-d1:otot, J e a n C b a r I e s
Alexandre K r a ik; o I s , Marquis de. —
Hmigrirle in d. ersleu Jahren d. Revolu-
tion u. kehrle erst unler d. Consular-Be-
gierung nach Frankreich zurück. Unter d.
HestenralJon Haire von Caeii; Uitgl. d. dor-
tigen Acad. (BS) (Q).
geb. 1778 St. Lambert b. Ar-
genlan(Dep. Ome),
gest. \il%, März 3, Paris.
MSm. adre.'is^ Ii Ib cJasse des sciences physt-
queselinalbL-maliquesderiBstitutsurdiverus
macbines hydrauliqucs, Paris IStS (siehe
OUb. Acin L\[[l. S. ISS, euch Journ. Mi».
XXXIII et XXXIV), — Polnisches, Kamerali-
sliscbes u. A.
Man9field,CharlesBhickford. —
Technischer Chemiker in LondoQ (Ch. S,
VIIIJ.
geb. 1819, Rowner, Hampsb-,
gest. 1 855, Febr. 26. London. *
Benzole, its nature and Utility. 8°, Lond. tStf.
Researcbes on wal tar iJourn. Chemie. Soo.
1, 1849). — Erfand ein VerFahreo zur Darslel'
luog von Benzol susSteinkobleutheer und zur
DarslellunK eines Leuchtga.ses durch BeladunR
von Luft mit ilem Dampf dieses Theers. Schrieb
auch im Mechanics Magazine Über Hauchver'
zehrung,
■ 8UH) aii Bisndwunilcii. die ir bei ana TtruoilOik-
tm Df^hlillaticJO <!« EtciDkubJFnUiücri crhalUU bUM. .
Jacques Charles de. —
Artillerie- General in d. franz. Armee (BS),
geb. l7St, ISept. 10, siidl.FraDkraich,
gest. 1809, Jan. 5, München. *
Trait^ du (er et de l'acier, eontenant un sy-
sl^me raisonnü sur lu nalure, la conslnicllua
des fourneaux, les proct^dt^g suJvis daus les
dilTärenls travaux des forgeset l'emploi deces
deux mClaux, Strasbourg 189(.
Mantell, Gideon Algernon. — Dr.
Med., pract. Arzt folgweise zu Lowes in
Sussex, Brighlon (I83S), Clapham (1838)
u. London (4839). Milgl. d. Boy. Soc. u.
d. Geolog. Society. Sobn eines Schusters
(Abstr. vi; (N. Sillim. Joum. XV; (An. H.
ISoS; rC f8B3A
geb. 1790, Lev^es,
gesl. (8BS, Nov. 10, London.»
The Fossils of South Downs or lllustratioas oT
Ihe ReoloRv ofSupsex, 1 vol. («, Lond. 1831.
Iliusli-atinns oftheKeology ot Susset. Ib. I8i7.
Tbe geolotiy oflbe Soulh-Kasl of England. 8",
»
Muiget
Kuiilinf.
34
* aetrie an d. Univ. zo Bologna. Mitgl. (für
Cbemie) d. Instituts daselbst (P) (B),
geb. 4 68S etwa, . . . Bologna,
gest. 1759, Sept. 4 5, Bologna.
De torbine quodam, qui a. 4 719 Ferrarieosem
tgram etc. male habuit (Comm. Bonon. II,
PI« 4745). De viribus ex elastrorum pulsu
ortis (Ib. 11, P. III, «741). Mit F. X. Zanotti:
D»Ti corpornm viva (Ib. II. P. I, 1745). Mit
demselben: De eiastrisfib. II,P.III,4 748).
ÜMIgety Jean Jacques. — Dr.
Med., pract. Arzt zu Genf (J) (A),
geb. 1652, Juni 19, Genf,
gest. 174t, Aug. 15, Genf.*
Bibliotbeca chimica curiosa s. rerum ad al-
ckymiam pertiaentiom tbesaunis, 2 vol. fol.,
Geoer. 17 OS. — iledicinMits.
'fMtAof. 25(^ H
■ ♦
Kaagi«, Charles. — Königl. fran-
vk Baumeister (A),
geb. 1724, MSrz 2, Mitry, gest. . . .
Tnit6 de la coupe des pierres par Menard,
rem, corrigö et auginent6 4 77 . oder 1 78 . .
MaaglMi ... — Abt, t)omdechant zu
li, Erzpriester zu Basigni, Gross-Yicar in
i Diöcese Langres (A),
geb. . . . Langres, gest. nach 1772.
(Mion Douvelle et inter^sante sur Tölectri-
m, n; 4749. Histolre g^n^rale et partica-
Undt reiectricitö, 8 vol. IS«, Paris 1782.
Haagoldi Just Heinrieb. — Dr.
lad., seit 4 697 Prof. d. Physik u. Medicin
n d. Univ. zu Rinteln fSt) (A),
geb. . . . Allendorf a. d. Werra,
gest. 4742 wahrscheinlich,
laden Remarquablen Curiosis, 4 719, Lief. 73
▼eroOeotlichte er: 1) Perpetuum mobile d. i.
eia TOD selbst laufendes u. treibendes Rad.
Ij Lhwo perpetuum d. i. immerwährendes
Ucfe|b •) Horologium perpetuum d.i. eine Uhr,
die rinmer au4;ezogen werden darf. 4) Ma-
chiDi cariosa d. i. ein besonders corieuses
Gfhifuse, das Horologium perpetuum bei See-
bbrteo ohne Veränderung von Wind u. Wet-
ler, auch Meeres Stürmen in egaler Bewegung,
tiod die longitudinem marinem dadurch zu
erhalten. 6) Gradatio soolae mechanica, d. i.
das Waaser vom Salz ohne Feuer, Luft, Wind,
^ne u. einig anderes Praecipitat mechantce
*knisoodern n. die Soole gradiren usw. 6) Ma-
l^atiscbe Reformation der Stuben -Oefen
«w. 7) Telescopia ac microscopia regia etc.
-* Madicioisches.
■aagoldi Joseph. — Jesuit, Rector
^ Collegiums u. d. Academie zu Dillingen,
xoletzt Rector d. Hauses d. Exjesuiten zu
Aogsburg (M),
geb. 474 6, Rehlingen, Schwab.,
gest. 4787, Mai 4 4, Augsburg.
PogKemdorff, iliodwörlerbach II.
Systeme luminis et colorum, novam de re-
fractione theoriam complectens ; cum praevia
diss. de sono, 8^, Ingoist. 1753. Philosophie
rationalis et aKperimentalis, 8 vol. 4*^, Ib. 4755
— 56 (vol. II : Physica generalis, vol. III : Phy-
sica particularis).
Mangoldi Christoph Andreas. —
Dr. Med., seit 1751 Pirof. ord. d. Anato-
mie, Chemie u. Philosophie an d. Univ. zu
Erfurt ; Beisilzer d. Acad. d. Wiss. daselbst
(M) (A),
geb. 1719, . . . . Erfurt,
gest. 1767, Juli 2, Erfurt.
Prgm. de generatione fossilium figuratorum,
i^, Erford. 1745. Chymische Erfahrungen u.
Vortheile in Bereitung einiger sehr bewährten
Arzeneimittel usw., 4*>, Ib. 1748. Neue chym.
Erfahrungen usw., 4<*, Ib. 1749. Prgm. dene-
cessitate soliicite investigandi strata terrae ad
utilem mineralium cognitionem, 4^ Ib. 4 756.
Experimente colorum chymice praeparando-
rum (Act. Acad. Mogunt. I, 1757). Vom Knall-
pulver aus Metallmlscbungen mit Salpeter u.
Schwefel (Ib. id.). Von Veränderungen des
Quecksilbers durch Reiben mit Regenwasser
(ib. id.). Analysis cinnabaris, cum experi-
mentis de ejus vi medica (Ib. II, 4761).
Mangan, Cl^arles Frangois Her-
v^. — Ingenieur des ponts-et-chauss^s
de Paris. Direct. du laboratoire des essais
de cette £cole. Mitgl. d. Jury d. allgem.
Ausstellung von 1855 und des Concours
agricole internationale von 4 856 (Or),
geb. 4 824, Juli 34, Paris.
Agriculture, 4 vol. 8°, Paris 1852 (Ausd. Dict.
d. arts et manufact.). Etodes sur le drainage.
1 vol. 8®, Ib. 1854. Instructions pratiques sur
le drainage, 1 vol. ir, Ib. 1855, 2'"« 6dit. 1856.
Etudes sur les irrigations de la Campine et les
travaux de la Sologne, 1 vol. 8®, Ib. 4 850. —
Sur les obstructions qui se forment dans les
tuyeaux de drainages (Compt. rend. XLIII,
4 856). Sur Textraction des engrais contenus
dans les eaux d'ägout (Ib. id.). Sur Tassainis-
sement des villes au point de vue de Tagricul-
lure (Ann. chim. phys. S6r. III, T. XLVII,
1856). Etudes de machines agricoles (Bull.
Soc. d'Encouragem. 1857 et 1858). Sur les ri-
viäres de Londres (Ann. pont. chauss. 1853).
Sur les incrustations des tuyeaux de conduits
(Ib. 1855). Sur ia loitance formte dans le cou-
läge du bäton (Ib. 1856).
Manilins (Pdlschl. Manlius), Marens.
— Römischer Dichter unter den Kaisern
Augustus und Tiberius; hinterliess ein
Gedicht : Astronomicon, das zuerst von Re-
giomontan (Nürnberg 1472 oder 4 473),
später von Bentley, Buxton, StÖber
und Pingr^ (mit dem Lehrgedicht des
Aratus 2 vol. 8", Paris 4786, französisch)
herausgegeben wurde (Wd) (LB) f Siehe
3
3!)
Harbach
Marcet.
40
gen C B rl'a X). In der Revotulion Depulirler
d. Natioiial-Convenls und einer der scbeus-
licbsten DemaBoscn (Qr. II, i 63 et 4a S; (B),
Hob. 1713, Mai !4,Boudry,Canl. Neur-
cbalel, "
gest. 179«, Juli l3,llBis."'
D^cQuvMJgt'ur le tau, f älactricitä et Is lu-
mjäre tUfflK Paris 4 779. Diicouverles sur Ja
luiniöre, «Vtand. (780 et 178S. Rechorches
phyaiquessur le Teu, 8", Ib. 17S0. Hccherches
pliysiqaeBsnrrälectricitä, 8", Par. 47Hi. Mf^oi.
sur l'electricitc m^dicale, Ib. 4TSt. Noiions
elämentaires d'opliques, S", Ib. 1784. L'Op-
lique deKiwton, W, Ib. 1787 [ÜberBOlzung].
MSmoirea acBdcmiques ou nouvellos di^coii-
verles sur 1b luniiäre, 8°, Ib. ITB8. Obeerva-
■tions de Mr. rAmslear At«o k l'abbti Sau sur
^B nftcessitc d'avoir une Iheorie »olide et lu-
[nineuse avanl d'ouvrir buiill(|uo d'i'leclricitc
inedicule(Aniieelitteraircl7SS, N^ie). Leltro
de l'observaleur Bon-Seni ii Mr. ** aur In Talale
calastrüphe des infotluni^B Fitutre des Bosian
et Somun, les aüronauteg el ra^rostation.
8°, Load. et Par. )785. — Politiscbes.
■EigcnUicli Mira; m dor Sohn <l« Dr. Gio..
ffurUMH
n irt rnUch.
ri, ifii).
Marbaoh, Goilhard Oswald. —
Dr. Phil., erst Doceol (seit 1633) u. dHiui
Pror. exlr. an d. üniv. zu Leipzig, liciiior
d. Colteg. Harianuni daselbst. Bruder des
PoIßCüden (NS).
geb. ISIO, Apr. 13, Jauer, Schlesien.
Populäres physikal. Lexluoo, BBdo. 8", Leipz.
lais— 38, neue Aufl. (furtKesetzt von C. 8.
Cornaliu), S Bde. 8", Ib. I84B — 59, GeunieLr.
Furnaenlebra usw., 8°, Ib. *8»6. ~ Pbiloso-
phiscbes u. Helle tri stischea.
M»rbaoh,CbrislianAugust[Ierr-
mann. — Dr. PLIL, Lebrur und seil 185(1
Prorector d. bohr. Bürgerschule zum Ueil.
Geist iii Breslau. Prof. extr. an. d. Univ.
daselbst {DissJ,
geb. (SI7, Apr. H, Jauer, Scblesieü.
De superßcie aliqua, qua cuju^qoe superGcjei
curvalura deßiiin potest, Vratisl. 18(4. Die
circulare Polariitalioa d. Lichts durch chlor-
BBUrBs Natron (Pore- Aun. XCI. 48S(). Lber
d. optisch. EigenscbaHen einiger Krjstalle d.
Usseral. Sysleua |lb. XCIV, I8S5). tber d.
Enanliomorphie a. die upt. Eigenschaften von
Krystallen d. tesseral. Systems [tb. XCIX, 4 856j.
Marbode (Marbedus, Harbodaeus,
Uarboeul], ... — Folgweise Canonicus,
Scholaslicus u. Arcbidiaconus zu Angers,
dann Biscbof von Rennes; zuletzt Mönch
in d. Abtei St. Aubin zu Angers fJJ (Bj,
geb. 1035 etwa, . . . Anjou,
gest. IIS3, Sept. tl, Angers.
[la geuiLiiuruiD lapidumqae preli
mit, naliiris alque viribus opusculum. Ge>
dnJokl: S", Paris 4514; 8". Aug. Viad. <SI4;
8°. Culoniae 4S39 ; 8", Gotling. 1719 |(iio 4110-
dicht, angeblich Übersetzung eines grlecbi-
schen Werks, das dem arabischen Arzte odar
Magier Evajc zugeschrieben wird) ,
Marcel de Serres, s. Serrcs.
Maroet, Alexandre. — Sohn eines
reichen Kuufmaniis. Verliess seine Valer-
sUidl, der politischen Unruhen wegen, ums
J. I79i, ging nach England, proniovirle
1797 als Dr. Med. in Edinburgb und lies«
sich darauf als pract. Arzl üi London nie-
der, wo ur auch Prof. d. Chemie am Gay**
llospilal wurde. Nach dein Sturze Napo-
leon's in seine Valersladl zurückgekehrt,
lebte er dort als Privatmann und Hilgl. d,
Kalbs, bis er ISII mit seiner Familie eino
Keisc nach London unternahm und daselbel
starb (Bibl.vniK.Wl, Mit) (HS) (DCJ,
geb. 1770, Genf,
gest. (8SS, Ocl. (9, London.*
Essay on Ihe chemiral bislory uf rnedicat
IreBlmenlofcalculusdisorders, 8", I.«ad. 4SI7.
— Aoelysis of ibe walers of the UeadSeaand
tfae rivor Jordan (Phil.Tr. 1807). On the noo-
Bxistence of sugar in Ihe blood of persona !■'
bourlngunderdiahetes mellitus IIb. lait). Oi
Ihe suiphuret of Carbon; mit Baneliaa (lb>
4 811). Oq Ihe productioo of cold by tbe evl-
poration oF sulpburel oF carboo [Ib. id.). Oa
the speciFic gravity and lemperature oI set-
waters and aecoutit of tbeir saline contealt
IIb. 4819 et 4891). — On a new melhod ot
preparing phnrmaceutical e;ilracts (Traoaaet.
tond. med. Chirurg. Soc. I, 48(0). General
views of tbe composition of animal fluids IIb.
III, 1841). DD the Chemical oature of cbylt
andsonieobservationsanchyme(Ib. VI, 1S4t).
On tbe prepsratlon uf (he eUract oF stramo-
nium (Ib. VIK, 4SI7). Account of a singslar
variety af urine, which turned black aoon
after ils beiog dischnrged (Ib. XII. 48S1). —
Analysis uF the water of a chalybeule ^ting
in the Isle oF Wight (Tr. Geolog. Soc. I, «84 (].
Uetbnd of procuriog iutenae heal (Ana- ol
Phil. 11, <
143).
mas) [DO.
Marcet, Mary. — Frau des Vorigen-
Tochter des reichen Kaufmanns Haldi-
mand In London (Bibl. umv. X\l, IBj
(G.iS&iJ,
geb. (769, (LondoDf),
gest. I8SB, Juni 18, London.
CoDversalions on chemisiry, 9 vol. 4 9», LraST
480S. erlebte über 10 Aufl. Conversstions on
land and waler, 11°, }•■ edjt. Ib. 48(9. Cou-
Iversations on vegelable pbysiology, 11*. \b.
4SI , (l"-edit., 1vol. 1t', Ib. 1SSG. Conver-
laldi-
intJ
41
Hueet
Muvhand,
42
»lioos OD oalnral philosopby, <l^ If^edU.,
Ib. tat. -- Noch eiDige Jagendschrinen. *
BUrMt, Frani^ois. — Sohn der Vo-
ri^n. Prof. d. Physik an d. Acad. zu Cenr.
SHgl. d. SucieU de physitjuc et d'bist. nat.
diselbslseil 1813 (Orj,
geb. (803, Uai 25, Londun.
C«urs de phytiiqu« expririiiieolale, 1 vol. 8",
(MFve tS>l. — Sur quelques Tailg relatils b
iKlion de« mi>lfla\ sur lesgBZ Janarnmables;
Diu. i« la KiTB (U6m. Soc. Geuöve, II, pl. 11,
IUI!. l>e l'aulioo de.s puisoni sur le r^goe
lEiebl (Ib. III, pl. I, tStGj. Sur l'analyge de
qiwlques «iibstunces vegt^Iales |lb, III, pt. II,
IIKi. ADBlyae de la neige rouge du pdle ;
nil lualTv-FruiMp (Ib. IV, 1838). Sur l'ac-
luo nnitnelle de rammoniaque et du plios-
fhort. mit Demeelben (Ib. id.). Sur l'ori-
liH de laiote qu'oD retrauve dans le compo-
liboii de« sabsLanceg Baimaleg ; mit Dem sel-
htn [Ib. V, 181t]. Obüervatioos aar la tem-
p^nterede ta terreb dUTärentesprofondeurs;
ailL lelaBlT« [Ib. VI, IBSS). Sur lea mo-
liiGcatioQ« qu'riprouve fatmospbvre per le cod-
lid de certaineit v^etaux deponrvna de par-
lictTertM (Ib. VII, IBIt). Sur les varialioni
qii ODt liev k certaines periodes de la jourade
dm la temperalare des couches inrerieures
dertlmutpb^re IIb. VIII, 1839], Sur certaines
QRanstance« qai iaflnent sur ]a tempäratnre
dipoiDl d'ebullilioDdesllqnides(lb. [!(, 18(1
-tl). — Eip^riences relatives au froid pro-
iiail pir reipaosion des gaz el sur l'influence
it li preMioD atmosph. sur tes boules des
ikemomeires [Bibl. uoiv. XXII, <81S). Re-
ckercfaes sur la chaleur spi^ciflqiie des gaz ;
nit i. da U BlTe (Ib. XXXVI, ISIT et XLI,
im, et S^. III, T. XXVIII, 1840). Sur la
rbilenr iptciflqne du carbon; mltDemsel-
k«i (Ib. XXXll. «8tt]. De l'action des cham-
plfiMf nrl'airetsur l'esu ; mit Demselben
;ikoB.chiiD. etphys. XL, 1819). Sur rabseDce
ipptrealederayonnementnoclurnodelaCerre
elr'Bihl.univ.Ser. IV, T. 111, <8i6]. Actiondu
cU(iru(armesDrlaniimosapadica(Ib.lX,1S(8).
iKterthetsur I'evaporation (Ib. XXII, 18S8]
Marohaad, £liennc. —Erst Kauf-
Unrer, zaielzl CapitUo eines französlscben
Iritgracbifb (B),
geb. 17SS, Joli 13, IsledelaGrenade.
gest. 1793, Hai (5, Isle de France.
Vniife inlour da monde pendaat les anoMti
im-mi, ( vol. t«, Paris 1798 (Herausge-
tibea von nanlM).
Hchardfelis. — Dr.
hiL a. Med., erst Lehrer d. Chemie an d.
Meriescfanle (IS38) und daneben [seil
<>(•) Privatdooenl an d. Univ. zu Berlin,
inoPror. (eilr. 18i3, ord. 48i6]d. Che-
■it n d. Dniv. za Halle (Diu) (N),
|«b. 1813, Aug. IS, Berlin,
geat. 1850, Aug. 1, Halle.
Acidum sulpburicum quam vim in alcobolem
oxerceat quaeque et binc prodeuntium et Bi-
milium cumpositionum natura sil et constitu-
lio, DIss , H", Ups. 1838. Grundriss d, orKan.
<:hemi« 8", Ib. 1 819. Lehrbuch d. physioloß.
Cbeinio, 8°, B«riiii4M4. IJlier d. Alchemie,
S", Halle 18*7. —SMer Filtrirappant (FogK.
Aon. XXIV, I83S). Ober wclniMWwfelsaur-
Ammoniak (Ib. XXVIIl, 1888). IryitolKorm
il. lods (Ib. XXXI, 1834]. ZusamiDenselz. d.
\Vcinscbwerel»ilure (Ib. XXXll, 1834). Otal-
■iHur. y.ink- u. Kailuiiumoxyd (Ib. XXXVIII,
IH3G). Untersuch, d. Knorpel vom llailiHch u.
Rcicbon (Ib. id ). 11" einer hydrop. Kltissifikeit
Jb. id ). Neue Darstell d. Chromaleuns (Ib.
KLI, 1837). Über a I he räch wefel saure Salze
ilh. id.). Darslell. von rein, achwell. SUure
Ib. XLII. 1837]. AuHöslicbk. d. Quecksilber-.
i»iyds in Wasser (Ib. id.). Verhalt, d. Glases
ta schweletsaur. AnimoD.imVacuumllb. id.).
HariiRtolTimCholerabtutdb. XLIV,183S). Aii-
gebl. Vorkoinm. d. Titans im meoscbl. Körp.
'Ib. XLV, 1838). Xusammenselz. d. salpeter-
*aur. Harnstoffs (Ib. LXVl, 18451. Über Oinn
(Ib. LXVII, 184B] — Vorkomm. d. HarnslolTs
irnlhier.KOrp. ausserhalb d. Harns (Erdmuui'B
Journ. f. pracl. Chem. — dessen Uitredacteur
BrvonBd.XVI,l819aDftar — XI,1837u.XIV,
1SS8], Anal. d. Bieuenwachses (Ib. XIII, 1 8SN],
Trenn, d. Baryts von Strontian (Ib. id.], Be-
merkk. über organ, Analyse [Ib. id.). Unter-
such, d. SchlesHpulvers (Ib. id.. XXXll, 1844
u. XXXVIII, 18tS). I^berquantital. Beitimm,
d. KohlenstnfTH bei organ, Analysen u d. Alom-
gew. d. KoblenstolTs (Ib. XtV, 1838). Einwirk,
d. ScbwelsUnre aufAlcohol n. deren Producle
(Ib. XV, 1888). Verbreitung d. Gallenfetts im
thier. Körp. (Ib. XVI, 1889). Ober atorax li-
quide. Zimmtalkn usw. (Ib. id.). Untersuch,
von Harnsteinen aus koblensaur. Kalk IIb. id.).
Zusammenselz.d.Cystlcoiyds(tb.id.). Leichte
Darslell. d, wasserfr. Pbosphorsänre (Ib. id.).
Analyse d. Phloridzlna (Ib. id.). über Füll. d.
Quecksilberoxyds durch Eiweias (Ib. id.). Zer-
leg, einig. Aethererlen (Ib. id.). D° d. Salicins
usw. (Ib. XVII, 1839). D° d. Geschützmelalls
(Ib. XVIII, 1839). über Zerleg, d. Alcohols u.
Aethers durch Cyan (Ib. id.). ttber Verbind,
d. Gisenoxyduls mit metall. Eisen (Ib. Id.).
Zusammenietz.d. lc>dalicksloff9(lb.XlX.IStD).
D° d. Indigbiaus u. d. Asparagins (Ib. id.).
Bild. d. LampeDsdure (Ib. id.). Über d. Reducl.
d. chromsaur. Bleioiyds (Ib. id.). Analyse e.
neu. Citronenaibers (Ib. XX, 1 840). Über so-
gen. Phosphorbydral (Ib. id.]. Zusammen setz.
d. Milch d. Kvltbaum« (Ib. XXI, 1849). Ober
anRebl. EssigUtberblldung aus Essigsäure (Ib.
XXII, 1841]. Uberd. Verbindd. d. Schwefels
milCbIor(lb. id.). Zusamuiontelz, d. krjstall.
Citroneiisäure (Ib. XXIII, 1 8(1]. tlber d. Lei-
denfrost'scbe Phänomen (Ib. id.). Zusam-
mensolz. u, Salze d. PikrinsalpetersUure (Ib.
id.). Über Verdampfung gemischler ungleich-
DUcbtig. FlUwigk. (Ib. id.). Ober d. Entsteh.
d. Abstumpfungsnacben bei Krys(alten(Ib. id.).
Beitrag!. Galvanoplastik (Ib id ]. Verbrenn.
d. Sanerstof^ses (Ib. XXIV, 18(1). Über ei-
nige GegeDStande aus d. Gebiet d. Atomen-
Uarohe
Iheone; mit Tb. Boh««ror (Ib. id. u. XXII.
ISit). KkJlemisch. uua Schnee u. WeingcUt
(Ib. XXV, <8li). Ubar il. Temperat., bei wel-
cber he[sse KOrper, io Flüssi^keilen getancht,
lUchen (Ib. id.). Ober d. Schmelip\|[ict d.
Schwefels (Ib. Id.). über^L Indiiisaure u: de-
ren Zusanunenhang tnitsnBlicin (Ib. XXVI.
sehen Metalls (Ib. id ). Chem. Zusai
d. KiioL-hen (Ib. XXVll, lätl). Daratell. d.
Sauerstoffs aus säur, chromsaur. Kuli (Ib.
XXVIII, 1843). Über d. Ihermo-elefctr. Reibe
d. Metalle (Ib. XXIX, <S43). Pikringalpelar-
saure Salze (Ib. XXXII, 4344). Analyse d.
LaticbsUdter Uineralwassers (Ib. id.). Über
Küllemischung (Ib. id.). über AlamiaU (Ib.
JCXXIII, IS44 u. XXXIV. 1B45|. OberBesiil-
rallond. Früscbn |lh. XXXIII. 18(4 u. XXXVIl.
1N4S1. (jberlodlither(lb. XXXIII. 1N44).Spae.
Gew. d. Platins (tb. Id.]. Zusammenseti. d.
Harns d. Scbildkröle (Ib. XXXIV, iB4E). D"
d. onalsBiir. u. salpetersaur. HarnatoETs (Ib.
XXXIV u. XXXV, (B45). Antimonsuboiyd u.
ADtiEQoawssserslalT (Ib. XXXIV, 1845). Ein-
nirk. d. Scliwersls auf Holzkohle (Ib. XXXV.
18(i]. Oiiydationsproducte d. Leims durch
Chromsliure (Ib. id.). Binwirk. d. Sauerstoffs
RufBIuKIb. id.). Spec. Gew. d. weich. Schwe-
fels (Ib. XXXVI, I84S}. Anwesenheit von koh-
lensaur. Salien im Blut (Ib. XXXVIl, 1846).
Einwirk. d. Schwefels auf Zuoker|lb. id.). über
d. Farbe d. Bluts (Ib. XXXVIII, (8(6). Cbe-
mist'he Tafeln (tb, XXXIX, 1846). Zuaenimen-
setx. d. Gesteins vom Oelberi^e bei Jerusalem
(Ib. XL. (847). Neue Methnde z. Bestimm, d.
spec. Gew. von Gaset) |lb. XLIV, lSi»l. Ver-
halt, d. Stickstoffs beim Rwttlri^iotisprocess
IIb. id.). Beatänitigk. d. aqpkchwefelsanr.
Salze (tb. Id.). KohleniHureiWMt d. Harns u.
d. Uilch (Ib. id.). Identität d. PikrinsUure,
Cbrysolepinsaureu. Nitropheness{ture(lb. id.).
Wassei^ehalt d. pbosphorsaur. Natrons (Ib.
XLVI, 1849). Analyse e. Mineral(|uell8 bei
Halle jlb. id.). Zusammensetz. d. Wassers vom
Tndten Meer (Ib. XI.VII, (849), Stirkstoffge-
halt d. Boheisens u. Slnbls (Ib. XLIX, (85DJ.
über d. (.oueht. d. Phosphurs (Ib, L, 1850).
Hit Th. S«ba»er: Atnnii^ew, d, Magnesiums
(Ib, id.). — Mit 0. L. Erdmum, siebe Diesen.
Maroh«, Caspar*. — Dr. Med., zu-
erst Prof. il, Malbenialik u. Cliemie an d.
Univ. zu GreiTswald, dann der Modlcin u.
Halhcinntik an il. Univ. zu noslock, dnmuf
d. MoJicin an it. Univ. zu Kiel und endlldi
Leibai^l d. Kurfürsten von Brandenburg in
Berlin. Hilgl. d. Leopoldin. Acndemie fJJ
(ANCj (A).
Heb. (61 9, Mürz !3, Penkun b. Stellin,
gest. 1677, Ocl. 16, Berlin.
Anmerkungen u. nutzliche Gedanken, samtni
astrolog. Muthmaassungon, von dem (65t auf
Comeleo-Art, wiewohl dunkel n. kurz erschie-
nenen neoen Stern, 4", Stralsund 1GS3. Aslro-
log. Discurs von der t>>ii (Entstandenen Son-
nennnsterniss, 4°, Ib. 4654. Astronom, ilnter-
suab. der in diest^n (66(. Jxbre in Zweifel
gerattienen sichtbaren Sonnen- u. Munddn-
slernlst usw., 4", Rostock (GS(. Astronom.
Discurs von (irossen conjunctionibus planela-
rum, i'. Ib. (663. Gxb euch Kalender hereiu
u. hinlerliess bandschrilllich : Deliciae cby-
micae selectiores. — Medicinisobei.
.111, 8<^r1ju sder I
Marchelll, Alessandro. ~ Dr.
Pbil., erst Prof. d, Logik u. Philosophie an
d. Univ. zu Pisa, über 8 Jahre, dann, nach
Borellt'ü Abgang, um das 1. 1679 Prof.
d. Mathematik an derselben (JJ fNt.MJ,
geb. 1633, MBrz 17, Pontormo,*
gest. 1714, Sept. 6, Pontormo.
Etercltatlones mechenicae. 4°, Pisis (GG9 De
resislentiasolidorum, 4", Florent. (6GS. Fun-
damerila universae .scienliae de mntu uoivet^
saliter ncceteralo, a QKlilaeo Oalilei primam
facta, ab Evangeliita Torriocllio, aliisque ce-
leberrJmis njalheniutii^is probabilibus ralioni-
bus conlirmela, nunc vcro demum evideoti-
busdenionstrationibusslnbilita, 4°, Pisis IS71.
Problemala sex a Leidens! quodam geometr*
Chrittophoio Sadlerio misse, ab hoc veru ger-
manis itslisque malbemalicis pniposits, resi>-
luta etc., (2", Ib. (675. Septem problemfllun
Reometrica ac trigonometrica resolutio, 19°,
Ib. (676. Leiters nells qunle si ricerce, dond«
avenga. che aicune perelte di vetro, roropen-
dosi loro il ganibo, tutte si strilto lino, *». Fl-
reoze (677. Della natura delle cumeie di 168«,
1681 e (681, 4°, Ib. (604. — Gedichte.
■ Hchloii jwi.clirn Flnnni uud PiK. — geb. 1M1.
Fubr. I.i tri); IIIU, . . . Eml»ll(7r(.
Marchettl, Angelo. — Huhn des
Vorigen. Prof. d. Hathcniatik an d. Univ.
zu Pisa (LLj,
geb. I67i, Mai 10, Pisa,
gest. 1763, Febr. 21, Pisa.
Conclusioni sui momenli do' gravi, IG8B.
marohettl, Gi(
ProLerstd.Medicin, dann d. Chemie (1790
— 18(5) und zulelzl <i. Klinik an d. Univ.
zu Bologna; auch Prolomedicus des Ot^pi-
dale maggiore daselbst (Us),
geb Bologna,
gest. 1817, Apr. .10, Bologna.
De pbosphoris qnibusdnm dc praesertim de
Bonoiiiensi (Commeiit. Rouon. VII, (79(i.
Marohl, Francesco. — Militär. In-
genieur folgweise im Dienste des Herzog«
Alessandro de Medici von Floreni
{IK33), des Peter Ludwig Farnese.
des Papsics Paul III. (1635—51) luid der
Statlhatlerin Margarethe von Flundern
■r-Meaf
45
Karci
Marescot.
46
1559 — 1567, wo er nach Italien zurück-
kehrte (F) (Libri, HüL math, IV, 6 i) (Ven-
Urt, Fi^a<ft'F.irarcAt,Modena 184 6;,
geb. 1190 etwa, . . • Bologna,*
gest. 1574 etwa, . . . indenAbruzzen.
Della architettara militare, fol., Brescia4W9
(postham).
* ^b. 1506 etwa, nach anderer Angabe (/).
Marol, Francois de. — Abb^. Folg-
weise Canonicus an d. Kathedrale zu Leit-
meritz in Böhmen und an St. Vincent zu
Soigoies, dann 4772 Propst yon St. Pierre
in Löwen und damit auch zugleich Kanz-
ler d. Universität. Mitgl. d. Acad. d. Wiss.
ZQ Brüssel seit 4773 (ABA%i^),
geh Chasse Pierre,
Luxemburg,
gest. 4794, Sept. 46, Brüssel.
Sar les proportions des tonneaux et sur une
jange universelle (Anc. 116m. Brux. I, 4 777).
Sar la rectiOcation des ötamages usit^es etc.
{Ib. lU, 4780). Sur l'otilit^ des engrais artifi-
cielt etc. (Ib. id.). Observätions sur les be-
lemoitos.
Marol de Kroalaad, Johann Mar-
cus. — Dr. Med., über 40 Jahre Prof. d.
Hedicin an d. üniv. zu Prag, acfeh Physi-
cus von Böhmen. Leibarzt d. Kaisers Fer-
dinand III. und wenige Tage vor seinem
Tode auch Jesuit (PI),
geb. 4595, Juni 4 3, Landskron, Böhm.,
gest. 4 667, Apr. 4 0, Prag. •
De proportione motus etc., 4**, Pragae 4 689.
Decausis naturalibus pluviae purpureae bru-
lelleosis, 8^ Ib. 4647. Thaumantias, über de
arco coeiesti deque colorum apparentium na-
Uiraetc., 4°, Ib. 4648 (Darin bemerkenswertbe
Versuche u. Ansichten über die prismatische
Dispersion]. De proportione motus figuraruro
rectiiioearum et circuli quadratora ex motu,
4'. Ib. 1648. Dlss. de natura iridis, Ib. 4650.
De loDgitudine s. differentia inter duos meri-
dianos una cum motu vero lunae inveniendo
ad teiQpas datae Observation is, 8", Ib. 4650.
l^byrfhthos in quo via ad circuli quadratu-
nm plnribns modis exbibetur, 4^ Ib. 4654.
* pat 1667, Dee. 30 (/) ; 1665, ^ . . {A).
Maroo Pelpf s. Polo.
IHaroveoi} Lorenz o. — Apolheker
fuoo dei XII del Collegio farmaceutico) in
Um(Gn,R,CSVL),
geb. 4768, Rom,
gest. 4 845, Mai 4 6, Rom.
Dsiervazioni cbimiche suir alterazione de' co-
lori ne' quadri dipinti a olio (Giorn. arcad. di
Roma, XXVII, 4815).
MarmM Ch*aeo«l. — Verfasser ei-
ner zuerst in der Pariser Bibliothek aufge-
fundenen Handschrift: Liber ignium ad
comburendos bestes* (vermuthlich aus ei-
ner griechischen Schrift entnommen), die
Bereitung u. Anwendung des Schiesspul-
vers, des griechischen Feuers usw. betref-
fend. — Wo und wann er gelebt, nicht
sicher bekannt; Einige vermuthen in der
zweiten Hälfte des 4 3. Jahrhunderts (B)y
* Heraiugegcben von Laporte-Du-Theil,4^, Pa-
ris 1 804. Siehe auch Mac-Culloch: Conjectures
reftpecting the greek fire of the middle ages {Quart.
Jaum, cf Science XIV, 1S23).
Marous Maroi, s. Marci de Kron-
land.
Mariohaiix, Peter Ludwig. —
Prediger der französisch-reformirten Ge-
meinde zu Strassburg in der Ukermark,
dann der zu Brandenburg und darauf der
französisch - wallonischen Gemeinde zu
Wesel bis etwa 4 807, dann Professor in
München (M.ll) (Gilb, Ann. XX\),
geb. 4 764, Dec. 28, Prenzlau,
gest
Zeitung für Naturforscher, Wesel' 4800 u. ff.
Überd. gegenwärtigen Zustand d. RunkelrU-
benfabrication, 8^ Nürnb. 4 842. — Galvani-
sche Versuche (Oilb. Ann. X u. XI, 4 802).
Über atmosphärische Elektricität (Ib. XIV,
4 808). Ein Mikro-Elektrometer und Versuche
damit über d. Elektricität d. Volta'schen Säule
u. d. Luft (Ib. XV, 4 803 u. XVI. 4 804). Über
d. anziehende lüraft d. Volta'schen Säule u.
deren MesstÜHUlorch d. Mikro-Elektrometer
(Ib. XIX, 4 80i)nb>er Isolatoren (Ib. XX, 4 805).
Elektrische Säulen ohne Feuchtigkeit (Ib. XXII
u. XXIII, 4 806). tber die mit Campetti zu
München angestellten Versuche (Ib. XXVII,
4807). Über DescotU's fulminirendes Silber
(Ib. XXVIII, 4 808).
MareliuSi Nils. — Oberdirector u.
erster Ingenieur beim königl. Landmesser-
Comptoir in Stockholm seit 4 769, Mitgl.
d. Acad. d. Wiss. daselbst (AJ (SB),
geb. 4 706 etwa,
gest. 4 794, Oct. 25, Stockholm.
Beskrifning pä ett nytt parallelogram, att co-
piera ritningar (Vetensk. Acad. Handl. 4 756).
Om charte-transporteuren (Ib. 4 767). Om land-
och fjältryggarna i Sverige och Norrige (II».
4 774). Om gränsen emellam Sverige och Norrige
(Ib. id. et 4 772). Anmärkningar om sandäspn
och ström draget i Hjelmaren etc. (Ib. 4 775).
Om bukiga kärls rymd-mätning (Ib. 4 776).
Om geographiska Charter (Ib. 4 782j. Om fjäl-
lens höjdöfver hafvet (Ib. 1784). — Viele geo-
graphische, topographische u. hydrograptii-
sche Karlen von Schweden.
Marescot I Armand. — Divisions-
general u. General-Inspector des Genie in
47
Marggnf.
4B
d. französ. Armee. Mitgl. d. Instituts. Pair,
Graf (Q) (EGF),
geb. 1758, März 4, Tours,
gest
M^m. sur Temploi des bouches ä feu pour
lancer les gr^nades en grande quantitä (Möm.
rinstit. II, 4799). M6m. sur les mines (Ib. HI,
4 80 1) . Sur la fortification souterraine (Journ.
de TEcole polytechD. IV, 4802).
Mareskai Joseph Daniel Benolt.
— Prof. d. Mathematik am Athenaeum zu
Gent (4 827 — 36) u. Preparator d. Chemie
an d. Industrieschule daselbst (4 827 — 30),
sowie Arzt am dortigen maison centrale de
detention seit 1830; von 1830 bis 4 836
auch Prof. d. Chemie an d. freien Facultät
d. Wiss. d. Univ. zu Gent und seitdem Prof.
d. Chemie an d. Facult. d. Wiss. derselben
Universität. Correspond. d. Acad. zu Brüssel
seit 4864 (BAB) (Bull. Brux. 4868;,
geb. 4 803, Sept. 9, Gent,
gest. 4 858, März 34, Gent.
Theoria limitum ejusque usus exemptis illu-
strata, 4", Li^ge 4 828. De legibus matbemati-
M electricitatis dynamicae, 4<*, Gand. 4826.
De causticis per refleiionem et refractionem
investigationes mere matbematicae, 4°, Ib.
4826. De chloruretorum oxydorum usu pro-
phylactico e^ medico, 4°, Ib. 4 829. Rapport
sur r^pidömie des pommes de terre ; mit Kiokz,
8<*, Ib. 4845. Sur les moyens de d6couvrir les
sopbistications des farines et du pain, 8^,
Gand, Paris et Turin 4847. Pbarmacopoea
belgica nova ; mit De Hemptinpi Marteni etc.,
8<*, Bruxell. 4 834. — M6iD. sv^n appareil de
Thilorier modifiä et sur les propri6t6s de Va-
Gide carbonique liquide et solide (M6m. cou-
roon. parTacad. Brux. XVIII, 4845). Recher>
ches sur Textraction du potassium ; mit Donny
(Nouv. M6m. Acad. Brux. XXVI, 4854 et Ann.
chim. phys. XXXV, 4 852). Sur la solidlflca-
tion de quelques gaz (Bullet. Acad. Brux. X,
4 843). Sur la Suspension de Taffinitö par le
froid (Ib. XII, 4 845 et Compt. rend. XX, 4 846).
De la prdsence du sulfate de cuivre dans le
pain (Ann. delaSoc. de mädicine, Gand 4844).
Analyse d'un sang laiteux (Ib. 4 837). Analyse
d'une urine albumineuse (Ib. 4 844). Consid^-
rations sur les th6ories cbimiques de la goutle
(Ib. 4 850). Sur la liquefaction des gaz; mit
Donny (Compt. rend. XX, 4845). Expörience
sur rölhörißcaiion (Ib. 4 847). — Medicini-
scbes, Mediciniscb-Polizeiliches.
Marestieri ... — Ingenieur mari-
time (Q),
geb
gest. 4 832, Juni .., Brest.
Mäm. sur les bateaux ä vapeur des Etats-Unis
d'Am6rique etc., 4 vol. 4° avec Atlas, Paris
4 8^4. Sur les explosions des machines ä va-
peur et sur les prccautions ä prendre pour
les pr^venir. Ib. 4828.
Mareti Hugues. — Dr. Med., pntd
Arzt u. königl. Censor zu Dijon, Demofr*
strator d. Chemie am Jardin des plantes
daselbst, sowie Mitgl. u. bestand. SeerelSr
d. dortigen Academie (B),
r geb. 4 726, Oct. 6, Dijon,
gest. 4785, Juni 4 4, Dijon.*
El^mens de cbimie thöorique et pratiqae,
3 vol., Dijon 4 777. Analyse de Teau de Pontr
de-Vesle, 8», Ib. 4 779. Sur Fair degag« de li
cröme de chaux et du minium (Nouv. Mto.
de Dijon 4 782). Sur un tremblement de terre
(Ib. 4 783). Sur le brouillard qui a re%n€m
Juin et Joillet 4 783 (Ib. id.). Descript. <r«l
m6t^ore(Ib.id.). Meteorolog. Beobb. (Ib. 47^4
— 86). — Mediciniscbes.
• gett. 1786, Juni 11 (Q) {EOF) (A)-
Marg^graf (Markgraf), Georg. — Dr.
Med., Arzt, reiste erst nach Afrika, dann
nach Brasilien (wo er Leibarzt des Stattr
halters Johann Moritz von Nassau ward)
und darauf wieder nach Afrika fJ},
geb. 4 64 0, .. . Liebstädt bei Meissen,
gest. 4 644, .. . Guinea.
Historiae rerum naturallumBrasiliaelibr.VIII,
fol., Amsterd. 4 648 (Herao8geg*b. von 1. de
Xiaet, Eusanmea mit O. Pisoais de mediciot
brasilieoipnbr. IV. — Darin auch : Tractatni
topograpbicus et meteorologicus Brasil iae, cum
eclipsi solari etc.).
Marggraf| Andreas Sigismund.
— Nach einer längeren pbarmaceut Lauf-
bahn (unter Casp. Neu mann in Berlin
und Spielmann in Strassburg] und dem
Studium der Medicin in Halle, sowie d«r
Mineralogie , und Metallurgie in Freiberi
(unter Henkel), 4735 Assistent seines
Vaters, des königl. Hofapothekers Henninf
Christian M. in Berlin, dann 4 738 Mitgl.
d. Acad. d. Wiss., 4754 Vorsteher dei
ehem. Laboratoriums derselben und 476C
Director ihrer physikal. Klasse (M^, Berl
4783; (M) (Ah V
geb. 4 709, März 3, Berlin, i^
gest. 4 78*, Aug. 7, Berlin.
Chymische Untersuch, e. sehr merkwürdigei
Salzes, welches das Saure d. Phosphors ia siel
enthält, 4*», Leipz. 1757, Chymische Schriflao
2 Bde. 8«, Berlin 4 764 u. 67. — Von dem Vcr
hältnisse des Pbosphori gegen d. Metalie uo«
Halhmetalle (Miscell. Berol. VI, 4740). Voiid
Verfertigung d. Phosphor! ans d. Urin, wi«
man solchen sehr geschwind u. rein vermit
telst d. brennbaren Wesens u. einem beson
deren Salze aus d. Urin darstellen könne (Ib
VII, 4 743). D^monstrat. expörimenlale d« l
Solution de divers mötaux par le moyen d'ii^
sei alcali dissons (Mdm. Berl. 4 745). Sur \\
mani^re de tirer le zinc de sa v^ntable mi
ni^re, c'est ä dir«, de la pierrecalaroiDaire (Ifa
iliej. iliDiäre iiisi^e de dissnudre l'argent et
Itmercura dsns \es aciden des vi^i^elnux (Ib.
id.), Eiamen chymique d'un sei d'urine (ort
fcmnniuBble , qui coalieat i'ecida du pbos-
)ihure(1b, id.). tt6m. sur la maoi^re de dis-
mdre l'eiain dons les acides des vAgetaux, et
lurliraGnic qui s'y trouve encore cacbe, Rvec
Ih etptrleDces qui serveut de preuvea (Ui.
l7tT]. Etp»rieaoes cbym. failes daaa 1c des-
iId dfl lirer un v^nlable sucre de diverses
^attsqui Daisseoldans nosco[iIrees(Ib.id.).
Gipr.chym.diitassur rosleocoile de laMarcbe
[16. (718). Nouv. maniera de rendre laruanl
trM-fln par l'acide du sei commun etc. (Ib.
I7lt|..0ba. sur l'buile qu'an peut exprimer
dwfinirmis.-avec qualquo» essais sur TacLde
dw in6mes insectes (Ib. id.). tt6m. conccr-
nanl certainos pierres, qui par stratiBcalion
iiec Im charboos parvleanent ä un ^tal el ac-
^iirent une force, per laquelle, i^lanl etpo-
Ma un peu de leras & la lumiäre. elles bnl-
Italdaos un Heu obacure (Ib. id ), Examen
dM pirttes, qui conslituent Celle espäce de
fitms pr^diles, avec i'expose de la Cdinpo-
Htlon (TtiBcielle des pierres de celie snrle (Ib.
I7SII). Eiameu chymique de l'eau (Ib. <7GI}.
D>dD boisde cedre (Ib. 1753). Experieoces
qui MDCerneat la rettGoeration de l'alun de sa
propra terre aprfrs l'avoir säparC par l'acide
filrioltqne, avec quelques eompositioos arti-
Bdtllei de l'alun par le raoyen d'sutrea Isrres
«dodll acide (Jb. I7S4. — Enld^ckuiig der
Tboaerde]. lüxpr. raitessurla lerrede Talun
[üid). Freiives Fondues sur des exp^rlences.
S' bnl Toir qu'il se Irouve de la terre dana
ndjatilläe la plu» pure (Ib. ITSfl). Expr.
äyaiqueg concemnut l'elain IIb. id.). Eia-
ma cbym. du sel^ auquel on b vouIu doniier
lenoui de v^ritable sei alcali Gxs de Rbiooce-
«1 (ib. Id.). Essai conceruanl la nouvelle
tifäce de Corps miueral connu sous le nom
plitina dEl pinto (Ib. 1757). Des elTets du sei
coaiiauQ sur le r6fv\e d'aullmoine (Ib. 175S).
Rapport de quelques experiences Taites iiur la
pierre, qu'on nomme tapis lazuli(lb. id.]. De-
moaslr. foodiie sur des eipiSrienues, que la
pierre serpenline de Saie ne doit pas i^lre uiise
d*ns la (.'lasse d'argllle el compice parmi les
pierres ar^illeuses (Ib. *75S). Rapport des ef-
fetad« l'acide du Vitriol sur diverses pierres
00 esptices de lerre (Ib. id.). Eipr. cbym.
e qu'oi
B la der
Mve totre incrislallisabte du sei de cuisine,
lelativement h l'esp^ce de lerre, qui y est con-
tcnue (Ib. id.). Eupose de quelques observa-
(ionschytniques remarquahles (Ib. id.). Expr.
aur t'especede lerre coatenue duns la derul^re
Icuive mere, qui resle du sei commun, la-
qneile lerre fait la base de la pierre serpen^
liu[lb. ITSa. — Entdeckung derTalk erde).
Demonstr. de la possibilitC de tirer les sei»
alcalis Qxes du larlre par les moy eosdes acides,
um employer l'actiün d'uo Teu vcb^menl (Ib,
ilti). Observalious concornant un inaecle
qn'oa' Irouve dans les feuilles de la gu^de
lorsqu'iipr^s avoir iltS froissiSes, elles viennent
t M pourrlr, qui s'cn aourrlt et (Ire les parties
de Couleur bleue que cetle plante reuferme,
Pojg.oJortr, H^iuilwärluibuch [1.
Harianini.
el prend la mi'me couleur (Ib. id.). Sur u
volalitisalioo remurqiiable d'une parlie de !'<
pjicede pierre nomtn^s Kluss-äpalh (Ib. iTflg).
Obs. sur les lortu^s d'aigue (Ib, 17T0). Erfln-
dung, aus der Farberrülho einen sehr hocb-
rothen Lack tu verferllfüen (Ib. 177t). Sur le
chocoiat pr^lendu des semences du lilleul (Ib.
1774). Examen chymique de la magnesie (Ib.
1771). Sur le^ cotnpnsiiions des dive
laux el demi-melaux (Ib. 177(). Analyse do
caicul de la vessie (Ib. I77S). Examen cbym.
desiopatesdu Schneckenbere(lb. I77fl). Vom
verschiedenen VerhSttnisse der Erde a
Mutlerlauge des Kiicbensslzes geeen andere
Erden (Ib. (778). Beweis, dnss Guld, durch
Arsenik aulgetöset, Kniikel'i rothes Glas fär-
bet (Ib. I77S). Versuche, Edelsteine nacbxa-
ahraen (Ib. 17^0). Llnlersiichungen iiber cal-
cioirles Kobullerz (tb. <71(I).
Marggrav (Marcgraf), ChrisIiaD*.
— Prof. d. Uedicin an d. üniv. zu Ley-
den (J),
geb. , . ., gesl. (687, . . . Leyden.
Ignnrantia Jaoobl la Kert circa chyitiiam et
uiiiversam scienliam naluralem a se deleclam.
— Ferneres in OmeUn'i Gesch. d. Cbemie.
• t-incJcI .ich bttht in (SI).
Msrherr, Philipp Aiabrosius. -
Dr. Med., seil 1766 Prof. d. Physiologie
an d. Univ. zu Prag (AJ (M),
geb. 1738, Wien,
ge.sl. 1771, Mürz 18, Prag.
Diss. chymii-a de allinlLalecorporum, *", Vien-
nae 1762 (Deutsch von E. O. Baldingar, 8°,
Leipi. 176*). Pigrm, de eleclricilalis aäreae
ir corpus huiuBauni actione, f, Ib. 1706. —
Uedicinisches,
Maria, s. Novara.
Maplan, Anlon. — Adjunctd. Lehr-
fachs d. Chcmio am sl'ändischen technisch.
Inslilul in Prag, provisorisch seil 1833,
delinittv seil 1836 (JP),
geb. 1791, . . . Gross -Priesen, Kreis
Leilmerilz, BÖbmen,
A. a. O. keine Schriften genannt.
Marlanlnl, Pi
pract. Aral, über 30 Jahre Prof. d. Natur-
geschichte am Lyceum zu Morlara. Wahr-
scheinlich Brodord. Folgenden (Vßj (ZOG.
VI, 1855;,
geb. 1787, Juni 30, Zeme b. Novara,
gest. f855. Myra SO, Morlara.
Alcune indagine intorno all' uso ed efOcacla
del solfalo di cbinina. IBÜ. Eine Abhandl.
über einen voltaischen Eleclromolor, den er
Patoscopio nannte. Soll auch über Daguerreo-
typie geschrieben haben.
Marlanittl, Stefano Giovanni. —
Dr. Juris, folgweise Adjunct cl. Lehrstuhls
d. Elemenlur-Hathemalib u. Physi
51
Xarie
Marignac.
52
Univ. zu Pavia (1817), dann Prof. d. Phy-
sik u. angewandten Matheoiatik amLyceum
zu Venedig (1821) u. Bibliothekar dessel-
ben (1826), und seit 1830 Prof. d. Expe-
rimentalphysik an d. Univ. zu Modena, so-
wie auch Bibliothekar derselben (seit 1844),
Präsident d. physico-math. Facultät (seit
18 48) u. der Commisson für Maass u. Ge-
wicht (seit 1849;. Blitgl. u. seit 1844 Prä-
sident d. Sociota Italiana (Or),
geb. 1790, Jan. 3, Zeme bei Novara,
Piemonl.
Sul rapporto che esiste fra lener^ia degli ap-
parati eletlromotori ed i loro efTetti supji aghi
ralainitati (Brngnatelli, Giorn. di fisica. Ser. II,
T. VIII, «835 . Sagpio ili esperienze elettro-
nietricbe Jb. id. . Sullc pile secoiularie del
Sitter Jb. IX. 1826). Sulla perditadi tensione
che sofTroiio gli ap parati elettro-motori quando
si ticne chiuso il ciroolo etc. Ib. X, 4 827).
— Supra la teoria chimica degli eicttroiiio-
tori voltiani. semplici e composti ,.\nnali
delle scienze del Regno Lombanlo-Venelo. I,
4S3I\ Sopra Ic scintille elettrichc ecollate
da^li elettro-motori per entro i liqiiidi Ib. id . ' .
Sopra il salto degli scintille eletlriche de}:li
elettro-motori attruverso della fiamma Jb. id.).
Fenomeno di un arco metallico di superficie
disiiguali ne' suot estremi nel tradurre la elet-
tricitii Ib. id. . Sopra la scossa eiettrica delle
rane Jb. id. . Sopra un principio di azione
chimica delle superficie ili metalli, prodotta
dalle nuove correnti elettro-magnetiche Ib.
II. 1832 . Di aloune paralisi curate colia elet-
tricitä volliaiia Ib. HI. 1833}. Sopra un nuovo
fenomeno elellro-tisiolocico Jb. id . Sopra
le contrazioni musooiari od alcuno sonsazioni
prodv^tte ilalie correnti elottriohe Ib. IV. «834 .
Sopra il fonomono eletlro-tisiolo^ico delle al-
ternative voltiano Ib. id. . Sopra le contra-
zioni de^li anim;di interrompendo il circoio
voltaico Ib. V. 1835 . Sopra la teoria dejsli
elelln^-molori, Mem. IM Ib. VI, 4 836 . — So-
pra la teoria delle pile Mom. Soc Ital. XX.
1829 . Sopra la teoria dosili olcitromolori.
Mem. IV Jb. XXI. pt. tl. 1837 . Süll indebo-
limento che av\ieno nel ma^netismo d un ferro
quando si fa scorrere sopra una calamita de-
hole in modo da ma^uotizzarlo etc. Ib. XXII I.
pt. fi^ic.. 1SU . Sul mi^cnetismo dissimulato
e sopra aicuni fenomeni da esso dorivali Jb.
XXIII. pt. malemat . «S*6 . Sloria di una sen-
sazione partioolaro che pro\a\a una paralitic«
quando \eniva e'.o;iri/zaUi durante il corso
mensüe Ib id . — Xou\oau »;al\anomo:re
mulltplicateur BiM. uni\.XXXVill. 182S. Sur
ooe ana!v^£ie qui e\;s(e entre I« propai:.^tion
de la lumiore et oello de IVleolncilo Ib. \l III.
«830 . Sur la propnoto o'ectn»nuMricedu mer-
cure Ib. IIV. 4 8^3 . Sur laimantat p.ir les
courants eleclr. instantanc^ Jb. Sor. IV, V, lt.
«846 . Aclion maini'lisanto de U dis-haixe
electhque Ib. V, 1847 — Sulla proprio:,^
pi>^eduia in particular mvvlo dai oorpi unndi. 1
di a^sorbiri relestriciia d.«;:! isolanti soltdi elol - I
trizzati etc. (II nnovo Cimento, I, 4855). So-
pra an modo di vedere con facilitä i colori ae~
cidentali (Ib. id.). Dell' induzione leido-ma~
gneto-elettrica (Ib. IV, 4 856).
MarlOi Joseph Fran^ois. — Abb^,
Priester d. Sorbonne, Prof. d. Philosophie
am College du Plessis, dann Prof. d. Ma-
thematik am Collf^ge Mazarin in Paris, auch
königl. Censor u. Lehrer d. Grafen Artois
(C a r I X.). Begleitete Ludwig XVIIL auf
seinem Exil nach Russland (RN) (Q) (B),
geb. 1738, Nov. 25, Rhodez, Guienne,
gest. 1801, Febr. 25, Memel.*
Traite de mechanique, 4**, Paris 4 774. Gaboea
heraus: Lacaille's Tablesde logarithme8(4768)
und Lecons des matbematiques (4 770).
* Erftaeh »eh. — ISOO, Jan. . . (lUf ).
MariOi Fran^ois CharlesNicheL
— Prof. d. Topographie u. Mathematik beim
Catasterbureau, Dep6t de la guerre etc. in
Paris :St,FJ,
geb. 1788, Sept. 22, Paris.
Principes du dessin et du lever de la carte to-
pographique. 4"*, Paris. Geometrie stiireogrt-
phique, Ib. 1835. Tables de logarithmes, d«
Lalande, etendues ä 7 d^cimalea.
Marlgnao, Jean Charles. — Prof.
d. Chemie an d. Acad. zu Genf; MitgL d.
Soc. de pliysique et d*hist. nat. daselbst
seit 184ä br \
geb. «817, Apr. 24, Genf.
M^m. sur la composition et les formes crislal-
lines des nitrates de protoxide de mercan
Mem. Soc. Gen^ve Xil. 1849). Recberch«
sur Inzoture de bore Ib. id... — Prodoitsd»
l'actton de I acide nitrique sur la naphtalino
Bibl. univ. Ser. III. T. XXXII. 4844). Snrna
produit liquide qui se forme dans la pr^para-
tion de laoide naphtalique Ib. id.). Sur !*•-
cide naphtalique Ib. XXXVl, 4 844). Sur lei
poids alomiques da chlore, du potassium d
de l'ar^ent Jb. XL. l$4i-. Analyses diverses
destinoes ä la vorification de quelques Äqui-
valents chimiques Ib. XLVI. 4 843). Sur les
relations qut existent entre les propri(H^ phy-*
stquos et la composition chimique dei corps
composcs ; zwei .\bhh. (Ib. Ser. IV, T. I, 4846).
Sur le poids atomique du chlore Ib. id.). Ana-
lyse de I Kpidote. de THumite. du Plnite, Gl-
(tanlolite. leuchtenbergit Ib. IV, 4 847). D^
du l.iebonorite. Diasp^^re. Tourmaline, Mica
et Pleoiiaste Jh. VI. 1S47 . Poids atomiqoes
du ivrium. du lanthane et da didvme (Ib. VIII»
IS4S ei XI. 1S4»\ Sur un mem.'de Mr. Deiar
fott* Ih XVn. IS.M . Sur la deviation du plaa
d iVjsciIUtion du pondule Ib. id ). Analyse da
inmoni-piorre de la IVance Ib.'xvill, 4 8S4).
Sur I« v\Muo:;Uion et rebulhtioa des faydrates
de {'aoide suüunque Ib. XXII, 4 85S.-. Surfe
did\me et sur «es phocipjles combinalsotts
Ih \XI\ , IS5> * Forme crx^Ulline de quel-
ques o^^wpos« chimiques Ib. XXXI, «886
53
Karinoni
Marina.
54
[mU6m. Soe. Genöve, XIV, pt. I] et XXXVI,
mi [aus Ann. Min. Sör. V, T. XII]). Sur les
eqaivalents du barium, du Strontium et du
pioffib (ib. Noov. Pöriode^ I, 1858). D<* du
liekel et da cobalt (Ib. id.). Isomorphie des
fiiiosiliGaies et fluostannates (Ib. II, 1858).
KarfaiiNil, Johann Jacob von. —
Nachdem er in Wien studirt hatte, kaiserl.
Bobialhemaiicos, dann 4709 Ingenieur von
Nieder-Oesterreich , darauf erst Unterdi-
rector (1718) und später (1726) Director
i auf seinen Vorschlag 1718 gegründeten
Academie d. Geometrie u. Kriegswissen-
idiaften in Wien. Geadelt HU (M) (A),
geb. 1676, Udine,
gest. 1765, Jan. 40, Wien.*
ErfiiDd 1714 eine planimelriscbe Messwaage.
Vermaass das Herzogth. Mailand. Errichtete
nf seinem Hause zu Wien eine Privatstem-
virte, beschrieben von ihm in : De astrono-
■ica specula domestica et organico apparatu
domestico libri duo, fol., Viennae 1745.
'gnu 1755, Jan. 6 {ON); 1756, Jan. 10 {Th).
■arlavs, Ty rus. — Vermuthlich ein
lömer, zu Tyrus im ersten Jahrhundert
ooserer Zeitrechnung vor PtolemSus le~
i)eod, der aus seinen Schriften manche
geograph. Kenntnisse, z. B. über LSnge u.
Ireite d. Oerter, geschöpft hat (B).
Ihrioal Am PoBle, s. Mairon i.
■ariotlai Edme. — Prior von St.
lartin sous Beaune bei Dijon, dann Mitgl.
iAcad. d. Wiss. zu Paris seit deren Grün-
dung im J. 4 666 (B),
geb Bourgogne,
gest. 1684, Mai 4 2, Paris.
Enais de pbysique etc. ; premier essai de la
«Station des plantes, \V*, Paris 1676. Se-
eoade essai de pbysique, de la natura de I'air,
41*, Ib. 4679 (Darin das sogen. Mariotte'-
Kks Gesetz). Troisi^me essai de physique,
dachaud ei du frotd, 12<>, Ib. 1679. Trail^ du
BOttvenent des eaux et des autres corps
loides, 49*. Ib. 4686 (Darin die sogen. Ma-
riotte'scbe Röhre). — Observations sur la
miitance das tuyaux de conduite d'eau (Hist.
cllMm. de l'acad. de Paris depuis 1 666 jusqu'ä
litt, T. I, Paris 4 711). Rechercbes sur le
■ravement (Ib. id.). Rech, sur le mouvement
Mioorps (Ib. id.). Sur la däpense, que fönt
Im jeli d'eau et sor la quantitö d'eau necös-
■irepour y fonmir (Ib. id.). Sur le cbaud et
li Md et aar la tempörature des caves (Ib.
Ü). Sur les couleurs et sur l'arc en ciel (Ib.
Ü). 8ar la oature de Tair (Ib. id.). Sur les
lüs de la trompeftte (Ib. id.). Sur la chaleur
iiBiiroir ardent (Ib. id.). Sur la d^pense ne-
(taire d'eau pour röitretien des jets d'eau
it aar la resIstaDce des tuyaux de conduite
d'eau (Ib. id.). Sor la coi»|wraison du baro-
m^tre au mercure avec le ^arom^tre ä eau
(Ib. id.). Sur le rapport du poids de Tair ä
celui de I'eau; mitHomberg (Ib. id.). Sur le
recul des armes ä feu (Ib. id.). Sur la des-
cente des corps pesans (Ib. id.). Sur la con-
gölation de I'eau (Ib. X). — Oeuvres de lEa-
riotte, 2 vol. 4«, Leiden 1717 (Enthalten fol-
gende Tractate, ohne Angabe der Zeit, da sie
zuerst erschienen 1 ) De la percussion ou choc
des corps (Darin seine Percussionsmaschine) ;
2) De la vägötation des plantes ; 3) De la na-
ture de Tair; 4) Du chaud et du froid; 5) De
la nature des couleurs ; 6) Du mouvement des
eaux ; 7) Rögles pour les jets d'eau ; 8) Nou-
velle däcouverte toucbant la vue (Darin das
Punctum caecum); 9) Trait6 du nivelle-
ment avec la description de quelques niveaux
nouvellement invent^s; 10) Trait6 du mouve-
ment des pendules: 11) Exp(^riences touchant
les couleurs et la cong^iation de Teau ; 13) Es-
sai de logique). — Zum Theil erschienen auch
seine Arbeiten in : Receuil des ouvrages de
physique et math^matique de MM. de 1' Aca-
demie des Sciences, fol., Paris 1693.
Mariottii Prospero. — Prolomedi-
cus zu Perugia, Prof. d. Medicin u. Botanik
am Lyceum daselbst (V. Pg),
geb. 1703, Perugia,
gest. 1767, Oct. .., Perugia.
Delle salubri acque di S. Galgano etc., Peru-
gia 1741. Lettera ad una Dama sopra i feno-
meni della maccbina elettrica, Ib. 1748. Diss.
academ. sulla teoria de' colori (Mss.).
Marisootti, Berselli Marchese
Giacomo. — Prof. d. Physik an d. Univ.
zu Bologna. Mitgl. d. Instituts daselbst, auch
Wasserbaumeister (Mz. BJ,
geh
gest. 1790, März 1, Bologna.
A. a. 0. keine Schriften genannt, citirt F. iX;
Marlus (eigentl. Mayr), Simon. —
Nachdem er ums J. 1601 zu Prag unter
Tycho Brahe und Kepler Astronomie
u. darauf in Padua Medicin studirt, von 1 604
an Hofastronom des Murkgrufen Georg
Friedrich von Brandeuburg-Anspach (J)
(A) (Wd),
geb. 4 570, Gunzonhausen,
gest. 4 624, Dec. 26, Aiispach.
Hypolheses de systemate mundi, 1596. Ta-
bulae directionum novae, universae peneEu-
ropae in.servientes, Norimb. 1599. Prognosti-
con aslrologicum d. i. ausführliche Beschreib,
d. Gewitter, samt anderen natürlichen Zufäl-
len, aufs J. 1607, Onolsbach 1606. Die ersten
6 Bücher elementorura Euolidis etc., fol.,
Nürnb. 1610. Mundus jovialis anno 1609 de-
tectusope perspicilli belgici, h. e. quatuor Jo-
vialium Planetarum cum theoria, tum tabu-
lae, propriis observationibus maxime fundatae,
ex quibus Situs illorum ad jovem, ad quod^rij^
*
55
Marivetz
Marqaardt.
56
tempns datam, profntissime et facillime sup-
putari potest, 4", Ib. 46U (Darin seine, von
Galilei so heftig bestrittenen Ansprüche auf
die Entdeckung der Jupiterstrabanten, die er
Sidera Brandenburgica nannte. Diese
Ansprüche erhob er übrigens schon in dem
[seit 4610 von ihm herausgegebenen] Fränki-
schen Kalender oder der Practica vom J . 4 61 2) .
Beschreib, d. Cometen von 4 618, 4« Ib. 4 619.
MarlvetZi ftienne Claude, Baron
de. — . Sohn eines Spiegelfabrikanten zu
Dijon, besass selber von ^758 — 1771 eine
Spiegelfabrik zu Rouelle, bei der er aber
sein Vermögen zusetzte; später Inspecteur
des ^curies des Mesdames de France (B)^
geb. 4728 etwa, . . . Langres,*
gest. n94, Febr. 26, Paris.**
Discours präliminaire et prospectus d'un traitä
de gäographie physique du royaume de France ;
mit Oonaiier, 4«', Paris 4 779. Physique du
monde; mit Demselben, 5 vol. 4°, Ib. 4780
— 87 (vol. I : Cosmogenies et systömes de la
terre ; vol. 11 : Tableau du ciel, planstes, 6toi-
les, pesanteup ; vol. III : Theorie des planstes,
de la lumidre, optique, tälescopes; vol. IV:
De la Vision et des couleurs ; vol. V : Sur le
feu ; histoire de la chimie ; du principe Inflam-
mabie ; de la transmutatlon des mätaux etc.).
Lettre ä Mr. Bailly sur un paragraphe de Thi-
stoire de l'astronomie ancienne,' 8^, Ib. 4 782.
Lettre ä Mr. de Lao^pöde sur r^lasticttä, 4",
Ib. 4 782. Reponse ä l'examen de la physique
du monde, 4°, Ib. 1784. Systeme gänöral phy-
sique et ^onomique des navigations naturelles
et artificielles de l'intärieur de la France, 2 vol.
8°, Ib. 4 788—89. — Lettre k Mr. Senebier
(Journ. phys. XV. 4 780 et XXIV, 4 784). Sur
la lumiöre (Ib. XXIII, 4 783). Sur la nomen-
^ clature cbimique {Ib. XXXII, 4 788) . Sur le feu
(Ib. id.)- Sur la thäorie de la chaleur (Ib. id.).
* geb. 1721 etwa, . . . (LBi; nicht 1721, . . . Bourfos,
sondern 172S, . . . Langres (Q).
GulUoünirt; Febr. 25 {LB) (Q).
«*
Markowflky, Joseph. — Prof. d.
Chemie u. Mineralogie an d. Univ. zu Kra-
kau rC. 4 829;,
geb. . . ., gest. 4 829, Mai 31, Krakau.
Bestandtheile d. Mineralwassers zu Swoszo-
wice (Bnohner's Report. LXXIV).
Marlianus, Johann. — Prof. d. Me-
dicin erst an d. Univ. zu Mailand (4447),
dann an der zu Pavia ; Leibarzt der Her-
zöge von Mailand (Ag) (J) (A),
geb Mailand,
gest. 4 483, . . . Mailand.
De proportione motuum in velocitate, Paviae
4 482. Quaestio de caliditate corporum huma-
norum tempore hyemis et aestatis,. fol., Ve-
net. 4 501.
Marperger, Paul Jacob. — Sohn
eines schwed. Officiers aus der Oberpfalz,
der sich 4 636 in Nürnberg niederUess. Er-
lernte die Handlung in Lyon, machte grosse
Reisen, ward von verschiedenen Höfen in
Handels-, Polizei- u. Kameralsachen be-
rufen, kam 4 708 nach Berlin, daselbst zam
Mitgl. d. Acad. d. Wiss. ernannt und ward
4 724 Commerzienrath in Dresden (A) (J),
geb. 4 656^ Juni 25, Nürnberg,
gest. 4 730, Oct. 27, Dresden.
Gazophylacinm artis et naturae curiosomoder
Neu eröffnetes Kaufmanns-Magazin nsw., 4r,
Hamburg 4 704 (viele Auflagen). Horologiogra-
phia oder unterschiedliche Nachrichten von
Sonnenzeigern u. Schlaguhren, wie auch Glo-
ckenläuten, 4^ Dresden 4724. — Viel Com-
merzielles, Kamera listisches usw.
Marpurg, Friedrich Wilhelm.—
Hielt sich ums Jahr 4746 geraume Zeitio
Paris auf, dort mit den ersten Tonkunst-
lern viel verkehrend, lebte dann von 1749
bis 4 763, wie es scheint, als Privatmann
in Berlin und wurde nun daselbst Kriegs-
rath u. Lotteried irector (M) (A),
geb. 4718, Seehausen, Altmark.*
gest. 4 795, Mai 22, Berlin.
Anfangsgründe d. theoret. Musik, 4*, Lelpiig
4 757. Kritische Eeinleitung in d. Geschicbto
u. Lehrsätze d. alten u. neuen Musik, 4^, Be^
lin 4 759. Anfangsgründe d. Progressionscal-
cüls überhaupt, und d. figürlichen u. combi-
natorischen besonders, wie auch d. logarith>-
mischen, trigonometrischen u. Deciroalcalcöls
usw., 8°, Ib. 4 778. Versuch über d. musical.
Temperatur usw., 8°, Breslaa 4 775. Nene
Methode, allerlei Arten Temperaturen dem
Ciavier am bequemsten mitzutheilen, k^, Bert
4792. Noch verschiedene pract. -musikalische
Schriften.
• geb. 1720 etwa, . . . {Br).
Marquardt, Konrad Gottlieb.—
Von 4 722 an Docent u. später Prof. extr.d.
Mathematik an d. Univ. zu Königsberg (M)^
geb. 1694, Oct. 20, DoIlstSdt, Ost-
preussen,
gest. 4 749, Febr. 47, Königsberg.
Diss. specimen algebraicum loca geometrici
solide methodo facilllma evolvens, 4®, Regio-
mont. 4 726. Diss. inaug. astronom. de syste-
mate mundi vero, numquam determinando,
Copemioo et Sebastiane Clerioo opposita, 4^,
4 730. Diss. altimetria erroris expers, 4**, Ib.
4 732. De algebrao utilitate in physica, 4®, Ib.
4 733. Elemente astrognosiae methodo nova
eaque scientifica ac natnrali conscripta, 8*,
4734. Diss. de iride, 4», Regiomont. 4 715. De
methodo mathematica ab abusu vindicata, 4^
Ib. 4 744. Kurzer Entwurf einer herauszöge-
benden Historie d. preuss. Mathematik (Kd-
nigsb. Intelligenzbl. 4 787, worin noch einig?
Aufsätze von ihm).
S7
Karqnardt
Kanh.
58
■ •
Marqvardti Aogast von. — Preus-
siicber Fabrikencommissar zu Berlin, spä-
ter 10 Eriangen (M, 11^,
geb. 1766, Dec. 3, Teislömen, Ost-
preussen,
gesi
Beichreib. e. oeaen Scbmelzlampe, durcb die
Dlmpfe von Wasser u. Weingeist zu lötben,
IMalle zu schmelzen u. zu reproduciren, 8**,
lerija 1799. Die Benutzung d. Tabacksstengel
nPMUscbe, 8«, Ib. 1799.
■arqveXi Pedro Jose. — Jesuit,
der sich Jange in Italien aufhielt, beson-
ders der Arcbiteolur oblag und Mitgl. d.
Aeademien d. schönen Künste zu Madrid,
Florenz u. Bologna war (CBJ, sj,
geb. nn, Febr. 22, Rincon de Leon,
Mexico,
gest. (lebte noch 1814 in Rom).
Tavole nella quäle si mostra il punto del mezzo
giamo e delFa mezza nette, del nascere e tra-
Bontare del Solo secondo il meridianodiRoma
per regolare orologj all' italiana ed alla fran-
ceia, Roma 4 790. Sa^iodeirastronomia, cro-
■ologia e mitologia degli antichi Messicani,
Ib. IS04.
■anohall tob Bieberstein * ,
larl Wilhelm. — Prof. an d. Karls-
ichale zu Stuttgart bis 1791, dann Hof-
JQDker daselbst, später badnischer Hof-
rathsprSsident in. Karlsruhe bis 1807, dar-
auf Geh. Rath, 1808 Hofrichter in Mannheim
vid Ton 1809 an badnischer Staatsmini-
Her in Karlsruhe (M. U),
geb. 1764, Dec. 21, Stuttgart,
gest. 1817, Aug. 11, Karlsruhe.
Titerauch. über d. Ursprung und d. Ausbll-
daogd. gegenwärt. Anordnung d. Weltgebäu-
dei ; mit S. F. L. Marsoball yon Biebentein,
l\ Darmst. 1802. Über d. Ursache d. Selbst-
leocbtens d. Sonne (t. Zach's Monatl. Corr.
XIV, 1806). Ober d. Ursache d. verschiedn.
Dicbt^keiten d. Weltkörper (Ib. XX, 1809).
tber d. Erregung d. Wärme durch d. Licht
lafd. Weltkörpern u. besonders auf d. Erde
^. XX, 1809 o. XXII, 184 0). Bemerkk. zu
la^, LtHihm und Cuvier's Bericht über An-
Wi Werk : Theorie d. gegenwärt. Oberfläche
d- Erde ; mit S. F. L. Marschall yon Bieberstein
IIb. XXI, 4 810).
*A«cb wohl Biberftein.
■bnehall tob Bieberstein,
Friedrich August, Freiherr. — Trat
not in mss. Kriegsdienste, folgte 1795
^ Armee nach Persien, um in jenen Ge-
IciHieo geognost. Beobachtungen zu ma-
<^; später Staatsrath und General-In-
(poctor d. Saidenbaus im südl. Russland.
Mer des Folgenden (NJ,
geb. 1766, Aug. 1 1, Aarberg, Gant. Bern,
gest. 1826, Oct. 5, Meresa b. Charkow.
Tableau des provinces situöes sur la cöte oc-
cidentaledela merCaspienneetc, 4<*, Petersb.
1798 (Auch deutsch, Frankf. a.M. 1800). Vor-
schriften zum Situationszeichnen, 4*', Berlin
1802, 5. Aufl. 4818. Theoret.-pract. Anwei-
sung z. Siluations-Zeichenkunst, 4", Ib. 4 84 8.
Marschall ▼on Bieberstein,
Ernst Franz Ludwig, Freiherr. — Folg-
weise Officier im Nassau -Usingen'schen
Contingent (1791), Assessor beim Hofge-
richt in Wiesbaden (1792), Regierungs-
rath (1793), Geheimer Kath (1800) und
Regierungs-Präsident von Nassau-Usingen
(1803), darauf, nach Vereinigung d. Her-
zogthümer Usingen u. Weilburg im J. 1 806,
Nassau'scher Staatsminister (N),
geb. 1770, Aug. 2, Wallerstein, Baden,
gest. 183 4, Jan. 22, Wiesbaden.
Siehe K. W. Marschall yon Bieberstein.
Marsden, William. — Bis 1780
Beamter d. brittischen Regierung zu Ben-
coolen auf Sumatra, dann Admiralilä(s-Se-
cretär in London; von 1807 an Privatmann
daselbst. Mitgl. d. Roy. Society (Th) (An. R,
1837; (BS),
geb. 1754, Nov. 16, Verval, County
Wicklow, Irland, *
gest. 1837, Oct. 6, Edgegrove, Al-
denham, Hertfordshire.
History of Sumatra etc., 1 vol. 4^ Lond. 4 78S
u. 4784 (Deutsch, 8«, Leipz. 4 786). The tra-
velsofUarooPolo, 4 vol. 4", ib. 4 818. Account
of a phenomenon observed on the Island of
Sumatra (Phil. Tr. 1784). — Auch Ethnogra-
phisches u. Numismatisches in Bezug auf d.
Indischen Archipel.
• geb. 1755, . . . (BS).
Marshi Narcissus. — Erst Probst
d. Dublin-College, dann Bischof von Leigh-
lin u. Ferns, darauf Erzbischof von Cashell,
Dublin u. Armagh (BD),
geb. 1 638, Dec. 20, Hannington, Wilt-
shire,
gest. 1713, Nov. 2, (Armagh?).
An introductory essay to the doclrine of
sounds, containing some proposals for the im-
provement of acousticks (Phil. Tr. 4 684, unter
d. Namen Haroissns).
Marsh I James. — Pract. Chemiker
beim königl. Arsenal zu Woolwich; Fa-
raday*s Assistent an d. königl. Militär-
Academie (An.B.iSie) (CiSil),
geb. 1790 etwa,
gest. 1846, Juni 21, Woolwich.
Account of a method of separatingsmall quan-
tities of arsenic from substances, witb which
il ■■•) b* niivd ftimmm. Xew edtab. pkil
Joüf«. XXI, <•». Mcb Trauacx. of tbeSoe
<i( AtU lA UjBi. Vol U A se« metliod of
dukhs^ubing aneatc front aotiaiony. in catM
vf kUifiKiibd fMMK>aiiif Ly th« (onuer sab-
tfvjt »lü Hac- £*r. 111. V«J. XV. !)>■• .
0* t*«biif kiraneBicaada&lini'jay LvHaMa'a
(m<«M ib XVIII. IM1..
■■!■>■■, H «b« n. — Eiqiiire, Milgl-
B*fc. I'*T,
tw^. t'lt'i, fi^. {, Slrdlwi Slra«-
kt», Norfolk.
<>k tbc cp/vifc uf tr«e« 1^1. Tr. i;<i . lodi-
'jattvs 'J «f^i^ "'- < '^* - '-"> 1^ meafare of
MarrigH fMartili. . Lui^i Ferdi-
u^til'f, '>>ul* de. — Nacbdein er ICI»
(Im tiMiHianiKli« OeMiidtKbaR'iiacb Cod-
ktuiUU'ifitl iMfsleil«! halte, ¥vn l«S« an
•Merr. OfBcier, sulelzl General, ward« aber,
dt ef 'mit i*m Grafen v. ArcOj die Fe-
ttuiiK BreMScfa (703 den Franzosen uo-
rnlii»l;«ber«'«i>* über^b, cassirt; leble
dann iiräMlenltieUq alk Privalnunn in Oe-
»ten-ei'.b, der Scbweiz, Frankreich und,
rtanbdem er l"09 in pSpiill. UieiiRte (letre-
b>n, in llalieo. .Schenkte neine reichen
fiarnnilanjjeo 1 7 1 S dem Senat von Bologna
zar GtühduftK def 'noch datelbsl beble-
bendefl, IntlituU der U'istensctuflen und
Kümb;, «ekhe« 1 7 1 1 erolfiict wurde. Aus-
«Srl. HtiKl. 4. FariRer Acad. u. Mitgl. d.
Koy. S'Kiely 'Fy '.Vi. XXVI;,
Keb. («ns, Juli 10, BolofiDa,*
IK-.I. 1730, Not. I, Boloffiia."
'IMervaiioni intornn al BouMro Tncio, overa
(jiDaledi tji.rmtantin'if»)!!, f*, RuiiialtBI. De
pi4i'>oea>ialii:aelc. (JalTee,, tl", VienriaelSSS.
IfMk. epi^liilare del liitfurv uunerale, osia delle
fu«r» illumiiialiile Ntloiioeie, i", LipKiaKSB.
IMauhialii operit [iradrifinui etc., f'it., No-
rinili. 170t. Bheve httrclto del »figio ßiico
ioturoii alla »lona dal niare etc., i°, Bitlofjai
111*. lli*toire pliy<ii(|ue de la mer, fol., Aui-
»terd. 1TI5. Danubiu» PanD<>iiii:<>-MyBlcuf,
tthKervalirtaibuf ((*'•)!<'» I'liicii , aBiroucimicis,
hydrnjiraphicii. hitturiciii, physicia perliulra'
tuf tlc'., fol.. H»vße Cm. (7*6. — (jtiierva-
tloni Rur la pierre da Bolojtne M«m Par. < flssj .
Aiinolationeii de Kranin tinctorum, ijuae ker-
lUM vocant (Act. Acad. Nal. Cur. 111, tl>3).
— Bolaoiacbe* u, MilitdriKliea.
nUnlU, Alessandro. — Nobile,
eins der neun MJlKlicder d, Accademia del
Cimcnio, zuletzt Prior des Conventuate de'
Cavalieri di S. Stefano Jn Pisa (NU),
geb. I6«l, Dec IC, Sieni,
getf. zviKben («61 ■. I«7I, Pwa.
Aouer fciDcm niebl beöevlodea, Aatbcil ■■
den Arbeilen der Acadnaie keiae L«ida*c *oo
ibm bekaoDL
MansoS.'MarMD), Jobann Gabriel
— Erst 'I767i Privallebrer in Straasburg,
dann M77S Prof. d. Erief»- o. Ci%il-B»-
kuiifl an d. lufenieurscbole in Berlin*,
später Ingpiiieur daselbst SGj {MJ (A),
geb. 1713 Genf,
gest. Dach IT8T, . . . Berlin.
Troi« coDp» d'essai ^romeirtqaea, et Hin. nr
la meilleurc forme qne Tod pent doBner t li
cbambre d'ua monier etc.. 4*. Stnab. IT»
:Vond KopenbaFHierSoe. gekrOat.. EleuM
philotophiques de la «cieDce da calcsl, i',
Berlin <7Tn. Lettre sor ce Ibtorine com:
^ue le rectanRle de lordonoee par TaceroiMt-
nicDt de labtciMe est an rectanglede rahtoM
par raccmissemeat d« fordonnM conima b •
•oulaDgente fc labsciMC [Mereure de Fraae*
* Torrff ■3' l^kH* mtln— , «vä die BAtlif Bi
vrfn KiiMt kkim SBIv loa VBll%ii]*ri ■■*-
Theodor Friedrich.—
Dr. Phil., Apotheker zu Wolgul ia Net-
Vorpommem ;'0r,',
geb. 1816, Nov. 8 Wolgasl.
Cber t.aurin uod d. (esle Feit d. Lorbetm
(Lieb. Ann. XLl, IStlj. überBerelL d. leiatB
u. satpelersaur. Haraslotfi (Arcbiv. d. Fbim.
XLVIII, 48ts;. l'ber d. vorlbeitbartetfe Ver-
fsbren, Bulle rsSure zu bereiten (Ib. id.). Balr.
zur Kenntuiss d. EiKa»einsletDe (Ib. Uli,
<StSj. Cber d. IgasursUnre «Ib. LV, IBM).
Beilr zur Keanloisa d. Gflns^alle (Ib. LTIU,
1 849. Über d. Rectification d. Bemsteiotlb ■.
das Auftreten d. flüebiigeo fetten Sänreo bä
d. DestillatioD d. Bernsteins [Ib. LXII, UM).
Über d. reinen Eg«igatlier a. deweD EipM'
scbaRen (Ib. LXVI, 1854 u. LXXIV, (SM).
Cber d. bedeutenden Bromgefaalt d. Ascfaed.
Fucns vesiculosug aus d. Ostsee, sowie über
d. Entdeckung d. Brooks oebeu lod [Ib. LXVI,
ISB<). — Botanisches.
Martean, Pierre An toi ne. — Am
am Hospital zu Auiuale. Hitgl. d. Acad. m
Amicns (A/,
geb GranTilliers, Picardia,
gest. 177«
Lettres sur la cfaeleur, 8°, 17(8. Analysedei
eaux de Kiirfws, 13", I7S6, Analyse des eaui
miaCrales d'Äuniale, 11°, 179B. TraiU de \'t-
nalysa des eaux minüreles, 4", 1778 [Von d.
Acad. zu Bordeaul gekrOnlJ.
Martol, Pie rre. ^ — Ingenieur, dornt
Lord W i n d h 3 Ol Reisen in d . Sa voyen'sdien
Alpen machte, dann längere Zeit in London
lebte und zuletzt nach J:
Sl
Mutin.
62
geb. 17(8, . . . Genf,
gest Jamaica.
kcmiiiit of Ibe ^acian In Savoy, Loud. lT4t.
Martwu, Franz Heinritfh. — Dr.
■ed., erst Privatdocent in Leipzig (1803),
dann (1801) Prof. extr. d. Uedicin an d.
Dniv. zu Jena (AJ (GJP).
geb. 1178, Noi'. *, Wismar,
gest. 1805, Hai 11, Jena.
Betcbreihuag ainer Vollascheo SSale, Leipz.
(Hl. übereeble aus d. Franzi)«, eine Abhandl.
iib«rd. Galvanlsmus (Ib. 4 803) u, Qnjtoa-Ifor-
tMn>i Abhandt. über d. Hittel, die Lufl zu
nioigen (Weimir ISOl). — HedicIoiacbM.
MoriMU, H a r l i n. — Dr. Med., erst
limA. ArzI in Haeatricht, dann Vrot. d. Cbe-
nie D. Botanik an d. ficole de ptaarmacie
dtselbsl von 1816 bis 1836, und seitdem
duselbe an d. kathol. Univ. zu Löwen.
. lilgl. d. Acad. zu Brüssel seit t B3S (BAB),
geb. t797, Dec. S, Haestricfat.
DIm. lar loa pheaomiaes de ta combustioa,
LittB I81t. H^m. aur loa chtorures d'oxydea
uluhlu [yem. couronn. Acad. Brux. X, < Sit).
Ubiions aar las tbtoriea de falflniie cbimt-
qneeidelacompoBitioD moieculairedescorps
|.Wv. Uöm. Acad. Brux. X, <SS7|. Sur les
CMspoi&i d«coloraiilg du chlor |Ib. id.). Es-
qniwad'nDe nouv. claasiftcition chimique des
M^ (Ib. XI, <S1B). Uära. aur la tb«orie de
iifNpiratJOD et de lachaleurBnimalellb. id.).
Uta. aur la pile galvaaique (Ib. XII, 1839).
Sar la nature des composCa decolor<inta Tor-
M per le cblore avec lea oxydes alcalins |Ib.
IVU, I g(t] . Sur los variatioiig de la Force vlec-
IncDolrice du fer (Ib. XIX, <S4S). — Sur lea
piodoiti de la combustion lenle des vapeurg al-
noliques et eih£räe» autour d'un Rl de platine
chuffe iBulI. acad. Brui. 111, l8S6j. Sur les
euactärea chimiques des chlorures da soufre
{lt. IV, 1SI7). De l'iaGuence de la cobesion
d de la masie des corps dang les n^acliona
cdimiqaes (Ib. VI, 4839). Diverses noticea sur
lipsaajvilö du fer et des m^laut. et sur l'ac-
Uon de la pile galvaniijue (Ib. VII, (g«0;Vlll,
<Mli IX, 1841; X, 18tSetXI, 48t4). Sur lea
nrlatlODS da la Torce dectromotrice du fer
Ib. XII, t8tS). Sur les ralslHcations de la fa-
iMdebl« [Ib. XIII, ist«: XIV, iSfTetXlX,
ilSl). De la Ihi^orie älectro-cbiinique dans
M rapports avec la loi des subslitulions (Ib.
[VII, f SSO). Sur les pilea k Beides et alcalis,
tpar#spardeacorpaporeui|lb. XVIII, 1851).
Inr les dftcompositions electro-chimiques (Ib.
[IX, l8St}. Sur les couicurs des vegetaux
Ib. XX, «891). Sur l'origlne de la natura du
atorique (Ib. XXI, f8S(]. Nouv. recherche»
«r la coloratJoa dea plantea (Ib. XXII, ISHB).
- Bolauiscbes a. Hedicinischea.
, Albert. — Nachdem er in
Min Theologie and in Königsberg Aslro-
mnte slndirt, von 1863 bis 1 8 S6 Assi-
stent (an E. Vogel's Stelle) an d. 8lem-
warte des Hrn. B i s hop in Regenls-Park bei
London; seitdem Observalor an der Stern-
warte zu Durham, G. Rämker's Naebfol-
ger daselbst (Or),
geb. 181B, Hai 6, Colberg, Pommern.
Entdeckte 18Si, HHri I dea 3«. kleiuen Pla-
aeteu, die Acnpbitrite [Astronom Nacbr.
XXXVIII). Viele Beobb. u. Berecho. von klei-
nen Planeten, Coroeten usw. (Ib. XXXIII u. IT.}.
Marti j l^a&qnis*, Don Anto-
nio. — Begüterter Privatmann (Caballero
hacendado] in Tarragona. Uilgl. d. königl.
Acad. d. Naturwiss. u. Künste in Barce-
lona (EC),
geb. 1780, Juni 1 1, Allafulla bei Tar-
ragona,
gest. (831, Aug. <9, Tarragona.
Uemoria sobre los varios metodos de medir
la cantidad de aire vital de I* atmosfera (Cber-
peben der Acad. in Barcelona 1790 uad ge-
druckt im Memorial Mterarlo de Madrid von
«799, Übersetzt im Journ. phys. LH, 4801 n.
GUb. Ann. XIX, 4801. Bericht darüber von
Biotin Ann chim. LXI, 1807, auch GUb. Ann. •
XXVlil, 1808).
■ ralKtalitb De Uii-tgi fDunt.
Martin, Benjamin. — Hecbanicus
u. Opticus in London, der zugleich phy-
sikal. Vorlesungen hielt (BD) (Bj.
geb. I70i, Worplesdon, Surrey,
gest. 1781, Febr.9, London.
Descriptlon and use oI botb Ihe globes, Ibe
armiltary sphere and orrory, S vol. 8°, Lond.
1736, Elements ofgeomatry, 8", Ib.47B9. An
essey on Ibe electricity etc.. Ib. 4747. On a
new construction of globes. Ib. 4799. Appen-
diidazul7Se The Iheory oI comets, 4°, Ib.
179?. New principlesolgeography and navi-
ftatlon. Ib. 1738. New elementa of optica, 8°,
Ib. 1799. Pbiiosophia britannica or anew and
comprebensive System of tbe Newtonlan
Philosophy etc.. S vol. 8°, Ib. 47S9. Malbe-
maticat institulion, i vol. 8°, Ib. 4 790 u. (in
S vol.) i7St. Description and nse of ihe air
pump, 1766. Descript. of tbe Torricellian
barometer, Ib. 4 760. Inslitutions of astrono-
mlcal caiculalion, 8°, Ib. 1700. New ert of
surveyingby Ihegoniometer, 8°, Ib. 1760. Blo-
ftraphia philosophica or Lives of philosophers,
8 vol.. Ib. 176i. Gab hereua : Pbiloaophlcal
Magazine, 14 vol. 6^
Martin, Fran(;oisHarie fmile.-—
Direclor d. Eisenhüllen u. Uaschinenbaa-
Anstalt zu Fourchnmbault, bis I8SD Arlil-
lerie-Ollicier (VDj (Qj (REPj,
geb. <79i, . . .
Du fer daas les ponts suspeadua etc., V, Pa-
ris igti. Sur les procedea de fusion et les
moyena d'ajustage des voussoirs de loole da
fer qui compossDt les arcbes du pont da Car-
63
Kartin
Kartino,
6
rousel, 4^, Ib. 4 834. Nouv. procödö de fon-
dage employö pour r^xecution d'un canon d'es-
sai du calibre de 14, 4», Ib. 4834.
Martin^ Jean^mile. — Chemiker
zu Elbeuf, früher Prof. d. Mathematik und
Physik am College zu JoiUy (Q),
geb. 4 799, Juni 25, Castillon^s, D^p.
Lot-et-Garonne.
Göomätrie de Touvrier etc., 4 8^ Paris 4828.
Art de degraisser etc. les tissus, 4 8^ Ib. 4828.
Art de la teinture de la soie, du coton etc.,
480, Ib. 4828. Chimie du teluturier, 48», Ib.
4 828. Art de la conservations des substances
alimentaires, 48**, Ib. 4829. Art de präparer
la chaux etc.. Ib. 4 829. El^meuts de chimie
appliqu6e aux manufactures etc., 2 vol. 4 2<*,
Ib. 4829. L'Art de l'amidoiinier etc., 8'>, Ib.
4 836. £ludes de chimie philosophique etc.,
8», Ib. 4842. Nouv. 6coie (^lectro-chimique ou
chimie des corps pond^rables et impondära-
bles etc., 2 vol. 8°, Ib. 4 858 et 59.
Marttili Adam Georg. — Gustos u.
Vorstand der Bibliothek d. k. k. polytechn.
Instituts in Wien, früher Assistent im Lehr-
fach d. Physik an demselben. Mitgl. u. Bi-
bliothekar d. nioderösterr. Gewerbvereins
(Or),
geb. 4 84 2, März 8, Wien.
"Repertorium (später Handbuch) d. Photogra-
phie, 42», Wien 4846, 5. Aufl., 8^ Ib. 4857.
Wiener polytechn. Journal ; mit W. Schwan,
Wien 4 843 u. IT. Zeitschrift u. Verhandl. d.
nieder-österr. Gewerbvereins, Ib. 4 849—54.
Beitr. z. Theorie d. Heliostalen (Banmg&rtner's
Zeitschr. V, 4 837). Über Photographie (Si-
tzungsberichte d. Wien. Acad. I, 4 848 u. IV,
4 850). Neue Behandl. d. Stärkekleisters für
Photographie auf Glas (Ib. V, 4850). Über d.
Amylumkörner d. Kartoffel (Ib. VI, 4851).
Beitr. z. Theorie d. Fliehkraft (Zeitschr. fürd.
österr. Gymnas. 4 854).
Martin, Thomas Henri. — Docteur-
^s-lettres; Prof. d. alten Literatur an d.
FacuUät zu Rennes, früher Lehrer an ver-
schiedenen Collegien in Paris (VD)^
g^b. 4 843, Febr. i, Bellesme (Orne).
TheoniB Smyrnaei platonici Über de astrono-
mia, 8**, Paris 4 849. Histoire des sciences phy-
siquesdans Tantiquit«, 2 vol. 8^ Ib. 4 849.
Martin (Martin de Provins), Alexan-
dre. — Erst Organist in der Nühe von
Provins, später Orgelbauer in dieser Stadt;
von 4 849 bis 4 855 mit den Herren Ale-
xandre associirt, darauf nieder allein
geb. 4 8 43, ... Sourdun (Seine-et-
Marne).
Nahm 4844 u. 4845 ein Patent auf eine Ver-
vollkommnung (Systeme de percussion) der
Orgeln.
Martini, Christian. — ErstDocer
d. Mathematik an d. Univ. zu Wittenberi
dann Prof. d. Philosophie in Petersbur
(etv^ra von 4726 bis 4730), darauf 473
Rector am Archigymnasium zu Brieg i
Schlesien (A),
geb. 4 699, . . . Breslau, gest. . . .
Disp. de pytbometria algebrae. Lemmata ph)
sica hydro-geographica.
Martini, Giambattista. — Mina
rit, Capellmeister (Maestro di Musica) ai
d. Kirche seines Ordens in Bologna (Tjp.Ij
geb. 4 706, Apr. 25, Bologna,
gest. 4 784, Aug. 4, Bologna.
Storia della musica, 3 vol. 4**, Bologna 4 757
Compendio della teorica dei numeri peru«
del musico, Ib. 4 769. De usu progressioni
geometricae in musica (Comm. Inst. Boooo
V, 4 767).
Martini, FriedrichHeinrichWil
heim. — Dr. Med., erst Physicus in Ar
tern (1758 — 62), dann pract. Arzt in Ber
lin (M) (Beschäft, d. Gesellsch. naturf,Pr.Vf^
geb. n29, Aug. 3 4 , Ohrdruf, Herzogtli
Gotha,
gest. 4778, Juni 27, Berlin.
Diss. chymico-med. de chenopodio ambrc
sioide, 4", Francof. a. 0. 4 757. — Gab heraus
Berliner Magazin für Arzeneywtss. u. Natai
geschichte, 4 Bde. 8o, Berl. 4 765—67, forlgi
setzt als Berliner Sammlung usw., 40 Bde. 8
Ib. 4 768—79. Mannigraltigkeiten, einegemeii
nütz. Wochenschria usw., 4 Jahrgg. 8<*, Ib. 4 T
—73. Neue Mannigfaltigkeiten, 4 Jahrgg. S
Ib. 4 774 — 77. Neueste Mannigfaltigkeiten,
Jahrgg. 8'', Ib. 4 778—80, fortgesetzt nach M
nem Tode vom Prof. Otto, ebenso wie : Alle
neueste Mannigfaltigkeiten, 4 Jahrgg. 8», I
4 784—84. — Naturhistorisches. — Gründe
4 778, Juli 9 die noch bestehende Gesellsch;
naturforschender Freunde in Berlin.
Martini, Karl Christian. — Ber
geschworncr zu Schneeberg, zuletzt Ber
u. Salinen-Inspector an d. Saline zu Kreu
bürg bei Eisenach (L),
geb. 4786, Nov. 27, Ottendorf I
Pirna, *
gest. 4 839, Sept. 23, Kreuzburg.
Einige Worte üb. d. Vorkommen d. Schwai
kohlen usw., 8**, Annaberg 4 823. Antheil
Erdmagnetismus an d. BeschafTenheit d. I
tall - Lagerstätten (OUb. Ann. LXXII, 4 8i
Geognost. Verhältnisse d. Schemnitzer Be:
reviers in Ungarn (Ib. id.).
•geb. 17S5, Nov. 27 (Or).
MartinOi Angolo. — Prof. d. 1
thematik an d. Univ. zu Neapel. Brut
I des Folgenden (MRJ,
■artiruii.
06
geb. 1699, . . . Faicchio, Terra di La-
voro, Neapel,
EiHwnIa hydroaUtice«.
■artiM, Niccolo. — Prof. cl. Ha-
tliciDalik an d. tJniv. und aD d. Accad. di
IvTDa zu Neapel. Bruder des Folgendeo
. Mj (BUN) NVJ.
geb. 170t, Dec. 3, Paicohio,
gest. n69, Dec. 8, Neapel,
ntnenli dl atatica e sBiione coniche, Napoll
\m. ElsmeDta gectIoDum coaicanim, 1 vol.
r, Ih, (TIS. Algebrae geometria promots ele-
mnt», Ib. 1717.
, Plelro. — Prof. d. Astro-
umie an d. Dniv. u. d. Accad. di Marina
K Nnpel (im) (BUN),
geb. n07, . . . Faicchio,»
gest. 1716, . . . Neapel.
CtrMdi a«ica (latejniacli), Neapel 1734. Ele-
MaU di geometria plana. Ib. 473S. Elemeali
iiritmetica pralles, Ib. 1719. De corporum
(IM aioveii tu r viribus. Deluminisrefractione
rioota. — Aatr. Beobb. Id Comm. Bouon. II,
PL 111,1748.
•(*. HIB, . . . {iTr\.
■utbM, s. San Hartino.
■ftrtlaol, Henri. — Berühmter I3hr-
nefaer In Paris, zuletzt Direclor d. Dhren
B d. SchlSasern L u d w i b's XIV. (Bj,
fftb. 16tG Paris,
gett. I71S, Sept. i, Fontaiiiebleau.
htfariigtel<7TeiDe kogeirormige Ütir, wel-
(tideD GsDg d. Sonne u. d. Mondes anzeigte.
■uttBOvlM, Ignsz Joseph. —
H Phil. n. Dr. Tbeol., Prof. ord. d. Ex-
ptriiaeatalphysilc u. llecbaiiik an d. Univ.
n Leoberg (M) (A),
geb Peslb,
gesL 1796, Hai SD, Ofen.*
Hs. de micrometro etc., t°, Lemberg 1784.
Om. de altiludiee atmospbeeree ex observa-
lioaibnsastronomicisdetermlnata,4°, Ib. I7SS.
hialecUooea physicae aipeiimeDlalta, T. I,
Ib 1787. Versncbeüberd, Knallgold (CiaU's
Im. 17tO}. Cbem. Untersuch d, ttaliziscben
IvgMidb. 1791 ), überd. GruDdslolTed. Laii-
PHstie (Ib. id.j. SBlpeterarligeg BerDHlein-
Hb («nll'a Beitr. IV, I790j. Ueber eine neae
UAjpnipe uw. |Ib. V, 1784). tlber d. Ur-
fr^daf im Wasser beBndl. Lult (Ib. id.).
j Charles Fräd^rlc. —
Br. Med. et Uist. nat., seit 1851 Prof. d'hi-
<Wk DBlorelle midicale an d. raedicin. Fa-
nltil in lloalp«llier u. Direct. d. botan,
GutKu dawlbtt, früher (seit 1839) Prof.
P*lt>B'*rfr,Bu4wSnerbMh II.
Bgrigfi in d. medicin. Facullüt-zu Paris.
Kachle iialurliist. Reiüen in Nonvegeii u.
Schweden (1838 und 1839 mit d. Expe-
dition d« Nord), in d. Alpen t84t u. tSii
— *6) u. d. Auvergne, 1849 (Orj (QC),
geb. 1806, Febr. 6, Paris.
H^m, sur les temperalures de la mer Riaciale
elc. [Vuyages en Scandinavie et au Siiitzberg,
de la corveKe La Recherche, T. II, 18(8}. M«-
lAorologie et physlqoe du K'obe, B, Paris 1S(7
(Einer von Daboehet'* 100 Traiies zui' Ueleh-
ruDRdesVolksJ. M^lemlo^ie de la France, 41°,
Ib.l847 [InderiPatrlRi}. Annuaire m^t^oro- .
rologique de la Prance olc. ; mit Haaghetii und
B4iign7, 3 vol. %", Ib. 1848-50. — Sur les
formes regulj^res du lerrain de Iransport des
vallees du Rhin anl^rieur et du Rhin pnfite-
rieur (Butl.de 1s Soc. stoloK- de France, T. XII!,
ISta). Sur [e della de l'Aar pic (Ib. S^r. II,
T. II, tB(B). Reponaes aut objections de Mr.
Dnioeber conlre l'ancieiine exlension des fda-
ciers de la Scandinavie elc. (Ib. id. III et IV,
1S4S et 4E). Du trannporl de certains blacs
erraliques de la Sceiidinavie et de l'Aoit^rique
septentrionsle par des glaces flotlanlea etc.
(Ib. id. IV, 1848). Essai sur les terrains su-
pertlciels de la vell^e du Pö etc , mit B. Btr-
■taldi (Ib. id. VII. 1890). Sur les roches vol-
caniques du bassin de Cummeutry etc. (Ib.
id. VIII, 1 BSQ). Sur les ärosions de rochea cal-
caires dues aut agens almosph^riques etc. (Ib.
id. XII. tStS). De rsncienne extension des
glaciers de Chamonix etc, (Revue des Deui-
MoDdes, XVII, 1S47J. Hatüriaux pour servir
b rbypiom^trie des Alpes marilimes [Htm.
Soc, belvet. d. scienc. nat. V. 48(1]. De la vi-
tesse du son entre deux slstions t^galement ou
in^üalenientöleväes au-dessusde la mer; mit
anvftli (Ann. cbim. phys. Ser. III, T. XIII.
184S). Sur les diverses leintes de la glace des
glaciers elc. (Ib. XXII. 1848). Sur les glaciers
du Spitzbergetc. (Bibl. univ. XXVIII, 4840).
Sur les glaciers sang neve de la chsine du
Faulborn (Elvibre, Aan. d. sciences g^olog. II,
1842). Nouv. observstions sur le glacier du
Faulhorn [Bull. soc. ffiol de Francs, Ser. II,
T. II, 1845). Sur le froid excepiionel qui a
\tfga6 & Montpellier dans le coursntdu Janvier
1SS5 elc. (M«m. acBd. Montpellier, lil). Sur
la quanliie de pluie tomb^e ä Montpellier 1 SSS,
Mars H— 10 (Corople rend. XLII, 485«). Sur
un effel de contraste simultane (de ton) pro-
duit par la r^llexion de lu l,une dans les roers
d'Orieot (Ib. XLIII, 4HS6). — Viel Botanisches,
Zoologisches u. Hediciniscbes. Ubersetzung
von kkmti'B Meteorologie u. QSthe'a natur-
wisa. Schriften.
Mwrtlraal, Giovanni Tommaso.
— . . . (UR),
geb. (STB etwa, . . . Cosenza,
De Kpeculo cOmbureate, Libr. II. De prsciica
arithmetica et geometria derounstraliva. De
mechsnica.
*,1
Kirtöu
krntl U ilh«lni. — ffr.
y:. Uli, •! NH. imi,. \'Hi ('»l
.«- »i<i.(-/i-i,, t'i'U U'i'xut HU A. t/riiv, da-
i» ,'J,jt 'Iddli l'f iv*l»t;)firi '/•.nnneruii'/en'iut
„„„.t,H iHi,nh, /,-'//■«, »(• Krl^iB- 11*7/
'V ((/ 7//( f,tV/ "■' <»>-'"/.
^i-lf, l'l^.',, .V|>i.t'l, WüiKiiKiiitlaill am
l"'i'l Ikf'j. IfRf-. II, KrIariK'üi.
(^•«.i» '>I»T> 'I WHno ■( ilir« VarrulHcTiunft,
((■(wiiilf (Tiili HiliRriil'iK, WxtiilnruiiHBn durch
"»."o n.M[ v'oi Cfurikiili u 'lhi]riiiK<>ii u
IVtC, l.lif^i il wHa* V<"!'>»l»""'iili:aerKi:liliK
'ijMlJ'« Ami <7n4, UHIkmIx, <1I>i N(ii0NH|{l>ini-
Mir» /•! liriml«-» 'Tum:! h. f. NrhniilfkUniitl.
IMf, l.lmi i) l:ii|iMin|iii il Archtlmlia. (:■-
|f|mi''l> 'ikbwOKK. Jiiiini. III, IHH). (liier
•Ki-iiliall •■Hill hilmornlMliim rill. il).). Un-
liiiiu'li <) Wil<ll>iiilci<il.i<j|lui'H><»nili«Iiii(Boeli-
■■)'« »«IKiii Kill, iNHj [■tmriiiiiuoul. Null-
/ai(, nlHi||i|H«ll.>t
MarilM, Kiitl Ki'iiMlrir.li fliilipp
vi.ii Soliii rJKN Viii'iHiMi. Dr. l'hil. u.
Mm.1 , l'M.f »icr. il. Iloliiiiik nii <l. tTiiiv. lu
Miliii'liiiii, liiii'i'loril liiiliiii.(i;irU>iiH, Hit)tl.
(Hill IN1II) 11. Si'i-ri'tilr il. Acitd. il. Wiss.
■Iitni.ltinl , .IJiii,iii.i<'A 1/ h<\^fr..\ i.HWW
Hi'li Dill, Aiir, 17. Ki'laiiK<'ii.
Mil i)il*i llni-K III llriiolllPD , auf Rcfphl Sr.
itliii liiiiiiiia Hai Ja»|ih Min 1lii)<>ri) Keiimohl
M«rllM, 11 liii-WilliflmOhri-
«11.111 llni.h'i' >li>« \i>ri|t('ti V|iolli<>t;t'r
ii> liliiiiHXii "Otl 1M1I II rh>r. i<'\lr IS*$
.1 l'li t.'io II riMfiiuiviiiiosio an d
I'IIIS >l Il'-I VW N.trflt..«. /'-IM..IM'
Ki.i'i JIi'm'I' t.'i^.-i. KiLiiii: ISi: .
^i>l> I .'i>i>. Juli I, l^ii.uii;oii
iiiiiii.il il l'kiMii>i>->sii^»io .1 i'iUiii^nw..-hs
k" I.iIhiii; Wit |p|iil> ,t )'h;>r,tiJI.'ru! .'.-v-^
1...lIii h- «liim "»*» IVjixIi'i; ,t .' -.litober^'
rttil IM'« \\.><>>,1iH«)Mt«'«K.>tvr4 \\\ )SJ'
II,., IlOll.l li»ll.»IA t>. \\\l-.t \\\-.l
,11. \i t>j«- IV.1M.-: ,1 IV. > : t<.\*.'».
• \n
bridtie \on 1730 bis 1761: lljicl. d. In.
S^ciely Mil 1727 7k, \i, '.^b-.VDJ,
geb. 1699, Sept. II. LondoD.
gest. 1768, Jan. 19, Chelsea.
OlfhervitioDS relaling lo oalDnl bicloryoitbe
Peak uf Iterb)sbire Phil. Tr. iTlsi. Og u
aiirora Iforealii leen l«"* Jlarch I TM Ib.0111.
On ■ naw purging ipriag di*eoveraii it hl-
wicli iD Surrey ;ib. id.). On an aurora bom-
liR «een M'^ F»br. I7S0 (Ib. l7St]. Od u
eurthquike in England (Ib. Id.). Inqniryiato
the nature snd use of poziolsDa aarlh ile.
(Tonar, Ann. ol Agricnll. XIV). — Viel Bob-
iiiaehei. — Besorgte mit LewUiOTj, InM ud
Zasui einen Aiuzug aus d. Phil. TraniacL ba
I7G(I, II vol. V.
Martjr (Hariyr von Angfaiera, lat. Ad-
gloriensls), Peter. — Von eiDer au dem
flocken Anghiera am Lago maggiore sUd-
tiKinden Familie. Lebte anfaiigs in Born,
dann in Spanien, wo er Geistlicher wird,
Machte darauf eine Reise nach Aegypten o.
bc kleidete nach Rück kehr von dereelbci
vorfichiedene geistliche Aemler c. Wärda
(.Vi. XXlIi; (A).
geb. 1495, Aroaa am L^
maggiore,
gosl. IS16 elwa, . . . Granada.*
De rebus oceanicit »t de otbe novo, decadci
trai. Paris IS16, Colon. IBT( (Vergl. A.T.Em-
beldt. Kril. l'nteraucb. über d. bist. EntwicU
d. pro(;r. Kenotn. von d. Neun Welt, I, (14)
'foi. IJ>* \.»DS\.
▼•aM«r«», Martin. — Dr. Phil,
u. Sted., aurangs pnct. Ant in Hariem, der
JUi'h $«it 1 776 naluriiist. TortesoDgen di-
»elb«t hielt. $«il 1777 Direct. d. Nalurt-
lienk;ibiii«lf J. dortigen GeselUrh. d. Wisi,,
sowie juoh. seit 173 4. de* phj-sikaL n. na-
tLirhist. ]luMum$ d. TevleVschen Hd-
üeum$ djiseibft. XLtgl. n. s«it 1 7S3 Secre-
i:ir d. lUn^mer GedvIIstfa^fL aneh Milgl. d.
L.$:. d^ri>¥-K» .W t;. IS CI.IS37J
5^ kB. i"s*J .
«f^. IT}'! )l3n!#. lÄfötuagHi,
Harz.
70
en gedephlogisteerde luchteo (Ver-
uitgegev. door Tayler^s tweede Ge-
. 1, 4 784 }. Description d'ane tr^s-grande
B ölectrique, placöe dans le musöum
ir k Harlem, et des exp^riences faites
ioyen de cette machine (Ib. III, 4 785).
e coDtiouation etc. (Ib. IV, 4 787). Se-
ootinuatioD etc. (Ib. IX, 4 795. — Diese
landll. im Original auch holländisch ;
n deutsch, Leipz. 4 786, 88 u. 98). Des-
de quelques appareils chimiques nou-
Q perfectionn^s (Ib. X, 4800). Nieuwe
Dingen over het lichten der vetten olien
gelyke Stoffen (Verhandl. Maatsch. te
I, XVI, 4 776). Waarnemingen en an*
en omtrentden oorsprong van het veen
k. Verhandl. Maatsch. Harlem, 1, 4 799).
'd op de vraag : Door proeven te too-
ilke luchtverbevelingeo van de wer-
aaluurliike electriciteit afhangen etc. ?
dl. Genootsch. Rotterdam, VI. 4 784).
'd op de vraag : Op te geeven den be-
(tel van den electropbore etc. (Ib. VII,
kntwoord op de vraag : Welk is de aart
^erschillende schadelyke en verstik-
itdampingen van Moerassen, Moderpo-
treten, Riolen etc.? mit P. TanTroost-
VIII, 4 787). Sur les paratonnerres
phys. XXXI, 4 787). Expöriences con-
quelques möt^ores dectriques (Ib. id.)>
lusede l'^lectricit^ des substances fon-
refroidies; mitP. ran Troottwyk (Ib.
, 4 788). Description des frottoirs 6lec-
f une nouv. construction (Ib. XXXIV,
XXXVIII, 4 794). Sur la cause de la
s hommes et des animaux tuös par
)iU QU par la foudre (Ib. XXXVIII,
»ur une nouv. machine älectrique (Ib.
I, 4 794 et XL, 4799). Suf I'ascension
uvement de la s6ve (Ib. XLI, 4 792).
rz, Karl Michael. — Dr. Phil.,
4 4) Docent an d. Univ. zu Heidelberg,
ebrer an Pestalozzi's Anstalt zu
1 (4 8 4 5 — 4 7), am Lyceum zu Carls-
84 7 — 4 9], an einer Erziebungsan-
^ürnberg (4 8 4 9—23) u. darauf Prof.
ik u. allgem. Chemie am Collegium
jm Q. am anatom.-chirurg. Institut
ischweig von 4 8 2 i bis 1 8 i 7 , wo er
Ruhestand trat (Marx) (Uhde),
. 1794, Jan. 2, Carlsruhe,
^te d. Krysitll künde, 8<*, Carlsruhe
bemische Tabellen, Braunschw. 4 834.
d. analyt. Geometrie, In besonderer
ng auf Physik u. Krystallographie, 8^,
. Geognost. Skizze von Baden-Baden,
smbe u. Bad. 4 885. — Opt. Eigenschaf-
unterschwefelsaur. Salze (Schweigg.
:LVII, 4826). Besondere Gestalten d.
toffs (Ib. id. u. XLIX. 4827). Dber d.
• CliAbert osw. (Ib. XLVII, 4 826). Licht-
HDg d. Dichrolts (Ib. Id.). Rothmr-
off d. Bluts (Ib. id.). Blauer Harn (Ib.
3 Tbermobarmonica, ein neues musi-
st. luatr. (Ib. XLIX, 4 827) . Untersuch. 1
versteinerter Nüsse (Ib. id.). Krystallsyst. u.
opt. Verhalten d. wasserhalt. Kochsalzes (Ib.
id.). Merkwürd. opt. Eigenschaft d. salpeter-
saur. Natrons (Ib. id.). Über d. Form d. iso-
chromaL Curven in 4- u. 2-axig. Krystallen
usw. (Ib. id.). Über e. Gegensatz im Verhalt,
d. 2-axig. Krystalle zur Erwörmung (Ib. id.).
Über d. Leuchten d. Flussspaths usw. (Ib. LI,
4 827). Neue Art von Krystallbildung (Ib. LH,
4 828). Über d. lichtbrechende Vermögen d.
Körper (Ib. id.). Form d. Kochsalzzuckers (Ib.
id.). D^ d. schwefelsaur. Ceroxyduls (Ib. id.).
Anwend. u. Wirk. d. Quecksiib. bei Volta'scb.
Söulen (Ib. LIV, 4 828). Über Staubfiguren u.
Quecksilberßguren (Ib. id.). Selenhalt. Fossi-
lien im Braunschweigischen (Ib. id.). Krystail-
form d. Salmiaks (Ib. id.). D" d. Eises (Ib.
id.). Schwefels. Eisenoxydul -Ammon. (Ib.
id.). Über d. Spratzen d. Silbers usw. (Ib. LV,
4829). Über d. Negerhaut (Ib. id.). Bild. d.
SpecksteinkrystaHe (Ib. LVI. 4 829). Über Ter-
äudr. d. Kupfers in Salzwasser usw. (Ib. id.).
Über d. Innern Bau d. Kartoffeln (Ib. id.).
Merkwürd. Blitzröhren (Ib. id.). Über d. Zu-
sammensetz, d. opt. Axen in Krystallen (Ib.
LVII, 4 829 u. LVIII, 4 830). Über d. talkartig.
Skapolith (Ib. LVII, 4 829). über regelm&ss.
Gruppirung asymmetr. Krystall Verlängerun-
gen (Ib. id.). Merkwürd. Fossilien im Braun-
schweigischen (Ib. id.). Merkwürd. Verhalt,
d. Wismuths beim Erstarren usw. (Ib. LVIII,
4 880). Über Schwefelwismuth u. verschiedn.
KrystaIIisationserschein.(Ib. LIX, 4 880). Merk-
würd. Missbild. d. Augen (Ib. id.). Krystallf.
d. geschmolz. Antimons (Ib. id.) Erweck, e.
starken Magnetism. durch Galvanism. (Ib. id.).
flflyichmettr. e. Thermometers im erstarr. Blei
oiw. (Ib. id.). Über Ausdehn. d. Körper beim
Erstarren (Ib. LX. 4880). Opt Struct. d. Ame-
thystes (Ib. LXI, 4884). D« d. Selens,(lb. id.).
Merkwürd. Blitzschlag (Ib. id.). Über Mole-
cular-Bewegungen (Ib. id.). Polarisations-Er-
schein. (Ib. LXII, 4881). Opt. Verhalt, rechts
u. links gewundener Mineralien (Ib. id.). Über
d. Elasticittft u. Dichtigk. d. Dämpfe d. Schwe-
felkohlenstoffs (Ib. id.). Über Walter Cnun's
Farbentheorie (Ib. LXUI, 4834).. Neue Art,
Klangfiguren hervorzubringen (Ib. LXV, 4882).
Zersetzung d. chromsaur. Quecksilberoxyduls
(Ib. LXVI, 4 832). Klangfiguren d. Aeoline (Ib.
id.). Über d. Schweissbarkeit des Platins (Ib.
id.). Neuer Thermometrograph (Ib. LXIX,
4833). Über d. Verändr. d. opt. Axen d. To-
pases durch d. Wärme (Ib. id.). — Über d.
Verhältn. d. Mischung zur Form (Kastner's Ar-
chiv II, 4824). Über d. opt. Eigenschaften d.
Knochenlamellen u. d. Zuckers (Ib. VIII, 4 826).
Mineralog. Beobb. (Ib. XII, 4 827u. XIX, 4 830).
— Beiträge zur mineralog. Optik (Pogg. Ann.
VIII, 4 826). Unterscheid, d. Arsen- u. Anti-
monwasserstoffgases (Ib. XLIII, 4888). Tem-
peratur, bei welcher die Schiessbaumwolle
sich entzündet (Ib. LXXVIII, 4 849). Zur Ge-
schichte d. Lehre von d. Doppelbrechung (Ib.
id.). Neuer experiment. Beweis von d. ümdreh.
d. Erde. (Ib, LXXXHI, 4854). Elektr. Licht-
erschein. (Ib. id.). Ferneres im Braunschweig.
Magazin, Oken's Isis, LeonhArd'sTaschenb. usw.
5*
71
ManaijAuieati
Matiret^
n
Marsarl-Penoati, Giuseppe. —
Graf, wohlhabender Privatmann, der in-
nerhalb u. ausserhalb Italiens viele geolo-
gische Reisen machte. Von 1 8 4 2 bis ^814
im Bergcollegium des Rönigr. Italien an-
gestellt, später (1818) vom Kaiser Franz
zum Ehren-Bergrath ernannt (Tp, l\J,
geb. 1779, Vicenza,*
gest. 183*6, Juni 30,
Descrizione del tacbigoniometro, 4«, Milane
4 811. Cenni geologici e litologici sulle provin-
cie Venete e sul Tirolo, S", Vicenza 1819. No-
tizia sopra un granito in massa, sovrapposio
sul fiume Avisio al cateare secondario (Nuovo
Osservatore Veneziano, 1820, Sept. et Oct.).
Schizzo antistenoniano, 8*", Vicenza 1828— 24.
lllustrazioni alla geognosla tecnologica di Ar-
dnini, ib. 1833. Quadro delle formazioni del
barone diHtimboldt in diversa maniera dispo-
8to e comentato, e Idea di una doppia diinon-
strazione geognofitica etc.. Ib. 4 825. Allegati
geognostici contro lo assurde soppressloni e
gli assurdi sollevanti etc. (PoJigraro dt Verona,
1838). Mehre seiner geolog. Arbeiten (über d.
siidl. Tirol, die Euganeen usw.) sind unedirl
geblieben. — Botanisches.
♦ geb. 1777, . . . {BS),
MarsnooOi Giuseppe. — Abate,
Prof. d. Mathematik au d. Univ. zu Nea-
pel (NVJ,
geb. 1713 etwa, . . . Bisceglia.
Lebte noch 177§.
Nova et vera chynaiae elemenla, PatavülTfl..
Masoagnif Paolo. — Prof. d. hn^
tomie erst an d. üniv. zu Siena (1774 —
1800) u. dann an der zu Pavia, aber schon
von 1801 an Direct. d. Hospitals Santa
Maria nuova in Florenz (Tp. Vi;,
geb. 1755, Febr. 5, Caslellottob. Siena,
gest. 1815, Oct. 1 9, Florenz. *
Sopra 11 sal sedativo d'Hombergio o sia acido
boracico che si trova ai lagoni del Volterrano
e del Senese, e sopra diversi borati che pur
ivi si trovano (Mem. Söc. Ital. VIII, 179»). —
Anatomisches.
• geb. 1755, Jan. 25; g«(L 1816, Oct. 19 (LL).
Masoheroiii I Lorenzo. — Abate,
erst Lehrer am Lyceum zu Bergamo, dann
Prof. d. Mathematik an d. üniv. zu Pavia.
Mitgl. d. Societä Ilaliana. Mitgl. d. gesetz-
gebenden Corps der cisalpinischen Repu-
blik (LLJ (Mem. Soc. Ital. Xf ;,
geb. 1750, Mai 14, Castagnetto b. Ber-
gamo,
gest. 1800, Juli 30, Paris.*
Maniera dl misurare rinclinazione dell' ago
calamitato, 8*», Bergamo 1782. Nuove ricerche
suir equilibrio delle volte, 4*», Ib. 1785. Me-
todo di n^isurare i poligoni piaoi, 8^ Pavia
1787. Adnotationes ad calenliim iaiegrilem
Bnleri, pars I, 4«, Ticini 1 790, pars II, Ib. 1791
Problem! per gli agrimeosori con varie soll«
.zioni, 8°, Pavia 1798. Annotazioni all* opere
roatematiche di YollLo, 4«, Verona 4 795. La
geometria del conipasso, 8<>, Pavia 4797 (vei^.
Carette). Notizie generali del nuovo ststeina
dei pesi e misure dedotte dalla grandezza deüa
terra, 8». Milano 1798. In morte Berdae» fol.,
Paris 1799. — Sulle carv« che servono a de-
linear le ore ineguali degli antichi nellesiiper^
lizie plane (Opuscoli scelti di Milaoö, 4784).
Lettera all' illustr. Sign. A. Beeearia con al-
cuni problemi geometrici sciolti cbl aolo cer-
chio senza la regele (Bmgnatalli, Giora. fisio^-
med. 1795). Spiegazione popolare de|la mi-
niera colla quäle si regola l'anno sestile o io-
tercalare, ed il cominciamento dell' anno re-
pubblicano (Mem. Soc. Ital. IX, 4 79S). — H
unedirte Abhandlungen.
* Wohin er 1799 tum Behuf d. Maas«- u. Oewlehtm-
gnlirungen von d. dutlpinitehen SepabUk genadt
worden war.
Mäsohmattii, Hans Henrik. — Apo-
theker in Christiania u. Titularprofessor an
d. üniv. daselbstYOry,
geb. 1775, Mai 6, Christiania.
Jordmagnetismens Virkning paa Sölvets Od-
skillelse af dets OplOsning (Mag. f. Naturvi-
densk. l, 4828, dessen Mitgründer er ist). Do
Galvanismens Indflydelse og Virkning paa me-
talforhudede Skibe (Ib. HI, 4 824).
Masdres, Fran^ois. — Seit 1773
Gursitor-Baron of the Court of Exchequer in
London , früher Attomey-General in Que-
bek. Mitgl. d. Roy. Society (An. R. 18I4J
(GM. i St i) (HFPJ,
geb. 1731, Dec. 16, London,*
gest. 1824, Mai 19, London.
On the use of negative sign in algebra etc., 4«,
Lond. 1759. Elements of plane trigonometry,
witb a diss. on the nature and use of loga-
rilhms, 8°, Ib. 1759 et 1760. The principles of
the doclrine of life annuities, 2 vol . 4'», Ib. 4 781.
Scriptores logarithmicl or a collection of se-
verat curious tracts on the nature and coo-
stniction of logaritbms etc., 6 vol. 4», Ib. 1791
—1807. James Bemonlli's doctrine of permu-
tation etc., 13°, Ib. 1795. Appendix toFrttttd*i
Principles of algebra, 8», Ib. 4 798. Tracts on
the resolution of cubick and biquadratick al-
gobraic equations by U^/s, Baphipa's aad
Sir I. Hewton's methods of approxiraation, 8*»,
Ib. 4 800. A method of Hndlng tbe value of an in-
finite series ofdecreasing quantiti es of a certain
form etc. (Phil. Tr. 1777). A moihod finding, by
the heip of Sir I. Newton'i binomial tbeorem,
a near value of the very slowly oonverging in-
finite series x+ %x*+ %x«+ yjX*+ %»'+ ^x
when X is very nearly equal to 1 (Ib. 4778).
A method of extending Cardan's nile for re-
solving one case of a cubtc equation of the
form X*— qx=r to the irreductible case (Ib.
id. et 1780). A conjecture concerning the me-
thod by whicb GardaB*! rules for resolving the
MuMi
74
eibic aqvatioDs x'+qxsr in all cases etc.
wen probably discovered by Seipio Ferreu
ilc (ib. 4 780). — Historisches u. Politisches.
*fnaaä»eber Abkunft, ProtetUnt.
NMeltl, Giambattista. — Prof. d.
Xathematik aD d. Univ. zu Bologna seit iSil
geb. 1792, Jan. 10, Bologna,
gest. 18)7, Oct. 18, Bologna.*
Ueerca ed aoalisi di qoattro nuove curve al-
gebraiche dipeodenti dalla parabola e dal cir-
eok). Ricerebe analitiched'alcune formole atte
adetermiDare la dimensione de' muri soste-
MDti la spiota della terra. Sul pendolo idrome-
Irico. Ilem. della misara delle acque correnti
perle bocche di derivazione. Della stato pros-
iioioal meto di una curva rigida quaiunque che
nTvolgeodosi iotorno a un punto fisso solieva
u dato peso. Descrizione, esame e ieoria di
tilti i tachlmetri idraalici finora conosciuti.
*{Cft.Oct. lO(JCs).
Nafkeljae, Nevil. — Dr. Theol.
(1777). — Nachdem er 1761 eine Reise
nach St. Helena (zur Beobachtung des Ye-
DQsdurchgangs) und 1763 eine nach Bar-
badoes (zur Prüfung der Harri so n'schen
Tinekeeper) gemacht, königl. Astronom auf
d. Sternwarte zu Greenwich (Nachfolger
vooBliss) von i765 bis an seinen Tod.
Mitgl. d. Roy. Soc. seit 1758 (BD) (LB),
geb. nss, Oct. 5 (A.St.), London,
gest. 18H, Febr. 9, Greenwich.
British mariner's guide etc., 4^ Lond. 1763.
AitroB. observations made at the Roy. obser-
viiory of Greenwich begun in the year 1765.
Ntolical aJmanack aad astronom. epbemeris,
Wfol. 8», Ib. 4 767—1815 (Von ihm gegrün-
<|ct}. Tables reqoisite to he used with the nau-
tical almanack etc., Ib 1767. An account of
tte goiag of Mr. Harriion's watch etc. , 4«', Ib.
1711. Tables for Computing the apparent pla-
eesofthefiied Stars etc., fol., Ib. 1774. Ta-
indae motaom solis et lunae novae et correctae
etc. (T.lbyer's Tafeln verbessert), 4«, Ib. 1 770.
ObiervaUoDS of the sun, moon and planets
(ia fbet'f AstroDomy, Vol. III). — A propo-
ttl for discovering the annual parallax of Si-
mn (Phil. Tr. 1760). A theorem on the aber-
ntioa of the rays of ligjbt refracted through a
Imtlc. (Ib. 4761). Amdount of the observa-
bofts made on the trvnsit of the Venus 4 761,
iaae 6, io the Island of St. Helena (Ib. id.).
Otaarvation on a cloclc of Mr. I. Shalton, made
*tSt. Helena (Ib. 4 762). Results of observa-
lioai of tbe distance of the moon from the sun
nd Oied tCart, made in a voyage from Eng-
WtoSt. Helena etc. (Ib*. id.). Obss. on the
üd« in tbe Island of St. Helena (Ib. id.). Con-
ciM rnlea for Computing the effects of refraction
■•d parallax in varying the apparent distance
^ tlie niooo from tbe sun or a star etc. (Ib.
17<4). Ob tbe eqaation of time and the true
■Maaer of coropotlng H (Ib. id.). Astronom.
observations at St. Helena (Ib. id.). D® made
at the Island of Barbadoes etc. (Ib. id.). In-
troduclion to two papers of Mr. J. Smeaton
(Ib. 4768). The length of a degree of latitude
in the province of Maryland and Pennsylvania
(Ib. id.). Obss. of the transit of Venus over
the Sun etc. 4769, June 3 (Ib. id.). Descript.
of a metbod of measuring differences of right
ascension and declination with Dollond'a Mi-
crometer etc. (Ib. 4 774). Remarkson theHad-
ley'a quadrant etc. (Ib. 4 772). De Lno'i ruie
for measuring heights by the barometer redu-
ced to the english measure of length etc. (Ib.
4 774). Longitudes of several places in North
America (Ib. id.). A proposal of measuring
the attraction of some hill in this kingdom (Ib.
4 775). An account of observations made on
the mountain Shehallien for finding its at-
traction (Ib. id.). Of a new instrument for
measuring small angles, called the priamatic
mkcrometer (Ib. 4777). Advertissement of the
expected return of the comet of 4 532 and 4664
in the year 4 788 (Ib. 4 786). Concerning the
latitude and longitude of the Roy. observatory
at Greenwich etc. (Ib. 4 787). An attempt to
explain a difBculty in the theory of vision, de-
pending on the different refrangibility of light
(Ib. 4 789). Obss. on the comet of 4 793 (Ib. 4 793).
An account of an appearance of light, like a
star, Seen lately in the dark partof the moon,
by Thomas Stretton etc. (Ib. 4 794). On a new
property of the tangenls of three arches tri-
secting the circumference of a circle (Ib. 4 808) .
MasOi Jacopo. — Jesuit, Lehrer d.
MaQ^matik in Rom, Malta u. Palermo, sp'a-
tef Caconicus regulans von St. George und,
als Clemens IX. diesen Orden aufhob,
Pfarrer an St. Thomas in Syracus (BEJ. III j,
geb. 4 624, Syracus,
gest. 4 674, Aug. 6, Syracus.
Corso matematico parte quarta sferologica etc.,
Palermo 4 664. Tavola esattissima e perpetua
per gU oriuoli a suono della mezza notte, na-
scitä del sole e mezzo giorno, Ib. . . .
Mason, Charles. — Dr. Theol.,
Woodwardian Prof. zu Cambridge. Mitgl.
d. Roy. Society (Th),
geb. . . ., gest. 1770, Dec. 18, . . .
Conceroing spelter, melting iron with pit-
coai ; and on a burning well at Broseley (Phil.
Tr. 4747).
Ma80B| Charles. — Gehülfe von
Bradiey auf d. Sternwarte zu Greenwich.
Wurde mit Dixon nach America gesandt,
um die Gränze zwischen Maryland u. Penn-
sylvanien festzustellen (LB),
geb England,
gest. 1787, Febr. .., Pennsylvanien.*
Observations for determining the length of a
degree of latitude in the provinces of Mary-
land and Pennsylvania (4 764—68). by MM.
Dizon and Maion (Phil. Tr. 4 768) . Tob. Mayar's
• fMl. nm, Hot. . ., FhUulelpbU (A) {MOS).
Mason, Bbenezer Porter. — Zu-
letzt Gehiilfe vod Prof. Renwick bei d.
(Boundary Expedition) Vermess. d. Nord-
grSnze d. Vereinigt. Staaten (CAL) (Sillim.
/ottm.) (Life and wrilings ofE. P.Uasonby
DenisonOltnsted, 8", New-York 184S;,
geb. 1819, Dec. 7, Washington, •
gest. 1840, Dec. 36, Klch[nanc),VirgLnien.
Introduction t« practica! astronomy, \ vol. 8°,
18(0. Uicroinelric measures or eclipse oF the
SUD. Sept. 18S8 [BlUin. Journ. XXXV. 1839).
Od some nebulae (Ib. XL, 1841 and Tr. Amer.
Soc. N. S. Vol. Vli).
• Lftdiflild Count;, ConnccUcDt. — leb. IHI«, . . .
latllim. Jouri.)
Muson, Anloine Philiberl. —
Fror, agroge an d. FacultSt d. Wiss. za Pa-
ris, Prof. am Lyc^e La uis-le- Grand und an
d. Cenlralschule (Ot),
geb. 1806, Aug. 23, Auionne, D^p.
Cotes d'Or.
Tbeorie physique et math^mslrque des phä-
nomitnes dynamiques et du magnetiame, 8°,
Paria IS88. Sur ud procede pour amalgamer
des plaquea de zjnc (Aon. ctiim. pliys. LX,
1BSS). De l'inductlon d'uD couraot sur Jui-
m^me '{tb. LXVI, ISSTj. De l'Bctioa exerc^e
par le chlorure de zidc sur l'alcool etc. [Ib.
LXIX, 188H). Sur t'elasticit« des corps ao-
lidea [Ib. ser. III, T. III, fSU). Mem. lur
l'ioduclion; mit Utigaet fils <]b. IV, IltS).
äludes de Photometrie eleclrique. 8 Abhh. (Ib.
XIV. 184S: XXX, 18S0; XXXI, 1851 et XLV,
18SS]. Etudes eipärimentalBS sur le mouve-
meal des Üuides eiastiques ; Theorie nouv. des
instrumeots ä veot (Ib. XL, 1864 et XLVIll,
1SBS). Sur les Boos produitspar l'ecoulement
de l'air (Ib. XLI, 1SS4). Sur la Constitution
des couranls induits de divers ordres [Ib. LH,
18SB|. Sur le correlation des proprieifia pby-
giques des corpa (Ib. LH], 1858). — Sur le
Quid« äiectrique a letat de dilTusioa dans le
vide [Compt. read. VII, 1838). Deschptlon
d'an nouv. teliigrapbe electrique; milBrignet
(Ib, Id.) Sur la tormatioQ d'une certaine classe
d'iinages au moyen de l'etinceile eiectrique
(Ib. XVI, 1848). Sur la formation des iToages
de Moier (Ib. id ). Sur les pouvoirs rayoD-
nanta des corps ; mit Coortipie (Ib. XXV, I Sil
etXXVIl, 1848). Sur la Irensiriiasibiliiede la
ebateur; mit Immin [Ib. XXXI, (830). Sur
remploi medical des buscB ea acier maRnetique
etc. (Ib. XXXIll, ( 851). Surquelques elTeU pro-
duils per leg couranls electriques (Ib. XXXVl,
18S8). Sur les ph^Dom^nea produits pardeux
courants electriques qui ae propagent dana un
meme circuit en agisaant dans le meme aens ou
enaensopposetlb. XXXVII, 1853). Surl'aclioii
celorique et luraineuse de deui courants elec-
triques simultanes (Ib. XXXVIII, 1854). Mem.
atu-rinductioDdb XLIII,18SS). Surla vitetse
da son dans les aotides, las liquide* at Im
Ouides eiastiques etc. (Ib. XLIV, 1857).
Masnot, Pierre. — Benedictitur
der CODgregalioD von St. Vannes, spüler
Dr. Med. (I7S9) a. Arzt in Holland, wo«
die Herrschalt Lankeren bei Amersfort ba-
sass. Legte zu Amsterdam eine Erziehimgi-
Anslalt an (Q) (A).
geb. 1698, Nov. 10, Houzon-sur-Meuse,
gest. 1776, Ocl. 6, Lankeren.
Eiemensde la pbitoaopbie moderne, qnicse-
tiannent la pneumalique, la metaphysiqne, li
logique eiperimentale, le sysifeme du moads,
suivant les nouvellea decouvertea, 1 voL It*,
Amsterd, 1TS1. Table generale des matitni
conlenues dans l'bistoire et les memoire! da
l'academie rny. des aciences de Paria depnli
1B99jusqu'en1T34, 3 vol.. Ib. 1T41. Esaaid*
pbysique par Mr. ICiiaaolienbroek tradalt da
Hollandais, Leid. 1751.
Munjer, Marie Gabriel — Prot
honorar. d. medicin. FaculUt zn Slrasa-
burg (G. 1850,1,
geb. 1761, Febr. M, Bollevosre, IMp.
Saone-et-Loin.
gest. 1819, Slrsssburg.
Introduction k t'etude de la phyaiqve, de ta
cbimie et de la mMicine, 4°, SMfisb. 1818..
MalanI, A n t o D i 0. — Dr. Med., Am,
seit (76t Pror. d. Philosophie u. Hediem
an d. Univ. zu Pisa (Tp. VJ (B) (A),
geb. 1T30, Juli 37, Pisloja,
gest. 1779, Juni II. Pisa.
Hellodoii Larisaael capita opticomm graae»
conscripla etlatinereddita, Pietoj. 1758. Della
ßgura della terra. Ib, 1780. Delle prodoiioit'
natural! dal lerrilorio pistoiense. Ib. 1781. —
Uediciaiscbes,
Cilano u.FirmicoB.
William W. .. — Erst
Lehrer d. Mineralogie, Geologie und auch
d. Chemie an d. Hilitür-Academie d. Ver-
einigt. Staaten zu West Point (1818— 36),
dann Geologe successive der Staaten New-
Yort, Ohio (1837— io) u. Kentucky, dif-
auf (I8il) Prof. und spSter Prisident d.
Universität d. Staats Obio zu Columb«
(N. Sillim. Joum. XXVII ;,
geb. 1804 etwa, . . . Middleses CouDty,
CfHinectiGul,
gest. 1859, Febr. !6, Columbus, Ohio.
On Ihe non-conducting power nf weter in re-
ielion 10 lieat (Billim. Journ. XIII. 1SS8). Ol
tbe cryatallioe form of lodine (Ib. XVIll, tBIl).
D* of lantbite (Ib. id.). Mode of obtaiuing ah)-
minium and magaeaium (Ib. XX, 18«1). Oa
tbe geoiogy of the bighlands of New York (ib.'
XXI, 1S8S). On reduction of iron and ailver
eres, and on some Meiicaa and Sootb Amoricu
Kathien
ioosllb. XXIV, 18»]. Coiilrlbul[otii
icalscience(lb XXV1I,<8BS). Inatru-
r Bieaaariiig tbe eipangioD of solids
X, 1886]. GeologiMl survey of Obio
IIV, <gS8etXL,i841). OnaDewmB-
inpellatioa (Ib. XXXV, 1S19). On Ihe
TshalioQ of the len^h of the day [Ib.
94«). Physical geology oftbe 11. Sta-
, of IhB Roclty UounUins (Ib. XLIX,
- Oq cupellatloa (M. Sijllm. Journ. Hl,
Iet«orology of Lake Soperior (Ib. VI,
)ii argeDtirerooi galeaa in Arkansas
4H&S). Gab heraiu; Tbe Weslero
irül, moDalllcb von f gSi ao,
hiev, Charles Leopold. -^
Substilut des General-Procurators
raine, dann Prof. d. Malhemalilc ii.
schiebte am Lyceum zu Heiz, dar-
'. d. Physik u. Chemie an dem zu
sw. (Q),
1166, Hai 16, Nancy,
Katttned.
78
(ur la physique et la chimie etc.,
798. Ordre et nomeoclalure pour la
tele., Paris Igst. Nouv. syst&ine de
elc., Ib. 4799 (Auf die AeDahme ge-
dass die Soooe glelchea apecif. Ge-
t dem Phosphor besilzej.
Umi, Claude Louis. — Prof.
I. Astronomie am Collie de France.
. Äcad. d. Wiss. (seit 1817) und
;enbureaus (Q),
1784, Nov. 35, Ma^on.
lieble Delambre'« HIatoire de l'astro-
I *«•«' siicle, 4°, Paris 1887. — Viele
UDgeii u. BeTecbnungeo in d. Con-
) lempi; viele Berichte in d. Conipt.
riele Notiien im Annuaire du Bureau
■!•« de DembkBle, s. Dom-
kOB de Ui Oonr, Jacques. —
Academie zu Lyon (QJ,
1711, Ocl. 18, Lyon.
1770 od. 1777, Nov. «,.'..
knenta de dynamique et de roäcani-
)). tf, Paris <7S1~S1. Uem. «ur la
la plus afaatageuse de suppleer b
u venl sor les grands vaisseaui etc.
]es Prix de I'acad. VIII, 4T7I). Essai
des machines muas par Ja reaction
Joaro. de phys. 17TS). Lettre sur le
de la physique de Vewton et celJe
rte* (Jouni. de Trevoui, 4744 et 45).
ik«, Johann Matthias. —Von
< 75S Lehrer am Gymn. zu Thorn,
»erlebnneister bei d. grBIl. Stol-
a Herrschaft, darauf 1761 Prof.
matik zu Riotaln und 4767 das-
Caml (MJ (LBJ (Sl),
geb. 1741, Dec. 6, Pressburg,
gest. 1796, Nov. 19, Cassel.*
Generallores meditatioees de macbinls by-
draalicis, 4°, Lemgoviae 1761. Theoria jactus
globoruca majorum igaiariuin, 4°, Berol. 4161.
Examen quaeslionis, utrom leges mecbanicae
motua veritates stnt necessariae an CoatlDgeo-
les, 4°, Rinlel. 47BS. Tbeoria virium,' quas
mechenica considerat, 4', Ib, 1T6S, Hetho-
dus radicec aequationum iDveoieodi, 4°, Ib.
17S6. Sogeril Cotai Opuacula miaceltanea;
cum praefatiooe edldit, S", Lemgoviae 176S.
Anzeige d. bevorstehenden Durcbgaegs d. Ve-
nus durch d. Soooe, 4°, Ib. 17B9. Obaerva-
tiones BstroQomicae. i", Ib. 17711 et 1781. De
pictur^ llneari, quam perspeclivam dicunt, 4°,
Ib. 1771. Dias, de mola in usus fabricae va-
soruTD porcellanorum eistructa, 4°, Ib. 4 771.
Nachricht von einer grossen ScbnellMige,
die im Cassel sehen Zeugbause aufbmkabrt
wird, *', Ib. 1781. Progr, quo prostaphaere'
sis JDveDtori suo Chr. Sothmaimo etc. viadi'
catur, 4<>, Ib. 17S1. Beob. d. Salurnsll). Oct-
1789, 8«, Ib. 1789. Einige Autss. in d. Rintel-
schen Aozeigeo und ä. Cassel. polit. Zeitung.
* (Ht. Not. 31 lÄ).
Malt, Elisabeth, Reichsfreiin von.
— Besitzerin einer Privatsternwarte in
Wien (Boäe's Jahrb. 1817,8.253;,
■geb. . . ., gest. I8U, März 1, Wien.
Geogr. Bestimmung einiger Osrter in Oesler-
rekh (Bode-a Jahrb. ISIS u. 1814). Ander-
weitige astron. Nachrichten (Ib. 1811 u. 1816,
auch in v. ZMh'i Honall. Corr. XXI— XXIII).
Matte, Jean. — Prof. d. Chemie zu
Honlpellier (Nachfolger Seines Vaters S^-
bastien*), Correspond. d. Acad. d. Wiss.
zu Paris (BJ (EU),
geb. 1661), Febr. I, Montpellier,
gest. I7it, Aug. 7, Montpellier.
Sar la rectiScation des eaprits alcalis volalils
(Mäm. Acad. Montpellier, T. I, 176S). Snrune
cogelalion cbymique [Ib. Id.). Maoiäre de re-
viviAer le mercure |Ib. 11, 17St).
* V«tf. TOD : FnUrine dg ebimla.
Matteaool, Petronio. — Astronom
(adjunct seit 1740, ordentl. seit 1781 nach
E. Zanotti'sTodj d. Instituts von Bologna
seit 1 766 Prof. d. Astronomie an d. Univ.
daselbst (Hz. RJ (LB).
geb Bologna,
gest. 1800, Dec. .., Bologna.
Osservazioni sopra la cometadell' auno 1744;
mitX.Zaoottl, 4°, Bologna 1744. La merldiana
del tempio di San Petronio rinoovata Tanno
177Setc. ; mitE. Zaaottl, foi., Ib. 1779. Ephe-
marides motuum coelestium ex anno 1797 in
m 4810, Ib. 1798. — De Burora horeali,
annl 1719, Junii 1 (Comm. Bonou. II, ps. III,
1 748], AnimadversioDea quaedam pro minimo,
quod io aeqalllbrlo virium invenitur juxta di-
79
Kattencd.
80
stantiarum funcliouem quamlibek aUrabeaUum
(Ib. IV, 1757). De staticae et hydrostaticae
principio deceraendo (Ib. VI, 4788). Viele
astron. Beobb. ebendaselbst.
Matteuooli Carlo. — PoIg;weise Prof.
d. Physik in Bologna (1832), in Ravenna
(1838, daselbst auch Director einer Fabrik
chemischer Producte) und an d. Univ. zu
Pisa (1840); später auch Senatoi* u. Gene-
ral-Telegraphendirector. Corr. d. Pariser
Acad. seit 1857 (Or),
geb. 1811, Juni 20, Forli, Kirchenstaat.
Lezioni di fisica, 2 vol. 8<*, Pisa 1841, 4. ediz.
1851. Lezioni sui fenomeni flsico-chimici dei
corpi viventi, 8«, ib. 1844, 2. ediz. 1846 (fran-
zösisch, 8«, Paris 1845; 12», 1846). Manuale
di teiegrafia elettrica, 8«, Ib. 1850, 2. ediz.
1 851 . Cours special sur Tinduction, le magnö-
tisme de rotation, le diamagnätisme et sur les
relations entre la force magn^tique et les
actions mol^culaires, 8**, Paris 1854. — Sur
la putr^faction (Ann. chim. pbys. XLII, 1829).
Examen cbimique d'un cerveaa ossifi6 (Ib.
id.). Action de la pile sur les substances ani-
males Vivantes (Lb. XLIII, 1830). Sur Tactioo
de la pile (Ib. XLV, 1880). Sur la d6compo-
sition des sels m^talliques ä Taide de la pile
voltaique (Ib. id.). Sur la composition de l'a-
cide acötique (Ib. LH, 1833). Sur Todeur d^-
velopp6e par l'action de l'acide sulfurique sur
le sang (Ib. id.). Sur les mouvements de ro-
tation du camphre (Ib. LIII, 1833). Sur l'in-
fluence de r^lectricitö sur la germination (Ib.
LV, 4884). Sur la formation des couches de
soufre et de sulfate de chaui (Ib. id.). Sur
Texistence de Taminoniaque dans les alcalis
v6g6taux (Ib. id.). Möm. sur r^lectricit^ ani-
male (Ib. LVI, 1834). Sur la force dectro-
chimique de la pile (Ib. LVIU, 1885). Sur la
propagation du courant ölectrique k travers
les liquides et les lames mötalliques (Ib. LXIII,
4 836). Sur la propagation du courant 61ectri-
que dans les liquides (Ib. LXVI, 4 837). Re-
cherches physiques, chimiqües et physiologi-
ques sur la torpille (Ib. id.). Sur le courant
ölectrique propre de la grenouille ; second
M6m. sur Tölectricitä animale (Ib. LXVIII,
4 838). De la force chimique du courant 6lec-
trique et de ses rapports avec le mode de com-
binaison des Corps d6compos6s (Ib. LXXI,
4839). De Taction chimique du courant vol-
taique (Ib. LXXIV. 1840). — Sur Tinduction
de la d^charge de la bouteille (Ib. S6r. III,
T. IV, 1842). Second M6m. sur le courant
^lectrique propre de la grenouille etc. (Ib. VI,
4 842). Sur un ph66om6oe physiologique pro-
duit par les muscles^n contraction (Ib. id.).
M6m. sur Texistence du courant ^lectrique
musculaire dans les animaux vivanta ou rö-
cemment tuös (Ib. VII, 4 843). Sur l'^iectri-
cit^ animale (Ib. VIII, 4 843). Sur la phospho-
rescence des vers iuisants (Ib. IX, 1848). Sur
la production de T^lectricit^ voltaique (Ib. X,
4 844). Mesure de la force nerveuse d^velop-
p6e par le courant ^lectrique (Ib. XI et XU,
4844). Sur le Möm. de S* Beefiartl: Des k>is
de la d^composition ölectro-cbimique (Ib. XII,
4844). Sur la relation qui exist« entre le seos
du courant ^lectrique et les coAtractions mus-
culaires dues ä ce courant ; mit A. Lonfet (Ib.
id.) Sur l'hypotb^se des. oourants ^lectriques
dans les nerCs; mit Deifb selben (Ib. id.).
Möm. sur Tendosmose (Ib. XIII, 4845). Sur
les phönoQi^nes de la contraction ioduite (Ib.
XV, 4 845). Sur la conductibilitd ölectnqat
(Ib. id.). Sur 1| döveloppement de rölectrteit4
parTaction cbiinique (Ib. XVI, 4846). Recber-
ches ^lectro-physiologiques : cinq parties (Ib.
XVIII, 4846; XIX, 4847 et XXIII, 4848). Con-
sidärations gönörales sur la fonction des pois-
sons 6lectriques (ib. XXI, 4 847). Sur l'in-
fluence du magn6tU|me sur le pouvoir rota-
toire de quelques c<irpft(lb. XXIV, 4848). Sar
la matiäre phosphorefln|Me des poissonsetsur
la pbosphorescence de la roer (Ib. id.). Nouv.
exp6riences sur I'arc voltaique (Ib. XXVII,
4 849). M^m. sur la propagation de T^lectri-
cit6 dans les Corps solides isolants (Ib. id. et
XXVIII, 1850). Sur la rotation de la lumiära
polaris^e sous l'iofluence du magnötisme etc.
[Ib. XXVIII, 1850). Sur la propagation du
courant ölectrique dans la terre (Ib. XXXII,
4 851). Sur rare lumineux de la pile (Ib. id.).
Möm. sur le d^veloppement de Fölectridt^
dans les combinaisons chimiqües et sur la
th^orie des piles formlos avec un seul m^l
et deux liquides diff^rento (Ib. XXXIV, 185S}.
Sur la distribution des courants ölectriqoes
dans le disque tournant d'Arago (Ib. XXXIX»
4 858 et XLIX, 4 857). Sur le magnätisme de
rotation dans des masses de bismuth cristal-
lisöes (Ib. id.). Sur le magn^tisme de rota-
tion däveloppä dans des masses formöes de
particules m^lalliques tr&s-petites Isoldes en-
tre elles (Ib. id.). Sur la r^sistance ölectrique
de la terre (Ib. XLI, 4854). Sur certaines pro-
pri^täs physiques du bismuth cristallis6 ou
soumis ä la compression (Ib. XLIII, 4 855).
Sur loa pb^nomönes physiques et chimiqnes
de la contraction musculaire (Ib. XLVII, 4856).
Sur l'induction axiale (Ib. XLIX, 4857). Sar
les pbänomönes ^lectro-magn^tiques dövelop-
p6s par la torsion (Ib. LIII, 4 858). Sur les re-
lations des courants Indults et du pouvoir m6-
canique de l'^lectricitö (Ib. LIV, 4 858). Re-
cherches expr. sur le diamagn^tisme (Ib. LVI,
4859). — Recherches faites en Italie sur la
composition de l'atmosph^re (Compt. rend. I,
4885). Sur une anomalie observöe dans les
phönom^nes thermo-^lectriques (Ib. V, 4887).
Expr. sur les courants thermo-^lectriques (Ib.
VI, 4 838). Sur les polaritös secondaires (Ib.
VII, 4 838). Sur l'action desgrands feux pour
pr^venir la formation des orages (Ib. IX, 4 839).
Sur les courants ölectriques secondaires (Ib.
XI, 1840 et XII, 1841). M6m. sur la pbospho-
rescence (Ib. XV, 4842). Courants ^lectriques
d^velopp^s par l'action des corps gazeux sur
le platine (Ib. XVI, 4 848). Sur les taches cir-
culaires de Prieitley etc. (Ib. id.). Sur le pa-
rallälisme qui existe entre la fonction des or-
ganes 61ectriques de la torpille et la contrac-
tion musculaire (Ib. id.). Phönomäne produit,
S)
Matthaeos Paris
- Mattaschka.
82
lar yne personoe affectöe de paralysie, par
DO couraot dectrique träs-faible (Ib. id.). Ob-
servatioos relatives ä la tempdralure des cou-
dtes terrestres dans la maremme toscane (Ib.
id.). D" daos les puits de Monte Massi (Ib.
IIX, 4844). Sur Ja phospborescence du lam-
pyre d'ltalie (Ib. XVII. 4843). Sur Idectri-
citide la vapeur (Ib. XX, 4845). Sur l'emploi
de la terre comme conducteur pour !e i€\6-
graphe ölectrique (Ib. id.). Si^ TinductioD
tieciroatatique ou de la decfaarge de la bou-
t«Ue de Leyde (Ib. XXI, 4846). ExameD de la
ooostitatioD de la partie lroubl6e de la veine
liquide au moyen d'une luuiidre instaotanee
(Ib. XXII, 4 846). Sur i'^tat ölectrique des
eorps cobibento (Ib. XXIII, 4 846). Sur l'ai-
Daatation, par les bölices, de barreaux pla-
e^dans leur intörieuriMc. (Ib. XXIV, 4847).
Note sur Tötat d«»« iorps fdio-^lectriques eo
eoDtact avec les corps conducteurs ^lectris^
(Ib. XXV, 4847). Sur la propagation de l'dlec-
Iricil^ daos les Corps gazeux (Ib. XXVIII, 4849).
Kotes relatives aux exp^riences de Mr. dn
Ida-BeTmoBd (Ib. id. et XXX, 4 850). Sur la
parte de T^Iectricitö dans l'air plus ou moins
hofflide (Ib. XXIX, 4 849). Nouv. rechercbes
mr la cause de la contraction Indulte et sur
etile des courantsorganiques (Ib. XXXI, 4 850).
Sur les figures d'^uilibre et sur les mouve-
menUi de certaines masses liquides et gazeu-
Ml (Ib. XXXVI, 4853). Sur un appareil de-
stio« k dornen trer et mösurer la difference de
coodactibilitö du bismntb cristallis^ (Ib. XLII,
4156). Nouv. recberches sur certains cas de
Dagn^sme par rotation (Ib. XLV, 4 857). Sur
10 Doav. phenom^ne d'induction ölectromag-
D«tique (Ib. XLVI. 4 858). — Die meisten die-
wrAu&tttze (so wie einige andere) finden sieb
auch in italien. Zeitschriften, z. B. Annali delle
Stiaocedel Regno Lorobardo-Veneto ; II nuovo
Cifflento, etc. — Electro-physiolog. Resear-
chei, IX Memoirs (I— III Pbil. Tr. 4 845; IV
lb.4846; V— VIIIb.4847;VlIIetIXIb.4850).
Matthaevs Paris oder Parisins.
-- Benedictinermönch von d. Congregation
Ton Clugny, im Kloster S. Alban. Stand
bei Heinrich lU. von England in grossem
Ansehen (HLJ,
geb. . . . England, gest. 4 259, . . .
Hisloria major, a Ouilielmo conquestore ad
altimom ann. (4259) Henriei III, fol., Lond.
4574 (Wegen einer Nebensonnen-Beobachtung
eitiri von B^fjghens in seiner Diss. de coronis
ctparhelüs; Opusc. posth. p. 328). M. war
liebt allein Theolog u. Historiker, sondern
aich Mathematiker u. Baumeister.
MatlhesittSi Johann. — Kector
(4632) u. dann Paslor (4 545) zu Joachims-
Ihal in Böhmen. L u th e r*s Freund u. Tisch-
genoss (ÜL) (Ä),
geb. 1 504, Juni 24, Rochlitz b. Meissen,
gest. 1 565, Oet. 4 8, Joachimsthal. *
Sirepta oder Berg-Postill, darinnen von aller-
lei Bergwerk nad Metallen Bericht gegeben
Pof ftttdorff, Handwl^rbach II.
wird, fol., Nürnberg 4 562, 4 664, 4 578 u. 4 587;
4*», Freiberg 4 679 (Wegen einer dunklen An-
deutung vom Heben des Wassers durch Feuer
httuflg in d. Geschichte d. Dampfmaschine ci-
tirt ; vergl. Fisober, Gesch. d. Physik, 111,244).
— Erbauungsschriften.
* ge»t. 1564, Oct. 7 {Oett.^ aus d. Bio^. von Frank,
1565); gest. 1568, Dec. 8 (J) (Rothscholt) (Fl).
Matthiessen, Erhard Adolph. —
Seit 4788 Revisor bei d. Altonacr Species-
bank, seit 4 790 gelehrter und seit 4 797
kaufmünn. Ralhsherr in Altena, seit 4 795
Vice-Polizeimeisler, seil 4 797 Chef d. Mat-
thiessen*schen Handlung in Altena, seit
4 808 Mitgl. d. dortigen Commerzcolle-
giums u. seit 4 8 47 General-Administrator
der Pupillengelder daselbst (LSj (NJ,
geb. 4763, Oct. 7, AKona,
gest. 4 831, Nov. 4, Altoiia.
Tabulae ad expeditiorem calculum logarithmi
summae vel differentiae duarum quantitatum
per logarithmos tantum datarum; oder Tafeln
zur bequemen Berechnung usw., Altona 4 84 7.
Gemeine Logarithmen d. natürl. Zahlen von
4 bis 4 0000 geordnet, revidirt u. stereotypirt,
Ib. 4 823. — Kleine Aufsätze in d. Astr. Nachr.
Mattlliesfle&y Heinrich Friedrich
Lndwig. — Dr. Phil., seit 4 855 Assistent
beim physikal. Cabinet d. Univ. zu Kiol, seit
4 857 Docent an derselben u. seit 4 859 Leh-
rer an d. Realschule zu Oldenburg (Or),
geb. 4830, Sept. 22, Fiisau bei Eutin.
Über d. Gleichgewichtsfiguren homogener, frei
rotirender Flüssigkeiten, 8^ Kiel 4 857.
Matthiessen , Augustus. — Dr.
Phil., pract. Chemiker in London ; studirte
in Heidelberg (Or),
geb. 4 834, Jan. 2, London.
On the preparation of the metals of the alka-
lies and alkaline earths by electrolysis (Quart.
Journ. Chem. Soc. 4 856). Üb. d. Leitungsfühigk.
für Elektricitüt von Kalium, Natrium, Lithium,
Magnesium, Calcium u. Strontmm (Pogg. Ann.
C, 4 857). On the coercitive power of pure iron
(Phil. Mag. Ser. IV, Vol. XV, 4 858). On the elec-
tric conducting power of the metals (Ib. XVI,
4858). On the thermo-electric series (Ib. id.).
Mattusohka, He i n ri ch Gott fr 1 e d,
Graf von. — Freiherr von SpÖttgen und
Toppeltschau auf Pietschen. Von 4 756 an
einige Jahre Ober-Amtsrath bei d. Regie-
rung zu Breslau, spater Privatmann ; 4 770
LandesüKester des Bi.sthuras niederen Krei-
ses u. 4 772 General- Landschafls- Präsi-
dent von Mittelschlesien (A) (M)j
geb. 4734, Febr. 22, Jauer,
gest. 4 779, Nov. 4 9
Mittagshöbenmessungen (Bode*s astron. Jahrb.
4776 u. 4 779). Neu eingerichtete Sonnentafeln
6
83
Matska
Maupertnii.
84
(Ib. 4 779). Methode, mittelst eines bloss in
Viertelgrade gelheilten Quadranten d. Höhen
d. Himmelskörper ohne Mikrometer in u. aus-
ser d. Meridian zu messen (Ib. 4784). Über
Lyons' Methode, die Polhöhe za finden (Ib. id.).
Von den letzten vier Durchgängen d. Mercurs
im 4 8. Jahrh. (Ib. 4 784). Vom Elektrophor
(Oekon. Nachr. d. Gesellsch. in Schlesien,
Bd. VII). Von d. entzündbaren Luft u« d.
elektr. Luftpistole (Ib. id.). — Flora silesiaca.
Matzka, Wilhelm. — Dr. PhiL
(4 843). Nachdem er 4 82 4 in d. österr.
Bombardiercorps getreten u. darin 4 83 4
Unterlieutenant geworden, Prof. d. höhr.
Mathematik u. Mechanik an d. Artillerie-
schule d. Bombardiercorps in Wien (4 832
— 37), dann ordentl. Prof. d. Elementar-
Mathematik an d. philosopji. Lehranstalt zu
Tarnow bis 4 819, darauf Prof. d. Mathe-
matik u. pract. Geometrie am stand. In-
stitut zu Prag u. seit 4 850 ordentL Prof. d.
Mathematik an d. Univ. daselbst (Or) (JP),
geb. 4 798, Nov. 4, Leipertilz, Mähren,
▼ega'i Vorlesungen über d. Mathematik, y^t-
bess. u. vermehrt, 8 Bde. 8<* (d. i*** von Lind-
ner), Wien 4 834—50. Die Chronologie in ih-
rem ganzen Umfang usw. ; durch höhere Arith-
metik begründet u. erläutert, 8°, Ib. 4 844.
Elementarlehre von d. Logarithmen usw., 8^,
Prag 4 850. Versuch e. richtig. Lehre von d.
Realität d. vorgebl. imaginären Grössen usw.
(Abh. d. königl. Böhm. Gesellsch. VI, 4 850).
Ueber Mondfinsternisse (Ann. d. Wien. Stern-
warte 48|B). Üoer Sonnenuhren (Sohnmaolier'i
Astr. Nachr. XXIII, 4 846). Analyt. Auflösung
dreier Aufgaben d. Calendarographie (Crelle*i
Journ. III, 4 828). Viele Aufsätze in OnuMrt'i
Archiv, z. B. : Neuer Beweis d. Gleichheit d.
Parallelepipeden (IV, 4 844) ; Über Logik (VI,
4 845 u. VIII, 4 846) ; Beweis d. obersten Grund-
satzes d. Methode d. kleinsten Quadrate (XI,
4 848) ; Über trigonometr. Höbenmessung(XII,
4 849) ; Berechn. d. Fehler d. Horizontalwinkel
bei geneigt. Ebene d. Messtisches usw. (XIll,
4 849) ; Beiträge z. höhr. Lehre von d. Loga-
nthmen (XV, 4 850); Zur gründl. Richtigstell.
d. Ausdrucks für d. Integral / — (XX, 4853).
Über d. Sinusbussole (Fogg. Ann. CVIII, 4 859).
Mauoharti Johann David. — Dr.
Med., Physicus zuMarbach in Würtemberg.
Mitgl. d. Leopoldin. Acad. (ANC)y
geb. 4 669, Oct. 2, Vaihingen,
gest. 4 726, Febr.., Marbach;
De Spiritus vini accensi vi displosiva insigni
(Ephem.Acad.Nat.Cur.Cent.1, 4 742). Deexpe-
rimento novo circa lachrymas vitreas (Ib. Cent.
I et II, 4 74 2). Fulminis admirandus agendi
et incecendi modus; ubi simul incidenter de
lachrymis vitreis (Ib. Cent. III et IV, 4 74 5).
Maudult, Israel. — Mitglied d. ame-
rikan. Acad. in London (AJ,
geb. 4 708,..., gest. 4 787, Juni 4 4,...
M^m. sur la cubature des corps gauches etc.
JM6m. pr6sent. ä l'acad. de Paris, T. IV, 4 768).
Mattdvlt, Antoine Rän^."^ — Erst
Prof. d. Mathematik an d. £cole des ponts-
et-chauss^es, dann Prof.'d. Geometrie am
College de Franoe zu Paris (LBJ (B),
geb. 4^34, Jan. 47, Paris,
gest. 4 84 5«. März 6, Paris,
^löments des sections cöniques etc. , Paris
4 757. Principes d'astronomie sph^rique. Ib.
4765. LeQons de g^omätrie th^or^tique et pra-
tique. Ib. 4 772, 2 vol. 8«, Ib. 4 809. Le^ODS
616mentaires d'arithm^tique. Ib. 4 780 et 4 804.
* Nicht B « n 6, sondern Be ml (Qr. I, 28).
Maiimeiii , Edm« Jules. — Prof.
an d. Municipalschuld zu Rheims, früher
Präparator am Conservatoire des Arts-et-
Metiers u. am College St. Louis zu Paris (Or),
geb. 4 84 8, Nov. ,4 6, .Paris.
Sur les Äquivalents chimiques du chlor, de
l'argent et du potassium (Ann. chim. phys.
S6r. III, T. XVIII, 4846). Sur l'action r6ci-
proque des m^taux et de Tacide sulfurique cod-
centr^ (Ib. id.). Sur un perfeötionneroent de
ralambic (Ib. XXI, 4 847). Sur T^uivalent chi-
mique du fer (Ib. XXX, 4 850). Sur un noav.
procödä d'extraction du sucre de tous les v^-
g^taux (Ib. XLVIII, 4 856). — Sur la röduction
partielle du bioxide de cuivre par la chaleur
etc.; mit Fanre (Compt. rend. XVIII, 4 844).
Nouv. exp6rience sur les couleurs compUmen-
taires (Ib. XXX, 4 850). Nouv. röactif (chlo-
rure d'^tain) servant k faire connaltre la pr^
sence du sucre dans Turine (Ib. id.). De Tin-
toxication zincale etc. ; mit Landouy (Ib. id.).
Nouv. moyen de präparer l'azote et le chlor
(Ib. XXXIII, 4 854). Sur Tanalyse des huiles
au moyen de l'acide sulfurique (Ib. XXXV,
4852). Descript. d'un nouv. mutier Jacquard
6lectromagn6tiqae (Ib. XXXVIII, 4 854). Pro-
c6d^ chimique pour 6valuer la quantitö du Su-
cre (Ib. XXXIX, 4 854). Sur la transformation,
par l'action de I'eau pure, du sucre de canne
(Ib. id.). Exp^rience pour ddterminer l'action
des fluorures sur l'öconomie animale (Ib. id.).
Conservation du jus de betteraves par la chaux
(Ib. XLII. 4 856). Sur une thäorie nouv. de la
fermentation alcoolique (Ib. XLV, 4 857).
Maupertuis, Pierre Louis Mo-
reau de. — Erst Dragoner-Officier in d.
französ. Armee, in welche er 4 7 4 8 einge-
treten war; dann Privatmann u. darauf von
4 73 4 an besoldetes Mitgl. d. Acad. d. Wiss.
zu Paris, als welches er die 4 736 zur Grad-
messung nach Lappland ausgesandte Ex-
pedition dirigirte. Nactidem er 4 744 von
Friedrich II. nach Berlin berufen wor-
den, Präsident d. physikal. Klasse d. Ber-
liner Acad. von 4 745 bis 4 753, wo er in
sein Vaterland zurückkehrte (B),
SS Xanpertnif —
geb. 1698, Joli 17, St. Halo,*
gest. 1769, Juli S7, Basel.
5«r ta fignre de la larre deiermin^e par les
otumliOBS de Mr. Koapamii, Clkinnlt, Cft-
■«.UHonslnet OntUn, 41°, Amsterd, 17S8
{ItleiBiacli, Lips. ITtl|. DUcoure sur Is pa~
nllii« de la lUDfl, B°, tTti. DUcoars sur 1a
I^Dndesutre», 8°, <TtS. Elämens de )a g^o-
mpbie, i', 4 7iS. Lettre aar la cotnäle de
(711, P, 4T(t. Astronomie nautique, 8°, <7tG
tinss. VäoDB phyalque, 11°, tTtS, Essai de
asmologie, 8", Amsterd.lTBO. HeupertianR ou
terilidiTersetc, 8', Leyd.1788, — Sur la forme
deslimtrumenlt de musique (Uäm, Par. 4Tlt).
Su BDe question de maximls et miaimis (Ib.
1118). Qaadralare et rectificatlOD des figures
braitei per le ranleineDl dea polygones r£gu-
Um(tb. 1717). Nouv. maaiäre de däveiopper
bcourbes (Ib. id.j. Sur toutes les d^velop-
ptet qn'aae courbe peul evoirä l'infiai (Ib.
(TIS). Sur quelques affections des courbes
(Ib. 1718). La caurbe descengus aeqaabilis
diasua milieu r^sUtantcomnie une puiasaace
qnkoDque de la vitesse (Ib. 1 780). Sur la se-
piration des iDdfttermiaees dans les eqnations
dilUreaÜelles (Ib. 4 7l<). Balllstique aritbnid-
Uqoa (Ib. id.). Sur la figure de la lerre et sur
In moyens que l'astronoraie et la g^ograpbie
(narntMent pour la dälerminer [Ib. 1788). Sur
le noaieineiit d'uoe bulle d'air qal a'eiäve dsns
ue liquear IIb. id.). Probleme aslroeomique
[Ib. 1781). Solution d'uo probl^me g£om«trl-
qoe (tb. Id.]. Sur les lois d'altraction (Ib. Id.).
SarlaSgurede la lerre (Ib. 1788). Uälbode
paar troaver la declineiBon des «tolles (Ib. id.).
la fii^re de la terre dätermLuee par UU. de
lacad. my. d. Scieaces, qui ont mesurä le
ilc^dam«ridteDBucerclepolaire(lb. 1787).
Otwervalion faite su cercls polaire etc. [Ib.
id.j. Lei du repos des corpa (Ib. 1740), Ei-
Inil de soD disconrs sur la parallaxe de la
laae(Ib. t7tl). Accord de dinerenlea loix de
liulure qui avoieut juaqu'iQi paru iucompa-
liUas [Ib. 17(4). Trali£ de roxodromie trac^e
»r liir«ri table surface de la mer (Ib. id.). *-
Da %iina, quas fluide rotata luduere possont ;
mn coDjeelura de siettis, quae aliquaudo pro-
liniDt Tel deSciunt; item de anaulo Salurni
[nil. Tr. I78S). — Les lois du mouvement et
'n repoa dödultes d'un principe metapbysique
[IUin.Berl.174a). Repoase ä ua Möm. deUr.
flrtj, sur le principe de la moiudre actioo
11) nsij. Noch einige Philosoph. Abhh. da-
MbsL — 0«tivres de Hr. de Ibnpertul«, ( vol.
f, Paria 17», Lyon 1788.
' |fb. 1B«S, Bapt. 28 tMim. SrliM nH») (TA).
Maapertail, s. Halaperl.
MsnriM.
86
•, Aotoice. — Pastor (1701),
towie Professor d. schönen Wissenscbaften
(HlO), orientalischeD Sprachen (1719) u.
i Theologie (17«) in Genf* (AJ (QJ (B),
leb. 1677, Sept.Sl, Eyguierre, Pro-
vence, **
gesL 175«, JuU 13, Genf.
These» philosopbicae variae, Genevae ITSl.
Theses aslronomico-physicae de actioee solis
et lunaa io Bgrem et aquas, Ib. 1781. Gab her-
aus ; S. Fatavil, HalioDariuin tempomm, big
1718 fortKeselzl, 1 vol. 8°, Ib. 1711. — Geist-
liclieg u. Historisches.
■Sein Sohn, auch Anloins haliiEnd l[cb. 171«,
Apr. IT, OcDf, fcH. 1795, Juli 13, Qeat), Khidb im
ipltfl- >b« Dur TheologiictaH {BFP).
" Kb. ITie, . . . (fiff).
Maorloe, Fr^d^ric Guillaume.
— Bis 179t Richter, UagistraUperson u.
Hilgl. d. grossen Raths d. Republik Genf,
dann Privatmann (meist auf seinem Land-
gut lebend) ; unter d. franios. Ilerrscbaft
Maire d. Sladt Genr(n99— I 8U) u. dar-
auf wieder Privatmanti (Bibl. tmtti. XXXllI,
1Si%J (BSJ fQJ.
geb. 1750. 4j)g-13, Genf,
gest. IS16, 0M. 10, Genf.
Trail« des eagrais, 8°, Genäve f 800, 3"" edit.
Ib. 1815. Nouv. observalions bolBTiico-m^
leorologiques , 1789 (Als Anhang in SeueUei'a
Journal de Genfeve) . — Gründele 1 796 mit Ch.
u. A. Fiatet die Bibliothüque Brilannique, aus
der später die Bibllothique UDivenielle her-
vorging.
ManrlM, Jean Pr^döric Theo-
dore.— Baron. Sohn des Vorigen. Folg-
weise HoDorar-Prof. d. analyt. Mechanik
an d. Acad. zu Genf (1708), Examinator
bei d. polytechn. Schule in Paris (ISO<),
Auditor d. französ. SUalsraths (1 806), PrS-
fect d. Departement de la Creuse (1807),
PrSfect d. Oep. de la Dordogne (1810], Ual-
Ire des requätes beim Slaatsrath (181 j—
30), sputer Privatmann, erst in Paris, nach
der Juli-Revolution [1830) in Genf. Baro-
nisirt 1809. Freies Uitgl. d. Acad. d. Wjss.
zu Paris seit 1816 (Bibl. unw. XVin, 1 86i;,
geb. 1776, Oct. 13, Genf,
gest. 185t, Apr. 17, ... .
Sur l'intägrale d'une formule irrstlonelle (Bibl.
britt. XVII, 1801). Precis des dCmonstrations
princlpales de Pourter, relatives ä la loi ma-
thCmatique du rayonnement de ta chaleur [In
F. Fieroat; Principes de la chaleur rayon-
naote, GenAve tSSi). De l'invariabilitä des
grands axes et des moyens mouvements des
planstes, en tenant campte de tous les ordres
des (orces pertnrbairices (Cumpt. rend, XV,
ISil). De la variations des conslantet arbl-
traires, comme l'ont Ctabli, dans sa g^n^ralitö,
les H^maires de Lagrange et de Potsaon [Ib.
XVIII, tut. ausriibrl. in d. Mem. de t'acad.
XIX, IStS). U«in. sur les InterpolaliODS (Ib.
XIX, I8ii, nndConnaiss. d.TempspourlSt?).
Manrloe, George. — Bruder des
Vorigen. Von 1815 an bis zu seinem Tode
87
Kaurolykiu
Mauvait.
88
Prof. d. allgem. Physik an d. Acad. zu Genf;
daneben seil 1830 Capitän im Genfer G^-
nie-Corps, in welches er <82i als ünler-
lieutenant eingetreten war. Mitgl. d. Con-
seil representatif (seit 1828) u. d. Soc. de
Phys. et d'Hisl. nat. in Genf (BibL unw,
XX, 1839; (Atem.Geneve,\),
geb. 1799, Aug. 15, Genf,
gest. 1839, Febr. 14, Nizza. •"
Diss. sur les premiers 6Mments de la th^orie
de la visioD, Gendve 1823. Möm. sur les ap-
parences visibles (M^m. Soc. Gendve, III, 1 83 k).
Discours sur la mesure des temps (Bibl. uoiv.
XLVII, 1831). — Hatte vielen Antbeil an der
Redaction der Biblioth^que universelle.
Maurolykus, Franciscus (Mauro-
lico Francesco). — Geistlicher, in späterer
Zeit Abt des Klosters St. Maria del Partu
bei Castro nuovo, danQ.ilttige Zeit Prof. d.
Mathematik in Messina, voHier, ums J. 1 550,
Hauslehrer beim YicekÖnig von Sicilien,
Juan de Vega (J) (A) (Ni.\WS{\),
geb. 1494, Sept. 16, Messina,*
gest. 1575, Juli 21, bei Messina.
Cosmographia de forma, situ, numeroque cae-
loruni et elementorum, aliisque ad astrono-
mica rudimenla spectanlibus, 4», Venet. 1543.
Theodosii sphaericorum libr. III ex traditione
ICaiirolyoi; Menelai sphaericorum libr. III ex
traditione ejusdem ; Manroljci sphaericorum
libr. II ; Aaatolici de sphaera quae movetur
Über; Theodoiii de habitationibus; Euclidis
phaeoomena brevissimedemonstrata. Etc. fol.
Messanae 1558. Opuscula mathcmatica, 4°,
Venetiis 4 575. Arithmeticorum libri II, 8°,
Ib. 1575 et 1580. Photismi de Lumine et um-
bra ad prospectivam radlorum incidentium'
facientes, 4°, Ib. 4575. Euclidii phaeoomena
post Zamberti et Xanrolyci editionem etc., 4",
Romae1591. Problematica roecbanica, cum
appendice et ad magnetem et ad pixidem nau-
ticam pertinentia, 4», Messanae 4 64 3. Emen-
datio et restitutio conicorum ApoIloniiFergaei,
fol., Ib. 4 654. Admiraodi Arehimedii Syracu-
sani monumenta omnia quae extant, fol., Pa-
normi 4 685.
* Sein Vater, ein Grieche, stammt« aus Constantinopel.
Maury, Mattbev^ Fontaine. —
Dr. Jur., Director d. Naval Observalory in
Washington. Früher Lieutenant in d. Ma-
rine d. Vereinigten Staaten, in welche er
1825 eingetreten v^ar. Machte 1838 —
184S die South Sea Exploring Expedition
als Astronom mit. Französischer Abkunft
(Or) (CAS) (JU.iStit),
geb. 1806, Jan. 14, County Spottsyl-
vania, Yii^inien.
Astronom, observations made at the Naval Ob-
servalory, 4», Wasbingt. 4846 u. ff. Wind and
current Charts. Notice to mariners, being sail-
ing directioDs to accon^anyiog the wtod and
current Charts, 4«, Philadelphia 4 854 (e*^edig.
The physical geography of the sea, 8», New
York 1855. — Od the navigaUon of Cape Boro
(Sülim. Journ. XXVI, 4884). lüstniment for
Öndmg the true lunar distance (Ib. id.). Ob
the gold mines of the U. SUte mine near Fre-
dericksburg (Ib. XXXII. 4 837). Descript. of
an alembic for distilling amalgam of gold (Ib.
XXXIII. 4 888). On the Gulf Stream aod cur-
rents of the sea (Ib. XLVII, 4844). On baro-
metric pressure across S. America (N. auiim.
Journ. XVI. 4 853 et XIX, 4 855) .
niauSi Michel Henry Joseph. —
Belgischer Ingenieur-en-chef J. Klasse des
ponts-et-chaussees seit 1845. Von 1846
an (noch 1 865) in Turin Honorar-Inspector
des sardin. corps roy. du g^nie civile. Cor-
rqsp. d. Brüssel. Acad. (BAB),
geb. 1808, Oct. 2«, Namur.
Sur la cooservation des bois, 4848. Sur la re-
presentation graphique des lois naturelles et
g^neral (Bull. acad. Brux. XVII, 4850). Ver-
schiedene Berichte über DampfmaschineD,
Coaksbereitung, Eisenbahnen, usw.
Manaohberger, Leopold. — Je-
suit, Lehrer d. Theologie in Olmütz, BtbNo-
thekar d. Collegiums St. Clement in Praji;
dann Regens d. Convicts in Olmütz (PIm)
(MAI) (BEJ.S),
geb. 1718, Jan. 16, Kralup, Böhmen.
gest. nach 1770,
Motus localis corporum gravium solidomiB
physice pertractatus, 8o, Olomucii 1784. ->
Sonst nur Theologisches.
MauTaifly F^l ix Victor. — Adjund
an d. Pariser Sternwarte; seit 1843 Mitgl.
d. Instituts und d. L'angenbureaus. lad.
canstituirend. Versamml. von 1848 Reprä-
sentant d. D6p. Doubs; wegen repablikan.
Gesinnung 1854 seiner Stellen entsetzt,
worauf er sich erschoss (Or) (G. 1854^
geb. 1809, März 7, Romboz, Depart.
Doubs, ♦
gest. 1854, März 23, Paris. ♦•
Entdeckte die Cometen 4 843 II. 4 844 II und
4 847 III (Compt. rend. XVI, XIX u. XXY).
Determination de robliquit^ de rediptique par
les observations soUtitiales (Ib. XII et XlII,
4 844). Sur les intersections mutuelles des plans
des orbites des petites plandtes (Ib. XXII, 4 846).
Eclipse totale de Soleil observöe k DantzicV
4 854, Juill. 28 (Ib. XXXIII, 4 854). Sur les
moyens d'att^nuer les vibrations produites ä
la surface du mercure dans le voisinage des
routes etc. dans le but de faciliter les obser-
vations astronomiques ; mitSegiiin(Ib. XXXV,
4 852). Mto. sur les d^linaisons absoluesdas
etoiles fondamentales etc. (Ib. XXXVI, 4 8&B).
Sur rapplicaltun d'une correction d^pendiante
S9 Mawc
tanrikUoMdttligrandenr obsertCBdadia-
■MO da SoMI fa la radnction des observa-
ÜMI de cet »ftre qaaod ud seul bord a pn
(tnobwrvri (Ib. XXXVII, fSSI). Berechn,
naContelan- and PIsDetenbahaen ; Slero-
Nkaappeobeobb. (Ib. in raehreo Bda.). Hil-
irMlar an d. CooDaisa. d. temps. Überselite
■■iB>(AbhBad]. aberSlörungan, PariiilSiS.
• plh MikIh. IWp. DodIh (O. ISM).
- 1^ Mtn a (ff^ xsxviii).
Hawe, John. — HineralienhSndler
ioLoDdoD, derin den Jabreo 1809 u. 1810
tm Reise in das Innere von Brasilien
BKbte^JIS; (Art.R.t9i9),
geb. I76i Derbyshire,
geet. 1819, Oct. 16, London.
Tlinlaeraloeyof Derbysbir«eh;.,Lond. 1806.
ItiTCla \a the iotehor of Brsijl, particularly
itife« gold and diamond districla o( tbat cood-
^elc , Ib. (811. A IreallseoD diamoDdsaod
fnckial itonet etc., Ib. 1811 (Deutsch von
LS.ZUb, Leipi. 1818). HlDeralogyandgea-
laiT; a new descripllve eatalogue of mlnerals
Hc, Ib. laie.
Mmf, s. Hajos.
Hayar, Michael. — Leibarzt d. Kai-
MnBadolph II. u. d. Landgrafen Ho-
ritt TOD Hessen ; zuletzt Pbysicus von Hag-
Mgrg (J) (B}.
geb. IS6B, . . . Rendsburg,
|Ml. 16IS, . . . Magdeburg.
Ela laden Roseakreuiern gehoreoder Alchi-
Mi, da«B«n Schrinen, li an der ZabI, sieb
ii SMlta'a Gesch. d. Chemie Bd. I, S. i\t,
um Tbaii ancb in ■ehmiedei'a Gesch. d. Al-
Aaai« angegaban fiaden.
lUym- (Meyer), Friedrich Cfari-
iloph. — Hitglied d. Acad. d. Wiss. zu
Sl hleraburg (A),
l«h. . . ., geat
bleesböMBli (CeromoDl, Acad. Pelr T, 171<],
Tri|OMnie(rica (Ib. II, 1717). De arithmelicH
■(vala (Ib. III, 1T1S). PropoHiiiones cyclo-
Mriete aliquot (Ib. Id.). De orbita solis de-
■i<«Mb (Ib. IV, 171»). De aequinDctiorum et
Hbttianiro RiDnieDliselc, (Ib. id.). Probleroa
MMMMtriGO-8pbaerlcuro(lb.ld,], Problema
■pbMriak-utroDomlcum (Ib. <d ). De plane-
bna slaUoDibDB (Ib. V, i7Sd]. De usn inter-
PMwia in solstitlomm momentii indapn-
fc(1b. id.). Nova methodas caiculandi eclip-
« linarea (Ib. id.). Problemsta trlgooo-
fkMTlea trta [Ib. id.). Singularig modus ob-
«nwli stdenim decllnationes et sltltudiaem
Ml(Ib. M.).
Miyw, Andreas. — Erst (1739)
mimet o. dann (I7il) Prof. onl. d. Pby-
ik D. MalbMDatik an d. Univ. lu Greifs-
»U. Schfiter von Cb. Kirch. Mitgl. d.
lodÜMlmer Acad. (U),
Kayer.
90
geb. 171 e, Juni 8, Augsborg,
gest. ITSS, Dec. SO, Greifswald.*
DisB, de inflnitis curvarum subevolutis, t°,
Viteb, Diss, de scapi contrabeadi ralione, i°.
Ib. DIss. de praecipuiseclipsiumSolisetLunae
a. 1737 ininiineatlutn phaenomen». Progr.de
regulis, nd quas scienliarum usus et praeataii-
tia eilgi debel, t°, Gryphiawald. 1 7(1. De ss-
cuodo uriurts nostrae satellite. 4°, Ib. <74S.
De flanimarum ardentium sensu hieroglyphi-
co, t°, Ib. 4747. De angeiorum [ingua, 4°, Ib.
17(7. Phaenomena defectus lunaria d. 8 Jul.
17SI, i". Ib. I7S1. Num tenipeslHlum futura-
rum prsanuotiBndaruiQ satis fundata dentur
argumenta. 4", Ih, 175S, Observatione» vene-
hs gryphiswaldenses etc., 4°, Ib. 1761, De
deviatioDB et reciprocatione penduli, (°, Ib.
(7S7, Diss. sislens acus inclinaloriae phaeao-
meas, 4°. Ib. 1777. — Om Greilswalds Stads
geographiska belSgenhet (Velensk. Acad. HandL
..... ni .._ , jg Veoeris in solem.
Mayer, Christian. — Jesuit, erst
Lehrer d. Halbeinatili. u. allen Sprachen in
Asch äffen b u rg , dann Prof. d. Mathematik
u. Physik an d. Univ. zu Heidelberg, auch
kurpßJi. Hof-Asiroiiom in Mannheim, wo-
selbst u. in Schwetzingen er auf kurfiirstl.
Kosten eine Sternwarte errichtete (M),
geb. 1719, Aug. 10, Mesritz, Mähren,*
gest. 1783, Apr. IE, Mannheim.**
Sei acta physices eiperi mentalis elamenta ms-
tbematico-pbysica, 4°, Heidelb. 1751. Aer flui-
dus in aua origine Inquisilus, 4", Ib. 1753.
Bravig trigonametriae plaaae institulio selectis
malheseos et pbysicae eiperiTiienlalla psrti-
bus adplicata, 4°, Ib. 17S4. Spscimen physi-
cae eiperimeTitalis in aqua, C, Ib. 1755. D°
in terra, 4", Ib. 1755. Disq. de momanto vi-
rium mecLanicarum, 4", Ib. f7S6. Systema
phmum muuiendi Mareschalli de Taabaa, 4",
Ib. 1768. ElemenU ariltimeticae, 6°, lb.176a.
Pantometrum Pacecbiaiium , seu Inslrumen-
liun novum pro elicienda ex uns atalione di-
stantia loci inaccessa elc. , (°, Uanh. 1763.
Baals Palatina a. 1761 ad Doroiam Acad. D.
parigianae Sc. exactam bis dimenaa etc., (",
Ib. 1763. Altltudo speculse electuralis aslro-
nomlcae Schwezingengis, (", Ib. 1766. Eipo-
sitlo de traniilu Veoeris per discum solis, 4",
Petropoli 1 769 (Wohin er zur Benbacbluag die-
ses EreigDiggeg von der rugg. Kaiserin beru-
fen worden). Nouv. m61bode pour lever en
pen de lems et ä peu de frais une carte gene-
rale eiacle de toute 1a Russie, «•, Ib. 1770.
Dlrectlo meridiani Palstini per speculaoTele'
etoralem arcis eesllvse Schwetzlogengis ducti
etc., 4°, Heidelb. 1771. Basis novae cbsrtae
palatiaae, 4°, Ib. 177«, GrUndi. VerLheidigung
neuer Beobb. von Flu lern trab an ton, welche
zu Uannheim auf d. kurfürstl. Sternwarte ent-
deckt worden sind usw., 8°, Mannh. 1779. —
Agtron. Ueobb. in d. Phil. Tr. 1764 u. 1768,
91
ICayer
ICayer«
93
Nov. Comm. Petrop. XIII,«Act. Acad. Petrop.
4 782, Act. Acad. Theod. Palat. 111 u. IV, Tr.
Americ. Sog. II, etc.
• geb. JuU 19 (fli).
*• gest. Heidelberg {BXJ. V).
Mayer, JobannTobias. — Nach au-
todidactischen Studien zu Esslingen (Wür-
lemberg), in dürftiger Lage u. nach kurzem
Aufenthalt in Augsburg, ums J. 1746 Mit-
arbeiter am Homann'scben Landkarten-In-
stitut, darauf von «751 an Prof. ord. d.
Oekonomie u. Mathematik an d. Univ. zu
Götlingen ; spater auch MitgL d. königl. Sog.
d. Wiss. (n53)'u. Aufseher d. Sternwarte
(n54) daselbst (Af) (Pj (v. Zach'smonatl.
Corr. IV, VIII, IX, Xi;,
geb. n23, Febr. 17, Marbach, Würt.,
gest. 1762, Febr. SQ, Göttingen.
Neue u. allgem. Art, allijBlfgaben aus d. Geo-
metrie vermittelst d. gMmetr. Linien leicbt
aufzulösen usw., S"", Esslingen 1741. Mathe-
raat. Atlas, in weichem auf 60 Tabellen ^lle
Theile d. Mathematik vorgesteliet usw. wer-
den, fol., Augsb. 1745. Bericht von d. Monds-
kugeln, welche bei d. kosmogr. Gesellsch. in
Nürnberg gefertigt werden, 4^ Nürnb. 1750.
Progrm. de refractionibus objectorum terre-
strium, 4°, Goetting. 1751. — Observationes
quaedam astronomicae, Norimbergae a. 4 749
et 1 750 habita in aedibus Homannianis (Comm.
Soc. Gott. I, 1751). Latitudo geogr. urbis No-
rimbergae etc. (Ib. id.). Inquisitio in paralia-
xin lunae ejusdemque a terra distantiam (Ib.
II, 1752). Nova methodus perficiendi instru-
menta geometrica et novum instrumentum go-
niometricum (Ib. id. — Darin die Erfindung
des Multiplicirens der Winkel u. die des Spie-
gelkreises, welche letztere er auch 1754 der
britt. Admiralität vorlegte ; siehe Monatl. Corr.
IV, 242). Novae tabulae motuum solis et lu-
nae (Ib. id.). Tabularum lunarium in Tom. II
Comment. Societ. contentarum usus in inve-
stiganda longitudine maris (Ib. 111, 1 753). Obss.
astron. a. 1753 Gottingae habitae (Ib. id.). Ex-
perimenta circa visus aciem (Ib. IV, 4 754). —
Beschreib, e. neuen Mikrometers (Kosmogr.
Nachrichten u. Sammlungen auf d. J. 1748,
von J. T. Xajer besorgt, 4°, Nürnb. 1750).
Abhandl. über d. Umwälzung d. Mondes um
seine Axe, und d. scheinbare Bewegung d.
Mondsflecke usw. (Ib.). Beweis, dassd.Mond
keinen Luflkreis hat (Ib.). Einige astr. Beobb.
(Ib.). — Seine Opera inedila, 4°, Vol. I, Gott.
1775, herausgegeben von 6. Ch. Liohtenberg,
enthalten : IjT De variationibus thermometri
acci^tius dttnfendis (De investigandis legi-
bus yariatioDUm thermometri ex methodo, qua
astronomi ad motuum coelestium inaequali-
tates congnoscendas utuntur). 2) Observatio-
nes astronomicae quadrante murali habitae
in observatorio goettingensi. 8) Methodus fa-
cilis et accurata eclipses solares computandi.
4) De afßnitate colorum (Colorum ex pigmen-
tis commixtis oriundorum computatio, 4 758).
5) Novus fixarum caialogos. 6) De motu fix«-
rum proprio (De fixarum quanindam ipoUi
proprio, 4 760) . — Unedirt sind noch : 4 ) De if-
fractionibus astronomicis, 4755. 8) De traM-
mutatione figurarum rectilinearam in triu-
gula. S) De motu Marlis a Jovis Terraeque iU
tractione turbato, 4 756. 4) Artis qua pidiiiii
datae ectypa multiplicantur, specimen exhtbl-
tum. 5) Instrument! goniometrici, quodakro-
labium vocant, structura emendatior. 6) Tha»-
ria magnetica. 7) Computus declinationam et
inclinationum magneticarum ex ibeoria iniper
exhibila deductus, 4 762. — Nach seinem Tod»
erschienen dagegen noch : 4 ) Theoria Lunae
juxta Systeme Newtonianum, 4^ Lond..47i7«
und 2) Tabularum motuum Solis et Lunae «I
longitudinum methodus promota, 4*^, Ib. 4771
Für diese, der britt. Admiralität schon 47SB
eingesandten Tafeln erhielt Majer^ Wtttwi
von derselben einen Preis von 8001 L. alri.).
— Mehr als 1 0 für die Homann'sche Officin an-
zeichnete Landkarten.
Mayeri Johann Tobias. — Sohn
des Vorigen. Dr. Phil., erst Pirivatdoceot in
Götlingen (1773—79), dann Prof. d. M&>
thematik a. Physik an d. Univ. zu Altdorf
(1780 — 86) u. an der zu Erlangen {ilt^
— 99), von wo er als Prof. ord. d. Ph^fsik
an d. Univ. zu GÖttingen berufen warl.
Mitgl. d. königl. Soc. d. Wiss. daselbsl
fP) w,
geb. 1752, Mai 5, GÖttingen,
gest. 1830, Nov. 30, Göltingen.
Diss. Tetragonometriae specimen I, 4*, Goell.*
4 773. Gründl. u. ausführl. Unterricbiz. priMrt.
Geometrie, 8 Thle. S**, Ib. 4 778—88, 4. Anll.
4 814 — 4 8. Progrm. aditiale de refractionibns
astronomicis, 8**, Altd. 4 784. Unterricht nr
pract. Rechenkunst, zu geometr., perapaottY.
u. opt. Zeichnungen usw., Nürnb. u. Leipy.
1785. Physikal.-math. Abhandl. über d. Ao«^
messen d. Wärme, in Anwend. auf d. HöheU«
mess. vermittelst d. Barometers, 8<*, Nürnb.
u. Altd. 4 786. Über d. Gesetze u. Modificatie-
neu d. Wärmestoffs, 8'', Erlang. 4 786. Progr.
de aberrationibus stellarum fixarum compn«
tandis, 4», Ib. 4 787. Gründl. u. vollständ. An-
weis, z. Zeichn. d. Land-, See- u. Himmela«
karten usw., 8'', Ib. 4 794 (auch als 4. TM. d.
pract. Geometrie, 4 804, 4815 u. 4 83ft^. Progr.
descriptionem machinae ad combusIMtobm gtf
vitalis et inflammabilis idoneae exhifaens, 4^
Goett. 4 800. Anfangsgründe d. Naturiehre, 8*«
Ib. 4 804, 6. Aufl. 4 827. Lehrb. über d. phyt.
Astronomie, Theorie d. Erdkunde u. Meteo-
rologie, S«", Ib. 4 805. Gründl. u. vollst« nd. An-»
leit. z. pract. Stereometrie usw., 8<>, Ib. 4811
(auch als 5. Tbl. d. pract. Geometrie, 48t0 ■«
4 821 ). Lehrbegriff d. höheren Analysis, SThle.
8°, Ib. 4 84 8. — An varia caloris phaenomena
pendeant ab actione peculiaris materiae cale-
rificae, aut potius dynamice explicanda aidtk
praecipue ex legibus, secundum quas fit pro-
pagatio caloris, investigatur (Comment. See.
Goett. XV, 4 800^8). De halonibus aive coro-
91 Kaysr —
•■(Ib. XVI, tms). De adÜDllate ehe-
■Ki eorporum coeleslium (Ib. id.). De vi
tlMtic* vaponim (Corom. Soc. Goelt. recent. I,
Htt~it]. De appHrentiis objeclorum tarre-
thaio a refraclione Incis in atmogpbaera no*
MnpeDdenlibaa (Ib. id.). De polarilale luini-
ali IIb. 11,1811 — 13). De usu accuraliori scus
■^aetjcae iactinatoriBe [Ib. lU, t8<t— 19).
D* apparenüis colornm n polarilale luminis
psadeDlrboa etc. <Ib. id.). PbaenomeDorum ab
iiBHiaae luminia pendeotium e\ propriis ex-
larimeotiB racenaio et comparalio (Ib. tV,
11(1—18). De arcubus coloratis ialre duo vi-
InobjecÜTa s. plana conspicuis [Ib. V, 1SIB
— tl). Comm. circa lef;em actioaJR vis repul-
maelectricae in diitantiam experimeola et
AqalilllODH (Ib. id.]. LeiVarlottl ex prin-
e^it pfayalcis Doatrae aelalis super causam
Ärileilalia fluidoram aerirorminin theoretice
Waela(Ib.VI, igai— a7). Doterroinatio quan-
tiMia abaotutae caloris in dalo corpore coo-
MU [Ib. VII, IBIS— SI). über d. Qei;B(ive
Mware d. Phlogistons (Oien'i Jouro. 1, 1 TSO] ,
Ober d. wknne leite ade Vermtigeti d. Körper
Dl. III, 179t). Über d. Gesetz, welches d.
Uünngakrana d. KOrper Tur d. Wsrme beM-
PMilb. IV, ITBI). Cberd.SchwBrstoffd. Hrn.
Uiiadort [Ib. V, 1791). Etwas über d. Reften
■.IMu*! EinwUrTa gegen die rraniös. Chemie
:li. kl.). Ob ei Dütbig sei, eine zurückstos-
Mde Kraft aaiunehmen (Ib. VII, 1793). Über
IheqoemiteArt, Waaaer durcb Verdunstung
i Viiriolitbera sefrlersn zu machen (Gren'a
lln.JoDra. II, (796). -- Versuche über Wsr-
Mleilwigakrarte u. specif. Warme verscbie-
*a«r Holiarlen (Grell'a Ann. t7SS). — Mit
I-CLr. Lanfadorf yerbesserie Aaspabe von
(Li. Teift Anaang ans d, ADfanfisitrUnden
■Dar utbamat. Wiss., f, Marb. <797.
Mnymr, Joseph. — Dr. Phil., Prof.
^lUtem. Naturgeschichte, physikal.Geo-
pipbe u. Technologie erst an d. Univ. zu
tnt (1784—87), dann an der zu Wien
(n»7— 1800), darauf wieder Prof. d, all-
M. Nator^eschichle an d. Univ. 7.u Prag
••■ 1800 — 1811, wo er abermals nach
Vita p'Dg und noch 1813 lum Reclor d.
t^OiT. ernannt ward. Uilgl. d. kÖnig(. Böhm.
GtKllach. d. Wias. ^^ßG. V, 18f8;,
geb. 1761, Juni G, Prag,
lest fSU, Oct.Si, Wien.'
■wUi. über d, Lenchtea d. adrlet. Meeres
m. Bobm. Geaellsch. d. Wiss. 1 . Folge, Bd. I,
<W|. Ober d. Aeolen oder luflausstoaseodeD
hUcD iD Böbmen (Ib. II, IIBfl). Cbm. ün-
»Meh. d. SUnbet (Ib. Id.). über d. bOhm.
UlMyarten ii«w. (Ib. III, 1TS7). (Jberd. har-
aam Beslandtheil d. adnal. Meeres (Ib. IV.
i'in). l'berd. magnet. Krall des Icrystallini-
Mtaa Sampferze» (Ib. Id.). tiber ein neues
•bitiaehn Han aus Uadagasear [Ib. 1. Folge,
M- II, 1798). _ Zoologticlies.
*trti. Ua./imiS, (Ht.lS13,MoT. 30, Wim (if. II)
Hayer-Dalmbert.
94
Majer, Johann. — Bruder des Vo-
rigen. Dr. Med., praci. Arzt in Prag. Uilgl.
d. köiiigl. Böhm. Gesellsch. d. Wiss. (ABG.
II, 181 1;,
geb. 175*, Febr. 6, Prag,
ge.st. 1807, Juni 5, Prag.
Cnt^rsuchung d. Liebwerder Sauerbrunnen
in Böhmen, S", Prag 1786, l)resd.(787u, t7BI
Beilr. E. Geschichte d. meteorischen Steine in
DUhnien, 8°, Ib. 1R05. Sammlunfi physikal.
Aufsütze, besonders d. bohm. Naturgeschichle
betreffend, 8", Bd. I— IV, Diesden 1761 — »(
[von ihm) ; Bd. V, 1798 [von F. A. SeuH). —
Bemerkk. über d. natiirl. Geijenstände d. Ge-
gend um Schüttenholen in Bübmen (Abb. Pri-
vatgeeellsch. Böhm. IV, 1778). Uberd. Elek-
tricltät d. Vügel (Ib. V, 1781). Chem. Versu-
che mit einigen Steinarten (Abb. BOhni, Ge-
sellsch. d. Wiss. 1 , Folge. Bd. II, 1 786), Wober
bat Bühmen in Blterer Zeit sein Kochsalz ge-
nommen? (Ib. IV, 1789). Abhandl. von d.
poln. Opalen u. Weltaupen [Bohrebtr'i Natur-
forscher, St. 1 9 u. tl). Versuche. Beschreib,
d. Gegend von Slupe in HShren [Schrift, na-
turt. Gesellsch. Berlin, llt, 1781], — Gab her-
aus: K, A. Böailir'i bergmllnn. Nachr. über
d. Bergbau u. d. Gebirge von Joachimslhal, 8",
Dresd. 1791. Übersetzte: A. Tolta, über d.
Ihier. Elektr., 8°, Prag 1793, Dessen Brief an
TMalli über thier. Eleklr., 8°, Ib. 1796; A.
Galvani, über thier. Elektr. — Zoologisches
u. Botanisches.
M«Ter, Julius Robert. — Ober-
amtswundarzt u. später Sladtarzt in tlcil-
bronn. Machte früher als ScbilTsarzt im
Dienst eines tiolländ. Rheders eine Reise
nach Java (OrJ,
geb. <8l.t, Nov. !S, Heilbronn,
gest •
Bemerkk. über d. KrHfle d, unbelebten Natur
(Lieb. Ann. XLII. 18(3). Weiter ausgeführt
in : Die orgen, Bewegung in ihrem Zusammen-
hang mit d. SlolTwechsel, lleilbronn 1845. Bei-
trage zur Dynamik d. Himmels, Ib. 18(8. Be-
merkk. über d. mechanische Aequivalent d.
Wärme, Ib. IBS1.
• Soll TOT l*:iS im liTHihiiue gfilnrbm irin iAug^t.
Ällgrm. Znt.).
Mayer, Karl. — Docent d. Paiyoii-
tologie am Polylechnicum in Zürich (Or),
geb. 1836. Juli !9, Marseille.
Verzeicbniss der in d. marinen Molasse d.
schweizerisch-schwübischen Hochllüche ent-
hallenen fossil. Mollusken [Mitllt. d. naturf.
Gesellsch. zu Bern, 1859).
Mayer -Dalmbert, Mathias. —
Erst französ. Cavallerie-OIRcier, dann Chef
einer Vorbercitungs-Anslalt für d. poly-
lechn. Schule, deren Schüler er von 1805
bis 1806 gewesen (MP) (Qj (QCj,
geb. 1786 gest. 1843, . . .
95
ICayeme
Kastei«
Mit Choqnet: Tratte Clement, d'algdbre, 8°,
Paris 183i, 5'"* ^dit. 4 849.
MayemeyS.Turquet deMayerne.
MayoiRT, John. — Dr. Med., pract.
Arzt; im Sommer hauptsächlich zu Bath
lebend. Mitgl. d. Roy. Society seit 1678
(BD) (Th),
geb. 1615, Comwall, •
gest. <679, Sept. . ., London.*
Tractatus dho, de respiratione prior, alter de
rachitide, 8°, Oxon. 4 668. Tractatus quinque
medlco-physici, 1) De sale nitro et spirita ni-
tri atireo, 2} De respiratione, 8) De respira-
tione foetus in utero et ovo, k) De motu mus-
culari et spiritibus animalibus , 5) De rachi-
tide, Ib. 4 669. Opera omnia physico-medica,
Hagae Com. 4684 (Deutsch von J. Kölloer, 8<>,
Jena 4 799, französisch von H. C. Ganbert et
L. Ledm, 8^ Paris 4 840). — Über ihn siehe:
Beddoei, Chemical experlments and opinions
exlracted from a work pubUshed in the last
Century, 4 790. Testes, Observations pn the
Claims of the moderos to some discoveries in
chemistry and physiology, 4 798. J. A. Sohe-
rer, Beweis, dass John Mayow vor hundert
Jahren den Grund zur antiphlogist. Chemie u.
Physiologie gelegt hat, 8°, Wien 4^98. J. A.
Soherer : Über J. Mayow*! Theorie d. Wasser-
hosen (J. ICayer*! Samml. phys. Aufsätze, IV}.
♦ feit. 1697, Sept. 19 (/).
Mayr, Simon, s. Marius.
MayTi Anton. — Jesuit, Präfect Im
Tlieresianum zu Wien, dann Gehülfe an d.
Sternwarte daselbst (SSJJ,
geb. 1738, Oct. 26, Wien,
gest Wien.
Half dem Pater Hell bei seinen Ephemeriden
für 4777 u. 4778.
Mayr, B e d a. — Benedictiner im Klo-
ster zum Heiligen Kreuz in Donauwörth,
dann Pfarrer in Mündungen (1772 — 76),
Abt des ebengenannten Klosters (4 776—
77) u. später Lehrer an verschiedenen Or-
ten (5fJ,
geb. 4 744, Jan. *5, Dailing, Ober-
hayern,
gest. 4 794, Apr. 28,
Diss. de Copernicano mundi systemate, qua
iilud ncquaquam cum sensu scripturae s. pu-
gnare asseritur, 4", Dilling. 4 768. Abhandl.
von d. Bewegung d. Körper in krummen Li-
nien u. Anwendung derselben auf unser Son-
nensystem, 4°, Augsb. 4 779. — Viel Theolo-
gisches usw., anonym auch Trauer- u. Lust-
spiele.
Mayr, Aloys. — Dr. Phil., Prof.
(extr. 4 837, ord. 4 840) d. Mathematik u.
Astronomie an d. Univ. zu W^ürzburg (Or),
geb. 4 807, Dec. 3, Sladtambof b. Re-
gensburg.
Nova methodus differentiandi demonstrata, 8*.
Stuttg. 4 880. Kurze Theorie d. DifiTereotialcil-
cüls, 8°, MUnch. 4 886. Untersuch, überd. wi»-
senschafU. Methode mit besonderer Anweod.
auf d. Mathematik, 8°, Würzb. 4 844. Überd.
tangirenden Flachen erster u. zweiter Oid-
nong, 4°, Ib. 4 845. Übersicht d. Weltsystems,
4% Ib. 4 846. Maass-, Gewichts- u. Münz-Bin-
heit, 8^ Ib. 4 848. Vollstündige Theorie d. Dif-
ferentialcalciils lÄft Anwendung auf Analysii,
Geometrie u. Mechanik, 8*^, Regensb. 4884.
Mazarredo y Sftlaxari Jos^ de.
— Pregattencapitän in d. span. Marine,
später Generalcapitän *des Departem. voo
Cadix, bis I80f, wo er seinen Abschied
nahm a. als Admiral die nach Brest beor-
derte span. Flotte commandirte. Unter Jo-
seph Napoleon von 4808 bis 4811 Ha-
rineminister (NM. \J (B),
geb. n45, März 8, Bilbao,*
gest. 184 2, Juli 29, Madrid.
Lecciones de navegacion para el aso de lai
compauias de Guardias marinas, Isla de Leos
4790.
• geb. 1744, . . . (Ä).
MaziaSy G u i 11 a a m e. — Abb^, Se-
cretSr d. französ. Gesandtschaft in Rom,
dann Prof. d. Physik am Collie de Navane
zu Paris u. später Canonicus am Capitel za
Yannes. Gorr. d. Pariser Acad. (B) (Q) (A),
geb. n 4 2, . . . Landernau, Bretagne,
gest. 4 776, . . . Yannes.
Lettre sur la lumiöre et sur Hewtoa» 42^...
Lettre d'un negotiant ä un Mylord sur Tislede
Minorque, 42o, 4 757. Sur les coulears engeo-
dr^es par le frottement des surfaces planes «I
transparents (M6ro. Berlin 4 752 et M6m. pr^
sent. a l'acad. de Paris. II). Sur la cause phy-
sique de l'adherence de la couleur rouge aui
toiles peintes qui bous viennent.des cötesde
Malabar et Coromandel (Ib. IV, 4 768). Sor lei
soifatares des environs de Rome et sar Tori-
gine de la formation du vitriol romain (Ib. V|
4 768). Sur la mine d'alun de Tolfo etc: (Ib.
id.). Sur l'alcali des plantes marlMS et lei
moyens de le rendre propre aux mfine osage
que la soude (Ib. id.). Sur la formaüoo des
stalactites au Monte-Mario (Ib. YI, 4774). —
Letter to the Rev. St. Halei on the success o(
the late experiments in France conceming tbe
analogy of thunder and electricity (PhiL Tr.
4 754). Observations on the electricfly of the
air made at the chateau de Maintenon daring
June, July and October 4 753 (Ib. 4 788). Let-
ter conceming an ancient method of paiothig,
revived by Count Caylas (Ib. 4 755). — Über-
setzte aus dem Englischen : Warbnrton, Disf.
sur les tremblemens de terre et les öruptioos
dufeu, 2 vol. 42«, 4754.
97
Maiiai
Michain.
98
Maz6aS| Jean Mathurin. — Bru-
der des Vorigen. Canonicus am Capitel von
N6lre Dame in Paris, Prof. d. Philosophie
aio College de Navarre daselbst. Gerieth
durch die Revolution in grosse Dürftigkeit,
bis er 1795 vom frtinzös. Ministerium eine
kleine Pension erhielt (SCB) (B),
geb. 174 3, März 4, Landerneau, Bre-
tagne, *
gest. 1801, Juni 6, Pontoisc.
El^meas d'arithm^tique, d'aigebre et de gdo-
melrieelc., 8». Paris 1758, 7'"«(idit. 1788. In-
stitationes philosopbicae etc., 8 vol. 12", Ih.
1777.
* rcb. 1716, . . . (^.
HaxidreSy Jean Simon. — Priester
d. Oratoriums (Q),
geb. 1679 etwa, . . Pontoise,
gest. 1761, Nov. 16,
Les lois du choc des corps ä ressort parfait ou
imparfait, d^duiies d'uiie ezplication probable
de la cause physique du ressort, Paris 1 7i7
(Aus den Pikees de prix de l'Acad. T. I). Trnit^
des petits tourbiiloDS de la matiöre etc. . 4<*,
Ib. 1727 (Auch daraus).
Massllliy Giovanni Battista. —
Prof. d. Medicin an d. Univ. zu Padua (A)
(Pr).
geb. 1677, Brescia,
gest. 1743, Mai 23, Padua.
Congettare fisico-mecaoiche iotorno le tigure
delle particelle cofnponenti il ferro, 12^ 1714.
Mechaoices morborum desumta e motu soli-
dorum, III Part. 4«, ürixiae 1723. Mechaiiica
medicamentorum, 12", Ib. 1734. Conjecturae
physico-medico-hydrostaticae de respiratione
foelus. Ib. 1789.
Maauolai Angelo. — Prof. d. Ma-
thematik am Lyceum zu Lodi (Ctj^
geb. 1783, Aug. 2, Lodi.
Memorie matematiche, Lodi 1825. Delle equa-
zioni de! 2» e del 3» grado, Ib. 1834. Saggi di
geometria e di al{;ebra. Ib. 1842. Dell' appli-
cazione di aicune veritä geometriche nell' in-
lerpretaziooedeisimboliarcheologici, Ib. 1842.
Sal moto UDiformeaiente acceierato (Ann. delle
Scieoze del Regno Lonib. Venet. V, 1835).
■bsnohelliy Maruli Giovanni
Maria. — Graf, reicher Privatmann, der
nach dem Studium in Brescia , Bologna u.
Ptadaa, von 1727 an den Wissenschaften in
seiner Vaterstadt lebte u. auch verschic-
deae städtische Aemter bekleidete (A) fPrjy
geb. 1707, Oct. 28, Brescia,
gest. 1765, Nov. 19, (Verona?).
Notizie storiche e critiche intorno alla vita,
alle invenzioni ed agli scritti d'Arehimede, 4",
Brescia 4787. Gli scrittori dltalia etc., 6 Vol.
Popgendorff, HandwSrterbaeh II.
fol., Ib. 1758—68 (Enthaltend nur die Buch-
staben Au. B). Noch viele andere historische
u. biographische Schriften.
nrOansland, s. Mac C ausländ.
Meadj Richard. — Dr. Med., pract.
Arzt erst in Stcpney (bei London), dann
in London, Arzt am St. Thomas-Hospital
(von 1703 an viele Jahre); zuletzt Leibarzt
d. Königs Georg IL Mitgl. (1704) u. Vice-
Präsidcnt (1707) d. Roy. Soc. (BDJ (Abr. \J
(Th) (A),
geb. 1673, Aug. 1l,Stopney,*
gest. 175i, Febr. 16, London.
Mccbanicahiccountof poisons, 8", Lond.1702,
4*^ edit. Ib. 1747. De imperio solis ac lanae
in corpore huniano et niorbis inde oriundis,
8°, Ib. 1704, newedit. 1746. — Noch viel rein
Medicinisches.
• geb. \\\%. 2 (A),
Mead, Joseph. — Capitlin in d. brit-
lischen Kriegsflotte (BGE) (BS),
geh. 1707
gest. 1799, Nov. 11, Sherbourne bei
Warwick.
Essay on currents at sea etc. Lond. 1757.
Meade, William. — Dr. Alcd., pract.
Arzt zu Ncwburgh im Staate New-York
(Sillim.Journ.XWJ,
geh Irland,
gest. 1833, Aug. 29, Newburgh.
Idocras in New England (Sillim. Journ. VII,
1842). Meal from le^iuminous fruits (Ib. id.).
On tbe unthracites of Hurope and .\inerica (Ib.
XII, 1827.. On the analogy of tbe minerals of
Northern Europe and America Ib. id.). On a
new mineral spring near Albany (Ib. XIII,
1828). ir at Piltsbur^h (Ib. XIV, 1828). Oo
the Goal near Fioga River, Pennsylvan. (Ib.
XIII, 1828;. On the use of anthracite in the
makinpof brick (Ib XVIII, 1830). On mica for
spectacles ßlasses :I1). id. . On the artificial pre-
paration of medicinal waters (Ib. XXII, 1832).
Miohainy Pierre Fran^ois An-
dre. — Erst Hauslehrer bei einem Edel-
mann ind. Picardie. dann durch La lande's
Bemühen Astronome hydrographe des De-
pot de la Marine in Versailles (1772), spä-
ter (178 2) Mitgl. d. Acad. d. Wiss. u. des
nachherigen Instituts, sowie des LUngen-
burcau, auch Astronom an d. Sternwarte
zu Paris fBj (ZC. II,XII,XVi; [Delambre
in Afrm. F/mt. \l),
geb. l7ii,Aug. 1 6, Laon, Departem. de
TAisne, *
gest. 1804, Sept. 20,CastellondeIaPlana
bei Valencia. *•
Expos<^ dos Operations faites en France en 1787
pour ia jonctioD des observatoires de Paris et
7
99
Hediei
de Green Wieb, par CMdnl, lUoltaitt el L« Otn-
dre, (°, [>arisl7Sl. Alias Celeste de FUmataed,
3"" udit. corrift«^ el aucmeDMe par LaUude
el Hieliftlii, i", Ib. 1 TSR. Base ilusyalfimenii^-
trique dt^'imale Uli Meiiure do l'arc du märi-
dien comprlit eotre les parallöles de Dunkcr-
que el de Borrelune, exceculee en 1191 elan-
iiOes suivantes parlfiaham et Oelambrt, re-
dlRC^e per Dtlunbre, 3 vol. (", Ib. 1 B06, 1 80T
«I I Hl 0 IDer vierle Tbeil später von Arago und
Biet). — Bntdeckle von <78t bis (HO) elT Co-
iiicleii, und zeigtet]. Verschiedenhell d. Come-
len von ISSt u, I6e< [M«m. Sav. elr.X, 178S).
ItediKifte die ConnaiM. d. lemps von 47116—
96 : ilsrin n. in d. M<!m. do l'Acnd. u. de I'IdsI,
viele Itcobach tunken u. Rechnungen.
•gib. 17IS, Adg. IG(Ba.
- ■" - "0 (ß)(f *
. r> illE L
widiL A
Juni li hi>
Medioi, Ferdinand II. — FÜnner
Grosslicrzog von Toscana, von 1611 an,
da er minderjährig zur Rc!;ierung kam (Bj,
geb. 1610, Juli ^i, Florenz,
gest. 1670, Hai 13, Florenz.
Durch Oalilei für die Physik gewonnen, war
er ein «irriger Beförderer und PfleRer dieser
WisseoBcban. Vermochte seinen Lehrer zwar
nicht fianz Regen die VerfolKungeo abseiten d.
Tointschen Hofes zu schützen , sachte aber
doch .seine Schicksale möglichst zu erleich-
tern, und setzte nach dessen Tode Torrieelli
in alle Slclluntni) desselben ein. Gründete
16ST, Juni 49 die erste eigentlich physikal.
Aoidetnie, die Accndemia del Cimentn
zu Florenz, unter dem Präsidium seines Bni'
iters, des Fürsten £aopold *, Soll das Üoronli-
ner Weingeist-Thermometer und andere In-
strumente erfunden haben, und licss damit
nn mehren Orten inner- und ausserhalb tla-
lienH melcon>lo|!ische Reobechtungen machen,
die ersten ihrer Art.
* Kirnt l.i-opolit >i>nMe<li<ii{gi1>. inn, ... F[o-
roiii, Eni. In-A, Nor. 10, Flnrtni) brklrldcM diw
■^ Ayli I
i«. M'«i
i-i) iLit
I, JliM,
Medlons, Friedrich Casimir. —
Dr. Med., seit l7Gi Garnison.spliysicus in
Mannheim, kurpfalzbayersclicr u. knrpfalz-
zwoi brückscher Regie ninggraüi. Vorsieh er
d. botnn. Gartens ii. Hilgl. d. Acad. d.
WiHs. zu Mannheim (AJ,
geb. 1736 Grunibach,
gest. IH09, Juli 15, Mannheim.
Von d. Bau auf Steinkohlen, 8°, Mannh. 47S8.
Vom Einlluss d. strengen Winter 47Sa— Si
aufd. Cullnr fremder IIHumc, nach thcrmo-
metr, Beobh. (Vorlesungen d. kurpfiilz. phys.-
ökonum. Gesellscli. zuMannh. 1, 4 7SS), Ueber
d. Unverweslichkeil menschl. Körper {Cimiin.
«md. sclenl. Theo.l. Palal. II, »770). ~ Viel
Botaiiisclies.
Modln«, Pedro de. —
geb. 1i93 etwa, . . . Sevilla,
eest
Arte de navegar, Valladolld4S(S (ErieblaTMt
Aullagen u. ÜebersetzungeD, ungeachtet duii
die Variation d. Compaises, d. b, die Vk-
scbiedenheit d. magnel, Declioation kd mn
schiedenen Orlen, noch geleugnet wird).
Medier, N i co 1 a u s. —Dr. Theol.,fdr
weise Lehrer in Eger (1511—17), Scbnl-
rcclor in Hof (1817—31), Rofprediger in
Spandau (1536], Superinlendenl inNira-
burg (1536) und spUler in Braunsch««^
zulolil Prediger in Bemburg (J) (A),
geb. 1501, Od. IS, Hof, Frankea,
gest. IßSI, Äug. li, Bemburg.
Rudimenla arithraelicae practicae, Lipi. IIU>
4tSS. Prima rudimenla compnli ecclesiuüd
etc.. 8°, 1S4S, Facillima et eiactlsslma ntü ]
extrahendi radicem quadratam et cutric«% i
S", Viteb. 1151). — Theologiscbes.
Meeoh, Levi Wilter. — BtiqBiR
zu Preston in Connecticat. Graduirt IUI
von der Brown-Üniversily (Or),
geb. 1831, Juni li. North Stonington,
Connecticut.
Approximale Life-lablesofHasBachnseUs, Ib-
rylund etc. (Report ofjthe Superintendent itf
theCensus, Washington IBS». A newthtorT
in geometMcal progression (Astron. Joam. IV,
tSSSj. On Ibe relative intensity of Ihe bül
and lighl of the sun upon dilTereat latilnta
of Ibe Barth (Smithsonian CoDtributioni. IX,
I8S6). On Ihe exlinclionoflightreflected fron
terrcstrial objects (Proceed. of Ihe Ameris.
Assoc. for the Advancem. of Science, IBM).
Meerweln, Karl Friedrich. —
Lnndbaumeisicr zu Karlsrube (M. W),
geb. 1737, Aug. 8, Leiselheim,*
gest. 1810. Dec. 6
Die Kunst zu fliegen, nach Art dar VOgel e^
funden. s«, Frankf, a.H. u. Basel 1TBS. Beitr.
z, Bearbeil. d. Eigenschaften u. Wirk, d. Ca-
wttlhe, (", Frankf. a. H. 4801. Über d. Schld-
llchk. d. Dumme oder Deiche im Allgmn. d, i*
hydrotocbn. Hinsicht, 8*, Karlsruhe IStt.
• Mukgmfcclmfl HKhbwj.
Megierlln, Peter. — Dr. Jnris, wit
1674 Prof. d. Mathematik an d. Univ. la
Basel (AH) (}} (A),
geb. 1613, Febr.SS, Kempten, Allgati,
gest. 1686, Oct. 16, Basel.
Discursum mathemal. de comela nuper viso,
Basil. ifiS«. Theses mathematicae. Ib. 16«.
Astrologieae conjeclurae de cometis, 16SS.
Disp, de chronoloRiae principiia et compnto
ecciesiastico , I67fl. Dcscriptio cometae qai
»an. 46B0 adparuit, fol., Ib. «<8«. Syslema
;-Mi
Mehler
Meierotto.
102
Midi Copernicanum theologiae coacilialuin,
r, Amstelod. 468i.
Hehler, Johann. — FiirslL Collo-
ndo-Mannsfeldscher Rath u. Wirlhschafts-
; tepeclor d. Herrschaften Diippau usw. in
fn%(MAlJ,
geb. 1739, Juni 20, Tepl.
gest
ibbaodl. vom Licht, der Wurme u. d. Feuer,
bner von Zimmer-, Stuben- u. Küchenöfen
mr., Prag 179S.
■aibom (eigentl. Muybaum), Marcus
cderMarqvard. — Nachdem er am Hofe
Christin ens von Schweden mit seiner
flriecb. Musik Fiasco gemacht, folgweise
; hof . an d. Kilteracadcmie zu Soroc, Bi-
:Uotliekar d. königl. Bibliothek zu Kopen-
Ihgen und (1664—68) Zolldirector in Hei-
|ri^or, ging dann nach Holland und ward
fnf. d. schönen Wiss. am Gymn. zu Am-
^rdaoi, verlor aber bald diese Stelle und
lebte uun als Privatmaim in Frankreich,
Eoglaud u. Holland (W) (NK) (HL) (AAM),
geb. 4 630, . . . TÖnningen,
gest. HH, . . . Amsterdam.
Observatt. ad loca quaedam librorum decem
E^tniviiPoUioBii de architectura etc., fol.,
instek>d. 1649. MusicaeaDtiquaeauloressep-
iMigraeceetlatinerestituit. 4^ Ib. 4652. Dia-
l^pide Proportion ibus adFridericnm HI Re-
|Bin Oaniae, fol., Havn. 4 655. — Arcbäoio-
Ibcbes. N
■eibamy Heinrich. — Dr. Med.,
ent pract. Arzt zu Helmst'adt, dann, nach
liogerer Reise im Auslande, Prof. an d.
ÜDiv. daselbst, erst (4 66 4) d. Medicin, dar-
auf (4678) auch der Geschichte u. Dicht-
kunst ^iVt. XVIII ; (J) (A),
geb. 1638, Juni 29, Lübeck,
gest. 4 700, März 16, Helmstedt.
Ipistola ad Th. Spiselinm de chemicorum ar-
t^isquae a nonnollis phaenomenis natura-
Übv, resurrecüonem mortaorum illustranti-
htt. adduDiur, 8«, Norimb. 4664. Bisa. bist.
<h metallifodinaruQi bartzicarum prima ori-
liaeet progressu, 4^ Heimst. 4680. — Viel
llediciniacbes.
Meldiager, Johann Friedrich,
Freiherr von. — Herr von und zu Mei-
iluigeu u. Lauterbacb. Seit 4 766 kaiscrl.
loDidirector in Wien, vorher Chef u. Di-
fcclor einiger kaiserl. privileg. Kreismünz-
Wen im Kur- u. Oberrheinischen, wie
»ch fränkischem Kreise; 1774 geadelt
«; (OS),
geb. 47 S 6, Sept. 4, Lauterbach, Hess.,
gM4. f 777» Juni %,
Soli über die Kraft des elektr. Feuers auf Me-
talle u. Mineralieo geschrieben u. eine Ver-
zinnung ohne Bleizusatz oder Salmiak erfun-
den haben (ON). — Schriften über Münzwesen.
Meidin^er, Karl, Freiherr von. —
Herr von und zu Meidingen u. Lauterbacb.
K. k. niederösterr. Landschaflssecrct'ar zu
Wien. Sohn des Vorigen (ONJ (MM),
geb. 1750, Mai 1, Trier,
gest. 1820, .... Wien.
Abhandl. vom Torf usw., Prag 4 775. Versuch
einer naturgemässen Eintheilung d. Mineral-
reichs, Wien 4 787. Nähere Bcleucht. d. Er-
findung, Zucker aus Runkelrüben zu erzeugen
usw., ib. 4 799. Gedanken über d. Leuchten d.
faulen Holzes (Boschäft. d. Gesellsch. nuturf.
Freunde in Berlin, III, 4 777). Von einigen sla-
vooischen Fossilien (Ib. id.). Von einem sel-
tenen Quarz (Ib. id.). Ober d. Ursprung d.
Baumsteine oder Dendriten (Ib. id.). Von ei-
ner ganz weissen ungefärbten Kupferauflösung
(Creiri Annal. 4 793). Methode d. ehem. No-
menclatur für d. antiphlogist. System (Ib. 4 793).
System d. cbem. Zeichen für d. antiphlogist.
Chemie (Ib. id.). Über d. Goldscheidungsf.ro-
cess zu Nagybania u. Kremnitz (Journ. f. Fa-
briken, XIV, 4 798). Traile dune niöthode nou v.
et infaiilibie d'essaier Tor et Targent (Nov. Act.
Acad. Petrop. IX, 4 795). Methode amclforee
de söparer Tor et Targent par le dt^part, fou-
dee sur les aflinilös des corps (Ib. X, 4 797). — ^
Übersetzte ehem. u. mineralog. Werke von
Hassenfratz und Adet, von Scopol!, Volta u. A.
Meldin^eri Johann Heinrich. —
Dr. Phil., seit 4 857 Privatdocent d. Tech-
nologie an d. Univ. zu Heidelberg (OrJ,
geb. 4 83^ Jan. 29, Frankfurt a.M.
Über Voltametrischo Messungen (Lieb. Ann.
LXXXVill, 4 853). Einige kleinere Aufsützo
techniscli-cleklr. Inhalts (Dingler's poiyteclin.
Journ. CXLVIII, 4 857 u. CLIIf, 4 858). Über
eine völlig constante galvan. Batterie (Pogg.
Ann. CVIII, 4859).
Meier Hirsoh, s. Hirsch.
MelerottOi J o h a n n H e i n r i c h L u d-
wig. — Lehrer erst am Joachimsthalschen
Gymnas. zu Berlin (t7G0 — 62), dann an
dem zu Frankfurt a. d. 0. (4 7 62 — 65), dar-
auf Hauslehrer beim Bauquier Schi ekler
in Berlin, 4 772 Prof. d. Bercdtsamkcit am
Joachimsthalschen Gymnas. daselbst und
n75 Bector desselben, später Kirchenrath
(4 786), Mitglied d. Oberschulcollegiums
(4 788) u. Ephor. MitgL d. Acad. d. Wiss.
in Berlin (MJt
geb. 4742, Aug. 22, Stargard, Pomm.,
gest. 4800, Sept. 24, Berlin.*
Gedanken über d. Entstehung d. baltischen
Länder, 8», Berlin 4 790. — Viel Philologisches,
Pädagogisches u. A.
* geet. Sept. 27 {Mdm. Berl, 1799—1800).
7*
103
Me^er
Meinert.
104
MeiUer, Gerhard. — Oberdirector
d. Stuckgicsserei in Schweden. Mitgl. d.
Acad. d. Wiss. zu Stockholm (SRj,
geb. . . ., gest. n84, Nov. H, . . .
Ron Gin de föröndrin(:;ar som metall-stycken,
krut ocb kulor lidit, under iangvari^t iiggande
pä hafsbottnen (Vetensk. Acad. Handl. 1743).
Bertittelse ocb tankar om eldslackiiing (Ib.
1754). Om vattensprutors oiika beskaffenhet,
att kunna göra bästa ga{;;n vid cldsvadur (Ib.
1774). Ritning och bcskrifning pA en krut-
profvare, alt försöka kruts styrka iiion) hus
(Ib. 1780). Beskrifning och ritiiiiig pä en luin-
dre borrmachin tili massivt gjutna kanoner
(Ib. 1782).
Melnei s. Menius.
Melneoke , Johann C ti r i s l o p h.
— Pastor zu Obcrwiedorstedt, Grnfscbafl
Mansfeld (MJ (A),
geb. n22, Juli 2 2, Quedlinburg,
gest. 1790, Juli 9, Oberwiedersledt.
Von dem Mangel d. wirkl. Originale zu d. Ver-
steinerungen (Naturforscher, St. I, 1774). Li-
thograph, u. mineralog. Beschreib, d. Gegend
von Oberwiedersledt (Ib. III, 1775; XII, 1778;
XIII, 1779 u. XVII, 1782). Mineralog Be-
merkk. (Ib. V u. VI, 1775; VIII u. iX, 1776).
VondonCorallinen(lb.XI,1777). Überd hy-
pothet. Verniuthung, dass viele Petrefacten
Ueberbleibsel einer pröadamit. Vorwelt sind
(Ib. XVIII, 1783). Über verschieiln. Gegen-
stände aus d. Naturgeschichte, sonderlich d.
Steinreichs (Ib. XX, 1784). Über einige Schie-
fer- u. Erzarten aus dem MansfeUlischen (Ib.
XXI, 1785). Über verschiedn. Gegenstände aus
d. Mineralreich (Ib. XXII, 1787). Merkwür-
digk. aus d. Mineralreich (Ib. XXIV, 1789). Zu-
sätze zu diesen Aufsätzen (Ib. XXVI, 1793). —
Viele Aufsötze in d. Neuest. Mannigfaltigkeiten.
Melneokei Adolph Heinrich. —
Dr. Med. , pract. Arzt erst in Magdeburg,
dann in Berlin (M. \\),
geb. 1762, . . . Ilildesheim, gest. . . .
Chemischer Katechismus usw., 8^, Prag 1820.
Über d. Athembolen d. Thiere, dem damit ver-
wandten Verbrennen d. Körper und d. thier.
Wärme (Hildesheimer Magaz. 1788). Über-
setzte Kirwan's Werke und andere chemische
Schriften, besonders für Crell'i Annalen.
Melneoke, Johann Ludwig Georg.
— Dr. Phil., von 1805 bis 1811 Lehrer d.
Physik u. Mathematik am Pädagogium zu
Halle, dann bis 1 814 Prof. d. Physik, Che-
mie u. Naturgeschichte an d. Artillerie- u.
Ingenieurschule zu Cassel u. darauf Prof.
ord. d. Technologie an d. Univ. zu Halle
W (M, l\),
geb. 1781, Jan. 3, Sladthagen, Lippe-
Schaumburg,
gest. 1823, Aug. 27, Schkeuditz."*
Abbandl. über d. Chrysopras in Schlesien usw.,
8", Erlang. 1805. Lehrb. d. Mineralogie, 8°,
Halle 1808 (2. Aufl. vonE.F. Germar, Ib. 1832).
Abhandl. überd. Schie.sspulver, 8^ Ib. 1814
(Aus d. Neuen Schrift, d. naturf. Gesellt^cb. zu
Ilalle, Bd. II). Taschenbuch für wirthschafll.
Frauen u. Mädchen, 8", Ib. 1815. Die chemi-
sche .Messkunst, 2 Bde. %**, Halle u. Leipz.
1815-17. Anleit. z. Guss d. bronzenen de-
schützes, 8**, Lemgo 181 7. Alphabet. Verzeich-
niss d. Gehalte sammtl. bekannt, cheni. Ver-
bindd. usw., Niirnb. 1820. Mit Ch. Kefentein:
Mineralog. Taschenb. für Deutschland usw.,
8", Ilalle 1820. — Von 1830 an Mitherausge-
her von Schweigger's Journal ; darin von ihm:
Über Dalton's und Saussnre'i Lehren von d.
Absorpt. d. Gase durch Flüssigk. (Bd. XVII,
1816). Überd. Produoted. Weingährungdb).
Über d. Phosphorsüuren (Ib.). Ueber d. Oxal-
säure (Ib.). Zur Geschichte d. Wasserstoff-
säuren (Ib.). Über d. Verbindd. d. Phosphors
(XVIII, 1816). Über d. Dichtigkk, d. Gase zu
ihren slüchiometr. Werlhen (XXII. is58i. D«
d. Auflösungen bei verschied. Gehalt (XXIil,
1818). Über d. Entwickl. d. SuI/j' aus d. ge-
diegn. Verbindd. (XXV, 1819). Über Higgitfi
Ansprüche auf d. Prioriläl d. Grund, d. Atoni-
lehre (XXVI, 1819). Über d. Arragonit (Ib).
Über d. stöchiometr. Werth d. Körper, als Ele-
ment ihrer ehem. Anziehung (XXVIl, 18l9j
Bemerkk. über d. ehem. Nomenclatur (Ib.)
über e. neues zu Dölau bei Ilalle sich bildend
Schwefeleisen (XXVIII, 1830). Über Scheiduni
d. Magnesia vom Kalk (Ib.). Über d. Antheil
welchen d. Erdboden an d. meteorischen Pro
cessen nimmt (XXXVIII, 1823, auch Oken'
Isis, 1823). — Notizen u. Übersetzungen ii
Gilb. Annalen.
* Entluibtc sich.
Meinert, Friedrich. — Dr. Flui
(1786) u. 178*7 Prof. d. Philosophie and
Univ. zu Halle, dann 1797 Lieutenant ii
d. preuss. Armee, aus welcher er 1 825 al
Oberst seinen Abschied nahm. Danebei
Lehrer d. Fortification an d. Ingenieur
Academie zu Potsdam (1799), spater an d
allgem. Kriegsschule in Berlin, sowie ao d
vereinigt. Artillerie- u. Ingenieur-Schui
daselbst, auch Mitgl. d. Studien-Directio
(GB. 1 825 u. 1834;,
geb. 1757, Sept. 14, Göllschaub. Hai
nau, *
gest. 1828, Juni 8, Schweidnitz.
Über d. Geschichte d. älteren Astronomii
Halle 1785. Diss. de infinite parvo. Ib. 1784
Lehrb. d. gesammten Kriegswissenschaftei
4 Bde. 8", Ib. 1789, 1798 u. 1800. Tafeln c
Quadrat- u. Kubikzahlen, wie auch d. gerne
nen Logarithmen usw.. Ib. 1790. Anfaogf
gründe d. Feldmesskunst usw., Ib. 1794, 2. Aul
1 821 . Lehrb. d. angewandt. Mathematik, 2 Bd
Ib. 1795 u. Leipz. 1810. Erklärung u. Anwei
z. Gebrauch der v. Humbert'schen Sikui
105
Heinicke
MeiBsner.
106
tioDSzeicbnung, Potod. 4809. Noch mebre mi-
litöriscbe, sowie auch ökonomische Schriften.
' &rf .-Bezirk Liegniti, Schlesien.
I
Helalekei Karl Eduard. •— Seil
1852 (provisorisch schon 1846) Director
d. Gymnas. zu Prenzlau, bei dem er 1825
als Collaborator eintrat (CL),
geb. 1803, Aug. ;H. Brandenburg a. d.
Havel.
Bemerkk. über d. Geographie d. Insel Suma-
tra, 8^ Prenzlau 4 833. Das Festland Austra-
lieo, iBde. 8«, Ib. 4 837. Lehrb. d. Geogra-
phie, 8^ Ib. 4839. 3. AuR. 4 845. Über d Ge-
birgsbaud. Insel Java. 8*", Ib. 4 844. DerVulcan
Smeni in Ostjava, 8'', Ib. 4 854 . — Ethnogra-
phisches.
HelsMUI, Alexandre Andrö de*.
— Prof. d. Mathematik am Lycee Napoleon
io Paris. Schüler d. £cole polytecbnique
geb. 4 800, . . .
U^Dsd'arithnn^tiqae, 8", Paris 1834, 6'"« ädit.
4SS1 Cours de geometrie, 8», Ib. 4 832. No-
lioDsde chimie et de physique, 2 vol. 8^, Ib.
<m. Notions Clement, de chimie, 4 8^ Ib. 4 850
*?fteh {REP) beitst er: Nicolas de Meissas, Ale-
laoilre Andr^, und ist etwa 179Ö j^horen. Dagugcn
hat ( VD) einen Rrudcr dieses unter dem Namen :
Meissas, Nicolas de, Prof. d. Cosmographie am
College Cbarlemagne in Paris (oline Geburtsdatum)
all Verf. von : £l^ments de cosmographie, 12^, Paris
l^i, 2me Mit. ib49. Nouv. elcments de chimie etc.,
2ToL,lb. IWJ— 40.
■ebueli Daniel Friedrich Ernst.
-Dr. Phil., seit 4 856 Director d. Real-
Khole zu Iserlohn, früher Lehrer d. Ma-
Ibeoiatik für d. Studirenden des Berg-, Hüt-
ten- u. Satinenfachs, auch Privatdocent an
d. fiui-Academie in Berlin (Or),
geb. 4 826, Juli 34, Neustadt-Ebers-
walde.
Lehrb. d. Differentialrechnung, 8°, Berl. 4 854.
Ohiervationeaquaedam in theoria numerorum
(CrUto'iJourn. XLVIII, 1854). Zur Theorie d.
Taatochronen (Ib. id.). Beitrag zur Theorie
^ »-fach unendlichen ^-Reihen (Ib. id.).
tW e. speciell. Fall des Ausflusses von Was-
Nr in e. verticalen Ebene (Pogg. Ann. XCV,
■elMBer, Ferdinand. — Jesuit,
Dr. Phil. u. Theol., Prof. erst (17 63) d.
Mlosophie, dann (1776) d. Kirclienge-
idricbte an d. Univ. zu Breslau (Ph) (M)
fW.v; (Ah
geb. 1730, Febr. 2, Gross Glogau,
gest. 4784 oder 4785,
DiM. de figara terraquei, 4^ Vratisl. 4765.
Diu. de cohaerentia corponim in systemate
vifiam tarn aürabentiam, tum repellentium,
I*. Ib. 47U. De elaciricitate, 8^ Ib. 4 767.
Melssttori August Gottlieb. —
Gehülfe auf d. Sternwarte zu Leipzig (M. \\),
geb. 4 747, M^rz 23, Eisleben,
gesL 4815, Aug. 9, Leipzig.
Astronom. Handatlas, aus 75 Karten beste-
hend, Leipz. 4 805 (Zu f. F. Badiger*! Anleit.
z. Kenntn. d. Himmels gehörend). Über d.
Sichtbarkeit zweier Cometen in d. J. 4 797 u.
4 807 usw., 40, Ib. 4 808.
Meissner I Karl Friedrich Au-
gust. — Prof. d. Naturgeschichte u. Bo-
tanik in Bern seit 4 805 (N) f Seine i4fiwa/.
Bd. 11;,
geb. 4765, Jan. 6, Ilfeld bei Nord-
hausen,
gest. 1825, Febr. 12, Bern.
Gab heraus : Naturwissenschafll. Anzeiger d.
allgem. Schweiz. Gescllsch. für d. gesammt.
Naturwiss., 5 Bde. 4^ Bern 4 84 8—23, forlge-
setzt als : Naturwiss. Annalen usw., 2 Bde. 8",
Ib. 4824.
Meissneri Paul trau gott. — Ma-
gist, d. Pharmacie, Prof. d. techn. Chemie
am polytechn. Institut in Wien seit 1815
(der Gründung d. Instituts) viele Jahre;
dann verabschiedet (ON),
geb. 1778, März 23, Medias, Sieben-
bürgen.
Vorschlage zur Verbesserung pharmaceuti-
scher Operationen, 8**, Wien 4 814. Die Arüo-
metrie in ihrer Anwend. auf Chemie u. Tech-
nik, 2 Thie fol., Ib. 181G. Handb. d. allgem.
u. techn. Chemie, 5 Bde. 8", Ib. 4 84 9-33. Die
Heizung mit erwärmt. Luft, 8^ Ib. 4 824 , 3. Aufl.
4 827. System d. Heilkunde usw., 8», Ib. 4 832.
Chemische Aequivalenten- oder Atomenlehre,
8», Ib. 4 834 u. 4 838. Neues System d Chemie,
3 Bde. 8«, Ib. 4 835—38. JoBtUB Liebig, Dr.,
Prof. d. Chemie zu Giessen usw., anaiysirt,
8», Ib. 4844. Überd. eisenhalt. Mineralquel-
len zu Carlsbrunn in österr. Schlesien usw.
(Schweigg. Journ. LXI, 4 834).
Meissner, Karl Friedrich Wil-
helm. — Dr. Phil., Apotheker in Halle
von 4 8 '20 bis 4 842, dann Privatmann;
auch Stadtverordneter u. später Stadtrath
daselbst (A. Ph. LXXVi;,
geb. 4 792, Juli 2, Halle,
gest. 1853, Apr. 30, Halle.
Gab heraus: Almanach für Scheidekünstler u.
Apotheker, Jahrg. 4 816 mit Ch. F. Buoholx,
dann Berliner Jahrb. d. Pharmacie, Jahrg.
1826 mit 6. H. Stoltse, Jahrgg. 4 827—29 al-
lein; an beiden Orten viele ehem. Arbeiten,
z. B. : Untersuch, d. Sternanises, Jahrg. 4 84 8.
— Über d. Kupfergehalt einiger Pflanzenaschen
(Sohweigg. Journ. XVH, 4 84 6). Entdeckung
d. Sabadillins (Ib. XXV, 4 84 9). Chem. Unter-
such, d. Sabadillsamens (Ib. XXXI, 4 831).
D"» eincä diabet. Harns (Ib. XXVI, 4 84 9). D""
107
Meister
Melanderhjelm.
108
eines Spiessglanzbleierzes (Ib. id.). Ober d.
Blut d. Gelbsüchti^eo (Ib. XXXII, 182t). Über
d. Chinariüden (Ib. XXXIII. 1821). ünler-
such. d. Brunnenwass. u. d. Luft in HuIle (Ib.
XXXVI, 4 822). Über e. ausgebrochne schwarze
FliissiKk. (Ib. XXXIX, 4823). Über d. Titan
(Ib. XLII, 4 824). Über Lindbergson'i Unter-
such, d. Opiums (Ib. id.). Nichtexistenz d.
säur. Weinsteins. Kalks (Ib. XLV, 1825). Prüf,
zweier Nierensteine (Ib. id.). Ueber d. Ein-
wirk, d. Chlors auf Saizsoolen-Mutterlauge
(Ib. XLVIII, 4 826). Mit Ch. F. Buchols: Ver-
suche z. Bestimm, d. Strontiangchalts mehrer
Ärragonite (Ib. Xlli, 4 84 5). — Zur Geschichte
d. Chroms (Güb. Ann. LX, 4818).
nfeiflter, Alb recht LudwigFried-
rieh. — Magister, Prof. (extr. 4 764, ord.
1770) d. Phllosopbie an d.Univ. zu Göttin-
gen ; Mitgl. d. Soc. d. Wiss. daselbst (P) (M),
geb. 4 724, Weickersheim,
Hohenlohe,
gest. 4 788, Dec. 4 8, Göttingen.
Diss. Instrumentum scenographicum, 4", Got-
ting. 4 753. De torcuiario Gatonia vasis qua-
drinis instructo etc., 4", Ib. 4 763. Progm. de
erroribus, qui a situ instrumenti non librato
angulorum mensuram ingrediuntur, 4", Ib.
4764. Comm. de catapulta polybola etc., 4",
Ib. 4 768. — Generalia de genesi Ggurarum
planarum etc. (Nov. Comment. Gott. I, 4 770).
De aberratione attritus a lege inertiae (Ib. id.).
De veterum hydraulo etc. (Ib. II, 4 774). De
emendatiori scalüe thermomctri, intra puncta
ex obsorvationibus definita interpolatione (Ib.
III, 4 772). De HeroniB fönte educendis ex pu-
teo aquis adhibilo s. d. hydraulo-pneumatico
Schemniticusi conim. (Ib. IV, 4 773). De optica
veterum picloruni etc. (Ib. V, 4 774). De py-
ramidum Aegyptiacarum fabrica et fine (Ib.
id.). Examen libellae hydrostaticae vulgaris
elc. (Ib. VII, 4 776). De quibusdam viarum
compendiis (Ib. VIII, 4 777). — De quibusdam
olei aquae superfusi effectibus oplicis et me-
chanicis (Comment. Gott. I, 4 778). De tor-
montorum in aggcres et acies cITectu compu-
tando (Ib. II, 4 779). De variis architectorum
couatil)us optimam munimenti formam ope
analyseos deOniendi (Ib. id. et III, 4 780).
Utrum montium origo explicari possit per nxis
terrestris mutationem et insequentes aquarum
motus (Ib. VI, 4 783). De solidis geometricis
pro cognoscenda eorum indole incertos ordi-
nes et versus disponendis [Ib. VII, 4 784). I)e-
scriptio et examen scalae pro rcducendis ad
hori^contem angulis inclinatis a Tob. Mayero
concinnatae (Ib. VIII, 4 785-86). — Über d.
Zeit, alle Zahlen von 4 bis 90000 Millionen zu
schreiben (Braunschw. Anzeig. 4 749). Obser-
vationes variae circa visum et oculum insti-
tutae (Gütt. gelehrt. Anzeig. 4 757). Nachricht
von e. neuen musikal. Instrument, Harmonica
genannt (Hannövr. Mag. 4 766). Beobb. merk-
würd. Gestalten d. Wolken (Gott. Mag. 4 780).
Etwas über die mouches volantes (Ib. id.).
Beobb. über d. Vesuv (Ib. 4 784).
Meister, Franz Xaver. — Dr. PbH.,
Prof. d. Physik u. Mathematik am Lyceum,
und d. Alecbanik an d. kÖnigl. Gewerb-
schule zu Freising (Bayern), sowie Prot
d. Klimntologie an d. königl. Landwirtb-
schafll. Centralscbule zu Weibenstepban
(Or),
geb. 4 84 0, Sept. 21, Augsburg.
Momente d. Geschichte d. Physik in d. J. 48M
—40 (Prgm. d. Lyc. pro 4 840— 44). ÜberKliu
überhaupt u. das von Freising insbesoodei«
(Prgm. d. Gewerbsch. p. 4 844 — 45). Diephy-
sik. Eigenschaften d. Erdarten (Prgm. d. laod«.
Centralsch. p. 4 857^58). Rother Schoeelal
im Pusterthal (Pogg. Ann. LXXUI, 4848). Aki-
stische Phänomen (Ib. CIl, 4 857). Beobb. i
Bodentemperatur zu Freising (Ib. CIV, 48SS).
tjberd.speoif. Gewichtd.Eise8(Ib.id.).— Vn^
scbiedene, besonders klimatol. Aufsätze in li*
mont'iastron. Kalender, 4 850—57, undUnd-
wirthschaftl. Centralbl. v. Bayern, 4858 q. ff.
Meüdeham, William. — Dr., Prof.
d. Physik an d. Univ. zu Glasgow (G. 1846;,
geb. . . ., gest. 4 846, Mai. 7, Glasgow.
A. a. 0. keine Schriften genannt.
Melanohthen (Melanthon *) , Phi*
I i p p. — Von 4 5 4 8 an bis zu seinem Tode
Prof. d. griech. Sprache u. Literatur and.
Univ. zu Wittenberg. Lutber's Mitarbei'
ter am Reformalionswerk (J) (A) (Wd),
geb. 4 497, Febr. 4 6, Bretten, Unler-
pfalz,
gest. 4 560, Apr. 4 9, Wittenberg.
Inilia doclrinae physicae, dictata in acadeoM
Vitebergensi. Herum edita cum indice eian-
notationibus, 8^ Viteb. 4 584 (Siebe X&itatrt
Gesch. d. Math. II, 348). — K. versah mitVo^
reden: Arati phaenomena (4 534), Futeddi
Theoricae novae planetarum (4 535), Behiooiii
tabulao astronomicae (4 536) , Alfiraguii nidi-
-menla astronomica(4 537), loaani de SaeroboiM
Libellus de sphaera (4 560), interpretirte Ptf-
lemaei De praedictionibus astronomicis (4558)
und beschrieb einige Finsternisse in SdniaflOi*
tri De rebus coelestibus (4 540). — Sehr viele
theologische, philosophische u. pbilologiscbe
Schriften.
* So gräcisirtü er selbst immer seinen ei^ntUchen Ütr
men Schwarzcrd.
Melanderi Simon. — Probst in
Gcfle, vorher Rector d. Nioolausscbule in
Stockholm (Or) (AJ,
geb. 4 68 4, Febr. 18, ... .
gest. 4 7 62, Mai 26, Gefle.
Ett besynnerligt phenomön med electriciteteo
(Vetensk. Acad. Handl. 4 754).
Melanderi^ elm , Daniel. — Erst
Adjunct (4 757) und dann (1764) Prof. d.
Astronomie an d. Univ. zu Upsala bis 4 796,
IN Helaadri-Contaui
nerindenRuheslartd tral. Mitffl.cl. Acad.
lVis!i. zu Stockbolm {seit 1760) und d.
Soc. Dpial. Bis zu seiner Adelung im J.
ITT« bloss Heiander hets^^end (S) (A)
(IC.W.),
g«b. I7S€, Oct. !9(A.Sl.), Slockholui,
^est. 1810, Jan. 8, Stockliolm.
Dmalaraet verilale methudi (luxionuD). ITSl.
[Mdlwtoaii Tractslus de quacJratura r.ur-
nrumflc. illustratuH. tTtt. De almosphncra
Mlnrcin ambiente, VIII pt., Upsaliae 1768 —
il. Duiali« KeUndri et PftnliTrU allerios ad
aM 1769. Literae de atmiisphnera Vencris.
Iidlol. 177(. ConnpectDO praelecllonum aca-
■iH.lvol. S°, Holm., tipsal. el Abel 7TS [Neue
M. tehwedisch : Astronorai, a DI. 3°, .Stnclih.
I1H]. — AnmärkninRarMverKr. S'Algmbarfi
TWorie de [a lune ;Veten»k. Acad. Handl.
IUI), late^rationer ardiffercnliat-equetioner
itliirjti och andre gnden; lAbhh. [Ib. 1T6RJ.
Ijtl UU al Snna Aon orbitan,- hvitken flolen
iill de*crib«ra omItrinR plnnet-syslomet« ge-
Mduididr jemnvi^ts-puDct (Ib. 17G6). IJl-
^inwR fki de pbeaoniener, hvilka hirülja pla-
Mcn Vener» pasM^e genom üolen (Ib. 1 7se).
^ de »ynliga verldens ütcirre ellcr mindra
*)ntliglwt, genom bibehiillaiidet sf de kraCter
Hrndea Kamma Bro i befiyanelsen meddeJla;
lAbbh. IIb. <7T1el<T7I). Problem al intc-
p«r» diHerential-equationcn d*ydy + ad'yd'y
*'bdydy*-i-cdy*= (Ib. 1771). Niit;ra anmllrk'
•injar vid kol-eller sotai i hvolel (Ib. t7TS|.
tplöMtog pä eil Problem [Ib. 177S). üttyd-
Mat pä Di>j;ra lufl-pbaenomener (Ib. id ). (im
taaoDpn ytlre skapnad [Ib. 1783). Om vUder-
(krn ander sommaren iir I78S [Ib. <7N().
(äfra aDinarkn. ufvcr dlfTerenlio-dilTcrenlial-
ifUlieiien N*xdi'+Pdxdz-»-Udx*zOelu. (Ib.
1714). Ed locua gcnnielricus [Ib. 1794). Om
lei pbysUka axIroDomiens iipphul ouh lorl-
«lalax [Ib. 47BSet17S7]. Nügra anniLIrkn.
m Mlan*, jordeaa och de ölrfRS planeternas
teotpbaerer (Eb, 47SH). — CoRilHliane!) de
nidio iMliirae [Nov. ad. upsnt. 1, 1773). Uis-
pitiliaiws nonnallae circa lunae Iheoriam e\
iriiciplo gnvitalii derivandam (Ib. IV, <7)I4).
Ot dilHcaltalibua ulleriorem Ihenriae lunaris
fromolioDem impeilienlibuB etc. (Ib id.). Pro-
eitdnet noDDolIae speclantes integraliones
lionum diCTerentialium ex sinibug el cosi-
»Utas arcunm clrculsrium oriuodariim [Ib.
f|, ni»>. — Om de himmelakn coiistelletio-
ttrgc« unpruDg och namen [Svensk. Vitter'
MtHial.ochAntiq. Kandl.V, ITSfl). Afhaadl.
M adronomiens aytta I hlslorien (Ib. VI,
IHI), — Literae ad P.Frlaiaiii circa duo phae-
MiDtDa cuelaitia rariora, anum Veneria In
Me. alterum comelae, ab E. Froiparin ob-
■maU lAltidiSieaa, IV, <T7I). Uedilnlionea
■NanUie de macbioa faujua mundi ejusque
ouervitioQ« per vires In inilio coneessHS
|tk. V, i77i;. — yedilaliones oonnullee de
fciioBiioae soll* «1 resistoDtJa aeiheris (Nov.
KL Mtel. I, <7ST). — Integratio tormalae
dilTeronlialis : N''*!i'"di(a+hx+cn»4.ki'+l).*
+ ..).x(e+rx+gx'+..)i'.»(b+rx+l\*+..)i«lc.
(Nov. acl. acad. pclrop. XII, ISOI).
MelMldrl-Contessl*, Girolamo.
— Prof. d. Chemie an d. Univ. zu Padua
seit 1808, früber riiarmaceut (Tj). 11^,
geb. (78*, Mürz 49. Bagiiocavallo bei
Havenna.
gest. 4 833, Fulir.SB. Padun."
Sul modo di oltcacre II mercurin dolce della
major perfexione elc, Milano INOS. Anali^t
chimica delle radioi di cariofilata e di colcbico
aiiluDaale eW.., Pavia 4H0K. Elementi di cbi~
inica generale, 8 vol. B", Padova IflOS— ID.
Traltiito elementare di ohimica fieneralo e par-
licolare, < vol. S", Ib. 1819. Nuove riccrche
flaico-chimiche ed analisi delle ecque mine-
rali di Rccoarn e delle acque di Stnro e di Ci-
Villina. Ib. 1B30. ~ Sul nichel (N. Sa^ü di
Padova I. 4 817). Sopra il sanguc di dra^odel
«ommercioetc. (Ib. II, IBtJ]. Descrlilooc ed
usodi un gazomelrodi mcrcurlo elc. (Ib. id.].
Mem. per servire alla sloriu delle silice coa-
siderata come iin acido [Ib. III, 4831). Sui
muriati di mercurio detli insoliitiiti e sulle dil-
rereiize loro (SaKio. Giorn. doli' ilal l.elt. XIV,
18i)S]. Annlisirbinilca deir alropa belladonna
[Ih, XIX. 1808). Sulla ciinversione dell' anildo
in zucchero (Giorn. del Urenta. N" XXVIII).
Sopra ranalisl chimica di nncalcolo siniiolare
(BngBftteUi, Giorn. di flxica, VIII, 4815). So-
pra le comblnazioDi delle basi saliDeabiti coli'
acido Bolforoso, idro<:enosoiroratnecolloiolfo
elc. (Ib. id.). Sopra l'adipocera del veRelabill,
e sulla natura dell' eMCoia di rose (Ib. IX,
I81G). Del catcarc modilicato di Hecnaro (Ann.
di Sc. del Hegno I.umb. Venet. 1831). Analisi
apoUif^etiCH della tcoriea dei sali ad acido idro-
Renato elc. (Ib. jd.J, Melodo di preservare le
fodere di ramc delle navidallacurrosioneclc,
(Ib. 1831).
. Ti {y. Aw (
>r l>nirkr.
it.lvS.
Melb«r, GeorR C... F... — Dr.
Med., Sladiphvsicus u. [>racl. Arzlxu Frank-
furt a. M. (Ju'j,
geb. tSI6. Scpl. 38. Prankfurl a.M.
UehrjHhrige mcteorolog. Beobachtungen in d.
Jabrosberichtcn des Physik. Vereins zu Krank-
furt a. H.
Melohlor, Johann Albrechl. —
Dr. Phil., Prof. ord. d. Philosophie an d.
Univ. lu Duisburg seil I7S6, vorher (4718
—55) Privallchrcr d. Philosophie u. Ma-
Ihematik daselbst (A) (MJ,
«eh. t7il, Juli H, Hanau.
gest. 1783, Oct. S, Duisburg.
Diss. de noctilucis, 4°, Fraoequeraa n(J. Dtss.
de electridlale, K", Duisbirrgi ad Rhenum 4 754 .
— Pbllosupbischeg.
111
Melde
Melloni.
lU
Melde, Franz Emil. — Dr. Phil.,
seit 1857 Assistent am mathemat.-physi-
kal. Institut d. Univ. Marburg (Or),
geb. 1832, MSrz H, Grossenläder bei
Fulda,
über einige krumme FlUchen, welche, paral-
lel einer bestimmten Ebene durchschnitten,
als Durchschnittsflgur einen Kegelschnitt lie-
fern. lnaugural-Di9S.,Marb.4 859. Einige Me-
thoden, die akust. Scbwiogg. oder Stösse sicht-
bar zu machen (Pogg.Ann.CVlII, 4 859). über
e. neue Methode, den Schwingungsvorgang
sichtbar zu machen u. deren Anwendung auf
glockenförmige Flächen (Ib. CIX, 1860).
Melder (Meiler), Christian*. —
Prof. d. Mathematik an d. Univ. zu Leyden
seit 1668, vorher Prof. d. Medicin in Dord-
recht (SL),
geb. . . . • Utrecht,
gest. 1681, Nov. 26. Leyden.
Euclidia eleraentorum libri VI priores cum no-
tis, 12», Lugd. Bat. 1673. EnoUdia libri XV ex
recognitione Ch. Haider, 12", Ib. 1673.
* Christoph in {A) wohl falsch.
MelderoreiiiZi Jonas. — Prof. d.
Mathematik an d. Univ. zu Upsala von 1751
bis 1772, vorher Capitän in d. schwed.
Leibgjirde; nachher Privatmann; Gruben-
besitzer. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu Stock-
holm (Sj (A),
geb. 1713, Upsala,
gest. 1785, Mai 21, Frebbenby, auf
Aland.
Diss. de constituendo triangulo maximo vel
minimo e puncto dato ad duas curvas data»,
Upsal. 1751. Üisp. de sumnialione seriei re-
ciprocae e quadratis numerorum naluralium,
liolm. 1756. Disp. de spirali logarithmica, Ib.
1756. — Om l^ngders miilning genom däns
tillhjelp (Velensk. Acad. ilandl. 1741). Om
Öppningcns skapnad eflen cn Sprüngen mina
(Ib. 1749). Elementariskafhandlingom de co-
niska sectionerna ctc ; 5 Abhh. (Ib. 1773 u
1779). Tvenne lärosatser om coniska sectio-
nerna, bevista (Ib. 1775).
Meli, Giovanni. — Prof. d. Chemie
an d. Univ. zu Palermo (BJ. l\) (Tp, Vi;,
geb. 1740, .: ... . Palermo,
gest. 1815, Dcc. 20, Palermo.
Scheint nur Verse gemacht zu haben.
Mell| Conrad. — Reformirtcr Predi-
ger folgwcisc in Curland, Momel u. Königs-
berg, zuletzt Reclor d. Gymn. zu Ilcrsfeld
u. Superintendent in Hessen (St) (J) (A),
geb. 1 666, Aug. 1 4, Gudensberg, Nie-
derhessen,
gost. 1733, Mai 3, Hessen.
Glaubte, das Problem d. Meereslänge durch
eine von ihm erfundene Maschine gelöst zu ha-
ben, die er beschrieb als : Pantomelnim nM-
cum t. machina pro inveoienda longiliidiMit,
latitudine locorum in mari, qua exactiaiiJii
cognosciturdistantia locorum orieDtemverNi
vel occidentem : ita ut omni loco, omni tempon
et quacunque tempestate sine ulla operosacil-
culatione experiri possit, quot pedes, passni,
decempedes vel milliaria navis per diem com
suo absolverit, fol., Hersfeld. 1707. — Vid
Theologisches u. Erbauliches.
Mellei Jacob von. — Diacoooi
(1684), Pastor (1706) u. Senior (1719) a
Lübeck (J) (A),
geb. 1659, Juni 17, Lübeck,
gest. 1743, Juni 21, Lübeck.
De ecbinitis wagricis ad I. Woodwardm ipi-
stola, 4^ Lubec. 4 718. De lapidibus fignnlii
agri litorisque Lubecensis ad Joa. Montl BoM*
niensem commentatio epistolica, 4^, Ib. 4711.
— Viel Archäologisches.
Meiler, s. Melder.
Melliiii Georg Samuel Albert —
Dr. Theol., Consistorialrath, Superintendort
u.' erster Prediger d. deulsch-reformirtefl
Gemeinde in Magdeburg (N),
geb. 1755, Juni 13, Halle,
gest. 18S5, Febr. 14, Magdeburg.
Entdeckunf^en über Integral rech naog, 4*, Ja»
1818. — Philosophisches.
MellO| Dom Francisco de. — Bi-
schof von Goa (G. St),
geb. 1490, Lissabon,
gest. 1536, Apr. 27, Goa.
De viiiendi ratione atque oculorum forma, b
Eaclidia perspeclivacorollarium. PerspectivM
Enolidis cum F. de Melle commentariis. 1011*
clidis Megarensis specularia commentaria. A^
cliimedii de incidentibus in humidis, cum?,
de Melle commentariis.
Melleni, Macedonio. — Prof. 4.
Physik an d. Univ. zu Parma von 1824bii
1831, wo er, in Folge einer Betheiligung
an der Revolution daselbst, nach Frankreich
flüchtete und in Paris als Privatmann bii
1839 lebte; dann nach Neapel benifenaii
Dircctor d. Conservatoriums d. Künste a.
Gewerbe und (bis 1848) eines meteorok)g.
Observatoriums auf dem Vesuv, Corresp.
d. Pariser Acad. seit 1835. Mitgl. d.Soc. Ita-
liana (Kcndiconto deW accad, NapoU, 1854J.
geb. 1798, Apr. 11, Parma,
gest. 1854, Aug. 11, Portici.*
La thcrmochrose ou la coloration calorifiqoai
8o, T. I, Naples 1850. — Möm. sur l'hygre-
metrie (Ann. chim. phys. XLIII, 18S0). Be»
cherches sur plusieurs phönom^nes calori-
(iques entrcpri.<;es au moyen du thermo-mul-
tiplicateur;mitKobili(Ib.XLVni,4 884).LeM
ä Mr. Arago sur une propri^Ui noavelle de ll
HS
Melograni
Meliens.
114
ebleur solaire (Ib. id.). Möm. sur la trans-
■iisioa libre de la chaleur rayonnaDta par
diir^Dts Corps solides et liquides (Ib. LUX,
fISI). Nouv. rechercbes sur la transmission
inm^iate de la cbaleur rayonnante par dif-
fereots Corps solides et liquides (ib. LV, 4 834).
Sarli r^flexion de la chaleur rayonnante (Ib.
U, 4835). Observ. et expörieiices relatives ä
ii Ih^rie de l'identitö des agents qui produi-
tent la lumiöre et la chaleur rayonnante (Ib.
id.). M^m sur la poIarisation de la chaleur
Ib. LXI, 4 836 et LXV, 1837). Sur la cause
qai pruduit la fönte hAtive de la neige autour
desplantes (Ib. LXVIII, 1838). De la prölen-
due influence que les asperitös et le poü des
Mrfaces exercent sur le pouvoir dinissif des
Corps (Ib. LXX, 4 839). Considdralions et ex-
p^eoces sur la diathermansie ou coloration
cilorifique des Corps (Ib. LXXII, 1839). Sur
Tibtorption des rayons calorifiques par Tat-
Bosphöre terreslre (Ib. id.). Observations sur
Unouvelle methode thermograpbique de Mr.
Hmehel et sur son application au speclre so-
Uire Ib. LXXIV. 1840). Rechercbes sur les
hmerolles; mit Firia (Ib. id.). .Möm. sur la
coogtaoce de Tabsorption calorifique exerc^e
pir le Dolr de fumöe et par les mölaux, et sur
Teiistence d'un pouvoir difTusif qui, par ses
«iriatioos. change la valeur du pouvoir ab-
iorbaot chez les autres corps athermanes (Ib.
LVXV, 4B40). Sur la cause des difTörences que<
Tod obscrve entre les pouvoirs absorbants des
bnes m^talliques polies et rayöes, et sur ses
Applications au perfectionnement des r^flec-
ieors calorifiques (Ib. Ser. III, T. I, 1841).
Apercu sur l'histoire des courants ^lectriques
iduits par le magn^tisme terrestre (Ib. XV,
'9(3). Sur la th^orie de la rosee (Ib. XXI,
Il47j. Mem. sur le refroidissement nocturne
les Corps expos^ ä l'air libre par un temps
»Ime et serein etc. (Ib. XXII, 1848; zwei Ab-
nadll). — Sur la poIarisation des rayons ca-
orifiques par rotation progressive; mit Biet
Compt. rend. II, 1886). Sur la nöcessitci d'in-
roduire dans quelques parties de la physique
IM oomeoclature nouvelle (Ib. XIII, 1841).
>ar ao moyeo douv. de faire varier ä volonte
a lensibilit^ des galvanom^tres astatiques (Ib.
UV, 1841). Sur le maximum de pouvoir eclai-
fiat des rayons jaunes; dispositions anato-
Biqaes qui, dans Toeil bumain, paraissent
Mir I cetle proprietö de la couieur jaune (Ib.
■4.1. Sar l'identite des diverses radiations lu-
Moeases calorifiques et chimiques (Ib. XV,
•Mt et XXII, 1846). Sur la tempörature des
Üftreoles parties du spectre solaire (Ib. XVIII,
*I44). Nouv. rechercbes sur le rayonnement
dela chaleur (Ib. XX, 1845). Sur la puissance
calohfique de la lumidre de la lune (Ib. XXII,
1I4C>. Sur les actions calorifiques et lumi-
■cuetdes radiatioos prismatiques (Ib. XXXI,
IIM— GegeDÜMionundJainin). Expäriences
»rle rayonnement solaire (Ib. XXXV, 1852).
MMrchet aar les substances diathermaoes
{^' XXXVI, 4 SSI). Sur l'aimantation des ro-
cte volcanianes (Ib. XXX VII, 1858. Sur le
■fSMtisme des roches (Ib. id.). Sur la trans-
de la chaleur ä travers la sei gemme
P«ff«adorrr, KudwOrterboeli II.
(Ib. id. — Gegen Beiaini und de la Provoitaye).
Sur les substances diathermanes (Ib. ib. —
Gegen Dieselben). Rechercbes sur Tinduc-
tion ölectro-statique (Ib. XXXIX, 1854). Des-
cription d'un nouvel ölectroscope (Ib. id.). —
Einige dieser Abhandll. auch italienisch in d.
Mem. Soc. Ilallana und Atll deir Acad. di Na-
poli. Ferner : Relazione intorno al dagherro-
tipo, 4*^, Napoli 1839 und Esperienze sull'
azione chimica dello spettro solare e loro con-
seguenze rclativemenle alla dagherrotipa, 4*^,
Ib. 1840 (Beides aus d. Atli deir Accad. di Na-
poli, V, 1843). Nuove ricerche accompagnate
da sperimenti sulla cagione della luce azurra,
che illumina la grutta di Capri (Rendiconto
dieser Acad. V, 1846). Ricerche delle irradia-
zioni de' corpi rovenli e sui colori elemenlari
dello spettro solare (Ib. IX, 1850). Etc.
* An der Cholera.
Molograni, Ginseppe. — Geist-
licher. Inspeclor d. IHineralieneabiiiets d.
Univ. Neapel seit 4 812; doch schon 1801
bei demselben angestellt. Machte vorher
geolog. Reisen durch Deutschland u. Eng-
land (MB),
geb. 4 750, Juli 29, Pargbelia, Königr.
Neapel.
gest
Manuale geologico, 8^, Napoli 1809. Istituzioni
fisiche e economiche de' boschi, Ib. 1810. Os-
serv. sulla nota del Sign. Kontieelli appo.sta
sulla memoria sulle acque, 8**, Ib. 1820. De-
scrizione geologica e statica di Aspromonte,
coli' aggiunta di tre memorie concernenti l'o-
rigine de' Vulcani, la grafile di Olivadi e le
saline delle Calabric, 8^ Ib. 1823.
Molsens, Louis Henri Prüderie.
— Dr., Prof. d. Physik u. Chemie an d.
£cole de medicine vöt^rinaire de r£tat in
Brüssel. Ehrenmitgl. d. Acad. d. Wiss. da-
selbst (BAB),
geb. 4 814, Juli 4 1, Löwen.
Action de l'acide sulfurique par l'acide ac6-
tique (M6m. cour. par l'acad. de Brux. XVI,
1843). De Tabsence de cuivre et du plomb
dans le sang (Bull. acad. Brux. XV, 1848). Sur
la conservation des bois, des cuirs, barnais
etc. et sur quelques phc^nom^nes de coloration
(Ib. id.). Sur les maliöres albuminoides (Ib.
XVIII, 1851). Sur la roannite de Tavocatier
(Ann. chim. phys. LXXII, 1889). Sur l'action
du chlore sur le gaz des eaux stagnantes (Ib.
LXXIV, 1840). Sur la nicotine (Ib. Ser. III,
T. IX. 1843). Sur l'acide cbloro-acetique (Ib.
X, 1844). Sur l'acide sulfacötique (Ib. id.). Sur
la composilion ^h^mentaire des bois etc. ; mit
E. Chevandier (Ib. id.). Sur l'emplol de l'io-
dure de potassium pour combattre les affec-
tions saturnines et mercurielles (Ib. XXVI,
1849). Nouv. procödö pour l'extraction du Su-
cre de la canne et de la betterave (Ib. XXVII,
1 849). — Sur la fabrication de l'acide ac<>tique
(Compt. rend. XIX, 1844). Sur Taclditö du
8
115
Heiser
Hendeliaohii.
suc gastriqne (Ib. id.) . Snr la mati^re des m6-
lanoses (Ib. id.). Sar le dosage de Tazote dans
leg matiörea organiques (Ib. XX, 1845). Sur
la formaUoD des bulles de mercure (Ib. XX,
4 845). Sur la Synthese des corps chlor^s par
Substitution (Ib. XXI, 4845). Sur la transpa-
rences des bulles de mercure (Ib. id.). Sur
des modifications apportöes k l'albumine par
la prösence des sels neutres etc. (Ib. XXXIII,
4851).
Melxeri Adam. — Anfangs Privat-
lehrer d. Mathematik u. Mechanik in Leip-
zig, dann Baumeister erst unter Fried-
rich d. Grossen in Ostfriesland, darauf
auf den Gütern einiger polnischen Magna-
ten, endlich Pächter d. Meuschauer Mühle
bei Merseburg (A),
geb. 1733, Aug. 23, Stocksdorf b. Zeitz,
gest. 1799, März H,
Neue verbesserte MUhleobaukunst, 8 Bde. 8<*,
Merseburg 4 779—88.
Memmlageri Johann Georg Da-
niel von. — Dr. Phil., würtembergischer
Oberßnanzrath; seit 1820 Mitgl. d. stati-
stisch-topograph. Bureaus und seit 1828
auch der Zolldirection in Stuttgart (N),
geb. 1773, Apr. 16, Tübingen,
gest. 1840, Febr. 21, Stuttgart.
Canstattu. seine Umgebungeu, 8^ Stuttg. 1812
(Daraus in Gilb. Ann. LYII : Von einem Lager
sogenannter Mammuthsknoeben). Beschreib,
von Würtemberg, S«*, Ib. 1823 (Darin viele
Höhenbeslimmungen^ Gab heraus: Jahrbuch
(1818—22) u. dann Jahrbücher für vaterländ.
Geschichte, Geographie, Statistik usw.
Menabrea, Fcderigo Luigi. —
General im Genie der piemontes. Armes.
Prof. d. Mathematik an d. Univ. zu Turin
u. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. daselbst (Or)y
geb. 1809, Sept. i, Chamber^*.
Notices sur la machine analytique de Mr.
CharlM BabbAge, 8^ Gen^ve 184t. — Caicul
de la densit«^ de la terra (Moni. Turin, St^r. II,
T. 1, 4 840). Sur le mouvement d*un pendule
compos<i lorsqu'on tient compte du rayon du
cylindre, qui lui sert d'axe, de celui du cous-
sinet sur lequel il repose ainsi que du frotte-
ment qui s*y d^veloppe (Ib. id.V Disoours sur
la vie et les ouvrages de 0. Bidona (Ib. IV.
1842). M^m. sur les quadratures Jb. Vlll.
1848). M^m. sur la serie de Lagrange ,Ib. id.^
Observations sur la voritable Interpretation
de la Serie de Lagrang« \\h. X. 1849^. Lois
g<>nerales de divers ordres de phenonu^nes
dont l'analyse dopend d'c^quations lin<^aires
aux difforences partielles, tels que ceu\ des
vibrations et de la propagation de la chaiour
(Ib. XVI, 1847). — Nouv. princiiK» sur la dis-
tribution des tensions dans les systt^mes olus-
tiques iCompt. read. XLVi. 185*8^ Note sur
le percemenl des Alpes eatre Modane et Bar-
doo^cbe (Ib. id.).
Mfoard de 1« Orojo, Fra
Jean Baptiste. —^ Prof. d. N
schichte (wo? nicht angegeben). C
d. Pariser Acad. (DBM),
geb. 1775, Mai 2, Le Mans,
gest. 1827, Sept. 30, Terc^.
Sur le quartz commun, fibreux et ra^
se trouve dans le D^partem. de Maine
(Journ. des Mines XXVII, 1807). Obse
avec rdflexions sur l'ötat et les ph6[
du Vösuve pendant une partie des ann*
et 1814 (Journ. phys. LXXX et LXXX
auch fUr sich, 4°. Paris 1815). Möm.
stique sur Beaulieu, D6p. Bouches-di
(Ib. LXXXII, 1816). Sur une substai
mino-siliceuse hydrat^e ou argile pui
trouve aux environs du Mans (Ib. L.
1817). Description de l'ötat des salses
dönais dans \'6i6 de l'annde 1 81 4 (Ib. L
1818). — Viel Zoologisches.
Mettoke (Menkenius), Otto. -
d. Moral an d. Univ. zu Leipzig se
(J) (A) (HL),
geb. 1644, März 22, Oldenbur
gest. 1707, Jan. 29, Leipzig.
Gründete 1682 zu Leipzig die erste
sehe Zeitschrift in Deutschland, die A
ditorum, welche, nach seinem Tode ^
Sohne Johann Bnrokhard (geb. 1674,
gest. 1732, Apr. 1), dem Enkel Friedi
(geb. 1708, Aug. 8, gest. 1754, März
einigen Anderen als Nova Acta Eru
bis 1774 fortgesetzt, eine Reihe von 1'
tauten bilden und in den ersten Jahi
viele wichtige mathematische u. pbysi
Aufsötze enthalten.
Mendana de Neyra, Alv:
Spanischer Seefahrer (B),
geb. 1541, Spanien,
gest. 1595, Oct. 18, Insel St. '
Machte 1568 von Lima aus, wo seil
Dom Pedro de Castro Statthalter war,
eine Entdeckungsreise in der Südsec
welche die Inseln Guadalcanal, St. Ct
Isabella, Santa Cruz u. a. aufgefund*
den. Auf einer zweiten Reise, auf w(
seinen Tod fand, entdeckte er unter
die Marquesas-Inseln, die auch nach il
dana-Inseln genannt werden.
MendOi Johann Friedri
Kunstmeister (1770 — 85) und da
schinondirector bei der Bergacadt
Freiberg . v. MoUJahrb, W) (A),
geb. 1743, Oct. 3, Lebusa,
lausitz
gt^sl. 1798. Juli 1, Freiberg.
Errichtete, erfand u. verbesserte v
scbinen u. Bauwerke im Freiberger
\ier Siehe v. IColl*! Jahrb. a. a. 0.
Meadelssoluii Karl Theod
than. — Mechauicusio Berlin (180
117 -
Mendosa y Bios
du H6nU.
118
- kan Landwehrofficier bis 18SI, lodu-
tfrieller in Schlesien bis 1828, darauf
Steuer-Eianehmer in Glatz und Liegnitz,
oodseit 1835 Revisor d. Haupt-Slempel-
0. FonDular-Magazin-Verwaltung in Ber-
lin. Sohn d. Philosophen Moses Men-
delssohn (NJ (Ot),
geb. 1782, Dec. 8, Berlin,
gest. 1852, Jan. 8, Berlin.
VoD Instnimenten lieferte er: Eine Kreis-
TbeilmaschiDe (4 84 0, die erste in Berlin), Luft-
pompeo mit Glasstiefel (OUb. Ann. XXII),
iroM« Waagen (Ib. XXIX), Sextanten, Borda'
Kbe Kreise, ein Passagen-Instrument für die
Berliner Sternwarte usw. — Gründete \ 889 die
p(riytecbD. Geseltscbafl in Berlin. — Siehe auch
UiiM u.Pistor. Nahm ferner auf verschiedene
lecJio. Erflndungen Patente, die in d. Verhandll.
i Preoss. Gewerbvereins specificirt sind.
Meadoaa y RloSi Don Jos^. —
Capitän in der spanischen Kriegsmarine, in
die er 1776 eingetreten war. Wurde 4789
nach England gesandt, um (für 1300000
leilen) Bücher für d. span. Admiralität zu
bofen, kehrte aber, ungeachtet wieder-
holter Aufforderungen, nicht zurück und
varde deshalb 1800 von der Dienstliste
thoe Gehalt u. Rang ausgestrichen. Mitgl.
d. Roy. Society seit 1793 (GM. 1816;
IMMA) (ZCA.m),
geb. 1763 etwa, . . Sevilla,
gest. 4 816, MSrz 2, Brighton (Bright-
helmstone).*
Tratado de naVegacion, 2 vol. 4^ Madrid 1 787.
Memoria sobre algunos metodos nuevos de
aicular la longitud por las distancias lunares
rtc., fol.. Ib. 1795. CoUeccion de tablas para
rariu osos de navegacion etc., fol.. Ib. 1800.
iirla m^thode de trouver la latitude au moyen
iedeax altitades de soleil (Conn. des temps
>. 1798). Tables des latitudes croissantes (Ib.
d.). Kecherches sur les principaux problömes
la faslronomie nautique (Phil. Tr. 1797). On
M improved reflecting circle (Ib. 1 801 ). Com-
ileta coliection of tables for navigation and
Mitical astronomy, fol., Lond. 1805. Tables
öf faciiitating the calculation of nautical astro-
MMDy, Ib. 181t.
* EiUUifte sieh vom Venweiflanf , weil er in teinon
Tkfiln anter Millionen von Zahlen eine falsche fand.
Beine Fran itarfo darüber aus Oram (QU, 1hl 7, Vol.
LXXXVIl,pt. II, p. 1%8). — Oeit. Mftn 3 (NM).
■anegatti, Franz. — Jesuit, Leh-
>tr d. Philosophie u. Theologie in d. Gol-
l^D zu Graz u. Wien. Beichtvater des
biiers Leopold (SSJ),
geb. 1631, Nov. 5, Wels, Oesterr.,
gest. 1719, Nov. 16, Wien.
Nnla et norma statica de pondere et motu
Pn»i«1onim, Viennae 1691. Goliectiones ma-
iWaaticae de architectura militari, Ib. 1 691 .
Menelaiui. — Mathematiker u. Astro-
nom aus Alexandrien, zu Trajan's Zeiten
in Rom lebend und beobachtend. Schrieb
über sphärische Trigonometrie ein Werk,
welches mit Anderem 1558 von Mauro-
lycus, 1644 von Mersenne und 1707
von Halley (Theodosii sphaericorum
Libr. in et M e n e 1 a i sphaericorum Libr. III,
8^ Oxon. 1707) lateinisch herausgegeben
ward. Menelaus soll identisch sein mit
dem, welcher Manlius von Plinius, Me-
nalo von Plutarch und Millaeus von
den Arabern genannt wird (B) (ÜH) (Mi).
MoBgOi Johann. — Mineralienhänd-
ler, viel auf Reisen, zuletzt in Lübeck wohn-
haft (M. W),
geb. 1788, . . . Steinau im Uanau*schen,
gest
Winke für d. Würdigung d. Mineralogie als
Grundlage aller Sachkenntniss, S«', Hanau 1 81 9.
Beschreib, d. Geyser in Island (Allgem. An-
zeig, d. Deutsch. 1819). Nachrichten von Is-
land (Ib. 1820). Brief!. Mittheil, über d. Geo-
gnosie von Russland (Leonhard'i Taschenbuch
1826).
Meagoll, Pietro. — Geistlicher, seit
1650 Prof. d. Mechanik am Collegium No-
bilium zu Bologna, seit 1660 auch Pfarrer
an S. Maria Magdalena in Via San Donata;
Schüler Ca valicri's (F) (B) (BD) (Mz.RJ,
geb. 1625, Bologna,
gest. 1686, Juni 7, Bologna.*
Via regia ad mathematicas ornata, Bonon. 1 655.
Geometriae speciosae elementa, 4**, Ib. 1659.
Refrazione e paralasse solare, 4^ Ib. 1670.
Speculazioni di musica, 4^ Ib. 1670. Circolo,
4^ Ib. 1672. Theoreme arithmeticum, 4^ Ib.
1674. Arithmetica reaiis, 4«, Ib. 1675.
* geet. Juni 16 {Orl),
Minier, Jean Antoine Brutus. —
Apotheker in Paris (G. 1854^,
geb. 1795, Mai 17, Bourgueil (Indre-
et-Loire),
gest. 1853, Dec. 19, Passy,
Mitarbeiter am Journal de pbarmacie.
du Mdall| August Peter Julius.
— Dr. Phil., von 1809 an Apotheker zu
Wunstorf, Königr. Hannover, daneben von
1811 bis 1813 Director d. Pulver- u. Sa-
linen-Wesens für d. Ocker- u. Aller-De-
partem. des damaligen KÖnigr. Westphalen
und seit 1824 hannövr. Ober-Bergcommis-
sär (N) (A.Ph.LXXWlJ (BR.LXXYÜl),
geb. 1777, Nov. 4, Celle,*
gest. 1852, Juli 28, Wunstorf.
Chemische Analysen unorgan. Körper, 8^
Smalkalden 1828. GeschichtL-wissenschaftl.
8*
119
MenioB
Xential.
IM
Darstell, d. Stöchiometrie u. Elektrochemie,
8^ HannoY. 18S4. Chemische Forschnngen im
Gebiet d. anorgan. Natar, 8^, Ib. 4825. Neue
physikal. Untersuch, d. Schwefslwassers zu
Elisen, 8^ Ib. 4 886. Leitfaden z. ehem. Unter-
suchung d. Naturkörper usw., 2 Bde. 8°, Go-
tha 1889. Die Reagentienlehre für d. Pflan-
zenanalyse, 8^ Celle i 884, 8. Aufl. 4 841. Hand-
buch d. Reagentien- u. Zerlegungstehre usw.,
8®, Lemgo 4 886. Die Analyse d. thierischen
Concretionen usw., 8«, Altena 4 837. Gedan-
ken über mancherlei Gegenstände d. Welt- u.
Menschenkunde, 4 Bde. 48°, Celle 4 889 u. 4 840.
Treuer Wegweiser für arbeitende Chemiker
usw., 8«», Nürnb. 4848. — Sehr viele (angeb-
lich 4 83) pharmaceut. u. ehem. Aufsätze in
Tro]imiidor£r« Journ., Sohweigg. Journ., Bran-
det* Archiv, Taschenbuch f. Scheidekünstler,
Oilb. Ann. u. Büchner*! Repertor., die gröss-
tentheils im letzteren (Bd. 78) aufgezählt sind.
* FranxOfischer Abkunft.
MeailM (Meine), Matthias. — Von
4 578 bis 4 579 Prof. am Gymn. zu Danzig,
dann Prof. ord. d. Mathematik an d. Univ.
zu Königsberg, daneben auch seit 4 585
fürsti. Bibliothekar daselbst (J) (Am),
geb. 4 544, Danzig,
gest. 4 60f, Juni 3, Königsberg.
Von aller Geschlecht der Cometen, Danzig
4 578. De rotunditate terrae et aquae. Gründ-
liche observationes astronomicae. Schrieb von
4586 bis 4 608 Kalender und auf das Jahr 4 588
ein astrolog. Prognosticon.
MenMSi Daniel. — Prof. d. Mathe-
matik an d. Univ. zu Lund seit 4738 ; frü-
her Assistent von M. Triewald in Stock-
holm, wo er auch Vorlesungen hielt und
Versuche mit der Taucherglocke machte.
Mitgl. d. Leopoldin. Academie fS) (Gz),
geb. 4 699, Nov. 87, Arbogä,
gest. 4 743, Juni 4 3, Lund.
Om hydrostatiska vagbalancers bruk och nytta,
4 788. Om ett nytt satt alt segla.
Mensing, Johann Gottlieb Wil-
helm. — Lehrer d. Mathematik u. Physik
am Pädagogium zu Halle von 4 8 4 6 bis 4 8 8 0,
dann Prof. am Gymn. zu Erfurt bis 4 856;
seitdem pensionirt. Secretärd. königl. Acad.
gemeinnütz. Wiss. zu Erfurt, 47 Jahre lang
(Or),
geb. 4 798, Sept. 4 6, Nenndorf, Kur-
hcsscn.
Die Lehre von d. wichtigst, algebraisch-ana-
lyt. Formen, 8", Erfurt 4 883. Leichtfassl. An-
leit. zu stöchiometr. Rechnungen usw., 8°,
Ib. 4 884. Elemente d. Geometrie, 4 Thl. Pla-
nimetrie, Ib. 4 887. Die gemeine Rechenkunst
usw., Ib. 4 838. — Aufsätze in Onmert's Ar-
chiv, I (4 844) u. II (4 848). — Übersetzte Che-
vreal's Considörations g^n^rales sur l'analyse
organique, 8°, Gotha 4 886.
Meatelle, E d m e. — Prof. d. Geo-
graphie, vor d. Revolution an d. MililSr-
schuie, nachher an d. Central- u. Normal*
schule in Paris (B),
geb. 4730, Oct. 4 4, Paris,*
gest. 48 4 5, Dec. 88, Paris.
Manuel gäographique, Paris 4 764. Trait^de ^
la Sphäre, 4 8<*, Ib. 4 777. Cosmographie <^1^
mentaire, 8°, Ib. 4 784. Cours complet de coi-
mographie, de Chronologie, degäographieetc.,
8 vol. 8°, Ib. 4 804 ; 8*"* ödit., 4 vol. 8». Ib. 48#«.
Atlas univ. de g^ographie pbysique et politiqoe
etc., fol.. Ib. 4806. MitXalte-Bmn: Geogra-
phie universelle ancienne et moderne, maüi^
matique, physique, statistique, politique etc.,
4 6 vol. 8**, Ib. 4 803— 7. — Noch verschiedene
geogr. Schriften.
♦ geb. Oct. 13 (Q) (DF),
Mentellei Fran^ois Simon. —
Bruder des Vorigen. Ingenieur, machte im
Auftrage d. französ. Regierung eine wis-
senschafll. Reise nach Cayenne (BS),
geb. 4734, Paris,*
gest. 4 799, Dec. 84, Cayenne.
Observations m^t^orologiques etc. faitea I
Gayenne pendant 4778—89 (Mem. Inst., Sav.
Strang. I, 4 805).
* geb. 1732, . . ., gest. 1800, Jan. . . (BC) (Q) (DF) (i).
Meaizel (Menzel), Christian.—
Dr. Med., Leibarzt des Kurfürsten Fried-
rich Wilhelm von Brandenburg. Mitgl.
d. Leopold. Academie (Mise, Acad, Nat, Cw.
\ 699 et 4700; (ANC) (J) (A),
geb. 4 688, Juni 88, Fürstenwalde,
gest. 4 704, Jan. 47, BeHin.
De lapide bononiensi in obscuro lucens, 8**^
Bilefeldiae 4675. De iridis coelestis compara-
tione cum coloribus hypostaticis sive pigmen-
tis, herum ordine et natura (Mise. Acad. Nat.
Cur. 4 684). De iride solari alba (Ib. id.). De
iride aureo-lutea solari etc. (Ib. id.). De iride
coeiesti rubra solari ; item de aurora matutina
et vesperlina etc. (Ib. id.). Judicium de pati-
nis parvis aureis iridum coelestium (Ib. id.).
De coloribus iridis etiam in flamme ignis et
candelae spectabilibus (Ib. 4 686). De iride so-
lari in planitie terrae et arachnia meteoro (Ib.
id.). De iride prope soiem visa (Ib. id.). De
Stella cadente meteoro (Ib. 4690). — Botani-
sches u. Sinologisches.
Mentzel (Menzel), Johann Chri-
stian. — Sohn des Vorigen. Dr. Med.,
auch Leibarzt des Kurfürsten Friedrich
Wilhelm von Brandenburg. Mitgl. d. Leo-
poldin. Academie (ANC),
geb. 4 664, Jan. 4, Berlin,
gesL 4 74 8, Mai 4 7, Berlin.
De lapidibus serpentum sie dictis (Mise. Acad.
Nat. Cur. 4 690).
Rl
Montier
Merck.
122
, HeBtxer, Balthasar. — Prof. d.
lathematik erst an d. Univ. ^zu Giessen
(<676 — 95), dann am Gymn. zu Hamburg
m; (Sil,
gpb. 1651, Febr.Jf, Rinteln,
gest. 1727, MSrz 8, Hamburg.
Diss. de refractione, 4^ Gis8ae4676. Cometae
deicriptio a ii Dec. 1680 usque ad finem Jan.
\m visi, 4", Ib. 4681. Positiones arithme-
tieae.geometricae etastroDomicae, 4", Ib. 1 682
eil69S. De immobilitate terrae, Ib. 1689. Po-
rismala f;eographica et astronomica , 4°, Ib.
4111. Disp. de inagistro malbeseos, 4^, Ib.
<M1. Vorarbeit u. Schattenriss einiger ma-
themat. Wissenschaften, 4^ Hamb. 1696. See-
Irtongeographicum, 8°, Ib. 1712. Das entlarvte
Wetterglas, Ib. . . . Die von nicht wenigen
ciriosen Astronomis verlangte Nachricht der
iwir selten zum Vorschein kommenden, den-
»ochA. 1690 etc. u. diesesmai d. 9. Nov. 1728
nm i**» Male würkl. observirten Conjunction
düerciirii u. d. Sonne, 4«, Ib. 1728. Kurzer
Entwurf des im März 1710 gesehenen hellen
Lichts, Ib. 1716.
Meatziageri Franz Ignatius. —
frof. d. Chemie u. Botanik an d. Univ. zu
^niharg (Jubiläum d, üniv.Freib. 1 Si6)(N),
geb. 4745, Nov. 19, Möski roh am Ab-
lach,*
gest. 1830, Jan. 20 od. 22, Freiburg.
Gcricbtl. angeordn. Untersuchung d. Essigs
(hdaer'i Repert. XVI, 1824).
* !■ Breitfaa.
Mereadleri J . . . B . . . — Ingenieur
IQh
geb. I7i8 etwa,
gest. 4 816, Jan. 14, St. Foix,
iwlierches sur les ensableifients des ports de
Der etc., Montpellier 1788. — Hinterliess
iMidscbrifftlich : Histoire gönärale des mou-
«Büeots de la mer et de l'atmosphöre ou M6-
Morologie universelle, in 9 Bdn.
■eroati, Michele. — Intendant d.
vaticanischen Gartens, dann Protonotarius
aposloHcas und päpstlicher Leibarzt (Ni.
xxxvin;,
geb. 4 544, Apr. 8, SanMiniato,Tosc.,
gest. 4 693, Juni 25, Rom.
Meuilotheca , opus posth. etc., fol., Roroae
^47. Appendix ad metallothecam etc., fol., Ib.
4749. Beides von Lanciai herausgegeben.
MeroatoTi Gerhard. — Lebte lange
iD Ldweo (wohl von Anfertigung von Land-
Urteo u. Globen), zog dann nach Duis-
burg; führte zuletzt den Titel Cosmograph
des Herzogs von Jülich (J) (Fjtp) (Kästner,
Gesch, d, Math. IN),
geb. 4512, MMrz 5, Rupelmonde,*
gest. 1594, Dec. 2, Duisburg.
Globi terrestris sculptura, 4 544. Gtobi coele-
stis sculptura, Lovani 4 551. De usu annuli
astronoraici. Ib. 4552. Chronologie a mundi
exordio ad a. 4668 ex eclipsibus et observatt.
astronomicis etc., fol., Colon. 1568. Tabulae
geographicae ad mentem Ptolemaei restitutae,
fol.. Ib. 1578. — Erfinder der nach ihm be-
nannten Projection, nach welcher er 1550
(oder, wie Andere wollen, 1569) Seekarten zu
Löwen herausgab, ohne jedoch das Princip zu
veröffentlichen, was erst 1 599 durch fi. Wright
geschah.
* Bapelmonde in Flandern, nicht Boennonde.
Meroator, Bartholomäus. — Sohn
des Vorigen (Fpp) (J),
geb. 1540 etwa, . . . LÖwen.
gest. 1568,
Notac breves in sphaeram I. deSaerobostogeo-
graphiae et astronomiae rudiroenta suggeren-
tes, 8°, Colon. 1563.
Meroaior (Kaufmann), Nico laus. —
Studirte in Kopenhagen, wo er sich lange
aufliielt; ging dann nach London, ward
dort Mitgl. d. Roy. Society und trat sodann
in französ. Dienste, um bei Anlage d. Was-
serwerke von Versailles mitzuwirken (B)
(J) (W) (NK),
geh beim Kloster Cis-
mar,*
gest. 1687, Febr. . ., Paris. •*
Cosmographie s. Descriptio coeli et terrae in
circulos etc., 8**, Dantisci 1651. Trigonoroe-
tria sphaericorum logarithmica etc., 8®, .Ib.
1 651 . Astronomie sphaerica etc., 8", Ib. 1 654 .
Rationes mathematicae subductae, 4®, Hafn.
1658. Hypothesis astronomica nova ejusque
cum observationibus consensus, fol., Lond.
1664. Logarithmotechnia s. Methodus nova
accurata et facilis, construendi logarithmos
etc., 4^ Ib. 1668 et 1674. Institutionum astro-
nomicarum libri II, de motu astrorum com-
muni et proprio, secundum hypotheses vete-
rum ac recentiorum praecipuas etc., 8«, Ib.
1678. Eaolidif elementa geometrica libr. VI
nova methodo deroonstrata, 12^^, Ib. 1678. —
Certain problems touching some points of na-
vigation (Phil. Tr. 1666). Some considerations
concerning the gcomctric and direct method
of Castini for finding the apogees, excentrici-
ties and anomalies of the planets etc. (Ib. 1 670).
* In Wagrien, Holstein.
** geb. 1040 (wohl faUch); gest. 1604, . . . {BD),
Merok (Merk), Johann Heinrich.
— Kricgsrath, Oberkriegszahlmeister in
Darmstadt. Ward 1787 Mitgl. d. vonTre-
bra und Born gestifteten mineralog. Ge-
sellschaft (A) (M) (St),
geb. 1741, Apr. 1 1, Darmstadt,
gest. 1791, Juni 27, Darmstadt.*
Sur les OS fossiles d'elephans et de rhinoceros,
qui se trouvent dans les pays de Ilesse-Darm-
stadt, trois Lettres ä Mr. deCmie, Darmst.
123
Herok
Herian.
124
4 78S, 84 et 86. Vom Ursprung d. Fossilien in
Deutschland (Wieland's Teutscb. Mercur 4 784).
Noch einiges Petrefactologisches in d. Hess.
Beitr. z. Gelehrsamkeit u. Kunst. — Über-
setzungen.
* BrtehoM dch.
Merok| Johann Anton. — Wurde
I78S Mitgl. d. Landes-Ockonomie-Depu-
.tation in Darmstadt mit d. Gharacter eines
Kammer- u. Medicinal-Assessors (A) (St),
geb. 1756, Darmstadt,
gest. 4 805, Juni i, Darmstadt.
Auszug aus d. Tagebuch e. Naturforschers auf
e. Reise durch d. Schweiz u. e. Theil von Ita-
lien (Teutscb. Mercur \ 779) . Von besserer Be-
reit, d. Violensyrups (Baldinger*! N. Magaz.
Bd. II). Mineralogisches in Klipitein*! mine-
raiog. Briefwechsel.
Merok| Heinrich Emmanuel. —
Sohn des Vorigen. Apotheker in Darmstadt ;
Mitgl. d. MedicinalcoUegiums daselbst (Or),
geb. 4794, Sept. 4 5, Darmstadt,
gest. 4 855, Febr. 4 4, Darmstadt.
Opiumgehalt d. reifen Mohnköpfe (Lieb. Ann.
IV, 4 83S). Bereit, d. Godeins (Ib. XI, 4 884).
Über d. im Handel vorkommend. Opiumsor-
ten u. deren Gehalt an organ. Basen (Ib. XVIII,
4 886) . Über e. eigentbüml. Stoff (Porphyroxin)
des bengal. Opiums (Ib. XXI, 4 887). Über
Xakla'i Bereitung d. essigsaur. Morphins (Ib.
XXIV, 4887). Neue Säure im Sabadillsamen
(Ib. XIX, 4 889). — Notizen in Baohner*! Re-
pert. u. Oetsrer*! Magazin. War 4 835 u. 4 886
Mitherausgeber von Liebig*! Annalen.
MeroklelBi Albrecht Daniel. —
Pastor erst zu Mayn-Stockheim (474 4 — 4 6),
dann, von 4 749 an, zu Sickershausen im
Ansbach'scfaen. Mitgl. d. Leopoldin. Aca-
demie (AJ,
geb. 4 694, Oct. 27, Windsheim,
gest. 4752, Sept. 9,
Mathemat. Anfangsgründe, 5 Thie., Erfurt 4 78S
— 87. De emendanda massa vitrea, pro aqui-
rendis lentibus perfectioribus in opticis adhuc
desideratis (Act. acad. nat. cur. IV, 4 737). De
refractionis ratione in unoquoque frustro vi-
treo ÜBcillime invenionda (Ib. VI, 4 743).
Morlan, Hans Bernhard. — Erst
Prof. d. Rhetorik an d. Univ. zu Basel (seit
4744), dann 4750 Mitgl. d. Acad. d. Wiss.
zu Berlin, 4 774 Dircctor ihrer Klasse d.
schön. Wiss. u. 4797 beständiger Secretär
derselben (A) (Ancillon, AbhandlL Ber-
lin. Acad, 4 804—4 4;,
geb. 4 723, Sept. 28, Liestal, Gant. Basel,
gest. 4 807, Febr. 4 2, Berlin.
Systeme du monde, 42^ Bouillon 4770, 2""«
Mi. 8^ Paris 4 784 (Umarbeitung von Lam-
berts geolog. Briefen) . — Viel Philosophisches.
Merlan, Pete'r. — Prof. d. Physik
an d. Univ. zu Basel von 4824 bis 4835,
seitdem Prof. honorarius. Seit 4 847 andi
Präsident d. Erziehungscollegiums d. Unif.
Mitgl. d. kleinen Raths (Or),
geb. 4795, Dec. 22, Basel.
Beiträge zur Geognosie, 2 Bde, 8^ Basel 4 811
—82. Über d. Wärme d. Erde in Basel, 4*,
Ib. 4 828. Übersicht d. Zustandes unswn
Kenntniss d. Naturkunde d. IGantons Baiel,
Ib. 4 826. In Basel wahrgenommene Erdbe-
ben, 4°, Ib. 4 834. — Versuch e. Erklär, d.
Wirk. e. Besetzung von losem Sande bdn
Sprengen mit Schiesspulver (OUb. Ann. LVII,
4 84 7). Über d. Bildung d. Grundeises in Flüt-
sen ^eisaner*! Ann. d. allgem. schweif. Ge-
sellsch. II, 4 824). Geognost. Durchschitt dorcb
d. Juragebirge von Basel bis Kestenholz bei
Aarwangen (Denkschr. d. allgem. Schweiz.
Gesellscb. I, 4 829). — Viele geognost. o. mo-
teorolog. Aufsätze u. Notizen in d. Bericbtei
d. naturf. Gesellscb. zu Basel, z. B. : (Überd.
Bildung d . Grundeises in Flüssen (1, 4 884—15).
Über d. Windverhältnisse von Mühlbauseo B.
Basel (II, 4 835—36). Beitr. z. Kenntnisi d.
marinischen Tertiärformation im Gant. Hui
(III, 4886—38). Über d. Zusammenhang d.
Erdbeben mit atmosphär. Erscheinungen (Ib.).
Über fossile Bohrmuscheln in d. Jurafonni-
tion (IV, 4888—40). Überd. Stand d. Rhein
bei Basel (Ib.). Über d. Theorie d. Gletsdier
(V, 4840-42). Überd. Regen Verhältnisse 1«
Basel u. Mühlhausen (VI, 4 842—44). flberi
Diluvialbildung d. Gegend von Basel (Ib.). tSlM
d. Vorkommen älterer Gesteinsformationen ii
d. üstl. Alpen (Ib.). Beitr. z. Geschichte d.61elr
scher (VII, 4 844—46). Geognost. BemerkL
aus Wallis (Ib.). D« über d. Kaiserstubl IM
Breisgau (Ib.). Über d. gegenseitigen Bei^
ungen d. warmen Quellen zu Baden im Gast
Aargau (X, 4 850—52). Über d. Aargauische!
Jura (Ib.). über d. Geologie d. Vorarlbei|-
schen Alpen (Ib.). — In d. Verbandll. denfli-
ben Gesellscb. z. B. : Über d. Fldtzformatie-
nen d. Umgegend von Mendrisio (Hfl. 1,4854).
Über d. St. Cassian-Formation in Vorarlberg
u. d. nördl. Tyrol (II, 4855). Über Petrefactea
aus d. Stockhornkette, den Italien. Alpen o.d.
Gegend von Lugano (Ib. id.). Mittel aus d. me-
teorolog. Beobb. zu Basel von 4 829 — 58 (Ib. VI,
4 859). — Ferneres in v. Leonluurd's Tascbea-
buch (von 4 820 an, z. B. : über e. neueKry-
stailisation d. Flussspaths, Jahrg. 4898) um
V. Leonhard und Sronn's Jahrbuch.
Merlan, Rudolph. — Erst Kauf-
mann, dann Prof. am Pädagogium in Basel
von 4 827 bis 4 830 und seitdem Prof. d.
Mathematik an d. Univ. daselbst. Bmdei
des Vorigen (Or),
geb. 4 797, März 4 5, Basel.
Über d. Bewegung tropfbarer Flüssigkelten ii
Gefässen, 4^ Basel 4 828. Grundzüge d. Linear
perspective, Ib. 4 882.
MerU
Hen.
136
rll, G.iuseppe. — Ingenieur-
Intendant d. Fortificationen d. Kö-
ilieo, dann Studiendirector beim Mi-
senhause zu Mailand (Gn.LtLXlXJ
(BS),
. 1759, Aug. S2, Mailand,
t. 1829, Apr. 28, Mailand,
r la soluziooe delle questioni suU' uso
oe e specialmente sugli orarj (Anhang
Ifnoai'i Sulla condotta delle acque). —
iss bandschriftl. : Trattato sulle curve
e an solido imaginato dal Kerli e in-
)iMeno.
■Udres (Demerlierius), Jean de.
. d. Mathematik am College royale
(CF),
Amiens,
. 4 580, Febr. 23, Paris,
ram rectarum per quadratam georoe-
imensionibus, Parisiis 4 568. La pra-
g^om^trie döcrite et dömonträe, Ib.
art de mesurer toutes superficies reo-
tiröe des elemens d'Suolide, Ib. 1606.
Tem, B I a s i u 6. — Dr. Phil., erst
»Cent an d. Univ. zu Göttingen (1781
iann Prof. d. Mathematik u. Physik,
i auch der Kameralwissenschafl an
. zu Duisburg, endlich seit 1804
Oekonomie, Kameralwissenschaft
anik an d. Univ. zu Marburg (St)
(P) (N) (M. ii;,
1761, Febr. 4, Bremen,
. 1824, Febr. 23, Marburg.
;. Anfangsgründe d. Mathematik, Phy-
alargeschichte, 2 Bde. 8«, Duisburg
». — Viel Naturbistorisches.
pet, Chris top her.^ — Dr. Med.,
rzt in London. Aufseher des Mu-
irveranum (BD) (B) (A),
1614, Febr. . ., Winchcombe,
Gloucester,
. 4 695, Aug. 19, London,
mm naturalium Britannicarum, con-
getabilia, animaiia et fossilia in hac
sperta, 8«, Lood. 1667, 8*^» edit. 8°,
The art of refining gold and silver
1678}. On the tin mines and working
in Cornwall (Ib. id.). — Übersetzte
iri. De arte vitraria, mit Noten. —
les.
8aiS|JacquesMichelTabary.
mom auf d. Expedition von Ker-
nach d. Südsee (RA, W),
1754, Paris,
4774, März 34, . . . .*
lische Beobachtungen.
deh in einem Fieberanfall bei Mada^^scar ina
Meriettnai Marin. — Minorit; lebte
folgweiso'in d. Ordensklöstem zu Paris, zu
Nevers (daselbst von 4 64 4 mehre Jahre
Philosophie u. Theologie lehrend) und wie-
derum ^u Paris , von wo er indess später
eine Reise nach Holland und eine vierma-
lige nach Italien machte (Ni. XXXIIi; (HMJ
(BDM) (B) (J) (A) (Oeit),
geb. 4 588, Sept. 8, Soulti^re,*
gest. 4 648, Sept. 4, Paris.
Euolidif elementorum libri ; ApoUonii Pergaei
conica ; ftoreni de seclione coni et cylindri ;
Arohimedis opera ; Theododi, Keiielai et Xaa-
rolyei sphaerica et cosmographica ; mechani-
conim libri ; Commandini et Luoae Talerii libri
de centro gravitatis soüdorum, 8 vol. 16«, Pa-
ris 1 626. Trait^ de rbarmonie universelle, oü
est contenue la musique thöorique et pratique
des anciens et modernes, 8®, Ib. 1627. Qnes-
tions inouies on Röcröation des Savans, con-
tenant beaucoup de choses qui concernant
principalement la philosophie et las mathö-
matiques, 4®, Ib. 1 684. Questions harmoniques,
8°, Ib. 1684. Questions thäologiques, physi-
ques, morales et mathömatiques, 8^ Ib. 1684.
Les möcaniques de Oalil4e traduits du latin,
avec des additions, 8^ Ib. 1684. Harmonico-
rum libri XII, in quibus agitur de sonorum
natura, causis et effectibus, de consonantis et
dissonantis rationibus, generibus, modis, can-
tibus, compositione, orbisque totius harmo-
nicis instrumentis, fol.. Ib. 1686; französisch,
2 vol. fol.. Ib. 1686 ; vermehrt lateinisch, fol..
Ib. 1648. Cogitata pbysico-mathematica etc.,
4**, Ib. 1644 (Darin z. B. : De hydraulico-pneu-
maticis phaenomenis; De arte nautica; De
musica theorica et practica et de harmonia ;
Phaenomena mecbanica ; Phaenomena balli-
stica). Universae geonietriae, miiteaque ma-
thematicae Synopsis etcollectio propositionum
omnium geometricae conicoruroqne auto-
rum, veterum et recentiorum ; mecbanicomm
libr. II, opticorum libr. VII, 4«, Ib. 1644. No-
varum observationum physico-mathematica-
rum Tomus tertius, 4^ Ib. 1644.
* Bei Boarg d^Ois«, Le Maine.
Miryi Jean. — Wundarzt am Hotel-
Dieu in Paris. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. da-
selbst seit 1 684 (Mem, Par. Mit) (Ni, XJ
(B) (A),
geb. 4 645, Jan. 6, Vatan, Berry,
gest. 4722, Nov. 3, Paris.
Des mouvemens de Tiris et par occaslon de la
partie principaie de Torgane de la vue (Mto.
Par. 1 704). Sur quelques faits d'optique et sur
la manidre dont se fait la vision (Ib. 1710).
Sur le nerf optique (Ib. 1712). Eiplicatioo du
phönomöne des yeux du Chat plongöa daos
l'eau dont le fonds paroit fort eclairö et dis-
paroft absoiument ä l'air (Ib. id. bist.}. « Viel
Medicinisches u. Anatomisches.
Morz, Ernst Karl Friedrich. —
Pfarrer erst in Hanau, dann zu Bruchköbel
1J7
Mfln
bei Hanau (Ann. d. Wetlerau. Gatllsch. XU)
(M. nj,
geb. 1776, Fobr.SS, Hanau,
gest. 1813, Nov. 19, BruchLÖbel.*
Uit E. C. T. LMmhud und J. H. Kopp : Syste-
mat.-labellar. Übersicht u. Cbarabteristik d.
UiDeralkürper, rol., ("raDkr. b. H. ISOe. —
War Mitalifter d. Wette rauBChea GeselUcb. (.
NaturwiM. im J. 1808.
'■ul. Noi, 30(X(on*ard'i rrwAn». VII); NsT.a
Mars, Georg. — Seil 1818 Werk-
führer unter Fraunhorer, dann nacb
dessen Tode [I 816} Dirigent der optischen
Ablheitung desUlzschneider'schen In-
alituls, in weldies er 1830 mitHahler
als Theilbaber eintrat. Uebernahm es käur-
lich 1839 mit Hahter, dann nach dessen
Tode (1846) allein und führle es seildem
mit seinen Söhnen Sigmund und Lud-
wig unter den weiterhin benannten Fir-
men (Or) (GAU.XXKIV, S4SA
geb. t793, Jan. S6, Bicht b. Benedicl-
beuern.
Das 1BDS voD t. DtuolmBidaTzuBeDedictbeu-
ern gegründete uad jetzt (1 SS9] unter der Firma
Han ft Bohn zu München blühende optische
Institut bat Kerractorea, Heliometer und Ob-
jective in einer Anzsbl, Grösse und Vollen-
dung geliererl, wie sie noch nie aus einem
Bhalichen Institute tter vorgegangen sind. Zum
Belege diene folgendes Vorzelchniss, worin die
vorzüglichsten der Tür verschiedene Stern war-
ten gelieferten Objeclive mit O, Fernrohre ohne
AufslelluDg mit F, psrsllactisch raontlrlen He-
liometer u. Refracloren respective mll H u. R,
unter Beifügung ihrer OefTnung, ausgedrückt in
Pariser Zotion, angegeben und chronologisch
nach den fotgweisen Perioden des Instituts ge-
ordnet sind. 1. Periode, trmiahotui (bi>
IBIS): Dorpat, R,S; Neapel, R, 7. I.Periode,
O. Xara (bis <B39j : Berlin, R, 9 ; Kasan, R, 9 ;
München, B, IS'/,; Konigsbei^, H, 6. ». Pe-
riode, Q. KankKaUer (bisISifi); Pulko-
wa, n, tt; Kiew, H, 9; Washington, R, 9; Cin-
cinnaU, R, tO'/i; Putkowa, IJ, T, Bonn, H. B
~4. Periode, O. Ken * Salm [Sigmund] (bis
18*7}'^ New Cambridge (Vereinigte Staaten),
R, Ui CapstadI, R, 6%. 9. Periode, O.Hen
kSBlme [Sigmund u. Ludwig] (bis 1 8S8) : Green-
wicb, 0, It ; auf Bestellung von Airy in Green-
wich, F, 8 ; auf Bestellung des Optikers Ko«i
In London, 0, loYi: Moskau, R, 10; Madrid
R, 1 0 i Rom, R, 9 ; Sholby vitte (Vereinigte Staa-
ten), R, 7; Cbrislianla, R, 7; Oxford, HO, 7
8. Periode, Q. Ken * Sohn [Sigmund] (je-
tiige) : Palermo, R, 9; Kopenhagen, F, 10%.
ZurZeit[<SG9) sind in Arbeit: Lissabon, F, 1t;
Leiden. R, 7; Florenz (für Damljawikl], R, T;
Sidney in Australien, R, 7 ; endlich unbestellt,
F, 16. (Mltgelbeilt von S. Man).
Merz, Ludwig. — Dr. Phil., Sohn
des Vorigen n. Theilbaber an d. oplischeu
InslituI desselben; Docenl an d. l
Hünchen seit 1844 (Or}, ■
geb. (817, Uärz 31, Beoedtcl
gest. 1S58, HSrx 16, Hüncheii
tibar Analogie von Licht u. Warme, T
IStl. Optik, besonders Tür AugenS
[b. IS4S. — Ein Paar optische Versuch
Ann. LXIII, IBit). Neuer Apparat z.
Brennweiten (Ib. LXIV, 1S(S). (Sher
Frannliofar hinterlassene und jetzt ii
optjnstilut verfertigte GlaslIb.LXXX
I Geographie und einiges Socia
, Anton'. — Dr.Med
Arzt In Wien (wo er 177i mit Fat
den Uineralmagnel als Heilmittel an
den suchte, bald aber aur den soj
ten Ibierischen Uagnelismus, den
verßel), darauf in Paris
in London und in verschiedenen
Deutschlands, lulelzl in der Sch^
bend(M.U),
geb. 1733, Hai23, Weil bei f
Rhein,*
gest. 1815, Hai S, Meersburg
densee.
De plaularum influtu, Viennae 1761
schreib, an einen auswart. Arzt übei
neicur, Ib. 17T5. Ui^m. sur la d<!coi
magnätisme animal, tl°, Paris 177!
hislorique des faits relalifs au megniiti
S-, Land, 1781. Hisloire abräg^e dt
tisme animal, 8°. Peris178S. RequiUi
tament pourobtenir un examen plus
que celui des commissaires, IS. 0
Hecueil des pi^ces )es plus int^ress
Iemagnetismeanimal,t7at. M^m.de
mei sur ses decouverles, Paris 1799,
bith; Mesmerismus oder System d
Magnetismus, i Dde. 8", Berlin ISIS.
inig^n f
nu 111
i^nbuig.
Hallemans
Messersohmldl, 0 an i e I G<
— Dr. Med-, ging 1716 nach Pe
und macble seil I7f9 mit spSrIii
lerslützung seitens d. russ. Regier
gedelmte wissenschani. Reisen in
(A) (FP. 183i;,
geb. 1685, Sept. 1 6 (N. St.), D
gest. 1735, S
Nachrichten von seinen Reisen in Pa
dischen Beiträgen, Bd. 111 und Qei
schreib, d. russ, Reichs, Bd. l. — Mi
Beobb. u. geogr. Ortsbestimmung«
schriftl. im Archive d. Petersb, Aca<
, Charles. — Erst
Q J. N. Delisle, dann Astrono
1»
Mötheiie
Metternich.
130
rioe, Hilgl. d. Byreau d. Longitudes u. d.
Aead. d. Wiss., sowie d. späteren Instituts
iohris (B) (Dehimbre, Mem. Inst. U) (Q),
fieb. 1730, JdBt 26, Baidon vilter.Loibr.,
gest. I g 47, Apr. H — 1 1, Paris.
Grande comile qoi a para ä )a oai^sance de
Nipolton4e-Grai}d, d^couverte et observöe
pend«nl quatre mois, 4°, Paris tSOS. — Sehr
viele Abhandll. (astron. Beobb. u. Berechn.)
io d. M^m. de Paris, z. B. : Cataiogue dös n^-
boleuses et des amas d'^toiJes, que Ton d^-
couvreparmi les ötoites fixes, sur Thorizon de
Paris (Ib. 4774). Sur des points de Uimiöre
^ol s'obitervent pr^entement sur \es nnses de
anoeau de Saturne dans ses r^^apparilfons en
1774 (Ib. 4774). Obs. d'une band« obscurequi
^roit sur le glol>e de Soturne (Ib. 4 776). Obs.
nnf^uli^re d'une prodfgieuse quantit«^ de petils
(lobules qni ont passö au devant du disque
Io soleil, le 4 7 Juin 4 777, depuis 4 4>* 46' du
natin jusqo'ä 441" 54' (Ib. 4777). Sur la sub-
imation du mercure dans la partie vide des
Qbes de baromd^^, produite par les rayons
lu soleil (M«in. Inst. II, 4799). Sur la chaleur
lirecte des rayons du soltit sur les thermo-
mHres en 4793 et Sur la cbaleur de Teau ex-
[K)s6e au soi«il dans an bocal de verre trös-
mJDce, en 4 798 (Ib. IV^ 4 803). Observations
etdessin de la grande et belle nöbuleuse de
laceinture d'Androm^de etc. (Ib. Vlir, 4907).
- Fernere AuCUitze in d. Connaiss. d. temps,
Xtei. Berlio. Phil. Tr.. BeU'i Ephemeriden. —
I. entdeckte von 4758 bis 4 84 4 vierzehn Co-
meIeD (Siebe Olbett' Yerzeichn. in Sehunia-
(Wi Astron. Abb. 1, 4898), machte die Beobb.
zurVoyage du Marquis de Ooujtanvauz sur la
fftgile l'Aurore pour assayer plusieurs in-
ttnmeoti relatifs k la longitude, 4^ Paris 4768
(idirtvon A. O.JNBfr^), und gab heraus : Obss.
»«I^oroiog. fiiltea k P6kin per le P. Amyot,
*M?74.
■itheriei s. La M^therie.
Kethott, s. Meton.
IIeti«S% Adriaan. — Dr. Med., Prof.
d. Mathematik u. Medicin an d. Univ. zu
Fraoeker (Series Professorum Franequera-
geb. 4 57 1 , Dec. 9, Alkmaar,
gest. 4 636, Sept. 6, Franeker.**
Ooctrioae sphaericae Libr. V, 8<*, Francof.
<S94, Franeq. 4 598. Astronomiae universae
iiftilQUones , 8^ Ib. 4605. De gemino usu
itriosque globi, 4<», Ib. 4 644. Geometrices per
isom circini nova praxis, 8**, Amst. 4 628.
Problemata astroDonüca, 1625. Astrolabium,
1010. Primum mobile astronom. etc., Amst.
IUI. Opera arithmetica et geometrica, 4^,
JtfL Bat. 46S6. Opera astronomica (darin
leetrioa sphaierica ; Tract. de astrolabio ca-
Mico, de Iriangulis sphat ricis ; Primum mo-
Ha. a. Uistoria astronomica etc.), 4^ Am-
talod. 4688.
*Mett«s WH
dn ■!• Student erbaltener Spott-
adtUbeM Mbehielt und der.
P«f f cad^rff, HtBdwQrterbaeb IL
merkwürdig irenug, auch auf die Brt\der, ja sogar
auf den Vater übertragen wurde. Eigentlich hieac
er , da Familiennamen damals noch nicht oder noch
nicht allgemein in Holland üblich waren, Adriaan
Adriaanszoon (Adriaansz) , weil sein Vater den
Namen A driaan führte, and dieser nannte sich ans
gleichem Omnde, nach dem Gross vater Anthonis,
Adriaan Anthoniszoon. Dieser Adriaan Antho-
nisxoon, der sehr th&tigen Antheil an dem Befreiungs-
kriege der Niederlande nahm, Erbauer und Inspector
mehrer Festungen war, ist Urheber des VerhUtnisses
355 : 143 für die Zahl n ((?. Jf o H , Jovni. of tke Sop.
JiM<i«u<. Vol.1, p.320).
•• gest. Sept. 16 (Ifd); Sept. 18 (Fpp); Sept. ^ (1?).
Metius, Jacob*. — Bruder d. Vorigen.
In Alkmaar lebend und sich viel mit Glas-
schleifen beschäftigend (G.MoU,Journ.of
theRoy. Institttt I, 320;,
geb Alkmaar,
gest. zwischen 4 624 u. 1634, . . .
Hat die Idee zum Fernrohr, mit dessen Anfer-
tigung er sich schon seit 4 606 beschäftigte,
vielleicht früher gehabt als Lippersheim (Siehe
Diesen), ist aber in der Verwirklichung der-
selben gegen diesen zurückgeblieben.
.* Eigentlich: Jacob Adriaanszoon.
Meton (Methon). — Astronom u. Ma-
thematiker zu Athen um 432 vor unserer
Zeitrechnung, Urheber des Enneadecate-
rides oder Cyclus von 4 9 Jahren, den man
heut zu Tage die güldene Zahl zu nennen
pflegt (B) (MtJ (Ideler, Handb, d. Chro-
nolog, I, 297; (Wd),
Metroderos. — Arzt u. Philosoph aus
Ghios. Schüler des D e m o c r i t und Lehrer
des Hipparch. Ueber seine astronomi-
schen Ansichten siehe Bailly: Hist. de
r Astronomie T. I, p. «3 4 (BJ (Wd),
Mettenheimer, Wilhelm. — Dr.
Phil.y Apotheker in Giessen, Prof. an d.
Univ. jlaselbst (Sc),
geb. 4802, Juli 45, Frankfurt a. M.
Chemische Untersuch, d. Soole zu Theodors-
balie (Kästner*! Archiv 4 836). Untersuch, d.
Grindbrunnen -Wassers bei Frankfurt a. M.
(Oeiger'i Magaz. 4 8t7). Über falsche Ratanhia-
Wurzel (Jahrb. f. pract. Pharm. XXIII, 4 85S).
Mettemioh, Matthias. — Dr. Phil.,
ward 4785 Prof. d. Mathematik u. Physik
au d. (vormaligen) Univ. zu Mainz u. bald
darauf Mitgl. d. Acad. zu Erfurt. Gerietb,
als Clubbist u. Deputirter zum rheinisch-
deutschen Nationalconvent, 4 793 bei Ein-
nahme von Mainz auf kurze Zeit in gefiingl.
Haft auf d. Petersberg bei Fulda; lebte dann
von 4794 bis 4798 in Paris, ward 4799
Chef d. Polizei u. d. Denominations-Bureau
in Mainz und darauf Prof. d. Mathematik an
d. Centralschule daselbst (Sc),
9
131
Mats
Xenri.
132
geb. 1758, Sleinfrenz b. Lim-
burg,
gest. <825, Sept. 24
Gründl. ÄDweis. z. Rechenkunst, 8", Mainz u.
Frankf. 4783. Erlautr. d. Lehre vom Verhältn.
'd. Kreises z. Durchnsesser, 4^, Ib. 4 786. Von
dem Widerstände d. Reibung (Von d. Jablo-
nowski'schen Gesellsch. 4 789 gekrönt) aus d.
Latein. (Diss. de fricttone, 4^ Erford. 4786)
übersetzt u. mit e. Anhange von d. Strafifbeit
d. Seile vermehrt, 8^ Ib. 4 789. Anfangsgründe
d. Geometrie u. Trigonometrie, 8^, Mainz 4789.
Gründl. Rechenkunst in Decimalbrüchen usw.,
8». Ib. 4 808. VollsUnd. Theorie d. Parallel-
Linien, 8^ Ib. 4 84 5. Die reine u. angewandte
Zahlenlehre, 8^, Coblenz 4 818. Geometr. Ab-
handil. über d. Theilung d. Dreiecks usw., 4^
Mninz 4 821. — Versuch e. Erklär, d. allgem.
Eigensch. d. Körper, vorzügl. d. Hdrte, Flüs-
sigkeit u. Etasticilät (Oren's Journ. V, 4 79i).
Obersetzung von Laeroix* Algebra. — Politi-
sches.
Metz, Andreas. — Priester, Prof. d.
Philosophie, Mathematik und Physik am
Gymn. zu Würzburg, später Prof. d. Phi-
losophie und Mathematik an d. Univ. da-
selbst (PI),
geb. 4767, Dec. 7, Bischofsheim a. d.
Rhön.
gest.
Theoria logarithmorum, Wirceb. 4 795. Sex ma-
thematici argumenti dissertationes, Ib. 4799.
De ratione superficiei telluris aquis obtectae
ad superflciem terrae continentis. Ib. 4 800,
Handb. d. Elementar-Arithmetik u. Elemen-
tar-Algebra, 8«, Bamb. 4804.
Melzbiire; (Mezburg), Georg Ignatz
von. — Jesuit, Mag. Phil., Prof. ord. d.
Mathematik an d. Univ. zu Wien seit etwa
4774. Kaiserl. könlgl. Ralh seit 4796 (M)
(A) (ON) (W. St), ^.
geb. 4 735, Juni 2 i, Gratz.
gest. 4798, Mai 3, Wien.
Elemente d. Arithmetik, 4^ Wien 4 769. Klei-
nes selb&llehrendes Rechenbüchlein, 8®, Ib.
4 771. Institutiones matbematicae VIII Tom.,
8*», Ib. 1775—90 (Daraus: Aröoraetrie u. Hy-
draulik, Ib. 4 799; Optik, Dioptrik u. Katop-
trik, Ib. 4799; Astronomie, Ib. 4799). Über-
setzte Helsham's Physik aus d. Engl, ins La-
tein., 4«, Ib. 4769. — Nahm Theil an d. Ver-
messung u. Mappirung von Gallizien.
Metzger I Johann. — Jesuit, Hof-
astronom u. adjung. Prof. d. Astronomie
in Alannheim (M) (A),
geb. 4735, Sept. 24, Unterginsbach b.
Mainz,
gest. 4 780, Juni 8,
Elemebta trigonometrtae sphaericae, 8»,
Mannh. 4 774. Tabulae aberrationis et nuta-
tionis in ascensionem rectaa| et decliDationem
insigniorum 852 Stellarom, 8«, Ib. 4 778.
MeizgeFi Johann iacob. — - Erst
Pfarrer in Siblingen (Canton Schaffbaasen),
dann Propst in Wagenhausen (Or),
geb. 4 783, MSrzS8, Schaffl^asen,
gest. 4 853, luni 12, Wagenhausen.
Verbessr. d. elektr. Scheibeumascbine u. Dop-
pelflasche (Verhandl. d. Schweiz, naturf. Ge-
sellsch. Aarau 4 823). Über d. achromatische
Fernrohr (Ib. Scbafifhausen 4 8S4). Anwend.
u. Construct. d. Kaleidoskops (Ib. St. Gallen
4 880). Einige physik. Aufstttze in Ovtt^'s Mor-
genblatt.
Mevreri Wolfgang. — Dr. Med.,
erst Rector d. Nicolaischule (1535), dann
Prof. d. Organ. Aristotel. (1543) und spä-
ter d. Medicin an d. Univ. in Leipzig, auch
(4 570) Stadtphysicus u. Rathsherr daselbst
(J) (A),
geb. 4 54 3, Mai 4 3, Altenburg,
glßst. 4 585, Febr. 5, Leipzig.
Meteorologie. Commentationes meteoroiogi-
cae. Handschriftlich: De rebus meiallicis. —
Medicinisches.
MenroFi Christoph. — Sohn des
Vorigen. Dr. Med., Arzt u. Pbysicas in
Leipzig, Senior d. medicin. Faöultät u. Prof.
d. Mathematik an d. Univ. daselbst (J),
geb. 4 558, Oct. 9, Leipzig,
gest. 4 64 6, Aug. 2 4 , Leipzig.
Analysis arithmelicae et geometriae tabulis
succinctis, Lips. 4 607. Gab heraus : Paalli Aritb-
metica, EnoUdis Optica etCatoptrIca, sowie die
Meteorologie seines Vaters mit Zusätzen.
Mevreri Heinrich. — Prof. d. Na-
turlehre an d. vormalig. Univ. zu Trier (MAI),
geb. 4 758, Juli 4 4, Bickebach im Trier-
sehen,
gest
Stttze aus d. Naturlehre, 4<», Trier 4 788 u. 4789.
Die Feuerlehre, entworfen nach d. gegenwttrt
Zustand d. Wissenschaft, 8^ Ib. 4 790. Ab-
handi. vom Blitz usw., 8^ Ib. 4794. Abhandl.
von d. feurigen Lufterscheinungen usw., 8*,
Ib. 4798.
Meuri (Murs, Muria, Muris), Jeao de.
— Canonicus zu Paris (A),
geb. 4 3 f 0 etwa, . . . Normandie,
gest. nach 4 360,
Arithmelicae speculativae Libr. U, Mogont.
4 5S8. Tractatus de sole et luna ei corporibus
coelestibus cum tabulis astronomicis 400 anao-
rum (Soll handschrifll. in d. Bibliothek d. Ka-
thedrale von Metz vorhanden sein ; Xontiiela,
Hist. de Math. I, 530). Tractatus de musica.
— K. vervollkommnete die Noten, indem er
die Stufenzeichen mit Zeitzeichen versah. -
133
Mensnier de la Place
Mcjer,
134
Hrasnier de 1« Plaoe> Jean Bap-
liste Marie Charles. — Oberstlieute-
oaot im Geniecorps d. französ. Armee, bald
(bnoliKvisionsgeneral. Blitgl. d. Acad. d.
Wiss. xii Paris (BS),
geb. 1754, Juni f9, Tours,
gest. «793, Juni «7, Mainz.*
Utm gar la courbure des surCaces (M^m. Sa-
Yios^raog. X^ 4 776). M6in. ou l'on prouve,
ptr la d6compositioii de l'eau, que ce fluide
D'est point uoe aobstapce simple etc. ; mit La-
fiiiitr (Geieseo in d. Acad. 4 777, Apr. 21;
Mtai. Par. 4 7S4). IMscripl. d'un appareil pro-
pre k maooeuvrer difföreotes esp^es d'air
daos las eip^riences qui eiigent des volumes
eoosid^rablea etc. (Ib. 4 7S3). Sur le moyen d'o-
p^rer Teotiöre combasttoo de l'huile et d'aug-
oieoter la lumiöre des lampes etc. (Ib. .4 784).
* \«rtliekUftt dM Fort Cuael gegen die Preoaeen und
•tarb in ^Ige davon, data ihm am 13. Juni eine Ka-
BMcnkogel ein*Bein fortgeriasen hatte.
NejeB| Jobann Jacob. — Erst
Prediger zu Coblenz in Vorpommern ( 4 7 57),
dann Mag. d. Pbilosophie in Bützow (4761)
QDd darauf (4774) Prof. d. Physik u. Ma-
ibematik am Gymn. zu Stettin. Corresp. d.
Berliner Acad. (M) (A),
geb. «73 4, Nov. 26, Colberg,
gest. 4797, März 8, Stettin.
Dias, de omnibus coni et cylindri sectionibus
n<nra methodo demoostrandis, 4°, Sedini« 762.
De fcientiis roatbematicis et physicis oecono-
Biae practicae adhibeodis, Berol. 4 770 (Von
d. Berlin. Acad. gekrönt). Prgrm. de fluxione
flau, 8. de Leilniitlo, primo calculi infinitesi-
Balis inventore, 4^ Sedini 4 777. LeibnitU elo-
giim, 4^ Ib. 4 777. Unbekannte, wie auch zu
weoif bekannte Wahrheiten d. Mathematik.
Physik u. Philosophie usw., eine Monatsschrift
(Nov. 4]87 bisMttrz 4788).
ly Franz Julius Ferdinand.
— Dr. Med., Prof. extr. d. Zoologie u. Na-
turgeschichte an d. Univ. zu Berlin seit
1835 ; vorher Schiffsarzt auf d. preuss. See-
haodlungsschiff Princess Louise (N) (Or),
geb. «804, Juni 28, Tilsit,
gest. «840, Sept. 2, Berlin.
ftfise uro die Brde, ausgeführt auf d. Königl.
Preuss. SeehandluBgsscbiflT Princess Louise in
d. Jtbren 4 880— IS, t Bde. 4^ Berlin 4 834—
(St5. Grundriss d. Pflanzengeographie usw.,
8«, Ih. 4886. — Botanisches.
*, Friedrich Christoph, s.
Mayer.
H^yor, Cornelis. — Holland. Was-
lerbaumeister, der von d. päpstl. Kammer
nach Rom bemfen ward. Mitgl. d. Accade-
mia fisico-matematica romana (Seh) (Beck-
mann, G9$ch. d. Erfind. {, 55 1;,
geb. etwa «640, . . . Holland,
gest. nach 1694,
L'arte di restituire a Roma la tralasciata na-
vigazione del suo Tevere, fol., Roma 4 683.
L'arte di rendere i fiumi navigabili in vari modi
etc., Ib. 4 696 (Darin Pt II : Diversi segrellper
conoscere la bonta de' metalli, e la virtü della
calamita etc. ; Pt. III : Varie osservazioni de'
pianeti e loro satelliti» comele che hanno da
seguire etc.). Nuovi ritrovamenli divisi in
due parti, Ib. 4 696. — Wird von Leopold für
den Erfinder der SchifTskameele ausgegeben,
der aber wahrscheinlicher der Amsterdamer
Bürger Meenvei Keindertsioon Bakker ist, ums
J. 4 688 oder 4 690.
Meyeri Johann Friedrich. — Apo-
theker in Osnabrück (Wiegleb's kl. chym.
Schrift. Bd. l) (A),
geb. 4705, Oct. t4, Osnabrück,
gest. 4 765, Nov. i. Oshabrück.
Chym. Versuche z. nähern Erkennt, d. unge-
löschten Kalchs, der elast. u. elektr. Materie
d. allerreinsten Feuerwesens u. der ursprüng-
lichen allgemeinen Säure (acidum pingue), 8<*,
Hitnnov. u. Leipz. 4 764. Alchymist. Briefe usw.,
8o, Hannov. 4 767. Versuch e. Beweises, dass
die Zerfliesslichk. d. Laugensalze u. einiger
Mitlelsalze an d. Luft nicht durch Anziehung ^
geschehe (Osnabrück'sches Journ., Gott. 4 785).
Verbessert. Begriff von d. Entsteh, d. Glases
u. Bergkrystalls. Betracht, überd. abwech-
selnde Niederschlagung d. Kupfers durch Ei-
sen u. des Eisens durch Kupfer. Von dem
grossen Nutzen d. Erkenntn. d. acidi pinguis
(Alles in WiegleVi kl. chym. Schria. Tbl. I,
Langensalza 4 767).
Meyer, Johann Karl Friedrich.
— Hofapotheker in Stettin. Correspond. d.
Acad. u. Mitgl. d. Gesellsch. naturforsch.
Freunde in Berlin (A) (M. l\),
geb. 4 733, Stettin,
gest. 4 844, Febr. 20, Stettin.
Versjfihe mit d. Auflös. d. Kieselerde in Säu-
ren (Beschäft. d. Gesellsch. naturf. Fr. I, 4 775
u. III, 4 777). Untersuch, d. strahüg. Zeolilhs
(Ib. II, 4776). Versuche mit der von Pallas in
Sibirien gefundenen Eisenstufe nebst einigen
allgem. Erfahr, vom Eisen (Ib. II, 4 776 u. III,
4777, auch Schria. dies. Gesellsch. I. 4 780).
Vom Nutzen d. Salmiaks bei Ausstopfung 9.
Vogel (Ib. III, 4777). Beitrag z. Kenntn. d.
Flussspalhsäure (Schriften dies. Gesellsch. II, •
4 784). Versuche mit der im Gusseisen ent-
deckten weissen metallischen Erde (Ib. id.).
Versuche z. Kenntn. d. Wassereisens, eines
neuen Metalls (Ib. III, 4 782). Von d. Verhältn.
d. Brennbaren im Guss- u. Stabeisen (Ib. IV,
4 788). Anleit. z'. künstl. Bereit, d. Selterwas-
sers (Ib. id.). Versuche z. Prüf. d. Lehre von
d. Verwandt, d. Erden in einander (Ib. VI,
4 785). — Versuche mit d. Stolpener Basalt
(Naturforscher, St. XIV, 4 780). — Überd.
blaue Farbe d. Violen (Grelles Neue Entdeck.
X, 4788). Über d. spathig. Zeolith (Ib. id.).
9*
135
Meyer
Meyer«
^^:
86
über d. Phospborsfiure im grünen hanig. Be-
standtheil d. Pflanzen (Grell, Chera. Annal.
4 784 — 86). Untersuch, d. berühmten, sogen.
Philosoph. Goldsalzes (Ib. i 786) . Über d. Lufl-
salzwasser d. Hrn. v. Hirtohen (Ib. 1 787) . Dber
e. gesätt. salpetersaure Quecksilberlösung (Ib.
4789). Überd. Bleigehaltd. Vitriolöls (Ib. id.).
Vom Verhalt, d. Strontianerde j^egen Säuren
usw. (Ib. 4 796). Vom mineral. Alkali aus Koch-
salz (Crell'iBeitr. z. d. ehem. Ann. 4 786). Chem.
Untersuch, d. sibir. Aquamarins (Beobb. u.
Entdeck, aus d. Naturkunde 4 794).
Meyer, Johann Rudolph. — Wohl-
habender Fabrikant in Aarau, Präsident d.
Helvet. Gesellsch. in Ollen (MB, {%iij,
geb. 4 739, Febr. 25, Aarau,
gest. 4 84 3, Sept. 4 4, Aarau.
War Hauptstifler d. Cantonsschule in Aarau
u. Veranlasser des ersten Schweizer Atlanten.
Meyer, Karl Andreas von. — Be-
sitzer d. Güter Knonow u. Rothenburg in
d. Lausitz, seit 1785 in Görlitz lebend
(Ott) (A),
geb. 4 744, Oct. 30, Schnellfürlthal,
Lausitz,
gest. n97, Jan. 4 4, Görlitz.
' Erfand ein musikalisches Instrument, genannt
Harmonicon (Bogeocla vier), u nd beschrieben in
Toigf i Mag f. Naturk. 4 794, Lausitzer Monats-
schrift 4 797 u. Bnsoh, Handb. d. Erfind. (Bd. VI,
S. 64) ; verbesserte auch BöUig'i Harmonica.
Meyer, Friedrich Albrecht An-
ton. — Dr. Phil. u. Med., Privatdocent an
d. Üniv. zu Göttingen u. seit 1792 Unter-
Aufseher d. Museums daselbst (M) (A)^
geb. 4768, Juni 29, Hamburg,
gest. 4 795, Nov. 29, Göttingen.
Diss. inaug. de cortice angusturae, k^, Gott.
4 790. Beitr. z. Gesch. d. Angusturarinrle, 8<>,
[b. 4 798. Lob des Phlogiston's (Wieland*s
Teutsch. Merkur 4 789, St. 4 0). Über eine Ser-
pentinsteinart vom Harz (Crell, Chen^ Ann.
1 789) . Über e. neue Schwerspathart am Harze
(Ib. 4794). Untersuch, d. Kdnigschioarinde
(Ib. id.). Über d. Gebrauch d. Mikroskops
beim Studium d. Mineralogie (Grell, Beiträge
IV, 4 790). Über d. Mohnsaamenstein (Ib. id.).
Einige Versuche mit gelben Herbstblumen (Ib.
y, 4794). Versuch e. Theorie d. Entsteh, d.
Sumpflorfs (Ib. id.). — Zoologisches, Botani-
^ sches. Belletristisches. Viele Uebersetzungen
aus d. Englischen u. Französischen.
Meyer, Andreas Otto. — Seil 4796
Schreib- u. Rechenmeister, sowie vereidig-
ter Landmesser zu Heide in Dithmarschen,
Holstein (LS),
geb. 4775, Langenhorn, Amt
Bredstedt, Holst.,
gest. 1825, Apr. 4 4, Heide.
Anleit. i. Geometrie für Schullehrer usw., 8^
Altena 4 803 u. 4 805. Anleit. z. Geometrie in
sokratisch-heurist. Form, S Bde. 8^ Ib. UM.
Anleit. z. Trigonometrie in sokrat.-heurist.
Form, 8», Ib. 4845. Mit H. Diekauun: Die Al-
gebra in katechet. Gedankenfolge, 8fJfc.481S.
Mit Demselben: Neue DithmarsdlBlcheii-
schule usw., 8^ Ib. 4 820.
Meyer, Georg Friedrich Wil-
helm. — Oekonomierath u. Physiograph
d. Königr. Hannover seit 4 820, dann seH
4 832 Prof. d. Forstwissenschaft an d. üoiv.
zu Göttingen (P) (GA%h^),
geb. 4 782, Apr. 4 8, Hannover,
gest. 4 856, M»rz 4 9, Göttingen.
Ober d. Verarbeitung d. Flachses u. Hanfes In
ungerösteten Zustande durch Maschinen, 4*,
Hannov. 4 820. Kohle zum Treiben feiner Ge-
wächse in kalten Gebirgsgegenden (8elnrtig|.
Journ. XXXV, 4 812). —Botanisches.
Meyer, Karl Ulrich Theodor. —
Gehülfe bei d. Sternwarte d. Acad. d. Wiss.
zu St. Petersburg (A)t
geb. 4 785 etwa,
gest. 4 808, Dec. 25, St. Petersburg,
A. a. 0. keine Schriften genannt.
Meyer, £rnst Heinrich Fried-
rich. — Dr. Med. et Phil. Von 4826 bis
zu seinem Tode Prof. ord. d. Botanik an d.
Univ. zu Königsberg u. Director d. botan.
Gartens daselbst (Or),
geb. 4 79 4, Jan. 4, Hannover,
gest. 4 858, Aug. 7, Königsberg.
Ober d. Höhlen u. Erdfölle d. «Iteren FlOli-
gypses überhaupt, besonders über d. neue-
sten ErdfflII in dieser Formation bei Barbii
(Gemeinnutz. Bltttt. f. Hanno^r 4826). Ober
d. Amylum (Preuss. Prov.-Bltitt. XXII, 4819).
— Viel Botanisches u. darunter Pflanzengeo-
graphisches. Dichtungen.
Meyer, Johann Rudolph. — Prof.
d. Naturgeschichte an d. Gantonscbule za
Aarau. Sohn des Fabrikanten Johann Ru-
dolph M. (Or) (N),
geb. 4 794, März 6, Aarau,
gest. 4 833, Nov. 6, Aarau.
Systemat. Darstellung aller Erfehningen in d.
Naturlehre ; mit S. Sdunidt-Phiteldeok und X.
A. Xielmann, 3 Bde. 8», Aarau 4 806—8. Disi.
sist. examcn mlneralogico-chemicum stron-
tianitarum in monte Jura juxta Araviam ob-
viarum, Tub. 4 84 3. Reise auf die Eisgebiiis^
des Gant. Bern usw., Aarau 4 84 4.
Meyer, Franz Eduard Moritz. —
Dr. Phil., Oflicier in d. preuss. Armee (in
die er 484 5 eingetreten), zuletzt Haupt-
mann ; Lehrer d. Militärtechnik (1 83 1 -^3S)
u. d. Chemie (4 835 — 36) an d. vereinigt.
Artillerie- u. Ingenieurschule zu Berlin.
Consulent (4 830) u. Mitgl. (4 837) d. Mi-
litär-Prüfungscomraission (NS) (Pf),
Meyer
Meyer,
138
179«, Febr. I, Breslau,
1838, Juli «3, Karlsbad,
ine compositionis chemicae atque
Dechanicae etc., 8«, Vratisl, 4 827.
enaoeren Kenntn d. Eisenhütten-
Schweden, 8«, Berlin 4 829. Die
jrei in ihrer Anwend. auf Kunst,
ifl u. Gewerbe, 8«, Leipz. 4 833.
f1. Militärchemie, Ib. 4 834. Ge-
Feuerwaffenlechnik, 8«. Berl. 4 885.
azu, 8», Ib. 4837. Handb. d. Tech-
Offlciere, 8«. Ib. 4 835. Lehrb. d.
k (von C. Hoffinann herausgegeben),
>. — Schiesspulver-Rücksland als
Srdmmnn'i Journ . 4 . Reihe VI , 4 8 J9).
Itbark. verschiedn. Roheisensorlen
880). Über Lithographie (Ib. Id.).
ill. Zersetz, d. Bronze (Ib. id.). Über
. Eisens (Ib. X, 4884). Überd. Fa-
laltbark. d. bronzenen u. eisernen
(Ib. id. — Auch für sich , Leipz.
ifl. 4 888). Über d. Setbstentzünd.
n Geschützen (Ib. id.). ÜberSchiess-
tung in England (Ib. id ). Über d.
er u. ähnl. Zusammensetz. (Ib.
Vorschlag, die litho^raph. Kreide
id.). Appert'i Auloclav (Ib. id.).
I d engl. Marine, das Nutzholz vor
zu schützen (Ib. XVI. 4 833). Die
linerie zu Marseille (Ib. id.). über
erarl. Mischungen z. Erzeug, bun-
n (Ib. id.). Über d. Stabeisen usw.
eizung in d. Httusern unserer Ur-
1). Die bunten Weingeistflammen
irbesserungen in d. Lustfeuerwer-
.). Überd. Ladung d. Percusslons-
n [Ib. XVII, 4 833). Über d. Be-
ennöls von Schwefelsfiure (Ib. id.) .
mit chlorsaur. Kali (Ib. id.). Über
it Schwefelsäure (Ib. id.). Über d.
Wachses mit Salpelerstture (Ib.
^'ersuche über d. Dämpfen d. Hol-
über d. Darslell. d. braun. Kohle
srbereit. (Ib. Id.). Bunte Flammen
eleucht. (Ib. id.). Über d. ehem.
etz. d. Bronze u d. Glockenguts
1838). Definition d. Verbindd. von
u. Eisen (Ib. id.). — Chem.-techn.
d. Rohsalpeters (Ib. 2. Reihe I,
4 835). über Guss d.**Bronzege-
II, 4 834). Bestimm, d. salpeler-
ns im Salpeter (Ib. id.). Über Zim-
u. Ofenconslrucl. (Ib. Id.). Dar-
r guten Pulverkohle aus faul Holz
J86). Beschleunig, d. Austrockn.
5S durch Wasserdampf (Ib. id.) . —
togg. Aon., Verhandl. d. Gewerb-
ehtl's Encyclopädie, Bulletin tech-
ourn. d. scienc. militaires, etc.
', Jacob. — Hauptlehrer an d.
ile zu Zurzacb, Canton Aargau
99, März 22, Regenstorf, Gant.
Zürich.
. astron. u. physikal. Geographie
le ID ihreoi Verhältn. z. Sonnen-
system dsw., 8», Zürich 4847, 2. Aufl. Ib. 4852.
Die Erde In ihrem Verhältn. z. Fixstemhim-
mel usw., 4 Bde. 8^ Leipz. 4 858. Physik d.
Schweiz In Briefen, 8«, Ib. 4854.
. Meyer^CbristianFriedrichHerr-
mann von. — Dr. Phil., Mitgl. d. ständi-
gen Bürgerrepr'äsentation in Frankfurt a.M.
und seit 4 837 Controleur d. Bundeseasse
daselbst. Seit 4 848 Corr. d. Wien. Acad.
(WA) (Str) (CLh
geb. 4804, Sept. 3, Frankfurt a. M.
Palaeontologica zur Geschichte d. Erde u. ih-
rer Geschöpfe, 8°, Frankf. 4 832. Tabelle über
d. Geologie usw., 8**, Nürnb. 4888. Die fossi-
len Zähne u. Knochen von Georgensgmünd In
Bayern usw., 4<>, Frankf. 4884. Neue Gattun-
gen fossiler Krebse aus Gebilden vom bunten
Sandstein bis zur Kreide, 4» Stuttg. 4 840.
Beiträge z. Paläontologie Würtembergs usw.,
fol., Ih. 4844. Zur Fauna der Vorwelt; zwei
Abtheill., fol., Frankf. 4845 u. 48. Zwei fossile
Reptilien aus d. Kalkschiefer von Solenhofen,
4°, Ib. 4847. — Sehr viele (meist paläontologi-
sche) Aufsätze in Xattaer'i Arch. f. Naturlehre
(Über e. zu Mühlhausen u. Frankfurt beobacht.
Sonnencometen, Bd. HI, V u. VI. Llthionglim-
mer auf Elba, Bd. VIII. Frankfurts geognost.
Beschaffenheit, Bd. VIII. Lichtphänomene an
Sonne u. Mond, Bd. X, XII u. XIII. Turmaline
d. Insel Elba. Bd. XIV u. XV), Xattaar'a Arch.
f. Chem. u. Meteoroleg. (Bemerkenswerthe Re-
genbogenbild., Bd. II. Nordlichterscheinungen,
Bd. III), Pogg. Annal. (Feuermeteor zu Frank-
furt 4847, Bd. LX.X), Leonhard und Bronn'i
Jahrb. d. Mineralogie, Jahrbücher f. wissen-
schaftl. Kritik, Erteh und Ornber'i Encyclopä-
die. Museum Senkenbergianum, Acten d. Leo-
poldin. Academie, M6m. de la Soc. d'hist. nat.
de Strasbourg, Übersicht d. Arbeiten d. Schles.
Gesellsch. f. vaterländ. Cultur, Jahrb. d. Ver-
eins f. Naturkunde in Nassau. Jahresbericht d.
Wette rau. Gesellsch., XiLBitar's Beiträge zur
Petrefactenkunde, Dunker'i Monographie d.
norddeutschen Wealdenbildung, usw.
Mey^r, Anton. — Prof. d. Mathe-
matik folgweise am Collegium zu Echter-
nacht (4 826), an d. Militärscbulen zu Breda
(1828) u. Brössei (i833), an d. Universität
u. d. Depot de la Guerre daselbst (i 838) CÜ.
an d. Univ. zu Lütticb seit 4 849. Corresp.
d. Acad. d. Wiss. zu Brüssel (BAB) (Or),
geb. 1802, Mai 3 4, Luxemburg,
gest. 4 867, Apr. 29, Lütticb.*
Quelques d^veloppements d'analyse combina-
toire, 8°, Brux. 4 888. Nouv. ^l^ments de ma-
th6matiques pures, 8", Ib. 4844. Lebens de
trigonomötrie rectiligne, 8<>, Ib. 4848. Lebens
de trigonomWie sphörique, 8°, Ib. 4844. Ex-
pose 6l6mentaire de la th^rle des integrales
d^finies, 8°, Li^e 4 854. Nouv. ddments de
goniomötrie, 8°, Ib. 4 8^4. Manuel d'un cours
du calcul difTörentiel, 8", Ib. 4 855. Nouv. 616-
meuts du calcul des variations, S"", Ib. 4856.
«
t39
Uaytr
]l0T«r.
140
Mmontlration de däux proposilions nouvell«s
■ur le caicul des probabiliUg, s°, Ib. iHSfl.
Essai sur uoe eipositioii nouv. de Is thi*one
analyliqiie de probabilit« ä posteriori, t°, Ib
1H9T (postb.j' — UCm. sur deui fonclions ir-
ratiODelles parlicuticres [Ii6m. ecad, Brut.
XXI, <S41). MAm. »ur l'Bpplicstion du cbIcuI
desprobabiltl^seuxopüralluaadu nivallement
lopograpiiique (Ib. id.). M^m. sur le develop-
peroent en sädes des quatres fonclioDs (Ib.
id.j. M^m. sur I'inl^gration de l'equalioo n6-
D^rate aux ditTärences partielles du I' ordre
d'uQ norabre quelconque des variablea (Ib.
XXVll, 1HS3). — Sur Is base gCudtisique b
Bona (Bull. acad. Brui. XIV, tSiT). Sur ud
theorAme de Tajler (Ib. id.j. Sur la triangu-
lalioQ du royaume (Ib. id.], Sur l'büliotrope
delwtTMB (Ib. id.). Tbeorämes lur les po-
lyidres (Ib. XV, 4848). RUsolulion d'un pro-
blime du caicul des probabilitäs [Ib. id.]. Sur
quelques integrales dCflnies (Ib. XVI, fS49).
Sur un tbeoräme ioverse de BemaiüU [Ib.
XXIII, ISSS). Sur une demoQBlrat. oouv. du
tfatioräme de Bernonlli (ib. id.). — Expose 6\6-
ment. de la tbäarie des integrales d«QDies(U«iii.
Soc, LiigB, T. VII). — M6m. sur les fonclioos
erbitraires eiprimees par des integrales dou-
bies et de s^ries de quaniites päriodiques
(CreUa, Jouro. XLIII, tSSl). — Gedicbte ie
luxemburgischer Mundart.
* fMt. Apr. SO (O. um (ZI).
Meyer, Moritz. — Dr. Med., pi^ct.
Arzt in Berlin (DissJ,
geb. ISOi, Dec. 31, Friedland, Hark
Braodeiiburg.
Die ElektricitAt in ihrer Aowend. aut pract.
Medicin, H", Berlin 4SS4.
Meyer, Karl Otto. — Dr.Phll.. Leh-
rer d. Uatbetnutik an <J. hölioren Lübe-
nicht'schcn Bürgerscliule in Königsberg
(Preussen), früher dasselbe am Blocbnianii'-
schen Gymnasial-Erzichungshause in Dres-
den (Or),
geb. 1815. Mai \t, Königsberg.
Entwickl. einiger ellipt. Functionen (Prgrni.
d. Blochmann'schen Inst. 1847), Über eine
Jacobi'schfl Transformationsrormel u, deren
Anwend. auf ein mechan. Problem (Scbul-
Erogrm.), KOnigsb. 18(8. über ratioaale Ver-
indung«D d. ellipt. Transcendeoten {Schul-
progrro.), Ib. 18SI(. De aequilibrii formis el-
lipHDidicislCreUe'iJourn. XXIV, ts41). Ent-
Wickelung d. elliptischen Functionen
A+.em— » co8±'8ni- ■n±'-
I Ä am- -i.di
nach Sinus u. Cosinus des Viellacbeu von i
(Eb. XXXVII, 18*8).
Meyer, Georg llerrtnaon. — Dr.
Med., erst Privaldocent in Tübingen, dann
((8*4) Prosector u. darauf Prof, d. Medi-
Cin an d. Univ. zu Zürich (OrJ (Sir),
geb. ISIS, Aug. 1 6, Frankfurt a. H.
über einiKB Tfluscbangen in d. Entremungo.
Grösse d. Gesichisobjecle(WBBdwllakuDdB*-
■ai'i Arcb. f. physiolog. Heilk. UM). Ober
Diplopia monophtbalmica (Hanle uDRlkdrt
Zeitscbr. f. raliooelle Med. V, 18««). Über d.
San s on'schen Versuch (Ib. id,). über d. EiaL
d. Augenmuslieln auf d. Accommodation d.
Auges (Ib, id.). tlber Apparate zur Beob, d,
Diplopia monnphtbalmiCB [Mittfaeil. d, nalgrf,
Gesellsch. in Zürich 1817). Über d. Schltim
d. Grdsse u. d. Entfern, d. GesicbtsotyM*
BUB d, Convergeni d, Augeoaien (Tan> Aal.
LXXXV, tSSt), Zur Lehre von d. SyDtryl
d. Augenmuskeln (Ib. id.). Über d. Einll- 1
Aufmerkaainkeit auf d. Bildung d. Getiditi-
felde« überhaupt u. d.gemeinschalU. GesieUi- \
feldes beider Augen im Besoodersn (MM ~'
Arch. r. Ophthalmatog.il, 18&S—sa]. Btilr.I. '~
Lebre von d. ScbUtzung d. Entfern, tat d.
Congruenz d. Augenaien (Ib, id.).
Meyer, Martin Herrmann. — Dr.
Phil., nachdem er 18*1 — *0 aufd. B«r|-
academie zu Preiberg studirt, auch lltl
— *7 den pract. Cursus sbsolvirt, v»
18*7 — 49 Lehrer d. Mathematik tlieHi«
d. mechan, Bergwerfcsschule , theito M
Gymn. zu Freiberg und seit l8*9'Letinr
d. Mathematik an d. OfTeatL Handeli-Ldn-
nnstalt in Leipzig (Or),
geb, I8i*, Nov. H, Freiberg,
gest, I8SG, Nov. It, Leipzig.
Die Darslell, d. Kürper in geneigter Lage ait
Hülfe eines Aiensystems (Pi^m. d. Handd*-
Lehranst,), Leipz. ISBO. Lehrb. d. AioaaB»-
trie oder d, gesammt, iaometr., monodioMlr
und anisometr. Projectionsllfare (mit aatoM
Bruder Eul ThsodoT), 1 Bd. S° mitAtluV,
Ib, «891, — Pindung d, Hauptaien einerll-
lipse aus zwei gegebenen zuSBmmengelillri|M
Durchmessern [Onmarfi Arcb. XIU, \M\-
Construction d. Kegelschnitte mit Hütta na
Krümmungskreisen (Ib, XXIV, 185«). Qbtr
d. Anwendbark, d. WaMersttutenrnMciiiM nr
Forderung (Sachs, Bergw«rkszeit. (SBt, N'll
u. Sl), Vergleichende Übersicht d, Beceicba.
d. Krystal Ige stalten nach Breltha^t und lia-
manu (Ib, 18SB, N° ii~4t). Bemerkk. tn:
• Die An wend. d. Axonometrie aufd. Uldl. Dar-
Btell. d Krystallgestalten« (Berg- u. Hütlea-
mann. Zeil, Jahrg, XI, N° IS. — Dia drei lab-
ten Arbeiten mit seinem Bruder Kart Timtm.
— Über d. Strahlen, die ein lencbteDdar Paaet
beim Senken d, Aucenlieder im Auga aneo^
[Van- Ann, LXXXIX, IBSt). Ober d. spblr.
Abweich, d. menschl. Auges [Ib, id. a. XCVt
I8BS). Ober Contrast-u. Complemeataifarbaa
(Ib, XCV, 1SSS). überden die Flamm««, liehb
umgebenden Hofnsw, (Ib. XCVI, DSS). Baa-
gua«Herschein, im menschl, Ange {Ib. id. i.
XCVIII,18B6j. überd, Strahlen, diealDtewih-
lender Punct im Auge erzeugt (Ib, XCVII, OBI).
Meyer, Karl Theodor. — Zuenl
Maschinenbau-Gehütfe u. Lehrer u d. me-
141
Xejsr
■ialh«.
142
cbao. Bauge werkschul« zu Freiberg, dann
Schieb tmeistor daselbst, darauf Bergver-
«alter bei d. Lugau-Erlbacher Steiiikoh-
lenbauverein zu Erlbach und seitdem Berg-
ficlor bei d. sichs. Sleinkoblen-Compagnie
m Ober-Lungwitz bei ChemniU. Zwillings-
bnider des Vorigen fOrJ,
geb. 1814, Nov. H, Freiberg.
Xnmad. d. Theorie d. DmhüllanRicurven auf
SehitienconsIrDclionen (Oraitrf* Archiv, IX,
lltT|. VeraelchD. d. geometr. Proportionen
d.ObtrflHchen zweiter Ordn. mittelst Anwend.
d. Theorie d. Umliüllungscurven (Ib. XI, 1^48).
übard. vollen AunlluHe d. Wassers aui Roh-
ren beim Darchgang durch Verengungen, und
Über den beim ptOtzlichen tiberspringen zum
pOislan QQBracfanitI statlHnileoden Verlust an
rHchsD. Arbeit (BehlSnileh und TitMchal's
Zülschr. 1, 1896). VerscbiedanB AnFsHtze in
i. Bai^werkszeitung, Anlheil an Arbeiten lei-
Hi Bruders ; siehe Diesen.
Unjmr, Karl Wilhelm Heinrich
Rudolph. — Dr. Phil. . . . (Diss),
geb. IBS9, Jan. 6, Potsdam.
hcurvis dirimeatibua quibus datae elflciaa-
iDr csusUcae, 8>, Berol. f 8SB.
MeyMF, Julius Lothar. — Dr. Med.
elPbil., seil I8S9 Privatdocent d. Chemie
a. Physik an d. noiv. zu Breslau fOrJ,
geb. 1830. Aug. t9, Varel a. d. Jabde.
Diu. Die Gase d. Blutes, Gütliog. ts&l (Auch
ZmU n. ntafar>s Zeilechr. N. F. VHI, 18ST).
Diu. de languine oxydo carbonico iofecio,
rntiil. I8S8. — über d. EinHuss d Drucits auf
4. ehem. AIHniUt Ceogg. Ann. CIV. 1SS8|.
■•^•ntoln, Horitz. — Universi-
lils-Iostniaienlen- u. Haschinen-Inspeclor
ID GaitiDgen. Inhaber einer WerkslSlle Tür
maibemat., phy^kal. u. optische Instru-
meole daselbst (Or),
geb. 1808, Juni 16, Eimbeck, Königr.
Hannover.
laacbreib. e. neaen Heberbarometers (Fora-
len. XLVI, 1818]. Ubere. Inclinatorium (Ib.
LXXI. KtT). Das Spectrometer, ein Instru-
aent z. Beatiram. d. Brechungs- u. Zerslreu-
Mga-Verhlllnisse verschiedener Uedien (Ib.
ICVIU. *BS«|. tlbere. Fühlhebel-Spharome-
ar {Gewerb ebl. f. d. Königr. Hsnoov. 18(4).
Äere. Inslr i. Zeitbestimm. (Ib. Id.). über
I. neue Tbeilmaschina lUr LflagenmBasse (Ib.
d.). Über e. neues FühlhebeJ-SpbHrnoieter
nlt SUtiv (HiUheil. d. Generbvereins f d. Kit-
)(gr. Hannov. 18GI). — Vorzllgt. mit Anlerli-
!aag von magnetischen laslrumenleit (nach
tmam und Wabar) beschanigl.
Heyn, Ludwig. — Dr. Phil., Fabri-
:ant zu Uetersen in Holstein. Früher Leh-
«r am Gymn. zu Kiel, dann Privatdocenl
I. Minaralo^ a. Geologie an d. Dniv. da-
selbst II. Gründer d. akademischen Mine-
ral ieucab in eis. Während d. schleswig-hol-
steinischen Krieges Ob ersalinen- In speclor
u. Bergcontroleur zu Oldesloe. Jetzt Di-
rector d. Vorarbeiten für d, geognost. Karte
d. Herzogthiimer (OrJ,
geb. 1830, Oct, 1, Pinneberg, Holstein.
Asphalt im Granit (Schulprgrm.), Kiel 18*6.
Geognost, Beobachtnngen in d. HerzoglhUmern
Schleswig u. Holstein, Ih. 18(8. Die uachhal-
(ige Vertilg, des Duwack, WeimHr18S(. Die
Torfconcentrationsmethode des Hrn. Challe-
ton, Kiel 1 BSS. Das Salz im Haushalt d. Natur
u. d. Menschen, Letpz. 1857. Die Plaitgen-
wirthschaft, Kiel I8SB. — Die Erdteile (Zeit-
schrin Deutsch, geolog. Gesellacb. II, <8S0).
Neue Beobb. miltellerlibrer Schichten in Hot-
stein (Ib. 111, <85<)- Eine neue Insel in Nord-
deutschland (Ib. IV, (8511. UiocHnschicbtend.
nördt. Hannover (Ib. V, 1 8SS]. Zur Chronologie
d. ParoxysmuB d. HeUa(lb. VI, 1 BS4). Hiffslein-
büduna im Kleinen an d. deutsch. Nordküste
(Ib. VIII, 18S6:. — tber d. lossile Thierwelt
des einfachen Utkroskops u. deren geognost.
Bedeut. (Allgem. Uonelsclir. f. Wisa. u. Litt.,
Braunschn.lSS)). Helgoland (Cotta'i Deutsche
Vierleljahrsschr. 18!it). Der Sonnenvorbote
(Arcb. d. Mecklenb. naturF, Gesellsch.j. Der
Torf [Familienbuch d. ttslerr. Lloyd). Ferneres
in: Ausland, Holstein. Schulleitung u. ver-
schiedn. ProviozialblatterD.
Mezbnrg, s. JUetzburg.
Mjxlirea, s. Camus deHäziäres.
M£zlrUe, s. BacheL
MozzaTBOO«, Flaminio. — Rich-
ter beim Handelsgericht in Bologna und
Prof. d. Rechte an d. Univ. daselbst; Stall-
halter [Governalore) an verschiedenen Or-
ten im Kirchenstaat (F) (\Vd),
geb Bologna,
gest. ITOi, Dec. U, Pieve di Cento.
De lerraemotu Libellus, in qao curlosa ape-
ritur terrsemolus doctrina et agitur de lerrae-
motu anni l6Ti, 4°, Bonon, 1B71. Epheme-
rides Feisineaa recenliores, ah a. 1B7S usque
ad a. 1B84 etc., 4°, Ib, 1B71. Ephemerides eb
a. 188( ada. 1701, 11vol. 4°, Ib. 168S. Ephe-
merides ab B. 1701 ad a. 171B, S vol. 4°, Ib.
1701. Tabulae asironomicae, Ib. 1B97.
Louis. — Dr. Med., Prof.
(agreg^) an d. FacuUät d. Hedicin zu Pa-
ris. Mitgl. d. Social^ de pharmacie. Früher
Pbarmacien-en-cher d. Hospitals Sl. An-
leine in Paris (Or),
geb. 1807, Nov. 5, Vabre (Tarn).
Trsitf de l'artde rortnuleretc, II, Paris18(B
(Deniach von B. Biefel, Bresl. issi). Chimie
appliifnäe k la pbysiologie et it la therapeutique,
8", Ib. 13SG. Du role chimique de l'acide car-
boniquedansl'iconomieanimale, 8°, Ib. 1BG6,
143
Mical
Miclieli du Chreit.
144
— D« Taction des sels les uns sur les auires
et en particulier des compos6s roercuriels etc.
(Ann.cbim.phys. Sör. III, T. V, 4 842). Apercu
th^orique sar la cause de la maladie aommäe
diabdte (Ib. XII, 4S44).
Mioal, ... — Abbö u. Mecbanicus
geb. 4730 etwa, . . ., gest. 4789 . . .*
Verfertigte mehre Sprechmaschinen (totes par-
lante)»), von denen er eine im Juli 4 788 der
Pariser Academie überreichte.
* gest. 1790 {BC) in Annoth.
MiohaellSi Johann. — Dr. Med.,
Prof. (extr. 4 634, ord. 4633) d. Medicin
an d. Univ. zu Leipzig (J),
geb. 4 606, Soest, Was tphal.,
gest. 4 667, Nov. 29, Leipzig.
Praxis chymialrica generalis. Gab die ehem.
Lehrbücher von J. Eartmann, 0. Groll u. A.
heraus, und führte die chemischen Medica-
mente zuerst in Leipzig ein.
Miehaelfal , Martin. — Mathemati-
cus, welcher — wie (J) sagt — in Leipzig
4 3 Jahre lang der Malhematik obgelegen,
nach St. Petersburg ging und in den sibi-
rischen Bergwerken gute Dienste tliat,
geb Erfurt,
gest. 4 728, Juni 8,
A. a. 0. keine Schriften genannt.
Mioliaelfal, Johann Gottlieb. —
Inspector d. Mineraliensammlung u. d. pby-
sikal. Cabinels in Dresden (J),
geb. 4 704, Juni i, Dresden,
gest. 4740, Dec. 9, Dresden.
Verfertigte optische Gltfser, besonders para-
bolische, auch ein Brennglas von 4 7 Zoll Durch-
messer, welches er beschrieb: Vilrum usto-
rium methodo nova confectum. Soll, vor New-
ton, an einem »verbesserten Fernrohr« (Spie-
gelteleskop?) gearbeitet heben, des er nur we-
gen seines frühzeitigen Todes nicht zu Stande
brachte.
MiohaellSi JohannDavfd. — Prof.
(extr. 4746, ord. 4750) d. Philosophie an
d. Univ. zu Göttingen. Von 4754 bis 4 770
Mitgl. u. von 4754 bis 4756 SecretSr d.
Soc. d. Wiss. daselbst (P) (A) (MJ,
geb. 47 4 7, Febr. 27, Halle,
gesL 4 794, Aug. 22, Göttingen.
De nitro Flinii et de nitro Hebraeorum (Com-
ment. Soc. Gott. IV, 4 754). Von d. Zeit, wo
d. Völker die Kunst noch nicht gehabt haben,
Feuer anzuzünden (Hannövr. Magaz. 4 763,
St. 8) . Vom Alter d. Brenngläser oder d. Brenn-
krystalle, desgleichen von einigen anderen
Mitteln, Feuer hervorzubringen (Ib. 4 763, St. 4
— Beides auch in seinen Vermischten Schrif-
ten). — Viel Theologisches, Archäologisches,
usw.
Mloha^lls, Gustav. — Dr. Pbil.,
früher Lehrer ara Werderschen Gymn. u
Berlin (4 8 43 — 46), spiter Vorsteher d. Ste-
nograph. Bureaus d. Herrenhauses und sa|
4 854 Lector d. Stenographie an d. Univ.
daselbst (Diss) (Gyfnti,^Prgrm, 4843^,
geb. 4 843, Juni tly Magdeburg.
De lineis brevissimis in datis superficieboi im-
primis de linea geodetica, 4**, Berol.48t7.*'Die
Elemente d. Differenzrechnung usw., 4^ Ib.
4 848. Sur la probabilit^ du jea de rencontrt,
4». Ib. 4 846.
Mtohi, Godefroy Alexandre. —
Ingenieur-en-cbef des Min^s (AM) (Q),
geb. 4755, Apr. 5, Paris,
gest. 4 820, MSrz 4 9, Araiens.
Essai d'un manuel du voyageur mtnöralogiste,
4 794. Gab verbessert heraus : BuUefs NeoT.
architecture pratique, 8**, ^84 3. — Sur les
fourneaux de r6vei'böres(Journ. phys. XXXII.
4788). -^ Verschiedene batteniDttBD. AaUtse
im Journ. des Mines.
Miohely C I a u d e LouisSamsoD.—
Anfangs Prof. d. Humaniora u. Physik am
College zu Maubeuge, später verschiedeDe
Staatsämter bekleidend : Mitgl. d. GODsiil-
gön^ral , Präsident d. Griminaltribunals in
Antwerpen, General^Procurator in Douay;
zuletzt Privatmann (BS),
geb. 4 754, Maubeuge,
gest. 484 4, Jan. 3, Douay.
Essai sur les attractions molöculaires, Paris tl
Douay 4 803. M^m. sur une nouv. notatioB
d'alg^bre de Situation. Comparaison de Taig^-
bre descriptive avec des principes ordinalns
de Tapplication de Talg^bre. Essai d'une nouf.
tb^rie du mouvement.
Mlohel 6m T^aaelar, ... — Arzt,
erst in Nancy, dann am MililSrhospital in
Metz ; hielt an beiden Orten unentgelUicbe
Vorlesungen über Chemie (Q) (BBM),
geb. 4740 etwa, Metz,
gest. An IX (4804), . . . Hetz.
M^m. sur T^tat de Tatmosphäre ä Metz etc.,
4 30, Nancy 4 778. l^lömens de chioiie etc., 4S«.
Metz 4 779. Sur un moyen de rödolre l'oret
Targent en chaux (Journ. phys. XI, 4778). —
Medicinisches.
Mlohell d« OresI, Jacques Bar-
thelemi. — Von 4743 bis etwa 4738
Hauptmann in einem in französ. Diensten
stehenden Schweizerregimente, dann Pri-
vatmann in Paris (4 738 — 42) und darauf
in der Schweiz umherirrend, bis er 1749
wegen angebl. Antheils an d. sogen. Henzi-
verschwörung vom Berner Rath zu lebens-
längl. Gefangenschaft auf d. Schloss Aarbur^
1«
■ie^ da Oreat
Uchelotti.
146
itnirlheilt wurde (SG) (BS) (Q) (Wolf,
SekKtis. Biogr. IJ,
geb. 1690, Genf,
^ «est. 1766, HBrzS», ZoHngeii, Canlon
Aargaii.»
DiKnpUon du tbermoniätre universel, t°, Pa-
rii 1741 (Vermehrt u. verbeiMrt in d. Act
Miti. III, l'TSB). Recueil de diverses pijicea
nr )e Ibermomälre, 1°, LnHeyelTSS. Ei-
Inil d'nne lettre tcrüo b la Rochelle pour dS-
termiaer le terme du tempert du globe de le
terra. U^rn. sur le sph^riciie de la terre, (°,
ferne tlSt. Recaeil pfaysique sar le tempäri^
du globe de la lerre, sur le lumifere, sur la pe-
unleur, les mardea, lea cours des aitrei et la
ciiin«te de ISSt, f, Ib. «780. Tr* IM du de-
logt, t°, Basle<7S4. Traita de meti^orolOBie,
1", Praspect gdoiDetrique des montai^neg nei-
fta, dilea Gletscher, lelles qu'on les dficou-
TN BD lempj favorable, depuia le cheleau
«TAirbouri; etc. — HdleiioDs sur la construc-
tion det therm omölres IJourn, helvet, f7t7,
JiBi.j. Uem. sur lacbaleur en diffärens lieux
dt la terre (Act. helvet. IV, 17SD).
* Wehüi er luletJt «ntluKn vorden,
Nlehsll da OrMt, Fra n (ot 3 G ra-
liea. — Uilgl. d. Raths der Zweihundert
bGenf. Bruder des Vorigen (SG) (Q) (A)\
p:b. I "05,... Genf, Kest. 1785, .. .Genf.
UUfM »ur Im observations b Taire des variD'
Uoe« dans ratmoaphire qui accompaifneiit ou
prtcMJent les difTerentes salsons [Häin. Soc.
'MiiocDique de Beroe, III. 17St).
MloheUal, Fabiane. — Clericiis
Ktalaris des Ordens d. fromraen Schule.
Fror. d. Halhematilt an d. Univ. zu Pisa,
H>H6{8 Hatbematiker d. Prinzen Leo-
ftldvon Medici (T) (Tz.lJ.
geb. IS91 etwa,
gest. 1666, Jan. 10, Florenz.
Tnitato della direzione dei fluni etc., i", Fl-
■uuteet.
IUeh*U, John. — Pfarrer (Reclor)
ui Tomhill in Yorkitbire: HJlgl. d. Royal
Soeiely seit 1760 (Th) (RGEJ (A), '
geb. . . ., gest. 1793, Apr, !!,...
CtDjecturet concerning tbe cause and obser-
ntioQi apoD the phenomena o( earthquackes
ric. (Phil. Tr. 17S0). Observations an tbe co-
■UoTJaD. ITS« al Cambridge (Ib. id.). A re-
ummeadalioa orHadlaj'a quadrant for sur-
•tlioft (tb. t7as). Propossl oF a metfaod for
■eMDring degrees oF lnn«itiide upon paralleis
4the aequator [Ib. 1766). An inquiry into
i» probable parallel and megnitude of the
ked sUn front tbe quaiftity of Itgbt, wbicb
IWyaffordns [Ib. 4 767). On the twinkliiiK of
*• Sied «tan (Ib. id.). Od tbe means of dii-
mering the distaoce, magnitude etc. of the
hed Stars, in consequence of tbe dimlnution
iftbeTeloeityoftbeirligbtetc. (Ib. 4784).—
Irfaad dii Drehwasg» (vor Oenloab) nnd die
P*ir««<*rfr, BiwIirSrtaAneli II.
Methode, millelgl derselben die Dichtigkeit der
Erde zu beslimmeo (siehe Caveiidiah, Pbil. Tr.
I79S; Abr. XVIII, p.lS9; OUb. ADD. II, S. 1).
Mlohelol, Jean Charles Auguste.
— Folgweise Gcnic-OfTicier, Ingenieur d.
Seiiie-DainpfschiOe, Beamter im Kriegsmini-
sterium, Chef d'Inslilulion in Paris etc. (Q),
geb. n9S, Nov. 36, Strassburg.
M^m, sur la (ii^latine extraite des os par le
moyen de l'acide hydrochlorique. 8°, Paris
4819. AoalyBe« des recherches de MM. d'Ar-
oat et de S^fmtiän Als, sur lessubstances nu-
tritives que reiiferment les o» et sur laur ex-
traclion par le vapeur, S°, ib. 4 82B (Beides
aus d. Revue encyclopiSdique).
Mlohelottl, Francesco Dome-
n ico. — Prof. d. Mathematik an d. Univ. zu
Turin. Uitgl. d. Acad. d. Wi.ss. daselbst (Or),
geb. 1710, Juli <0, Cinzano,
gest. (777, Ocl. 12, Turin.*
Sperimeoti idraulici direiti pripcipalmonte e
cooferroarela teorica, efacititereta praticadel
misurareleacquecorrenli, 3 vol., Toriuu4 767.
• f«t. nS7, Ocl, 12 {Mem. Tor. IV, 17«l).
Mleh«loltl,GiuseppcTercsio. —
Sohn u. Amtsnachfolger d. Vorigen, dann
Genie-Oberst in Portugal, zuletzt Direclor
d. Corps d. Civil-Ingenieuro in Turin (BI.
XVli; (Or),
geb. 176!, Hai 10, Turin,
gest. 18)9, HSrzia, Turin.
M^m. contenanl les resullals des expäriences
hydrauliquesrailespres(IeTurlnenl78S[Uem.
Torin. 11, 1786). Sull'irrigaraentodelPiemonte.
Mlohelottl, Ignacio. — General-
Inspeclor d. Civilgenie- u, d. Bergwesens,
sowie General-Intendant u. Dtrector d. Ca-
nUle in Piemont. Prof, an d. Univ. za Tu-
rin u. Mitgl. d- Acad, d. Wiss. daselbst
l'tfmt, Tormo, VIII, ISte; f-G. (846; (Or),
geb. I76i, Jan, i9, Turin,
gest. 18 46, Mgrz II, Turin.
Observations et eiperiences sur la mesure du
cboc d'une veine fluide |Men>. Torino, IV, 4 790).
Des moyena les plus convänahles pour la divi-
sion et subdivIsLon pralique des srcs circulaires
(Ib. VI, 4 801). Sur la dCterminalJon des vitesses
dgreaupBrlagrendeurdcsjeIs[lb.Vtl,An.XI).
Sur la deiermination des vilesses el des pres-
sioDS dans un courant etc. (Ib. VIII, An. XIll).
Mlohelottl, Vitlorio. — Prof. d.
Chemie, Mediciii u.Pharmacie an d. l'niv, zu
Turin seil 1844 i'Jfem. Torino, IV, iSitJ
(OrJ,
geb. 1774, Apr. 19, Turin,
gest. (8i!, Apr. *, Turin.
Expärieuceagalvaniques: mitEoui u. Tuklli-
Euidl (Mem, Torieo, XVI, 4B0»|. Sur la de-
10
147
Kiehelotti
XiddletoB.
148
composilion de l'eau par le moyen de la pile
deVolta; mitBoMi(Ib. XVIII. 4844). Sur la
derni^re anaiyse du gluten (Ib. id.). Sar la
präparation de l'indigo (Ib. XX, 4 84 3). Saggio
intorno ad aicuni Tenomeni eiettro-magnetici
e chiraici (Ib. XXVI, 4 8«4 et XXVII, 4 823).
Descrizione di una particolare batieria Vol-
tiana (ib. XXVI, 4 824). ^ur le plomb carbo-
nat^ de la mine de Monteponi (Ib. XXX, 1826).
Osserv. sopra qualche fenomeno elettrico che
se manifesta pendente riofuocamento del pla-
tino spugnoso prodotto dal gaz idrogeno ; mit
Oiobert (Ib. id.). — Sur la vitalit6 et la vie
des germes (Journ. dePhys. LH, 1804 et LIV,
4 804). Descript. d'un nouv. gazomötre (Ib.
LIII, 1801). Sur l'actioD qu'exerce le qaloriqne
sur la vitalil6 des animaux (Ib. LVII, 1803).
Sopra la soluzfone dell' argento nell acido
idroclorico (Brugnatelli, Giorn. VIII, 1815).
Miohelotti, Giovanni. — Beamter im
Ministerium d. öffcnti. Werke zu Turin (Or),
geb. 184 2, Dec. 28, Turin.
Introduzione allo studio della geologia posi-
tiva, 8'', Torino 1847. Viele palüontologische
Abhandlungen.
Miohelsen, Jobann And rcasGbri-
slian. — Mag. Phil., Prof. d. Mathematik
u. Physik an d. vereinigt. Berliner u. CÖl-
ni^chen Gymn. zu Berlin seit 1778, vorher
seit 1772 Informator in Brandenburg. Mitgl.
d. Acad. d. Wiss. in Berlin (Mem. Bert. 4^98;,
geb. 4 749, Juni 6, Quedlinburg,*
gest. 1797, Aug. 8, Berlin.
Anfanpsgr. d. rein. Mathematik, 8°, Berl. 1780.
Versuch in sokrat. Gesprächen über d. wich-
tigsten Gegenstände d. ebenen Geometrie, 8**,
Ib. 1781. Vollständ. Forlsetz. dieses Versuchs,
3 Bde. 8°, Ib. 1783 — 86. Anteil, z. Jurist., po-
lit. u. Ökonom. Rechenkunst, 2 Bde. 8», Halle
4 782—84. Versuch in sokrat. Gesprächen üb.
d. wichtigst. Gegenstände d. Arithmetik, 8 Bde.
8^ Bert. 4 785— 86. All^sem. verständl. Auflös.
verschiedn. wicht. Aufgeben d. höhr. pract.
Arithmetik usw., 8o, Ih. 1 786. Anteil, z. Buch-
stabenrcchn. u. Algebra usw., 8°, Ib. 1786.
Samml. verschiedn. Tafeln, 8°, Ib. 1 787, 2. Aufl.
1796. L. Enler*! Einleit. in d. Analysis d. Un-
endlichen; aus d. Latein, mit Anmerkk. u.
Zusätzen (Aus Eiaer's und Lagrange*! Schrif-
ten), 3 Bde. 8», Ib. 1788—91. L. Eiüer*! voll-
ständ. Anteil, z. Differentialrech n. ; aus d. La-
tein mit Anmerkk., 3 Thle. 8°, Ib. 4790—98.
Beiträge z. Befördr. d. Studiums d. Mathema-
Wk, 5 Hfte. 8°. Ib. 4 790 u. ff. Euklid's Elemente,
bearbeitet usw., 8°, Ib. 1791. Vollständ. Theo-
rie (I. Gleichungen nach Etiler und Lagrange,
8^ Ib. 1793. Über allgem. Wittwen-Verpfle-
gungsanstalten usw., 8«, Ib. 4 796. Artikel:
Kettenrechnung, in Krünits'i Encyclop. Bd.
XXXVII. — über d. Theorien derjenigen ma-
themat. Gegenstände, die in das Gebiet d. bür-
gert. Lebens gehören (Deutsche Abhandll. d.
Berlin. Acad. f. 1792—97).
• geh. 1747, Juni « {M) {Ä) (Br),
Mioraelivs, Johann. — Dr. Theol.
(1 649), seit 1 627 in Stettin folgweise Sob-
rector d. Pädagogiums, Rector d. Raths-
sobule u. Prof. d. Philosophie u. Theologie
am ersleren (JJ (A),
geb. 4 597, Sept. 4, CösliD, Pommern,
gest. 4 658, Dec. 3, Stettin. '
Arithmetica erotematica digesta, 8^ Stell.
4 646. Lexicon philosopbicum, 4**, J6oae465S.
— Viel Theologisches, dessentwegen er 1658
von d. heil. Congregation zu Rom ins Register
der Verdammten gesetzt wurde.
Mlddendorff, Labert. — Jesuit,
Lehrer d. Philosophie und Mathematik in
Cöln (J) (SBJ),
geb. 1607 etwa, . . Bielefeid,
gest. 1648, März 2i, Cöln.
Tabulae logarithmicae pro sinibus, tangeoti-
hustet numeiis ab 1 usque ad 4 0000 etc., 4t',
Colon. 1 647. Tabelle horologiaria etc., Ib. 18(8.
MIddendorff, Alexander Theo-
dor von. — Dr. Med., früher Prof. d.
Zoologie an d. Univ. zu Kiew; seit 4845
Mitgl. u. seit 4 855 bestand. SecretSr d.
Acad. d. Wiss. zu St. Petersburg (Or),
geb. 4 815, Aug. 6 (A.St.), Livland,
Machte 1840 im Auftrage d. Petersb. Acad.
eine Reise nach d. Nordcap u. 4842—45 eine
nach d. nördl. Sibirien, hauptsächl. in zoolo^
Beziehung, doch auch mit Rücksicht auf Geo-
graphie, Geognosie u. Meteorologie. Dartiber:
Reise in d. üussersten Norden u. Osten Sibi-
riens während d. J. 4 848—44, 4 Bde., Petersb.
4 847—4 86 ; ferner Baer u. H«lmeTt«m, Beilr.
z. Kenntn. d. russ. Reichs; auch Bull. phys.
math. de l'acad de St. Petersb. III et IV, 4845.
Ober d. Wabrscheinlichk. eines im Vergleich
mit d. Meerwasser d. Jetztzeit stärkeren Ge-
halts an Bitlererde im Wasser vieler Meere
der Juraperiode (Ib. VIII, 4 850). Über d. Tem-
peraturen im Schergin-Schacht zu jakutxk
(Pogg. Ann. LXII, 4 844). — Viel Zoologisches.
Mlddletotti Christopber*. — Ca-
pitain in d. engl. Marine. Machte von 4 7tl
an wiederholte Reisen nach d. Hudsonsbay
zur Aufsuchung einer Nordwest-Passage.
Mitgl. d. Roy. Society seil 4737 (ThJ,
geb. . . ., gest. 477a, Febr. 20, . . .
A new and exact table, collected from several
observations , taken in four voyages in the
years 4724—25 to Hudsonsbay showing the
Variation of the magnetic needle (Phil. Tr.
4 726). The sequel of this table collected in nine
voyages from 1721 to 1720 (Ib. 1784). Obser-
vations of the varlations of the Needle and
weather made in a voyage to Hudsonsbay 4784
(ib. 4 733). Obss. etc. made in a voyage to
Hudsonsbay 1735 (Ib. 4 786). An Observation
of the magnetic needle being so aflTected by
cold, thal it would not traverse (Ib. 4 738). Of
a new azimuth compass, for flnding the va-
Miettinger
MiUer.
150
the compass etc. (Ib. id.). An exa-
of sea-water frozen bdcI melted again,
it quantity of sait ia cootained in such
3 in Hudson's sLraiU (Ib. 4 744). The
cold etc. in Hudson's Bay, 4 741—42
I.
ta venreetateln mit einem andern englischen
«r, Sir Henry Middleton, der 1604 eine
n die ottind. Gew&«»er unternahm und ums
Istarb.
ÜMkgeWj Ludwig. — Jesuit, Leb-
esie im Collegium zu Wien (SSJJ^
\6St, Aug. 24, Lorch, Ober-
Oeslerrelcb,
not, Mh'rz 40, Graz,
steorum expUcatio, Graecii 4698.
itt, Johann Gottfried. — Dr.
st Badearzt in Teplitz, dann seit
of. d. Chemie u. Botanik an d.
Prag, auch Vicekanzler derselben ;
nsionirt fONJ,
4 7i3, Sept. 3, BÖhmisch-Leipa,
1814, Aug. 7, Prag,
aidschitzer Bitterwasser, Prag 1784.
Jas Universitäts-Laboratorium an.
yJohannChristian. — Sohn
;en. Dr. Med., erst Adjunet seines
798), dann Prof. d. allgem. Na-
chte (1800) und darauf d. Bota-
2) an d. Univ. zu Prag. Machte
8 eine wissenschafll. Reise nach
; 4 831 pensionirt (ONJ (N),
4 769, Dec. B, Teplitz,
4 844, Dec. 28, Prag.
er-ErzeagungausAhornsafk, 4°, Prag
lora braailiens. u. andr. Botanisches.
, Michele. — Graf, begüter-
mann; unter d. Mura tischen Re-
Intendant d. Provinz Otranto im
feapel. MitgK d. Acad. d. Wiss. zu
4ÄS. XXXI ;,
4778, März 16, Polestina, Calab.,
1843, Jan. 4, (Neapel?),
logica SU la Calabria ulteriore (Ge-
stii. d'Incoraggiameuto alle scienze
11 Neapel). Cenni geologici su la pro-
rerra d'Otranio, Napoli 1814. Cenni
sul tenimento di Massa Lubrense
iter Anderem : Teorica del Tifone o
origine sotto-marina], 4^ Ib. 1820.
lementari di fisica [enthttlt : 1 ) Delle
della roateria ; 8) Del calorico ; 3) Dell'
Ssica ; 4) Dell' elettricitä; 5) Del ma-
6) Della luce], 8<>, Ib. 4827, 2°ediz.
damenti della filosofia naturale (ma-
b), 8^ Ib. 4880. Nozioni elementari
»mia, 4 2«. Biblioteca di Xiohele Mi-
hi. (Sollte 40 Theile umfassen und
mtJ. Werke enthalten), 8°, Ib. 4 887.
alla teorica dell' universo, 1888. Gab
heraus d. Zeitschrift : Progresao delle scienze,
delle lettere e delle arti, 1832 u. fT. (in deren 8
ersten Bdn. von ihm : Cenni su la filosofia spe-
rimeotale].
MUeS| Henry. — Dr. Theol., Pfarrer
zu Tovting in Surrey. Mitgl. d. Roy. So-
ciety seil 1743 (Th),
geb. . . ., gest. 1763, Febr. 4 2, . . .
On firing phosphorus by electricity (Phil. Tr.
1745). Observations of luminous emanations
from human bodies and from brutes, with
some remarks on electricity (Ib. id.). Impro-
vements in cyder and perry (Ib. id.). Electri-
city of sealing-wax and brimstone (Ib. 1846).
Several electrical experiroents (Ib. id.). Eiectri-
cal observations (Ib. id.). Concerning electri-
cal fire (Ib. id.). Concerning the electricity
of water (Ib id.). Variations of thermomelers
within doors and without (Ib. 1747j. Effects
of a storm of tbunder (Ib. 1748). An essay on
quantity (Ib. 1748). On thermometers and the
weather (Ib. 4 749). Meteorolog. Observations
(Ib. 4750, 4754 et 4755).
MilewBki, Wit Ol d.— Dr. Phil., Leh-
rer am Gy mn. zu Ostrowo (484 4 — 49), dann
Inspect. am Marien-Gymn. zu Posen (Diss),
geb. 4 817, Oct. 4, Posen.
Diss. de ramis inflnitis curvarum algebraica-
rum ordinis IV, 4«, Berol. 4 842.
MiUoll(Milichius), Jacob. — Dr. Med.,
Prof. d. Philosophie von 4 527 bis 4 553,
dann d. Medicin an d. Univ. zu Witten-
berg (J),
geb. 4504, Jan. 21^ Freiburg, Breisgau,*
gest. 4 559, Nov. 4 0, Wittenberg.
War der Erste, welcher auf der 4 508 gegrün-
deten Univ. Wittenberg Mathematik vortrug.
Sein Commentarius in Flinli iibr. II, 4^ Vite-
berg 4 584 (mehrfach aufgelegt) enthalt viel
Astronomisches.
• jeb. IftOl, Febr. 20 (rrf).
Miller*, Gerhard Andreas. — Dr.
Med., folgweise Stadtphysicus zu Worms,
Garnisonsmedicus in Weimar, Leibarzt d.
polnischen Krongrossschatzmeisters Grafen
V. Sedlinsky und seit 4 754 Prof. ord.
d. Anatomie, Chirurgie u. Botanik an d.
Univ. zuGiessen, seit 4 756 auch Stadt-
physicus daselbst (WU),
geb. 4718, Febr. 23, Ulm,
gest. 4762, Febr. 26, Giessen.
Untersuch, d. wahren Ursache von Vewton'i
allgemeiner Schwere usw., 4"*, Weimar 4 748.
Vermischte Gedanken über allerhand zur Na-
turlefare usw. gehörige Materien ; erste Samml.,
8**, Jena 4 745. Schreiben an e. guten Freund,
von d. Ursache u. d. Nutzen d. Elektricittit
usw., 4<^, Weimar 1746. Unpartheische Critik
d. Leibnizischen Monadologie usw., 8", Jena
1746. Giessische Nebenstunden, die Arznei-
10*
151
imier
Kilon.
kunst, Naturlehre u^w. betreff. ; erste Samml.,
80, Frankf. u. Leipz. 4 755. De oleis essentia-
libus sive aethereis vegetahilium absque de-
stillatione parandis, 4'', Gissae 4 756. -^Ut-
dicinisches.
•Müllerin (St) n, {M),
Miller, William Hallows. — Mag.
Art., seit 4 83S Prof. d. Mifieralogie an d.
Univ. zu Cambridge. Mitgl. d. Philosoph.
Society daselbst und (seit 4 838) d. Roy.
Society (Or) (KEC),
geb. 4 801, Apr. 6, Llandovery, Gar-
marthenshire.
The elements of hydrostatics and hydrodyna-
mics, 8«, Cambridge 4884, 2«i edit. 4885. A
treatise 00 crystallography, 8*^, London 4889
(Deutsch, mit Erweitr. von I. Grailioh, Wien
4 856). MitH. J. Brooke: New edition of W.
Phillipi' An elementary Introduct. to Minera-
logy, 42*», Lond. 4 852. — On the crystals of
boracic acid etc. (Tr. Cambr. Soc. vol. III,
pt. II, 4 830). On crystals found in slags (Ib.
vol. III, pt. III, 4 884). On the position of the
axes of optical elasticity in crystals belonging
to the oblique-prismatic System (Ib. vol. V,
pt. III, 4 885etvol. VII, pt. II, 4 840). Oo spu-
rious rainbows (Ib. vol. VII, pt. III, 4 842). —
On the construction of the new imperial Stan-
dard pounds etc. (Phil. Tr. 4 856, pt. III). —
On the fixed lines in the spectrum of light
passed through coloured gases (Phil. Mag.
Ser. III, Vol. II, 4 838). On the forms of sul-
phuret of nickel and other substances (Ib. VI,
4 835) . On the velocity of sound (Ib. XV, 4 889) .
On the appearance of a luminous point seen
through a telescope, the object-glass of which
hasan apertureof the form ofascalene triangle
(Ib. id.). On the form of eudialyte (Ib. XVi;
4840). On the form and optical constants of
nitre (Ib. XVII, 4 840). Mineralogical notices
(Ib. id.). Analysis of monazite (Ib. id.). D° of
octahedral copper pyrites (Ib. id.). On the
form of rutile (Ib. id.). On the form and opti-
cal constants of anhydrite (Ib. XIX, 4 844).
On the specific gravityof the sulphuretof nickel
(ib. XX, 4 842). On the crystals of red Oxalate
of cbromium and potash (Ib. XXI, 4 842). On
the optical constants of tourmaline, dioptase
and anatase (Ib. id.). On the form of crystals
of tin (Ib. XXII, 4 848). On the measurement
of the double sutphates of zinc and soda, and
of magnesia and soda (Ib. XXXI, 4847). On
the identity of brookite and arkan&ite (Ib.
XXXV, 4 849). On a new locality of pheoakite
(Ib. Sef. IV, Vol. III. 4 852). On the form of an
alloy of bismuth (Ib. XII, 4 856). On the an-
harmonic ratio of radii normal to four faces
of a crystal in one zone (Ib. XIII, 4857). On
the application of elementary geometry to cry-
stallography (Ib. id.). Crystallographic notices
(Ib. XV, 4 858). On the planimeters of Wetii,
Decher and Amiler etc. (Ib. XVI, 4 858). On
some crystallized furnace-products (Ib. id.).
T .u . n(n— 4)(n— f)...(n — r+4)
— To prove that - — " ' ^ /
4. 8. 3
• • • •
is a whole number when n and r are
numbers (Grelle, Journ. XIII, 4 885).
vestigation of the caustics produeed b
cessive reflexion at spherical sarfaces (I
Miller I Hugb. — Prof. d. G(
an d. Univ. zu Edinburgh ; früher ]
und dann Calculator in einem Ban
Hause zu Cromarty in NordschottIa
4 857; (sui iv.y.xvii, xxni; (ke^
geb. 1802, Ocl. 4 2, Cromarty,
gest. 4 856> Dec. 24, Portobeilob
burgh.*
The old red sandstone or a new walk ic
Held, 8», Edinb. 4 844. The geology oftli
4848. The testimony of rocks etc., 42»,
4 857. On certain extraordinary peculiai
stnicture in lhemoreancientganoids(R
the British Assoc. held at Edinb. 4 850).
culiar scratched pebbles and fossil spe
from the boulder clay In Caithness (Ib
* Erschoss sich im Bett.
Miller, William Allen. — Di
seit 4 844 Demonstrator u. seit 4 84f
D a n i e l Ts Tod) Prof. d. Chemie am
College zu London, seit ,4 854 aucl
dein bei d. königl. Münze. Mitgl. <
Soc. seit 4 84 5 (Or) (KEC),
geb. 4 847, Dec. 4 7, Ipswich, J
Elements of chemistry, theoretical and
cal, III Pt. 8°, Lond. 4 855—57. On the
lysis of secondary Compounds ; mit J
niell (Phil. Tr. 4 844). On some cases
in the prismatic spectrum produeed
passage of light through coloured vapc
(Phil. Mag. Ser. III, Vol. XXVII, 4 8
the alomic volumes and boiling points
iogous organic liquids (Quart. Journ
Soc. I, 4849).
MiUes (Mills), Jeremiah.
Theol., Diaconus (Dean) von Exeter
d. Roy. Society (Ahr, W) (Th),
geb. 4 74 3, HighCleer,
shire,
gest. 4 784, Febr. 4 2, Exeter.
Account oftheCarlsbad waters (Phil. T
Remarks on the Bovey coal (Ib. 4 760).
rological observations made in Brid
(Somerset) and Ludgvan, Cornwall (II
MUlon, NicolasAugusteEi
Prof. d. Chemie am Mililärhospital
Gr&ce in Paris, früher Pharmacien-'
am Höpital de llnstructfon zu Lille
Pharmacien-en-chef der Armee ir
(Or),
geb. 4 8 4 2, Apr. 23, Chalons-sur-
RecherchessurPacidenitrique, 8**, Pai
Elements de chimie organique etc., 2
Ib. 4 845. De la proportion d'eau et
neux contenue dans le bl6 etc., 8**, L:
53
■Uli
Minding,
154
kus d. Il^m. de 1« Soc. de Lille). Des phö-
omänes qui se prttduisent au oontact de Teau
t du bl^ etc., V*, Paris 1854. Sur une eau
lioörale du Frais- Vallon, pr^s d' Alfter, etc.,
•, Alger 4 856. Mit J. Beiset, F. Höfer und
liekUs: Annuaire de cbimie etc., 7 Annöes,
»*, Paris 1845—51. — Sur quelques azotures
lOQveaux et sur T^lat de Tazote dans plüsieurs
x>mbiaaisoas (Ann. chim. pbys. LXIX, 1888).
Rechercbes sur l'acide nitrique (Ib. Sör. III,
Vol. VI, 1842). Sur les combinaisons oxygö-
D^ du cblor (Ib. VII, 4848). De I'action de
Tacide nitrique sur Talcool et de T^tber ni-
trique (Ib. VIII, 1848). 3ar les pb^nom^nes
chimiques dus au contact; mit Seiset (Ib. id.).
Sor Tscide iodique libre et combinö (Ib. IX,
18(1). Action de l'acide nitrique sur l'iode
(Ib. XII, 1844). De I'action de l'acide sulfu-
riqae sur Tacide iodique et des composös qui
en r^ultent !lb. id.). Sur deu\ nouv. combi-
oaisons oxyg^n^es de Tiode (Ib. id ). Sur le
ptssage de quelques m^dicaroents dans Töco-
nomie animale etc. ; mit Laveran (Ib. id.). De
Foxidation des substances organiques per l'a-
cide iodique etc. (Ib. XIII, 1845). Sur la con-
stitatioo chimique des acides et des bases (Ib.
id.). Sur les Clements qui composent les sub-
stances organiques et sur leur mode de com-
bioaison (Ib. id.). Lettre relative au travail de
Mr. Mmy sur les acides sulfazot^s (Ib. XVI,
18(6). Sur le mercure et sur les constilutions
ttlines (Ib. XVIII, 4846). De Taction des m^-
dicaments sur T^nonomie animale etc. (Ib.
XIX, 1847). Sur quelques dispositions parti-
ctili^res de Taffinitö chimique (Ib. id.). Sur la
(tecompositjon du nitrite d'ammoniaque (Ib.
id.). De la pr^sence normale de plüsieurs mi-
tral dans le sang de Thomme (Ib. XXIII et
XXIV, 4848). Sur une combinaison nouv. de
nurre, de chlore et d'oxygöne (Ib. XXIX,
I85(). Sur l'acide hypocbloreux et sur leschlo-
rnres de soufre (Ib. id.). Sur un r^actif pro-
pre aux compos6s prot^iques (Ib. id.).
, Abraham. — One of bis Ma-
iesty's Ordnance Department, Dublin. Mitgl.
i. Roy. Society (An, Ä. 1 828;,
geb. 47B0 etwa,
gest. 1828, März 2, Bodlendeb, Caer-
nervon.
)o the strata and volcanic appearances in the
ortb of Ireland and Western Islands of Scot-
ind (Pbil. Tr. 1790). A mineralogical account
rtbe native gold lately discovered in Ireland
b. 1796).
MUby 8. Milles.
Mütter, Thomas. — Arzt erst am
L Tbomas-Hospital in London, dann zu
aidstooe in Kent (RGE),
geb. 47i9,
gest. 4797, Sept. 13, Maidstone,
cperiments and observations in electricity,
md. 4788. Account of a meteor seen at Peck-
im (PhiL Tr. 1742).
MUlenbergi Wilhelm Adolph. —
Prof. am Gymn. zu Frankfurt a. M. (M. llj,
KCP» . . »f nesi. ...
Die Höhen d. Erde oder Systematisches Ver-
zeichniss d. gemessn. Berghohen usw., 4°,
Frankf. a. M. 1815.
BSlnard, Charles Joseph. — In-
specteur divisionaire (1839) und dann In-
specteur g^n^ral (1816) des ponts-et-chaus-
s^es bis 1 8 5 1 , wo er seinen Abschied nahm.
Zehn Jahre lang Prof. d. Baukunst (con-
struction) u. Studiendirector an d. £cole
des ponts~et-chaussäes (Or),
geb. 1781, . . .
Cours de construction des ouvrages, qui 6ta-
blissent la navigation des riviöres et des ca-
naui, 4'» mit Atlas, Paris 1841. Cours de con-
struction des travaux hydrauliques des ports
de mer, 4«, Ib 1846. Notions ölementaires
d'öconomie politique appliqu^es aux travaux
publlcs, S"», Ib. 1850. — Aufsätze in d. Annal.
des ponts-et-cbauss6es, z. B. : Influence de la
chaleur sur l'endurcissementdes mortiers hy-
drauliques (1883). De I'action de la gelöe sur
les pierres (Ib.)
Minasly Maria Antonio. — Domi-
nicaner, Prof. d. Botanik an d. Sapienza in
Born. Machte für das Museum Clementi-
num naturhist. Reisen im Königr. beider
Sicilien (LL) (MB) (BUN),
geb. 1 7 3 6, Mai 2 0, Scilla, Königreich
Neapel,
gest. 1806, Sept. 25,
Diss. prima sopra un fenomeno volgarmente
dettoFataMorgana, Roma 1778 (Oilb. Ann.
XII, 520).
Minderer, Raymond. — Dr. Med.,
Physicus in Augsburg, Leibarzt der Kaiser
Matthias und Maximilian (J),
geh Augsburg,*
gest. 1621, Mai 13, Augsburg.
De chalcanto seu vitriolo, diss. iatrochymica,
4<>, Viennae 1617. — Von ihm stammt der
Spiritus Mindereri (essigsaur. Ammo-
niak), den er in die Medicin einführte.
* geb. in Oettiugen-Wallerttein [A).
MIndlag, Ernst Ferdinand Adolph.
— Dr. Phil., Prof. d. Mathematik an d. Univ.
zu Dorpat seit 1843, vorher Privaldocent
an d. Univ. zu Berlin u. Lehrer d. Mathe-
matik an d. Bauacademie daselbst (Or),
geb. 1806, Jan. 1 1, Kaiisch, (damaligem)
Südpreussen.
Anfangsgründe d. bohr. Arithmetik, 8«, Berlin
1832. Handbuch d. DifiTcrenlial- u. Integral-
rechnung, 8<>, Ib. 1886. Ilandb. d. theoret.
Mechanik, Ib. 1888. Sammlung von Integral-
tafeln, Ib. 1849. — Ober d. Curven kürzesten
155
Miiigt
Kinutoli.
1&6
Perimeters aaf krammeli Flüchen (Creüe*!
Joarn. V, 4880). Auflös. einiger Aufgaben d.
analyfc. Geometr. mittels d. barycentr. Calcüls
(Ib. id.). Über d. Berechn. d. Nfiherungswerths
doppelter Integrale (Ib. VI, 1830). Über d. Ab-
wickl. krumm. Flachen (Ib. id.). Observatio
pertinens ad solutionem aeqaationam indeter-
minatarura secundi gradas (Ib. VII, 4681).
Ober d. Theorie d. Zahlen (Ib. id.). Thöor^me
relatif ä une certaine fonction transcendante
(Ib. IX, 188S). Sur les integrales de la forme
/ ^^, p et P etant deux polynomes en-
tiers (Ib. X, 1888). Sur la somme des quarrös
de toutes les droites qui, k partir d'un point
donnö, coupent soos un angle ddterminö une
courbe algdbrique (Ib. XI, 1831). Sur la som-
mation d*un certain nombre de fonctions trans-
cendantes, dont les derivees sont d^termtnöes
par des öquations algöbrlques du 8™* d6grö
(Ib. id.). über d. Frage nach einem Mittel-
punct nicht paralleler KraOe (Ib. XIV, 1885).
üeber d. Ort sämmtl. Resultanten eines d.
Drehung unterworfenen Systems von Kräften
(Ib. XV, 1886). Über d. Veränderungen, wel-
che e. System von Kräften durch Drehung der-
selben erleidet usw. (Ib. id.). Beweis e. geo-
metr. Satzes (Ib. XVI, 1837). Über d. Biegung
gewiss. Flöchen (Ib. XVIII, 1838). Wie sich
entscheiden lasse, ob zwei gegebn. krumme
Flachen auf einander abwickelbar seien oder
nicht usw. (Ib. XIX, 1889). Bemerkk. über
d. Wurzeln d. algebr. Gleichungen (Ib. XX,
1840). Über e. besondr. Fall bei d. Abwickl.
krummer Flachen (Ib. id.). Beitr. z. Theorie
d. kürzesten Linien auf krummen Flachen (Ib.
id.). Über d. Bestimm, d. Grades einer durch
Elimination hervorgehenden Gleichung (Ib.
XXII, 1841). Propositiones quaedam de inte-
gralibus functionum algebraicarum unius va-
riabilis, ex principiis Abelianis derivatae (Ib.
XXIII, 1842). Entwickl. e. symmetr. Aus-
drucks für d. Grad einer durch Elimination
hervorgehend. Gleichung (Ib. XXXI, 1846).
Bemerkk. z. Integrat. d. DifTerentialgleich. er-
ster Ordn. zwisch. zwei Variablen [Ib. XL,
1850). Über einige Grundformeln d. Geodäsie
(Ib. XLIV, 1852). Über d. sogen. Rösselsprung
(Ib. id.). Über d. Schwingg. e. freihangend,
biegsamen Fadens (Ib. L, 1855). — Neuer
Ausdruck für d. Hauptgesetz d. Dioptrik (Pogg*
Ann. LXX, 1847). — Auflös. e. Aufgabe aus
d. M^canique analytique von Lagrange (Bull,
phys. math. de Tacad. dl St. Petersb. XII,
4854).
MIagSy Johann Friedrich. — Dr.
PhU. . . . (Dissj,
geb. 1818, Mai 18, Seegenfelde, Ost-
preussen.
De serierum infinitarum primordiis, Vratisl.
4844.
MInliy GIaude£lienne. — Begann
seine militärische Laufbahn in d. französ.
Armee in Afrika; seit 1852 Bätaillonschef,
spater Chef d. Ariillerie-Departements in
Vincennes bei Paris (Or),
geb. 1810 etwa, . . . Paris.*
Erfinder des nach ihm benannten gezogenen
Gewehrs.
* geb. 1800 etwa, . . . (XFC).
Mlnkelen, Johann Peter. — Erst
Prof. d. Philosophie (Physik) am ColÜge
Faucon d. Univ. Lüttich von 1 772 bis lor
Aufhebung dieser UniversitSt im J. 1778;
später, von 1797 etwa, Prof. d. Physika.
Chemie an d. Ceniralschule in Maeslrichti
auch Apotheker daselbst, was schon sein
Vater war (AB, 1839;,
geb. 1748, ... . Maestricht,
gest. 1821, Juli I, Maestricht.
Möm. sur l'air inflammable tirö des diffäreot« *>
substances, 8^ Louvain1784. — X. entdeckto
das Steinkohlengas am 1 . Oct. 1 784 und ftiUti
schon 1785 Aörostaten damit (Siehe Ck.1»-
rtn: Invention de T^clairage au gai, Ball.de
lacad. de Brux. T. II (1885). p. 48«). — Bf
machte auch meteorolog., besonders ombitH
metr. Beobb. (Ib. T. II, p. 99).
MInIo, Wallher. — Dr. Jur., Prot
d. Mathematik u. Physik am CoUegium w
Princeton im Staat New Jersey (AAB) (SC),
geb. 1753, Dec. 3, Schottland,
gest. 1796, Oct. t1, Princeton.*
Researches into some parts of the theory d
theplanetes, 8^ 1788. Dav. 8tewartfi»BarlQC
Buchen, account of the life, writings and it-
ventions of John Vapier of Merchiston, 4*, 478l<
Demonstration of the motion of the new planeL
Minaloll, Heinrich, Freiherr M e du
von. — Preuss. Officier, zuletzt als Gene-
ral-Lieutenant entlassen und dann in Ber-
lin privatisirend. Machte 1820— 1821 in
Begleitung von Ehrenberg und Hem-
prich eine archäolog. Reise nach Aegv-
pten (CL),
geb. 1772, Mai 12, Genf,
gest. 1846, Sept. 16, Berlin.
Über antike Glasmosaik, Beri. 1817. Oberd.
Anfertig, u. Nutzanwend. d. farbigen Gllsar
bei d. Alten, Ib. 1886. — Über d. afrikan. Ba-
bläh (Erdmann's Journ. 1 . Reihe II, 1 828). Ober
d. aponischen Heilquellen, besonders d. MI«
neralbad zu Battaglia (Ib. IV, 1829). ÜberZa-
bereit. u. Anwend. d. fltissig. Dttagert (Ib.
VI, 1829). Über d. Papyrusstaude (Ib. VII,
1880). Über d. Pigmente u. Malertechnik d.
Alten (Ib. VIII, 1880). Über d. Anwend. d.
Traubenkörner z. Oelbereitung (Ib. X, 4881).
— Über eine zu Lavey im Waadtland entdeckte
Heilquelle (Ib. 2. Reihe II, 1884). Überd. Ana
cattiva (Ib. VI, 1885). — Militärisches, Hi-
storisches, Archäologisches.
157
Miotti
MitcheU.
158
Miolii, Vincenzo. — Abafe, Domi-
oicaner, in YeDedig (LV),
geb. 47 4 2, Insel Murano,
gest. 4787, Febr. 4 6, Venedig.
Mtehte sich bekannt dnrch Anfertigung eines
PtiDetarlains und dreier ähnlicher Maschinen,
welche den Lauf d. Erde u. d. Mercars um die
Soone, sowie der Jnpiterstrabanten um ihren
Hiaptplaneten vorstellten.
Mirmiei Giuseppe. — Arzt in Ca-
taoia, Prof. d. Chemie an d. Univ. daselbst
geb. . . ., gest. 4801, . . . Catania.
Qitonachte die llineralwUsser von Catania,
n. beschrieb d. Ausbruch d. Vesuvs von 4 787.
Mlnuiy Christiao* Erdmann. —
Folgweise Hauslehrer in Wehlig bei Schkeu-
diu (4755), Waisenlehrer in Zittau (4 756),
Prediger in Johnsdorf (4 7 62 — 82) und dar-
aafin Berzdorf bei Zittau (Ott)-,
geb. 4730, Sept. 20, Zittau,
gest. 4 803, Juni 28, Berzdorf. ♦♦
Abhaodl. von d. scheinbar. ZusammenkunQ
d. Planeten am 8. Mai 4 774, 4°, Bautzen 1778.
Iter kommen sollende Planet von 4778 be-
trtchtet, 8«. Zittau. Über d. dunstige Lua d.
kforigen Sommers 4 788 (Oberlausitz. Prov.-BI.
VI). Gedanken über d. Vermuth., die Erde
ityaos ihrer Bahn gerückt, weil d. Sonne am
kinesten Tage zu Paris langsamer unterzu-
fibeo schien, als sie der Rechnung zufolge un-
twgdien sollte (Oberlausitz. Nachlese 4 769).
Tmd Nordlicht u. dessen Ursachen usw. nach
IUbom, (Ib. 4770). Von d. Art u. d. Gesetzen,
■ach weichen d. roagnet. Kraft wirkt (Ib. id.).
Berechn. derjenigen Wttrme, welche auf d.
Erde o. sonderlich in unserem Klimata durch
d. Soone allein verursacht wird (Ib. 4772).
Cber d. mittl. Quantität d. jährlich fallendeo
Bagea- u. Schneewassers in d. Johnsdorfer
^iiiPg^end
*5bc]i Einigen KftrL
"iHLJoni l8U)(Jr.II).
MUley, Joseph Peter Alcantara.
-— Dr. Med., folgweise Secundar-Arzt am
Wiener allgem. Krankenhause (1787), Phy-
neos zu Guns in Ungarn (1794), Bade-
irector zu Tobelbad bei Graz (1810) und
teebeo (seil 4 845) im Winter Prof. d.
Motopbie in Graz bis 4 8 49, wo er sich
OMb Wien zurückzog (ON),
geb. 4764, Oct. 49, Wippach, lUyrien,
fest
6*«odnss einer Totalgrundmathesis, 8 Bde. 8*,
Wim 4 84 8— 80 (Bd. I enthält: AU-ldeen-Mess-
kmt; Bd. II : OrlebenS'Horizonten-Messkunst
1. UflebeDfl-Asymptoten-Messkunst; Bd. III:
Mebees-SpblroideD-lleaskonst). — Daniel
^ ■attgfaaaovHkj schrieb darüber: Uisto-
ia Misieyanae iavenUonis Paobasomatheseos,
4n8.
Mitchell, Sir Andrew. — Baronet
zu Westsbore. Zeitlang britt. Gesandter in
Berlin. Mitgl. d. Roy. Society (Th) (WB),
geb Edinburgh,
gest. 1774, Jan. 28,
On an extraordinary shower of blak dust in
Zetland (Phil. Tr. 4 757).
Mitchell, John. — Dr. Med., Mitgl.
d. Roy. Society (Th),
geb. . . ., gest. 4768, MSrz ..,...*
On the causes of the different colours of people
in different climates (Phil. Tr. 4 744). On the
preparation and uses of the various kinds of
polash (Ib. 4748). On the force of electrical
cohesion (Ib. 4 759).
* In {CAL. 1, 264) wird gesagt, «r habe deh 1700 in
Virgiüien niedergelagsen a. »«i etwa 1760 geetorben.
Mltoliell, James. — Dr. Jur., erst
Schullehrer, dann Secretär d. Star Insu-
rance Company u. d. British Annuity Com-
pany. Mitgl. d. Geolog. Gesellschaft in Lon-
don (An.R. 4 844; (G.\Sii),
geb. 4 786 etwa, . . Schottland,
gest. 1844, Sept. 3, Exeter.
Oyclopaedia of chemistry and geology. Cyclo-
paedia of mathemalics.
MlloheU, SirThomaSLivingstone.
— Zuletzt Oberst in d. britt. Armee, in
welche er 4 808 eingetreten war. Seit 4 827
in New South Wales erst als Deputy Sur-
veyor-General und dann (4 834) als Sur-
veyor-General. Machte vier Reisen in d.
Innere von Australien, 4 83 4 — 3S, 4836,
4 836 0. 4 845—46 (KECJ ^G. 4856;,
geb. 4792, Craigend, Stirling-
shire, Schottland,
gest. 4 855. Oct. 5, bei Sidney.
Outlines of a System of surveying for geogra-
phica! and military purposes, 8<*, Lond. 4S27.
Three expeditions into the interior of Eastern
Australia, with descriptions of the recently-
explored region of Australia Felix etc., f vol.
8^ Ib. 48S8. Journ. of an expedition into the
interiorofTropical Australia etc., 8^ Ib. 4848.
Australien geography, with the shores of the
Pacific and those of the Indien Ocean etc., 42^
Sidney 4 850. Origin, history and description
of the Boomerang Propellor, 8^ Lond. 4858.
Mitehelli Elis ha. — Von 484 6 bis
4 8 4 8 Hauslehrer, dann Prof. erst d. Mathe-
matik u. darauf (4 825) d. Chemie, Mineralo-
gie u. Geologie and. Univ. von Nord-Carolina
zu Chapel Hill (Sil lim. iV. Journ. XXIV;,
geb. 4 793, Aug. 4 9, Washington, Con-
necticut,
gest. 4857, Juni 27, am Mount Mitchell.*
On the character and origin of the low country
of North Carolina (8111im. Journ. XHI, 4828).
159
UtohUl
On Ihe ReotoRy or the gnM re^ion at North Cs-
rolia* (Ib. XVI, fgiSj. Od Ihe effoct of quau-
lUy of msiter in raodiryinft the farce o( It-
traclion (Ib. id.). On Waltsr'* lube of safety
(Ib. XVII, ISIO). On tbe proximate causea ol
Windsand Btorms |lb. XIX, 1SB4).
ie bi d. Allefhuiny-
Samuel Lathain. — Dr.
lled., Prof. «m (t79S) d. Chemie, Natur-
geschichte u. Philosophie, dann (1807) der
Chemie allein und spBter (bis t8t6) d. Bo-
tanik u. Hateria medica am Columbian Col-
lege in New York. Hilgl. d. ReprSsenlan-
teo-Hsusas {(800 u. 1809) und d. Senats
d. Vereiniglen Staaten (tSOi) (CAL),
geb. (764, Aug. SO, NorthHemslead,*
gest. (831, Sept. 7, New Tork.
OoUines of tbe doctrlnes In natural hislory,
ehemistry and economy, NawYorlil791. Be~
roarks on tbe gaseoui o\yd of axot« and of its
effecls etc., tt*. Ib. 179S. On the natura and
origine of poal (Columb. Mag. mi). Experi-
nteats on Ihe evaporslioo of waler (Ib. id.).
Remark« on mnnurea [lladical Hepoaltory,
Vol. I, 17S7 — welche Zeitschrift er mit K.
mier und S.H.talth gründete und 4 S Jahre
lang benuiftab). Facls towirds an eiplenal. o[
(he operat. oralcelis and lime upnn otber sub-
stancea (Ib. id.). A skeleh a( the nijneraing.
history of ths »lata of New York IIb. id.). On
ths dispute concerolng phlopislon |Ib. I et II).
On the naiure oI aeplic gases etc. (Ib. II). On
the Mpton (aiole) and its Compounds etc. (Ib.
id.). On soda etc. (Ib.id.). On potash etc. (Ib.
id.). Induclion of facls rrom the phenomena
of hail and bailalone to establish bis theory of
pestilenlial nuids (Ib. III). Luminous appea-
raDceotocean water caused by minerals (Til-
iMli'a Uag \, 4R0I). Geolofiical remarks on
certein parti of Ihe slate of New York (Tr.
Americ. Soc. I78S). Obsarvalioos on thesod«,
magnssia and lime rontained in Ihe water of
Dcean (Ib. Vol. V, (80t). Eiprm. on the wa-
ters of the pool at New Lebanon (New York's
ll8K. t7>i). [tescripl. of the Blue tlouniains
in tbe stale of New York ;lb. 4 7>s;. Doctrine
oT pftstilential tluids lo eslablish a theory of
hail (Ib. I79<). ConcemluR a aew Tanely of
argillaceou.« imn {SiaholMa, Journ. II, 1799:.
— Hedicinisches, Botanisches, Naturbislori-
•che«, Polilischei usw.
■ IB Qdhb'i CosbIt. Lmu Idud. BtuI V(w York. —
ft«. 1J6J, . . . i*CI ; llM, . . . (XfffV
mUhob, Burchard. — Dr. Hed.
(1535). Von 1531—36 Prof. d. Mathema-
tik u. HediciD an d. Gniv. in Harburg, dann
Leibmedicus erül des Landgrafen Philipp
io Cassei und darauf M539) des Henogs
Brich TOQ Braunschweig iu Münden ^Si.
- UtHherlieh.
geb. (30i, Apr. 30, Neustadt i
beober)
gest. (S6E, Aug. 6, Münden.
Annuli cum sphaerici, tum malhemat
et structura, S", Harp. (SIS. Sterec
ara docens cerlas dimensiones corpor
tiooe mnthematica, et virga siereometri
dimensore, aequalorioque desuper, 8'
cof IB*4.
■ gtb. IbOl, . . . Huobvt (/) BBiiekll(.
MlUt, Ignaz, Bdier von*. -
Jurist, dann ((797— (818) Besit»
ehem. Fabrik zu Kirchberg am W
später Verordneter d. niederöslerr. !
zettlang (4819) Direct d. Linz-Bui
Eisenbahn; zuletzt Direct. d. Wien-
Eisenbahn (ON) (N),
geb. 177t, Hai i, Wien,
gest. (8i), Sept.«, Baden bei
Die Sopbienbrücko oder beschreib. 1
d. ersten Kettenbrücke in Wien usw.
Beilr. i. Kennto. d. Eigenschaften d. i
Stebeisensu.desSlahls, B°, Wien* ata
1880. Handb. d. populären Hechani
K. Bnuton's Compendiuin, S', Ib. (8
Cerlsbrücke oder Beschreib, d. erste
Kettenbrücke in Wien, nebst ucnslfin-
stell, aller, dieser Anwend. d. Stahls
gegang. Versuche über dessen Elast
Starke, B°, Ib. I8ia. — Versuche Übe
keit, Starke u. ElasticiUt d. Eisens i
tHanin icartn nr n n d FWn gili anatn' t ^eit!
1 81 7 ; IV, 1 818 ; VI, 4839 : VII, 1 BIO u. :
* Svib jQn^rTTr Brudtt FerdiDKpd, Infi
LFmmt mit «Doli neu Rfnodfiiiflq lAMrumf
MitsoherUoh,Eilhard. — E
Prof. (exlr. seit ISSl, ord. seit I
Chemie an d. Dniv., sowie am Fr
Wilhetms-Institul zu Berlin. Mitgl.
d. Wiss. da.«elb5l seit (Sit. Drspi
Orieulalist (CL) (GB. (8*5J,
geb. (79i, Jan. 7, Neurede be
Lehrb. d. Chemie, ) Bde 8*. Berlin ( )
4. Aoll. Ih. 4844— (T (Franiösiscb V
riw, 3 Tom. 8°. Bru». 4885— J7).—
hüllandet emellan chemiska sammai
gen och kristslllormen hos arsenikayi
phosphorsyrade satter iVeleosk. Acad
tsiij. Clier d. Kr>-sUllf. d. Salze, 1
das Uelall d. Basis mit zwei Prop
Sauersl<iir verbunden ist ;Abbandll. d
,*«d.Rir 184 8—49). l'berd.Verhaltn
slallfomieD lu d. chemisch. EYoporti«
4gtt— IS). Cberd. Ausdehn. d. kryi
Körper durch d. Wurme (Ib. 4838).
Mangansaure, l'bermangan sture, Cb
säure u d Salie dieser Sturen (Ib
l'ber d. Verballn. d. specif. Gewicht!
ariCDiud.chem. Pnipartioaen{Ib. (8<
Xitoeherlich
Xitterpfteher vttn Xitterbnrg.
162
fin- ADD. XXIX). ßberd. BdDzio u. d.Ver-
biodingen desKlbeo (Ib. id.). über ein Go-
Dii)meier(Ib. 1S4>). — Cber d. Ubereinslimm.
d krystaitf. u. d. ehem. Zusammonsetz. d.
Hettll'oiytte , weiche zwei Proport. Metall u.
dni Proport. SauersloO' enthalten [Monatsbe-
riehled. Acad. IBt6). über d. Ausdebn. kry-
iltlliürl. KOrper durcb d. Warme (Ib. I83T).
Bctlimm. d. Koblen-, Wasssr-, Stick- und
iiuerstofr» in ihren Verbindd, (Ib.lSBS). Ober
1, Zmammeahaog d. KrystaüF. u. d. cbem.
^Hrnmeaaetz. |Ib. tSiOJ. Die Zimmtsalpe-
«niure u. ihre Satze [Ib. id.]. tJber d. ehem.
^'erwaadtschaftskraR (Ib. 1841). Cham. Ver-
lind. u. Zerseti, milleUt Contaclsubstanzen
Ib. id. u. 184t). Krystalir. d. traubensaur.
(■Iroa-Ammonieks v. d. oiatgaur. Doppel-
•In [Ib. 1841). Krystalir, d. scbwefelsaur.
Uli» u. einiger scbwefelBaur. Doppelsalze ;
Eerseli. d. Chlorkalks (Ib. 18t«). Überd.GHh-
rati (Ib. id). ZasaiDmeaselz. d. Asche d.
Ilefc([b. I84S). EDtwickl. von Pflanzen in lull-
liebt abgMchlosB. Räume (Ib. id.j. Hefe ver-
nndell sieb nicht in Scbitnmel nsw. [Ib. id.).
EuimmeohBng d, ehem. ZosammeTisatz. mit
1. Brccfaunga- n. ZeratreuungsverhUlln. d.
E^rper (Ib. iB4a). Über Entwiekl. u. ZusBoa-
Motetz. d. Conferven (Ib. 1847J. Über d.
Uctilbrech. durch d. Wärme (Ib. 1848). Über
i. TBlcan. GrecfaeiD. d. Eifei [Ib. 1 8(9, 1 SSf
LIKS). Zusaiumensetz. d. Wand d. Pliao-
mielte [Ib. ISSO). Vorkomm, von Granit- u.
hfpfayr-GeacbiebeD auf d, hohen Apennin in
INlhe voD Neapel; mit O. Bam (Ib. IBSI).
Ttctomm. von Ur^ebii^sgesehieben an d. südl.
UiiüneD d. Coirona unler d. LavestrOmea;
■ilDemielben(lb. 1SS1). Warme-Entwickl.
nSchweTel beim Übergang desselben aus el-
Mo Zoslande in einen andern [Ib. id.]. Kry-
M\t. n. isomere Znslflnde d. Selens u. Kry-
Mir. d. lods (Ib. IBSS). Mykose, d. Zncker
1. Mutterkorns [Ib. ISGT). — Sur la retation
lii «liste entre la forme eristatlioe et leg pro-
r*rtJoei chimiques (Ana. cblm. phys. XIV,
■11**1 XIX, 1SSI. — Darin die Entdeck, d.
liomorphie). Sur les cnrps qui afTeclent
hu lormes criitalliDes difTerenles [Ib. XXIV,
11*1. — Die Entdeck, d. Dimorphie), Sur
tprodaction arli Bei eile des mineraai crtslai-
iMtllb.id.). — tberd. Dimorphie d. Sohwe-
UiITen. Ann. VII, iSU). Einfl. d. Wurme
Nif d, opt. Axen d. Gypses (Ib. VIII, ISSS).
InsKlaaMvonKrysUlirormen [Ib. id.). Neue
h;dstionssture d. Selens (ib. IX, ISiT). lod-
Mkle 0. neue Oiydatlonsstufe d. lods (Ib. XI,
IIIT). EIdH. d. Temperatur auf Wassergehalt
I. Erystallt. d. acbwelelseur, d. selensaur.
Mtellb. VI. IBIS; Xq. XI, 1817). Kryslallf.
llDlileDSlickstofrstinre(Ib. Xni,1818). Ilber
LigfschliesB. d. KleieKossilieD (Ib. Xt V, 1 SiS).
büiglÜiersnsCblorkohlenwagsersloffu.Was-
m (Ib. id.). lodslickstoff [Ib, td.]. Über d.
*iq^nge bei d. Destillat, d, SalpetersHare [Ib.
nni, lllt). Krystallf. d. Zusammensetz. d.
Mkirefeltaar., »lenfaur. n. ebromsaur. Salze
n>.id.). Umwandl. d. Arrsgonlts In Katkipath
m.XXl, 18»]. Ober d. Farbenveranderung
i- QoMUUwrlodldi beim Erwärmen [Ib.
P«nei4e
XXVIII,IS13). Über d. Wassergehall d. Am-
monisksatie (Ib. id.). tlber d. Benzin n. d.
Sfluren d. Talg- u. Oelarten (Ib. XX)X, ISII).
Theorie d. Aelherbildung [Ib, XXXI, I8S4 u.
XXXVII, 1886). Benzin seh wofelsBure, Nitro-
u. Sulfobenzid [Ib. XXXI, 1834). Versuche
über d. Blut [Ib. id.). React. d. La kmus gegen
arsensaar. u. pboaphorsaur. Natron [Ib. id.).
Ober zwei besondr. Klassen von Atomen or-
ganisch. Verbindd. [Ib. id.). Slieksloflbenzid
u. BenzoÖschwBfelsaure [Ib. XXXII, 1BI4).
Aetheroxal saure (Ib. id.J. Analyse kohienstoir-
hall. Verbindd. (Ib. XXXIII. 1 B!4). Chlorben-
zin u. Chlorbenzid [Ib. XXXV, 1835). Kry-
staltr. u. Zusammensetz. gewiss, saurer Salze
u. Übereinslimm beider bei gewiss. Oxyden
[Ib. XXXIX, 1836]. Bestimm, d. Ausdebn.
kryslallisirt. KCrper durch d. Wärme (Ib. XLI,
1837). — Entdeck, d. Phosphor» bei Vergü-
tungen (ETdmann's Journ. LXVI, 18SS]. Über
d.rotheFarbungd.Schwerels[lb.LXVII,l8B6).
Mltsoherlloh, Karl Gustav. — Dr.
Med. u. Chir,, pract. Arat (seit 1830), Pri-
valdocenl (I83i) und darauf Pi^f. (eitr.
I8il, ord. ^S^^) in d. medJcJD. PacultSt
d, Univ. zu Berlin. Bruder des Vorigen
(Diss) (GB.m6},
geb. 1805, Nov. 9, Jever.
Hydrargyri praeparsla asilatissima aoalylice
accuratius perserulata, Diss., 8", Berol. 1819.
Lebrb. d. Arzeneimittellebre, 1 Bde. 8°. Ib.
1 840—43. ^- Zerlegung verscbiedn, Queeksil-
bersalze(FogK. Ann. IX, 1817]. Dntersach. ol-
flcinell. Quecksilberverbindd. (Ib. XVI, 1 81B).
Untersuch, d. Aethiops mineralis [Ib. id.). D*
d. Menschecspeicbela {Ib. XXVII, 1831). Ver-
halt, d. sohwefelssur, Kupferoxyds zu d. Be-
Btandlbeilen d. thieriseh. Organismus [Ib. XL,
18ST). — Fernere AufsälzeiaJ.KUlet'B Archiv.
MHterpaolier tob MltterbnrS)
Ludwig. — Dr. Phil., Jesuit, Lehrer am
Gymn. zu Oedenburg [t7ßG), an dem zu
Raab (I7GS) u. am Theresianom zu Wien
(1761 — Ti], dann, nach Aufhebung des
Ordens, Prof. d. Naturgeschicble, Tecbno-
logie u. Landwirlhschafl an d. Univ. zu
Pesth; auch Domherr zu Grosswardein o.
Abt d. heil. Geistes zu Monoslor (ON) (M. IIA
geb. 1731, Aug.SS, Boly.ComilatBa-
rany, Ungani,
gest. 18t*, Juli 15, Pesth."
Kurzgefassle Nalui^schichle der Erdkogel,
Wien 1 774. Anfangsgründe d. pbysik. Astrono-
mie, 8°, Ib. 1778. Elementareinislicae. «vol.
Ofen. 1777. Physik. Erdbeschreibung, S°, Wien
1789. Technologie oeconomica, 6udae1794.
Preelectioncs teehnologicae. Ib. 47S9. Com-
pendium bistoriae naturalis, Ib. 1799.
•gfb. 1734, An;, lg, ntt. 1S14, 11*1 24 (A&T) ; nit.
1815, M.i 11 (FJT).
nUitorpaohor tob Mlllorbvrs,
Joseph. — Jesuit, Lehrer am Iheresia-
II
163
Kittrowiky
Moebiiif.
164
nam in Wien; nach Aufbebung d. Ordens
Prof. d. höheren Mathematik an d. üniv.
zu Peslh. Bruder des Vorigen (SSJJ,
geb. 1739, Febr. M, ho\y, Comit.Ba-
rany, Ungarn,
gest. 1788, Pesth.
Unterricht in d. malbemat. Analystsu. d. Ma-
schinenlehre, herausgegeb. au9 seinen Papie-
ren, mit Erweiterungen von J. Paaqnich, 2 Bde.
8^ Wien 4 790 u. 4 798.
Milirowsky , Johann Nepomuk,
Graf von. — Herr auf llrozinka in Mäh-
ren, trat 4 773 in d. Österr. Armee ein und
1 783 als Oberstlicutcnant aus, von wo ab er
als Privatmann in Brunn lebte und mehrmals
Reisen ins Ausland machte. Mitgl. d. Ge-
sellsch. naturf. Freunde in Berlin (ONJ (A),
geb. 1757, Jan. 20, Brunn,
gest. 4 799, Mai 20, Brunn.
Physika!. Briefe über d. Vesuv u. d. Gegend
von Neapel, 8^ Prag 4 785. Beschreib, einiger
hetondr. Zufälle, die sich bei d. Erdbeben d.
J. 4 788 in Calabrien ereignet haben (Abhh.
königl. Böhm. Gesellsch. d. Wiss. I, 4785).
Beitrage z. mUhr. .Mineralogie (Kayer*! Samml.
physik. Aufss. II. 4 792). üeber d. Namiester-
stein (Brünner allgem. europäisch. Journ.).
Mlzanld (Mizaldus), An t eine. —
Pract. Arzt in Paris rAV.XXXX; (B) (Wd),
geb. 4 520 etwa, . . . MontIu^on,Bour'
bonnois,
gest. 1578 Paris.
Cometographia, 4<^, Parisiis 4 544. Phaenome-
oa, sive aOriae epbemerides ; ejusdem expli-
catio et usus coeiestis ephemeridis, 8°, Ib.
4 546. Meteorologia 8. rerum aöriarum com-
mentariolus, 8^ Ib. 4 547. Cometographia,
item Catalogus cometarum usque ad annum
4540 visorum, cum portentis et eventis quae
secuta sunt, 4", Ib. 4 549. Aesculapii et Ura-
niae medicum simul etastronomicum ex coUo-
quio conjugium, harmoniam microcosmi cum
macrocosmo, sive humani corporis cum coelo
demonstrans, 4", Lugduni 4 550. Planetogra-
phia, ex qua coelestium corporum cum hu-
manis, et astronomiae cum medicina societas
et harmonia aperitur, 4o, Ib. 4 554. Planetae
sive planetarum collegium etc., 4**, Parisiis
4558. Las ephömerides perpötuelles de l'air
etc.. Ib. 4554. Ephemerides coelestes anno-
rum 4 555 et 4 556. 4°, Ib. 4 555. Cosmographia
libr. III, geographica quaedam et doctrinae
astronomicae encomium, 8°, Ib. 4567. Secrets
de la lune, 8°, Ronen 4 574. Paradoxa rerum
coeli, 8», Parisiis 4 577.
Mobergi A d o l f. — Dr. Phil., Prof. d.
Physik an d. Univ. zu Helsingfors seit 4 850,
früher Adjunct d. Chemie daselbst (Or),
geb. 1813, Sept. 5 (N. St.), Kimito, Finnl.
Diss. de- stannatibus, 8», Helsingf. 4 888. De
ohloreto chromio, 8®, Ib. 4 858. De oxydo chro-
moso, 8^ Ib. 4847 (Erdmaam't Joam. XUIIo.
XLIV). Försök tili mineraliemas ordnude
efter det kemiska systemet. Ib. 4848. — Ana-
lys af tvenne i Finland förekommande virie-
teter af Smaragd (Act. fennica, T. II, fasc. I,
4 843). Analys af Hornblende frän EngsOi Ki- '
mito [Ib.T. II, fasc. III, 4 847). Über eine neue
Construction d. Röhre d. Waschflasche 0M>
maim'i Journ. XXVIII, 4848).
Moohetii, Francesco. — Prof. d.
Physik am Lyccum zu Como; Schüler und
Nachfolger von Volta (G, ti),
geh
gest. 1839, März 15, Como.
A. a. 0. keine Schriften genannt.
Modeer, Adolf. — Ingenieur, MitgL
d. Acad. d. Wiss. zu Stockholm; Secretlr
d. Patriot. Gesellsch. daselbst (A) (BC),
geb. 4 738 etwa,
gest. 4799, Juli 16, Stockholm.
Tankar om bläsrörets förmänligaste skapoad
(Vetcnsk. Acad. Handl. 4788). Anmarkn. ai-
gaende Turmalin (Ib. 4 799). Versuche mit
d. Wasserblei. Molybdaenum membraoacenB
(Schrift, d. Gesellsch. naturf. Fr. in Beriii,
IX, 4 789). — Zoologisches a. Petrefactotosi-
sches.
Model, JohannGcorg. — Nachdem
er die Pharmacic in Windsheim, Nürnberg
u. Mannheim getrieben, 4 745 Apotheker
in d. Admiralitüts-Apotheke zu St. Peters-
burg, später daselbst Direct. d. Ober-Apo-
theke, Prof. d. Pharmacie u. Oekonomiev
sowie Mitgl. d. Acad. d. Wiss. (M) (A),
geb. 4 711, Febr. 8, Rothenburg aa
Tauber,
gest. 4 775, März 22, St. Petersburg.
Diss. de borace nativa, a Persis borech dicta,
40, Londini 4 747, Halae 4 7 49 (Deutsch vom
Verf., 8°, Tüb. 4 754). Versuche u. Gedankei
über ein natürl. oder gewachsenes Salmiak
usw., 80, Leipz. 4758. Von d. Bestuschew*-
und La mo tischen Tinctur, 8«, 4765. Chy-
mische Nebenstunden, 2 St. 8», Petersb. 4711
u. 4 768. Kleine Schriften, bestehend in Öko-
nom., physikal. u. chym. Abhandll., 8«, Ib.
4 773 (Französisch unter d. Titel : Recröationt
phvsiques etc. von Parmentier, S vol. 8», Paris
4 774). Entdeck, d. Selenits in d. Rhabarber,
8", Ib. 4 774 (Auch: Abhandll. d. Bayersch.
Acad. IX). Von Reinigung d. Salzes (Abhh. d.
ökon. Gesellsch. in St. Pelersb. I). Vom Ver-
bessern d. Saat durch Mistjauche u. Kalk (Ib.
II). Abhandl. vom Brandweinbrennen (Stral-
sund. Magaz. 4 768, St. II). Schreiben, die
Verflüchtigung d. Diamanten betreffend (Göl-
ting. gelehrt. Anzeig. 4 772). Scheikuodige
proeven over het gemeene coraelroos (Ver-
bandl. Maatsch. Haarlem, XIV, 4 778).
Moeblns, Gottfried. — Dr. Med.,
seit 1640 Prof. d. Medicin an d; CnW. zh
US Moablu —
Jeu, ipBler ancb Leibarzt des Kurfürsten
Frisdrich Wilhelm von Brandenburg
g. in Herzogs Wilhelm von Sacbsen-
ff^sr (J) (GJP), ■
pb. 16(1, Oct. 17, Laucha, Thüringen,
gesl. <66f, Apr. IG, Halle.
iuloiDM camphorae, ejusque orlginem, qua-
BliM, praeparatioaei cbyinicaii ac vtres etc.
ita/tnAnn», *<■, JeaaelSSO. — Medicinigches.
Hoebiaa, August Ferdinand. —
Df. Pbil., erst Docenl (ISIS) und dann
M, [e\lr. 18(6, ord. 18**) d. Aslrono-
Bie aa d. Univ. zu Leipzig, sowie Direct.
i. Sternwarte daselbst. Uitgl. d. königl.
Ochs. Gesellsch. d. WiSs. (CL).
geb. 1790, Nov. 17, Schulpforta.
!)• comp Uta pdis occullatjonibus Gisrum per
plueUs, f, Lips. lais. Beobb. auf d. UdI-
lenillta-SterawarlB zu Leipzig, nebst Be^
«hreib, dieser Sternwarte, 8°, Ib. <8»». Der
krjcen Irische Calcul, eia neues Hülfsmittel
Lisilyt. Bebandl. d. Geomstrie, 8°, Ib. IsaT,
Ke Kanplsütze d. Astronomie usw., S", Ib.
•lU. I. Aufl. IBSS. Lebrb. d. Stalilt, 1 Bde.
t>, [b. an. Die EEencDtB d. Mechanik d.
liBmels usw., B", Ib. IBfl. Die wabre u, d.
Nbeiabsre Babu d. Ilalley'schen Cometen bei
HiDcr Wiederkunn im J. ISIS, fol., Ib. 184S.
-LW eine neue Bebandlungsweised. analyt.
fpUrik (Abhendlt. bei Begründ. d. kOnigt.
SMis.Gesellscb.d.Wiss.iS4e].Uberd.GruDd-
iHntD d. LiDiea drillerOrdn. (Abhandll. d.
btigl-Sficbs. Gesellsch. d.Wiss.l.fBStJ Die
Ibcoiie d. Kreisverwandtscliaft iu rein geo-
Bdr. Dtniell. (Ib. IV, 1 85B]. — De minlraa va-
hiüoDe uimulhi alellarum circulos parallslos
BDlIbraiiter degcribenltum commentetio (Lin-
teaiDDdBohnenbergsT'iZeltschr. f. Astr. 111,
<*('). tber eatW und ClRHHn't Auflös. seiner
pmwtr. Aufgabe in d. Beschreib, d. Leipiig.
SbfDvarte (Astr, Nacbr. II, IBlt; III, i»%i,
(Hb XIX, i«fs}. Astron. Beobb. (Ib. XXVIII
■.IXIX. 1849]. — Uberd. Gleicbungen, mit-
ItU welcher aus d. Seiten eines in einem
EniM zu beschreib. Vielecks d. Halbmess. d.
Kloses n. d. FlBche d. Vielecks gefunden wer-
tn iCreUe'! Jouru. 111,18)8]. Kenn von zwei
toiKiligeo Pyramiden eiae Jede in Bezug auf
tsDdereum- u, eingeschrieben zugleich heis-
MT IIb. id.). Von d. metrisch. Relatiunen
Im Gebiete d. Llneai-Geonielrie([b. IV, ISIS).
kwiis eines neuen, von CbMlei entdeckten
Iriwt d. Statik (Ib. id.). BaryceDtr. Lösung
ter Aufgabe von Tb. CUn«eii |lb. V, 4SS0).
Erna Darftell. d. Haopl-Eigenschaflene. Sy-
*ns TDD LiosenglBsern (Ib. id.], Beitr. zur
Litre von d. KettenbrUchen, nebat e. dioplr.
tikaag (Ib. VI, f 8)0). Enlwickl. d. Bedingg.
i. Giiicbgewicbta iwiscb. KrUften, die auf e.
<rnen festen Kärper wirken |Ib. VII, \»»\).
fbere. besoodr. Art d. Umkebrung d, Reihen
Ib. IX, 1811). Über e. besondr. Art dualer
Varfailtnisse iwtscb. Figuren im Haume (Ib.
\ lltl). Über «. allgem. Art d. AlBniiatgeo-
K61Ier.
ISfl
m«lr. Figuren (Ib. XII, IBK). Ober d. Mlttel-
punct nicht-paralleler Krljfte (Ib. XVI, <83T).
Heber d. Zussmmenselzung unendlich kleiner
Drehungen (Ib. XV11I,4BSS). Anwend. d. Sta-
tik auf d. Lehre von d. geomelr. Verwandt-
Bcbaften [Ib. XXI, 48(0]. Geomelr. Eigen-
schaften einer Factorenlafel (Ib. XXII, 1S4<).
Entwickl. einiger trigonometr. Formeln durch
Hülfe d. Lehre von d. Doppelschnitts- Verhält-
nissen (Ib. XXIV, 4841). Lnehterhudt'i Be-
dingung, unter welcher filnfPuocIe in einer
Kugeinache liegen, aus rein berycentr. Prin-
cip. abgeleitet |Ib. XXVI, 1848). Über d. Zu-
ssmmensetz. gerader Linien; neue Begrün-
dutigsweise d. bsrycenir. Celculs IIb. XXVIII,
1814). Elementare Abielt. d, Newion'schen
Anziehungsgeselzes aus d. Kepler'schen Ge-
setzen (Ib. XXXI, 184SJ. Variationum quas
elementa molug perlurbali planelarum sub-
euDl, nova et facilis evolutio (Ib. XXXII, 1 84B).
Einfach. Beweis eines von Sehwaliu mitge-
Iheillen sUlisch. Salzes (Ib. XXXVI, 1848).
Uberd. p horonomi sehe Deutung d. Taytor'-
schen Theorems (Ib. id.J. Verallgemeinerung
d. Pascal'scbea Theorems, das In e. Kegel-
schnitt beschriebene Sechseck belrelTend (Ib.
id.). Über d. Gesetz d. Symmetrie d. Kry-
stelle u. d. Anwend. dieses Geseizes auf i.
Eintbeil. d. Kryslalle in Systems (Berichte d.
künigt.SBcbs. Gesellsch. d.WisB,; math.-pbys.
Classe, 1Bf9]. Neuer Beweis vom Parallelo-
gramra d. KrUfte {Ib. 1850). Über symmelr.
Figuren (Ib. 1861). Beilr. z. Lehre von d. Auf-
lös, numerisch. Gleichungen (Ib. tBSi). über
e. neue Verwandtschaft zwiscb. ebenen Figu-
ren (Ib. 1SS3]. (Iber d. Involution von Puncten
in einer Ebene (Ib. id.). Zwei rein geometr.
Beweise vom B ade n m ill er'schen Satze (Ib.
18st). Enlwickl. d. Lehre von dioptr. Bildern,
mit Hülfe von Collineations-Verwendtschafl
(Ib. 1SS5]. über Involution höherer Ordn. (Ib.
id.). Zu Bkltier's Aufsatz, die Leibniz'sche
Quadratur d. Secloren von Kegelschnitten be-
trelTend (Ib. ISSB]. Über Lagendia'i Autlös.
d, Apollo nischen Aufgabe (Ib. id.). Theorie
d. collioearen Involution von Punctenpaaren
in einer Ebene im Räume (Ib. id.]. Über ima-
ginäre Kreise (Ib. I86T]. (Iberconjuglrte Kreise
[Ib. 18B8).
mSUer, Johann Paul. — Prof. d.
Rechte und d, Mathematik am Gymnas. in
Riga seit (686 (A) (Oett) (RN),
geb. t6*S, M9rz i, Erfurt,
gest. 1711, Hürz 3, Riga.
DIsp. de qaantilate dierum, ISSS. Decas I.
thesium mlscellanearum, V, ISST.
MSller, Johann Wilhelm. —Erst
pract. Arzt in Hamburg, dann Leibarzt d,
Königs V. Polen, später aber nacb Deutscb-
land zurückkehrend (ht. M) (A),
geb. 17*8, Oct. Sl, Hamburg,
gest. 1807 Ilerzberg am Harz.
Hineralog. Geschichte d. sUcbs. Erzgebirges,
8*, Hamb. u. Kiel 1 TTS. tjbersetile t. Hmiui'i
MBll«r, Peler.— Sein 819 Apothe-
ker in Chrisliatiia (NFL),
geb. 4793, Apr. 16, Röraas.
Undersö;;elH om Lavarterae ved Cbriitiania
(Forbendl. v. SkandiaaT. Natnrfonkeran I"
HCde, Stockb. 1849). Opds^elte at nogle cbe-
miike BMtaaddele bos Lichenerae IIb. t''*
llOde, CbmtiBQia 4S4t|. Om Tiivirk Dingen «f
Torskelever-Traa (Ib. 1" Möde, Christ. fHS6).
nUUlor, Nicolai Benjamin. — Seil
1853 Bergmeister in Oestre Söndenljeldske
District, Trüber (seit 1836; Geschwomer
u. Uarkscheider beim Kongsberger Siiber-
werk; bereiste *on 18Si — 16 das Aus-
Und (Or) (NFL),
geb. ISOt, Sept. 1, Porsgrund, Norw.,
Om Akmil fra Eker [Uag. I. Nalurvideask. VI,
tsts, Bucb Togf- ^"1- V)' '''■'B noreke Mine-
raiier (Ib. VIT, 4S1S). Om nagle noeiere Iw-
■temle norske Uin«ralier (Ib. VIII, ISIS). Mi-
oeralogiske Bembrkn. om LsngesundBljorden
(ib. id.|. BMkrivelBeoveretnytUiaeral, Slea-
toid (tb. IX, 48i7). Gm Kjfirnerogtoingen ved
AgardoKobberverkiOverUaEien;Ib. Xl.lSia).
Om Steetoidens chemieke Sammengätoiag (Ib.
id.). Ni^le Bemärkninger om Gangene i Koa-
gfiOi Grube paa Kongsberg (Nyt Mag, f. Natur-
vid, li. 1840). Om Akmit (Ib. IX, i8S7). Hi-
DOralnotitser (Ib, X, 1859).
MfllUDBor, Otto. — Prof. d. Halbe-
matik und d. geometr. Zeichnens an d. hö-
heren Lehranstalt in Sololhurn (Or),
geb. tSU, Hai 19, Speier, Kbeinpralz.
Lehrb. d. Isometr. Prajeclionsiehre. 8°, Solo-
Iburn 18(0. Die Lehre von d, Krystallformen
usw., S", Ib. 1840. Deutsche Bearbeitung von
I, Adhtmar'aTraiti^dela coupedespierres mll
zahlreichen Zusetzen u, neuen Darstellungen
der einzelnen Steine eines jeden Sysiems nach
tsomelr. Principien, 8°, Ib. 1848. Deutsche
Bearbeitung von 3. AdUnuu'i Trnili^ de g^o-
meirie descripllve. bereichert mit neuen Fort-
schritten Jm Gebiet d. isometr. Projeclions-
lehreusw., S", mit Atlas fol , Ib. (84s. Plani-
Ijlcblum d. Ftxslernhimmels, mit Irensparent.
Sternen, fol., Bern <851. Bewegl. Iltmmets-
karte mit Horizont, fol., Ib tHSa. Kleiner
HImmels-Allas nach ATgelMidar'i üranome-
trie, Ib. 18tl. Anletl. z. Kennln. d. im milU.
Europa siebtbar. Sternbilder, 8°, Ib. U5I.
Lehrb. d. dis-isomelr. u. mono-isomelr. Pa-
rallelperspectlve usw., 8°, ZUricb iSUS. Gab
heraus; Der Verbreiter gemeinnüli, Kennt-
niaae, Jahrg. 1839—49. — AuTsUIze in d.Ver-
handl. d. Schweiz, naturr. Gesellschaft.
MOnoh, Conrad. — Dr.Ucd. (178t].
Seit 1772 Apotheker in Cassel und seit
1781 Prof. d. Botanik am Collegiiim Caro-
linum dnselbfl, seil nS6 Prof. H. Botanik
an d. Univ. lu Harburg (A) {U. \\) (StJ,
geb. ITIi, Ang.lS, CumI,
gest. 1805, Jan. 6, Harburg.
Beschreib, u. chym. Cotersnch. d. Da
marschen Uineralbmnaens, S*. Cu*
Bemerfck. üt>er einfache □. nuamnien
Arxneymittel, S°. Frankr. n. Leipz. 17
stemat. Lehre von d. einfach, n. zum
geselzL Arzeneymitteln, 8°, Harb. 1789
1 800. — Von d. Bereitung d. Brechwe
(Crell, ehem. Joum. II, 1779). Von 4
leich. d. Gummi Guajici (]b. id.). Chi
tersuch. d. Glanz- u. Stahlderhen
Ih. Hl, 1780 . Beweis, da» d. Bitten
sieb nicht gänzlich in allen Säaren i
lüssKCraU, Neust. Entdeck. 1, 1781). \
die Kalkerde in KieselsSnre zd verwani
id.). Zu Omelin's VenacheD mit d. Fe
:ih. id.). Chem. Zergliedr. d. Basaltg
1781). Beschreib, d. vorlheilhall. E
zweier ehem. Oefen (Cr«n, Ann. 1 798).
von d. Hessisch. Tiegeln (Beekmaan'
V, 1805). Beitr. z. Mineralogie aus eii
Hessen gesammelten Beobb. (Heasisc
träge z. Gelehrsamk. I). Beitr. z. N
schichte d. Landgralsch. Hessen-Gasse
Gab heraus : Neues Joum. f. Oekonon
turgescbichte u. Chemie, 1 HA. S* Uar
MBimloh, Bernhard Frie
Mag. Phit., Tolgweise Privaldocent in
walde (1169), Oberlehrer am PSda
zu Klosterbergen (1771), Prof. wd.
themalik u. Physik an d. Univ. zu
fürt a. d.O. (1786) u. Ober-Berg- i
ralh in Berlin (I7S5), als welcher e
seinen Abschied nahm. Hitg). d. A
Wiss. in Berlin (il) (AJ (BPH) (Mä
I80f;,
geb. 174 (,MSrzl6,BoldewilzBur
ges(.l800,Aug. 1, Berlin.
Anieit. z. Anordn, u. Berechn. d. gel
liebst. Maschinen usw., 1. Ablbl. Hilh
S°, Augsb. 1779. Lehrb. d. Mathematik
8°, Berl. u. Stralsund 1781 n, 84. Versi
matbemat. Perspective für d. Kiinstl«
Theorie anwendbar zu machen, 8°, Ber
Ordentl. Torrwirlbschan usw., 8°, It
Handh. derjenigen Theile d. theorel.
malik, worauf sieb bauptsfichl, d. Fei
kunst gründet usw.; nebst e. Anhai
Nivclliren, 8", Ib. 1 800. — Uniersuch. d
ob man mit beiden Augen zugleich u
deutlich oder nur mit einem Auge red
lieh sehe? (Deutsch. .Ibhh. d. Berlin
17S0-91), Über d. Mechanische bei
schiedn. Arten d. Fuhrwerke (Neue ö
Nachr. d. Gesellsch. in Schlesien, B
Leichte Art, aus e. runden StUck Bau
stärkst. Balken zu schneid. (Ib. id.). B«!
e, Vorricht., wodurch zerborstene al
chenmauern nieder zusammen gebrac
(Ib, IV).
MOren, Johann Theodor.
Med., folgweise Ant in Cobleai, I
Kobr.
170
SD 6. Üniv. 2U Mainz (am I6S0),
s in BJDgen, Millerbeiin, Bensbeim,
irsicDS ZD Linz am Rbein und end-
>rzt beim ErzbJschor zu Coli). Uiigl.
Dtdin. Academie seit iGSG (ANCJ,
. (663, . . . GÖin,
. noS, . . . CÖIn.
ine mirabill (Ulscell. Acad, Nat. Cur.
)e iride [Ib. id.). De Iridibus el ca-
. 1BBS). De phaenomsDo meteorolo-
i^bat ■ terra in Bummum usque coe-
ima ingeas motu lam celeri ut rulmen
elordb. id.]. De terra« motu (Ib. 169 t).
■ e coelo perdila, Stella o in caplle
Id.). Beobb. von SoDneo- u. Mond-
Meo (Ib. igss, 9t— 96 u. 1700). —
5cbes u. Zoologiscbes.
«tm, Karl Wilhelm. — Dr.Phil.
n «r kurze Zelt Praclicanl an d.
jle zu Casscl u. Lehrer d. Halhe-
Phyaik an d. Realschule u. d. Pro-
, zu Eschwege gewesen, ging er
ich Chile, wurde dort, durch ). M.
improhlen, erst bei d. Triangulalion
)t und darauf I85S zum D Ire clor
naI-Observatoriums in Sl. Jage de
nannt (Or),
I8S5, Aug. 31, Zicrenberg, Kur-
hessen,
b. über d. dreiaxige Ellipso'id, betref-
^inplanalton und d. Lage d. Schwer-
linerOctaatan, B°, Marburgi8(8. De-
lon de la latilud geogrefica del circulo
o del osservatoHo de Santiago, 8°,
< 85*. Informe sobre las oh»erv«cio-
as duraale el eclipse solar de 80 Juli
HC, 4°, Ib. 1854, — Bestimmung d.
) ein geRGbenes Dreieck zu beschrei-
llipse IGmasrt't Arcb. VIII, 1846).
lige Sütze d. böberen Arithmetik (ll>.
). Bemerkk. iiber einige bestimmte
, (Ib. id.j. — tber ein Paar in Chile
tete Lichlphänomene (Pogg. Annal.
(8S6j. On tbe motion of Ibe tiill oI
icia, Santiaeo (Oonld, Astr. Journ. IV,
Latronom. Deobb. (Ib. 111, tS94- IV,
V, tSSS).
«tlln (Maesllin), Uichael. —
n er in Tübingen studirt und eine
ich Italien gemacht, 1 B76 Dinconus
lang (Würtemberg) , dann Prof. d.
ilik erst (I 580} an d. üniv. zu Hei-
und darauf (ISBi) an der zu Tu'
Lehrer o. Freund von K e p p I e r
■Boek),
(SSO, Sept. 30, Göppingen,
. t63l, Dec, 10, Tübingen.*
tuogen d. neuen Sterns in d. Cas«io-
71. Epbemeris nova anal IST? etc.,
Ift7<. Obaervalio et demoastralio co-
metae aelherei, <itti aoDO 1B77 et 1578 con-
stitutaa in spbiera Veneria apparuit etc., f,
Ib. 4B7S, Consideretio et observatio cometae
aetherei aslronomlca qui anno IG80 in elto
aslhere apparuit, 4°, Heidetb, 1581, Epitome
astronoraiaa etc., 8°, Ib. 1 S81, Tubing. 1 Ssa,
16tD et isat. Perpeluae dilucidaliones Tabu-
larum Prutenicarum coeleslium moluum, 4°,
Tub, tiSi Tract. brevis de dimenatone trien-
gulorum rectilineorum et gphaericorum. Ko-
rologiorum solarium informatio, — Viele
Beobb. von ibm in Lnsil BaietU [d. h. Albsrti
Cortll] Historia coelealis. Brielwechiel mit J.
Keppler. — X, erklärte zuerst das ascblar-
bene Liebt dea Honda kurz nach Neumond.
Soll Galilei zum Co peruicani sehen System be-
kehrt haben IWä).
■gnt.li«l,...(trrfl.
MogaUa, Georg Philipp. — Dr.
Med., von HBI bis I8U Oberbergarzt
beim scblesischen Bergknappschafts-Insli-
tut, daneben Assessor (ISOO) und dann
Rath (1803] beim scblesischen Medicinal-
Collegium, sowie spU 1er Dirigent dessel-
ben (NS) (N),
geb, 1166, Apr.S), Oppeln,
gest. I83l,0ct. U — 16. Breslau.*
Briefe ilberd. BBdarzu Warmbrunn usw., 8°,
Breslau 1796. Die Bader bei Landeck, 8°, Ib.
(7SS. Die Gesundbrunnen zu Cudowe u. Rein-
erz, 8°, Ib, 1 799. Die Mineralquellen in Schle-
sien u. Giaz. 8°, Berlin 1803, Noch viele Auf-
sätze über d. Mineralquellen Schlesiens in d.
schle«. Provinzialblatlern, von Bd. XIV (1797)
bis Bd. LXXl (1810), — Duropögen Boggen
durch Chlorgas wieder herzusteilen [Oilb. Ann.
XXI, 1806). — Madlciniiches u, Oekonomi-
* An d«r Cbaltn.
Moger (Hoyer), Karl. — Prof. d.
Chemie u. Hetatlurgle am Gymnas. zu Klau-
senburg in Siebenbürgen (LeonhartTs
Taschenbuch m, 1809; (A),
gest. (808, März 8, Klausenburg.
A. a. 0. keine Schriflen genannt,
Mohr, Johann. — Schreib- u. Re-
chenmeisler erst an d. Schule zu Itzehoe,
dann an der zu Husum, seit 1697 Privat-
lehrer d, Mathematik in Kiel fAJ,
geb. 16!0 etwa, . . Hamburg,
gest, I70i, Apr, . ., Kiel.
Compendium arilhmeticae oder Rechen bUcb-
lein, 8°, HamburgieSO, Schleswlg1675, 1S9B
u. 1707, Arithmetischer Lngtgarleo, 8°, Schles-
Mohr, Johan Haurits. — Prediger
d. porlngicsischen Gemeinde zu Balavia
seit I739i von47t5bia t753 auch He clor
171
Mohr
Mohs,
171
d. theolog. Seminars daselbst (Tijdschrift
voor Ne&lands Indie, Dl. IV, 1 844;,
geb Holland,
gest. n75, Oct. .., Batavia.*
WaarnemiDge over den schynbaaren loop van
Venus over de zonnenscbyf, den 6. Jun. 4 764
te Batavia (Verhandl. Maatsch. Haarlem, VII,
4763). Waarneming van Venus by haaren uit-
gang van de zonnenschyf, gedaan den 4. Jun.
4 769 te Batavia (Ib. XII, 4 770). Waarneming
van Mercurius by zynen uitgang van de zon-
nenschyf, gedaan d. 4 0. Nov. 4769 te Batavia
(Ib. id.). Transilus Veneris et Mercurii in eo-
rum exitu e disco Solis 4 . Jun. et 4 0. Nov. 4 769
observatus (Phil. Tr. 4 774).
* Begraben am 2S. Oct.
Mohr, Karl Friedrich. — Dr. Phil.,
Apotheker u. Medicinal-Assessor in Gob-
lenz (Or),
geb. 4 806, Nov. 4, Coblenz.
Pharmacopoea universalis, auctore Phil. L.
Geiger, post ejus mortem continuavit, T. II,
8^ Heidelb. 4 836—45. Lehrb. d. pharmaceut.
Technik usw., 8°, Braunschw. 4 847, 2. AuQ.
Ib. 4 853. Commentar z. preuss. Pharmaco-
püe usw., 2 Bde. 8°, Ib. 4847, 2. AuQ. Ib. 4 853
—54. Tascbenb. d. ehem. Receptirkunstusw.,
4 6°, Hamb. 4 854. Lehrb. d. ehem. -anal yt.
Titrirmethode, 2 Abthh. 8°, Braunschw. 4 855
— 56. — Verbesserung an Waagen (Fogg. Ann.
XXV, 4 882). Verbesserte Construct. d. Luft-
pumpen (Ib. XXXII, 4 834). Beob. e. St. Elms-
feuer (Ib. XXXIV, 4 835). Verlheil. u. Bindung
d. Elektriciiat in isolirt. Leitern (Ib. XXXVI,
4 835). Beobb. e. Erdtrombe u. Wasserhose
u. e. Erdbebens zu Coblenz (Ib. id.). Kraftvolle
Hufeisenmagnete durch Streichen zu bereiten
(Ib. id.). Ober Becqnerers einfachen, angebl.
zu Zersetzungen sehr geeigneten Apparat (Ib.
XLII, 4 837). Ueber Grundeisbildung (Ib. XLIII,
4 838). Neue elektromagnet. Vorricht. u. Beob.
aus d. Gebiet d. Galvanism. (Ib. LI, 4 840).
Selbstregistrirender Regenmesser (Ib. LV, 4 8 42).
Einfacher Aspirator u. Gay-Lnssao's Instr. z.
Bestimm, d. Drucks gemischter Gase (Ib. LIX,
4 843). Gasbehälter u. Gasmesser (Ib. id.). Ael-
teste Nachricht vom Ozon (Ib. XCI, 4 854). Eine
neue Form d. Galvanometers (Ib. XCIX,.4 856).
— Über d. Trennung d. Silbers vom Kupfer
(Lieb. Ann. III, 4832). Über d. Einfüllen von
Mineralwässern (Ib. XI, 4834). Hersteli. d.
Zündkrafld.Platinschwamms(Ib.XVIIl, 4 836).
Apparat z. Digestion mit flüchtig. Flüssigkei-
ten (Ib. id.). Darstell, von Oxamid (Ib. id.).
Das Bohren d. Glases (Ib. id.). Darstell, d.
lodoforms (Ib. XIX, 4 836). Bereit, von doppelt-
kohlensaur. Natron (Ib. id. u. XXIX, 4 839).
Ober Filterschablonen (Ib. XXI, 4 837). Instr.
z. Korkbohren (Ib. id.). Über Auflös. v. Gum-
mi elast. (Ib. id.). Über d. Condensat. d. Chior-
gases (Ib. XXII, 4 837). Darstell, von Kaut-
schuckplatten (Ib. id.). Über indisch. Weiss-
feuer (Ib. id.). Über d. Marsh'sche Methode,
(Ib. XXIII, 4837). Wasserstoffgaslampe (Ib.
id.). Über Bittermandelwasser (Ib. id.). Über
Liq. kali caust (Ib. id.). Ober ModereiMh
oxyd (Ib. XXV, 4888). DarsteU. d.. salpet«:
säur. Baryts (Ib. id.). Verttndr. d. Bleis bdi
Umschmelzen (Ib. id.). Bereit, von AeUbir|l
(Ib. XXVII, 4 888). Ober d. Constnici v«
Schmelzöfen u. den Gebrauch d. Coaki(Ik
id.). Über d. relativ. Werth d. Wallrath- «.
Wachskerzen (Ib. XXVIII, 4 888). Ober EiiM-
präparate (Ib. XXIX, 4 839). Ueber sublimiito
Benzoesäure (Ib. id.). Ober d. Verhüt. d.It-
crustation d. Dampfkessels (Ib. id.). OberSib-
limatbildung usw. (Ib. XXXI, 4 839). Ober Ex-
tractbereit. (Ib. id.). Neuer Alaun (Ib. XXXI?,
4 840). Blaue Tinte (Ib. id.). DarstelL vonMo^
phin (Ib. XXXV, 4840). Bittersalzbildung ii
Steinkohlen (Ib. id.). Ueber Saturationen (Ib.
LXI, 4 847). Ueber d. Natur d. ätherisch. Taa-
ninlösung (Ib. id.). Ober einige Redoctioos-
methoden d. Chlorsilbers (Ib. LXVI, 4848).
Verbessr. im Titrirverfohrea (Ib. LXXXVI,
4853). Titriren d. gebundenen Schwelelsänt
(Ib. XC, 4 854). B^ d. Kupfers (Ib. XCU. 4881
u. XCVI, 4 855). über Oxydations- u. Reda-
ctionsanalysen (Ib. XCIII, 4855). OberBn»-
bestimm. in Verbind, mit Chlor (Ib. id.). Obir
d. Einwirk. d. Luft auf arsenigsaure AlkaliM
(Ib. XCIV, 4855). Neue maassanalytische B»>
Stimmungen (Ib. XCVII u. XCIX, 4 856). Ob«
d. Bedingg. d. Unlöslichk. d. Körper (Ib. C,
4856). Überd. Verhalt, d. Eisenchlorids na
lodwasserstofif (Ib. CV, 4868). IT* d. Ferro- 1.
Ferridcyankaliums z. lod u. lodkalium (Ib.
id.). — M. redigirte d. VerhandU. d. Gewerb-
vereins zu Coblenz, 4 Jahrgg., 4 886 — 89.
MohSi Friedrich. — Nach mehr-
jährigen geognost. u. bergmännisch. Rei- |
sen im Österr. Staate, Prof. d. Mineralogie
folgweise am Johanneum in Gratz (484S),
an d. Bergacademie zu Freiberg (4 8 1 8) ond
an d. Univ. zu Wien (1826) bis 4 835, wo
er als wirkl. Bergrath in d. Verwaltung
übertrat und wiederum mehrfache berg-
männ. Reisen in Oesterreich unternahm
('Seine Biographie, Wien 4 843; (N),
geb. 4773, Jan. 29, Gernrode am Han,
gest. 4 839, Sept. 29, Agordo, Tyrol.
Des Hrn. I. F. von der Niill'i MineralienkaM-
net nach einem durchaus auf äussere Kenn-
zeichen gegründeten System beschrieben aiw.,
8 Thle. 8°, Wien 4 804. Überd. oryktognost
Classification, nebst Versuch eines auf blosse
äussere Kennzeichen gegründeten Mineralsy-
stems, 8°, Ib. 4S04. Beschreib, d. Grubenge-,
bäudes Himmelsfürst usw., 8°, Ib. 4 804. Ver-
such einer Elementarmethode zur naturbist.
Bestimm, u. Erkenn, d. Fossilien, 8<*, Ib. 4841.
Characteristik d. naturhist. Mineralsystems,
8°, Dresden 4 820. Grundriss d. Mineralogie,
2 Bde. 8^ Ib. 4 822 u. 4 824. Leichtfassl. An-
fangsgründe d. Naturgeschichte d. Mineral-
reicbs, 2 Bde. 8** (der zweite von I. X. M. Zippe),
Ib. 4 832 u. 4 838. Die ersten Begriffe d. Mine-
ralogie u. Geognosie für Bergleute, 2 Bde. 8^
Ib. 4 842 (posthum). — Gleichungen z. Ent-
174
Db. Ann. XLmi. iUi . »j
icr CornmmU Ib. LHL •»«« Ümt
XXVI, m« . D*r KrT«SL.msrzL*:^ li.
XXVU, ISIS . D»e E.2v:ir3e d» rr:.L Vcbh
igeii die natariüator. Il«s^:i2e i lL=Fen.-:ir«
ttf a. VII, 483ff . — R;a:ge AsSüte :a XtlTt
ABSlftn ISIS— 1 »IT.
rie. — Abbe: voo I9SS b^ iSii Jeä^it
nd wSbreod der Zeit l»^« Lehrer d.
Iilhematik in einem Ordensbaose za Pa-
lte; seitdem Litent daselb«« TD CC ,
geb. I80i, Apr. iO. Goemeoe. Dep.
Morbihao.
Ij^oofl de calcul dilKreflliel et de calcol inte-
^, rMif^es d'apres les methodes et ies ou-
vngM publik oa in^dits de Mr. L. A. Caackj.
Sfol. 9>; Paris f 841 et f §44. Repertoire d cp-
IqM moderne etc., 4 toI. S*, ib. IS«7 — 5«.
taitf de t«l6graphie electriqoe, 8% Ib. 4 $49,
IP*6dit. Ib. 1851. St^r^oscope. scs effets nser-
nifleiu ; psendoscope. scs effets etran^^. 8«,
Kl 4858. Pratique et tbtorie du saccbarime-
to de Mr. Solail, 8°. Ib. 4831. Corr^Iatioo des
fcrees pbysiqnes : Cebersetzung d. Werks von
iwfa, $; Ib. 4858. Edition nonv. de la Clef
4a la Science da Dr. Browar, 41«, Ib. I85S.
Mtai. aar les cbemins de fer en gen^ral et sur
leiysteme Jonfirojen particolier, 8", Ib. 4 858.
Manuel de la science, anouaire dn Cosmos,
Ivol. 48*, Ib. 4859. Giebt heraus: Cosmos,
itrea encyclop^diqoe hebdomadaire des pro-
8rtf des sciences, bis jetzt 4 5toI. 8°, Ib. 1852
»59. — Sar une explosion singuli^re Coropt.
nad. VIII, 4 889]. Sur une propri^^ singu-
ftre de la Inmidre polaris^ (Ib. XXII, 4 846;.
Svles exp^riences de Mr. Veeff etc. (Ib. id.).
8ir lapparition constaote de la Inmi^re au
pMe n«catif de la pile ;Ib. XXX, 4 850). Mit
Mifl: Sur un nouv. caraclire distinclif entre
Incristaux k un axe. positifs ou n^gatifs (Ib.
M.]. — Redigirte mehre Jahre das Feuilleton
dMUoivers, der Union monarchique, Epoque,
hane, des Pays etc.
■oivrOi Abraham de. — Verliess,
•h ProtestaDt» sein Vaterland in Folge der
iofhebang des Edicts von Nantes und lebte
io London bauptsSchlich vom Unterrichten
m d. Mathematik. Mitgl. d. Roy. Society
«Ü 4 697 (BDJ (Th) (Äbr. Vi) (Mem. Paris
nU) (HFP),
geb. 1667, Mai S 6, Vitry, Champagne,
gest. 1754, Not. 27, London.
Aaiiiadversions on Dr. Chayne'B Fluxions, 8°,
Load. 4704. Doctrine of changes or a method
•fcalcnlating probabilities in play, 4<>, Ib. 4 74 8,
f •dlt.4788, 8Aedit.4756. Annuities of Hves,
lb.47l4, 8Aedit.4 750. Miscellanea analyticade
•oriebus et qnadratoris, 4®, Ib. 4 780. — Speci-
Bioa qoaedam illustria doctrinae fluxionum s.
tL'2::^zir:T Pa-.. Tr •**$ A retiNx: c / r>/;s ut
ei:r*r5;:;£ :ie r:«:4 ^f la rli :e *'.;-ijtL<N« '.^
bj li* r,^ier!s:2 :^E^|!3«crasM ur.: * Ari
M«ch:o:> qai-irki^ii fasert ^;:ji^.iA=: sr-.:r>;ft-
rz=. t ■:! ad cum* sa=: p : v* ;>: re* nf,: u v>es .• . « b
«TH . .\eq^ai;:3CE: quAr.;-i*r.i jN:fr«j::*
sert:». quiüue. sef ::n:je. i^orr^ie e: si;j:*r.o-
razi e:c. res:.s:::» jr.iI\i;«:A Ib. K** IV
cessura s.-^rtis >. de p!vi->»b.".;:.«e e\eRiuum
la Iciii« a CA5U fortu::o pe3deat;bss I^ * 7« i
A ready descripuon and quadniur« of a our\e
of the ihird croer. resemblin«: tha: coninion^y
called tbe foliate Ib. t7i5 . Pn>pneute$quae-
dam simplices sectioaum conicanim e\ natura
fooonim deducLae . com Iheon^male genemli
de viribus centripeiis elc. Ib. «T4T . IV n^.a-
limis et minimis. quae in motibus oorporum
coelestium oocurnxot Ib. 4 749. IV summan-
dis tenninis quarundani serierum aequaii in-
tervaüo a se distaoUbus Ib. 4 7ii . IV seolione
anguli Ib. id. . De fraclionibus aUebraiois ra-
dicalitate inimanibus ad fraotiones simplioio-
res terminos etc. Ib. 473S . Leiter conoerniui:
the easiest method for caloubtin»: the >aIueof
annuities upon lives eto. Ib. 4 744 .
MctJoDi Benedetto. — Jesuit. .Vpo-
theker im Collogium zu .\lcala de Henares.
später Demonstralor d. Chemie an d. Univ.
zu Genua. Vater des Folgenden CHJ,s\
geb. 1733, Oct. 7, Villarejo de Fuen-
tes. Cuenca,
gesi
Pharmacopoea manualis reforniata etc., Ge-
nua 4 784;.
Mqjoni Giuseppe. — Prof. d. Che-
mie an d. Cniv. zu Genua an Stelle seines
Vaters von 1800 bis 1836, wo er seinen
Abschied nahm (GL L),
geb. n7i, Aug. 87, Genua,
gest. 1837, Mürz'n, Genua.*
Leggi dl flsica e matematica, 4 1«, Genova 1 799.
Mem. sopra un nuovo istromento per inisu-
rare la densitä e combustibilitä de Huidi. 8^.
Ib. 4 804. Descrizione mineralogica della Li-
guria, 8<>, Ib. 4 802. Osservazioni sopni la ta-
vola delle espressioni numeriche di ainnith.
Ib. 4 802. Sopra il solfato di magnesia cho si
preparä al Monte della Guardia, 8«, Ib. 4 805.
Sopra un nuova sorgente di potroico, Ib. 4 805.
Analisi delle aequo termali di VoUrI, 8", Ib.
4805. Corso analitico di chimica, 8 vol., Ib.
4 806, neue Aufll. 4814 u. 4 84 8, Milano4 84 5,
Livorno 4 84 5 u. 4 816. Analyse des eoux sul-
fureuses et thermales d'Acqui, 8°, G^neH4 808.
Mem. sopra la natura del borace brutto 0 tin-
cal e suir etere acetico, 48o, Genova 4 840. -
Sur l'usage avantageux des famigations acides
(Ann. de cblm. XLVI, 4 808 et LXIV, 4807).
:*^
A*
175
MojoiA
Molaiehott.
Sur une alk^ratioo spontao^ de Tacide moria-
tique oxi^oö (Ib. LXIV, 4807). Sopra Tacqua-
Vita di corbeiioli (Gioro. di fisicaVIII, 4 84 5).
Anatisi del giallo iodiano ossia cromato di
pioinbo, proveniente dalle isole Manilie (Moni.
Turin. XXVIll» 4 814). -- Will schoo 4804 die
iiiHgnetlsireade Wirkung des galvan. Stroms
entdeckt baben; siebe Aldini, Essai sur le
Kttivanisiue, Paris 4804, 1, p. 389 u. Isam, Ma-
nuel sur le galvanisme, Paris 4 805, p. 4 SO,
aucb OUb. Ann. LXVIII (4824), S. 208.
* Mb. t77tt. Auf. 27 {BS) ; g«tt. 1S37, llEn 21 (BS)
Mcjoni Benedetto. — Dr. Med.,
pract. Arzt erst in Marengo, dann in Ge-
nua, wo er auch Prof. honor. d. Anatomie
u. Physiologie an d. Univ. u. Director d.
Militärhospitttler war; Hess sich 4 832 in
Paris nieder. Bruder des Vorigen (QC),
geb. 4784, Genua,
gest. 4 849, Juni .., Paris.*
Sur rapplication de T^lectricitö dans la Chlo-
rose, 4 845 (Auch : Aldini, Essai sur le galva-
nisroe). — Viel Mediciniscbes.
* An der Cholera.
Molard| Claude Pierre. — Director
dor von Vaucanson der französ. Regie-
rung vermachten Maschinen -Sammlung.
Mitgründer und sp^iter (4 80 4) Administra-
tor des Conservatoire des arts-et-m^liers in
Paris. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. daselbst (BS),
geb. 4 758, Juni 6, Cernoises,*
gest. 4 837, Febr. 13, Paris.
Degcription des machinos et des procädäs spä-
c\t\6» dans les brevets d'invention, 4 3 vol. 4°,
Paris 4 84 2 etc. (Doch ist nur der erste Band von
Ihm, die übrigen sind von Christian). Notice
sur los diverses inventions de feu J. P. Drei,
4", Versailles 4823. Notico historique sur les
hateaux ä vapeur et exposition succinte de
deux «ystömes ä aubes applicables ä ces ha-
teaux (Ann. chlra. phys. XXIll, <823). — Er-
fand viele Maschinen, z. B. eine zum Schlei-
fen pliiii-paralleler Gläser, die lüdos benutzte.
* Dfirf Im Jur». — geb. 1759, Juni 24, St. CUude,
l'riiiiiha Comt« (DC) ; geb. 1759, Juni 29, Cemoissea
li«l llouohoux, Arrondics. 8t. Claude, D^p. Jura (Q).
MollM^y Pran^ois Emmanuel. —
Holt 1817 Unterdirector des Conservatoire
doa arU-ül-metiers zu Paris und Attache
iui lUndülsministerium, früher Artillerie-
Olllolar In d. französ. Armee. Bruder des
VorlHiui (BS),
Kob. 1774, Gemoises,
icaat. 18S9, MUrz 4 2, Paris.*
Nouv. lyatöme de filature de coton etc. ; mit
tablMMi 4", Paris 4 828. — Erfand mehre Ma-
piphlnen und war Mitherausgeber des Diction-
nalra U^ohnologlque und der Annales de l'in-
littütrio francalse et ötrangöre.
* ffMt. titt, . . . (Q).
Moldenhauer, Friedrich.
Phil.y Lehrer d. Chemie u. Minerale
d. Realschule (4 835) und an d. h<
Gewerbschule (4836) zu Darmsiadi
her Inhaber einer Mineralien-Handl
Heidelberg (4 824), Theilnehmer an
chemischen Fabrik usw. (Sc),
geb. 4 797, Jan. 25, Gernrode an
Lehrb. d. Chemie, 8^ Karlsruhe 4 885.
d. Mineralogie, 8**, Ib. 4 838. Reihenf
Eintheil. d. ehem. einfach. Körper oder •
Stoffe, nebst ihren ehem. Zeichen, Ac
lenten usw.. Ib. 4 843. — Über einige
tuirte Harnstoffe (Lieb. Ann. XCIV,
Analysen zweier Salzquellen des Sp
(Ib. XCVII,4856). D«» d. Wassers vom
Meer (Ib. id.). Darstell., Eigensch. u. 2
mensetz. d. Luteolins (Ib. C, 4856). Ili:
u. Ilexsaure (Ib. CII, 4 857).
Molesoliotti Jacobus Alb
Willebrordus. — Dr. Med. (Heid
4 8i5). Erst pract. Arzt in Utrecht
— 47), dann Privatdocent (für phy
Chemie usw.) an d. Univ. zu lieic
(4 847 — 54), darauf daselbst privat
bis 4 856 und seitdem Prof. ord. d
siologie an d. Univ. zu Zürich, auch
Arzt daselbst (OrJ,
geb. 4 822, Aug. 9, Herzogen
Holland
Kritische Betrachtung von Liebig'i Th<
Pflanzenernährung, A^ Harlem4 845 ((
4 844 von d. Teyler'schen Gesellschaft)
siologie d. Nahrungsmittel, 8**, Darms
neue Aufl., 8**, Giessen 4859. Physio
Stoffwechsels in Pflanzen u. Thieren,
langen 4 854. Der Kreislauf d. Lebens
siolog. Antwort auf liebig'i chemische
4 2°, Mainz 4 852, 3. Aufl. Ib. 4 857. L
Leben (Antrittsrede in Zürich), 42<>,
a. M. 4 856. — Gab heraus mit Tan Di
Bondera: Holland. Beitröge zu d. ana
physiolog. Wissenschaft, 8°, Utrecht
seldorf 4 846— 47 (Darin von ihm: V
z. Bestimm, d. Wassergebalts der voi
sehen ausgeathmelen Luft. — Die ai
gebundene Kohlensäure d. Bluts). Gie
heraus seit 4856: Untersuchungen z.
lehre d. Menschen u. d. Thiere, 8^ B«
Frankf. a. M. : Bd. VI (4 859), Giessen
von ihm: Über d. Einfluss d. Wtfrmc
Kohlensöuro-Ausscheid. d. Frösche.
Untersuch, d. verhirnten Theile d. n
Körpers). — Über eine Fehlerquelle in
dral-Gavaret'schen Methode d. I
lyse (Zeitschr. f. ration. Medicin, B
Untersuch, über d. Bildungsstätte c
(Archiv f. physiolog. Heilkunde, Bd. X
mische u. mikroskop. Notizen über <
(Ib. id.). Über eine mikrochemische I
auf Cholesterin u. Corpuscula amylacf
ner med. Wochenschrift, 4 855). — Rc
I siologisches.
n
Kolati
MoU.
179
Moleti (Moletias), Giuseppe. — Von
564 bis 1584 Prof. d. Mathematik an d.
lai?. za Padua (J) (A) (Wd),
geb. 1531, . . . Messina,
gest. 1588, . . . Padua.
Seoj^phia CUmdii Ptolemaei etc., 4<>, Venet.
1561. Ephemerides motauo» covlestium ab
IS64 ad 1584 praemissis isagogicis seu intro-
iodioDibus etc., 4^ Ib. 1564. Tabulae Gre-
Sonaoae ex Pniienicis deductae, 4^ Ib. 1580
;Botwarf diese Tafelo im Auftrage des Papstes
Irtfor XIII. und des Senats von Venedig zum
Maf der Kalender- Verbesserung).
Molldres, Joseph Privat de. —
4bb6, Priester von der Gongregation des
Oratoriums, dann 1723 Prof.'^m College
k France. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu Pa-
ris seil 1719 (Mem.Par. ilitj (CF) (B)
(Q) (A),
geb. 1677, Tarascon,
gest. 174S, Mai 12, Paris.
Le^oos de matb^matiques etc., 1 V, Par. 1 726 .
Lecoosdipphysique, 4 vol. 12^ Ib. 1788. E16-
«eots db geometrie etc., 12°, Ib. 1741. — Sur
ficIioD des muscles (Mem. Par. 1724). Expli^
eatieo pbysique et m^anique du choc des
ooq« ä ressort (Ib. 1726). Loix g^nörales du
Boavement dans le tourbillon sphärique (Ib.
nS8). Probleme physico-mathematique, dont
hioiation tend ä servir de r^ponse ä une des
oliiections de Mr. Vawton contre la possibilitö
d« tourbilloDS Celestes (Ib. 1729). Les loix
UtroDomiques des vitesses des planstes dans
Imn orbes, expHquees m^caniquement dans
Ii Systeme du plein (Ib. 1733). — Legte 1704
der Pariser Academie eine neue u. sinnreiche
Mfthode zur Aufflndung der Primzahlen vor
[Ib. 17S5, bist.). — Sein Schüler^ der Abbä
UCoryue dt Laonoy, schrieb: Princlpes du
tyst^iDa des petits tourbillons ou Abrege de la
pbysiqae de l'abbe MolÜrei, S», Paris 1748.
Mriiaa , Juan Ignazio. — Jesuit,
Bibliothekar seines Ordens zu St. Jago de
Qiili; ging nach Aufhebung des Ordens
oaeh Italien und Hess sich in Bologna als
NnUehrer nieder (Tp,iy) (BS) (Nov.
Coswfi. Bonon. VIII ^,
geb. 1740, Juni 24, Taica; Chili,
gest. 1829, Sept. 12, Bologna.*
kigio iulla storla naturale del Chili, 8% Bo-
b|aa 1782 (Deutsch von I. D. Braadis , 8^
Ups. 4786), 2 vol. 8^ Ib. 1787; 4«, Ib. 1810.
* IIb. 1740, JuU 20 ; gett 1824, Oct. 23 (BJBJ. Y).
■oUaariiLuigi Valeriana — Prof.
iXttional-Oekonomie an d. Univ. zu Bo-
1«^ (BL Uli) (Gn, Ä. XL; (Tp. IV;,
geb. 1758, Aug. 2, Imola,
gest. 1828, Sept. 27, Bologna.
Apologia della fonnola di Preuo P » -^ i ^omd.
4846.
P«ff«iiorff, HaBdwSrierbueh II.
MoliiiolU, Pier Paolo. — Arzt, Prof.
d. Chirurgie in Bologna. Mitgl. d. Instituts
daselbst (P),
geb. 1702, März 2, Bombiana,*
gest. 1764, Oct. 11, Bol&gna.
De gravium corporum descensu in aqua (Com-
ment. Bonon. V, 1767).
* Im Bolo^etiachen.
Molltor, Christian. — Mag. Phil.,
Astronom in Wien (HH) (Wd),
geh Klagenfurt,
gest. 1495, .. . Wien.*
Scripsit in astrologia certa opuscula, quae
apud doctos magno in pretio habentur — sagt
Tanatetter von ihm.
* An der Pest.
Molitor, Nicoiau^ Karl. — Dr.
Med., pract. Arzt in Mainz, Prof. d. Medi-
cin u. Chemie an d. Univ. daselbst von
1784 bis zu deren Aufhebung im J. 1798 ;
auch Hofgerichtsrath, später Medicinalrath
(N) (Sc),
geb. 1754, Meisenbach,
gest. 1826, Sept. 27, Mainz.
Berichtigung d. ersten Gründe d. Geometrie,
8°, Mainz 1786. Darstell, d. chym. Laborato-
riums, 8"*, Ib. 1791. Übersetzte Ingeahouia'
Anfangsgründe d. Elektricitttt (1 781 ) und Ver-
mischte Schriften (1784). Machte mit anderen
Mainzer Aerzten galvan. Versuche an Hinge-
richteten (Galvanisch-elektr. Versuche an Men-
schen- u. Tfaierkörpern, Frankf. a. M. 1804).
— Medicinische Schriften.
MoUy Karl Ehrenbert (Erembert),
Freiherr von. — Bis 1804 kurfürstl. Salz-
burgischer Kammerdirector in Salzburg,
dann Privatmann, und von 1807 an Mitgl.
d. Acad. d. Wiss. zu München, sowie Se-
oretär ihrer math.-physik. Klasse bis 1 827,
wo er, obwohl Director derselben bleibend,
sich nach Augsburg zurückzog, theils dort,
theils auf seinem Ladgut Dachau wohnte
(G. 1 5; (N),
geb. 1760, Dec. 21^ Talgau im Salz-
burgischen,
gest. 1838, Febr. 1, Augsburg.
Naturhistor. Briefe über Oesterreicb, Salzburg,
Passau u. Berchtesgaden ; mit Schrank, 2 Bde.,
Salzburg 1784. Oberdeutsche Beitrage z. Na-
turlehre u. Oekonomie für 1 787, Ib. 1 787. Ne-
benstunden d. Berg-u. Hüttenmanns, Ib. 1797.
Jahrbücher d. Berg- u. Hüttenkunde, 5 Bde.
8^ Ib. 1797— 1801. Annalen d. Berg-u. Hüt-
tenkunde, 8 Bde. 8<>, 4 802—5. Ephemeriden
d. Berg- u. Hüttenkunde, 5 Bde. S«", München
u, (vom 2. Bde. an) Nürnb. 1805—9. Neue
Jahrbücher d. Berg- u. Hüttenkunde, Bd. II
—VI (Bd. I ist zugleich Bd. V der Ephemeri-
den), Nürnb. 1822-27. In diesen Zeitschrif-
I ten verschiedene Aufotttze von ihm.
12
17«
KoU
Malt, Gerrit (Gerhard). — Erst Prof.
d. Halhematik u. Physik an d. Uaiv. zu
Utrecht, sowie Direclor d. Slemwarle da-
selbst voo 1811 bis 1816, dann, nach Re-
organisation dieser Univ., Fror. d. Physik
an derselben bis za seinem Tod (KL. 1 838^
geb. ITSS, Jan. 1 S, Amslerdam,
gest. 1S3B, Jan. 17, Amsterdam.
Blectro- magnetische ProeveD, Amgterd.iaso.
Od ttie alleged decline of science in England,
Lond. 18)1. Uercurius in Sole Visus of Over-
gang van Uercurius over de Zoo, 5. Mai 1 8S1,
i°, Amslord. ^ Bll. — Verstag van oenine proe-
vea over den Warmtegraad, waarbij bat wa-
ler deszeirs groolste digtitbeid tieefl (Nieowe
Verhaodl. van d. (i° Klasse d- Nederl. Inst. I,
1S11}. VerhandE. over de Spiegel-Telescopen
{Ib. id.], Over den Kilogramme en de verge-
lijkiDg van denselven met het Hollandscb en
Eagelach Trooisch Gewigten (Ib. id.l . Geschie-
kundigOiiderxoek naar de eersle UitSoden der
Verrekijkers etc. (Ib. III, ISSI; auch Journ.
ofibe Roy. Institution, Vol. I, I8I(]. An ac-
count of experimenls od tbe velocily of sound
made In Holland by Q. XoU nnd Tan Beek
(Phil. Tr. 1811). On Fairy's end Fottar'a ei-
periments on tbe velocity of sound (Ib. 1818).
Expäriences ölectromagnetiqnes ; 3 Autetttze,
mltTanBaak (Journ. Pbys.XCII.Isai). Über
d, MagDetisireo d, Stabia durch Maschinen-
Elektrleitat ; mit Van Basi und Tan im Bot
(OUb.AnD.LXXII, 1811). ElectromegDellc ex-
perimenls (Btawatn, Journ. ot Sc. Ser. 11,
Vol. Hl. 1880; Pogg- Ann. XXIV). Sur la for-
matlon d'almants arliöciets au moyep du gal-
vaniime (L'Institut, N° 18, ISS3 ; Pogg. Ann.
XXIX). — Ferneres in d. Uem. astron. So-
ciety, Astr. Nachr.. BiJdrBgen tot de Netuurk.
Wetensch. (z. B. : De Dood van W. H. Wolla-
•ton, Deal IV}.
MoUel, Joseph. — Prof. d. Physik
an d. Centralschule zu Lyon, früher das-
selbe am Collegium zu Aix. Hitgl. u. Se-
cretSr d. Acad. zu Lyon (BS),
geb. 1758, Nov. 5, Ai)t, Provence,
gest. I8S9, Jan. 30, Lyon.
]^lude du clel ou Connalssance des phäno-
mbnes astron omiques, 8°, Lyon IBSS. Gno-
iDOmiqae anslylique elc , 8", Ib. ISIl. Gno-
momique grapbique etc., 8°, Paris ISIS, S*""
Cdlt. 1817; vereint mit d. vorigen, 4°°° ädit.,
(BIT. M^canlque physiqoe etc., 8°, Avignon
IBIS. Hydraulique pbysique etc., Lyon 18 . .
Cours de pbysique expärlmenlale , 1 vol, B°,
Paris 1811. Cours d'arltbmdtique pratique,
I cab. 8°, Ib. 1838. — De la Constitution in-
time des gai el de leur capactt^ pour le calo-
riqoe (Lu b l'acad. de Lyon 181 T). Sur la d6-
eomposltlon de l'esu par la piie voita'ique et
■ur i'actton da couraat voita'ique sur raiguilie
simantde [Journ. de pbys. XCIII. 1811). — ■.
Ist Erfinder d. Taobypyrion (Feuerzeugs durch
CompressioD der Lofl), worüber er (Mite
Instilut Nachricht gab.
MoUwoide, Karl Brandan.— Dr.
Pbil., von 1800 bis IBM Lehrer d. Hh,
Ihemalik und Physik am Pldagoginn a
Halle, dann Prof. (extr. ISil, oid. (8II|
d. Halhematik an d. Cnir. zu Leipzig [GG.
tan) (Nj,
geb. 177{, Febr. 3, Wolfenböttel,
gest. 1835, Uarz 10, Leipzig.*
Priilung d. Farbenlehre des Hm. v. «Iki t.
Vertbeidig. d. Newton'schen Systems ga#i
dieselbe, 8°, Halle 1810. Darstell, d. opltatk
Irrlhümer in Hrn. T.O&t^a Farbenlehre esv,
8°, Ib. 1811. De pisce, quem occidens FliiM
fugit, Commenl. elc, 4°, Lips. 1811 (soA
T. Zaoh, Honatl. Corr. Vj. Demonstratio am
proposltionis, quae tbeoriae colomm lewtart
fundameoli loco est, 4°, Ib. 1811. Comm^
tetiones matbematico - philologlcae tres, f,
Ib. 18IS. De quadralia maglcia, S", U). 1111.
Kurzgef. Beschreib, d. kilnstl. Erd-u. Hta-
melskugel, nebst ErklSr. ihres Gehraochs, f,
Ib. 1818. Multiplex elconllnua seriemmträsi-
formalio exemplo quodsm luculento lllostr^
tur, 4°, Ib^lSlD. Adversus gravlufmos ehrt-
nologiae mygticae autores et bstroDomlas f^
tronos, 4°, Ib. 1B11, Formularum vslonB
praesentem pensionum aDnüsrum compotaadl
recognitio et dispunctio, 4°, Ib. 181). — Gab
neu heraus : W. I. 0. SarstaB'i LohrbegrllTI.
gesammt. Hathemst. Bd. VII, Leipi. 18181.
Praaie's Logarithm.- Tafeln, 11°, Ib. 1811; U»-
terte von 0. 8. Kiagal's Uathemat. WOrtW-
buch Bd IV, Ib. 1813. ~ Über eine Stelleii
Tlrgil'i Landbau (t. Zaoh, Monatl, Corr. T,
IBOi u. XXVIII, 1818). über d, Uappiroi^
kunsl d. FtDlemiai (Ih, IX, ISOB), SehaUh
Projecllonsart d. Halbkugelflache (Ib. XIL
I8DB). Beweis, dass d. Bonne'sche Entwa^
fungaarl dieLUnder Ihrem Flächeninhalte DSdb
auf d. Kugeinache gemäss darstellt (Ib. XID.
(8DS), tJberd. Erfindung d, Morcalor'sehH
Charteo (Ib. XIV, 1808). Beilr. i, trigonomsir.
DilTerenienrechn., in Bezug nurOelanhra'alU-
Ibodes analyl. pour la dCterminat, d'un arc da
märidieo (Ib. XV, 1807 u. XVIIE. 1808). Ei-
nige Projecllonsarlen d. spbfiroidiscfaeil Efrii
(Ib. XVI, 1B07). Analyl. Theorie d. Aherra-
tiOD bei Fixsternen (Ib. XVII, 1808). Znatn
z, ebenen u, sphbr. Trigooometrie (Ib, XVUI,
1808J. Cbersicbt aller z. logarilbm, Recbaosg
brauchbar. Formein Tür d, Reducl. d. scfaeia-
baren Distanz zweier Himmelskörper auf d.
wahre (Ib. id.]. Leichte Herlelt. d. CagDOlf
sehen Formeln z. Berechn. d, Lage d. Soane»-
aqualors (Ib. XIX, 18D9). Über d. Kalender d.
Johanav. GmOndaa (Ib. id. u. XXVII, 1811).
Bestimm, d. Polböhe, d, Cutminatlonneft n.
d. Abweich, e. Sterns aus drei ausser d. M»-
ridien gemäss. Höhen u. d. ZwIscbenietleB
[Ib. XX, 1809). über Taga'« Thesaurus Ic^-
rithmorQm(Ib.XXI, 1810). über Aherrallons-
a, NuUtion8tareIn(lb.id.). über d. Genan^.
d, EiDschaitens mittelst d. DüTeransreiheo (Ib.
Kolysenz
X[I, 1S1D]. Zwei aitronom.-malbem.
n (Ib. XXI u. XXn, 18(0). über 8i-
emik gegen Vevton |Ib. XXII, 1810).
Anflüs. d. uoreinen quadrat. Glei-
dnrcb d. Goniometrie (]b. id.). Be-
I. ^öBst. in ein Viereck lu beschrel-
lipse (Ib. id.). Über d. Herlelt. d. For
rometr. HOhenmeas. (Ib. XXill, 1811)
bei Bedeck, ä. Aldebarana betnerlcle
I. (Ib. id.). Beiaerkk., Kappler belref-
. XXV, laii). Beatimm. d. Slaades
US d. Zeilen, da iwei bekannte Sterne
gegsb. PolbOfae gleiche, ubwohl aa-
i Höbea erreichen (Ib. id.). Einige
letr. Satze (Ib. XXVI, (SIS). Ge-
cbesübord. Potbenol'sche Aufgabe
'11,1813). Anflug, einiger die Anzieh.
an, Flachen u. Körpern betreff. Auf-
b. id.). Über d. Comelen von M vor
id.). über d. GauBs'Gcben Logehtb-
id.), Erlautr. e. in d. ScriptoHbus
iae gegebn. Vor«chrilt, aus drei beob-
uDgleicb. SchatleniUngen die UillagB-
mden (Ib. XXVllI, )8I8). — über ^
Tirgit'a Landbau ; Nachtrag (Zeitschr.
. I, 1818). TrlfjODometr. Formel (Ib.
rrd. Berechn. d. Auf- u. Unterganges
» (Ib. II, ISIS]. Formeln r. Berechn.
u. Breite e. Orta, dessen aul den Me-
bekannten Orts mittelst eines Per-
s belogener Absland von diesem Ort
Grüsse d. Perpendikels gegeben ist
817). — (Iher einige prlBDiat. Farben-
nngen ohne Prisma u. über d. Far-
reaung im menschl. Auge (Oilb. Ann.
Oi u. XXX, 1808). Dber Bnue'a pa-
Satz [Ib. XXV, 1807 a. LXX, 1821).
. Erscheinungen an Schwefelkiespen-
XXIX, ISOS). Theorie d. Abweich,
lg A. .UaKoetnadel (Ib. id ), Zusätze
ibiVs Nutiz von Ttolamiu' Oplik (Ib.
I). über KoaaleT'i Beobachtung von
ecken (Ib. LVIII, ISIS). UberTieth'i
!b. LIX, 1818). Über Interpolationen
Sik |lb.LXII,1SI9). LkpUoa-i Baro-
ne) I. logarilbra. Berechn. eiogerich-
I.). Zur Berechn, d. SternBcbnappeo
. LXXV, ISIS), über Hautaan'j In-
tnsformel (Astr Nachr. II, 18)4).
AuflOs. d. Anlgabe : Aus zwei beob-
Sonneaböhen u. der Zwischenzeit die
Ondea (Ib. III, 189S). — Über d. Re-
iewIon'schenHauptrarbenauIweni-
Bben (fleUen'aJourn.1, 18iie), (Iberd.
I. KOrp«r gegen d. Liebt (Ib. II, isoS).
Un le (Jf).
fBSVB, William*. — VermÖ-
rivatmann In Dublin, dar von ( 68i
iinige Jahre das Amt eines Sur-
eoeral of bis Hajesly's buildings
Ics bekleidete, 1689 bei den Un-
Irland nach Cbesler auswanderle,
;r lUTÜck kehrte und seitdem Mitgl.
BD Parlaments war. Hitgl. d. Roy.
leU 1685 (BD) (Abr.m).
183
geb. <6S6, Apr. 17, Dublin,
gest. 1698, Oct. If, Dublin.
Sclotberlcum telsBeopium, contalning a de-
scripUoQ Ol the stracture and use of a tele-
BCopic dial invenled by bim, 4°, Dublin K8B,
new edll. Lond. 1 700. Dioptrica nova, a trea-
tiBe ordioplrlcB, in two parta etc., 4°, Lond.
1691. — On theLougNeagh In Ireihnd and ita
petrifying quallties (Phil. Tr. 1A84). Descrlp-
tiODof anew bygromeler (Ib. 1885). Wby four
convex glaases in a teleacope sbow objecta
erect (Ib. IBBfl). On the cause of winds and
the change ol weather (Ib. id.). Wby bodies
dtsBolved swim in menstrua apaciBcally ligbter
tban themse]veB(Ib.id.). Onthelidea (Ib.id.).
Wby celeatial objects appear grealast near (be
horizoo (Ib. I6B7). Of an error comroittad by
common Barveyors, in comparlng of surveya
taken at long intervala oI time, arising from
the Variation o( the magnelneedle (Ib. 1S9T).
•BdBVitcrSimmtU riiniBi IOW n«b, und „H».
tt^T-funner df IrfllAiid^^ vu, icliijvb ■ PncUckL pro-
for ^TfKt trUUftry ud mortu- plccn.
Molyoenx, Samuel. — Sohn des
Vorigen. Privatmann, einige Zeil Secretür
desPrinzen von Wales (nachmal. Georg 11.)
und zuletzt einer d. CommissBre d. Admi-
ralität. Hilgl. d. Roy. Society (BD) (Tk),
geb. 1689, Juli ...ehester,
gesl. niS, Apr. 13,
Account of the stränge effects of thunder and
lighlniog (Phil. Tr. t708). — BeachUftigle sieb
in den Jahren 1718 bis 1718 viel mit der Aa-
ferligung von Fernrohren, von denen eins der
König lohaAn V. von Portugal bekam. Über-
lless ein unfertigesManuecripluher OplIk dem
Prof. Babert Bmltta zu Cambridge, welcbea die-
ser zur Ausarbeitung seines Complele Ireatise
on optics benutzte. — Machte im J. 171t auf
seiner Privatsternwarte zu Kew bei London
erst allein, dann gemeinscbaHlicb mltBradlay
Beobachtungen über die verfiodertlche Lage
des Starneg y Draconis, welche den Ledteren,
bei weiterer Verfolgung, zur Entdecknng der
Aberration dea Lichtea Tuhrten.
Molynens, Thomas. — Bruder von
William. Dr. Hed,, Prof. d. Uedicin an d.
Univ. zu Dublin, pract. Arzt, General-
Slabsarzt bei d. Armee, 1730 baronisirt.
Mitgl. d. Boy. Society (BD) (TD),
geh Dublin,
gest. 1733, Oct. 19,
Od gianis causewey in Ireland (Pbil. Tr. 1<94 n,
1898). — Hedlciniscbes u. NatorhistoriadM«.
BIeB»BUieBU(Honanlho1ius], Henry
de. — Fror, erst (1574) d. Hedicin, dann
(1585) d. Ualbemallk am CoI%e royal de
France ixx Paris. Schüler von Ramus. Eir-
riger Royalist (Ni.W) (CF) (B) (BD) (A).
geb. 1536 etwa, . . . Bbelms,
gest. t606, Paris.
II*
183
da MoniMl
Moiig6*
184
Oratio pro mathematieis artibus, 4«, Par. 4574.
Admonitio ad Jaeobwn Peloterimi de angulo
contactus, 4^ Ib. 4584. Ludus iatromathema-
ticuaetc, 8^ Ib. 4597. Commentarius in li-
brum Ariitotalii ntQl rtSy fiti^arixtSy, 4®, Ib.
4599. De puncto, primo georoetriae principio,
über, 4°, Lugd. Bat. 4600. Problematis om-
oium quae a 4S00 annis inventa sunt nobilis-
simi demonstratio, Paris. 4600.
du Moiiool, Th. . . — Vicomle, Pri-
yatmann zu Gherbourg (Or),
geb. 4 884, März 6, Paris.
Traitö de perspective mathömatique, 8**, Paris
4 889. Tböorte de la perspective apparente ou
sph6riqae, 8^ Ib. 4 847. M6m. sur deux an6-
momötres ä iodications continues. 8^ Ib. 4 854
(Auch Compt. rend. T. XXXII. 4 854). Consi-
d^rations Douvelles sur l'^lectro-magn^lisme,
8^ Ib. 4 852. Notice sur l'appareil d'indaction
(^lectrique de Bnhmkorff, 8^ Ib. 4 855 (Aus
M6m. de la Soc. de Cberbonrg, T. III), 4*""
ödit. 1859 (Deutsch von C. Bromeis und Bookel-
mann, Frankf. 4 857). Exposöde l'application
de l'ölectricitö , 3 vol. 8», Ib. 4858— 54, S""'«
ödit. I vol. 8». Ib. 4 856—57. Etüde du mag-
nötisroe et de l'ölectro-magnötisme au point de
vue de la construction des ölectro-aimants,
8^ Ib. 4 858. Revue des applications de I'ölec-
tricitö, 8^ Ib. 4 859. Recberch. sur la non-bo-
mogönilö de Tötincelle d'induction, 8», Ib. 4 860.
— Sur les observations mötöorolog. faites ä
Gherbourg pendant 5 annöes continues elc.
(Möm. Soc. Gherbourg, 4 852). — Gonsidöra-
tions sur les vents de nos cliroats (Gompt. rend.
XXXIII, 4 854 et XXXIV, 4 852). Sur Tanömo-
graphe ölectrique (Ib. XXXIV, 4 852). Sur un
moteur öleclromagnötique (Ib. id.). — Noch
viele Notizen daselbst, die meist in d. vorher-
genannten Werken wiedergegeben sind.
Monoonys , Balthasar. — Arzt,
welcher viele Jahre im siidl. Europa und
im Orient herumreiste, zum Theil als Hof-
meister junger Edellcute, um die Werke
des MercuriusTrismegistos und Zo-
r 0 a s t e r aufzusuchen (B) (BD) (A),
geh. 4 64 4, Lyon,
gest. 4 665, Apr. 28, Lyon.
Journal des voiages de luy faites en Portugal,
Provence, Italie, Egypt etc. ou les scavants
trouveront un nombre infini de nouveautez et
machines et mathematiques, expöriences phy-
siques, raisonnements de la belle Philosophie,
curiositez de chymie et conversations des il-
lustres de ce sidcle etc. , publik par le Sieur
de Lier^aei son fils, 8 vol. 4^ Lyon 4 665 et
4666 ; 5 vol. 42°, Paris 4 695 (Deutsch von Ch.
Juncker, 4°, Leipz. 4 697).
Moaesiler, Blaise. — Jesuit, Abb^,
erst Prof. d. Physik am Goll^ge zu Tour-
non (Vivarais), dann Prof. d. Mathematik
zu Glermont; Mitgl. d. gelehrt. Gesellsch.
daselbst (Q) (DF) (A),
geb. 4 747, Apr. 4 8, Atilezat , DiSeeie
Clermoot,
gest. 4776, ClermooL
Diss. sur la nature et la formatioo de lagrM^
Bordeaux 4 752 (Prix de I'acad. de Bordetu,
II). Diss. sur l'analogiedu son et de la iomitn,
et Diss. sur le temps (Beide in d. M^m. de Ta-
cad. dö Nancy 4 754).
Monforte (Montfortius), Antonio dL
— Lebte an verschiedenen Orten Italieu
und ging mit der venetian. Gesandtschaft
nach Gonstantinopel, wo er einige Zeit €a-
pellmeisler (Maestro) des Sultans war (7/
(T) (Col),
geb. 4 644, Mai 4 9, Basilicate, Neapel :
gest. 47 47, Apr. 5, NeapeL !
Epistola ad Kagliabeeehi continens soIqUom |
problematum quae leidensis geometra h\m <
post tabulam proposuit, 4**, Neapoli 4699. Di ;
siderum intervallis et magnitudinibus, 4*, Ik ,
4 699. De Stellarum motibue. De problemitin
determinatione. Resoluzione de'triangoKsMi
Tuso delle tavole.
Monge, Gaspard. — Schon im 16.
Lebensjahr Lehrer d. Physik am Coll^in
Lyon, dann Repetent, Prof. d. Matbemaft
(4 768) und d. Physik (477 4) an d. Kriegs-
schule zu Mezi6res, darauf folgweise in Pa-
ris Prof. d. Hydrodynamik, Examinator i
Marine-Eleven (4 783), Prof. d. Stereome-
trie an d. Centralschule fiir Öfientt. Arbei-
ten und d. Physik am Lyc^e de Paris, Ha-
rineminister (4 792 — 93), Director d. Ge-
wehrfabriken, Geschützgiessereien u. Pnl-
vermühlen d. Republik, Prof. d. Mathematik
an der von ihm 4794 mitbegründeten £cole
polytechnique, Commissar für die aus Ita-
lien zu holenden Konstschätze, Begleiter
von Napoleon auf seinem Feldzuge nach
Aegyplen und daselbst Präsident d. Sgypl-
Instituts ; nach Rückkehr wieder Prof. ^
Mathematik an d. polytechn. Schule; spä-
ter (4 799) zum Senator und (4 804) zun
Grafen v. Pelusium (Peluze) erhoben. Mitgl<
d. Acad. d. Wiss. u. d. Instituts seit 4780,
aber nach der zweiten Restauration aus d
Liste gestrichen und aller seiner Aemtei
entsetzt (B) (Mem, Vlnst XXIVA
geb. 4 746, Mai 4 0, Beaune,
gest. 4 84 8, Juli 28, Paris.*
Traitö 6ldmcntaire de slatique, 8^, Paris 4788
7'"« 6dit. Ib. 4834 (Deatsch von Hahn, Berlii
4 806). Description de Tart de fiabriquer le
Canons ; mit Berthollet und Yandennoodf, 4'
Ib. 4 793. Avis aux ouvriers en fer sur la fa
bricalion de I'acier; mit Berthollet undVaa
dermonde, 4^ Ib. 4 798 (Auch Journ. phy!
XLUI, 4 793). Legons de g^omdtrie descriptivc
Monges
Kosgei.
186
, 6*« Mit. Ib. 4887 (Deutsch von
r, Freiberg 4 888). Feuilles (l'analyse
e ä la g6omötrie, fol , Ib. 4 795, 4^
Application de l'algöbre ä la g^om^-
tHaehetto, 4^ Ib. 4805, 8«. Ib. 484 8.
ireint unter d. Titel: Application de
I k la göomötrie des surfaces du 41^ et
, Ib. 4 807 et 4 809. Dictionnaire de
3 ; mit Caaiini, Bertholon, Haasesfrats
vol. 4», Ib. 4 793—4 822. Pröcis des
ar le calorique et l'ölectricit^, 8°, Ib.
Sur la construction des fonctions ar-
qui entrent dans les integrales des
s aox diff^rences partielles (Möm. sav.
'II, 4776). Röflexions sur un tourdes
b. id.). Sar les propri^lös de plu-
9ores de surfeces courbes, particu-
t aur Celles des surfaces döveloppa-
(Ib. IX, 4 780). Sur les fonctions ar-
continues ou discontinues, qui en-
ns les integrales des 6quations aux
es finies (Ib. id.). Sur les dövelop-
i rayons de courbure et les differens
ofleiions des courbes ä double cour-
. X, 4 785). — Sur la determinatioo
tioos arbitraires dans les integrales
[ues equations aux differences par-
lisc. Taur. V, 4 770—78). — Sur la
les deblais et des remblais (Mem. Par.
ur une metbode d'integrer les equa*
L differences ordinaires, lorsqu'elles
eeselc. (Ib. 4783). Sur l'intögration
tions aux differences infinies, qui ne
lineaires (Ib. id.). Sur le resultat de
lation du gaz inflammable et de l'air
»tique dans des vaisseaux clos (Ib. id.).
Icul integral des equations aux diflTe-
irtielles (Ib. 4 784). Supplement dazu
Sur l'expression analytique de la ge-
dea surfaces courbes (Ib. id. et Mem.
Sur reffet des etincelles eiectriques
lans l'air fixe (Ib. 4 786) . Sur quelques
ittraction ou de repulsion apparente
molecules de matidre (Ib. 4 787). Rap-
le choix d'une unite des mesures ; mit
lagrange, Laplaee und Condoroet (Ib.
• Sur le phenomöne d'optique, connu
)m de mirage (M6m. d^^gypte, T. I) . —
stereotomie (Journ. Ecole polytechn.
Sur les lignes de courbure de la sur-
l'eilipsoide (Ib. id.). Des courbes ä
Durbure (Ib. II, 4 799). Sur la surface
oot toutes les normales sont tangenles
^me surface conique ä base arbilraire
Sur la surface courbe dont toutes les
( sont tangentes k une möme surface
able quelconque (Ib. VI, 4806). Sur
e courbe qui enveloppe 1 espace par-
ir une Sphäre variable de rayon et
entre parcourt une courbe ä double
! quelconque (Ib. id.). Essai d'appli-
I Tanalyse k quelques questions de la
6 eiementalre (Ib. VIII, 4 809). Con-
de requation des cordes vibrantes
— Sur quelques pbenomenes de la
nn. de chimie, deren Mitherausgeber
T. III, 4789). Sur la cause des prin-
lienom^nes de la meteorologle (Ib. V,
4 790). Obss. sur le roecanisme du feutrage
(Ib. VI, 4790). Sur la fabrication des fromages
de Lodezan, connu sous le nom de parmesan
(Ib. XXII. 4 797). Sur la fontaine de Moyse
(Ib.'XXXlV, 4800). Fernere Aufsfitze in d.
Correspondance polytechnique von Haohette.
— M. ist Gründer der Geometrie descriptive ;
weiteres über ihn in Dupin : Essai historique
sur les Services et les travaux scienlifiques de
M., Paris 4 819.
* gtMt, Joli 18 (Q) (Arapo, Otuvr, hwgr, II).
Mongez, Antoine*. — Vor der Re-
volution regulirter Canonicus von St. 6e-
neviöve, Bibliothekar von St. Jacques de
Provins u. Gustos d. Antiken u. d. natur-
bist. Cabinets von St. Genevi^ve, später
Mitgl. d. Commission d. Monumente, 479S
Mitgl. d. Commission d. Münze (mit Ber-
thollet und Lagrange) und von 4804
bis 4 827 Administrator d. Münze» dann
zwar abgesetzt, aber 4 830 wieder einge-
setzt. Mitgl d. Aead. des Inscriptions et
Belles-lettres von 4785 an (BS),
geb. 4747, Lyon,
gest. 4 835, Juli 30, Paris.
Algebra, 8 vol. 4 8«, Paris 4 789. Aritbroetique,
% vol. 4 8^ Ib. 4 789. — Sur les vases mur-
rhins (Mem. Inst, class. litt. II, 4 799). Sur le
bronze des anciens (Ib. V, 4804). Sur les pro-
cedes que les anciens ont suivis pour conver-
tir le fer en acier (Ib. id.). Sur l'etain des Ro-
mains (Mem. Acad. Inscript. III, 484 8). Sur
les meules de moulins employees par les an-
ciens etc. (Ib. id.). Sur le bronze des anciens
et sur sa trempe (Ib. VII, 4 827) . — Sur les ex-
periences et observations quMI seroit ä propos
de faire au moment de la destruction des clo-
chers (Journ. Phys. XXXIX, 4 794). Note sur
une aerolithe (Ann. chim. phys. XXV, 4 824).
— Viel Antiquarisches usw.
* L'ftlnd genannt, lur Untertcbeidung ron fcdnem Bru-
der.
MongeSi Jean Andrö. — Bruder
des Vorigen. Abbö, begleitete 4785 als
Naturforscher u. Almosenier die Expedi-
tion von Lapeyrouse, deren unglück-
liches Ende er theilte (B)^
geb. 475 f, . . . Lyon,
gest. 4 788, .. . Südsee.
Mit Boiier Herausgeber des Journal de pby-
sique von 4 779—4 785. Darin ivon ihm: Sur
la compressibilite des fluides (T. XI, 4 778).
Observations sur les ombres colorees du matin
(T. XII, 4778). Sur la formation des greies
(Ib. id.). Sur un phenomene singulier de la
lumidre (Ib. id.). Sur la cristallisation metal-
lique (Ib. XVIII, 4784). Sur la petriflcation
des bois (Ib. id.). Sur la mine d'antimoine
d'Allemont (Ib. id.). Voyage au Pic-de-Tene-
rlffe (Ib. XXIX, 4 786). Sur un nouv. feld-
spatb trouve au Port des Francais (Ib. XXXI,
4787). Sur les causes principales qui fönt fu-
187
ICoidisim
mar lee cheroiii«u (Ib. XXXII, ITST). tibtr-
lelzte l'fst Bwguknn'i Handbuch d. Mine'
rtlogie.
Monheim, Jobann Peter Josepli.
— Apotheker und Hcdicinal-Assessor in
Aachen (G.i%b6} (Sprengter, Baineolog.
Z«(.1V, I867J (Ot),
geb. 17S6, Mai 13, Aachen,
gest, ISG6, Dec. I, Aachen.
Analyse dea eatix sulfureuses d'Aii-ta-Cha-
pelle; mit Banmoiit, 8°, Aii'la-Chapelle 48IC.
Anal yao des eaux Ibermalea de Borcette, auivie
de l'eiamen du gtt aiole sulfur« däftagö des
sources suKureusea. tant d'AIX'la'Cbapelle
qua de Borcetle. 6", Ib. (Bit. Unlersucb. ei-
ner Arsenikvergiftung; mitBftrtorin«, 8°, Ctiln
u. Aacben ISIB. Untersuch, zweier Zinkver-
giflunKen; mit Demselben, 8°, Ib. ISIS.
Die tleilquellen von Aachen. Burtscbeil, Spaa
usw., 8", Aacben (819. — Nichtigkeit d. an-
gebt, im Aacbner Mineralwasser enlballenen
Stickgas (BGhweigg. Journ. I u. II. <8H, IV-
VI, 1841; BUb. Ann. XLIV, 1813). Über d.
Strontiangehaltd. ArragoDita<8eliwalKg.Journ.
XI, iSH). Geschichte u. cbem. Untersuch, d.
Aachner Meteoreisens (ib. XVi, 181« n. XX,
1817; OUb. Ann. XLVIII, 18U].
Monmort, s. Hontmort.
Monneroa (I'ainä) *. -~ War lange in
Indien und lebte zuletzt in Annonay (LB),
geb. 1*736, Apr. 15, Anlibes,
gest. 1800, Annonay.
Sandle der Pariser Academie ana Indien so-
wohl Beobachtungen über fiulh u. Ebbe, als
auch Nachrichten UberaltindischeAslronomie.
• Wohl der Initnieur-CnplUn, dir dii L i m > n o □'-
Hfae BipediUoD mitouKhte (ffil&. Ann. VI, B. iit,).
Monnett Antoine Grimoald. —
Erst Pbnrmaceul in Paris und PrivatvoHe-
sungen über Chemie hallend, dann (seit
mi) Inspecleur-gönörai des Mines in Pa-
ris bis zur Revolution, wo er diese Stel-
lung verlor, aber 1791 eine fthniiche als
Inspecleur bekam, die er so lange inne
halte, bis er pensionirt wurde (AM) (B),
geb. 173i, .... ChampeJx, Auvergne,
gest. ie<7,llai 13, Paris.
Traitädeseauxmineralesetc., 11", Paris 1TSB.
Traitä de la vitriolisatios et de ralunetioa ou
I'Art de (abriquer l'alun et te vitrioI, 11°, Ib.
17Se. Calalogue raisonnä miaäratogique ou
Introductiun A ta min^ralogie, 11°, Ib. iTTt.
Nouv. Hydrologie ou Nouv. exposillon de la
oature et de la qualilä des eaux etc., 8°, Land,
et Paris <T71. Dias, sur Tarsenic, t°, Berlin
177( (GekrOnt von d. Berliner Acad.). Traite
de la dissolution des mCtaui, {%', Paria 1778.
Nouv. Systeme de min^ralogie : avec un Sup-
pUmenl'de lo di.'solulion des metaun, 11°, Ib.
1779. Alles et description min^ralogique de
la France; milOuetUrd, Fol., Ib. 1780. Dissert.
et eiperiences rclaiivca aua principes de la
Konro. 188
cblole pneamatiqu« ele., f*, Turin 1TB( [An
Uera. Turin, Vol. tV, I7S0]. EMmonatratiei
de la fanaset^ des princlpea dea nunvaDi ctt-
misleaetc., S", Paria IT». Collection cobi-
plita de loutes les parties de TAtlu minCia-
ingique de la France qui ont e\A faitea JDW)a'
aujeurd'hui, t°, Ib. 1799. — Suruneeaptaa
de mine d^ouverle nouvellamant k SL Uaria-
aui-Uines (M«m. Sav. eirans. IX, 4T8(). -
FrStande anblimala lillredning ulan dd [Va-
leask.Acad. Hendl. 1770). ROn om eo akilTcr,
Bom häller bltteraalt (Ib. 1 771) . — Sur la canaa
de la di^c am Position dn nitra et du sei maria
par les inlermMes terraui |Hisc. Soc. Tauria,
IV, 1766— S9). Lettre au aajet du minion
(Il>. id.). Sur la oombinaUon du mercure ane
te tartre (Ib. id.}. Sur les minos de plomb aa-
timoniees etc. (Uäm. Turin. III, 1788). Sar
une nouv. sub^tance min^rale IraovA« dau
les mines de Braunsdorff pröa Freiberg [Ih.
id.{. Sur la formation dea minfraui (Ib. id.).
— Sur une terre piriteusade Picsrdie [Joara.
phyi. XI. 1778). Sur une mine arsenicale da
Quadaual-Cenal (Ib. XIII, 1778). Suraneiort«
d'argeot vierge de la m^me mine [Ib. id. —
noch 1 5 mineralog. Notizen deselbat). Table»
de ses voyages mineralogiquea (Ib. XVII, I Tii j.
Sur la min^ratogie de l'Aunis (Ib. XX. (7Bl;.
Sur les granits de Huelgoat (Ib. XXIV, 1784).
Voyage dana te TbJerarche (Ib. XXV, (78i).
Silei daus dag bancs de gypse (Ib. XXV11, .
1785). Sur la selurnite (Ib. XXVIII, IIM}.
Sur les montagnea et lerreins h mine (Ib. id.).
Sur la natura du spath vltreui (Ib. XXXll *
XXXIII, 1 788) . Voyages mineralogiquea bita
en .\uvergne (Ib. id.). Sur Ig mineralogia i)i
Boiilonnola |Journ. des Ulnes I. 17Bt)., Sur
quelques parties de la min^ralogie dea Elalt-
ünis(lb.IX, 1791). Sur leg petils volcaoada«
les anciennes montagnes volcaniques et cd
particulier sur celui de la montagne deCo-
ran, Puy-de-Dörae (Ib. XI, 18«1). — Über-
setzte CionatadVa Mineraloge, v. Brou'i mi-
neralog. Reisen u. a. m.
MonnetdeLamarok, 8. Lamaret
Monnlotto, Dom Jean Fransais.
— Geistlicher von d. Congregalion TOn
St. Haur. Lehrer d. Uatbematik a. Philo-
sophie in d. Abtei von St. Germain-des-
Pris (B),
geb. 1713 Besan^on,
gest. 1797, Apr. 39, Tigery b.CorbeiL
Er ist eigenllicb Verrasser der unter Bedaa de
Callai' Namen (siehe Diesen) verOffenllichtes
Schrift: L'arl du Facleur d'orgues.
MOBTO, Donald. — Dr. Ued., Arzt
(zuletzt Senior Physician] in d. brittischen
Armee und am Georgenhospilal in London.
Uilgl. d. Roy. Society (RGE) (A),
geb. (719, Edinburgh,
gest. <S01, Juni 9, Edinburgh.
On mineral waters, 1 vol. 8', 1770. A medical
and pharm aceutical chemistry and Ih« mate-
ria medics, i vol. 8", «788—90. — Accounl
ot some oeutrsl salts luaile wilh vegetable
acids and «IIb Ihe salloFamber, «'hieb show»
thal *egeUb1e adds differ from another elc.
(Phil. Tr. )767]. Accounl of b pure native cry-
Slallised natron, foond in Ihe counlry of Tri-
poli [Ib. 1771). Accuünt of Ibe sulphureoug
min«ra1 walers of Caslle-Leod and Fairburn
IQ tbe connty of Rosa elc, (Ib. 177*). —Viel
Mediciniscbes.
Monro, Alexander — Bruder des
Vorigen*. Dr. Med., Prof. d. Medicin, Ana-
tomie u. Chirurgie an d. Üniv, zu Edin-
burgh seit 1759 an Stelle seines Vaters
(BDSj (GM. i 8 n; (ilGEJ.
geb. 1733, MUrzlO, Edinburgh,
gesl. <8I7, Ocl. 1, Edinburgh,
EiperidientsontheDervous System 'HiLh Opium
■nd nielsltiae subslaoces, made cblefly wilh
Ihe View of determining ihe natura and elTects
at unimal electrJcily, <793. Eiperinienls re-
laliDg to snimal electricily (Edinb. Tr. 111,
1711). — Viel Mediciniscbes.
((tb. ISII7. rM. IJUT) aai V.tor von A It i .d d er
M. litb. IT&l. der glelchf.llj Prof. d. Anmlomi. u,
Chlnuti* •" ä. Uniy. lu Edlnbutjh WUT.
van Mona, Jean Baplisle. — Erst
Apotheker in Brüssel, dann Prof. d, Che-
oie u. Physik an d. Ceniralschule d. Dyle-
Departements daselbst von 1797 bis zur
Aufladung d. Napoleonischen Reichs, dar-
Mf Prof. d. Chemie u. Agronomie an d.
tnlr. zu Löwen von 1817 bis fS30, wo
er in den Ruhesland trai. Hiigl. d. Acad.
d.Wi8s. zu Brüssel fBS) (AB. t8*3^
geb. I76S, Nov. n, Brüssel,
gest. IS41, Sept. 6, Löwen.
Eml (or les principe» de la chimle anliplilo-
tfOiqae, 8". Bmiellel 1785, Pharmacopeo
nimelle, Ib. IBDO. Censura commenlarii a
ini0A« nuper edili de vapnris in aürem con-
WtioDB, (•, Ib. 1800. Journ. de chimique et
lipbysiqtie, 6 vol. 8°, Ib. ISDO— iBoa. Prin-
I äpw d'elactricil^ ou cunQrmalion de la tb£o-
rie »lectflcpie de Franklin, Ib. (80a. Synony-
mie des nomenctalurcs cblmiques modernes,
par Bmgn&talll, Iradaile de rilatieD , S°, tb.
i«i]. Theorie de la combuslion, 8°, Ib. isoi.
UUre ii Boeholi sur la rortnalion des niCtaun
<a i^D^ral et en parliculier de ceux de Dnvy
ilc, 8", Ib. 1B10. Principea eifitnenlaires de
chimie philasophique etc., (3", Ib. 18*8. An-
■itM g^n^rales des sciences physiques; mit
t«f d« 8t. TtDoent und Draplei, S vol. 8",
Brni. 1819- Sl. Pbarmacopi^e usuelle, Ibfo-
fiqoeet pralique. 1vol., Louvain 1BII et 1813.
ConapectusinUllonumchemicaruin, ( vol. 11°,
Ib. 1817. Hateriei medii'O-pharmaceuticae
compendium, I vol. 8°, Ib. 181S. Abrägä de
ebimie, S vol. tl°, Ib. 1S91 — S5. Arbres frui-
Iten et leur culture. 3 vol. <i", Ib. 4B3S et SS
'"^ besBH eine grosse Baumscbule erst zu
Brüssel, dann zu Loweu). La ebimie des Äthers,
Ib. 1837. Neue Auflage von A. F. Fouroroy:
Philosophie chimique etc, 8*>, Bru«. IIBI.
Vorrede und Zusätze zu Davj'i äli'ments de
Philosophie chimique. i vol. 8", Ib. 1818 — 16.
ZuEütze zu Swedisaer'i Pharmacopoea medici
practici universalis etc., 3 vol. 18°, Ib. 1817.
— Sur la r^duction des alcalis en m^lal iM«m.
Acad. Brux. 111, 1813). Sur quelques erreurs
concernant la nature du chlore et sur plu-
sieurs nouv. propri^les de l'acide murialique
{Ib. Id.). Quelques particularites concernant
les brouillards de difTärenles naiures IIb. IV,
1 817). Sur une particularilä dans la manl^re
donlsefont Icscombinaisoiisparlepyrophore
[Ib. XI, 1835), Surl'enicBcitedesmCtauicnra-
pftctes et poiis dans la construcllon des py-
rophores (Ib. td.]. — Nouv. procCd* pour ob-
lenir un otide rouge de mercure par l'acMe
njtrique (Ann. cbim. XII, i?»!). Sur la 66-
composition du muriate oiig^nä de mercure
etc. (Ib. XV, 1793). Sur la prt^sence de l'oii-
g^ne dans l'oxide rooge de mercure (Ib, XVIII,
4T93). Sur la combuslion du pboBpborc dans
le gaz aiote [Ib. XXII, 1797). Sur la conver-
sian de Tammoniaque en aclde nitrique [tb.
XXVI. nSB) , Methode pour pr<!parer en müme
lemps le muriate et le murlDte ozig^nä de mer-
cura [Ib. id.), Nouv. manitre de prfpsrer
l'esprit de seldulcillä{lb. id.). Sur la manlfere
de produire des fulminatlon« bruyanlcs avec
divers Corps, par le moyen du phoBpbore (Ib.
XXVII, 1798). Sur les subslances delonanleg
(Ib. XXIX, *^t9). Sur lei refroidissemenls
artiflciels (Ib. id.). Präparation de l'oiide d'an-
liinoine et de mercure noire (tb. XXX, 47tS).
Sur la non-oxigenabÜLie de l'acide salfuriqus
(tb. id.). Sur la confeclioD de l'dlber par l'a-
cide muriatique ou elher marin des piiarma-
ciens (Ib. XXXIV, 1 800). Sur le rhus radicsns
(Ib. XXXV, 18001. Viele übersetzuagen u. Be-
richte ebendaselbst. — Sur l'Bcide aiotique
(Journ. phys. XXXVI, 1790). Sur une pro-
duclion d'acide phosphorique oxig^nä (Ib.
XXXVll, 1790). Sur le muriate de baryle (Ib,
XLV, (79(). Sur les alcalis Gxes [Ib. L, 1800).
— Sur la prise en Charge dans le combinai-
son chimique [Bull. acad. Brui. I, 1833—34].
Sar uoe propritil^ de la chaleur [tb. id.). Sur
l'harmonJca chimique [Ib, id.). Sur les com-
binaisoDS indes tructives par la chalsur (Ib.
id.). Sur les cbarges electrrques (Ib, id. et II,
I8BS). Sur la pulräfaclion (Ib. II, 1839). Sur
les coroposants de la lumiäre (Ib. id.]. Sur
les pyrophores [Ib. id.). Sur une rosige de la
gtaee{tb.id.). Sur les chlorures[lb, id,], Prö-
paration du chlorate de polasse [Ib, id.). Sur
les eihers [Ib. 111, 1886). Theorie de l'älber
hydrique [Ih, IV, 1887). Sur l'oiyde de car-
hide [Ib. id.), Sur l'aldehyde (Ib. id.). Sur la
naiure du principe etplosif dans les composCs
lulminants et detonaots [Ib, id ), Dependance
de risomärisme de la parafaction et cause de
celle-ci (Ib V, 1838). Exislence du cyane b
retat de radical organique dans le regne ve-
geial (Ib. id.). Sur l'electriciti^ du sucre IIb.
VI, 1839). Noch venchiedene Notizen u. Ba-
ri chle daselbst,
I
XoEtftiflW
191
MOBtalcae, ... — Leble lange zo
LImoges uod iwar in seiner Jugend Doclri-
nln (LB).
geb. 1716, Sept. 6, Narbonne,
gest
Entdeckte 1771, Man S einen Cometen ; glaubte
aueb 1 7B1 einen Trabanten der Venai entdeckt
tu haben [Darüber unter Anderen: Lambart
In Bnde'a Jahrbuch 1777).
IHonlftlbanl, Ovldio. — Dr. Ued.,
Prof. folgweise d. Logik (1 616], d. Ibeoret.
Hedicln [I 618), d. Hatbemalik u. Astrono-
mie (1633) u. d. Horalphilogopbie (16G1),
daneben auch seit I6S1 d. Jurisprudenz
■B d. Dniv. lu Bologna; t66S emeritirt
geb. 1601, Bologna,
gest. 1671, Sept. 10, Bologna.*
Speculuni Euclidlanum, totam Zaelidia plaoi-
melriam, qnae abaolula dicitur et eilrane*
nonnulla , nnico ia scbemate repraeaentang,
4*. Bunoaiae tfliS. Sphaart^raphia, ubi unica
In fifura astronomica Ter« Iota brevi perapi-
cuaque metbode clauduntur, reclnduntur epi-
digmata, Toi.. Ib. (Sil. Coelj boDoniensis
raensio anno < est accoinodata, Ib. teil. Dis-
corsi aslrolog^cl , con varii trallaU anaesai,
It vol. (*, Ib. 1611 — 71. Pneumatoscopia, o
vero speculaiione de' venli, t*, Ib. 1 Glt. Hi-
drocoopia, overoapeculaiionedcll'acque, 4°,
Ib. last. De illuminabili lapide bononieosi
epUtola. 4*, tb. (Sit. Bronlologia, cio^ dis-
corso del luono, 4>, Ib. <S4t. — Botanisclies,
lltsloriaches u. An der« eiliges.
•tw«. i;ci,...iJi iX<.xxxvii).
Mmtalbwd, Harc-Anlonio. —
Marchese. nMchle Reisen nach Deutsch-
bnd u. Cngam; sonst wenig über ihn be-
kaunl f.
^. I63S Bologna.
gfst. I69S, Apr. 30. Bolt^ma.
PrtUica minerale, 4*. Bi>l<.t(;na <<T9. Calasco-
pia minenk ovTere espWatipDe o iiM>di> di
far »^¥>'> d\^ni minier« metatlic» ,Mit Jon
Grttere« vvrbnaden'. Hialerliess haDd^'brifl-
btk aocb m«ht MetallargiKb«*.
M«BtellMuU, Cast ore. — Marahe««.
$4ihn dM Yot^mi. Von ITIS an Pmr. d.
)litilSr-AT«4til«\iur an d. Tniv. lu BoiofDa.
Veirfaer in Meneiiuttschen Krie^ienslen u.
GowrenxNir <L Pürslenthiuus Cjimn F
,Jis.«.
p*. I St* etwa. , , . Boki^na.
I^mL IT31 B«l«f»u.
UtiMi • pcvMMni «hvaJtwMfh*. — TMir d.
»»^ff*WM«l Xaaw>maalii>Mawwi «»f^n
Mb. 1T4*. »MM ftMNi).'«M. tT(#. SrlMRi
— Kontunri.
Hontelembert, HaroReBd
quis de. — Ingenieur-Officier, znk
Vision sgeneral in d. tnaxäi. Armee, i
che er 1731 eingetreten war; währt
siebenjähr. Krieges französ. Commis
d. schwed. n. russ. Heere (wobei
clam u. Stralsund gegen die PreuBS
festigte) ; beim Ausbruch d. Revolulic
England (lüchlend, sp9ter aber nach
reich zurückkehrend und daselbst eir
slon beziehend. Hitgl. d. Acad. d. ^
Paris seit f7i7 (BCj (A} (Q),
geb. I7U, Juli 16, Angouldni'
gest. I80D, Hin 19, Paris.
H^m. bistorique anr ta Tonte des can(
17S8. Cheminee po£le, oa Poeie fran;
17SS. La rortificalion perpeodiculaire,
4>, Pari9l77«— >4. neue AnH. t7Bfl (I
von Hoyar, 4 Bde.. Bartlo 1818— 1«J.
leg salinaa etc. [Uem. Par. 174B). Snr
talion des boolela daoa les pitces di
{Ib. 1755). Sur le danger et rinsuBssi
«preuves nsit^ea pour les canons de (
Ter (Ib. 1759). Snr nne ra^on de cbat
cheraiafea en poflesetc. (Ib. 1741). —
MoBlall«, Elias. — Leibarzti
d. KÖniginHaria vonHedici. Jode. .
sich in seinem Yalerlaude Philippu
Phikitheus Eliauus (J),
geb Pc
gest. l6t5od. 1616, Febr. 16, T<
Optica ioir« pbiiosaphiae tu medicinaa
de viau. de tisus or^no et objecto ib
accarale complectens, Florenliae ItOt
s. d'Arclay.
Geminiano. -
Phtl., Jur. el Hed! Erst Advocal in F
dann falg«-ei^ Asiranom d. Grossl
von To$eana u. Ualbematiker d. F
.\lfons IV. von Hodena, darauf [
Valbenulik an d. ünir. xu Bologn
uethisIfiT» and scitdon Prof. d.
nomie u. Helcorotogie an d. Eniv.
du> TJf »7 r 7 B\
^h. 1633. Juni I. Hodeoa,
$y^. I «$'. Od. 1 3. P>du«.
Com««*« BoDOBU« ohMnalU a. IM(<
f. Bm^^.IMS. Epfcfurö L— betgii
ad a. <(«* aepwtia* Mffstata, 4>, 11
i>t«Hfn iMCv-BMaaulMi aepra aku
n(«i« fat-'e !■ BoM^aa. iMm«« divcn
dk !Hl«ori ta caaa*OM dl v«<»^ ad all
t' Ib tSKT ^p«vmt»iN«i finch* aopT
fm di fa« TMrt i<aip«tati. che niOi
pMta «a rm.'CKaa« aK >■ pAJiKB«^ 4*, 11
XcatuHU —
• eü altro Dovlti «coperte nel cielo,
IT3. La livella diallrlca, nuova in-
per livellare il caanochiale con mag-
teiia e facililä elc, e un nuovo e fa-
di misarere medlante 1a livella me-
verocircuilodeüa lerra, 4°, Ib. <e7i.
irolsale gran meleora veduta sopra
aera dal di >t Marzo 167S, Ib. ISTfl.
inipressione meleoroloi^ica. Ib. <S76.
ode'boiDbistietc, 14°, Vernna tSSS.
loti e le apparenze delle due coineta
ate apparse aul Une di Novemhre
Venezia 1681. Letlere inlorno aiia
meta apparsa in quost' anno f68S,
lii. L'astrologia convits di Falsa, 4°,
6SS. Digcorao sopra ta tromba par-
. Ib. <7(5 (poslli.l. La tone di Eolo
isico-Tnalemat. sopra gli elTetli del
sia lurbine detto negti Slati Venell
UQva elc. 13", Parma Ifl9t (poslh.).
liess handscbriftl, noch mehr als ein
rnalheinal., aslronom. u. pbysikal.
z.B.; De usu reliculae in telesco-
lelestia et ad (errastria edJiibendae ;
igia physico-aslronomica ; L'instabi-
irmamenlo; Conlemplazioni diollri-
pendiodells scienia meccanica, elc,
leckte die Veränderlichkeit des Slero«
tanvs (auch Sculletus), Joliann.
in Striegau fJJ,
1531, Striegau, Schlesien,
I60i, iuiii3
de terra strigaviensi sigillata (die er
!), Vralist. 1583 (On autgelegl).
t«niU,s. Schul ze-Uonlanus.
Honte (lalein. Monlls), Guido
'. — Marchese, Nachdem er in
I. Padua sludirt und darauf gegen
:eti gefochlen , I5S8 Gencral-lii-
I. Festungen Toscana's, Zuletzt auf
ülern lebend. Schüler von Coni-
10 und Beförderer von Galilei
Auf. tnath. 1\J,
I5t5, . . . Pesaro,
. 1607,
Torumljber, rot,, PisBuris1A77 {Darin,
Ttnge'i Ürtbeil, das Priocip der vir-
«tchwindigkeiten zuerst und zwar aur
',1 und den Flaschenzug angewandt),
lerlorum theorica, fol., Ib. 1579. In
kimedii libros aequipander, parnphra-
Ib. 1588. De Perspecliva libri sex,
ISOO. Problematuro utroDomicoruni
Toi., Venetlia (poilh.). De Cochlea li-
il.. Ib. I64S (poBlh.),
I (tJlwliU), wi« tr UaHf geuaal worden, iil,
üdg, nur Varnu».
tolro, Ignalio. — Jesuil, Leh-
liitosophie u. Halheroalik ersl in
, dann, nach Aulhebung d. Ordens,
ra (BEJ. IVJ,
l«ad*rff, Hui-Dnerbach 11.
Kontet.
194
geb. t73i, Jan. 6, Lamas, Di&c. Visen,*
gest. 48(1, Jan..,, Forrara.
Compendio dos eteoietitos de malematlcB etc.,
(a°, Coimbra1754. Pfailosopbia libera seu ec-
lectica ralionalis et mechaaica sensnum (Ent-
hult Geometrie, Geographie, Astronomie und
Physik), B vol. 8°, Venel. 1778—76.
*«b. liai, Jn. iBlSCJ.i); lil, ia der Jihnuhl «c-
oigtlrar, atTcDlur filfcb, du M., niKti [BEJ. IT),
Moateiro da Rooha, I o s ^. — Je-
suit, Prof. d. Phoronomie und spUter d.
Astronomie an d. Univ. zu CoJmbra. Di-
rector d. Sternwarte daselbst. Uilgl. d.
Acad. d. Wiss. zu Lissabon (BSJ,
geb. 1735 etwa, . . . Prov.llinbo,Poiv
lugal,
8esl.l8l9
MiSmoires sur l'nstronomie pratique (Aus d.
Porlugies, von Melle übersetzt), 4°, Paris 4 SOS.
Solucao geoeral do problems de Kepler, sobre
8 medicäo das pipas e toneis (Ueni. Acad. Lls-
boa,l,IT9T). Additatnentaa regra de ■.Fon*
taine para resotver por spproilmacio os pro-
blemas que se reduzem as quadraiures (Ib. id.).
' Montelro, Joao Antonio. — Von
Ihm nur bekannt, dass er sich 1SI0 in
Paris und 4316 — 17 in Freiberg u. Hüd-
chen auüiielt; C. v. Leonhard widmete
ihm sein Handbuch d. Oryklognosie (QJ,
geb. 17 GS, . . . aur Uadeira.
Sur Ia chaxix fluat^e du V^suve (Journ. d, min.
XXil, 4 8! i). Surla d«terminaliondirected'uae
nouvelle vari^ti de forme crialalllDe de cbaui
carbonat^e et sur SBs propri^tris romarquables
(Ib. XXXVl, 1814). Nouv. descrIpt. mlnSra-
log. du pyrom^ride globeire ou porphyre glo-
buleui de Corse [Ib. XXXV, (814). Sur Ia
compositioaetla slructuredupyrom^rideglo-
baire (Ib. id.).
Monleregio, s, Regiomontanus.
Montesqnlea, s. Secondat.
Montet, Jacques. — Apotheker in
Honlpeliier, Demonstrator d. Chemie an
d. Univ. und Uilgl. d. Acad. d. Wiss. da-
selbst (EM) (HNj (B) (QJ.
geb.. nst, Hlirz 9, Beaulieu b. Vigan,
gest. 17 81, Nov. 13, Honlpeliier.
Sur le verd-de-gris [.M^m. Ht. 4750, 4758 et
1 776). Sur les cbifTons ou drspeaux qu'on prA-
pare au Grnnd-Galargues, dioc^se de Nimes, el
dont on Fait an Hollande le tournesol (Ib. 17541.
Sur le sei llxiviel de tamaris elc. |lb. 1757).
Sur un grand nombre de volcans iJteInts qu'on
a trouvis dans le bes Languedoc (Ib. 4760).
Sur lesubermontanum etc, (Ib. l7Gt|. Sur les
salines dB PCcais (Ib. 47BS), Sur Ia maniJtre
de conserver ces criataui (Ib. 1 TOB), Sur plu-
sieurs lujels d'histoire nat. et de chlmle (Ib.
l7B8et4T77]. Sur les builes essentielles colo-
r6es (Ib. 4 TTIj. M«ui. de rotDdralogle (Ib. 4 77B).
195
Hontferriar —
Hontigny.
196
Montfbrrler, Alexandre Andr^
Victor Sarrazin de. —
(VDJ (Or),
geb. 4792, Aug. 31, Paris.
Dictionnaire des sciences mathömatiques pures
et appliquöes, 8 vol. 8^ Paris 1834-40 (2'"<
6dit. 1844). Pröcis de physique et de chimie,
8^, Ib. 4 839. Dictionnaire universel et rai-
sonnö de marine, 4», Ib. 1843 (2"'«cdit. 1846).
Encyclopödie mathömatique, 8°, T. I, Ib. 1 856.
Cours ^löment. de inathemaliques pures etc.,
2 vol. 8». — Gründete 1814 die Aiinaics du
magnötisme animal.. Schrieb ferner unter d.
Nanfien Lanzaime: El^nnents de niagn(>tisme,
Paris 1818, und Des principes et des procöd^s
du magnötisme, 2 vol. 8", Ib. 1819.
Montfortius, s. Mon forte.
Montgolfler, Joseph Michel. —
Erst, gemeinscbafllich mit seinem Bruder,
Papierfabrikant zu Annonay (Dep. Arddcbe),
später Administrator des Conservutoire des
arts-et-metiers zu Paris» auch daselb^t
Mitgl. d. Bureau consuilalif des arls-et-ma-
nufactures beim Ministerium des Innern
und seit 1807 Mitgl. d. Nalional-Inslituts
(B) (Delambre, Mem, Imtit. l\) (Q),
geb. 1740, Yidalon-ies-An-
nonay,
gest. 1810, Juni, 26, Balaruc.
Erfinder des Luftballons (des mit erwUrmter
Luft gefüllten, der sogenannten Montgol-
fi^re), von welchem er das erste grössere
Exemplar von 10 Fuss im Durchmesser am
5. Juni 1783 zu Annonay öfTentlich aufsteigen
Hess. Erfand auch 1784 den Fallschirm (Ann.
de chim. XXXI), 1794 einen eigenthümlichen
Abdampfungsapparat (Ann. de chim. LXXVT)
und 1796 (gemeinschaftlich mit Argand} den
Stossheber, Bölier hydraulique (Journ. de phys.
XLVI und Journ. d. min. XIII). — Schrieb:
Discours sur l'aörostat, 8*^, Paris 1783. Les
voyageurs aöriens, 8*^, Ib. 1784 (Beides mit
seinem Bruder). Möm. sur la machine aöro-
statique, 8», Ib. 1784.
Montgolfler, Jacquos£tienne. —
Ursprünglich Archilect, dann gemeinschaft-
lich mit seinem Bruder Joseph Michel
Papierfabrikant zu Annonay und später
Theilnehmer an allen Erfindungen u. Un-
ternehmungen desselben (B) (Q),
geb. 1746, Jan. 7, Vidalon-Ies-An-
nonay,
gest. 1799, Aug. 2, Servi^res.*
Miterfinder des Luftballons und des Stosshe-
bers.
♦ geit. JuU 17 {Br).
Monthyon, s. Montyon.
Montl, Giuseppe. — Prof. d. Na-
turgeschichte u. Pharmacologie an d. Univ.
zu Bologna; Direclor ü. botan. Gartens d.
d. Marsili'schen Aluseums daselbst (F) (11),
geb. 1682, Nov. 27, Bologna,
gest. 1760, Febr. 29, Bologna,
De crystallo montana (Comm. Bonon. T. I,
1731). De phospboro amethystino (Ib.II,17iS
—48). De testaceisqulbusdamfossiltbusacbal«
plenis (Ib. id.). De fossilibus lignis (Ib.175S}.
Noch verschiedene paläootolog. u. bolan. Ab-
handlungen.
Montioelli, Teodoro. — Benedicti-
ner. Von 1792 bis 1794 Prof. d. Ethik an
d. Univ. zu Neapel, dann, wegen Betheili*
gung an politischen Umtrieben, bis 1800
in Haft; seit 1808 Prof. d. Chemie an d.
Univ. zu Neapel, Mitgl. u. beständiger Se-
crctär d. Acad. d. Wiss. daselbst (AINM)
(GS. il) (Sill. N. Journ AllJ,
geb. 1759, Oct. .., Brindisi,
gest. 1846, Oct. .., Pozzuoli.*
Commentarius in agrum Puteolanum campos-
que Phlegraeos. Mit Covelli: Storia de' feoo-
meni del Vesuvio avvenuti negli anni 18i1,
1822 e parte del 1828 etc., 8», Napoli 1M1
(Deutsch von J. Köggerath und J. P. Fiali*
Elberfeld 1824). Mit Demselben : Prodroroo
della mineralogia vesuviana, Ib. 1 825. — Sulle
sostanze volcaniche riavenute nella lava di
Pollena (Att. Accad. Nap. II, 1826). Sopraal-
cuni prodotti del Vesuvio (Ib. IV, 1844). Solle
sublimazioni del Vesuvio (Ib. id.). Sopra ta-
lune nuove sostanze vesuviane (Ib. id.). Sal
eruzione del 28 LugUo 1833 (Ib. id.). Muriato
ammoniacale eruttato dal Vesuvio (Ib. id.).
Sopra alcune vicende del Vesuvio del 1835
(Ib. id.). Sopra i danni che il fumo del Vesu-
vio reca a'vegetabili (Ib. id.). Monografia delle
pelurie lapidee del Vesuvio (Ib. id.). Mono-
grafia del ferro di Cancarone (Ib. id.). Genesi
del ferro di Cancarone (Ib. id.).
* Starb an seinem Geburtstag, der aber nicht Dihei
angegeben isL
Montignoty Henri. — Abbe, Dr.
Theol., Canonicus zu Toul, Mitgl. d. Acad
d. Wiss. zu Nancy (A) (QJ,
geb. 172 Nancy,
gest. 179.,
Etat des ötoiles fixes au second si^cle par Gl
PtoUmie, compar6 k la position des niöme
dtoiles en 1786, avec le texte grec et la tra
duction fran^aise, 4«, Nancy 1786, Slrasbour
1787.
Montigny, £tienne Mignot de.~
Königl. Rath, Schatzmeister von Frankreicl
Grand-Voyer de la Göneralitt^ de Paria
Mitgl. d. Acad. d. Wiss. daselbst (B) (Men
Par. n St),
geb. 1714, Dec. 1 5, Paris,
gest. 1782, Mai 6, Paris.
Problömes de dynamique etc. (Möm. Par. 4 744
I Sur les salines de Franche-Comtö etc. (Ib. 4 798
Xonttgiiy —
apaan inAammables qui we trouvenl
raiitas de chirboo de terre ä Brian-
1761). Sur la construclioD des arSo-
ic. (Ib. <T«8).
.tigny, Charles. — Prof. d.
Cbemie und N^iturgeacliicblo am
DD ZU Naraur, spSter in Aiilwer-
Qrrespond. d. Acad. d. Wiss. in
seil 1857 (OrJ,
1819, Jan. 8, Namur.
nes de persistance des impressions
it^re sur Im rtUne i'Mtfm Acad. Briix,
nR. XXIV, 1851). Essai sur lus elTcts
.lüo el de dispersion proiluils par
rique (Ib. XXVI, <8SS|. Corn^lalion
■Urs du barom^tre el de la pression
Ib. id.). La cause de la sciiilillolian
rait-elte point de phi^nom^nc de tt-
t de dispersion par l'almosphi'i'e (Ib.
, 185fi;. Observst. möWurolog. k Na-
— SS iilCm. acad. Brux. XXV, 1SS0
1857), — Sur un ph(>nomtnc f iec-
jll. acad. Brux. V[ll, isti). Sur un
le d'acouslique [Ib. XV, 18«S). IVo-
■ rendre porceplibles el pour comp-
'lalions dune ti^e 6tasiique (Ib. XIX,
ileorolog. Nolizen dasellisl.
tlosler, FranroisDoniiiiiquG
id*, Comio de. -^ Ursprünglich
jiilsbcsilzer, der beim Ausbruch
Union nach England auswanderte,
ler unlerNapolöon eine Profes-
rispruden?. in Paris und im Mini-
des Auswärligcn eine Stelle als
ind als politischer Correspondcnt
die er bis (Sil bekleidete, uo
lach lliilien begab. Kehrle nacli
!D Restauration in sein Vaterland
nd wurde 183! zum P;iir ernannt,
[.oiid. Geol. Sociely {Phit. Mag.
<il {BS},
755, Apr. l6,Clermoiit,Auvergne,
KflÜ.Dec. 9,Clermon[.
la thi-orie des volcans d'Auvergne,
7R», !""edil. BerliolSOl. Du Can-
,isalte Ol des andennes revoluttims
e, 8°, Clermonitess. — Polilisehe
namentlich ge^ien die Jcsuiteo.
mort (Honmort), Pierre Rc-
;*. — Wohlhabender Privatmann,
Caiionicus von Nüirc-Damc zu
ichle mohrrach Reisen ins Aus-
rientlich nach Kiigland. Miigl. d.
cly n. seit 1716 auch freies Uilgl.
■ Acail, (Mem.PaT. Hl 9;,
1618, Oct.27, Paris,
1719, 0«. 7, Paris.
I^ssal d'analyse sur lesjeux d'hazard, t°, Pa-
ris 1708, l>"°ädit. Ib. 1714. — Deseriebus
iDliniliB tracUlus (Pbil. Tr. m7|.
-HimnfcnUichBimoad uwl nuDt« «eh Uont-
Montnola, Jeanfllienne. — Nach-
dem er mit Tu rg Ol als ßegierungssecrc-
lar und königl. Astronom eine Reise nach
Cayenne gemacbl, Ober-AuTseher d. künigl.
Gtjbäude in Paris von 1766 bis 1791, dann
pensionirt in Versailles. Milgl. d. Nalional-
Insliluls ("Seine Hist. d. malk. IVJ (B) (Ä),
geb. )7S5, Sept. 5, Lyon,
gest. 1799, Dec. 18, Versailles.
Hisloire des recberches sur la quadralure du
cercio, W", Paris t7St, nouv. [>dit. parLmcroiz,
S", Ib. 1831 . Uistoiredcsmalbematiques, *vol,
*°, Ib. I7S8, S""edi[. t vol. 4", Ib. 4799 — 180»
|Uie beiden tetilon Theile von LalandeJ. Gab
verbessert heraus: Rfcrealions malhOmai. el
pbysiques par Oiaiuun, t vol. 8°, Ib. 1778.
Montyon (nicht Honlhyon), A n l o i n e
Jean Bapliste ß ober! Äuget, Baron
de. — Erst (1766] Milgl. d. konigl. Raths,
dann (l~75) Intendant folgwcise der Pro-
vence, der Auvergne und von Laroclielle,
und nun Kanzler des GraTen von Arlois
von 1780 bis 1791, wo er mit demselben
nach England auswanderte; dort als Pri-
vatmann lebend, kehrle er erst nach der
zweiten Restauration in sein Vaterland zu-
rück (BC) IQj,
geb. 1733, Dec. S6, Paris,
gest. IRtO, Dec. !9, Paris.
Vermachle sein sehr bedeutendes Verinliitco
zu verschiedenen Sliflungen, namentlich zu
drei PreLscn fUr Mechanik, Statistik u. Expe-
ricnentalphysiologie, die jährlich vom Pariser
Instilut vertheilt werden,
Moore, Sir Jonas. — Unter Karl I.
Inrormalor des Herzogs von York (zweiten
Sohns d. Königs], unter CromwcH's Pro-
tcclorat ÖlTcntl. Lehrer d. Halbematik in
London und unter Karl II. Sunejor-Ge-
ncral of tbe Ordnance und zum Sir erho-
ben. Hitgl. d. Roy. Sociely seil 1674 (BDj
(Abr. 11 ;,
geb. 1617, Febr, 8, Whilbee, Lanca-
gcst. 1679, Aug. 37, Godainiing.
Modern forlification, B=, London 1678. New
System of mathomutics, 1 vol. t°, Ib. 16RI.
Arilhraetic, vuli;Br and ali:ebrai('4lctc., H', Ib.
1680. A mathemaltcal com|Kndium or Ucerul
proctices in arithmeltc. peunjclry, aslrononiy,
Reography, navisation etc., H", *''■ edil, 170S.
General trealise ofartitlery, S", 1683. — Ver-
antassle den Bau d. Sleruwerle zu Greenwich
f3»
199
Horand
Horel.
200
(bep;onnen 4675, Aug. 10} and schlug Flun-
•teed als Astronom zu derselben vor; bewirkte
auch die Gründung d. königl. mathematischen
Schule am Christas Hospital zu London.
Morandy Sauveur Fran^ois. —
Wundarzt, Inspector d. Militärhospitäler zu
Paris. Königl. Censor. Mitgl. d. Acad. d.
Wiss. daselbst u. d. Roy. Society in Lon-
don (Mem. Par. 1773; (A) (B),
geb. 1697, Apr. 2, Paris,
gest. 1773, Juli 21, Paris.
Observation sur un grand morceau de cristal
rempli d'amiante (M6m. Par. 1743). Exp^-
riences de Ti^lectricitö appliquc^e ä des paraly-
tiques ; mit KoUet (Ib. 1 749) . Sur les eaux mi-
nörales de St. Amand en Flandre (Ib. 1753).
— Viel Anatomisches u. Chirurgisches.
Morand, Jean FrangoisClement.
— Sohn des Vorigen. Dr. Med., Prof. d.
Anatomie u. Geburtshülfc an d« Hebammen-
scbule, Adjunet Jbeim Invalidenhospital,
Regens d. medicin. Facultät. Mitgl. d. Acad.
d. Wiss. zu Paris (Mem. Par. 1784; (AJ (BJ,
geb. 1726, Apr. 28, Paris,
gest. 1784, Aug. 13, Paris.*
L'art d'exploiter les mines de charbon de terre,
6 Seclionen, fol., Paris 1769 — 79. Mem. sur
la nature, les effets, propriät^s ot avantages
du feu du charbon de terre opprete, 13°, Ib.
1770. Mäm. sur le feu de houille ou charbon
de terre, fol., Ib. 1770. Diss. ergo lithantra-
ces, vulgo hullae, pabulum igni praebont sa-
nitali innoxium, 8°, Ib. 1771. — Description
de la grotte de la balme en Dauphin<^ (Mdm.
Sav. ötrang. II, 1755). Sur la tourbe trouvce
pres de St. Germain-en-Laye (iM(?m. Par. 1 768).
Sur une esp^ce de bleu de Prusse natif etc.
(Ib. 1769). Descript. des effets de deux orages
violens etc. (Ib. 1770). Obscrvations (minöra-
logiques) diverses (Ib. 1781). Sur les mon-
tagnes ou mines de charbon de terre cmbra-
Si^es spontanement (Ib. id.). — Anntomisches
u. Chirurgisches. — Übersetzte die Saggi dell'
accad. del Cimento für die Collection acadä-
mique, 1770, T. I.
♦ geb. Apr. 29, gest. Aug. 9 (Q).
Morattiy Girolamo. — Adjunet an
d. Sternwarte zu Bologna (Mz),
geb Bologna.
gest. 1837, Sept. .., Florenz.
A. a. 0. keine Schriften genannt.
Moray (Murray), Sir Robert. —
Nachdem er in d. französ. Arniee gedient,
Oberst unter Karl L, später Geheimer Ratb
iter Ki.f\ II. Mitgl. u. Mitstifler d. Roy.
in London (BD) (Abr. Ii; (Th),
.... Schottland,
»73, Juli 4, Whitehall, London.
icting sulphur and vitriol from
tl Nege (Phil. Tr. 1 666). Machine
for letting liresh air into mines (Ib. id.). Extn-
ordinary tides in the gestern isles of Scott-
land (Ib. id.). Inquiries respectiag tides (Ib.
id.). Experiments for improving the artof guo-
nery (Ib. 1 667)r. Current of the tides aboul the
Orcades (Ib. 1678).
More, Samuel. — Apotheker in Lon-
don seit 1761 . Sccrelär d. Gesellschafl zar
Beförderung d. Künste, d. Manufacluren u.
d. Handels (A)y
geb. 1724, Nov. 30, London,
gest. 1799, Oet. 1 I, London.
An account of some scoria from iron works
\^'hich resemble the vitriGed filamcnts de-
scribed by Sir William Ha]idlton(Phil.Tr.1780}.
Of an earthquake in the North of England 1781
(Ib. 1 786). Essay on portable furnac^s (Trans-
acl. Soc. Encouragm. of arts etc. Vol. IV). On
red earlh from Jamaica, usiog it us puzzolau
(Ib. Vol. V). Attempt to obtain and preseite
practical Standards for adjusting in future tbe
weights and measures of this kingdom (Ib.
Vol. XII). — Erfand eine Paste für Canieen
und Intaglios.
Moreau de Jonnte , Alexandre.
— Nachdem er von 1792 in d. französ.
Armee gedient und es darin bis zum Es-
cadroncbef gebracht, dann mehre Jahre auf
d. Antillen gelebt, trat er in die Verwal-
tung und wurde spSter Chef d. statistischen
Bureaus im Handelsministerium; seit 1849
freies Mitgl. d. Acad. d. Moral u. Politik in
Paris (DC) (BC) (VD) (Q),
geb. 1778, Mürz 19, Rennes.
Tableau du climat des Antiiles et des ph^DO-
mönes de son influence etc., 8^ Paris 1817.
Precis topographique et g^ologique sur les tln
de la Martinique, 8", Ib. 1817 (Aus d. Ana.
maritim, et colonial.). Histoire physique des
Antiiles fran^aises etc., 8«, T. I, Ib. 1883. M6in.
sur le döboisement des for^ts etc., 4«, Brui.
1825 (Aus d. Mem. couronn. par Tacad. d«
Brux. Vol. V). Carte orographique et bolani-
que du Volcan du Pitou-du-Carbet ä la Mar-
tinique. Carte physique, minöralogique elc.
de la Martinique. — Noch viele geographi-
sche, statistische u. naturhistor. Arbeiteo;
viele Notizen in d. Compt. rend. andr. fräs-
zOs. Zeitschriften.
Morel, Jean Alexandre. — Erst
Ünter-Inspoclor in d. ficole polytechnique,
deren Schüler er von 1797 — 1801 gewe-
sen, dann Prof. d. Mathematik an d. Artil-
lerieschule d. königl. Garde; zuletzt Ba-
taillonschef (REP) (QJ,
geb. 1775 etwa, . . Loisey,Dep.Meuse,
gest. 1825, Oct. 31, Paris.
Principe d'acoustique, nouveau ei universel,
de la thöorie musicaie, 8*», Paris 1816. Obser-
vation sur la »Seule et vnie Ib^orie de la mu-
sique de Mr. Momigny,« 1% Ib. 48SS. Systeme
!01
Horel de Leicer
KorgagBi.
202
icousUque, noaveau et universel, de la thöo-
ie musicaleou Musique expliqoöe, 8", Ib. 1 824.
Morel de Iiescer% Antoine. ^
Stallmeister (^cuyer) und Musiklehrer zu
uharleville; früher Ca vallerie-OlIicier (Or),
geb. <74 8, Ardennen,
gest. 1781, Jan. H,
Science de la musique vocale, 4^ Lidge 1759.
* In {A) fUschlich M or« tdeLetcer genannL
Moreland, s. Moria nd.
Morelly Karl Friedrich. — Apo-
theker in Bern (Or),
geb. 1759, Sept. 6, Wargen, Canton
Bern, •
gest. 1816, März ii, Bern.
Chemische Untersuch, einiger Gesundbrunnen
n. Bäder d. Schweiz usw., Bern 1788. Chem.
Zerlegung d. Mineralquelle zu Leensingen am
Thuner See (Eöpfner'a Magaz. 1 787). Entdeck,
eioes neuen Mineralalkalis unweit Schwarz-
bufg (CrtU'i Ann. 1788). Noch einige Notizen
daselbst, 1789.
* fcb. 1759, Ang. . . (Jf. II).
Morelot (Morellot), Simon. — Prof.
d. pbarmaceut. Chemie u. medicin. Natur-
geschichte an d. £coIc de Mädicine in Pa-
ris, Inspector d. Apotheken in d. Geföng-
nissen u. Lazarethen d. Seinedepartements,
spSter Pharmacien-en-Chcf bei d. französ.
Armee (BSJ (BC),
geb. 1751, Beaune,*
gest. 1809, Nov. 18, Girona, Catalonien.
Coars ölementaire d'bistoire naturelle phar-
miGeutique, 8^ Paris 1800. Cours ^lemen-
talre, tbäorique et pratique, de pharmacie-
chimique ou Manuel du pharmacien-chimiste,
Ivol. 8^ Ib. 1803. Ilistoire naturelle appli-
qo^ ä la chimie etc., 2 vol. 8», Ib. 1 809. M6m.
liistorique et analytique sur le camphre (Re-
coell de la Soc. de Santa de Paris, T. X).
*|eb. 1751, .. . Paris (Q).
Moret, Theodor. — Jesuit; nach-
dem er zu Prag 4 6 Jahre lang successivo
Philosophie, Moraltheologtc, Polemik und
Schriftauslegung gelehrt, 14 Jahre lang
Lehrer d. Mathematik erst in Prag, dann in
Breslau (Plz) (J) (A),
geb. 1602, Antwerpen,
gest. 1667, Nov. 6, Breslau.
Tractatus in octo libros physicorum ex prae-
ledionibus illius a Paolo Schrabone descriptus,
4*, Olomut. 163S. De fontibus artificialibus,
4*. Pragae 1641. De raro et denso et de lubo
optico iotra aquam, Vratisl. 1660. De imagine
vi^ionis et de admirando speculo conicö me-
lailiooiricubitali, confecto ab ipso, 4^ Ib. 1 661 .
Depondemm gravitate, 4**. Ib. 4663. De ma-
zoitadioe 8oni, 4*, Ib. 4664. De aestu maris
propositiones mettHJpiftUcae, 4^ Ib. 4665. De
aestu maris, tractatus physico-mathematicus,
4^ Antverp. 1665. De luna pascbalt et solis
motu, 4", Vratisl. 1666. Theses hydrostaticae
de prima suppulatione Archimedis de innatan-
tibus humido, 4®, Prag. 1 667. — Theologisches.
Morettiy Tommas 0. — Ingenieur
im Dienste der Republik Venedig (PrJ,
geh Brescia,
gest. 1675, . . . Venedig.
Trigonometrie de' rettilinei etc., 16% Padova
1664. Trattatodell'artigliera, 4«, Venez. 167i.
Morettiy Giuseppe. — Folgweise
Repetent d. Chemie an d. Univ. zu Pavia
(180 4), Lehrer d . Chemie u. Naturgeschichte
am Lyceum zu Udine (1807), der Botanik
u. Agronomie am Lyceum zu Vicenza (1811)
und an dem der Porta Nuova in Mailand
(1812), endlich seit 4 815 Prof. d. Land-
wirthscbaft an d. Univ. zu Pavia (GL. IX,
1856;,
geb. 1782, Nov. 30, Roncaro, Provinz
Pavia,
gest. 1853, Dec. 2, Pavia.
Scoperta delT ussisolfato di stronziana ne'
corpi marini petrificati (Giorn. di fisica, Ser. I,
Vol. V, 1812). Sopra certi composli fulminant!
(Ib. Ser. II, Vol. VII, 1824 et X, 1827). —Bo-
tanisches.
Morflt, Campbell. — Dr. Med.
(1 853). Prof. d. analyt. u. angewandt. Che-
mie an d. Univ. von Maryland von 1854
bis 1857, dann Consulting and analytical
Chemist zu New York seit 1858 (Or),
geb. 4 821, Nov. 1 9, Missouri.
Chemical and pharmaceutical manipulations;
mitClarenceMorflt, 8^ Philndclphia 1849, new
edit. 1857. Chcmistry applied to the nianu-
factureofsoapsand candies, S", Ib. 1847, new
edit. 1856. Mit J. 0. Booth: Encyclopaedia of
Chemistry. 8^ Ib. 1852. Mit Demselben :
Report to the Smithsonian Institution upon re-
Cent improvements in the chemical art, 8®,
Washington 1853. Parfumery, its manufacture
and use, 8«, Philadelphia 1 853. — On Glycerin
(Sillim. N. Jüuru. XV, 1 853) . On pum mezquite
(Ib. XIX. 1855). Ullimate analysis of certain
pure animal oils (Ib. XXI, 1856). On brown
sugar (Ib. XXV, 1858). On pun metal (United
States Ordiiaiice Report, 4 855). On cast-iron
and cstimation of carbon (Journ. Franklin.
Inst. 1853). On commercial varielies of Chlo-
ride of sodium (Ib. 1859). Analy.sis of coals
(Chem. Gazette, 1854). On columbian guano
(Ib. 1855). Tubularquirl zum Seifenkochen
(Dingler'a polytechn. Journ. CXLVIl, 1858).
Morgagni, Giambattista. — Dr.
Med., erst Arzt zu Forli im Kirchenstaat,
dann von 1711 bis an seinen Tod Prof. d.
Anatomie an d. Univ. zu Padua. Mitgl. d.
Instituts zu Bologna (VJJ (Tp. MllJ,
203
Korg^
De Horgan,
304
geb. «681, Febr.JS, Forli,
gesl. 1771, Dec. 5, Padua.*
Adversaria anatomica, 6 vol. 4*», Bonon. 4 716
—19 (Wegen darin enthaltener Beobachtun-
gen üher das Auge und dessen Functionen in
physilcal. Werken genannt). Calcis vivae aqua
utruin solvendo lacti an cogendo apiior (Comm.
Bonon. I, 1781). Anderweitig Anatomisches.
• fest. Not. S (A).
Morgan, Thomas. — Seit 1763 Pre-
diger zu Leeds in Yorkshire, 1794 emeri-
lirt (A) (RGE),
geb. 1719,
gest. 1799, Juli 2, . . .
On marine fossils (Gcntieman's Magaz. XXI,
1751). — Streitschriften gegen PrieaUey.
Morgan, John. — Dr. Med., Prof. d.
theorel. u. pract. Aledicin zu Philadelphia.
Mitgl. d. Roy. Society in London seit 1765
(AAB) (RGE) (A),
geb. 1735, Philadelphia,
gest. 1789, Oct. 15, *
On Ihe exprcssing of oil from sunflower seed
(Tr. Americ Soc. I, 1785). On thc eruplion of
Mount Vesuvius in 1767 (Ib. id.). Concerning
wind and waterspouts, tornados and burri-
canes (Ib. id.). — Medicinisches.
•ge«t. Oct. 30 (TA).
Morgan, George Cadogan^ —
Dissenter-Predigcr erst zuNorwich (1776),
dann zu Yarmouth (1785), später Lehrer
d. Mathematik u. Naturgeschichte an einem
Institut zu Ilackncy und zuletzt dasselbe in
Southgale unweit London (RGE) (A) (Sche-
rer'sJourn. III, 126;,
geb. 175i, Bridge-End, Gla-
morgaiishirc,
gesl. 1798, Nov. 17, Southgale.
Lectures on electricity, 2 vol. 4 2», Norwich
and London 1795. On the lighl of bodies in a
State orcombuslion (Phil. Tr. 4 785). Meleoro-
log. Register (Monthly Magaz. I et II).
•Neffi! von R. Price.
Morgan, William. — Actuary lo the
Society for oquitablc assurances on lives
and survivorships in London (RGE) (KL.
1833;,
geb Wales,
gost. 1833, Mai 8, London.
The doctrine of annuities and assurances of
lives and survivorships, 8", Lond. 4 779. An
examination of Dr. Crawford'a theory of hcat
and combuslion, -8", Ib. 4 784. — Eiectrical
experiments madc in order to ascerlain tbe
non conducting power of a perfecl vacuum
(Phil. Tr. 4 785). — Finanzwissenschaflliches.
De Morgan, Augustus. — Fellow
of Trinity College in Cambridge. Lehrer
d. Mathematik u. Prof. am Ünivereity Col-
lege in London. Seit 1 847 SecretSr d. Hoy.
Astron. Soc, Mitgl d. Roy. Soc. (Or),
geb. 1806, Juni 27, Madura, sudl. Cstind.
Matbemalical tracts, viz. Study of mathetna-
lies ; ditTerenlial and integral calculusetc., 8*.
Lond. 4 829—34. The elements of aritbmetic
and algebra, 8«, Ib., 3«^ edil. 4 885. A trealtM
on the caiculus of functions (Aus d. Encyd.
Metropol.), 4", Ib. 4 836. The elcnnents of al-
gebra etc., 42^ Ib. 4 840. Elements of trigo-
nometry etc., 42°, Ib. 4 844. Differential aod
integral caiculus. Ib. 4842, new edit. 4854.
Elements of aritbmetic, 42«, Ib., 5*)* edit 4841.
Arilhmetical books, from tbe inventioo of
printing to the present Urne etc., S°, Ib. 4847.
Trigonometry and double algebra, 8^ Ib. 4849.
Book of almanacks, 8*", Ib. 4 849. Mathema-
lies : a course of original treatises on tbe vt-
rious branches of matbemalical science; mit
J. E. Drinkwater, Bethime u. A., 2 vol. 8*,
Ib. 4 849. Formal logic or the caiculus of io-
ference, necessary and probable, 8", Ib. 4851
— On the generai equation of curves of tke
second degree (Cambridge Soc. Tr. IV, pt. I,
4 833). On the generai equation of surfaces of
the second degree (Ib. V, pt. I, 4 834). Sketcb
of a melhod of introducingdiscontinuouscoa-
stants into the arithmeticni eipression forio-
finite series etc. (Ib. VI, pt. I, 4836). On a
queslion in the theory of probabilities (Ib. VI,
pt. III, 4 838). On the foundalion of algebra
(Ib. VII, pt. II, 4 844 et III, 4 842; VIII, pt. M,
4844 et III, 4847). On divergent series aod
various points of analysis connected with tbeffl
(Ib. VIII, pt. II, 4 844). On the structureof tbe
syllogism, and on the application of the theory
of probabilities to questions of argument aod
autbority (Ib. VIII. pt. III, 4 847). MetliodsoC
integraling partial differentiai equalions (Ib.
VIII, pt. V, 4849). On the Symbols of logic,
the theory of syllogism and in particular of
the copula, and the application of the theory
of probabilities lo some questions of evidenco
(Ib. IX, pt. I, 4 854). On some points of tbe IQ-
tegral caiculus (Ib. IX, pt. II, 4 854). — Sug-
gestion on the Integration of rational fractions
(Cambridge and Dublin Math. Journ. Ser. II,
Vol. 111, 1848}. On a point in the Solution oC
linear difTcrential equalions (Ib. IV, 4 849). Ex-
tension of the word Area (Ib. V, 4 850). Co
the modo of using the signs + and — in plane
geometry (Ib. VI, 4 854). On the connexion o(
involute and ovolutc in Space (Ib. id. and VII,
4 852. Application of combinations to tbe ex-
planation of Arbogast'a metliod (Ib. VI, 4854).
On partial difTcrential equalions of the firsl
order (Ib. VII, 4852). — On the authorship ol
Ihe Account of the commercium epistolicum
(Phil. Magaz. Ser. IV, Vol. III, 4 852). On the
earl\ history of infinile.^inmls in England (Ib.
IV, 4852}. On indirecl demonstration ifb. id.).
On the principle of moan values ^Ib. VI, 4853).
On some points in the theory of ditferential
equalions (Ib. VII, 4 854). On an error com-
mittcd by Caaohy (Ib. id.). On the beats ol
imperfect consonances (Ib. XVI, 4858). On i
M>5
Horhof
Horin.
206
iroof of the existence of a root in every equa-
ion (Ib. id.). On the syllogism N® III and on
ogic in general (Ib. id.). — Ferneres in : The
oara. of Education; (he Companion to the
Umanac ; the Penny Cyclopaedia ; Smith'a bio-
{rapb. DicUonary ; the Mathematician ; etc.
Morhofy Daniel Georg. — Von
«660 bis «666 Prof. d. Dichtkunst an d.
Oniv. zu Rostock , dann Prof. d. Dicht- u.
Redekunst, sowie spSter auch d. Geschichte
(1673) u. Bibliothekar (1680) an d. Univ.
M Kiel (J) (A),
geb. «639, Febr. 6, Wismar,
gest. «69«, Juli 30, Lübeck.*
Epistola de scypho vitreo per certum huma-
Dae vocis sonum ruplo a Kicolo Fettere, ad
LD. Xajorem, 4^ Kilon. 1672. Epistola de
transmutatione metallorum, 8<>, Hamb. 1678.
— Literarisches.
* Auf einer Keife. Oett. 1G92, Jul. 30(£ofA«cAoJ3).
Moriohiiii, Domentco Pini. — Dr.
Med., pract. Arzt u. Prof. d. Chemie an d.
Sapienza zu Rom (Gn. B^LWlll) (Tp.HJ,
geb. «773, Sept.23, Civitantino,*
gest. «836, Nov. «9, Rom.**
Analisi di aicuni denti fossili di elefante tro-
nti fuort della porta del popolo di Roma,
Roma 180S (Darin die Entdeckung der Fluss-
tiare in den Ztfhnen). Saggio medico-chimico
sopra I'acqua diNocera, 1807. Sopra ta forza
magnetizzante del lerabo estremo dei ra^gio
lioletto, Ib. 1812. Memoria seconda sopra la
(ona magnet. etc., Ib. 1813. Notizia sopra le
doe acidule adoperate in Roma, 1818. Delle
rinie del Bolognese, Roma 1818. Sülle risaie
della Ifarca, Ib. «836. — Analisi dello smalto
diao dente fossile di elefante e de' dcnti umani
(Mem. Soc. Ital. XII, 1805). Sopra la gomma
d'olio (Ib. XVII, 1815). Sopra alcune sostanze
chepassanoindecomposte nelle urine (Ib. id.).
Sperienze salla bile (Ib. XX, 1829). Sopra il
pi iofiammabile del Tevere (Giorn. arcad.
VIII, 1820).
* Dorf in den Abruzxen.
**g«b. 1773, Sept. 25, gest. 183G, Not. 9 {MB).
Koriai Jean Baptiste. — Dr. Med.,
Nf. d. Mathematik am CoIl<^ge royal in
hns seit « 630 ; früher Arzt folgweise beim
Kschof von Boulogne, beim Abbö de ia
iretonund(«6S« — S9) beim Herzog von
Loxemburg (J) (Ni.IU) (CF),
geb. «583, Febr. 83, Ville-Franche,
Beaujolois,
gest. 1656, Nov. 6, Paris.
Kort mundi sublunaris anatomia, 8<^, Paris.
«MO (Fracht einer Reise in die ungarischen
largwerke). Astronomicorum domorum ca-
biladetecta. Ib. 1623. Trigonometriae cano-
licae Libr. III, 4», Ib. 1638. Quod sit Dens?
Ib. «etS, neue Aufl. unter d. Titel : De vera
eopUioiie Dei es solo naturae lumine etc.,
12^ 1655. Famosi problematis de telluris motu
vel quiete hactenus optata soiutio, 4^ Ib. 1631 .
Responsio pro telluris quiete, 4«, Ib. 1634 (Ge-
gen Lanaberg). Tyoho Brahena in Philolaum
pro telluris quiete, 8^ Ib. 1642 (Gegen Bonl-
lian'a Philolaus). Alae telluris fractae, 4*^, Ib.
1648 (Gegen Oaaaendi). De atomis et vacuo,
12", Ib. 4 650. Defensio dissertalionis de ato-
mis et vacuo, 12°, Ib. 1657 (Gegen Bernier).
Longitudinum tcrrestrium et coelestium nova
et hactenus optata scientia, 4°, Ib. 1634 (Er-
hielt dafür aus der Abtei Royaumont ein Jahr-
gehalt von 2000 Livres. — Siehe über seine
Methoden : Montacia, bist, de math. lY, 543).
La science des longitudes, räduite en une ex-
acte et facile pratique sur le globe c61este,
tant pour la terre que pour la mer, 4", Ib.
1647. Astroifomia a fundamentis integre et ex-
acte restituta, 4**, Ib. 1640. Corona astrono-
miaeetc, 4<*, Ib. 1641 (Gegen Longomontanna).
Defensioastronomiae a fundamentis integre et
exacte restitutae, 4^ Ib. 1644 (Gegen 0. Fromm).
I. B. Morinna ab I. Bnllialdi convitiis iniquis-
simis juste vindicatus, 4", Ib. 16 . . Tabulae
Rudolphinae ad meridianum Uraniburgi sup-
putatao, k'\ Ib. 1650. Astrologie galtica, 12^
Ib. 1660. fol., Hag. Comit. 1651 (posth.). Let-
tres ^crites au Sieur Morin approuvant son in-
vention des longitudes et sa reponse ä He-
rigone, 4^ Paris 1635.
Moriiii Louis. — Arzt am H6tel-Dieu
zu Paris. Mitgl. (Botaniste-Pensionuuire)
d. Acad. d. Wiss. daselbst (B) (Q),
geb. 1635, Juli «I, Le Maus,*
gest. 1715, Alärz «, Paris.
Examen des eaux des Forges, Paris 1 708. Vier-
zigjährige meteorolog. Beobachtungen (M6m.
Par. 1715, Hist.).
• geb. 1636, Juli i\ {HM).
Mortui ... — Chemiker u. auswärt.
Mitgl. (Associe botaniste] d. Acad. d. Wiss.
zu Paris (B)^
geb. . . . Toulon, gest. 1707, . . .
Mem. sur une mine de fer mallöable. Sur l'a-
zur des cendres bleues de la montagne d'Us-
son. Sur la porcelaine (Anc. Mem. Par. T. II).
Morin I Jean. — Canonicus u. Prof.
d. Philosophie am College zu Chartres. Mitgl.
d. Acad. d. Wiss. zu Paris (BS),
geb. «705, Meung-sur-Loire,
Orleanais,
gest. «764, März 28, Chartres.
Diss. sur un nouv. phosphore, 1780. Abr^gö
de m^canisme universel ou Discours et ques-
tions physiques, 12», Chartres 1735. Nouv.
dissertation sur Tälectricite des corps, 12<»,
Paris 1748. Replique ä Mr. l'ahhö KoUet sur
l'electricit^, 12^ Ib. 1749.
Morin, Pierre £tienne. — Inge-
nieur des Ponls-et-Chauss^es. Schüler d.
polytechn. Schule in Paris (KEP) (Q) (QC),
207
Horin
Korin.
SOS
geb. 1792, . . ., gest. nach 4813, . . .
Projet d'une correspondance k ötablir poar
ravancemcntdelamölöorologie, 8°, Par. 1826.
M6moirescompos(^s au sujet d'une correspoD-
dance m6t6oroio»jquc, ayant pour but de par-
venir ä prt^dire le temps bcaucoup ü l'avance
8ur un point donnö de la terre, 8 cahiors S"",
Nevers et Paris 4 827— 3t et 1837, 4 8*0. No-
lice sur rhyjiromelre de Daniell etc.. 8°, Mul-
house 4 828. Projet d'or^anisation d'une soci6tö
m^töorolo^ique. 8", Paris 4 829. Sur les mou-
vements et les effets de la mer, III Mömoires,
8", St. Brieuc 4 885, Vesoul 4 837. Introduction
ä une Ihöorie gönörale de l'univers, 8°, St.
Brieuc 1835.
Morin, Arthur Jules. — General
d. Artillerie u. Director d. Conservntoire
des Arts-et-Mdtiers zu Paris (woran er frü-
her Prof. u. Administrator war); früher
auch Prof. d. Mechanik an d. £cole d'Ap-
plicalion de rarlillerie et du genie zu Metz.
Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu Paris seit 4 843
(VDJ (KEC) (OrJ,
geb. 4 795. Oct. 25, Paris.*
Möm. sur Temploi des moteurs dans les usines
de rarlillerie, k**, Paris 4 828. Nouv. expö-
riences sur le frottement, faites ä Metz cn 4 884
—33 etc., 3 vol. 4°, Ib. 4 833—85. Expr. sur
les roues hydrauliques h aubes plane.« et sur
les roues hydrauliques ä äuget, 4<>, Ib. 4 837.
Nouv. expr. sur Tadhörcnce des pierres et des
briques pos(^es en bain de mortier ou sccllöes
en plfltre, le frottement des axes de rotation,
la Variation de lension des courroies etc. faites
ä Metz en 4 834, 4^ Ib. 4 838. Expr. sur les
roues hydrauliques ä axe vertical appelläes
turbincs, 4", Ib. 4 838. Aide-memoire de m^-
canique pralique etc., 8°, Ib. 4 838, nouv. ödit.
4 843. Notice sur divers appareils dynamomö-
triquesetc, 8", Ib., nouv. edit. 4841. Notice
sur les efTels et les lois du choc ; mit Piobert
undDidion, 8o, Ib. 1838. Expöriences sur le
tirage des voitures elc , 4", Ib. 1840, 2"»* edit.
Ib. 1 842. Möm. sur la n^sistance des corps so-
lides ou mous ä la pcnötratiun des projcctiles ;
mit Piobert und Didion, 8», Ib. 1841. Mem.
sur les lois de la rösistance de l'air ; mit Den-
selben, 4°, Ib. 184i. Legons de möcanique
pralique ; rösistance des matäriaux, 1 vol. h",
Ib. 4858, 2"«6dit. Ib^ 4857. Notices g^omö-
triques sur les mouvements et Icurs transfor-
mations ou öldments de cincmatique. Ib. 4 857.
Hydraulique, Ib. 4858 (Beides fernere Tbeile
der Legons). — Nouv. expr. sur le frottement
faites k .Metz en 4 831 (Möm. acad. Sav. etr.
IV, 4 883). Nouv. recherches sur le frottement
etc. (Ib. id.). — Sur les pendules balistiques
construits en 4 886 ä l'arsenal de Metz; mit
Piobert (Compt. rend. IX, 4 839). Sur la resi-
stance au roulementdes corps les uns sur les
aulres et sur la r(>action ölastique des corps
qui se cpmprimenl r^ciproquement (Ib. XIII,
4 844). Etudes sur les machines ä vapeur etc.
(Ib. XVII, 4 848). Sur la roideur des cordes
(Ib. XX, 4 845). Sur les effets obteous avec le
marteau ä vapeur pour le travail da fer elc
(Ib. XXI, 4 84 5) . Sur la compression da foia
au moyeo de la presse bydrauliqae (Ib. XXII,
4 846). Sur le jaugcage des döpenses d'eav
faites par de larges oriOces (Ib. Id.). Eip«-
riences sur les roues ä aubes coarbes (Ib. id.).
Sur rapplicatioo de la thöorie du mouvemnl
des fluides aux expäriences de Mr. Maroiea
sur la circulation de l'eau dans la turbioe coo-
struite par Mr. Xöohlin (Ib. id.). Eipörienc«
sur la turbine de Mr. Fontaine-Baron (Ib. XXIII,
4 846). Sur la relation des charges de poadn
avec les vitesses initiales, qu'elles commuoi-
quent aux balles elc. (Ib. XXIV, 4 847). Sv
les applications spontan^es du pyroxyUdc
(Ib. XXVIII, 4849). Viele Berichte daselbst
*geb. 1795, Oct. 19 (JTJFC).
Morln, Bon-£tienne. — Prof. erst
(1838) d. medicin. Cbeinie, dann (1856)
d. Pharmaeie u. Toxicologie an d. niedici-
nisch-pharmaceut. Vorbereitungsschule la
Rouen; früher Assisten von Barruelood
Orfila (VD),
geb. 4 796, Febr. 6, Livarot (Calvados).
A. a. 0. keine Schriften genannt.
Morin, Antoine. — Apotheker io
Genf seit 4 826. Mitgl. d. Sog. de physiqoe -■
et d'hist. naturelle, der Sog. mcdicale and ^
der Sog. des Arts daselbst, auch bei der
letzteren Gesellschaft Präsident ihrer Classe
für Industrie u. Handel fOrJ,
geb. 1800, Mai 15, Genf.
Sur l'essai du chlorure de chaux par le ma-
riate de manganöse (Bibl. univ. XXXVI 11,1 81t).
Sur le chlorure de chaux (Ann. chim. phyi.
XXXVII, 4828). Sur l'action du chlore lor -
l'hydroffäne bicarbonö (Ib. XLIII, 4 880). Snr
un gai hydrog6ne carbon^ nouveau (Ib. XLIX,
4 832) . Sur la composition des urines (Ib. LXI,
4836). — Sur la nutrition du foetus; mitPltf-
vost (Möm. Soc. Phys. d'Hist. nat. IX, 4844-
42). Sur le passage des substances alimeB*
laires ä travers des membranes et des vasei
poreux; mit Demselben (Ib. XIII, 4854).
Examen microscopique des cheveux et dei
poils d'animaux (Ib. id.). — Analyse de Teio
sulfureuso de Chamonix en Savoie (Journ. de
Pharm. 4 835). Empoisonnement par I'acide
liydrocyanique (Journ. de chim. et de pharm.
4 842). Sur la digestion chez les herbivorei
(Ib. 4 848). Sur la nutrition dans l'oeuf (Ib.
4 846). Recherche de l'arsenic (Ib. 4 854). Suf
rinflammabilitä des tissus (Ib. id.). Sur la pr^
cipitation de Tor (Ib. id.). Observations sor
le lait (Ib. 4 854). — Des soudures eo göo^ral
et des soudures d'or et d'argent en particulier
(Bull. Class. d'Instr. et de Commerce de la
Soc. des Arts, N° 24). M^moires sur les com-
buslibles employös dans le bassln du L^man
et sur leur valeur caloriflque (Ib. N" 10—47).
Morin, Pyrame Louis. — Apothe-
ker in Genf seit 1840. Mitgl. d. Soc. de
)9
Koriti
Horooo.
210
lysique el d'hist. nat., derSoc. m^dicale
d. Soc. des arts daselbst, auch SecretUr
)r letzteren. Neffe des Vorigen (Or),
geb. 1815, MSrz S5, Genf.
6in. war Thaile de foie de morue, 8^ Ge-
hve 4845. — Ober Zweifacb-Schwefelfithyl
>ogg. Ano. XLVIII. 48S9, auch Bibl. univ.
XIV). Analyse des eaux-möres des salines de
ex (Journ. de pharm. XXVII, 4 844). Analyse
«/eaa minörale de La Caille en Savoie (Journ.
epharm. etdecbim. 1, 4842). Analyse de l'eau
Dinörale de Saxon, en Valois (Ib. VI, 4844).
lecherches sar la digitale ponrpröe; deui
iiides organiqaes nouveaux (Ib. VII, 4 845).
ioalyse de Feau rolnörale de CoiJse en Savoie
[Ib. XXI, 4S5t). Analyse de Teau min^ralede
Loaöcheen Valois (Bibl. univ. LVI, 4845). Deux
H^. snr Teau roinörale de Saxon (Ib. 1853,
iweiteAbh. Srdnuum'i Journ. LXXVIU, 4859).
Morlts, Paul Heinrich Arnold.
— Director d. magnetisch-meteorolog. Ob-
servatoriums in Tiflis seit 1852, interimi-
stisch schon seit 1850 (Or),
geb. 1821,Aug.^27 (A. St.), Pastorat
Anzen, Livland.
Sor la dilatation de la glace d'apräs les expö-
rieaces foites en 1845 et 1846 ä Poulkova; mit
Sshamaeher und Pohrt, 4^ Petersb. 4 848. Le-
benslinien d. meteorolog. Stationen am Kau-
bsas, 4<>, Ib. 4859 (Aus d. U6m, Sav. Strang.
VIII d. Petersb. Acad.). — Einige Beraerkun-
Seo über Conlomb's Verfahren, die Cohüsion
d. Flüssigkeiten zu bestimmen (Bullet, phys.
mtth. Acad. Petersb. V, 4 847). Sur le thermo-
müre de Tacadömie del Cimento (Ib. Vlil,
48S0). Rectifleation d'une erreur d^couverte
daos la table de Mr. Begnault relative ä la
npear d'eau (Ib. XIII, 4 855). über d. Salz-
fshalt d. Sttdwestkttste d. Kaspischen Meeres
(Ib. XIV, 4 850). Ober d. genetischen Zusam-
neDhang d. Kohlen wasserstoflTproducte von
Balm und ihre technische Ausbeutung (Ver-
biodl. d. Kaukasisch. Ökonom. Gesellschaft).
Der Leidenfrost'sche Versuch auf Glas
(Fogg. Ann. LXXII, 4847). — Verschiedene
An&atze meteorol. Inhalts in Kupffer*« Recueil
d'obeervations magnöt. et mötöorolog. und in
dessen Correspondance m^töorologique usw.
Morlaad (Moreland), Sir S a m u e 1. —
Doter CromwelTs Regierung erst Assi-
itent des StaatssecretSrs Thurl oe, später
insserordentlicher Gesandter d. Protectors
im sardinischen Hofe zu Gunsten der un-
ierdräckten Waldenser. Von Karl II. zum
laroQ erhoben und zum »Master of mecha-
lics« (Wasserbandirector?) ernannt (BD)
geb. 1625 etwa, . . Sulhamstead,
Berkshire,
gest. 1695, Dec. 30, Hammersmith bei
London.*
P«f fcidorrr, HaadiHMarfcwfr *~
Description of the Tuba Stentoropbonica or
speaking trumpet, an Instrument of excellent
use, as well at sea at as land, invented and
variously experimented in the year 4 670, fol.,
London 4 674 (Erfand das Sprachrohr). The
count of Pagan'i method of delineating all
manner of fortiflcations from tbe exterior po-
lygoo, reduced to english measure and con-
verted into hercotectonick lines, Ib. 4679. A
new and most usefui in.strument for addition
and subtraction etc. with a perpetual Alma-
nack, 8", Ib. 4 67t. The description and use
of two arithmetic Instruments ; together with
a Short treatise, explaining the ordinary Ope-
rations of arithmetic etc. presented to bis most
excellent majesty, Charles II, by 8.X. in 466t,
so, Ib. 4 673. The ddctrine of interest etc., 8«,
Ib. 4679. lEIevation des eaux par toute sorte
de machines, reduite k la mesure, au poids,
ä la balance, par le moyen d'un nouveau pis-
ton et Corps de pompe et d'un nouveau mou-
vement cyclo-elliptique etc., 4**, Paris 4685
(Darin seine Ansprüche auf die. Erfindung
oder richtiger Verbesserung der Dampfma-
schine) . Hydrostatics or Instructions concem-
ing water-works, 4t*', Lond. 4 697. — An ac-
count of the speaking trumpet (Phil. Tr. 467t).
On raising water up helgbts (Ib. 4674). — Er-
fand auch das schiefliegende Barometer, doch
nicht zuerst ; siehe Bamanini.
* geuu 1696, Jan. . . (BD).
MorOy Anton Lazzaro. — Geist-
licher; sonst über sein Leben nichts an-
gegeben (Tp. \),
geb. 4 687, ... San Vito, Friaul,
gest. 4764,
De orostacei e degli altri marini corpi» che si
trovancsui monti, 4», Venezia4 740 (Deutsch,
8», Leipz. 4 757). La veritä del diluvio dimo-
strata.
Morognes, s. Bigot de Morogues.
Morofli, Giuseppe. — Prof. d. Me-
chanik seit 1801 und später Director der
k. k. Münze zu Mailand. Mitgl. d. Istituto
del Regno Lombardo-Veneto (BS),
geb. 4772, Juni 26, Ripafratti b. Lucca,
gest. 4 840, Sept. 28, Cocombolab. Ripa-
fratti.*
Mem. di un nuovo fenomeno osservato neir
urto deir acqua ; zwei Abhandll. (Mem. Istlt.
Lomb.-Venet. I, 4819). Del modo di risaldare
getti di ghisa che per qoaiunque cagione sieno
addivenuti fessi o rotti (Ib. II, 4 8t1). Di al-
cuni sperimenti neir eccitamento del calorico
mediante la confricazione de' corpi (Ib. III,
4 8t4).
•fMt.Sept.l7(C<)(Cf.26).
Moroaszo (Mouroux), Carlo Lodo-
vi CO, Graf. — Oberst in d. piemont. Ar-
mee. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. in Turin u.
d. Societä Italiana (Mem. Soc, Ilai X\) (LL),
44
211
Herren
Mortünor.
312
geb. 1744, Aug. 5, Turin,
gest. 4 804, Juli 2, Collegno b. Turin.*
Ve^ctabilia ad aörem vitiatum repun;andum
quid et quornödo valeant (Comm. Bonon. VII,
1791). Sperienze sopra il precipilato porporato
oUenuto dal gaz ricavato dallu stagno e dolla
sua caice (Mem. Soc. Ital. I, 1782). Sopra al-
cuni fenoineni de fosfori bolognesi ne' difte-
renli fluid! aöriformi (Ib III. 1786). Osscrva-
zioni suUa constituzione dell' aria atmosfcrica
(Ib. VI, 1792). Examen physico-chitniquo sur
Ics Couleurs des fleurs el de quelques autros
vögelalcs (Mise. Soc. Taur. V, 1770-73). Kxpr.
eudiomötriques sur Tair pur, vici^ par la re-
spiration animale iMtMu. Turin, I, 1786). Sur
la ros^e et sur les produils a^riformes que i'on
obtient (Ib. id.). Sur une aurore boreale ex-
traordinaire, observöe ä Turin le 29 Fevr. 1 780
(Ib. II, 1786). Relation d'une violante döto-
nation arrivöe ä Turin Ic 2^ Dec. 1783 dans
un magasin de poudre, suivie d'une nolice sur
les inflämmations spontan^es (Ib. III, 1788).
Exp6rience sur la fiele de Üologne (Ib. id.).
Sur la temp^rature de Teau de quelques lacs
et de quelques rivi^res ä dilTörcntes profon-
deurs (Ib. IV, 1790). Sur la variolite de Piö-
mont (Ib. id.). De l'action du fer et du zinc
incandescens sur l'air et sur les autres fluides
aöriformes (Ib. V, 1798). Examen dun gaz
hydrogöne qui a ete conservä douze annöes
dans un flacon (Ib. VI, 1801). De la lumtöre
phosphoriquequequelquespierresdonnenten
les frottant avec une plume ou avec une ^pingle
de laiton etc. (Ib. id.). — Sur Tabsorplion de
l'air par lecbarbon (Journ. phys. XXIII, 1788).
Sur ia respiration dans le gaz dcphlogistiquc
(Ib. XXV, 1784).
• geb. 1743, Aug. 5, ge«t. 1804, Juli 1*2 (Aft'm. TuHn.
1805); geb. 1743, . . ., gctU 1802, Juli 2 (BS).
Morren, Charles Tran^ois An-
loine. — Prof. d. Botanik u. Agricultur
an d. Univ. zu Lütticli, sowio Direclor d.
botan. u. agronon). Gartens daselbst. Mitgl.
d. Acad. d. Wiss. zu Brüssel (BB) (BLBj
(BABJ (G.\Sb9)y
geb. 1807, März 3, Gent,
gest. 1858, Der. 17, Luik, Belgien.
Es.sai sur l'influence de la lumi^re dans la ma-
nifestation des ötres organisäs, 8°, Paris 1885
Sur les droits de la Belgique ä revendiquer
pour Mr. Minkelera Thonneur de l'invention
de l'i^clairage au gaz, Rrux. 1835. Notions (>\6-
roentaires des sciences nalnrelles etc., cours
divis^ en cinq parlies, savoir 1) Physiqup. mit
Anguit Morren, Docent an d. Facullat zu Ucn-
ne.*«; %] Chimie, mit Demselben; 8) .Min(^-
ralogie, mit seinem Sohne Edouard, mit dem
auch 4} Botaniqueu. Zoologie, IS"", Ib. 184 4. —
Sur la formation de l'indigo dans les feuilles de
Polygunumtinctorium (Nouv. Möm. Brux. XII,
1839). Observations sur les phänomönes p<^-
riodiques nalurels (Ib. XV, 1842 el XVI, 1848).
EfTcts de IVcIipse de soieil du 15 Mai 1836
sur la respiration vt^götale et le sommcil des
plantes (Bull. Brux. 1836). — Viel Botani-
sches, Zoologisches, Paltiontologiscbes, Agro-
nomisches usw.
Morris, Michael. — Dr. Med., Arzt
in d. brittischen Armee und am Wesünin-
ster Inflrmary zu London; Mitgl. d. Roy.
Society seil 1764 (RGE) (Th),
geb
gest. 1791, Mai 29, . . .
The process of making etber etc. (Med. Ob-
serv. Vol. II). Experiments on tbe eortexiiin-
teranus or magellanious (Ib. V). Observalioos
and experiments on differeat extracts of hem-
lock (Phil Tr. 1764). Exprm. on Somcrtim
water (Ib. 1766). Account of soroe specimeos
of native Icad found in a mine of MoDmootb-
shire (Ib. 1773).
Morse', Samuel Finlay Breese.
— Bildete sich von 1 8 H bis 1 81 3 iu Lon-
don zum Maler aus, übte dann seii>e Konsl
in Newhampshire, Sudcarolina u. New-York
aus, lebte darauf von 18S9 bis 1 832 wieder
in Europa, fasste auf der Rückreise die erste
Idee zu seinem Telegraphen and Hess sich
darauf zu Poughkeepsie im Staat New-York
nieder. Nachdem er 1 856 Europa abermals
Wucht, ist er jetzt (1858) BElectrician«
derNew-Y'ork and Newfpundland Telegraph
Company, und der New-York, Newfound-
land and London Telegraph Company, so-
wie Prof. d. Naturgeschichte am Yale Col-
lege in New-Haven (KEC) (Or),
geb. 1791, Apr. 27, Charleslown, Mas-
sachusetts.*
Erfinder des Schreibetelegraphen (RecordiBg
electric telegraph), von welchem er 18S5der
Newyorker Universität zuerst ein Modell vor-
legte.
• geb. 1701, Apr. t2 {KEC).
le Mort, Jacob. — Erst Apotheker
(was auch sein Vater war), dann Arzt uud
seit 1702 Prof. d. Medicin u. Chemie ao
d. Univ. zu Leyden (SL) (Pq),
geb. 1650, Oct. 13, Harlem,*
gest. 1718, März I, Leyden.
Compendium chymiae, li**, Lugd. Bat. K-^*
Pharmacia, ralionibus et expcrimentis auctio-
ribus icislructa, 8", Ib. 1684. Chyinia medicu-
physicaotc, 8^ Ib. 1688. hica'actionis cur-
poruni , motum intestinum , piacsertini fer-
montalionem delineans, 1 2°, Ib. 1 793. Ch>mi»e
verae nobililas ut utilitas, 4°, Ib. 1696. 5le-
tallur^ia contracla, ralionibus et experimentis
instrucla, Ib. 1696. Facies et pu Ich riludo chy-
miae ab airictis maculis purißcala, 8°, 15.17^^
— Medicinisches.
* geb. Arnhcim (J).
Mortimer, C r o m w e 1 1. — Dr. Med <
pracl. Arzt in London; Mitgl. u. Secrelär
d. Roy. Sociely daselbst (AJ (TkJ,
13
Horton
214
geb.
gest. 475^, Jan. 7 (A. St.), London,
n aurora australis seen et London 1 8 March
739 (PhU. Tr. 4741). On the natural heat of
nimals (Ib. 4 745). A discourse concerning
ne usefulness of tbermometers in chemical
\periinents etc., togelher ^ilh the descrip-
ion and usesofa metalline thermoroeternewly
nvented by bim (Ib. 4 747). Some remarks on
be precious storle, cailed the turquoise (Ib.
1750). On the Dudley fossil (Ib. id.). A small
»pberoidal stone vilh lines (Ib. id.). — Medi-
ciDisches.
Morton, James Douglas, Lord. —
Fair von Schottland und Ober-Aufs^hcr d.
SUats-Archive ; auswärt. Mitgl. d. Pariser
Acad. seit 4 764 (Mem. Par, 4 770;,
geb. 4 7 07, . . . Edinburgh,
gest. 4768, . . . Edinburgh.
Ad eclipse of the sun, 4 4 Juli 4 748; mit Le
losnier und I. Short (Phil. Tr. 1768).
Morton I Samuel George. — Dr.
Med. (1820); seil 4 826 pract. Arzt in Phi-
ladelphia und seit 4 839 Prof. d. Anatomie
am Pennsylvania Medical College daselbst.
Jlitgl. u. spSler Präsident d. Acad. of Na-
tural Sciences of Philadelphia (Sil lim.
yewJoum,Xmj,
geb. 4799, Jan. 26, Philadelphia,
gest. 4 85 i, Mai 4 5, Philadelphia.
Synopsis of the organic remains of the creta-
ceous group in the United States, 8°, Phila-
<lelphia4 834. Oncornine, a newalcaloid(Med.
and Fhys. Journ. 4 825—26). On the fossils
aod geological characters of the ferruginous
saod formation of the United States (Sillim.
Journ. XVII et XVIII, 4 880 ; XXIII et XXIV,
4833). Analogy between the mar! of New Jer-
sey and the chalk of Europa (Ib. XXII. 4 832).
Anaiysis of tabular spar, from Bucks County,
Peonsylv. (Transact. Americ. Soc). — Cra-
aiologisches.
NonU| Johann Gottfried. — Apo-
theker in Homburg vor der Höhe seit 4 8 4 0,
Prof. d. Chemie u. Botanik am Forstinsti-
tot daselbst seit 484 6 (NJ,
geb. 4 777, Apr. 4, Ansbach,
gest. 4 830, Jan. 18^ Homburg vor der
Höhe.
Aaszüge aus d. Briefwechsel d. Gesellschaft
correspondirender Pharmaceuten, Aschaffenb.
1838. Versuch e. pbysisch-chem. Untersuch,
d. Mineralquelle bei Homburg an d. Hübe, 4 844.
Nprrean, s. Guy ton deMorveau.
MorriUo, Niels. — Chef des Land-
rermessungs-Archivs d. Rentekammer zu
Kopenhagen seit 4778, schon seit 4 762
)ei der Landvermessufog beschäftigt. Mitgl.
d. Dan. Gesellsch. d. Wiss. daselbst (WJ
(NK) (DS),
geb. 4743, Juli29, Lejrskov, SliflRipeu,
gest. 4 84 2, Kopenhagen.
Geometrisk og oeconomisk Jorddelings- og
Jordskianingsläre, 4«, Kjöbnh. 4 794 (Deutsch
von I. W. Cliriitiani, Gott. 4 793). — Fursög til
Exponential-Ligningers almiodelige Oplösning
(Danske Selskabs Skrifl. Nya Samml. 1, 4 781).
Om Pröveregning met Ellevo-Tallet, og sam-
mes fordeelagtige Anvendelse paa de mathe-
matiske Ligningers specielle Oplösning (Ib. II,
4 788). OmVei-Carter8A(ratning(lb.III, 4788).
Forsög til on ny analytisk Maade, at finde Dif-
ferentialerne til de foranderlige Störreiser (Ib.
V, 4 799). Beregning over de betydelige Tab,
der foraarsages Lodseieren , naar Lodderne
ved Jordskiftningen gives de til Indhegning
ufordeelagtige Skikkelser (Ib. id.).
Mosander, Carl Gustav. — Prof.
d. Chemie u. Mineralogie am Carolinischen
Institut zu Stockholm; früher Pharmaceut
und Militärarzt. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu
Stockholm. Zeitlang Director d. Anstalt für
künstliche Mineralwässer daselbst (Or),
geb. 4 797, Sept. 4 0, Calmar,
gest. i 858, Oct. 1 5^ Ängsholm b. Drotl-
ningholm.
Undersökning om so kallad jernsinter (Ve-
tensk. Acad. Handl. 4 825). D** om en serpen-
tin-art frän Gullsjö (Ib. 4 826). Nägat om Ce~
rium (Ib. id.). Undersökning af nagra arter
Titnnjern (Ib. 4 829). D° af Cyandubbelsalter
(Ib. 4 834). Nagat om Ceroch Lanthan (Scand.
Naturforsk. möte, Stockh. 4842). Seine Ent-
deckung des Lanthans (Pogg. Ann. XLVI,
4 839). lieber die das Cerium begleitenden (von
ihm entdeckten) Metalle Lanthanium und
Didymium, sowie über das Erbium und
das Terbium, die (ebenfalls von ihm ent-
deckten) Begleiter des Yttriums (Ib. LX, 4843).
— Methode, wie in der Anstalt zu Stockholm
das Carlsbader Wasser bereitet wird (Bnoh-
ner^a Report. XXII, 4 826).
Mosoatiy Pietro. — Graf, erst Prof.
d. Medicin an d. Univ. zu Pavia und dann
Director des Spitals Santa Caterina in Mai-
land bis 4 798, darauf Mitdirector und bald
Präsident der cisalpinischen Republik bis
4 799, nun wieder Prof. d. Klinik and. Univ.
zu Pavia, 4 804 abermals im Staatsdienst
und spater Generaldirector d. Öflentlichen
Unterrichts im Königreich Italien; Senator
dieses Staats. Zuletzt Privatmann. Präsi-
dent d. Mailänder Instituts u. Secretär d.
physikal. Klasse desselben (Metn. Istit.
Lomb,-Venet. V),
geb. 4739, Jan. . ., Gastiglione delle
Stiviere,
gest. 4 824, Jan. 19, Mailand.*
44*
215
Hoser
HoiMttf.
216
Ricerebe ed osservazioni social! fatte per per-
fezionare il barometro ; mit Manilio Landrlani
(Mem. Soc. Ilal. I, 4 782). Descriziooe doli' os-
servatorio meteorologico eretto al fine deU'
anno 1780 a Milano (Ib. V, 4 790). Sopra un
singolare fenomeno osservato nelia sua specola
fisico-meteorologica eretta in Milano (Ib. XVII,
4815). Exp^riences sur le sang et I'origine de
la chaleur animale (Journ. pbys. XI, 4 778).
* geb. 1740, . . . MaiUnd (BS) ; geit. Jan. 13 (7jp. II).
Moser, Herrmann. — Sohn d. Apo-
thekers 1. Moser in Wien, ward daselbst
4 824 Dr. Chemiae u. Magister Pharroaciae,
und unternahm bald darauf eine Reise nach
Paris (N),
geb. 4797, Dec. 4 6, Wien,
gest. 4 826, Jan. 28, Paris.
Chemische Abhandl. überd. Chrom, 8^ Wien
4824, auch Sehweigg. Journ. XXXXIl.
Moser, Ludwig Ferdinand. -^ Dr.
Med. et Phil. ; seit 4 834 Privatdoceut, dann
Prof. (extr. 4 832, ord. 4 839) d. Physik an
d. Univ. zu Königsberg (Or),
geb. 4 805, Aug. 22, Berlin.
Die Gesetze d. Lebensdauer usw., 8**, Berlin
4889. Über d. Licht, 8», Königsberg 4843. —
Über einige opt. Phänomene u. Erklär, d. Höfe
u. Ringe um leuchtende Körper (Pogg. Ann.
XVI, 4829). Über d. magnetisirende Eigen-
schaft d. Sonnenlichts; mit F. Siess (Ib. id.).
Über d. Binfluss d. Wärme auf Magnete; mit
Demselben (Ib. XVII, 4829). Überd. Mes-
sung d. Intensit. d. tellur. Magnetismus; mit
Demselben (Ib. XVIII, 4830). Über d. tägl.
VerUndr. d. erdmagoet. Kraft, u. weitere Aus-
führ, d. Poisson'schen Methode, die Inten-
sität d. Erdmagnetismus zu bestimmen ; mit
Demselben (Ib. XIX, 4 830). Methode, die
Richtungs-Variationen d. tellur. Magnetkraft
zu mess. (Ib. XX, 4 830). Magnet. Beobb. beim
Nordlicht vom 7. Jan. 4 884 (Ib. XXII. 4 884).
Bestimm, d. absolut. Intensität d. tellur. Ma-
gnetkraft nach Poiison's Methode (Ib. XXV,
4 882). Methode, die Länge u. Kraft d. verän-
derl. Magnetpols kennen zu lernen (Ib. XXVIII,
4 833). Überd. Magnetism. d. Erde (Ib. XXXIV,
4 835). Über d. Process d. Sehens u. d. Wirk,
d. Lichts auf alle Körper (Ib. LVI, 4 842). Be-
merk, über d. unsichtbare Licht (Ib. id.). Über
d. Latentwerden d. Lichts (Ib. LVII, 4 842).
Über d. Verschiedenheit d. Licht- u. Wärme-
strahlen (Ib. LVIII, 4 843). Überd. sogenann-
ten Wärmebilder (Ib. LIX, 4 843). Ueber d.
Wirk. d. farbigen Strahlen auf lodsiiber (Ib.
id.). Erwiderung auf Versuche von Fiseau u.
Dagnerre (Ib. LX, 4 843). Beweis, dass im
Quecksilber latentes Licht ist (Ib. id.). Erwi-
derung an E; Beeqnerel (Ib. LXl, 4 84 4). Me-
thode, die Brennweite u. opt. Hauptpuncte von
Linsen zu bestimmen (Ib. LXIII, 4 844). Über
d. Stokes'schen Phänomene (Ib. LXXXIX,
4 853). — Mitarbeiter am Repertorium d. Phy-
sik von H. W. Dove, Bd. I-IV, 8«, Berl. 4 837
— 44, auch Mitredacteur des ersten Bandes.
MoMbmgger, Leopold. — Prof.
der Mathematik an der Cantonscbule zu
Aarau (Or),
geb. 4796, Jan. 4 2, Constanz.
Analytische Geometrie des Raumes, mit Be-
rücksichtigung d. neueren geometr. Verwandt-
schaften usw., 8^ Aarau 4848. Grösstentheib
neue Aufgaben aus dem Gebiete der G^om^
trie descriptive usw., 2 Hfle. 4^ Zürich 4843.
— Über d. geometr. Bedeut. d. constant. Coüf-
ficienten in d. allgem. Gleichungen d. Fläcbes
d. zweiten Grades (Omnert's Arch. I, 4844).
Besondere Umformungen d. GleicboDgeo d.
Fläch, zweit. Grades usw. (Ib. III, 4843]. Ba-
stimm, e. Polynomiums durch Integrale seiner
partiell. DifTerentialien usw. (Ib. IV, 4844).
Geometr. Lehrsatz (Ib. id.). Überd. geometr.
Oerter d. Mittelpuncte einiger Begrtfnzoogi-
curven d. Schattens (Ib. VI, 4 845) . UeberellipL
Flächenräume (Ib. id.). über analytische Per-
spective (Ib. IX, 4848). Über d. Form e. War-
zelausdrucks d. Gleich, d. n***^ Grades (Ib. XIV,
4 850). Anwend. d. perspectiv. Projectionnf
d. analyt. Auflös. einer geometr. Aa^be(Ib.
XVI, 4 864). Über d. Construct. d. Axen e. El-
lipse aus zwei conjugirt. Halbmessern dersel-
ben (Ib. XX, 4 853). Heber d. FusspunctflldieB
(Ib. XXII, 4854). Darstell. d. algebr. Gleicbas-
gen d. n^*° Grades nur durch Ihre AbleitongM
u. constante Functionen (Ib. id.).
Moflsotü, Ottaviano Fabrizio.—
Nachdem er zehn Jahre Assistent an der
Sternwarte zu Mailand gewesen und dar-
auf vier Jahre in England ohne feste An-
stellung gelebt, Prof. d. Physik an d. Uoiv.
u. Astronom (Ingegnere astronomo] beio
topograph. Bureau in Buenos Ayres, d«nn
Prof. d. höheren Mathematik an d. Univ. in
Corfu und seit 4 844 Prof. d. Physik, Bi-
thematik, theoret. Astronomie (Meccaniea
Celeste) u. Geodäsie an d. Univ. zo Pin*
Mitgl. d. Soc. Italiana (Or),
geb. 4 791, Apr. 48, Novara.
Nuova analisi del problema di determinare le
orbite dei corpi ceiesti, Milano 4 847 (Aosd.
Effemeridi di Milano; s. Zeitschr. f. Astr. HI
u. V). Sur les forces qui rögissent la coosti-
tution intörieure des corps, apper^u poor8e^
vir ä la dötermination de la cause et des loii
de Taction moläculaire, 4", Turin 4 836. Sulla
costituzione di sistema stellare di cui fa parte
il sol, Corfu 4 840. Dell' azione delle forze mo-
leculari nella produzione dei fenomeni delta
capillaritä, Milano 4 840 (Auch in d. Bibl. iti-
liana, T. XCVIII und vermehrt in Nuov. Aon.
delle Scienze nat. di Bologna, und daraas in
B. Taylor'! Scientif. Memoire). Lezioni ele-
menlari di fisica matematica, 2 vol., Fireoxe
4 843 u. 45. Lezioni di meccaniea raziooate,
ib. 4850 u. ff. — Del movimento di un flaido
elastico che sorte da un vaso, e della pres-
sione che fa sulle pareti di esso (Mem. Soc. Ital.
XVII, 4 84 5). Sul molo dei' acqne sui canali
217
■oth
HoQUon.
218
fib. XIX, 4814). Formola per rappresentare
le tensiooi del vapore acqaeo (Ib. XXI, 4 886).
Discussione analitica che Tazione di uu mezzo
dielettrico ha sulla disiribuzione dell' eteltri-
citäalla superficiedi piu corpi elettrizzatl, dis-
leminato in esso (Ib. XXIV, pt. II, 4 850). —
Sülle proprietä degU spettri di Fraimhofer for-
mati dai reticoH, ed Analisi della Luce che som-
miniatraoo (Annali delle Univ. Toscane, T. I,
4845, deutsch Pogg. Ann. LXil). Nuova teoria
degli stromenU ottici (Ib. IV, 4 857, auch II
naovo Cimento, T. V— VIII, 1857—58). Sülle
macchie di disco solare (II nuovo Cimento, I,
4855). Sulla scintillazione delle stelle (Ib. II,
4855). On the Variation in the mean motion
of the comet of Eneke, produced by the resist-
aace of an ether (Mem. Astron. Soc. II, 4826).
Placea ofXncka's comet, and transit of Mer-
carius 481S, Mai 5, obserYed at Buenos Ayres
(Ib. VIII, 4 885) .
Molh, Franz. — Dr. Phil., Prof. d.
reinen Eleraentar-Mathematik an d. Univ.
zu Wien. Correspond. Mitgl. d. Acad. d.
Wiss. daselbst seit 4 848 (WA),
geb. 4 808, Dec. 3, Ladlitz, Böhmen.
Theorie d. Differentialrechn. u. ihre Anwend.
inr Auflös. d. Probleme d. Rectification, Qua-
dratur, Complanation u. Cubatur, 4. Bd. 8®,
Prag 4817. System d. analyt. Geometrie, 4 . Bd.
P, Ib. 48S8. Die Lagrange'schen Relatio-
aea n. ihre Anwend. zu e. neuen Entwickl.
d. Gleichungen d. sphUr. Trigonometrie, 4^
Ib. 48t9. Anfangsgründe 4. Geometrie, 8»,
Wien 4884. Über d. Theoried. Lichts (nach
e. litbograph. M6m. Cauchy's frei bearbeitet),
t*, Ib. 4 84S. Samml. von Formein, Lehr-
lilzea u. Aufgaben aus d. Bucbstabenrechn.
V. Algebra, 8**, Linz 4 848. — Entwickl. e. all-
gem. Gesetzes von Dmke|irung d. Functionen
(Abbb. d. königl. Böhm. Geselisch. d. Wiss.
N.Folge, II, 4830). Analyt. Untersuch, über
d. Fehler e. Mittags-Fernrohrs, u. Methoden,
diese Fehler aus d. Beobb. zu bestimmen (Ib.
III, 4833). Ober d. Anwendbark. d. imagin&r.
Zablformen in d. Geometrie (Denkscbr. d.
Bayer. Acad. XVI f., 4887—40). — Begründ.
e.eigenthüml. Rechnungs-Mechanismus z. Be-
ttimm. d. reellen Wurzeln d. Gleichungen mit
oomer. Co<Sff. (Sitzungsber. d. Wien. Acad. I,
4148). Die mathemat. Zeichensprache in ihrer
oigan. Entwickl. (Ib. id.).
Hongia, Pierre Antoine. — Pfar-
rer zu La Grand'Gombe-des-Bois im D6p,
do Doubs (LB),
geb. 4735^ Nov. tl, Cbarquemont,
Francbe-Comtö,
gest. 4 84 6, Aug. tt, La Grand'Conibe-
des-Bois.
Tsble du nonag^sime (Connaiss. d. temps,
4775). Noch mehre Berechn. daselbst in d.
Jahrgg. 4775—4804.
WtomUmmBf Guillaume de. — ^Pre-
diger d. firaozös. Gemeinde zu BernaUi dar-
auf Gebeimer Rath beim französ. Ober-
Consistorium in Berlin. Mitgl. d. Acad. d.
Wiss. daselbst (A) (B),
geb. 4728, Berlin,
gest. 4 802, März 4 4, Berlin.
ElectromMre perfectionnö (Möm. Berlin 4 782).
— Historisches.
Mountaine, William. — Governor
of St. Thomas* Hospital and Mathematical
Examiner of the Trinily-House to the Royal
Navy. Mitgl. d. Roy. Society (Th),
geb. . . ., gest. 4 779, Mai 2, . . .*
Account of the methods used to describe lines
on Dr. Hallej*« Chart of the terraqueous globe,
showing the Variation of the magnetic needle
about the year 4 756 in all known seas etc. ;
mit I. Dodion, 4^ Lond. 4 758. Description of
the lines drawn on Onnter's scale, as improved
by J. Bobertson, S", Ib. 4 778. Address to the
Roy. Society on the advantages of a periodic
review of the Variation of the magnetic needle ;
mit I. Bodson(Phil.Tr. 4 754). Tables on magne-
tic variations from 4 700 to 4 756 (Ib. 4 757). On
the construction of maps (Ib. 4 758). Effect of
lightnings on metais (Ib. 4 759). Defence of
Mereator*! Chart against Weit (Ib. 4 768). On
some observations of magnetic Variation (Ib.
4 766). Letter on Bobert Douglas' 4 74 9 obser-
vations concerning the Variation of the com-
pass (Ib. 4 776).
* gen. 1700, Blai 2 {RQS),
Mourgnes, M i c h e 1. •
geb. 4 644 oder 42, .
gest. 174 3, Toulouse.
Nouv. 6i<3ments de g^mötrie, abräg^s par des
möthodes particuliöres, en moins de 50 posi-
tions, 42^ Toulouse 4 680 ; 8^ Paris 4684.
Movroax, s. Morozzo.
Monsfloii, Joseph Rudolph Al-
bert. — Dr. Phil., Prof. d. Physik u. Na-
turwiss. an d. Univ. zu Zürich, auch Prof.
am Polytechnicum daselbst (Or)^
geb. 4805, Mfirz 4 7, Solothum.
Geologische Skizze d. Umgebungen von Baden,
80, Zürich 4840. Über d. richtende Kraft d.
Magnete, 4^ Ib. 4 846. Kleine Naturlehre für
d. Volk in Schule u. Haus, 8«, Ib. 4847. Die
Gletscher d. Jetztzeit, 8o, Ib. 4 854. Die Physik
auf Grundlage d. Erfahrung, 8^ Ib. 4 858. —
Über d. natüri. Verbtiltnisse d. Thermen von
k Aix (N. Denkschr. d. allgem. Schweiz. Geselisch.
VIII, 4846). Über d. Whewell'schen oder
Q u e t e 1 e t'schen Streifen (Ib. XHI, 4 853) . Über
d. Veränderungen d. galvan. Leitungswider-
standes (Ib. XIV, 4 854). — Über d. Elektrici-
ttit bei Dampfbildung (Mittheili. d. naturf. Ge-
selisch. zu Zürich, I, 4 847). Über d. Löss d.
St. Galler Rheinthals (Vierteljahrsscbrift die-
ser Geselisch. 1, 4856). Bemerkk. über d. ge-
genwfirt. Standpunctd. Gletscherfrage (Ib. III,
4858). — Über e. subjective Lichterscheinung
(Pog9« Ann. XXXIX, 4886). Erklär, d. Ver-
Jesuit r^; TOA
, Aüvergne,
hallena d. SalpvlersHDre zu d. oxydirbar. Ue-
tallen ;ib. id.). Wärme-HrEeui;. in «. Körper
durch pitttzl. ErküIiuDg (Ib. XLIll, t83^J.
MontOD, Gabriel. — Dr. Theol.,
seit 16*6 Yicar an d. PauUkirche in l.yfiii,
iiuch Präbcndar d. Kirclic des Troi:«-Mii-
ries daselbst (B),
geb. 1618, Lyon,
gest. 1694, Sepl. !8, Lyon,*
Observationes diametrorum solis el lunoe sp-
paronllum, mehdianarumque aliquot altilu-
dinum cum tabula declinalionuin solis; Dis-
gertatio de dierum nelurallum inaequalilnle
etc., >", Lu);<l. I67S (Oarin zusHt die Idee ei-
nes natiirliclien Grundmaasses, als welches
die Minute eines Meridiancrades, Mille ge-
nannt, dienen snllte^ siehe Dalambie, Base du
Sy^t. mätr, I, p. II].
' Nur u diglFm Tige bnrdigl [LS).
Moyer, s. Hoger.
Mozzonl, Andrea. — Olivelaner.
Prof. d. Physik an d. Univ. zu Pisa von
Ifl06 bis tS!6, dann etiierilirl; Triitier
Prof. d. IHallieniatik an d. Lyceen in Ber-
gamo u. Uanlua (Tp.1l} (Slaj. Will),
geb. I75i, Oct. 6, Biuino superiore
bei Varcse,
gGSt..l8il, Nov. tl, Muilaiid.
Eleinenli dl Hsica generale, PisnlSIl, ^''edii.
1 81 T. Sopra ak'une transromiazionl delle equa-
zioni letlerate |All, Accad. di Mantova ITSäj,
Sulla leurica delle cquaiioni a radici ei:uali
(Bn^satelli , Ginrn. fisiuo-incd. II, 1793).
tjburselzte einige Werke von Bouuat.
Mudge, Thomas. — Berühmter Ubr-
Qiacher in London, gegen iO Jalire bis
1771, wo er sich vomGescbüR zurückzog
und es scincin Compagiioii Dullon ganz
überliess (BDj (GM. ISlOj,
geb. 1716, Sept. .., Exeter,»
gesL i79i, Nov. I i, Newjngton-Ptace,
Thoughtson the meansorimproviDxwatches,
anii parliculai'ly tliose für Ihe use nf the sea,
1153 (DjQso vor HftrriMu'« Prlnciples of time-
keeper (17671 abgefasste ScIirlR int nie in den
Buchhandel gekommen; sie eotbiilt u a. die
Beschreibung des von M. erfuDdeiieo Ecbep-
pcment], A narralive of facts relative to the
timekoepers constructed by Th. Kndge, 1 790,
Narralive [itractg rolalingtosome liniekoepera
constructed by him Cor Ihe discovcry of the
longitude ut sca, H", Lond, i19i. — K. war
Mitgl. der xur Prüfung d. Ilarrison'itchen
Chroniimoler niedergesetzten Commisson ; als
8pfller |<77() eine Paria mcnlsaOe abertiiHls
einen Preis auf die Lbsung des Prublema eus-
HOl/le undM. sicli um denselben bewarb, kam
er darüber mit Hukaljua in Streit, der auf
dlfSchriR voa 1110 eiueAnswer schrieb,
1»
die K. mit einer Reply beantworiete. (Sithe
ferner v. Zaeli io Boda'f Jahrb. 17BI.)
'IIb. nii, ... (SOS).
Hndge, John. — Cliirurg u. Apolbe-
ker, seil 1781 Dr. Med. u. pracl. Anlii
Plynioutli. Bruder des Vorigen (BD) (RGE),
geb. I7SI, Exeler,
gest. 1793, Mürz 86, Plymoulh {?)'
Direclians für niakit)g the best componilioo ((■r
the metais of reüecting lelescopes ; witb i de-
.ei^riplion ot Ihe process ofgrinding, polisliiiif
and giving the greal specutum llie true pin-
büliccur^e (Phil. Tr. 1777).
■ ech, 17M, . , . Blddtford, ncr™, |c>t. i:02, Btall
iAbr.lxy, gtit. 1TU3, Uinl7 {TA).
Mndge, William*. — SohndesW
rigen. General-Uajor in d. brilliscbenAi^
mee. Hilgi. d. Boy. Society (Bj,
geb, 1761 Plymoulb,
gest. 1810, Apr. 17, London.
An Bccount of Ibe Operation for accompliablif
the Irigonometrical survey of England atd
Wales, ( voi. C, Lond. (79B— *8t1. — Anit-
counl of the trigonometrical Survey orrieJ
nn inlT94, 4 791 and 4 79S etc. byZ.WUUiM
W. Mndge and I. Dtibj (Phil. Tr. t79S). U
account of the trijn'riomelrical survey cirriid
□n in 17eSand4 79e by Ihesames (lb.<7»].
An Beoounloflhe Irigonometrical survey«t-
riedon in 1797, 171IS and «76» by W. lalf*
(Ib. 18011). Account of the nieesurenienU ol
an arc of Ihe meridian from Dunnose lo Cliltti
(Ib. 1803 et 1811).
■ Klo indcrFr Willi IBI Uudge ((Ht. 1?\3I.JdUM,
ducltd ihe naulii;.l%'urvtj of IMsnd {Äi'. S. 1*],
war vItU.icbt ein Sobn von dinom.
NflffllnSi F&iedrich FerdinanJ
Karl, Freiberr von. — Seil l79Uinit.
prcuss, Armee dienend, 1813 Genenl-
quartiermeisler d. schles. Armee unter BlÜ'
eher, 1815 Gouverneur von Paris, UM
CItef d. grossen Generalslabs, 1831 coiif
mnndirender General d. 7. ArmeecorpSp
t837 Gouverneur von Berlin, (8*1 Prl-
sidcnl d. Slaatsralbs u. tSi7 als General-
Feldjuarschall verabschiedet fCLJ,
geb. 1775, Juni IS, Halle,
gest. 1851, Jan. 16, BrfurL
Über Siluationszeichnung d. Berge (t. Zuk,
.Uunell. Corr. III, 1801). Gcgcbicbte d. Rhein-
messung iZeiiscbr. f. Asir V, 1818). Dtrifiirte
)805 die Vermessung ioTliliringen, bei wel-
cher er wie bei der in VVeslphalen schon frü-
her bcschartittt war (Monatl. Corr. VIII U. X.
Asir. Nachr. JI]. — HililBr. Schrillen.
MfllleDfell (eigentl. Müllor), Jobann
Heinrich von. — Anfangs Barbier iu
Passungen, spüler als Alchemist in verschie-
denen Slüdion sein Wesen treibend, 20-
lelzl in ätultgait (BJ (Schm.A),
HtUer
MftUer.
222
1579, . . . Wassleuheim (Wasse-
lonne), Elsass,
1607, . . . Würlemberg.
grossem Ansehn beim Kaiser Bn-
ler ihn unter dem Namen von Hül-
lte, weil er sich angeblich als ku-
»ahrte und gutes Gold producirle;
tf gleiches Glück beim Herzog Fried-
'ürtemberg, der ihn zum Amtmann
iler aber, weil er aus Neid den Al-
Sendivog anderthalb Jahre hatte ge-
lalten, an einem eisernen Galgen
Hess.
T, Johann, s. Regio monta-
ir, Nicolaus, s. Mulerius.
tp, Philipp. — Prof. d. Mathe-
'hysik an d. Univ. zu Leipzig (J),
1585, Febr. H, Herzberg,
1659, März 26, Leipzig.*
astronomico-geographicum de ae-
t inaequalitate dierum artificialium
. Tyrocinium chymicum. Miracula
t mysteria medica, 4 2°, Lips. 16H.
uen chymicum. Hypothesis come-
619 visi. Arithmeticae et geometri-
e etc., Ib. 1625.
>P, Jacob. — Prof., erst (4 618)
atik an d. Univ. zu Giessen, dann,
jr 1 62 0 Dr. Med. geworden, d. Ma-
t. Medicin an der zu Marburg; zu-
jriedirector bei einem nach Sach-
;hircnden Truppenkörper (J) (A),
«594, März H, Torgau,
1637, Apr. «0, Torgau.
8 solis etc., 4°, Francof. 16<8. De
U8 animalis et voluntarii, h°, Ulmae
ipendium geometricum, 4°, Gissae
lis geometriae universalis, 4o, Ib.
. de cometis, 4*", Marp. 1630. Arith-
ompendium, 8°, Lips. 1631.
>P, Friedrich. — Prof. d. Ma-
in d. Univ. zu Giessen seit 1659
1630 etwa, . . Königsberg,
1667, März 31, Gie.<:sen.
ia, 4", Giss. 1665. — Historisches
>p, Johann. — Dr. Jur., Prof.
latik am Gymn. zu Hamburg seit
»
Hamburg,
1671, Mai 24, Hamburg,
de luna ejusqae maculis, fol., Lugd.
Thcses mathemetico-physicac, fol.,
1656. De sphaera coelesti ejusque
rimariis, 4^, Hamburg. 1661. De
^oelectis circulo secundo et triplici
positu, 4°, Ib. 1664. Disputalio tertia, siderum
coeli septeutrionalium positum exbibens, 4*',
Ib. 1666.
Müller, JohannHeinrich. — Prof.
d. Physik am Aegidien-Gymn. zu Nürnberg
und Aufseher d. Sternwarte daselbst von
1705 bis 1709, dann Prof. d. Mathematik
u. Physik an d. Univ. zu Altdorf. Gemahl
der Maria Clara Eiramart (WN) (J),
geb. 1671, Jan. 15, Nürnberg, Vor-
stadt Wöhrd,
gest. 1731, März 5, Altdorf.
Problema analyticum de igne, 4«^, Altdorf. 1 697.
De montibus ignivomis, 1710. An Luna cin-
gatur atmosphaera, 1710. De insulis natanti-
biis, 1711. De tuba stentorea, 1718. CoUegium
experimentale, 4°, Norimb. 1721. De cometis
sublunaribus s. a^ris non prorsus negandis,
1722. De hydrometro, 1723. Astron. Bcobb.
von 1711 — 23, Altd. 1723. De admirandis na-
turae in gravitate specißca, Ib. 1727. De in-
aequali claritate lucis diurnae in terra et pla-
netis, Ib. 1729. De barometri anomatiis qui-
busdam in prognosticis tempestalum, 1730.
De scientiae comelicae fatis et progressu, 1 730.
Noch verschiedene Disputationen.
Müller y Johann Christoph. —
Bruder des Vorigen. Erhielt durch G. Ch.
Eimmart seine mathemat. Bildung und
ward 1699 kaiserl. Ingenieur, später (17 13)
Ingenieur-Hauptmann (WN) (J),
geb. 1673, März 15, Nürnberg, Vor-
stadt Wöhrd,
gest. 1721, Juni 21, Wien.
Machte astronomische u. geodätische Vermes-
sungen in Ungarn, Oesterreich, Böhmen, Mäh-
ren usw. und gab Karten von diesen Ländern
heraus. Observatio de transitu Mercurit sub
sole, 4", Viennae 1697.
MttUer (Muller), John. — Prof. d. Ar-
Tlllerie u. Fortification an d. Militär-Acade-
mie zu Woolwich (RGE),
geb. 1699, ..., gest. 1784, Apr. ......
4 mathematical trealise, containing a system
of conic sections with the doctrine of fluxions
and tluents (Siehe Phil. Tr. 1787).
Müller y Gerhard Andreas, s.
Miller.
MllUer, Johann Traugott. — Erst
Hofmeister, dann Pastor zu Blumberg bei
Hayn (1763 — 65) und seitdem Garnisoii-
prediger in Dresden (M),
geb. 1730, Nov. 2, Radeberg, Sachs.,
gest. 1794, Sept. 2, Dresden.
Einleitung in d. ökpnom. u. pbysikal. Bücher-
kunde usw., tBde. 8», Leipz. 1780,-81.
Müller, Frants Henrik.'— ^it
1756 Wardein u. MünuMüfrui. Bank 'in
223
MftUer
HüUer.
84
Kopenhagen, zugleich seit 1774 Waisen*
haus-Apotheker und nsi Inspector d. kö-
nigl. Porcellanfabrik. Mitgl. d. königl. Ge-
sellsch. d. Wiss. daselbst seit 1780 (E)^
geb. naj, Nov. 47, Kopenhagen,*
• gest. 1820, März 4,
Om SOtvets Prövelse til Nytte för Myntvfisenet
etc. (Danske Selsk. Skrift. Nye Saml. II, 4 788).
Om Maaden at undersOge alle i HandeleD fore-
kommende Brändeviioe etc. (Ib. III, 4 788) . Om
Guldprövens nöiagtigste Omgangsmaade, til
Nytte für Myntväsenet etc. (Ib. IV, 4 793). Om
Prövemaaden af jernholdige Fossilarter ved
Smeltning [Ib. V, 4 799) . Nöiagtigere Oplysniog
ogForbedring vedkommende BrMndeviinsprO-
veren etc. (Ib. id.). Forsög med enkelte og
sammensatte Jord- og Steenarter, deres Be-
qvemhed til Glasagtighed, og deres Anvendelse
ved Kobber- og jernertzers Smeltning (Ib.
3. Reihe II, 4 803). Forsög paa Bronze og guult
Metal med Hensyn tii sammes Anvendelse til
Kanoners og MOrsers Stöbning (Ib. id.) For-
sög om Kiöbenbavns saakaldede Springvand
etc. (Ib. III, 1805). Efterretning om Porcel-
lainsfabriken (Phys.-oecon. Bibl. III, 4796).—
M. legte die erste Porcellanfabrik in Kopen-
hagen an, die bald hernach eine königliche
wurde.
• geb. 1733, Not. 17 {NK) ist falsch {E).
Müller, Johann Helfrich von. —
Ward in darrostäd tischen Diensten 4769
Ingenieur, 4778 Hauptmann, 4794 Oberst-
lieutenant und 1796 Oberst, zugleich 4 774
Adjunct im Baufach, 4782 Hofbaumeister,
4 806 Baudirector und, nachdem er 4 809
geadelt worden, 4 814 Ober-Baudirector in
Darmstadt, bis 4 8S 4, wo er in den Ruhe-
stand trat (Sc) (MM),
geb. 4746, Jan. 4 6, Cleve,
gest. 4 830, Darmstadt.
Beschreib, einer neu erfundenen Rochenma-
schine usw., 8^ Frankf. u. Mainz 4 786. Neue
Tafeln z. Berechn. d. cubisch. Gehalts u. d.
Werths von rundem, beschlagenem oder ge-
schnitt. Bau- u. Werkholz, 8^ Ib. 4 788, t. Aufl.
42^, Ib. 4 846. Beschreib, eines verbesserten
Barometers (Oilb. Ann. V, 4 800).
Müller, Johann Thomas Albert
Sanderad. — BenedictinermÖncb, der
viele Reisen in Deutschland und Italien
machte (Fl),
geb. 4 748, Mai 4 2, Trier,
gest. 4 8 49, Juni 4 3, Trier.
Beschreib, u. Meinung vom Vuican Vesuv n.
dem Schwefelthaie oder der Solfatara, Frankf.
a. M. 4 785. Fünf für die Weltlage von Trier
berechnete gnomomische Tafeln, Trier 4 802.
Müller, Friedrich Christoph. —
Erst Lehrer beim preuss. Ofliciercorps in
Hamm, dann Pastor, folgweise zu Sassen-
dorf bei Soest, Unna (4 782) u. Schwelm
(4785) in d. Gralsch. Mark. Corresp. d.
Berliner Acad. (M, VL) (Sc) (A),
geb. 4754, Oct. 8, Allendorf b. Giessen,
gest. 4 808, Apr. 4 0, Schwelm.
Beschreib, e. neuen u. vollkommn. Art, Ptioi
aufzunehmen u. zu verzeichnen, 8*, Fnokf.
u. Leipz. 4 775. Vom Gebrauch d. Taschen-
uhren zu geometr. Messungen, Berlin 4777.
Tafeln d. Sonnenhöhen nebst e. SeztantM,
zum Gebrauch im gemeinen Leben, um di-
durch usw. die Uhren zu stellen u. ricbttgl
Mittagslinien zu ziehen, 4<*, Schwelm 4797.
Tafeln d. Sonnenhohen für ganz Deutschland
usw., 8*", Leipz. 4 794. Gemeinnützige astron.
Tafeln usw., 8^ Ib. 4 79t. Vollstfind. Beschreib,
d. Spar-Oefen u. Heerde, welche in d. Grabch.
Mark gebräuchlich sind . 8", Weimar 4811
(Kürzer in Weddigen's Magaz. f. Westphilei
I, 4 798). Trigonometr. Vermess. d. GraCsch.
Mark usw. (Deutsche Abhandll. d. Berlin. Aced.
f. 4 788—89). Nachricht von einem z. richtig.
Stellung d. Uhren erfundenen Sextanten luw.
(Berl. Monatsehria 4 79S, St. 40). — Predigten.
Müller, Wilhelm Christian.-
Lehrer an d. Domschule zu Bremen (M.IL),
geb. 4752, .. . Unterkahn, Meiniogeo,
gest
Nachricht vom Harmonicon, e. neuen mosi-
kal. Instrument von seiner Erfindung (Ll^
tenberg und Voigt*s Mag. f. Physik, XI, 4796).
Müller y Joachim Eugen. — ^' In-
genieur, Thalamman von Engelberg, zu-
letzt Cantonsrath in Unterwaiden (Wolf,
Schweiz. Biogr, 11^,
geb. 4752, Dec. 4 2, Engelberg,*
gest. 4 833, Jan. 30,
Die besten Bltitter des 4 796—4 801 erschiene-
nen M e y e r'schen Schweizer-Atlas rühren von
ihm her. Er ist auch Verfertiger der so oft be-
wunderten Basreliefs kleinerer und grösserer
Partien der Schweiz, von denen die schönsten
in der Sladtbibliothek zu Zürich stehen.
* ffcb. 1753, Dec. 12 (Nach fHUieren briell. MitÜidlL
▼on Woli).
Müller, JobannNicolaus.«*- Mag.
Phil., Privatdocent auf d. Univ. Göttingeo
(M) (P),
geb. 4 754, Dec. 23, Zweibröcken,
gest. 4797 im Sommer, Göttingen.*
Diss. de seriebus diflTerentialihus, quae ei po-
tentiis numerorum in serie naturali progre-
dientium subtrahendo elici possunt, 4®, Gott.
4 784. Versuch einer systemat. Abhandl. über
d. Fuhrwesen, 8«, Ib. 4787. Mehre populäre
mathemat. Schriften.
* In groMer Darltigkeit.
Müller, Gotthard Christoph. —
Hannövr. Officier, 4 798 Oberst-Lieutenant
u. 4 790 Lehrer d. Mathematik a. Mililir-
K25
MüUer
Müller.
226
vi&senschafteo an d. Univ. zu Göttingen
geb. . . ., gest. 4 803, . . .
beschreib, einiger nenen usw. Werkzeuge zum
Nivelliren oder Wasserwtigen, 4^ Gott. 4 792.
Pract. Abhandl. vom Nivelliren oder Wasser-
wegen usw., 8«, Ib. 4 799. Militärische Ency-
dopüdie usw., S Bde. S**, Ib. 4 796.
MUler, Johann Wolfgang. -^
Lehrer d. Mathematik (seit 4 796) und d.
firanzös. Sprache (seit 1797) am Gymn. zu
Nfimberg (IVNJ,
geb. 4 765, Juli 25, Nürnberg,
gest
Aoweia. zum Gebrauch d. künstl. Himmels-
«.Erdkugeln usw., NUrnb. 4 794 u. 92 (Umar-
bntDDg 4801, Auszog 1804). Commentar zu
nvei dunklen Stellen in Flato'i Schriften usw.,
Ib. 1797. Auserlesene mathemat. Bibliothek
nw., Ib. 18S4 . Repertorium d. mathemat. Li-
teretor, 8 Bde. 8^ Augsb. 4 822—25.
HUlOTi Christian Heinrich. —
lyr.Phil. (1819) und königl. Prof. (4 825).
Von 4807 bis 1810 Rendant d. Münzamts
inGiatz; dann bis 184 3 bei den Münz-
Smlem in Breslau und Berlin beschäftigt,
nnd seitdem Rendant u. Wardein d. Münz-
unts in Breslau; früher (4 802 — 5) Regi-
meotsquartiermeister (NS) (G. 4 850;,
geb. 4772, Febr. 27, Breslau,
gest. 4849, Sept. 4 4, Warmbrunn.
Sieb- u. Namenregister zu Oilbert'i Annalen,
8*, Leipz. 4 826. Übersetzung von Singer'i Ele-
meots of Electricity etc. mit Zusätzen, V*,
Bresl. 1 84 9, und Bakewall'i An introduction in
Geology etc. mit Zusätzen, 8°, Freiberg 4 84 9.
-Galvanische Versuche (GUb. Ann. VII, 4 804 ;
X,1802 u. XIII, 4 808). Ober LapoitoUe'i Blitz-
ibleiter (Ib. LXVIIl. 1824). Gab heraus mit
Otlnaru. Ttbrkheim: Technische Monatschrift,
«*, Bresl. 4 828 (Kin Jahrg.). — X. war Mit-
Stifter d. schles. Gesellschaft für vaterltfnd.
Caltor; auch 4 829 Stifter d. Gewerbvereins
ii Breslau.
Hai0r, Karl Reinhard. — Dr.Phii.,
Prof. extr. d. Mathematik an d. Univ. zu
Marburg seit 4 8 4 5, vorher Lehrer am Pä-
dagogium daselbst seit 4 800 (JustiJ,
geb. 4 774, Apr. 4 7, Steinau b. Hanau,
tbeoried. Parallelen, 4^ Marburg 4 822. Über
Amiehung d. Kubikwurzeln aus Binomien,
Ib. 4825. — Ober Labialpfeifen (Pogg. Ann.
Um, 1844).
■tller, Wilhelm. — Hannövr. Of-
fieier, von 1804 bis 4 808 Privatdocent d.
Kriegs- u. mathemat. Wissenschaften an d.
Diiiv. zo Göttingen, 4 824 Major, 4 833 ver-
abschiedet und darauf in Stade privatisi-
rend (P) (NJ,
Poggendorff, IltBdwSrterbiich II.
geb. 4 783, Mai 4 3, Stade,
gest. 4 846, Sept. 2, Stade.
Analyt. Entwickl. d. Trigonometrie u. ihrer
DifTerentialformeln, nebst Beschreib, e. Win-
kelmessers, Gölt. 4 806. Beschreib, d. Sturm-
flulhen an d. Ufern d. Nordsee, 8°, Hannov.
4 825. Trcatise on cosmographically mounted
terrestrial and celestial globes, London 4 829.
Treatise on the use of Ihe cosmosphere and
relative instrumenta. Ib. 4 829. On Geography
and Astronomy, illustrated by cosmographi-
cal instruments, Ib. 4 829. Geological relief
map. Ib. 4 830. L'astronomie populaire, Paris
1880. — Viele Landkarten und militärische
Schriften.
MUler, Johann Heinrich Trau-
gott.— Dr.Phii. Von 4822— 1836 Ober-
lehrer d. Mathematik u. Physik am Dom-
gymn. zu Naumburg a. d. S., dann Direct.
d. Realgymn. zu Gotha bis 4 845 und seit-
dem Direct. d. Realgymn. in Wiesbaden,
sowie Schulrath (OrJ,
geb. 4797, Aug. 6, Sorau, Niederlausitz.
Prgm. de tetraädro qoaedam, 4°, Numb. 4 834.
Über d. Seitenquadrate d. geradlin. Dreiecks,
Prgm., 4<>, Ib. 1835. Lehrb. d. allgem. Arith-
metik usw., 8", Halle 1836. (jberd. symmetr.
Kreisvielecke von ungerader Seitenzahl, Prgm.,
4'', Gotha 4 840. Disqq. de polygonis solidis et
polyedris simplicibus, 4'', Ib. 1840. Darstell,
d. Grundeigenschaflen d. Prismoide, Prgm.,
4°, Ib. 1842. Vierstellige Logarithmen d. na-
tiirl. Zahlen u. d. Winkelfunctionen usw., 8**,
Halle 4 844. Lehrb. d. Geometrie, 8 Abth. 8^
Ib. 1844—54. Geometrische Ausläufer; Samml.
von Aufgaben usw., 8", Ib. 4 846. — Über d.
Summen d. Winkel in ebenen geradlin. Viel-
ecken (Omnert'i Arch. II, 1842). Eigenschaft
d. Ecken d. Pyramiden (Ib. id.). D« d. Tetraö-
der-Transversalen (Ib. IX, 1847). Einfache-
res Verfahren, die Reihen d. Sinus u. Cosinus
d. aufeinander folgenden Vielfachen e. Win-
kels zu summiren (Ib. XI, 1848). Eigenschaf-
ten d. geraden Kegel u. Kegelstumpfe usw.
(Ib. XVI, 4 854). Verallgemeinerung d. Carda-
nischen Formel (Ib. XXII, 4 854). Zur Lehre
von d. kubisch. Gleichungen (Ib. XXIV, 1855).
— Beilrag zur Conchyliometrie (Pogg. Ann.
LXXXI, 4 850 u. XC, 4 853). Beitr. z. rech-
nenden Krystallographie (Ib. LXXXI V, 1851).
— Viele mathemat. u. einige biograph. Arti-
kel in Pierer'i Encyclopadie. Sämmtl. mathe-
mat. Artikel im Hauslexicon.
Müller, Fookc Hoissen. — Erst
Lehrer d. Mathematik am Pädagogium zu
Halle, dann Lehrer an d. Kriegsschule zu
Torgau, darauf Subrect. d. Gymn. zu Bran-
denburg und zuletzt seit 4 842 Prof. am
Gymn. zum grauen Kloster in Berlin (Voss,
Zeil. 4 857, Jan. 4 4;,
geb. 4 798, Juli 4 5, Aurich,
gest. 4 856, Oct. 8, Berlin.
15
227
MöUer
Muller.
Elemente d. Aritbmelik u. Algubra; Gominen-
tar u. Anwendungen usw., 2 Bde. 8", Pots-
dam 1889 u. 4844.
MfiUer, Anton. — Dr. Phil., Prof.
d. Mathematik an d. Univ. zu Zürich, frü-
her Docent u. Bibliothekar an d. Univ. zu
Heidelberg (ZNG),
geb. n99, . . . Seckenheim bei Hei-
delberg.
Geometr. Projectionslehre, 4", Heidelb. «827.
Arithmetik u. Algebra, nebst e. systemat. Ab-
handl. d. Jurist., politisch., kameralist. usw.
Rechnungen, 8«, Ib. 4 883. Die allgemeinsten
Gesetze d. sphar. Polygonomelrie, 4®, Ib. 4 836.
Zur Polyedromelrie, 8°, Ib. 4 837. Novae theo-
riae functionum symmetricarum specimen, 4°,
Turici 4 837. Die algebraisch. Auflös. d. Glei-
chungen 5. u. 6. Grades, 8", Sluttg. 4 848. —
Bestimm, d. Zahl u. Form d. Zahne in Rader-
werken (Pogg. Ann. Xin, 4 828). — Einfacher
Beweis d. Gesetzes d. gleichförmig beschleu-
nigt. Bewegung (Crelle*i Journ. XI, 4 834). Bei-
trag z. Theorie d. Facultaten (Ib. id.). Zur
Begründ. u. Erweitr. d. Variationsrechnung
(Ib. XIII, 4 885). — Über d. Mittelpuncte d.
geometr. Gebilde (Onmert'i Arch. XVI, 4 851).
Müller, Johannes. — Dr. Med., zu-
erst an d . Univ. zu Bonn Pri vatdocent (4824),
ausserord. (4 826) u. ord. Prof. (4 830) in d.
medicin. Facuitüt, dann an der zu Berlin
seil 4 833 Prof. ord. d. Anatomie u. Phy-
siologie, sowie seit 4 834 Mitgl. d. Acad. d.
Wiss. (Gedächtnissrede von R. Virchow,
Berl. 4 858; (OB. 4 8 45; (Univ.DocJ (CL),
geb. 4 804, Juli 44, Coblenz,
gest. 4858, Apr. 28, Berlin.
Handb. d. Physiologie d. Menschen, 2 Bde. 8",
8. Aufl., Coblenz 4 837—40. Untersuchungen
über d. Physiologie d. Stimme u. Sprache, 8",
Berlin 4 837. Experimentale Untersuch, über
d. Physiologie d. Gehörs, 8», Ib. 4 838 {Beides
Abdrücke aus d. Handbuch). — Über d. Lym-
phe d. Bluts u. d. Chylus (Pog«g. Ann. XXV,
4 882). Über d. Structur u. ehem. Eigenschaf-
ten d. thier. Beslandtheile d. Knochen u. Knor-
pel (Ib. XXX VIII, 4 836). Gab heraus: Archiv
f. Anatomie, Physiologie u. wissenschaftl. Me-
dicin seit 4 834; darin, sowie in d. Abhandll.
d. Acad., viele wichtige Arbeiten von ihm.
IHfiUer, Johannes. — Dr. Phil.,
Apotheker folgweise in Mesebach, Emme-
rich u. Berlin. Mitgl. d. Leopoldin. Acade-
mie u. d. Gcsellsch. naturf. Freunde in
Berlin. Waldeckschcr lAedicinalrath (Or)^
geb. 4 806, Apr. 4 6, Mainz.
Die Gifte; ihre Wirkung auf d. Organism., 8°,
Nürnb. 4 840. Der Tabak in geschichtl., bo-
tan., ehem., medicin. u. diätet. Hinsicht, 8°,
Emmerich 4 842. Die Pharmacie am Mittel- u.
Niederrhein, 8°, Düsseldorf 4 845. Gerichtlich-
cbera. Untersuchung e. Arsenikvergiftung, 8°,
Cl^ve4 845. Gerichtlich-chemische Untersu-
chungen für Juristen u. Mediciner, 8°, Berlin
4 848. Beleucht. d. Abhandl. üb. Vergift. durch
Colchicum usw., 8*>, Ib. 4 854. Über d. Phos-
phorescenz d. Mineralien, Pflanzen n. Thiere,
8», Ib. 4 858. Über d. Einfluss bleierner o. ei-
serner Röhren auf d. Trinkwasser, 8°, Ib. 4859.
Die arsen freien Antimongruben in Weslphi-
len, 8^ Ib. 4859. — Chem. Analyse d. Tro-
paeolum majus (Arch. d. Pharm. XI, 4^37).
Ueber d. Blut u. d. Urin der am Diabetes mel-
litus Leidenden (Ib. XVIII, 1880). Über d.
Cudbear (Ib. XXI, 4 840). Über d. GeriDiia
(Ib. XXII, 4840). Über d. Samen von Pbyte-
lephas macrocarpus (Ib. XXXII, 4 84i). Ober
d. Pottasche u. deren Vorfälschung (Ib. XXXI,
4 842). Chem. Analyse d. Impatiens nolitin-
gere (Ib.XXXIIl, 4 843). Über japanische lliD-
deln (Ib. id.). Chem. Untersuch, d. Calycan-
tbus floridus (Ib. XL, 4 844). Geriohtlich-cbeB.
Untersuchungen (Ib. XLV, 4 846). Unter»ii*
chung verschiedener Bodenarten (Ib. XLVD,
4 846). Höhenlage des Rheins, der Waal, d«
Leks u. der Vssel (Ib. id.). Über d. Ffirbongd.
Weine (Ib. id.). Über Höhenrauch (Ib. XLVIII,
4 846). Chem. Untersuch, d. Maasswassen,
Rheinwassers, Nordseewassers (Ib. XLIX,
4 847). Entdeck, kleiner Mengen Ammooiik
(Ib. id.). Beste ndtheiled. Rbeinschlamms Dieh
Ueberschwemmungen (Ib. L, 4 847). Ascbeo-
bestandtheile von Juglans regia (Ib. LI, 4847).
Über d. verschiedenen Sorten von Catecbo a.
Kino (Ib. LIII, 4 848). — Protein im Fleisch
(Jahrb. d. Pharm. XVI, 4 848). Über d. Ver-
ändr. eiweissartiger Körper im Magen (Ib.
XVII, 4 848). Zerleg, einiger Sorten cbiaes.
Kupfers (Ib. id.). Chem. Untersuch. vonOli^
maiereien (Ib. XVIII, 4 840). Untersuch, über
Galle (Ib. id.). Zusammensetzung d. Muskel-
gewebes d. Fische (Ib. XIX, 4 840). Verglei-
chende Untersuch, d. Zuckers, mit und ohoe
Dampf bereitet (Ib. XX, 4850). Über kobieo-
saure Salze im Blute (Ib. id.). — Übereiplo-
dirende Baumwolle (Bnohner'i Report. XCIV,
4 846). Überd. Zusammensetz. d. Vitellins (lb>
XCV, 4 847). Über d. Perispermum d. Same«
(Ib. id.). Über Zucker im Blute der am Diabetef
mellitus Leidenden (Ib. id. — Zuerst nachge-
wiesen). Über Gorbs»ure (Ib. CI, 4840) Ze^
legungsproducte d. Alo6 durch Salpetersftare
(Ib.Cli, 4849). Über Leberthran (Ib. CIII,4849).
Bildung von Ammoniak durch poröse Körper
in Berühr, mit atmosphär. Luft (Ib. CVI, 4831).
— Botanisches.
MfiUerj Johann H e 1 n r i c h J a c ob.
— Dr. Phil., Prof. d. Physik an d. Univ. lO
Freiburg seit 4 844, früher (seit 1 837) Leh-
rer an d. Realschule in Giessen (Sc) fOr)»
geb. 4 809, Apr. 30, Cnssel, Kurhessen.
Erkittr. d. isochromat. Curven, welche eiO'
axige parallel mit d. Axe geschnitt. KrystalK
im homogenen polarisirten Lichte zeigen, 4*
Darmst. 4 838 (Auszug: Togg, Ann. XXXUl)
Kurze Darslell. d. Galvanismus, 8^ Ib. 4 886
Elemente d. ebenen Geometrie, 4 2«, Ib. 4 888
Elem. d. ebenen Trigonometrie, 42^, Ib. 4881
MfUler
MüUer.
230
spbflr. TrigODometrie, 42<*, Ib. 4840.
I d. Physik u. Meteorologie (PoniUet'f
de physique vennehrl), 2 Bde. 8°,
W.4842, S.Aufl. Ib.1856u.57. Lehrb.
sehen Physik nebst Atlas (Auch als
. Torhergeh. Werks), 8^ Ib. 4 856.
;e d. Krystallographie, 8^ Ib. 1845.
i d. Physik u. Meteorologie, 8°, Ib.
iufl. 1859. Bericht über d. neuesten
Ited. Physik, I.Bd. 8°, Ib. 1850— Sl.
i. isochromat. Curven d. einaxigen
(Pore- Ann. XXXV, 1835). Opt. Ei-
. d. ameiseusaur. Kupreroxyd> (Ib.
istl. Nachbild, von Zwillingskryslal-
elchen ohne vorangegangene Folari-
opt. Figuren beobacht. werden (Ib.
7). Berechn. d. hyperbol. dunklen
n d. Farbenringen d. zweiax. Kry-
XLI V, 1 838). Zusammensetz. d. weis-
> aus d. verschiedn. Farben d. Spe-
b. LVIII, 1843). Anwend. d. strobo-
eibe z. Versinnlich, d. Wellenlehre
1, 1846). Fraunhofer'sche Linien auf
schirm (Ib. LXIX, 1844). Prismati-
eg. d. Interferenzrarben (Ib. id. u.
47). Prismat. Zerleg, d. Farben ver-
^'lüssigkeiten (Ib. LXXII. 1847). Ma-
lg von Eisenstäben durch d. galvan.
LXXIX, 1850). Überd. natürl. Far-
isichtiger Körper (Ib. id ). Über Ban-
sertheorie (Ib. id.). über d. Sülti-
zi d. Elektromagnete (Ib. LXXXII,
r Theorie d. diamagnet. Erscheinun-
XXXIII, 1851). Überd. Magnetisir.
u. Eisen durch d. galvan. Strom (Ib.
852). Zur Theoried, elektromagnet.
1 (Ib. LXXXVI u. LXXXVII, 1»52).
irau5)d. schwefelsaur. Kobaltoxydul-
ks (Ib. XCVI, 1855). Photographirto
Ib. XCVII, 1856). Intermittirende
M (Ib.CIV, 1858). Untersuch, überd.
en Wirkungen d. Sonnenspectrums
858). Wellenlänge u. Berechnungs-
i. äusserst, dunklen Wärmestrahlen
spectrums(lb. id.). Untersuch, über
ignetismus (Ib. id.). Ober Stereoskop,
tographien (Ib. CVII, 1 859). Die Pho-
d. Spectrums (Ib. CIX, 1860).
sr, Elias Eduard. — Dr. Phil.
1810, Nov. 10, Erfurt.
do, qua veteres geometrae usi sunt
ites curvarum determinandas , 8",
(6.
»r, Ferdinand Albrecht
- Dr. Phil. (1837), von 1838 bis
Cent d. Physik u. Chemie an d.
Breslau; seit 1842 Fabrik- u.
kerei-Besitzer in Berlin (Or),
1813, Juni 9, Berlin.
Ansichten, ein Beitrag zur theoret.
I*, Breslau 1846. Die Fabrication d.
^ Berl. 1849, 2. Aufl. 1855. Lehrb.
i. Chemie, 1. Lief. 8°, Ib. 1850. —
. Braunsteins u. Chlorkalks auf de-
ren Gebalt an Mangansuperoxyd u. wirksa-
mem Chlor (Lieb. Ann. LXXX, 1851). Analyse
d. »Bleichererde« (Diagler'ipolytecbn. Journ.
CXXVI, 1858).
Mfiller, A 1 b r e c h t. — Dr. Phil., Pri-
vatdocent an d. Univ. zu Basel ; früher wäh-
rend einer Reihe von Jahren in einer kauf-
männischen Laufbahn (Or),
geb. 4 81», März 13, Basel.
Bemerkk. überd. tesserale Krystallsystem (Be-
richte d. naturf. Gesellsch. zu Basel, IX, 1848
— 50). Über d. Vorkomm, von Manganerzen
im Jura (Verhandll. d. naturf. Gesellsch. zn
Basel, I, 1857). Über d. Entsteh, d. Eisen- u.
Manganerze im Jura (Ib. id.). Über d. Vor-
komm, von Chlorkalium am Vesuv (Ib. id.).
Über einige Pseudomorphosen vom feufels-
grunde im Meinsterthai (Ib. id.). Ober einige
Pseudomorphosen u. Umwandlungen (Ib. id.).
Beobb. an Bergkrystallen u. Granaten (Ib. II,
1858).
Müller, Herrmann. — Dr. Phil., Be-
sitzer d. Vitriol-Alaunwerks Neu-Glück bei
Bornst'ädt, unweit Sangerhausen,
geb. 1826, Juli 17, Eisleben.
De tortiariae formationis mineris aluminicis,
4°, Berol. 1853 (Erdmann'i Journ. LIX, 1853).
IHUler, Karl Alexander. — Prof.
d. Agriculturchcmie an d. königl. schwed.
Landbau-Acadcmie in Stockholm seit 1 857,
früher Lehrer d. Chemie an d. königl. Ge-
werbscbule zu Chemnitz und Vorstand d.
naturwiss. Abthcil. in d. landwirthschaftl.
Versuchsstation d. Erzgebirges (Or),
geb. 1828, Mai 9, Wellershof.*
Über d. Beschauen d. Landschaften mit nor-
maler u. abgeänderter Augenstellung (Pog^.
Ann. LXXXVI. 1852). Untersuch, d. Asche
vom Holz, den Blättern u. Früchten d. Oel-
baums (Erdmann'i Journ. XLVII, 1849). Über
d. Fuselöl d. Runkelrüben (Ib. LVI, 1852).
Vorkommen d. Vanadin im würtemb. Bohn-
erze (Ib. LVII, 1852). Zur Kenntnis« d. Hefe
(Ib. id.). Verhalt, d. Harnstoffs im galvan.
Strom (Ib. id.). Über d. flüchtige Oel d. Pi-
churimbohnen (Ib. LVIII, 1853). Übe^ e. va-
nadinhalt. Eisenstein (Ib. LX, 1853). Neues
Colorimeter (Ib. id.). Darstell, d. äpfelsaur.
Kalkerde (Ib. id.). Ueberd. Complementarco-
lorimeter (Ib. LXVI, 1855). Chemische No-
tizen (Ib. LXVII, 1856). Beitr. z. Geschichte
d. Runkelrübe (Ib. LXVIII, 1 856 u. LXX. 1 857).
Über Kalksuperphosphat oder schwefelsaur.
Knochenmehl (Ib. LXVIII, 1856). Fäulniss-
producte d. Hefe (Ib. LXX, 1857). — Analyse
d. gebrttuchl. Getreidearten bei verschiede-
nem Scheffelgewicht (Henneberg*! Journ. f.
Landwirth.). Beleucht. d. muthmaassl. Wfir-
mebindung durch Pflanzen bei Bildung orga-
nischer Substanz (Zeltschr. f. deutsch. Land-
wirth.). Überd. chemischen Einflussd. Acker-
baus auf d. Klima (Ib.).
* Bei Meoftedt a. d. WaldoMb, bayer. OberpfUt.
231
Müller Yon Seiohenitein
Müntor.
2U
Müller von Relehensteln, Franz
Joseph. — Freiherr. VoiH 768 bis 1770
iiiederungar. Markscheider, dann Berg-
werksdirector erst im Banat und darauf
1775 in Tyrol, 4778 Thesaurialsralh in
Siebenbürgen und einige Jahre später Chef
des gesammten siebenbürg. Berg-, Hütten-
u. Salinenwesens, dann 4788 wirkl. 6u-
bcrnialrath, 4798 wirkl. Hofrath beim wie-
dererrichteten Thesauriat in Siebenbürgen
u. 1802 dasselbe bei d. k. k. Hofkammer in
Wien bis zu seiner Emeritirung im J. 1 8 4 8.
Geadelt 4788 (ON) (N),
geb. 4740, Wien,
gest. 4 825, Oct. 4 2, Wien.*
Nachricht von den in Tyrol entdeckten Tur-
malinen, 4®, Wien 4 778. Eine Aasbeute von
Bergoforte, 8°, Ib. 4 796. Versuch mit dem in
der Grube Mariahilf in dem Gebirge Fazebay
bei Salatna vorkommenden vermeinten gedie-
genen Spiessglaskönig (v. Born, Physikal. Ar-
beiten d. einträcht. Freunde, Jahrg. 4 783 u.
4 784. — Darin die Entdeckung des Tellurs,
die M. 4782 machte und Klaproih 4 798 bestä-
tigte). Nachricht von d. Golderzen aus Nagyag
in Siebenbürgen (ib. 4 788). Mineralgeschichte
d. Goldbergwerke in d. Vöröspa taker Gebirge
in Siebenbürgen (y. Born und y. Trebra'i Berg-
baukunde, 1, 4 789).
• gest. 1820, Oct. 12 {ON); geb. 1741, ,,,{21, II).
IHümler, Johann LudwigConrad.
— Dr. Med. , pract. Arzt in Wolfenbüttel
geb. 4 753, Nov. 26, Königslutter,
gest. 4787, Mai 4 9, Wolfenbüttel.
Übci'setzte einige Bände d. physikal. u. me-
dicin. Abhandlungen der Berliner u. der Pe-
tersburger Academie ins Deutsche.
MünohoWj Karl Dioterich von.
— Dr. Phil., Prof. cxtr. d. Philosophie an
d. Univ. zu Jena von 4 8 4 0 bis 4 818, dann
Prof. ord. d. Astronomie, Mathematik u.
Physik an der zu Bonn (G. SJ (N) (GJPJ,
geb. 4 778, Potsdam,
gest. 4 836, Apr. 30, Bonn.
Do trajectoriis geometricis atque earum cum
trajcctoriis orthogonalibus congruentia, ob-
serv. quaedam, 4°, Halae 4 840. Grundlehren
d. ebenen u. sphär. Trigonometrie, 4826. —
Nachrichten von d. Jenaer Sternwarte (v. Zach,
Monatl. Corr. XXVIII, 4 84 8). — Über Ver-
secbsfachung d. Bilder durch einige islUnd.
Krystalle (OUb. Ann. XLIV, 4 84 8). Verglei-
chung mit&hnl. Versuchen von Maloa (Ib. id.).
(jber Yolta'i Fundamentalversuch (Pogg. Ann.
J, 4 824). (jbord. Musik d. Griechen (Kastner^i
Arch. HI, 4824). Bemerkk. zur Verfertigung
achromat. Ohjective (v. Lindenan und Bohnen-
berger^s Zeitschr. II, 4 84 6). Physikal. Beohb.
wührend d. Sonnenflnsterniss vom 4 9. Nov.
4846 (Ib. III, 4847). Astronom. BcN>bb. iai i
Astron. Nachr. II, 4 8S4 u. X, 48SS.
Mfinster, Sebastian. — BrstFriih
ciscaner, dann, nachdem er 4 5Ü9 zun Pro-
testantismus übergetreten, Prof. d. Theo-
logie, d. Hebräischen a. d. Mathematik an
d. Univ. zu Basel fJJ (Wd) (A),
geb. 4 489, Ingelheim, Pfalz,
gest. 4 552, Mai 23, Basel.*
Calendarium hebraYcum, 4°, Basil. 4537. Or-^
ganum uranicum et canones super novo In-'
minarium instrumento, 4^ Ib. 4534, fol. l5Si ;
Horologiographia, Ib. 4 588. Tabulae ptolemii- \
cae et appendix geographica, fol., Ib. 15(1.
Tabulae novae ad geographiam Ptoltmaai, Ib.
4 546. Cosmographia universalis, fol., Ib. 1 Sil.
Rudimente mathematica ; haec in duos di^
runtur lihros, quorum prior geometriaa tradi
principia seu prima elementa, nna cum renm
et variarum figurarom demonstratiooibiif;
posterior vero omnigenum horologiorom do-
cet delineationes, fol.. Ib. 4 554.
* An der Pest,
Mfiiiater, Georg, Graf zu. — Bayer-
scher Kammerherr; wohlhabender PriTil-
mann zu Bayreuth /"(?. 4 845^,
geb. 4 776, Febr. 47,
gest. 4 844, Dec. 23, Bayreuth.
über einige ausgezeichnete FischzKhne aosd.
Muschelkalk von Bayreuth, Bayreuth 1811.
Bemerkk. z. Kenntnissd. Belemntten, Ib. 1814.
Cber d. dunklen Kalkstein zu Hohensteia ii
Sachsen (Keferstein't Geol.-geogn. DeutscU.
VII. 4 884). Sehr viele petrefaotolog. Aufsitn \
in Leonhard und Bronn'i Jahrb. — Beitrilgai.
Petrefactenkunde, 7 Hfte. 4^ Bayreuth 1841
(posth., von W. B. B. H. Donker ediri).
Mftnflter, Emil Bertrand. —Seit
4 854 Lector d. Metallurgie an d. üniv. zo
Christiania (NFL) fOrJ,
geb. 4 8 4 6, Jan. 4 0, Drammen.
Bidrag til Beslemmelsen af ThrondhjemsMid-
deltemperatur (Nyt Mag. f. Naturvidensk. 111,
4 842). Meteorolog. Observationer paa Cbri'
stianias Observatorium (Ib. IV, 4845). Omn-
terende Bläsemaskiner (Ib. VI, 4854). Oa
amorph Svovl (Ib. id.).
Mfinter, Friedrich.* — Dr. Theol.,
Prof. d. Theologie an d. üniv. zu Kopen-
hagen seit 1790 und Bischof von Seeland
seit 4 808. Mitgl. d. königl. DSn. Gesellscb.
d. Wiss. seit 4 798 (NJ (E),
geb. 4 764, Oct. 4 4, Gotha,
gest. 4 830, Apr. 9, Kopenhagen.
Sammenligning imellem de Gamles Baetylier
og de i nyere Tider fra Himlen nedüaklMde
Stene (Danske Selsk. Skrlfter, 8<i« Raekka, iH.
4 805; auch OUb. Ann. XXI, 4 805). — Archia-
logisches usw.
* Friedrieh Christian Karl Hviarleh ii(i)>
Münxing
Holder.
234
riagi E . . . P . . . — Bergratb, erst
Dbergischen, dann in badenschen
, zuletzt pensionirt (G, 1853^^
1853, Jan. 29, Karlsruhe.
. d. Saline zu DürreDberg, 8<», Frei-
•
lety Pierre. — Ingenieur und
8r d. Königs von Frankreich (JJ,
1591, Oct. 7, Dijon,
1669, Sept. 18, ....
cinq ordres d'architecture . . .
rioh, Johann August. —
3r d. Ifathematik und Physik am
;hen Gymnas. zu Königsberg in
(Or),
1799, Febr. 20, Skaisgirren, Lit-
thauen, (
4 858, Apr. 25, Königsberg,
d. Schwingungen d. Flächen (Schul-
Königsberg 1837. (jber Aufgaben-
jen, 8Mb. 1841. Überd. Malfatti-
iem, 4°, Ib. 18 . .
OP, GerardusJohannes. —
Prof. d. Chemie an d. Univ. zu
eit 18 40, früher seit 1827 Lector
Jicin-Schule zu Rotterdam, auch
zt daselbt (Or),
1802, Dec. 27, Utrecht,
itio de aquis Rheno-Trajectanis, 8"*,
d Rhen. 1824. Diss. inaug. de opio
incipiis, 8", Ib. 4 825. Leerboekvoor
ige werktuigkunde, 2 Deel 8", Rot-
32 — 35. Scbeikundig onderzoek van
dubbeling der schepen gebruikt, 4°,
1836. D^ van Chinesische en Java-
Rotterd. 1836. Proeve eener alge-
lysiologische Scheikunde, 10 Stuk-
[b. 1843—50 (Deutsch von J. Mole-
Lief. 8^ Heidelberg 1844— 47; von
bnedermaiin und Limpricht, mit Zu-
n Verfasser, 14 Lief. 8<*, Braunschw.
. Het streven der stof naar harmo-
lotterd. 1844. Redevoering over de
wereld etc., 8°, Ib. 1846 De wijn
ig beschouwd, S«, Ib. 1855 (Deutsch
ens, Leipz. 1856). — Gab heraus:
agen tot de natuurkundigo
bappen ; mit H. C. van Hall und
7 Bde. 8^ Amsterd. 1826— 32 [Darin
Over het acidum rosacicum en een
»etzelve vervaardigd (I, 1826). Over
liding van meconiumzure Morphin
Over eenige verschijnselen bij de
l van Buskruid vaar te nemen (II,
er eene veiligheidskap bij brand (III,
)r scheikundigo nomenclatur (Ib. id .).
van het water van de Gelderscbe
id.). Over de Veiligbeidsbuis bij den
igen Stoomtoestel (IV, 1829). Over
Dg van Bromium (Ib. id.). Over de
Electriciteit der metalen in vioiestoffen gedom-
peld (V, 1830). Over den invioed der tempe-
ratur op de geleiding der Electriciteit door
vaste geleiders (Ib. id.). Over artesiaansche put-
ten (Ib. id.). Over eene bereiding van schoone
groote krislallen van sulphas cupro-ammonia-
calis (Ib. id.). Over de herleiding van ijzer op
den natten weg (Ib. id.). Over dierlijke kool
met geleistof bedeeld (VI, 1881). Over den py-
rophorus van Kare (Vir, 1882). Scbeikundig
onderzoek van de buid der vruchten (Ib. id.)].
— 2) Natuur-en scheikundigArchief;
vom 4. Bande an mit W. Wenckebach, 6 Bde.
8°, Rotterd. u. Leyden 1838—38 [Darin von
ihm : Scbeikundig onderzoek van eenige Stof-
fen van Cholera-zieken (1, 1833). Over de be-
weging, die potassium op kwik volbrengt (Ib.
id.). Natuur- en scbeikundig onderzoek naar
de dienst der vloiestof in galvanische toeslel-
ien; 2 Abhh. (Ib. id.). Over het kristalliseren
van eenige moeijelijk te kristalliseren zouten
(Ib. id.). Indigo voor technisch gebruik on-
derzocbt (Ib. id.). Onderzoek naar de kleuren,
kleurstoffen en kleursverand'ringen (II, 1834).
Werking van lodium en Bromium op Carbu-
retum sulphuris (Ib. id.). Bereiding van Car-
buretum sulphuris (Ib. id.). Over den invioed
van de zamenstelling van het zink op de ont-
wikkelde electriciteit door hetzelve (Ib. id.).
Over wit en rood phosphorusoxyde (Ib. id.).
Ontleding van eenige soorten Smyrna's Opium
(Ib. id.). Elektro-magnetische proeven (III,
1835). Over het bederrwerend vermögen van
sublimaat voor hout (Ib. id.). Scbeikundig
onderzoek van zijde (Ib. id.). D° van Chine-
sische en Java-tbce (Ib. id.). Ontleding der
bassorine, door roosting van arabische gom
bereid (Ib. id.). Over eenen toestel ter bepa-
ling der stickstof in organische zelfstandighe-
den (IV, 1836). Nog iets over theine (Ib. id.).
Over de zamenstelling van eenige etherische
oliän van cinnamomum-soorten (Ib. id.). Za-
menstelling der ijzerets van Deventer (Ib. id.).
Ontleding van vezelstof, eiwitstof en geleistof
van verschillende dieren, en scbeikundig on-
derzoek van zijde (Ib. id.). Vergelijking van
vezelstof met eiwitstof (Ib. id.). Ontleding van
eene ontstekingskorst, eenen hartpolijp en een
schijnvlies (Ib. id.). Opmerking over de za-
menstelling des bloeds (Ib. id.). Ontleding van
Deventer ijzer (V, 1837). D° van wei uit een
waterhoofd (Ib. id.). D» van eenige soorten
van zout (Ib. id.). Over de digtheid van het
zeewater op verschillende plaatsen van de
Oceaan (Ib. id.). Over het zoutgebalte van het
zeewater van den Oceaan (Ib. id.). Over de
zamenstelling der albuminaten (Ib. id.). Over
de eigenschappen en de zamenstelling van
eenige Oenantbaten (Ib. id.). Over het vergif
van den Javaansche Upasboom (Ib. id.). Over
stearoptena van Foelie-, Majoraan-, Citroen-
en Bergamot-olie, over Foelie- en Campher-
olie (Ib. id.). Over suipbas cupro-ammonia-
calis (Ib. id.). Over het Chondrin (Ib. id.).
Over Coffeine en Tbeine (Ib. id.). Over de za-
menstelling van geleizuur en geleistoffe, van
lerscbe mos-gelei, van plantenslijm van kwee-
pitten, lijnzaad, althaea, saleb, tragacaothgom
KnlgnT«
1599, USrz M, Harliiigen,
*6*7, Febr. U
Erave, Consiantia John
, Lord. — VoD I7G5 an Fregat-
n in d. brittiscl). Marine [als Capl.
) ; niehrmal.s Parlamenismitglied,
1777) Commissar d. Admiralität,
r Rath und (78*, als Lord Mul-
Peer von Grossbrillannien (B)
1734, Hai 30, Irland,'
I79i, Oct. 10, Liillich."
if B voyagc, underlaken Anno 1773,
of His MajMly. for makinR discove-
rds the North Pole, 4°, London *77t
vonSagel, Bera 1777).
K,...{Th); i'U, Mii:in(CZ).
rs2,OeL10M)(r»)(Cj:).
er, John, s. Uüller.
edo, Ambrogio. — Von 1794
ProL d. Halhemalik an d. Univ.
a, dann Nilgl. d. Collegiums d.
lisch- pbilosoph. FacaltSl und seit
Isident desselben. Mitgl. d. Ligu-
nsliluls (Maj. IJ,
(755, Win 30, Genua,*
1840, Febr. in— !E, Genua.
elodo di suppllrealla mancazza del
■ navi^Bzione per mezzo della pres-
' almosfera contro il vacuo (Gelesen
.igur. lostit). Uetodo per nervirsi
letro BUl mare (D°lgOS), Sul calcolo
ilita ipergeoruetricbe [Mem, dell' Istit.
19). Memoria delle aerie infiaite a
jntinui per la soluzione delJe equa-
8(S;. Mem, sullocurve ipergeome-
m. dell' Imperiale Accad. di Genoa,
I celeritä cominunicale ad una mac-
a pressione dell' atmosfera conlro II
la pompa.
», M>i 30 {Ol. l).
ealhaler, Johann Jacob. —
Dachbinder, später Hechanicus u.
L.Sch.nj (MB. 1846 u. 184?;,
1729, . . . Langenthai, Cant. Bern,
1813,
I RchoD 1773 Mikroskope, die selbst
MchHttt wurden (Journ. helvetique,
nie DmsJ. 1778 sehr wirksame Elek-
hinen u, Elektro|ihore au« eigends
<rtigtem Papier dar.
len, Jacob. — Dr. Med., von
1789 Hausarzt des Grafen Bern-
Kopenhagen, Gpäier'Pfaysicus d.
l Pinneberg u. d. Grafsch. Ranzau
in, zuletzt pract. Arzt u. Sladt-
Kimoke. 23S
phygicus in Allona. Hilgl. d. DÜn. GeselUch.
d. Wiss. seit (789 (NK) (SC),
geb. 173T, Aug. 13, Hamburg,
gest. <8I9, Juni 10, Allona.
Om Piinpslenens Oprindelse og hede Vand-
dunslers Kran under Jorden (Denske Selsh.
Skrift. Nya Seml. IV, 1793).
MlUiok«, Georg Wilhelm. — Dr.
Phil.. Prof. ord. d. Physik erst an d. Univ.
zu Harburg von IBIO bis 18(7 und seit-
dem an der zu Heidelberg; vorher Inspe-
ctor am Georgianuin in Hannover fOr) (G.
(847; (N) /Hall. LiU.'Zeü. ISlOu. (817^
geb. )77S, Nov. S8, Hillingsfeld bei
Hameln,
gesl. fS47, OcU <7, Grosskmehlen.*
Syslem d, alomistisch. Physik usw., S°, Han-
nov. 1809. Grundlinien d. pract. Rechnungs-
arten, Ib. (Sil. Physikal. u. kosmolog. Ab-
handlungen zum Erlernen d. Natudehre, 11°,
Giess. iSM. (Jber d. Schiesspulver, seine Be-
slandlbeile usw., 8°, Marburg 1817. Anfangs-
gründe d. Nalurlehre, 1 Ablh. 8°, Heidelberg
4819—30. Aafangsgr. d. malhemat. u. phys.
Geographie, 8°, Ib 1810. Die ersten Elemente
d. gessmmt. Nalurlehre, 8°, tb, 1815, 1. Aufl.
1839. Handbuch d. Nalurlehre, S Bde. 8», Ib.
1829. Mit Bnwdes, ßmeUn, Somar, F&ff und
LittTOw: Oehlet'i Physikal. Wörterbuch, neu
bearbeitet, t\ Bde. 8°, Leipi. 1815-4G. Ver-
handl. ler beanlwoarding der vraag : Welke is
de oorzeak, dal de groel der planten veel ster-
ker door den regen hevorderd wordt, dann
door het begielen met regen-, wel-, rivier- ot
);rBchtwatar (Verhandl Maatschapp. Haerlem.
Vtll, 1817. Gekränte Preisschrin). Über d.
Ausdehn. d. tropfbar. Flüssigk. durch d. War-
me {ilirn. Acad. Pelersb. Sav. etr. I, IBS1.
Gekrönte Prelsscbrifl) . — über e. Erschein,
beim Erhitz, d. Wasaera durch Dampf n. Über
Uberaühl. Regenbogen [OUb. Aon. XXIll, 4806).
Über d. Wiedererzeug, d. SauerstolTs d. itmo-
sphar.Lun{Ib.XXXni,l8oeu. XXXIV, 1819).
MerkwUrd. eiektr. Versuch (Ib. XLI. ISO),
tb. Luftpumpen, Barometer, Ueasungen durch
Schall, Itlondhof [tb. XLIl. 1811], therd. Fort-
pflanzung d. Schalls durch Wasser (Ib. XL VIII,
IBM). (IberLichlpolarisIrungu. Fixiiatd.Sied-
puncts (Ib. LVU, 18IT). Einfache WitleruDgs-
regel |lb. LXV. IBID). Über Lichlpolarislrung
u. d. 0 e ri le d'schen Versuch (Ib. LXVI, 1 810).
Über Luftpumpen u. Danlell'sche Hygrome-
ter (Ib. LXVIII, (8)1). Versuche über d. Elek-
tromagnetismus (Ib. LXX u. LXXI, 1 8)1). Ober
d. hei OvelgOnne gefundene angebl. Meteor-
masse (Ib. LXXIII, ISIS). — Ober ElasticitHt
u. DIcfatigk. d. DHmpfe [Sohweigg. Journ. XXII,
1818; aus d. Pbysikal. Abhb., GiesB. (81S).
Fapin's Digestar verbessert (Ib. XXIII, 1818).
Hypothesen z. ErklBr. einiger rülhselbaft. Na-
lurphanomene (Ih. XXV, 18(9). Über sub-
jective Farben d. geerbte Schalten (Ib XXX.
1810), Über Elekiricitats- a. Wurmelehre (Ib.
Id.). t]berUeleoratelDe(Ib. Id.). Uberd.Auf
235
Mulerins
Mnlerius.
elr. II). i(l/. Over proteine en hare verhin-
«liii^'on en orilleiIini;«prcuIucteri VI, Is.js .
Osvv Je zarncnslellini: van clicnHlrin «mi _ •'.
liiia II) i<i '. Ir van arabisch ijt.in '■
I)' van hol was Ih. id.). Over «i«- «•• '.
jioltH'.sijes IIi. ifl.);. — 3! Uli-:
s «'i I» II c e s p h y s i (j u 0 s e l n .« s •
N «MM- lau de; mit F. A. W. M"i. •
Wenckebach, 1 vol. u. i Ii\r. s
— »0 Darin von ihm : Sur l<i ü
(IN39 . Sur la nuiliere prin.
•11).,. Sur quel«|ues conilnn.
t«'ine II). . Gomposilion •!
line ;II) }. Sur la phlni::
nialiere cnloranle du sai:
sinesdcla tourbedb . i
el de iielaline :1b.;. Sn-
tfine du cryslallin I!«
eldcoanelle fib.). C-
de filouib Ib.). Sni
de plornb (Ib.i. Cli
l'acide nitro-ben/
sur quelques .su!
ptTJences .sur I«'-
Xalure de lürh-
kund i;4e On . ^^^.
Iiel Labor -.-r^ " ...j, ' ';/'.
dum«'!
1 1
'Darin von
Onderzoek
van eeni;:-
('hondrir
Ib. id.
Moutwi
tuurku
kundc
Atoll'
hitti-
Mal
Vn
PI.
b<
i
1
^tn^^^'^'!\'f
J d.
. '• ■., v.iiiirf"'*''-
- .'Cr leilunP" f»-
..' '. '.i,r..rli'"'««-
••'• "'f : II. VXXIf.
• . • =■ ■;'•'*« rkungs-
; ...r.l r"57v,)833:. Auf-
im J"a" B'»"*'^**\-
I ^* ■ ^ 1)01* • "
||l««»»**f:irIn.lion(l779iun.lCoin-
.(iil«'-"' ,
/i- '' "i'r'is Musoios l)ei \
a-
Ipiicia,
, ,700. Jub' 19, Madrid.
•*■ iplNae^«» Mundo, Toni. I. Ma.Irid
ni-^'**7li,,forIicssd. i. Thoil in» Manu.script .
*''*^nioZ :Mimyos;>, Gomniiiu». —
I VnllH "»««'k »• *i. llobriii.srhen iMst
nrnf- "• *
/öOv« • • •
jj percipiemiam
.Li facuUate« neces-
,56. Libri) del nuevo
,'oäese haceui eli:., »",
.,, Johann. - - Caiioni-
"/'/abeirn, gosl. Iö03, . . .
• .]i5lellis sumpla . . .
|,Johannes von. — Dr.Med.
\ ^^^/rCanonicus und seit 169! Prof
/^wi,'jk u. Malbemalik am CJyinn. zu Zu-
' i, /eitlang f^eiucin.sam mit H. Hotlin-
,J.* xMili,'!. d. Lcoi)oldin. Academie sei
"ll^] LSLS) r/\a, fjj (A .
geb. 1645 Zürich,
i^ost. 1733, Jan. 12, Zürich.
Soicntiae naturalis s. physicac compendiurr
- / Tifiur. 4 694. Sy.slenia physirae cxperimeata
lis'^intejirani naluram illustrans etc., Ib. <7o
J-U. Letter on the icy and crystallin moun
lains of Ilolvetia (Phil. Tr. 1669 . Do qinbus
dam lapidibus (iguratis Ilelvctiae iMiscel
Acad. Nat. Cur. Decas III, 1697— 98 . - Ho
tanisches u. Medicinisches.
Murohison, SirHodcrick FmptM'
— Privatmann in London , früher Ollici«*
in d. hrill. Armee und als solcher «len KriOi
in Spanion mitmachend. Mitj;!. d. Roy. So
ciety {.seit ISäfP, d. Geoln^^ical n. Geoi:ra
phical Society, auch Präsident der letzteroi
seit 18.') I . Jetzt General-Director d. ijeoloa
Aufnahme von Grossbrittannien Ür^,
t;eh. 1792, Febr. 19, Jaradale, \\yy>>
.shire, Scholll
Outline (»f tlie geolojzy ot Ihe Neiiihbourh«»»
of Chellenbam, s". Cheltenh. rs3;. D" am
mented l»y J. Buckman aml H. E. Stricklaw
S", L«»n(l.'t845. (ieoloiiy of the Cnunlit'S ■
Salr.p. Ilerelord, Uadnor. .Montiiomery, Hrtvl
n«>ck. Caermartben, .Mtuimouth. Worcosl«
and C.lnuce.sler etc., Ib. ISS.'i. The sduri.
SV Stern, founded on {zeoloizical reseanhe>
thecountiesofSalop, Ilerelord, Badnor. M<'n
^onjery elc , 4", Ib. 1839. ('.e(doi;\ of Ru5;>
in Euriipc and tbe Tralian .Mountains ; nnt
de Vei-neuil und (iraf A. v. Keyserling. V , 1
1S45 |)eul>tb \on G. Leonhard, Slutl;; IS
- 4 8 . On the i;eol(»i;ical structure uf the Al|
Apennins and (iarpathians, so. Ib. 1849: Deuts
Nou G. Leonhard, Stutlj;. 1850 . — l eher 1
Aufsätze ue(»l<»i:isi'lien und pelrefactolo/iscl
Inhalts in d. Transact. of the (icolojr. Socie
im yuarterly Journ. dieser riesell>chrt:"l,
Jouni. of the Geojir. Soc, Philos. Maj;az. u«
Murdoch (Munloche, Murdock . l
trick. -- Geistlicher, in London wo!
Xnrdoeh —
-Royal Society seit 1716
ihnt ligiire,
irura per
Knrphy.
242
lurdooh (Murdoct), William. —
■■■■ul Ind. HascbinenTabrik von Boul-
II und Walt zu Soho in StalTordsliire
'«I 1776 oder 1777 bis 1830, wo er sich
ucb einem benachbarten Orte zurückzog.
*W.d. Roy. Society of Edinburgh fMuir-
ki^tLifeofJ. Watt, 8', Lond. 1858;,
geb. nst, . . . BelJow Hill,»
gest. t839, . . , unweit Sobo."
<>■ KcouQl of tfae BppllCBtion of Ihe cas from
*•! lo «coDomical purposa» (Phil. Tr. ISOB.
•Ji. baiclianigte sieb »chon seit I7B« mit
w Anwendung des Steinkobleagsses als Be-
•■elilungsinitlels, und machte 17 98 den or-
Mn Venuch in ftröuerem HaefiMtaba, indem
Jd« Fabrikgebäude von Bonlton und Watt
■ml beleuchtet«. Er musa deshalb als ErQn-
•irdieMrBeleuehiungiiweise betrachtet wer-
JM. aogeachtet dies« Gas und seine Leucht-
WI»cboBB.dMr(l«8)), C]»yt<m H7I81. dem
BnrM Llandlrnff (l?!?) und Lord CoEhnne
|DBadonaldj im J, 478« bekannt war. M. hat
■« BMli um die Vervollkommnung und An-
«aadung der Dampfmaschine manniKFachver-
wal gemacbt [verKl. OUb. Ann. XXII, S. S4]).
' >»OM CnainKk, Ajnhln, ScfantUind
l>fntaBiaUiiiidiwonh»bni Baut tau B.WXI.
, Friedrich Wilbelm
löinsl. — Dr.Phil., von 1796 bis (798
^inidocent an d. Univ. lu Götlingen, dann
•»B 1799 bis 1801 eine Reise nach der
lirtei n. Kleinasien unternehmend; spa-
Ht Buler d. w«slphai. Regierung Redacteur
iVeslphai. Honiteurs, Bibliolbekar am
■weum io Cassel u. PrBfecturrath d. Ful-
^parlementa ; von nun an als politischer
■■ pnblicisliscber Scbrinsleller folgwcise in
fnnkfurt a. M., Bern u. Cassel lebend, viel
"t Beisen and mannigfach In politische
■Halel verwickelt fP) fSt) (CLj (G. 1 8S4;,
geb. (779, Dec. 7, Caaael, Kurhess.,'
lest, tisa, Not. 19, Caisel.
r*||iBderrr, Bmd»Srt«rbieh tt.
Intef^tio farmalae valde compllcatae, t*,
GoIlinR, IT9S. Diss. apecimen hisloriae atque
princlpiiirum calculi,'queni vocant variatio-
num, dislens, K-. Ib. (798. Ahhandl. über d.
BeweRunu eines diiri'li eine beiieliiKe Anzahl
Kriifle fiel riehen eil Körpcrsynlenis, k", Cassel
t79it. Leber Lagrange'a Meihnde, alle Glei-
chunßon durch NilbcrunK mittelst Reiben nut-
zulüscn. Götting. 1708. Versuch einer histo-
risch-chronnlnfi. Bililio^raphie d. Mafmelis-
niug, Casael 1 797. Construclio Keoeralis Turuiu-
lamm diür. d-'i^AJ^ p^! seusolulio pro-
hlemalis dalis bis aequationibus investigare
vBlorom ipsius -, S°, Gott. 1797. LellreäUr.
(mj-
La Gnuigfl sur 1a thtiorte des Tonctions, t°, Ib.
1797. Bibliotheca mathemalica oder Lilere-
tur d. malbeniBt. |mechan., optisch.) Wisien-
schaflan, S Bde, B", Leipi. <797— 180S. Ge-
schichle d. Physik, 1. Bd. 8". Gölt. 1798—99.
Novae disquisiliones aoalyticae, t° Ib. t79B,
System d. Elemente d. allgem. Grüssen lehre,
K", Lemi;o 1798. — Ilaben d. Sonne, d. Mond
u. die ubrt|ien HimmelskOrpereine Atmosphäre
oder nicht? (Gran'! Neu. Journ. III, 1796).
Benb. von Wai^ter hosen auf d. millellünd. Meere
(OUb. Ann. XII, iMi). Ober d. Altraclion bei
d. Cohdsion (Ib. XVI, fSat). Cbar lehendi)<e
in hariaMassen einfteschloss. gefundeoe Thiere
(LiehtuibgiK und Taigt'! Mag XI, St. t. 1 796).
Über e. astronom, frolilom, welches TToho de
Brahe dem Land^raten Wilhelm IV. zur Auf-
lOs. übersandle [JniU, Hess. ncnkvürdJKk. IV).
^ tlberselz. von Lagrsage'a MCcanique ana-
lytique (1 797{ und Alliz'i Thi^orie de l'univers
(1817). — Staatawissenschaft liebes a. A.
• jpb. 1779, D«. T (Ct).
Maria (Huris), s. Heurs.
Mnrpliri Patrick. — Dr. Theol.,
Mitgl. d. Roy. Society fG. \%i»).
geb gest. 1847, Doc. 1, London.
Ad inquiry inio Ihe nature and causea ormiaa-
mataetc., Lond. IBIS. Rudimeutsof Ihe pri-
ma ry forces of gravi ly, magDelismandclecIri-
city lo their agency ot Ihe hesvenly bodies,
8°. Ib. 1BI0. A weatbcr almanac on scienliftc
principles, Ib. tSBS^47. Meteorotogy, congi-
derated lo ils conne^^ion with Ihe sitronoiny,
climale and the i;eographical dislribution of
auimals aod planis. Ib. 1848, Astronomical
aphorisms or Theory of nature, 11°, Ib. 1847.
Murphy, Robert. — Geistlicher,
Fellow des Goiivillc- und Cnjus-Collcge in
Cambridge; Examinator in d. Mulhenintlk
u. Physik an d, Loniion-University. Mitgl.
d. Cambridge Phil. Society u. d. Roy. Soc.
in London (G. \%iZ} (An.F.f. f%i3,l.
geb County Cork, Ir-
land,
gest. 184.1, HUrz II
PrlDCiplesorthetheoriesorclecIricity, healaml
molecularaetioDS, 8>, Cambridge 1881—87. Un
16
94a
Hnrr
' Ittugravi
Itin Roneml propertiei of daflniie InUftrals (Tr..
CiiiiihrlMda I'liil. Hoo. III, pt. \\l. 1611). On.
Ili* romilutlnn nf nlRihtalo equalloni (Ib. IV,
tNii). On th« invemn mclhoil ofdellnite ia-
Icunlri ; <lral AMianitll. (III. IV et V, pl. II et
Itl, iHlt — RR). On ollminulloii helween an in-
ilndiille niimtier al iinknuwn quanKlIea (Ib. V,
|)l, I, tNit). On Ihe ranolntlon of eqiiallona In
llnll« ililTcrnnca* (Ih. VI, pl. 1. 1886). Analysis
«rihaniiil)t<ir»iiiinli»nH |l>lill Tr <SBT, pt. I).
Dn Ihn tliPiiry til atinlylU'al niierBlInnti (Ib. Id.
)it ll|, — Oll llia mnl« (ir pitiiul|i)ti!(|Phil. Mag.
Kor 111, Viil. II, INHAj. Oll Ibe r«nl functlons
i>ritiiNK<tiiiry ipiaiiUllo« (Ib. Id ). Od eloclriCBl
hilliipiii'i* ilb. Id.). Oll » iicw (hdoroni In ana-
lynla (Ib X, 4HX7). On rMnnuiilnr Torces (Ib.
td ). Oll an rtrnr nl FoBitar in bis ^Analyse
itf» c>i|ii«ll«i(ii< t1l>. XI, <817). On thfl ronis
»r <><)iiallon» (Ib. fi).). On primitive radicm
(Ib \IX, I KH). Cnlcnlalliins of lotnritbms by
m*an* of alticbraio rmcllon» Ilb, iit.), On tbe
Rlntivüphvnc r«rrt>cllnn (Ib. XX. iRti).
NktTi Cliriülopli üollMcb von.
— Nnrb violiahrin'^m Auronlliüll in Hol-
laDil. Ki))!l.ii)tl. FrAnkrctfli u. Ilatien. von
1**8 all \Vaa)iamln)aiiii in Nürnberg (AJ,
|{i>h. 1*3.1. Aug. (>. Ntlmbor«.
RMl. I8H, Apr. 8, Nümborjt.
IHiiUimiil. (i*M'hi'-hl«il. portu(rt«si«chen Ril-
\tm »Mtim Batoim, !f. Nilmb. lIJS. S. Aafl.
IVrt« n. liiniMhHiv ***'. Lil*r«ri«b« Saoh-
rti-hten ». (i»n-hichl« d. soite». (»tldnwcbws.
8*. Wip« •»#>. — Vi^ HiMoriM-h««, AbU-
4nan<>~h««. Tiip.'^Mpfc"*'"'*«' «***•
|««rr»y, « i 0 h» rJ. — Propst lu Diib-
)in. xoHicr l.ohn^r •). r))iUKitt)thi« u. M»-
itwmMit. .^*s»■H^*l Ruf -4 .
jft-h C!*; pcsi, I TS?. Juni 1*
i>n )W ■a»^'* f<>ri(« for Uir cak-uUiKMi of
l.'^ariihm« rirans*<t Irvh A«4 IX. !*•»■
v4,* — riitic^lSls-AiHMbHw u. bT^
(JPS4 <S!S \.^» I. tiMiin*;«».
•t, TTtmnmtier^ J.^^,^Ml. « A Mwtin i A|«<>-
»lvt.*'r herein* riTi Mf,i. IVi«*-*la»Ä
M«IT«T, J .- 1 r,' ■ - I>r r»n: , rr*f
Ih
i S- Ih -st *" Mlil -J»*
241
Ihe earlh [Transact. Edinb. Soc. VII, 1»|).
Analyllt of Ihe'^roinera) waten ofCromlli ind
or l'iiceithly IIb. VIII, isnj. ObüervalioD» an
Ihc nre-Ainp otcoal mlnes, v'ith a plan dt
li;;lilin|; mines so as to guard againit ita eipt»-
>\aas (Ib. id.). Aq anatysis of sea water, viHi
oliserrations on the anelyaii of sall-brines (It).
id }. A general forroula fortheanalysisornil-
npral walerg (Ib. id.). Eiperimeola an mnrii-
ilc acid ga», and on aome subjecis on cba-
micHl theory (Ib. id.], Expr, and remarkton
thc pjsaege of heat through fluids downwanli
elc. (KioholiOB'tJourn. I, fB03). Bipr. od Uie
Inin^inission of heat dowowarda througb [De^
i'Ury and through oil, containsd in vctstbol
ice illi. id.], Description of an improvemtil
ot Wonlfa'« apparatus (Ib. 111, iSOtJ. Bip,
nn tbe nature of oii-mnriatic ncid and ftt r*-
^Hlion 10 muriatic acld (Ib. XXVII], 1»l).
K\pr 0J1 Ihe alkaliDB melalloids (Ib. id.}. Ol
the iiulur«ofoii-murialicacid (Ib. id. elXXlX
piXXX, 1811; gegen H. DavT). Kipr. oo ini-
rialic acld (Ib. XXXI. 1813}. On tbe eiiilMCi
nf wster in muriale of ammonia, fonned li;
thf ctimbinalioD of mnrialic acid aad amaw-
niacal gai (Ib. XXXII.ISIl]. On tbeeiisteio
i>r roinbined water in mariatic acid gai (Dt.
\\\[V, laO). — On tbedi■colo^BlioaofHl-
^.'^ l>v ■ hanl-boited «fg (TOlaek, Pbil. U«
XI.IIl. I8U;. On iod (Ib. id.). Oo eleetnoj
phcnomena (Ib. XLV, ISIS). On Sir VjmftJ
IU'rj''f aafe lamp aad on flnids [Ib. XLVHt
idlC On Haine !lb. id.]. On aafely lanpi,
and Ihe bartier lenned by the wirn pim
a^inst Ihe passa^ofBame ilb. id.). Ob n-
ncm KtracUir; snhctUKca by meanaoflk*
.>i,i-hy4Tt<^n blow pipe (Ib. XLIX. 1I1T}. Oa
Ihe Ump for li^üng omI niaet ;lb. id). -
.Mi(<^a* ia ThaHavi'B Aaa. of Phil.
__Ba«h. — Esqnir«. SeilUlt
MiUi. A. Rov~ Society n E^GbImus fJm.i.
«b, i:S« €««■».
;r'>i. i$*f. nn i. London.
Hr..;..rh->.a: MtCiivii) wf Jatwirarte^ awl lianb
II I :>A». *14>1 If. IM* P> ■■ AsiM, I Ml.
<s?t IV in AMin». < «nl . «tn. Emejd»-
^c...» tt'. iMifnjA} MC. t Tot. «*, LdMM
*^»• Tlw fwitär «•*« anti refrinnt.; aul J-Ial-
i» iin£ SL teMMK. »f Eiiir.h IUI dar
Filmh i:B>iiT>«4 Ijhrwrr fptibru; .
, SaniBel. — Dr. IM-
km Tt T^-nnr Bit^ i. Km. St
2ih
Umhat
Miuschenbroek.
246
tesoos for disMDtiDg from tfae reporl of the
ommiUea appoiqted to coosider of Mr. Wil-
OD'f eiperiments (überBUtsableiter), iDclud-
lg remarks od some experiroento- exhibited
fUiM (Phil. Tr. 1778). — Medioinisches
. Pfaifologiscfaes.
Hvshety David. — Besitzer grosser
isen werke in Monmoutbsbire, früber bei
m Clyde-Works and den Calder-Works
,>schSftigt (G,\%nj,
geb
gest. 4847, Juni 4 3, Monmouthsbire.
I tbe principles of Steel and iron (Tilloeh's
il. Mag. II, 4 798). Uistorical remarks rela-
e to the manufacture of iron and steel in
eat Britain (Ib. id.). On tbe materials used
* manufacturing cast iron (Ib. III, 4 799). On
) compooeot parts of iroo-stones (Ib. id.).
I tbe primary ores of iron (Ib. id.). On tbe
laying of iron-ores and iron-stones by fu-
»0 (Ib. IV et V, 4 799). Descript. of a blast-
rnace for smelting iron from the ore etc.
K V, 1799). On tbe production of cast-iron
X (Ib. id.). On the relative proportions of
al aod iroD-stones used at the blast-furna-
s (Ib. id.). Od the various effects produced
' the natura, compression and velocity of
d air used in the blast-furnace (Ib. VI, 4 800).
»cript. of an air- and a water-vauli em-
oyed to equalize the discbargo of air into a
ast-famace(Ib.id.). On the origin and pro-
eia of the manufacture of pig-iron with pit-
»al (Ib. VII. 4800). On the conversion of iron
I Steel by meansofthediamond (Ib. XI, 4802).
n CUmat'i oew process for making cast steel
om kwr iron by roeans of the decompositfon
fcarbonie acid (Ib. XII, 480S). On the fusion
f Qialleable troo wiih various klnds of glass
ib. id.). On the diflTerent proportions of car-
oa, wich constiUite the various qualities of
rade iron and steel (Ib. XIII, 4 802). Exprm.
a eharcoal exposed to high degrees of heat
■ dose vessels (Ib. id.). On tbe kinds of air-
irnaces employed in iron founderies etc. (Ib.
CY, 4808). On shrinkage and expansion of
ntiron (Ib. XVIII, 4 804). Exprm. to ascer-
>io, whether there exist any affinity betwixt
irboo and clay, lime aod silex, separat! y or
• Compounds united with the oxide of iron
m forming iroo ores and ironslones (Ib. XIX
«XX, 4 804 ; XXI, 4805). On coals and coaks
ft. XXXII, 4 808). On certain points connected
nth the superposition of tfae strata of England
Ib. XL, 484 t). On alloying iron with manga-
isse (Ib. XLIX, 484 7). On the origin and dis-
avery of iron (Ib. LX, 48M). On the origine
I blast farnacea (Ib. id.). On the cristallisa-
lOB of cast iron (Ib. LXI, 4 823). — On the
ncticability of alloying iron and copper (Phil,
lag. Ser. III, Vol. VI, 4835). On tbe fusion and
ppearance of refined and unrefined copper
b. id.) . On tfae Immersion of copper in muria-
c acid, as a test of its durability (Ib. id.). —
sperimeotson wootz(Phil. Tr. 4 805). Sections
the coal measnres of the forest of Dean (Tra ns-
^. Geolog. 8oc. Ser. II, Vol. I, pt. II, 4824).
MuBitano, Carlo. — Pract. Arzt in
Neapel (Ni. XXXVI ; fJ),
geb. 4 635, Jan. 5, Calabria, citer.,
gest. 4 74 4, . . . . Neapel.
Pyrothecnia sopbica rerum naturalium, Neap.
4 688. Opera medica chymico-practica, s. Tru-
tina medico-chymica, 4**, Colon. Allobr. 4 704.
Mliapratt} James Sheridan. —
Dr. Phil, et Med., Prof. d. Chemie an dem
von ihm 4 848 gegründeten College of Cbe-
mistry zu Liverpool, früher Assistent d.
Chemie am University College zu London.
Von 1843 bis 4 845 in Giessen studirend
(Or),
geb. 4 824, März 8, Dublin.
Outiinesof qualitative analysis, 8"^ Lond. 4 849.
Lectures on organic chemistry (Chemical Ti-
mes, Vol. IV, 4 849). Theoret., pract. u. ana-
lyt. Chemie in Anwend. auf Künste u. Gewerbe
(Deutsch von Stohmann) , 2 Bde. 8°, Braun-
schweiR4S54 — 58. — tjber d. schwefligsaur.
Salze (Lieb.Ann.L, 4844 u.LXIV. 4847). Über
d. angebl. Erzeug, von Valeriansäure aus In-
digo u. über d. Säure, die durch Schmelzen
mit Kalihydrat aus Lycopodium entsteht (Ib.
LI, 4844). Neue ßildungsweisen d. Anilins;
mit A. W. Hofmann (Ib. LIII, 4845). Überd.
Toluidin, e. neue organ. Basis (Ib. LIV, 4 845).
Über d. Nitranilin, neues Zersetznngsproduct
d.DinitrobenzolsjIb. LVII, 4 846). (jher Aethyi-
u. Methyl-Unterschwefelsäure usw. (Ib. LXV,
4 848). beber d. Salze d. selenigen Saure (Ib.
LXX, 4849). (jberd. Lötbrohrreactionen von
Baryt. Strontian usw. (Ib.LXXlI, 4 849). Iden-
tität d. Methyl- u. Aethyl-Unterschwefelsiiure
mit Sulfmethyl- u. Sulfäthyl-Schwefelsäure
(Ib. LXXVI, 4 850). — Carmufellic acid (Pro-
ceed. Roy. Soc. Edinb III, 4 850—54). The
mineral waters of Baden-Baden (Ib. id.). Com-
bination of arsenious acid and olbumen (Chem.
Soc. Journ. IV, 4 854). The Compound result-
ing from the union of dry Chloride of Cyano^en
and ammoniacal gas (Medical Times, Vol. IX).
Analysis of the water of St. Ann's well, Mal-
vern, Worcestershire (Tr. Roy. Dublin Soc.
4 849). — Ferneres im »Lancet« 4 850—54 usw.
IHusschenbroeki JohannJoosten
van. — Mecbanicus in Leyden. Vater der
beiden Physiker Johann und Pieter (Or),
geb. 4 660, Aug. 2, Leyden,
gest. 4 707, Jan. 4 0, Leyden.
Er und sein Bruder Samuel Joosten van M.
(geb. 4 689, Juli 25, gest. 4 682) waren die ersten,
welche physikal. Instrumente (Luftpumpen,
Mikroskope, Teleskope usw.) in Holland ver-
fertigten. Der Vater von beiden, Jooit Adriaan
van M. (geb. 4 64 3, Leyden, gest. 4 691J und
selbst der Grossvnter, AryJooitenvanM. (?eb.
4589, Leyden,' gest. 4668), waren goschirkle
Gelbgiesser. Der Urgrossvater, Jooit van M.,
flüchtete in der zweiten Hülfte des 4 6. Jahr-
hunderts seines reformirten Glaubens wegen
aus Flandern nach Leyden, wo er 4 64 2 starb.
46*
w
1 : 'in. —
h-
»■■' - ■ f - - : • •
■ -d 4'
r-fl r *r — fr^^i.*
„*
'..•'.
fc»- •^»
• ■:c»..«*ni>ct.rui^ •?«' tili •»" •"
•. t
\
\
— I
V 4 r»
Vt
» - " •
^t^\. \'K\, •♦f*'. I'f. Lr"; i-*r..
MioriK'M, ;\ \,ni^ B*t iT^fS Ep:toE.e ele-
«i«jfi <'/»•!«. j*K;^*i'y*-ff.a'ii*::fiAliConiT.. j', Ib.
fh r;t( ff;if 1/04 lieh von Macnet, i \oI. V\
r#-y'l 1 '//('« /]#!'j'v.h von OottMhed, S*. Leipz.
r/4 7j !;<: riiorJo iriütitij'sii'Ji «ipenrherjta |jby-
ntf (-«, fif 4/ 90. 'f «;nt;iiriiri;i experirn^nUjruu
nwliiiHiuMri rüptorurn in .Xcca^Jcrnia del Ci-
rnnhto. V', Ih. H/Il IJier«tetzijri^f 'ler s^a^i di
Hill Ml tili n<i|HfrM?ii/o fütto rirll Accademia del
rMiiMiilfi, daniii »ri^<;hiin(:t: AdditameiiU
ml <Mft«f MiiiMilii in MMilifM aliis(]ue corporibus
vMlnli« i*l«^''if'M'U(!j' Infctitiilioiics phy.sicao, 4",
lli r/4N InlnHJiirtio ad pliiloHopliiam natu-
iiiliwii, wo! 4", II» r/O« 'l'oNtliiiiii, vonJ.La-
Inf ndlih l>(i vliiliiiH niiif;ii(;(icitt (l'hil. Tr.
1 \A^\ lUpiMiiiinnlpt iiiado oii tlio indian mop;-
iiMih' Mitnd rill r/:U, (')|is(*rviit. siir uno pa-
inllii du «idi<ll viin \\ l.nydn (M(*m. Par. 1753).
Mtii IUI ini'JiMtM« liiniiiKMu dn lorino ovale et ä
i|inMMi lil» 1 Vnil) Cnuli'liio circa ohsorvotio-
iiini hnilniiinliiH.M'MH adluIitMidan (Nov. Coinm.
PiMiop Mll. r/(iN] Molroi'idog niMd)b. in d.
MiMii Pill u riiil Ti
Muliillii-PuMchkln , Apollo, (Iraf
\ \\\\ UiiMM. (iidioiiiHM* Halli II. Kaininor-
IhMi \uvpiUvhloiit d. Hornworks-C.ollo-
X^\\\\\^ \\\ St IVIorMtuiif; Mil^il. (i. Royal
\W\ «M(\o noiu« wrtluo i|uivKsiil»oi-lmlttMu1c
•»»Mh» iO*t*M*« Vj»»> »■»*.' Ud y l'hor oiinto
|>t..i>h«« It » i«'i) d ««•dl.ipirU.uuo ,1b id Neue
bo«iM(diMV \iMMitho \\\\\ doi Daunü ,1b. id.\
^ jx. . V«rmisc
-Ä:au La J*l H tfc«rd. J
^~?9CiiilLKreo za I
— -- , .--tr * ~ i-TiisiIh*iie Vorri
^ -«i-^ i i-i?r.:=e-^r n «zirxer Zeit ab
7= J »1 >j.'ar-.:ar »'la eiauen in
»^;e ia.:**;»r-; '««rMXtiÄeii Ib."i79^,
r;ia»»a üfctr. B.ei.<p(
3«: 1 3iSiE*nii. ci^r T
-:r. ^. ix-a^a.: !£..- Frjr.aa -j ein
-»"^ r^-*n?«»j«üf :- •*S^. BJ II i
^l-^aa. p * i:i ??Xi,>co**r«iiar« b Ziok u*
'-*? 3»! : .i^ i Chnasrnm. das S
I. lÄ-^-r : P-ar.a-Aauiam» osw. I
Vf-ie Tf-si.ri,. zJi<T i Chrom ium a
-i*-*ji.. ^m.» .3 ••»♦.Bd. II. tber
.;*. r «,j.r r:riw-i B:#i5|Mtlis in Sa
snT- _: .1 L c-er i. Wirt d. Salpeli
IL- :a--:.i::i=aaar B.ei. Silber u. Qu
:*r 1 i^er i. Zcri«sc. d. chromiurosa
s«."* .= -.: X«e Versuche über d P
Aüüi^-a :b Li. - Lber Palladium.
31. m T «a« seae Verfahruogsart, das
n «.hl.*:« ScUaB-a Joorn. III, 18(
> ;.--ji«: la ■chsnc'a JonrDal.
Heinrich Ludwig. —
matfaematiker a. Prof. d. Optit zu
Si M A,
c'sl>- «ö*3 (Cassel?),
gest. 1754, Ocl. 12, (Cassel?).
Aoatomia ocali buniani, una cum str
artiDciali oder Zergliedr. d. meoschl.
usw. u. De vitris conservatoriis ac oculc
robatoriis oder von augenstärkenden ui
Ge»icLt erhalteuden Augenglttsern, S"», F
noö: 4i«, Cassel 4780 u. 4747. Bericl
verschiedn. mathemat. u. opt. Guriositä
Inventionea, welche bei H. L. Xath var
u. gefunden werden :Bresl. Sammlungeo
Mutis, Don Josö Celes^ini
Arzt des Yicekönigs Pedro Mesia (
Gerda von Neu-Granada, Prof. d. U
matik am Collegium Nuestra Sefiora de
sario zu Santa Fö de Bogota (BC),
geb. 4732, Apr. 6, Cadix,
gest. 4808, Sept. H, SLFedeBoj
Lehrte in Neu-Granada (Columbienj zuoi
Copernicanische System, baute eine I
warte u. machte astronom. Beobb. auf d
ben, beobachtete die stündl. Oscillation«
Barometers usw. — Flora von Bogota.
• yc8t. ISO«, Aug. 19 (^).
Muys, Wijer W illem. — Pr
Mathematik, Medicin, Chemie u. Botii
d. Univ. zu Franeker ii)^
f:ob. 1682, Jan. 5, Steen\('\'ckJ
Yssel,
f:est. i7ii, Apr. 19, Fraoeker.
249
Mydorge
Hagel.
250
pemeoU physices methodo matbematica de-
■^itrala, 4^ Amstelod. 17H. Disp. duae de
Btteriae Uioiiois, seu igois, caloris et lucis
Mlnra. — Mediciniscbes u. Philosophiscbes.
Mydorge, Claude. — Pariser Palri-
cier. Schatzmeister in d. Generalität von
Amiens (J) (B),
geb. 1585, Paris,
gest. 16i7, Juli .., Paris.
Prodromus catoptricorum et dioptricorum,
live GoDicomm operis etc., II Libr, fol., Pa-
ris. 1634; IV Ubr., fol., Ib. 1639, 1641, 1660.
De sectionibus comcis, Libr. IV, 4^ Ib. 1644.
Examen du livre des röcröations inatbömati-
qoes (das 16S4 unter d. Pseudonymen Namen
TiaEtten erscbien, aber den Jesuiten Lenre-
*eB zum Verf. hatte), 8^ Ib. 1639 u. 1648. —
War Mitgl. d. physikai. Gesellschaft, welcher
Imenne, Careavi, Paaoal u. A. angehörten.
Terwandte über 100000 Tblr. auf Anfertigung
voQ Fern röhren u. Brennspiegeln.
Myllu, Gottlieb Friedrich. —
lorfurstl. sächsischer Secretär und Ober-
ichüppenschreiber in Leipzig (A),
geb. 1675, Apr. 7, Halle,
gest. 1726, Aug. 6, . . . .
(lemorabilium Saxoniae subterraneae , d. i.
des unterirdischen Sachsens seltsamer Wun-
der, 1. U.S. Tbl., 4^ Leipz. 1709 u. 1718.
Huaeom s. Catalogus rerum natura lium et fos-
siliam tarn eioticarum, quam domesticarum,
8Mb. 1716.
Myllvs, Christlob. — Lebte von
1748 BD als Literat in Berlin und wollte
1753 eine naturwiss. Reise nach Amerika
QDteniehmen, starb aberauf jiem Wege da-
Inn in London (M) (Ott) (Gesellch. d, freien
Ämtern Leipz. Vi),
geb. 1722, Nov. 11, Reichenbach bei
Camenz,
gest. 1754, März 6, London.
Gedanken iiber d. Atmosphäre d. Mondes, 4^,
Namb. 1746. Versuch einer Bestimm, d. Ge-
setze d. Winde, wenn d. Erde überall mit ei-
aem tiefen Meere bedeckt wäre, 4^ Beri. 1 747
{Abj^edruckt hinter der von der Berliner Acad.
gekrönten Preisschrift d'Alembert's über den-
selben Gegenstand). Gab heraus : 1) Der Na-
tarforscher, eine Wochenschrift, 8°, Leipzig
1747—48; t) Physikai. Belustigungen (von An-
deren fortgesetzt), 80 Thle. 8<>, Berl. 1751—57
(Darin von ihm im 17. Thl. 1752: Gedanken
von d. Elektricitttt d. Donners). — Philoso-
phisches.
Myasteri Ole Hieronymus. —
Dr. Med., Ober-Arzt am Friedrichs-Hospi-
tal (1802) u. Prof. (extr. 1806, ord. 1817)
d. Medicin an d. Univ. zu Kopenhagen.
Mitgl. d. köDigl. Gesellsch. d. Wiss. da-
selbst seit 1808 (NK) (EJ,
geb. 1772, Aug. 13, Kopenhagen,
gest. 1818, Oct. 13, Kopenhagen.
Diss. inaug. de carbone, ejusdem praecipuis
connubiis etc., Havn. 1797. Pharmacologie,
1. DI., Ib. 1810. Micro-electrometriske Under-
sögelser (Danske Vid. Selsk. Skrift. Raekke III,
Dl. V. 1810). Grundträkkcn af Electricitets-
lären og Magnetismen (Skandinav. Literatur.
Selskabs Skrifter, Bd. II, 1 806). — Übersetzun-
gen aus d. Deutschen u. Französischen.
Nabod (Naibod, Naiboda). Valentin.
— Prof. d. Mathematik in CÖln; hielt sich
lange in Padua auf (JJ (IVdJ,
geb CöIn,
gest. 1593, März 3, Padua.*
Tract. de caiculaloria, numerorumque natura
s. arithmetica, 8°, Colon. 1556. Enarratio ele-
mentorum astrologicorum ex Aloabitio et aliis
Arabibus collecta, 4^ Ib. 1560 (Wegen dieser
Schrift von d. röm. Censur verdammt). Astro-
nomicorum institutionum , Libr. III, 4°, Ib.
1580. Commentatio in sphaeram loannii de
Saoroboico . . .
* Ward an diesem Tag^, schon halb Terwest, in sei-
nem Zimmer gefunden.
Nadly Giuseppe Antonio. — Prof.
adjunct. d. Astronomie am Institut von Bo-
logna (Mz.RJ,
geb Bologna,
gest. 1722, . . . Bologna.
Mit £. Maofiredi, W. C. Pari«! und O. Bondelli :
Obs. on an eclipse of the moon, Sept. 8, 1718
al Bologna (Ib. 17ä4).
Naezto, DanielEric. — Pract. Arzt
zu Umeii in Finnland. Mitgl. d. Acad. d.
Wiss. zu Stockholm fSLH),
geb. 1752, März 11, Skara,
gest. 1808, Dec. 2, Umeä.
Ncigot tili upplysning om Umea stads lä^e och
climat (Vetensk. Acad. Handl. 1798). Utdrag
af meteorologiska dagboken f. 1796 — 1806 (Ib.
1798—1808). Ny föröndring med blasrör (ib.
1803, Oehlen'i Journ. IV, 1805). — Zoolo-
gisches.
Nagel, Paul. — Rector d. Schule in
Torgau (JJ (A) (Kästner, Gesch, d. Math.
IV, 398;,
geb Leipzig,
gest. 1621, . . . Torgau.
Himmelszeichen, grosse Conjunctiones plane-
tarum superiorum und neuer Wunderstern,
so Anno 1604 den 29. Sept. erschienen, 4^
Halle 1605. Stellae prodigiosae s. cometae per
oculum triplicem observatio et explicatio, 4°,
Argeliae1619. Ander Tbeil des im J. 1618 er-
schienenen Cometen usw., 4**, Ib. 1619. Deut-
sche astrologische Practica oder Prognosticon
auf d. Jahr 1 622 usw., 4<>, Leipz. 1 620. Comple-
\
251
Vagel
Vapier.
SU
mBntum astrologiae, 4°, Halle 1620. Astrono-
miae Nageliatiae fundamentum verum et prin-
cjpia nova, in welchen durch elzlicbe Fragen
sonderliche GeheimnUs proponirt u. referirt
werden usw., 4°, Leipz. 1623.
Nagel, Joseph Anton. — Seil 4750
k. k. Hofmatheraaliker in Wien, als solcher
viele naturwiss. Reisen machend, sowohl
im Auslande als innerhalb Oesterreichs ;
seit 1772 Inspector d. physikal. Hofeabi-
nets u. Direclor d. physikal. u. mathemat.
Studiums an d. Univ. zu Wien (M)y
geb. 1717, Febr. 3, Ritlberg, Weslph.,
gesl
Ausführl. Nachricht von dem am 27. Hornung
1768 in u. um Wien erlittenen Erdbeben, 8",
Wien 1768. MathesisWolfianaetc., 8«, Ib. 1776.
Nahmmaoher, Georg Christoph.
— Candidat d. Predigtamts zu Malchin in
Mecklenburg (A) (M),
geb. 1736 etwa, . . . Rühlow, Amt Star-
gard,
gest. 1796, März 2t, Malchin..
Entziflferung einer Maschine, welche d. Lauf
d. Erde mit d. Monde u. d. Sonne abbildet
usw., 8**, Berlin u. Stralsund 1786. Mechanis-
mus d. künstl. Eleictricität, verglichen mit
elektr. Naturbegebenheiten und d. Elektrici-
tätd. Turmalins u. d. Zitteraals, 8°, Ib. 1791.
Nahays, Alexander Peter. — Dr.
Med., Prof. d. Medicin an d. Univ. zu
Utrecht. Mitglied d.Harlemmer Gesellschaft
(Verhandl. Maatsch. Hartem, XXX^ (A),
geb. 1736 etwa,
gest. 1794, Apr. 6, Utrecht.
Tractatus chemicus, continens nova quaedam
experimenta, cum basi salis marini, nilri et
aluminis, ParsI, 8"*, Amstelod. 1761. De aquae
origine ex basibus a^ris puri et inflammabilis,
Traject. ad Rhen. 1 789 (Deutsch von I. A. Sche-
rer, Wien 1790). — Verhandl. over een bij-
zonder middenzout uit de mesembryanthe-
mum crystallinum (Verhandl. van hetUtregtsch
Genootsch. IV). Verhandl. over den waren aart
van het rotte-kruid etc. (ib. id.) Andwoord op
de Vraag : Is het phlogiston een waar beginsel
der lighamen? etc. (Ib. V). — Botanisches.
Naibod (Naiboda), s. Nabod.
Naimey Edward*. — Mechanicus
in London. Mitgl. d. Roy. Soc. seit 1776
(RGE) (ThJ (ASiy.XM),
geb. . . ., gest. 1806, . . . London.
Descriplion and use of bis patent electrical
machine, 8^ Lond. 1787. — Descriplion and
use of a new constructed equatorial telescope
or portable observatory (Phil. Tr. 1771). Ex-
periments on two dipping needles, made after
a plan of Mr. Mitchel for the Board of Longi-
tude (Ib. 1772). Electrical experimenta (Ib.
1 774). Expr. od water obtained from the melted
ice of sea-water, to ascertaio whether it l» *
fresh or not etc. ; also experimeoto to find tiM
degree of cold in which sea-watw begioi to
freeze (Ib. 1776). An account of someeipe-
riments made with an air-pump oo Mr.toHh
ton's principle (Ib. 1 777). Expr. on electridtf,
being an attempt to shew the advantage of «li-
vated pointed conductors (Ib. 1778). Oa thi
shortening of wire by ligbtning (Ib. 1781).
* In {A) ist derselbe mit einem Zoll-Intpeetor gMätoi
Nunena Terwechtelt.
NamlaSi Giacinto. — Dr. Med., er*
ster Arzt am grossen bürgerl. Hospital ii
Venedig. Mitgl. u. Secret3r d. Istitoto Ye-
neto di Scienze, Lettere ed Arti (Or),
geb. 1810, Apr. 10, Venedig.
Di alcuni effetti deir elettrico sopra raniBHÜ
economia etc. (Der Versamml. ital. NatarfMi-
scher in Florenz 1841 mitgetheilt). Esperiaoi
chimiclie su fluidi di persone che usarono ii-
ternamente preparazioni d'iodo, 4*, Yenfliil
1852 (Aus d. Mem. delF Istituto Veneto, w^
selbst noch mehre Aufsätze). Studij soH'eifll-
tricitä applicata alla medicioa. Sugli ipofosil
di soda e di calce. Ferneres im Giorn. Veoito
di scienze mediche und in den Esercitatioil
scientif. e lett. del' Ateneo di Venezia, mei-
stens Medicinisches.
Nansen, Johann. — Erst KaufiootDi
und als solcher viele Reisen nach Russlaod
u. Island machend, dann folgweise Bürger-
meister von Kopenhagen, Präsident des
Staatscollegiums u. Assessor beim höch-
sten Gericht (W),
geb. 1598, Nov. 28, Flensburg,
gest. 1667, Nov. 12, Kopenhagen,
Compendium cosmographicum, d. e. Eb kort
Beskrivelse over den gandske Verden, hvonidl
formeldes om Himmelen, Soel og Maao, samt
de andere Planeler og Stierner, deres Bevu-
gelse og Loeb etc., 8», Kjöbnh. 1683, 1615,1611
u. 1646.
Napier (Naipper, Napeir, Naper, Ne-
per*), John. — Baron von Merchistoi^
unweit Edinburgh. Nach einer Reise durdi
Deutschland, Frankreich u. Italien, voo
der er 1571 zurückkehrte, wohnte er auf
seinem Stammschloss, ohne ScbotlUad
wieder zu verlassen, ein strenger Porita-
ner und mehrmals Mitglied presbyleriscber
Synoden (BD) (Oett) (Tq. \) (Biot, Jornn.
desSavants, 1835^ (Jameson*sJowm.X%f
1836^ (Brewster and James on*sJown.
XIII [1825] p. 20 1;,
geb. 1 550, Merchislon-
Castle,
gest. 1617, Apr. 3 (A. St.], Herchiston-
Castle.
Mirifici logarithmorum canonis descripUftt
ejusque usus in utraque trigonometiia , vi
Vapienky
VaMir-
254
»miii logistica matbematica^ amplis-
llimi et expeditissimi explicatio, 4^
;i 464 4 (Darin die Erflndung der Lo-
ten, and zwar der hyperbolischen).
ae 8. Numerationis per virgulas libri
1 appendice de expedilissimo mulli-
I promptuario, quibus accessit et
:ae localia Über unus, 42o, Ib. 4 617
die Beschreibung der sogenannten
eben Rechenstäbe). Mirifici lo-
um canonis descriptio, ejusque usus
3 trigonometria, ut etiam in omni io-
ithematica, amplissimi, facillimi et
imi explicatio. Accesserunt opera
: Primo, Mirifici ipsius canonis con-
t logarithmorum ad naturales ipso-
aros habitudines. Secundo, Appen-
a, eaque praestantiore logarithmo-
ie condenda. Tertio, Propositiones
emioentissimae, ad triangula sphae-
facilitate resolvenda (Die Opera pos-
)en auf dem Specialtitei zu N° III noch
z : Una cum annotationibus aliquot
i D. Henrici Briggii, in eas et roe-
appendicem), 4^ Edinburgii 464 9
(geben von seinem Sohne Bobert),
.. 4 620. — De arte logistica, edirt
: Vapier, Lond. 4 842. Derselbe:
of J. V. of Merchiston, his hneage,
mes, with a history of the invention
ims, 4^ Ib. 4 884.
einer Yor&hren, Donald, im 14. Jahrh. le-
oll durch eine (Helden-?) That ohne Gleichen
1 c • •) Veranlaatung gegeben haben, data sich
lilie den Namen Nepair beilegte, aus wel-
uin später die übrigen entstanden {Tq,l^ 106).
ggs nennt ihn 1616 in einem Briefe: Lord
rkinston. Indets ist X. nicht Lord gewe-
na wurde erst sein Sohn Archibald.
ersky, August Wilhelm. —
er d. Mathematik am Gymnas. zu
823, März 20 (A. St.), Neu-Pebalg,
Livland.
ber d. Elaslicitfit d. Metalle (Pogg.
Inzungsbd. III, 4 850). Ober Bestim-
Dittl. Temperatur (Bull. phys. math.
ersb. VIII, 4850). Kleinere Aufsätze
t>log. Beobb. in A. 7. KnpfTer'i Cor-
9ce metöorologique.
oae I C a r 1 0 A n 1 0 Q i 0 G a 1 e a n i .
, Inspector d. Bergi!«Me in d. sar-
ten u. Director d. metallurg. La-
ras in Turin, auch Mitgl. d. Acad.
daselbst; zuletzt General-Lieuta^
»ortugies. Diensten (QJ,
Turin,
4 8 4 4,... Rio Janeiro,
di mineralogia, Torino4 797. — Des-
nineralog. des montagnes du Cana-
. Turin, 1, 4 786). Analyse de la mine
n^M rouge de Pi6mont(Ib. IV, 4 790).
inoifM constituans de la mine d'ar-
> (Ib. V, 4 798). Sur une nouv. m6-
Mi amploie en SaMe pour tirer parti
des scorlesde l'afflnage de fer (Ib. id.). Ex-
position d'une nouv. methode pour s^parer
Targent qui se trouve alliö au cuivre dans la
monnoie de Billon (Ib. VI, 4 804). — Sur une
esp^ce singuli^re de marbre primitir (Journ.
Phys. XLVIIl, 4 799). Lettre ä Mr. Werner sur
le montagne de fer pr^ de Taberg etc. (Journ.
d. Min. XVI, 4 804).
Napolion, s. Bonaparte.
NassOi Johann Friedrich Wil-
helm. — Dr. PhiL (4 8 4 4). Erst Pharma-
ceut in Bünde, Hannover, Hamburg und
Riga, dann 4 805 Adjunct d. Petersb. Aca-
demie für Technologie, als solcher bis 4 809
im Auslande beschönigt, darauf ausseror-
dentl. Mitgl. dieser Acad. bis \S\ 7, Che-
miker d. kaiserl. Porcellanfabrik bis 1824,
Chemiker einer Rrystallglasfabrik im Gou-
vernement Ponsa bis 4 823, designirter Prof.
d. Technologie u. Direct. eineivlecho. Lehr-
anstalt an d. Univ. zu Wilna von 4 824 bis
1826, und nun wieder in Petersburg le-
bend (BN),
geb. 1780, Dec. 24, Bünde, Grafsch. Ra-
vensberg, Westph.
Über d. Aetherbildung im Allgemeinen, Leipz.
4 809. Über Naturphilosophie in Bezug auf Phy-
sik u. Chemie, 8^ Freiberg 4809. Ueber Por-
cellanfabricat^on in tbeoret. u. pract. Hinsicht,
8^ Leipz. 4 826. — Über Bereit, d. leicht. Salz-
fitbers (Oehlen's Journ. f. Chem. IV, 4 805j.
Über d. chemische Wirk. d. galvan. Elektri-
citat auf Wasser usw. (Gehlen's Journ. f. Chem.
u. Phys. II, 4 806). Über d. Ausscheid, d. Na-
trons aus Glaubersalz durch kohlensaur. Kali
(Ib. id.). — überDavy*! metall. Kaliproduct
usw. (OUb. Ann. XXIX, 4 808). Ober d. Ein-
fluss d. Elektr. auf d. Staubfäden d. Berberis
vulgaris (Ib. XLI. 4 84 2). — Über Stahlwasser,
chinesisches Weisskupfer u. Chauifier's Salz
(Sohwaigg. Journ. II, 4 844). Über KirohhofTa
neue Zuckerbereit, u. über Essigbildung ohne
Gährung (Ib. IV, 4 842). Zuckerbild, aus Reis
mittelst Schwefelstfure (Ib. id. u. VI, 484t).
Über e. Aether mit rauchend. Salzstture usw.
(Ib. VI, 4842). über d. Zuckerproductionsver-
mögen schleimiger PflanzenstoITe usw. (Ib. X,
4 84 4). Über d. Chrom, besonders in techn.
Bezieh. (Ib. XLIII, 4 825). Versuche mit eini-
gen Metallen, Metalloxyden, Erden u. ihren
Verbindd. im Porcellanfeuer (Ib. XVI, 4 826).
— Fernere Aufstttze in Baohner'i Repertorium
u. in russ. Zeitschriften.
Nasslr-Eddln, eigentlich Abu Djafar
Muhamed Ben Hassan al Thusi, mit d. Bei-
namen Nassir-Eddin, d. h. Verehrer der
Religion. — In seiner Jugend viel auf Rei-
sen ; spUler Schützling d. Chalifen M otas-
sem und darauf d. Mongolenfürslen Ho-
lagu, der d. Chailfat zerstörte (ZC, XXUi;,
\.
255
Vataiii
geb. i20i, Febr. i 7, Thus, Khorassan,
gest. i27i, Juoi 25, Meragah.*
Verfasste mehr als 20 Werke, astronomischen,
mathematischen und geographischen Inhalts,
zum Theil aus dem Griechischen übersetzt.
Bewog den Mongolenfürsten Holagn-Chan, da-
maligen Beherrscher von Persien, zum Bau
einer Sternwarte in Meragah (Prov. AzerbiA»
schan, unter 37' ib' N.B. u. 64® 80' O.L. von
Paris). Sie wurde 4 259 (Hedschra 657, Monat
Djumad-el-awel) begonnen, war reich mit In-
strumenten ausf^erüstet u. hatte Kassir-Eddin
zum Director. (Siehe A. Jonrdain: Möm. sur
l'observatoire de Meragah etc., 8°, Paris 4 810;
Auszug daraus in Zaoh'i Corr. XXIII).
* geh, Hedschra 597, Monat Djumad-«l-awel 11 ; g«tt.
HecUchra 672, Monat Dhu(je<yah 18: gest. 1274,
Dec. ly/U).
Natalls (Noel), £tienne. — Jesuit,
Rector der Ordenscollegien folgweise zu
Auch, Paris u. La Flöche (BEJ. YJ (SBJJ,
geb. ^ 58 * , Bassigny b. Toul,
gest. i-A^, Oet. 4 6, La Fldcbe.
Aphorismi physici s. Physicae peripateticae
principia, breviter et dilucide proposita, 8^,
Flexiae 1 646. Sol flamme, s. Tractatus de sole,
Ib. 4 647. Plenum in apparente vacuo, 8^, Pa-
ris. 4648. De gravitate comparata s. Compa-
ratio gravitatis aöris cum gravitate hydrar-
gyri, 8"^, Ib. 4 648. Physica vetus ac nova,
Ib. 4 648. Interpretes naturae 6. Arcana phy-
sica, 8®, Flexiae 1653. Liber de mundo magno
et parvo, supero et infero etc., Ib. 4 659. '
Natterer, Johann August. — Dr.
Med., pract. Arzt in Wien (OrJ,
geb. 1824, Oct. 13, Wien.
Leichte Methode, Kohlensäure u. Stickgasoxy-
dul in d. flüssigen Zustand zu versetzen (Pogg.
Ann. LXII, 4 844). Fernere Gasverdichtungs-
Versuche (Sitzungsber. d. Wien. Acad. V, 4 850 ;
VI, 4 854 u. XII, 4 854). Neues photograph. Ver-
fahren (BöUger'ipoIytechn.Notizbl. 4852, N«" 3).
Nail| Bernhard Sebastian von. —
Folgweise Docent(1786), Prof. extr. (1788)
u. ord. (1791) an d. Univ. zu Mainz, erst
für Polizei wiss. u. Statistik, dann (1793)
für Naturgeschichte, bei Verlegung dieser
Univ. nach Aschatfenburg (1801) auch dort ;
darauf (1807) Prof. d. Naturgeschichte am
Forsllehr-Institut daselbst. 1810 Präsident
d. Landraths u. Mitgl. d. Landstände d.
Grossherzoglhums Frankfurt; späterhin in
hess. u. bayer. Diensten roannigfallige Re-
gierungs-Angelegenheiten besorgend, von
1 8 SO — 1 1 in München lebend (als ordenti.
Mitgl. d. Acad. u. Conservat. d. mineralog.
Samml.), dann wieder in Mainz als bayer.
wirkt. Geheim. Rath u. Commissar bei d.
Central - Rheinschiffahrts - Commission da-
selbl (M. U) (Sc) (NJ (G.iSib),
geb. 176^ Mainz,
gest. 1845, Febr. 15, Mainz.
Beiträge zur Naturgeschichte d. Mainzf
des, S Hfte. 8<>, Mainz 1783. Bibliothek
sammt. Naturgeschidite ; mit J. Fibig,
8^ Ib. 1789— 91. Xnleit. z. Bergbau!
Schaft, 8o, Ib. 1790. Theoret. -pract. ]
f. Oekonomie, Bergbauka^|^, Techno!
Thierarzeneiwiss. , 2 Bde. 8®, Zuriet;
Neue Entdeckungen u. Beohb. aus d. 1
Naturgeschichte und Oekonomie, 1.1
Frankf. a. M. 1791. Kurzer bistor. Ab
Ursprungs u. d. weiteren Fortschritte
Naturgeschichte, Chemie, Mathematik i
sik, 8^ Ib. 1792. Notizen aus d. Gebiet«
sik für Artilleristen, i«, Mainz 1829. —
ralog. Untersuch, d. faserigen Gyanil
d. Wetterau. Gesellsch. I, 1809). Ob c
wachse eine eigenthürol. Wfirme habe
id.). Über Pflanzen-Abdrucke u. Ver
rungen aus d. Kohlenwerke St. Ingbert
sehr. Müncb. Acad. VH. 1818—20). —
wirthschaftliches u. Botanisches.
NanohOi Jacques. — Arzt
königl. Blinden-Anstall in Paris. M
Acad. d. Medicin daselbst (Q),
geb. 1776, Mai 18, Vigeois, D^i
r^ze,
gest
M^moires sur le galvanisme, 2 vol. 8°
1804 et 1805. Journ. du galvanisme, ^
etc., Ib. 1803.
Naild6| Philipp. — Kam, na
er als Refugiö zwei Jahre in Saarbr
Hanau gelebt, nach Berlin und war
1687 Prof. d. Mathematik am Joa(
thalschen Gymn., 1696 Hofmatheo
u. Pagenlehrer, sowie Prof. d. Math
an d. Maler- Academie und 1704 F
Mathematik an d. Academie des Pi
Mitgl. d. Acad. d.W^iss. seit 1701 (J)
(HFP. VIIi; (A),
geb. 1654, Dec. 28, Metz,
gest. 1729, März 7, Berlin.
Geometrie zum Gebrauch d. FUrstenaca
4°, Berlin 17M. Grunde d. Messkunst,
1706 (ViellilM^Dur eine neue Aufl. d.
Schrift). G^lplk) quarundam notarui
metriae practicae facilitatem afferentiun
Berolin. III, 1727). — Philosophisches
- Naudö, Philipp. — Sohn de«
gen. Lector d. Mathematik an d.
Academie in Berlin seit 1707 und F
Mathematik am Joachimsthalschen
daselbst seit 1708. Mitgl. d. Acad. d
in Berlin seit 1714 u. d. Roy. Socic
1 738 (J) (Mem. Berl. 1 li^)(aFP, VI
geb. 1684, Dec. 18, M^*
gest. 1745, Jan. 17, Berlin.
2»7
Vamnadn
Vaamann.
258
Regulae, qua inveoiuntur offnes cujQidlbet-
cooqae productt algebraici divisoresdummodo
in ouiJo divUore termiaus sik incommensura-
Mlis, brevis praelibatio (Mise. Berol. i, 1710).
DoDoiistratiotriumtheorematuin (Ib. III, 1 727).
TrigoDoscopiae cujQsdam novae conspectus
'Ib. V, 4 734). Problema geometricam do nia-
ümis in figaris plaois (Ib. VI, 4 740). Conspe-
itfis trigoDoscopifll coutinuatio, com adjectis
wiosis ooonullis probleraalis aigebraicis (Ib.
'If, I74S}. Sur la «8"»« Proportion du 5'"* li-
re dXneUda elc. (M6m. Berl. 4 745).
* geb. Oet. IS (EFF, Vlli).
>i Karl Friedrich. — Dr.
Iiil. Nach einer mineralog. Reise durcli
Norwegen im J. 4824 u. 48««, Privatdo-
ent in Jena (4 823) und Leipzig (1824),
braut von 4 826 an Prof. d. Krystallogra-
ihie u. Disciplinar-Inspector, sowie von
835 an auch Prof. d. Geognosie an d.
lergacademie zu Freiberg bis 4 812 und
eitdem Prof. ord. d. Mineralogie u. Geo-
nosie an d. üniv. zu Leipzig. Mitgl. d.
önigl. Sachs. Gcsellsch. d. Wiss. (LJ (CL),
geb. 1797, Mai 30, Dresden.
k granite juxta caJcem transitoriam posito,
enae 1828 . De hexagooali crystallinaruni for-
mnim syslemate, Llps. 4 825. Beiträge zur
Uantniss Norwegens, 2 Bde. 8*, Ib. 1824.
»'ersuch einer Gesteinslehre, 8°, Ib. 1824.
iruodriss ik Kfystallographie, 8", Ib. 1825.
totwurf d. Lithorgik oder Ökonom. Mineralo-
ge. 8^ Ib. 4 826. Lehrb. d. Mineralogie, 8°,
Min 4 828. Lehrb. d. rein. u. angewandt.
bystallogniphie, 2 Bde. 8<*, Leipz. 1 830. Geo-
CBost. Karte d. KOntgr. Sachsen u. der an-
smzenden Linder (mit deren Bearbeitung H.
a Gemeinschaft mit B. Cotta beauftragt wor-
in). 42 Sectionen, 4 886—44. Erläuterungen
ci dieser Karte, 5 Hfte., Dresden 1886 — 45,
I. Aafl., HR. 4^4, Ib. 1845. Anfangsgründe
i.Irystallographie, 8°, Ib. 1844, 2. Aufl. 1854.
Lber d. QQincunx, als Grundgesetz d. Blatt-
Nellonf;, 8**, Dresd. n. Leipz. 1845. Elemente
1 Mineralogie, 8^ Leipz. 4846, 5. Aufl. 1859.
Lebrb. d. Geognosie, 2 Bde. 8«, Ib. 1850—58,
i. Aafl. 4857. Grundriss d. Krystallographie,
l\ Ib. 4 852. Elemente d. theoret Krystallo-
ptpkie, 8«, Ib. 4856. — ÜberifclBpiralen d.
GMCbylien (Abhandll. bei BegHW. d. kOnigl.
$ichs. Geüellsch. d. Wiss. 4 84iS). Ober d. cy-
ebceatr. Conchospirale u. überd. Windon^-
IMcti von Planorbis Corneas (Abhh. d. köni^
Mm. Gesellach. d. Wiss. I, 4852). Überl^
laNnaaiität d. Tangenten-Verhältnisse taulo-
naaler Kryatallflfichen (Ib. IV, 4 855). — Ma-
MÜ9ehe Beobb. in Norwegen (Pogf. Ann.
lOa IV, 4825). über sMngMg. Kobaltkies (Ib.
ni, 4826). Ober Bralthanpfs Aufsatz über d.
^eMspillie (ib. IX, 48S7). Über d. hexagonale
krystallly Stent 'Ob. t<f). Bemerkk. über ein
lebentaa KryMkytlem (Ib. id.). Zeichnungs-
lelbode für «IkHoometr. Krystalle (Ib. XIV,
828). Neve Gombination am Kalkspath (Ib.
P«fff ta4orf ff HtadwSrtartaeli II.
id.). Über llexakisoctaiider (Ib. XVI, 4 829).
Krystallreihe d. Bleiglanzes (Ib. id.). Krystall-
form d. Miargyrils (Ib. XVII, 1829). Theorie
d. Zwillinge d. Tesseralsystems (Ib. XVIII,
1830). Krystallf. d. Granats von Cziklowa (Ib.
id.). Überd. Granitformation im östl. Sachsen
(Ib. XIX, 1880). Über d. Fehler beim Mosten
mit d. Reflexionsgoniometer (Ib. XXII, 1881).
Krystallf. d. gediegenen Silbers (Ib. XXIV,
1832). Eigentbüml. Zwillingsbild. d. weiss.
Speisskobalts (Ib. XXXI. 1834). lieiniödrie u.
Hemimorphism. d. wolframsaur. Bleioxyds
(Ib. XXXIV u. XXXV, 1885). Zurückführung
d. hexagonal. Gestalten auf drei rechtwinkl.
Axen (Ib. XXXV, 1835). Über e. merkwürd.
Blitzschlag (Ib. id.). Beitr. z. Krystallographie,
die Zonen betreffend (Ib. XLIII, 1838). Über
d. Zeichn. d. Krysta1lformen(Ib.XUV, 1888).
Zur Concbyliometrie (Ib. L, 1840). Spirale d.
Ammoniten (Ib. LI, 1840). Überd. Quincunx,
als Grundgesetz d. Blaltsteilung (Ib. L VI, 1 84 2) .
Gewöhnlichste Reihe d. Blattstellungsgesetze
(Ib. LVIII, 1848). Blattstefl. einiger Mamilla-
rien u. Syngenesisten (Ib. LX, 4843). Wahre
Spirale d. Ammoniten (Ib. LXIV, 4845). Über
d. Gesetze d. Blattstellung (Ib. XCV, 1855).
Über d. Tetartoi^drie im Tesseralsystem (Ib.
id.). Über d. radial. Abstände d. Insertions-
puncto in d. Blattroselte (Ib. XCVI, 1 855). Über
d. rhombotype Hemiiidrie d. Tetragonalsy-
stems (Ib. id.). — Über d. polymere Isomor-
phie (Lieb. Aon. LXIV, 1847). Über d. Con-
densation d. Wasseratome (Ib. LXVIII, 1848).
— Fernere Aufsätze in Leonhard und Bronn's
Jahrb. d. Min., z. B. : Über Krystalle von Tu-
pazolith u. Glanzkobalt (1830) ; Neue Gestal-
ten d. Bleiglanzes (Ib.) ; Krystallisat. d. gedie-
genen Goldes (1838) ; lieber d. linear. Paralle-
lism. mancher FeUarten (Ib.) ; Über d. böbm.
Mittelgebirge u. d. Hebung d. Erzgebirges
(4 889) ; Über d. Quincunx bei Sigillaria u. Le-
pidodendron (1 842) ; Versuch einer reihen-
förmig. Zusammenstellung d. Mineralspecies
(1844) ; Über d. wahrscheinl. eruptive Natur
mancher Gneisse u. Gneissgranite (1847).
Naumasm, Moritz Ernst Adolph.
— Bruder des Vorigen. Dr. Med. Erst Pri-
vatdocent an d. Univ. zu Leipzig (t824),
dann Prof. extr. an d. zu Berlin (1825 —
28) und seitdem Prof. ord. d. Medicin an
der zu Bonn (CL),
geb. 4798, Ocl. 7, Dresden.
Kritische Untersuchungen d. allgero. Polari-
tätsgesetze, 8^ Leipz. 1822. — Viel Medicini-
Bches u. Physiologisches,
Naiiina8iil|Constantin August. —
Bruder d. Vorigen. Seil 1 827 Prof. d. Mathe-
matik an d. Bergacad. zu Freiberg (CL) (Or),
geb. 4 800, MHrz 9, Dresden,
gest. 4 852, Nov. 21, Freiberg.
Scheint nichts geschrieben zu haben.
Naumanili Karl Friedrich Con-
stantin Emil Ernst. — Dr. Phil., pri-
47
>
259
Vanwerek
Vaviar.
260
valisirender Tonkünstler in Leipzig. Sohn
von Karl Friedrich (Or),
geb. 1832, Aug. 15, Freiberg.
Über d. verschiedeoea BesUmmuogeD d. Tod-
Verhältnissen, die Bedeat. d. pythagoreischen
oder reinen Quinten-Systems für unsere heu-
tige Musik, 4°, Leipz. 4 858 (Promotionsschrift).
Nanirerok, Christian Lebrecht.
— Nachdem er sich in Freiberg ausgebil-
det, erst in königi. französ. Diensten Berg-
Ingenieur zu Vienne im Dauphinö (1754)
u. Bergmeister zu La Chapelle de Mont-
relais in d. Bretagne, dann (1760) holländ.
Wardein zu Wesep bei Amsterdam, darauf
(1 769) Direct. d. Bergbaus zu Strasberg bei
Stolberg am Harz und zu Köthen; zuletzt.
Privatmann in Dresden und herzogl. anhält-
köthen. Oberbergfactor in Eisleben (A),
geb. 1734, Apr. 4, Eisleben,
gest. 1790, Mai S6, Eisleben.*
Versuch e. neuen Erklärung n. Folge der jetzi-
gen Witterung auf Oekonomie anwendbar, mit
meteorolog. Bemerkk., die Gewitter-Ableiter
betreffend, 8», Dresd. u. Leipz. 1787. — Über
e. natürl. kubisch. Salpeter (Crell*f Ann. 1784,
Bd. II). tber e. neu erzeugt. Glimmer, nebst
Muthmassungen über dessen Entstehung (Ib.
1786, Bd. I). Über d. Wirk. d. elektr. Mate-
rie auf verschiedene Körper d. Naturreiche
(Ib. 1787, Bd. I). Über d. Krystallisationsver-
mögen metallisch -mineralischer Körper im
Feuer (Ib. id. Bd. II).
* In Schere r's Joum. Bd. Y (1801) 8. 113 findet sich
indes« ein Brief ron C. L. Naawcrck über Bil-
dung Ton Salpeters&ure, datirt Dresden 16. Apr. u.
13. Aug. 1800.
NavairetOi Don Martin Fernan-
dez de. — Spanischer Marine - OfScier,
als welcher er alle Kriege bis 1808 mit-
machte; später Director d. hydrograph. In-
stituts in Madrid, Mitglied d. Directions-
Junta d. königi. Armada (18S5) u. Decan
derselben beim Rath von Castilien u. In-
dien (1834), sowie Procer des Reichs; seit
1837 Senator u. Direct. d. Acad. d. Ge-
* schichte zu Madrid (G. 1844; (AB,iSi6),
geb. 1766, Nov. 9, Abalos, Prov. Rioja,
gest. 1844, Oct. 8, Madrid.*
Colleccion de los viages y descubrimientos
quo hicieron por mar los Esparloles desde fines
del siglo XV, 5 vol. 4°, Madrid 1825— 29 (Fran-
zösisch von Chaliunean de Yemeiiil und De la
Boquette, 8 vol. 8^ Paris 1828). Disertacion
sobre la bistoria de la nautica y de las Cien-
cias matemäticas que han contribuido ä su
progresos entre los Espanoles. Obra pöstuma,
8°, Madrid 1846. Biblioteca maritima espa-
gnola. Obra pöstuma, II Tom. 8", Ib. 1851. —
Briefe in v. Zaeh'i Correspond. astronomique.
* gett. 1846, Oct. b (PAS, IV).
Navier, Pferre Toussaint. — Dr.
Aled., pract. Arzt in Cblilons-sur-Maroe.
Correspond. d. Pariser Acad. seit 4748 (A),
geb. 171 S, Nov. 1, St. Dizier, Cham-
« pagne,*
gest. 1779, Juli 16,
Contrepoisons de l'arsenic, dn sublim^ corro-
sif, du verd-de-gris et du ^tomb etc., 2 voL
12<», 1777 (Deutsch von Ch. S. Waigel, Greifo-
wald 1782). Question sur le vtn de Cham-
pagne mousseux, 8*, 1778. — Sur dUKreos
moyens d'unir intim^ment le mercore so fer
etc. (M^m. Sav. Strang. VI, 1 774). Sur les diff.
moyens de dissoudre le mercare per raoide
vdgötal etc. (Der Pariser Acad. 4 760 einge-
sandt). Nouv. observatioos sur r^ther oitrevi
(Ib. 1771). D^ouverte d'ud ^ther d'or e(c
(Ib. id.). ^ Viel Medicinisches.
*geb. 1711, Dec. 20, Chilont-sar-Mwne <Q); goL ,
1799, JttU 16 (CU) licher fkUufa.
Navieri Claude Louis Marie Heo-
ry. — Eingetreten 1804 in die £coie des
ponts-et-chauss^es, ward er 4 808 Inge-
nieur ordinaire und stieg bis zum Ing^
nieur divisionnaire des ponts-et chauss^es.
Prof. soppl. d. Mechanik an d. £cole des
ponts--et-chaussöes seit 4 8 49 und Prof. d.
Analyse u. Mechanik an d. £cole polytech-
nique. Mitgl. d. Acad. d. Wies« seit 48Si
(BS) (Q) (QS) (APC. «837,i;,,
geb. 1785, Febr. 15, Dij«S!?
gest. 1836, Aug. 23, Paris.*
Mäm. sur les ponts suspendus, 4<*, Paris ISSt,
2'^ edit. 1880. Resumä des legons donn^l
l'Ecole des ponts-etHshaassöes sur Tappliei-
tion de la möcanique ä rötablissement des
construclions et des macbines, 8«, Ib. 18Sf,
2'»« 6dit. 2 vol. 8«, Ib. 4 888—88. Resum^dei
legons d'analyse donnöes k l'Ecole polytecli-
nique ; avec des notes de Mr. LiouviUe, 2 vol.
8^ Ib. 1840 (posth. — Deutsch von Th. Wm-
■tein, Hannov. 1848 — 49). Resumö des legons
de möcaniquedonn^es ä l'Ecole polytechnique,
8°, Ih. 1841 (posth). — Möm. sur lesloisda
mouvement des fluides (M^m. de l'Acad. VI,
1826). M^m. sur les lois de l'^uilibre et d«
mouvement des corps solides elastiques (Ib.
VII, 1827). Ittm. sur r^coulementdesfluidei
^lastiques daätUes vases et les tuyauxdeeoa-
duite (Ib. IX, 4830). Rapport sur un Htm.
de Mr. Chabrier, concernant les moyens dt
Tovager dans i'air et de s'y diriger, contental
ttm Bouv. thäorie des mouvtmeots progressÜi
(Ib. XI. 1 832). — Möm. sur les roues k 61ef«r
Teau (Gelesen im Institut 1818). Möm. rar It
flexion des lames ölastiques (Gelesend® 4 84 f|.
Möm. sur la flexion des plana ölastiques (Ge-
lesen d** 1 820). — Details historiques sor Tea-
ploi du principe des forcM vives dans la tkie-
rie des machines, et suK' diverses roues hy-
drauliques (Ann. chim. phys. lf,j, 4848). Exa-
men de la tontine perp6tuelle d'amortissemeai
(Ib. XII, 1819 -~ auch für sich, Paris 4849).
Ifsuidi
[er
f nn tt6m- qui traile de la flexiun
_ luliques (Ib. XV. tB!Dj, Sur l'uc-
nniqn« des combustiblea (Ib. XVII,
In. Sar Is varlaliun de lemperalure qui
BOmpagne le» changemeots de voluoie des
( (Ib. id.). Siir les nivellements baromc-
pies (Ib. XIX, tS^S). Sur les lois des mim-
nenls des fluides, ea aysnt egard ü l'adhe-
B des molecules {Ib. id. — Dlscussioo dar-
mit P«i»on, Ib. XXXIX. 48*8 u. XL.
. Eipi^rieDCes sur la resisISDCe de divcr-
IsM sabstances ft la rupture causfie par une
lension loDgiLDdinale (Ib. XXXIII, lH2fl), Sur
le mouvemeni d'uD fluide ätastiiiue qui s'e-
coole bora d'uo reservoir ou gazomfttre (Ib.
XXXIV. 18«), Rapport sur un Mtm, de Mr.
Baseonzt relalir A la mesnre des vilesses de la
NCVB (Ib.XLVl, 1S31|. — AufsHIze in d. Aon.
des ponls-el-chausseBB. — H. edirle auch sei-
nes Onkels Ganthiar TraiU de la construclion
des ponts, 1 vol. 1", Paris 1809 et Igll, und
dessen Mi^moires sur les canaun de navipa-
tieo, 4 vol. 4". Ib. IStß; ferner Bilidor: La
Science des Ingenieurs (mit Noten], I vol. i".
Ib. 1 8< 1, und dessen Architeclurc hydrsulique,
4 vol. 4°, Ib. 1819, (Iberdiess TUbrle H, mehre
Brück eDbaulen aus.
'föU Aug.a! (ff,3).
Neander (NeumaiiD], Michael. —
Von 1850 an Rcctor d. Klosterschule zu
'Weld (J) IM.
, geb. (680. Sorau,
: gesk^fSSS, Apr. !6, llefelJ.
ciiictBeiplicaliOfllc., 8", [sieb.
, Lipi. tSS6, 1589 u <S9T. Orbis terrae
lUiocompendlBriaetc., B°, Lips. 1S9i. Pby-
itslve polius Sylluge physicae rerum eru-
ftd omoem vitaiu ulilium. 8", Lips,
<!>B(. Campendjum rerum pbysica-
, Vileb. 1587. — Viel Pbilologtscbes
Mlogiscbes.
(r,Michael.— Dr.Med..Pror.
[tf. Univ. zu Jena, erst (1551) d. Uallie-
[ u. griech. Sprache, dann IS60 6.
hicin {JJ (Aj (GJP),
I geb. 1519, Apr. 3, Joachimslhal,
L gest. <58t, Od. i3, Jena.
's mensurirutn et potidcrum pondera-
e measurabillum secundum Roniauos,
nses etc., 4°, Basil. I5SB. De tbcrniis,
i4S58. Element» spbaericnc doclrinuo s.
notu, *", Basil. 1i6<*.
In (ITrf) .inl di»* Birhrifi don. Vwh.TgfLcndm .u-
,, Daniel Wilhelm. — Dr.
., Prof. (eilr. ITGi, ord. mi) d. Che-
an d. Univ. zu Ileidel-
t aach Physicus am Collegiuni Sapien-
I &e und an d. Neckarschule daselbst (A)
geb. »135, Jan. I, Ileidclbcrfi/
gest. 1805, Juli 3, Heidelberg.
Necker de Sansflore.
iJe potenliis oblique BRenlibus, *", Ultrajecl.
17SS. De magnete arLiüciali. i-. Ib. (7S6. De
eleclricitatis usu medlco. t^ lleidelb. <TSg.
De pluRibo, 4°. Ib. 1718, Aquae martialos mu-
rialicae Studernheimenses, (", Ib. 1776. De
ferro, 4°, Ib. 1780. — Uedicinlsches.
■ grb. Juni l (fljr).
Neoker, Louiä. — Prof. d. Halhe-
malik an <l. Acadeiuic zu Gent von 1757
bis niiS. dann Banqiiier erst in Paris, dar-
auf in Marseille, endlich Privatmann in sei-
ner Valorsladl (SG; (BS) (Q).
geb. 1730, . . . Genf,*
gest. 1804, . . . Genf.
Theses de eicctricitale, 4°, GenevBel747. So-
lution de quelques problimes de m^caniqae
(M^m, Sav, (^traon- IV, 1783). Artikel Forces
u. Fruttemeot in Diderot und d'Alambert'eED-
cyclopädle.
i:.'p7, .
. (BS) i.
rTFntl. K
' o. ITBU
Nooker de BailMiire, Louis Al-
bert. — Enkel des Vorigen. Honorarpro-
fessor d. Uineralogie u. Geologie an d.
Academie zu Genf. Hilgl. d. Social^ de
physiifue et d'iiisloire naturelle daselbsl.
In den letzten Jahren als Privatmann in
SchoKland lebend (Q).
geb. 1786, Apr. 10, Genf.
Vo^oRe eu Ecüsse et au\ iles Hebrides, B voi,
S", Paris et Gen^ve isai. Sur ud tichanlilloD
remarquabie de la subalance nommee par
Hiny cuivre hydro-siliceuü etc., 4", Paris 1 8i8.
Le regne min^ral, rameoii aut mSthodes de
Ihisloire naturelle, 3 vol. 8°. Paris el Strasb.
18SS. Kindes geologiques, 8°. PariglBtl. —
Sur Iss oiseau^ das envlrons de Gencve, sitlvi
d'un tBlendrierornitholoi;tque{Meni.«oc. pbys,
etc. de Geneve, III, IStB — auch Pogg. Ann,
XXVII). M»m. g^oloi^iqne sur le monl »omma
(Ib. id.), Coup d'oell sur la neture dans les
H(^brides (Bibl. britl. XLII. tSOB). Oheerva-
tions diverses laites pendant l'eclipsediVsoleil
du 7, SepL 1810 (Bibl. univ. XV, 1830). Sur
hl aomonclalure i_ adopler pour d^signer les
diverses parlies d'un volcan hrulant(lb. XXIII,*
18Sa). Discours snr l'bistaire el les pro|;r6s
dein genloKte [Ib, XXVI, 1854). Sur les flions
granitiques et pnrpbyriques de Valorsine etc.
(Ib. XXXII1.18J6}. Surlhyperst&neetlasyö-
nilc bypersttnique de la Valtelioe (Ib. XLII,
1 839). Sur quelques rapporls entre la direc-
tiOQ gencrele de la stratiBcalion et Celles des
Itgnes d'i^gale intensitd magn£tique daas VM-
misphfre bor^al (Ib. XLIII, 1 8S0) . Sur la gis-
mondine de CaprI. et sur un otinv, mln^ral
des enviroDS de nome (Ib. XLVI. 18i<). De
la mio^ralogio consider^o conime une braocbe
d'bistoire nalorelte, et esquisse d'une clasai-
ftcatinn des min^raui, bnd^e sur les princlpes
de lum^tbode naturelle (Ib. LelLI, 1831). Sur
17"
263 Veedham
quelques observations mio^alc^iques laites
en ^coase [Bibl. univ. Sär. 11, Vol. XXVII.
4840). ~ 5ur UDO esp^ce particuliire dei
rayons divergeats qui ne ee maniresle que
lougtamps aprfes le coucher du solejl [Aon.
chim. pby«. LXX, tS89]. -~ Od Uie cause oP
halOB and the pheuomena of divei^ing and cuo-
vergiDg beaina (Browitar, N. Journ. ofSciencB,
VT, isai). On Bome rem arkable optica! phe-
Domeoa seea in Switzerland ; and on an optica I
pheaomeooD whlch occurs on viowing a Ägure
of a cryglal or geometrical solid (Pbil. Uag.
Ser. III, Vol. I, 4833). On tbe retalive posi-
tion of matallic deposlta and unstratiSed rocks
(ib. id.). Sur liDe nouvelle maDibre d'eavl-
sagar la tbeorie criitallographique (Ib. XIV,
48SS]. On 8 probable cause ofcerlain earlh-
quakes [Ib. id.). — Resumä des obsarvationa
d'aurorcs boräales (ailea eo Bcosse (Compt.
read. XU, <S4t). SurlasciDtillalloudesMoiles
ä Gdinbourg [Ib. id.). Oa tbe determioalion
of tbe Position of strala ia stfatiSad rocks [Tr.
Ediub. Soc. Xlt, IS34).
Meedhaa, John Tuberville. ~
Abt. Von I7i0 bis Hii Vorsteher d. ka-
Uiol. Schale lu Twyford bei Winchester,
dann ( S Monate lang Prof. am engl. Col-
legium in Lissabon, darauf in Paris u. Lon-
don privatisirend, und von I7&I bis 1767
Reisebegleiter einiger Jungen englischen u.
irischen Edelleute, endlich von 1769 an
Direct. d. neu errichteten Acad. d. Wiss.
u. schönen Künste zu Brüssel. Mitgl. d.
Roy. Society seit 1746 (BD) (Aj (Q),
geb. f7l 3, Sept. 10, London,
gest. nst, Dec. 30, Brüssel.
New microscopical discoveries, 8", Load. tTiS
(Fraozösiscb, ^V, Leide1T47; verziiebrt, ti",
Paris 47S0). ObservalLons des bauteuis Tailea
avec le barooifelre aur une partie des Alpes,
(", BernelTSO. — Account ofchalky tubulous
concrelioas, calied malm etc. (Pbil. Tr. ITtlj.
Eleclrical eiperiments lately made at Paris
(Ib. 1746). Accouot oF BnSon'a mirror, wbich
burgatt BS fest (Ib. 17(7). On tbe late disco-
very^aebestoa in Fraace (Ib. 4780). Recher-
chesnrlaqueKtioa: Silesoadesclocbes, peo-
dant les oragea, lail Actaler la foudre en la Tai-
saut descendre sur le clocber etc. (Anc. U^m.
Brui. IV, 4 7sa). Sur les moyens les plus efflcaces
d'empächer le därangement produil suuvent
dans la diraclion naturelle des aiguilles aiDian-
t^es per l'älectriciti! de Tatmosphcre (Ib. id.).
Sur le moyen de fondre at d'alßaer le fer avec
leg braises du cbarliou de terre (Ib. V, 4 788) .
Neeff, Christian Ems I. — Dr. Med.,
pract. Arzt in Frankfurt a. H. seit 1809,
aoaserorÜenll. Physicus seit 18(1, Land-
physicus seit 1818, Arzt am Senkenbergi-
scben Bürgerkrankenhausc u, Sliflsürzt da-
'4 selbst von 1815 bi^ 1846 (Frankf. Con-
versaliombiall 1 8 49, N" 17 3j (SlrJ,
geb. tl8S, Aug. aa.fraokrurta
gest. 1849, Juli l's, Frankful* a
NacliscbriFt zu Siieh'i Brief über Elektron
tiamuB (Schweigt- Journ. XXXI, 48it
schreib, u. Anwend. d. Blitzrades (Pogg
XXXVI, 1S3S). Beobb. von SterngcbD
(Ib. XXXIX, isse). Ober e. neuen N
eleklromotor (Ib. XLVI, 48SS).'Dber di
deralor hiezu (tb. L, 4840). Uebw d. V
niss d. alcklr. Polarität zu Litni u. \
(Eb. LXVI, 184S u, LXIX, 484«). — Wi
stitter d. Senkenbe irischen oalarr. GM
□. despbysikal. Vereins (4894) in FVai
Neergaanl, Tönnes Chri
Bruun. — Seit 1808 dänischer Kai
junkeru. Gutsbesitzer erst in Seeland
(seil 1804) bei Wuirsbagen im Uet
Schleswig. Viel auf Reisen; in der i
Zeil in Paris lebend (NKJ (LS) (E),
geb. 1776, Nov. S6, Svensirup
Seeland.
gest. 1814, Jan. 14, Paris.*
EHerretaing om F. CaiboiLall'f ny Mb
male paa med Serum eller Vandet i Blöd
Bibl. f. Physik, IV ; deutsch in OOb. Arn
4804). Descript. de la manuracture d
Khyre d'EIfvadelea (Journ. d. Min. XXI,
e la Maiiyae, nouv. lubstance miu^n
id. — Deutsch in Qehlea'B Journ. IV,
SurditTerentassubstancesminerales (Ib
1S09). Sur l'slumlne Huateealcalinedc
appelM vDigairement cryolith»|pb.
4841). — On tbe roost proper mMDSof^
rating tbe pri^resB of minerakf y (Ann.
XV, 4844). — tlbersetiuDgen, Literar
• fltU IHl'i, . . . BDttrs bei WutfUuf« [LI
Nees von Eseabeok, The
FriedrichLudwig». — Dr. Pbil
1817 bis 4819 Inspeclor d. bolan
teils in Leiden, datm dasselbe in
riarauf Prot. (c»tr. 188J, ord. 18;
Phann^cie an d. Dniv. daselbst, sow
red. (zweiter 1 833, erster 1 835) d.
Gartens i ursprünglich Phannaceul (!
LXVIi;,
geb. 1787, JuU i6, Reicfaenberg
bach, Ode.
gest. 1837, Dec. 12, Hyäres, Franl
Über d. künstl. FUrbungd. rothenWeia
Mittel, dieselbezu entdecken, 8°, Düsssl.
Über d, Milcbaaft van Ficus elastica (Bv
n^^. XXIi, 18SS). über Neuclea Gai
das daraus bereitete Eitract (Ib. id.), 1
Untersucb, üb. fianibiru.Catecbutlb.X
4S80:XLIII, 48SSU. XLV, 183t). Übe
net'B codeinsaur. Morphin u. Opian (Ib.
4 8*«1. Über d. Picrotoxin (Ib. XXIV, 4 S9i
d. Kino u. d. Rutaubia-Eitractllb. XXV.
u. XXXI, 4SaS). Chem. DnlerBuch. d.
Wurzel ;lb.XXVn,1S18). Falsches Gum
bicuio (Ib. XXXiV, IHSO). Beslandtl
Roccella tinctorta u. Lecanora tartai
Vegr»
Helkeaibrecher.
266
1831). ly*^, RiDde vdlr Swietenia
Ib. id.). Darsteil. d. Salicins (Ib.
334). VerhaUen d. Chlortitans zur
(Ib. XL, 4 83i). Bestandtheile d.
ssers d. Alaotwurzel (Ib. id.). Über
* (Ib. XLII, 4 882). Ober Rothwer-
>ei$eo (Ib. XLIIl, 4 833). Über japa-
icha, Vetiveria u. Dextrin (Ib. XLVI,
ir d. Natur d. TraganthstofTs (Ib. L,
halten d. Chinin u. Cinchonin in d.
i.). SalJcin in d. Blättern von Salix
id.). Saprochrom (Ib. LX, 4 887).
üytochem. Untersuch, mit B. Bran-
Karqwurt. — Botanisches.
n berühmten Botanikers u. PriUidenten d.
Acftdemie Christian Gottfried Nees
enbeck, geb. 177«, Febr. 14, Beichenberg
Id), g«st. 1858, M&rz 16, BresUu.
, Francesco. — Dr. Juris, von
Lehrer d. Mathematik in Perugia;
1655, Mai 24, Perugia,
1733, Oct. 4 3, Perugia.
Arehimede tradottedal latino. Über-^
i l/Etpiur* Tract. analyt. de se-
ODicis ins Italienische.
I (Nero, Niger), And a Ion e del*.
sisober Edelmann (BS),
It70 etwa, . . . Genua,
lach 4 342, «
clarissimum astrolabii, gedruckt
1^. — Soll noch verschiedene Werke
n haben, z. B. : Canones super al-
[uanto tempore plauetae discurrunt
Canones super almanac in propor-
üeudis. Centiloquium in astrologia.
rica planetarum de figura et motu
ndalodiNegroC&i;).
», Salvatore dal. — Abbate,
iysik u. Mechanik an d. Univ. zu
l 1806, früher Lehrer d. Philo-
telbst. Mitgl. d. AcacK zu Padua
Italiana (N. Sagg. diPcid. \J,
1768, Nov. 4 2, Venedig,
1839, März 4 2, Padua.*
lodo di oostruire macchine elettri-
idezza illimitata e auovi esperimenti
itificare Tapparato elettrico, Padova
HeUricismo idro-metallico, Ib. 4 802.
iligo-croaometro (Nov. Saggi di Pa-
1 7). Sulla velocitä iniziale dei pro-
, 4 825 et III. 4 834). Nuove espt-
*8servaziooi elettro-magnetiche (Ib.
Sopra la proprieta dei perimetri
etalli cosUtnenti gli elementi vol-
ley 4688). — Dinamo-magnetometro
ItaL XXI, pt. II, 4 837). — . Nuove
egii eleUroraoiori eiementari (Ann.
Dbard.-Venet. III, 4838). Esperi-
U a coufermare le nuove proprieta
BiDOiori di Talta (Ib. III etIV, 4 834,
|. NaoTa macchina elettro-magne-
tica (Ib. IV, 4834). Nuovi esperimenti sul
magnetismo temporario (Ib. V, 4 835) . Descri-
zione degli arieti elettromagnetici, tanto sem-
plici, quanto composti (Ib. VIII, 4 838).
* gest. Jan. 30 {0. 24).
Neldhardt, Jobann Georg. — Ka-
pellmeister an d. Sclilosskircfie zu Königs-
berg in Preussen seil 1720 (AJ,
geb. Bernstadt, Schles.,
gest. 4739, Jan. 4, Königsberg.
Leichteste Temperatur des Monochordi, 4*»,
Jena 4 706. Sectio canonis harmonici zur völ-
ligen Richtigkeit der generum modulandi, 4'',
KöniKsb. 4 724. Gänzlich erschöpfte Abiheilung
des diatonisch-chromatisch temperirten Ca-
nonis Monochordi, Königsb. u. Leipz. 4782,
2. Aufl. 4734.
Neil (Neile), William. — Esquii'e, der
in Oxford studirt hatte. Mitgl. d. Roy. So-
ciety seit 4 663 (Abr.U) (Birch),
geb. 4 637, Dec. 7, Bishop-Thorp,
Yorkshire,
gest. 4 670, Aug. 24, White Waitham,
Berkshire.*
Epistola (von J. Wallis), primam inventionem
et demonstrationero aequaütatis lineae curvae
paraboloidis cum recta anno 4657 factaro, Oni-
lielmo Heile asserens (Phil. Tr. 4673. — Darin
die erste genaue Rectification einer Curve, frü- ,
her als von Henraet in Uarlem [4 659] u. Fer-
mat in Toulouse [4660]).
* gest. Aug. 25 (Th),
Neil, Patrick. — Dr. Jur., SecretUr
d. Wernerian Society u. Mitgl. d. Roy. So-
ciety in Edinburgh (G. 4 852;,
geb. 4776 etwa,
gest. 1854, Sept. 5, Canonmills b. Edin-
burgh.
A tour through Orkney and Shetland ; with an
appendix on the Shetland Isles, a sketch of
their Mineralogy etc., 8'', Edinb. 4 806. Ac-
count of the basalts in Saxony ((Übersetzung
von D'Anbnision'i Werk mit Anmerkk.V8^,
Lond. 4 844. Notice respecting a remmftble,
shower of hail, which feil in Orkney, 24*^ Juli
484 8 (Tr. Edinb. Soc. IX, 4 821). Useful notes
and observations respecting the Islands of Ork-
ney and Shetland (Nicholion, Journ. XVI, 4 807).
— Naturhistorisches.
NeUacn, Heinrich Ernst. — Von
4 762 an Lehrer und dann (4 790) Con-
rector am Gymn. zu Hildesheim (A) (h'ss),
geb. t734,März 6, Wernigerode,
gest. 4 79.5, Apr. 26, Hildesheim.
Gedanken von d. Schwere, eine Hypothe.se,
wodurch die ganze Weltordnung u. die wich-
tigst. Natur- Erscheinungen erklärt werden,
8**, Hannov. 4 792.
Nelkenbrecher, Johann Chri-
stian. — Studirte zu Bautzen u. Leipzig,
267
HeU
Venieliiit.
uod nannte sich selbst Candida t d. Rechte
u. d. Arithmetik. Sonst nichts über ihn be-
kannt (M) (Ott),
geb. Bautzen,
gest. <760, Aug. 5»
Logarithm. TabelleD zur Berechnung d. Wech-
selarbitragen usw., k**, Leipz. 1759, Königsb.
4 762. Taschenbuche. Kaufmanns, enthaltend
e. Erklär, d. Münzen, d. Wechseicurses, Ver-
gleich, d. Ellenmaasses usw., 8", Berlin 4762,
4 7. Aufl., Ib. 4848 (Französisch, 8^ Brüssel
4 829, Paris 4 844).
Neil, A . . . M . . . -- Dr. Phil. Folgweise
Lehrer d. Mathematik an d. Realschule in
Mainz, Eisenbahnbeamter, von 4 852 bis
4 857 Privatdocent an d. Univ. zu Heidel-
berg und zugleich Vorsteher d. Sternwarte
in Mannheim; seitdem wieder Inspector
I bei der Taunus-Eisenbahn (JUJ,
geb. t824, Mai 2i, Mainz.
Vorschlag zu einer neuen Kartenprojection,
8°, Mainz 4 852. Der Planetenlauf, eine graphi-
sche Darstell, d. Bahnen d. Planeten usw., 8«,
mit Atlas, Braunschw. 4858. — Methode, die
geradlinigen Asymptoten einer Curve ans ih-
rer Polargleicbung zu bestimmen (Onmert'i
Archiv XV, 4850). — Astronom. Beobb., na-
mentlich an Cometen, in d. Astron. Nachr.
von Bd. XXXVI an.
Neil de Br6aiit6| Eleonore Su-
zanne. — Gutsbesitzer zu La Chapelle
bei Dicppc, Mit^l. d. General-Conseils d.
Dep. d. Unter-Seine, Präsident des Coraice
agricolc des Arrondissemcut von Dieppe.
Seit 4 838 Corresp. d. Pariser Acad. (LBNJ
(CR.\Ly313) (Qr.U,tOS),
geb. n94, Juni 29, Roucn,
gest. 4 855, Febr. 3, La Chapelle.
Astronom, u. meteorolog. Beobb. in d. Bibl.
universelle u. d. Compt. rend. — Soll d. Co-
meten von 4 823 zuerst gesehen haben. — Sur
les v^rifications des glaces d'horizons artifi-
ciels (Compt. rend. XIV, 4 842).
Nelli, Giarobattista Cleraento de.
— Baumeister u. Senator in Florenz (B),
geb. 4 661, Florenz,
gest. 4 725, Sept. 7, Florenz.
Discorsi di architettura, 4**, Firenze 4 753. Sag-
giodi storia letteraria fiorentina, 4", Ib. 4 759.
Vita e commercio letterario di Galileo Gali-
lei, 2 vol. 4^ Lozanna 4 793.
Nemcrarlus (Nemoratius, de Nemore,
Le Foreslier), Jordanus. -^ Zeit, Ort u.
andere Umstünde seines Lebens unbekannt
oder ungewiss. Nach Chasles (Compt.
rend. XIII, p. 507 et 520) sind seine für
die damalige Zeit sehr merkwürdigen ma-
thematischen Werke älter als die von Fi-
bonacci, Alexander de Yillediei,
Sacrobosco, Campanus und andoi
Schriflslellem des Xlh. iabrfaandeits; ff
setzt ihn daher ans Ende des XII. Jahii
Man hat von ihm : Aritbmeticonim elea«-
torum Libr. X, edirt von FaberSttpt-
I e n s is , Paris 4 496; De ponderibts, eAl
von P. A p ian , Norimb. 1 533 ; De ouae-
ris datis (eine Algebra, bandscbriiU. in 1
Pariser Bibliothek) usw.
Nendiwiob, Karl Maximilian.—
Dr. Med. Von 4843 bis 4847 Lehrerd.
Chemie am ungarischen Gewerbvereiii ii
Pcsth, dann Prof. d. Chemie erst an kt
königl. Josephs -Industriescbale daid
bis 4 854 und seitdem, da diese Anstalt i^
organisirt als k. k. Polytechnicom nachOfn
verlegt wurde, auch an letzterem (Or),
geb. 4 84 4, Dec. 3 4 , Fönfkircheo,ll4
Enumeratio plantarum io territorio Qu^q»
Ecclesiensi sponte crescentHim , prataf
tractatu generali de natura geogoosüca ■
tium deque situ, climate et vegetatione ^:
dem regionis, Budae48S6. Az 6letBi0tleaBli-
pari vegytan alapismeratei, Pesth 4 846. Gnai-
riss d. allgem. techn. Chemie usw., SBde.f|
Ib. 4 854. Amerika! Utazdsom (seine amerita.
Reise), a Bde., Ib. 4857. — Über d. Am^Mft
von Herrengrand u. R^banya (Obersetiti*
C. A. Zipier aas d. Verhandll. d. S. Versand
Ungar. Naturforscher zu Neusobl 4841). Dv
Bergtheer von MurakOz o. Hagymädfoln k
chemisch-technischer Beziehung (VerhasA.
d. 94. Versaroml. deutsch. Natarföncbcrn
Graz 4844). Analyse d. Meteorsteins voalfi-
lyena in Croatien (Ungarisch im Jahrb. d.U-
nigl. angar. Naturforschervereins, Bd. 1, 4144
— 45). Ueber d. Steinregen von Iv6o [Bbm^
selbst). Analyse d. Hildegardeoqaelle in (Ai
(Ib. Bd. III; deutsch, Pesth 4858). Anatyiii
Elisabethquelle (Ib. id.). Analyse d. Miscnt-
wassers von Borsödtapolcza (Ib. id.). Ungvi^^
Steinkohlen in chemisch-technisch. BedflM
(Sitzungsberichte d. Wien. Acad. 4851 ; vb^
risch 4 854). — Mehre kleinere Aa&Stseini
Bulletin d. ungar. Acad. d. Wiss. und ia i
Mitlheill. d. Freunde d. Natur in Wien.
NenEoUvil, 0 lof. — Dr. Vhü. (475^
astronomischer Observator an d. Univ. A
Lund (4 764) und 4 775 Renimeister die-
ser Universität (Or),
geb. 4728, Jan. 4 0, Hemösand, Nor^
land,
gest. 4 804, Juni 22, Lund.
Diss. acad. de refractione laminis lo snpe^
ficiebus planis, Lund. 4 76S. — Dtdrag if >< ^
metcorologiska observationer, hallna I Lodö.
öfver nederbörds-vattnets myckenbet (V»-
tensk. Acad. Handl. 4 774). ütdrag af «4 Jjj
observationer pä thermometem, gjorna iLoBd
(Ib. 4 775).
ffMdomtu 1—
lomna, Nicolaus. — Seil 1560
lathematik an d. Univ. zu K'ÖniK^-
1536, ...... Errurl,
ISIS, Aug. 18, Königsbem
.bu. Schrieb auch Kalender.
!!•(■■ s. Bronkhorsl.
»r, 8. Napier.
■e-BoaMe, s. Boub^e.
mhmrgpr, Adolph Wilhelm.
ieur-Oberst. Von 1838 bis 184.1
j^oroelrie descriptive an il. Mili-
: ZU Brüssel, seildem Direrlor d.
3 la gDcrre daselbst. Seil 1847
u. B«il IS19 Hilgl. d. Acad. d.
Brüssel (BAB},
1804, Apr. >I, Amsterdam,
läsiqae meaaräe en Julllet 1 830, am
de Brnullne etc. ILitbogr&phlrt im
la guerre, i", ISBI), Tablei^ da jiro-
ursarvirblacoQBlrDCtlondes imints
ttriqaea de la carte de Belgique jEben-
*•). Präcis des le^oiit pour In cuii-
dM Carlas gdographiquMfUlliufjraph.
ichd. Militdrücbule, 4°). Procis dos
r la perspective, lacoupedespiorrcs
rpeote [Ebeugo, 4°j, — Solution de^
probljiinei de g^om^lrle et d olßebre
■ Corr. matfa.lll, 1837). Expt^rientes
Uüoodeg corps (Ib. IV, IS3B}. Sur
irmation de flgures plaoea irregu-
flgnres r^guliires (Ib. IX, l«37} Sur
I« la terra (Bullet. Acad. Brut X\i[,
xh viele Beriolite daselbst.
, Antonio. — Priester ;iit.<^ ¥lu-
r anf Reisen in Italien n. ülmi Nie-
ntich in Hnraoo bei Vennti^ mid
ihre Jahre (um 1609) in Antwer-
lielt, darauf in sein Vaterland zu-
1e und in Ksa u. Florenz lebic (JJ
etin,Gt»ch.d.Chtm.\) (Schm.A).
. . . Florenz, gest. t6lt, . . .
trarta dIstJDta in llbri gelte; ne'quali
iDO maraviglloRi effelli e s'rnsecnanii
ellisaimi del vetro uel fuoco e<X nitre
ote, 4°, Fireoze leiS; lalainiscli mit
van Oh. ■erratt, 11", Amsterd IRni,
fon Smekel in seiner Ars viininii,
Frankl. i«8«; franilfslacb, 4", l'ans
, Francesco. — Prof. d. M<i-
an d. Oniv. zu Perugia ('IT'/i,
1655, . . . Perugia,
1733, . . . Perugia.
< corao di mateniallca. Optirc ih Af-
tradotle. Trattsto aaalitlco -Mh: se-
kbe. Opera dl Marchesedall'Oipitals
[AUea liaiidsctirimiob.)
Hetto.
270
Nerl, Angelo. — Prof. d. Geometrie
u. Algebra am Collegio matematico d. Univ.
zu Bologna (Gn. Ltt. XXXVII, I 838^ {Ms),
geb. <78i etwa, . . Bologna,
gest. 18(9, Jan. 15, Bologna.
Unterstützte Caturagli bei seinen Beobachtun-
gen u. HechnuDgen.
Nero, s. Negr«
Andalone del.
Nerrander, Johann Jacob. — Dr.
Phil. Erst Docent (1819], dann Adjunct
(t83t) und, nachdem er vieljahrigo Reisen
ins Ausland gemacht, 1841 Prof. ord. d.
Physik an d. Univ. zu Ilelsingfors , sowie
seit 1838 Direcl. des unter seiner Leitung
errichteten magnet. Observatoriums da-
selbst. Mitgl. d. Finnischen Gesellscb. d.
Wiss. u. d. Acad. in Petersburg (Act. Soc.
Soient. Fem. ViJ,
geb. 1806, Febr. 33 (N.St.), NysUd,
Finnland,
gest. 1848, März 16 (N.St.), Helsing-
Indoctrinani eiectramBgnBtismi momenta, Hel-
BiDgf. 4 839. De curvarum in genere lertii or-
dinis osculathce. Ib. ISIS, Kurs i Arllhmeli-
kea etc., Ib. 4 844. — Über d. Vorkommen
einer bisher übersehenen Undulation imCsnge
d. tflgl.TemperHlurcurve (Act. Soc. Fenn. Vol. 1,
1841), Berechn. von Beobb. des tägl. Ganges
d. Temperatur In einigen arctischeo Gegenden
(Ib. Vol. 11. Fase. III, 18(7]. Unterauebungen
über d. tagliche Verändr. d. magnet, Deciina-
tion [Bull, scieolif Acad. St. Petersb. VI, 1 BtO
et IX. 184i). Lettre k Mr. Bau: Dicouverte
d'une aonv. loi m6t6orologique (Bull. phys.
math. Acad. St. Pelersb. III, i8tSj. — Sur an
galvBDoniMre äcbdsslscylindriqae, par lequel
'Co abtlent immödiatemenl et sans calcnl la
meaure de t'ialensite du courant älectrique
etc. (Ann. cbim. phys. LV, IB8S).
i, GeorgHeinrichFer-
dinand. — Dr. Phil., folgweise Docent
(1838) u. Prof. (exlr. 1843, ord. 18S9) in
d. Philosoph. Facullül (für Sanscril u. ara-
bische Sprache) d. Üniv. Königsberg (Or),
geb. 1811, Febr. 14, Fürstenau bei
Elbing.
Versuch einer kritisch. Geschichte d. Algebra,
I.Tbeil, oder: Die Algebra d. Griechen, 6",
Berlin 1841. Baha-eddln bau Alhotuin, Uo-
bammed, aus Aroul, Essenz d. Rechenkunst,
■rabisch u. deutsch, 8>, Ib. <84l. Beitrüge z.
Chronologie iCreUe*! Journ. XXV1< IS43).
Nettechelm, s. Agrippa. '
Netto, Friedrich August Wil-
helm. — Lehrer d. mililär. Hesskunst erst
an d. Sachs. Artillerie-Acad. zu Dresden,
da NanfHUe.
ZTfe-"
iinii Dil d. ;illgem. Kriegsschule in Berlin;
ing zuletzt nach Leipzig zurück (GB. 1 8S5
. (83*;,
geb. 1783, Juni 9, Leipzig.
Lebrb. d. MnüchineD-Zeichnenknntt oder d.
orthoi^repli. Prajectton uxw., t°, Uresd. 181s.
RappsT"! Rechenatitbchen als Hüirsmiltel bei
Multiplicalionen usw., Ib. 4KtS, Vorlegeblst-
ler zu J. 6. l<hmann'i Lehre d. Situations-
zeichn., 60 Bl. Tnl., Ib. ISIS u. «SIT. Handb.
d. sesammt. Vermessungskonda usw., i Bde.
8°, Berlin 1890 u. isas. Lehrb. d. Äufneb-
mensinltd. Hessliitcb usw., 8", Ib. 1 Sit. Aa-
weis. z. ortIlOßrapli.IIorizontalprojectionugw.,
8-, Ib. 1831. Samml. neuer mathemat. Aufga-
ben usw., 8°, Ib. 1889. Lebrb. d. ebenen n.
sphflr. Trigonometrie usw., 8°, Ib. iBia. An-
wets.zu0koDom.Aufaahmenusw,,8<',lb.1Stl.
Übungsblätter in d. SiluatiouszeichaeDkunsl,
It Bl. fol.. Ib. 1823. Pract. Wegweiser zum
SelbBliernen d. militär, Aufnahme usw., B°,
Ib. isas. Des Aurnehmen zu Pferde usw., 8°,
Ib. 1SSS. Pracl. Anweis. z. Ökonom, tiesa- u.
Felderlheilung usw., 8", Ib. 18S8, Pract. An-
weis, d, Waa&erwUgens oder Niveliirens usw.
8°, Ib. 1816. Der Kalbelograph, ein neu er-
fund. Werkzeug z. Absleeken, Krockireu o.
HOhenmessen usw., 8°, Ib. 1818.
Nenbaner, Karl Theodor Lud-
wig. -^ Dr. Pbil., Assistent am ehem. La-
bornlorium zu Wiesbaden u. Accessist bei
d. herzogl. LandcsdomHne ; früher Phnr-
niaccut (Or),
geb. 1830, Oct. 2G, Lüchow, Konigr.
Hannover.
Anteil, zur Analyse d. Harns, 8°, Wiesbaden
IgSi, 3. Aun. («58. Preisscbrirt d. llngeD-
Bucholz'schenStiaunglAreb.d. Pharm. CXXII,
18S1). Unlcrsuch, d. Harns im Hydrops ana-
sarca (Ib. C.VIX, 1851). Über Arabin, I.Abb.
(Erdnuum'a Jnurn. LXII, tSU). Ammoniak-
ccbnlld. ncirntal. Harns, zwei Abhh. (Ib. LXIV,
(gGft). Chetn. Untersuch, einiger Schalsleine
ans Nassau; mil A, DolfoM (Ib. LXV, 1885).
Krdphospbete d. normal. Harns (Ib. LXVH,
1KS6}. D'd. diabet. Harns (Ib. id.). — tlber
d. physiolog. Wirkungen d. Kochbrunnens zu
Wiesbaden (Archiv von Beneka, Haire und Vo-
gel, Hl, 18ST]. Über d. OxalsJiurebildung im
Tliicrkörper (Ib. IV, 1858). — tJI.er d. Gate-
<;hii u. seine SHuren (Lieb. Ann. XCVl, I85S}.
Über d. nüchlige Säure bei Gahrang d. diabet.
Harns (Ib. XCVII. 1856). Über d. Zersetz, d.
HarnsHure im Threrkürper (Ib. XCIX, I8B6).
Lüsliuhk. d. oxalsanr. Kalks in PhnspharsSure
(Ih. id.}. über d. Guaniu ; mil fk. Kamee [Ib.
Cl, 1857). Beilr. z. Kenntn. d. Harnstnirs ; mil
Demselben (Ib. id.]. Bestimm, d. Chlors
in slickslolThall. organ. Substanzen; mit De m-
aelben (Ib. id.). lieber d. Arabin, 1. Abh.
IIb. CH, 1S5T). (Iber d. Oxydal. d. Leucins u.
einiger Glieder d. Silurcreihe C„II^O. durch
übermangansaur. Kali (Ib. CVI, I8B8).
Neaber, August Wilh«ln. -^ Dr.
Hed., pracl. Arzt und seit 1811 Fliysicut
in Apenrade (LS) (G.iSHJ,
geb. <78(, HSrz 1, Gros»-.Sa]n tw
* Hagdebtri«,
gest. 1849, Jan. II, Apenrade.
De natura acidomm ac besiom plaeitenM
Winterli, Kiliae 1809. CoUectanaa meteorol»-
gice sub auspiciis Social, scient, DantCMedlli,
C, T. I, Havn.iSlS. Uberd. Leut^len d. Ue^
re| [Enfeland'i Joum. t pract. Hellk. SuppteB.
mt). Meteorolog, Beobb. in d. Aatr. Nuhr.
I— HI, VI u. XV. Beobachtung einer Feuer-
kugel {Fogj. Ann, LI, tsto).
Nenblg;, Andreas. — Dr. PhiL, ml
Privatdoceot an d. Uni*, zu Erlangen, daoi
Rcclor u. Pror. am Gymn. zu Hof; ISSI
in Ruhestand gesetzt (M.U),
geb. 1780, Hai 6, Culmbach,
Anfangsgründe d. rein. Geomelr. n. ebn. Tri-
gonometrie usw., 8', Erlang. ISO. Aii(iii(k '
gründe z. melheniBt.AnalyaisDsw., B% NÜnb.
1 8 1 T. GrundHsa d..reia. Mathematik osw., f, •
Bayreuth 181S.
N^BOBhaha, Karl Ludwig. — DT.
Med., pracl. Arzt ia Halle (MJ,
geb. . . ., gest. 1776, .. .
rieilr. zu d. dkonom.-physikal. Abhaodtanip^
1 Bde. 8°, Leipz. 1TE1~eo. Vermischte A*^'
merkk. ijber einige Buserlesene Ueterien i«
Beldrdr. nützlicher Wisse nach alten, t Bde. 8*, i
Ib.17G(— S6. VermiBcbte Bibliothek oder Au-
züge aus verschiedn. z. ArzeneygelahfUett,
Chymie, Naturkunde usw. gehörigen SlraU-
Bchnnen u. Abhandll., 1 Samml. 8°, Braan-
Bchwelg i 7B8— so. — Cbersetzte J. Ob. BtaTi
Abhandl. vom deutsch. Indig ins Denlacba, T,
Ib. 1787.
NenenhahB, Karl Cbriatiii
Adolph. — Kaufmann in Nordhausen.
Hilgl. mehrer gelehrlon Gesellschafien (A),
geb. 1715, .... Nordhansen,
gest. 1807, iuh 9, Nordhausen.
Die Braatwelnbrennerei nach Ibeoret. Grand- '
salzen usw., S", Erfurt 178», 8. AnO. <*».'
Beiträge z. Branlweinbrennerei, in Briefen n
Wertramb, 8", Ib. 179S. Über d. Hetn d.
Branlweln blasen usw., 8°, Ib. 1 7118. — Schrif-
ten über Gürtnerei.
de NenfrUle, Gerard. — Prof. m
Gymn. zu Bremen, seit 1611 d. Physik D-
Mathematik u. seit I6ti d. Hedicin (A) (J),
geh
gest. I 64S, Juli S8, Bremen,
Arilhroelica theorelica et practica, 8°, BremM
1614. Cosmologia et Anthropologla , 8", Ib.
16S8. Synopsis physioae universalis. Sehr
viele Disputationen, z. B. : De coelestium cor-
ponim natura in genere. Ib. 1817.
de Venf ville
Venmann.
274
reufVUle, Tileman. — Sohn
gen. Dr. Med., seit 4 644 Prof. d.
itik am Gymn. zu Bremen (A),
1615, Jan. 30, Bremen, ,
i662, Mai 27, Bremen,
^'si, Lugd. Bat. 164 4. Arithmeticae
luorum prior de numeris abstractis,
de coDcretis interquos logistica sexa-
it decimalis agit, 8« Bremae 4 649*
tra motum terrae, Ib. 1647.
nanu, Kaspar. — Nachdem er
^l. Reiseapotheker ibeils mit dem
theils seit 1711 auf königl. Kosten
Msen im In- u. Auslande gemacht,
eker in Berlin, 1723 Prof. d. pract.
beim Collegium medico-cbirurgi-
1724 Mitgl. d. Colleg. medicum,
fseher aller Apotheken d. preuss.
ditgl. d. Aead. d. Wiss. zu Berlin
»poldin. Academie (Act. Acad. Nat,
) (ANC) (J) (Hirsch. VI J,
1683, Juli 11, Züllichau,
1737, Oct. 20, Berlin,
chymicae von salibus alcalino-fixis
campbora usw., 4°, Berlin 1727.
von vier subjeclis pharmaceaticis,
om saccino, opio, caryophillis aro-
castoreo usw., 4°, Ib. 4 730. Lectio-
ier subjectis chymicis, nemlich vom
Schwefel, Spiessglanz u. Eisen usw.,
2. Lectiones von vier subjectis diae-
mlich von den in hiesigen Gegenden
:hsten u. durch menschliche Hülfe
e gebracbten viererley Getrunken,
c, CafTee, Bier u. Wein usw., 4°,
15. Lectiones von vier subjectis pbar-
»-chymicis, nemlich vom gemeinen
instein, Salmiak u. der Ameise usw.,
bau 1737. Praelectiones chymicae,
eb. von J. Ch. Zimmermann, 4°, Ber-
Chymia medica dogmatico-experi-
3der gründliche u. mit Expecimen-
sene meüicinische Chymie, heraus-
1 Ch.H.KeMel, 4 Bde. 4°, Züllichau
Auszug 2 Bde. 4o, Ib. 1756 (hollän-
Leeuwarden 4766; englisch von W.
\ie chymtcal works of Gaspard Nen-
dged etc., 4», Lond. 4 760. 2<^ edit.
Ib. 1773 ; französisch von Konz, 4°,
1784). — Meditationes in binas ob-
's de aqua per putrefactioncm rubra
tali in sanguinero versa hablta elc.
olinens. HI, 4 727). Relatio ex actis
;i8 de prodigio sanguinis in palude
m StargardiensemSarow viso a. 1 724
De spiritu urinoso caustico (Ib. id.).
mpbora (Ib. id., auch Phil. Tr. 1 725) .
Dlamm commixtio ad probanda li-
I est sofficiens, sed fallax (Ib. IV,
I correctione olei seminis raparum
>e vi caustica ei conversione salium
sorom aertexpositonim in salia neu-
4 717). — De oleo destiliato formi-
eidorff, HandwOrusrbiich II.
carum aethereo (Act. Acad. Nat. Cur. II, 4 780).
De alburoine ovi succino simili (Ib. V, 4 74 0) . — ^
De experimento probandi spirilum vini gallici.
perquam usitato, sed revera falsoetfallaci (Phil.
Tr. 4 725). De salibus alcalino-fixis (Ib. 4726).
Nenmanni Karl August. — Von 4788
bis 1793 in einer Fabrik zu Gera beschäftigt
und für dieselbe ausgedehnte Reisen nach
Oesterreich, Russland, Polen usw. machend,
darauf zu Jena Cameralia studirend (1793
— 96), dann auf d. Insel Alsen (Schleswig)
theils Lehrer d. Handelswissenschaflen,
theils Fabrikant bis 1 802, wo er nach Böh-
men ging, erst die Leitung einer Kattunfa-
brik in Josepbsthal u. darauf 1 807 die Pro-
fessur d. Chemie u. Technologie am techno-
log. Institut in Prag übernahm, bis er 1 8 1 7
zum Commerzrath u. Fabriken-Inspector er-
nannt ward ; seit 1852 pensionirt (JP) (Or),
geb. 4774, Apr. 6, Grossbothen bei
Leipzig.
(Lebte noih 4 856).
Die Bebandl. d. Feuerwärme, besonders bei
Erhitz, u. Abdampf, tropfbarer Flüssigkeiten
usw., 8<*, Altena 4 799. lieber die zur Behandl.
d. Feuerwärme bei Erhitz, u. Destilliren tropfb.
Flüssigkeiten erforderl. Anstalten, 8**, Ib. 4800.
Lehrb. d. Chemie mit besondr. Hinstibt auf
Technologie, 8», Bd. I, Leipz. 4 84 0. Vaterland.
Magazin, 4Bde. 8«, Prag4843— 46. Vergleich,
d. Zuckerfabrica t. aus europäisch. Gewächsen
mit der aus Zuckerrohr, 8«, Prag 4887. Che-
mie, als natürl. Grundlage Wissenschaft!. Na-
tur- u. Gewerbskunde usw., fol., Prag u.
Frankf. 4 842. — Über Veredlung d. Tabacks
(Soherer*! Journ. VII, 4804). Über hölzerne
Kochgerathschaft , über eine Volta'sche Wal-
zenbatterie u. über Auflösung d. Kupfers in
Brantwein (Ib. VIII u. IX, 4802). — Erfah-
rungen u. Bemerkk. über d. Methoden von
Deyenz, Barruel, Isnard, Drapiet, Hermbit&dt
und Aohard zur Darstell, d. Zuckers aus Run-
kelrüben (Sohweigg. Journ. IV, 4842). Über
Platingefässe (Ib. IX, 4 813). Ueber salzsaur.
Kupfer (Ib. XIII, 4 845). ~ Der verwünschte
Burggraf, ein Meteorolith in Ellbogen (Gilb.
Ann. XLII, 4812). Über Meteorolithen usw.
(Ib. XLIV, 184 3). — Fernere Notizen in Gött-
ling*! Taschenbuch rKiemann's Schleswig-Hol-
stein. Blättern ; Andxi's patriot. Tageblatt; An-
dres llesperus u. andr. österr. Zeitschriften.
Nemnaim, Johann Philipp. —
Prof. d. Physik erst am Gymn. zu Laibach,,
dann an d. Univ. u. am Johanneum in Graz
und darauf (seit 4 816) am polytechn. In-
stitut in Wien (ON),
geb. 1774, Dec. 27, Trebitsch, Mähren.
Compendiaria physicae institutio, III Tom. 8**,
Graecii 1808— 12. Lehrb. d. Physik, 2 Bde.
8«, Wien 4 84 8—20, 3. AuO. 4. Bd. 4 842. Über
Wärmemesser, besonders in Bezug auf Bre-
48
275
Henmann
Vewton.
378
gnet'i u. Holzmann'g Metallthernioiiteler (Jahr-
buch d. polytechn. lost. I, 4819j.
Neumamii Franz Ernst. — Dr.Phil.
Seit 18S6 Docent und dann Prof. (extr.
1838, ord. 4 829) d. Physik u. Mineralogie
an d. Univ. zu Königsberg. Seit i 833 Cor-
resp. und seit 1 858 auswärt. Mitgl. d. Acad.
d. Wiss. zu Berlin (Or),
geb. 1798, Sept. H, Ukcrmark.
Diss. de lege zonarum principio evolutionis
systematum crystallinorum, 4^ Berol. 1886.
— Theoret. Untersuch, d. Gesetze, nach wel-
chen d. Licht an d. Grenze zweier vollkomm,
durchsieht. Medien refleclirtu. gebrochen wird
(Abhandll. Berl. Acad. 1835). Die Gesetze d.
Doppelbrech. d. Lichts in comprimirt. oder
ungleichförmig erwärmt, nnkrystallinischen
Körpern (Ib. 1841). Allgemeine Gesetze d. in-
ducirten elektr. Ströme (Ib. 1845). Über ein
allgem. Princip d. mathemat. Theorie indu-
cirter elektr. Ströme (Ib. 1847). ~ Über d.
Krystallsystem d. Axinitsu. Bestimm, d. Kry-
stallflüchen durch ihre Normalen (Pogg. Ann.
IV, 1825). Über d. specif. Wärme verschiedn.
Mineralien (Ib. XXHI, 1831). Bestimm, d.
specif. Wärme d. Wassers in d. Nähe d. Sied-
puncts gegen Wasser von niedr. Temp. (Ib.
id.). Über d. zwei- u. ein-gliedr. Krystallsy-
stem (Ib. XXIV, 1882). Theoried, doppelten
Strahlenbrech. (Ib. XXV, 1832). Theorie d.
ellipt. Polarisation durch Metalle (Ib. XXVI,
1 882). Thermische, optische u. krystallograpb.
Auen d. Gypssystems (Ib. XXVIl, 1883). Über
d. Elasticitätsmaass krystallin. Substanzen d.
homoödr. Abtheilung (Ib. XXXI, 1834). Über
d. opt. Axen u. Farben zweiaxiger Kryslalle
im polarisirt. Licht (Ib. XXXIII, 1884). Über
d. opt. Eigenschaften d. hemiprismat. Kry-
stolle (Ib. XXXV, 1835). Über d. Intensität d.
ordentl. u. ausserordentl. Strahlen, so wie d.
reflectirt. Lichts usw. (Ib. XL, 1837). Einfluss
d. Krystallflächen auf d. reflectirte Licht usw.
(Ib. XLII, 1837). — Entwickl. d. in ellipt.
Coordinaten ausgedrückten reciprok. Entfern,
zweier Puncte in Reihen, welche nach d. La-
place'schen Y(") fortschreiten, u. Anwend.
dieser Reihen z. Bestimm, d. magnet. Zustan-
dese. Rotations-Ellipsoidsusw. (Crelle'iJourn.
XXVI, 4 843). — Über e. neue Eigenschaft d.
Laplace'schen V^") u. ihre Anwend z. ana-
lyt. Darstell, derjenigen Phänomene, welche
Functionen d. geograph. Länge u. Breite sind
(Astr. Nachr. XV, 1 838). Methode z. Bestimm, d.
Polarisation u. d. Überjiangwiderstands (Wild,
Vierteljahrschr. naturf. Gesellsch. Zürich. II).
De emendanda formula, per quam calores cor-
porum specifici ex experimentis methodo mix-
tionis institutis computantur, 4°, Regiom. 1 884.
Neumami, Karl Gottfried. — Sohn
des Vorigen. Dr. Phil., Privatdocent an d.
Univ. zu Halle seit 1858 (Diss),
geb. 1832, Mai 7, Königsberg.
De problemate quodam mechanico, quod ad
primam integralium ultra-ellipticaram das- '
sem revocatur, 4^ Regiomont. 1856. Geoowtr.
Methode, das Potential der von e. Kugel auf
innere oder äussere Puncte ausgeübt. Wirk,
zu bestimmen (Pogg. Ann. CIX, 18t0).
Nenmaim, Franz. — AbsolTirle
1859 die Rechts- u. Staats Wissenschaft aa
d. Univ. zu Wien. Mitgl. d. geograph. Ge-
sellschaft daselbst (Ot)^
geb. 1837, Nov. H, Wien.
Über Temperaturverhältnisse (Jahn's Unle^
haltungg. 1856). Die Thätigkeit d. Mondes bd
Zerstreuung d. Wolken (Ib. 1868). Die Avf-
gabe d. Meteorologie (Htii' Wocheoschr. 18S8).
Das Ozon u. seine V«rbreit. in d. Atmospliini
(Ib. id.). Über d. Einwirk. d. Ozons aaf le-
bende Pflanzen u. Thiere (Beelam'i KoMMi^
1857). Über d. Wolkenbildung (Ib. 1858). Ober
d. Ozongehalt d. Atmosphäre (Pogg. Ann. CO,
1857). Notizen in populär. Zeitschrifteo.
NeiiTeglifle, Charles. — ^^ ^^\
Jahre Prediger zu Trevoux (A), ^
geb. 1646, M8rz9, Baillage MascoD,
Boargogne,
gest. 1719, JuU U
Traitd möthodique et abregd de toates let na*
thämatiques etc., S vol. 8^ Lyon 16 . .
NewboM, ... — Capitäo in d. Ma-
dras-Armee. Assistent des brittiscben Re-
sidenten in Hyderabad. Mitgl. d. Roy. So-
ciety (An,R. 1850^,
geb
gest. 1850, Mai 29, Mahabuleshwar.
On the temperature of the Springs, wells aad
rivers of India and Egypt, and of the sea aad
table lands within the tropica (Phil. Tr. 184S).
Beryl Mine of Paddicor and geognostic poil-
tion of this gem in Coimbatoor, Sootbem le-
dia (Jameion'i Journ. XXIX, 1840). Od rock
basins in Southern India (Phil. Mag. Ser. Uli
Vol. XXII, 1848). On the geology of Bgyr*
(Ib. id.). On a reeent fossil freshwater depoiR
in Southern India etc. and on the suppoeed
decrease of thermal temperature in lodit (Ik:
^XVI, 1845).
Newtoüi John. — Dr. Tbeol., kdniili^ %
Capellan, Pfarrer (Rector) za Ross in Hei»- h
fordshlre (BD) (J), ?
geb. 1622 etwa, . . Oundle« Northamp'
tonshire, J
gest. 1 678, Dec. 25, Ross.
Astronomie britannica, 4», Lond. 1656. Hi^
to calculation, with lables of declination, a^ ■
censioD etc., 40, Ib. 1657. Tngonomeiri« M-
tannica, two books (von denen das eine tiM
Übersetzung d. Werks von H. GeUibzaBd), fol^
Ib. 1658. Geometrical Trigonomeiry, Ib.46l9>.
Mathematical Elements, 4». Ib. 4660. A pcr-
petual diary or almanac, Ib. 1662. ÖMcrip-
tion of the use of the Cupenter'i Rule, Ib. 4 617.
Ephemerides, shewing the intereat aad rata
of money at six per ceot etc., Ib. 4667, Gbi-
877
Newton.
278
Udm centam logarithmorum et tabula par-
liom proportionalinm, Ib. 4 067. The rule of
Bterett, or tbe case ofdecimal fractions etc.,
(*, Ib. 46ffB. Art of practical gauging etc., Ib.
M9. The art of natural arithmetic, in whole
lomben and fractions, vulgär and decimal, 8°,
b. 1671. The englishacademy, 8<>, Ib. 4677. In-
roduct. to Geography (worin auch Cosmogra-
by und Introduct. to Astronomy), 8**, Ib. 4 678.
Newtoüi Isaac. — Sohn eines klei-
en Gutsbesitzers. Nachdem er 4 660 das
rinity-College in Cambridge bezogen und
um alle academ. Stufen erstiegen halle,
rof. d. Mathematik an demselben (Luca-
jh Prof.y an Stelle von I. Barrow) von
€69 bis 4701; dann, Von 4699 bis zu
sinem Tode, königl. Mönzmeister (Master
od Worker of tbe Mint) in London mit
500 L. strl. Gebalt. Aufseher (Warden)
. königl. Münze schon seit 4 695. Paria-
lentsmitglied 4704. Zam Sir erhoben
705. Mitgl. d. Roy. Society seit 4 671,
räsident derselben seit 4703. Auswärt,
lilgl. d. Pariser Acad. seit 4 699 {BDj (Mm.
'Of. 47t7; (Hutton, Math. Biet. U) (B)
P. Prisi, Elogio storico del cav. I. S., 8",
iilano 4778; (Brewster, LifeofSirLS.,
*,Lond. 4834; 8% Ib. 4832/ (Brewster,
lern, of the Ufe , tcrüingi ete. of Sir 1. S.,
vol. 8', Edinb. 4 855; (Edle^tone, Cor-
ttpondoHct ofSir I. S., Lond. 4850, ^ n% ,
geb. 4 642, Dec. 25 [A.St.}, \lliools-
tborpe,*
gesl. 4726, MSrz 20 'A.St.}, London.
(geb. 4 613, Jan. 5, gest. 4727**,
MSrz3l [VSt.j.
Uloaopbiae natsraltt priocipia nojtliemdtica
iaadscbrifU. der Roy. Socieiy vorgeleiEt 46t€.
pr. tfi. 4*. Lood. 4687 Eathidl, aosWr der
ravilaüoiistbeorie, die Theorie der Lkrhlbre-
MiBg, die der Sc^IlfortpflaBZusg , die der
^afferwelleD msm.j, 2 Avil, mit Vorrede voa
, Cambridce 47«S; 8 AqU. vob
Loed. 472f . Edtrt ■. eomtbestirt
w Le Sott «ad lecfBOT« 4 vo} «*. Ge;^ .
ri9— 4t, t. Aofl. $rol. A\CiA All'jbr 4 7«»
igfisch, mit ZeiMsea «oe 1. ^**^^. t %Vi.
,Loed. 47tf, mHCrmnmrn\tr\KJibM.Tkm'pit
, Ib. 4 8»t. — OftMs or « TreeUie ofliie re-
Idioms, refradioBS, isfleeboas CAd ooioun
light ; aleo tvo treatitef c^ Iht Cftecie» nbd
ignitedr of earrUiseer Cpvre* Vn beäden
ithaait. TraeMe rar ia dmer Auf! , *"-
ad. 1704. mtkrt Aiifl n fr*', iairniiwii tmi
■■il Ctak ^tdar dm Bevtaa M'ft L Ktr!
heaktc., *•. Ib. «7»c . *•. ^-rj^ u ^t« ImiK
ToaF- rta, 2 vol 4r Anisi 4'»
vancTBal» h Oe c:uflB7iii«iSjvii<f;
»latioBC ardiniielicii iüier «dirt '«it
m. aeliiat tse^fi Mtmftmft lit iu
ft»*, Caubr. ITiiT. 2' Edd. LtndL 47tt ,
' ■ f
englisch von Balphson u. borlchtigt von Oann,
8^ Lood. 4 728, mit Comnioutar von Wilder,
2 vol. 8**, Ib. 4 769, wiederum lateini«ch, mil
CommentarvonCaitillon, 2vol. 4", AniAt. 47 . .
— Analysis per quantitatum sorieH, fluxlunoii
et diderentias , cum eiiumerationo linearuiii
tertii ordinis (unter der Aufsicht von W. Jonas
gedruckt), 4», Lond. 4 744. — Method of llu-
xions and infinite series, with it» appllcation
to the geometry of curved lines etc., edirt von
J. Colion, 40, Lond. 4786. — New theory of
Itgbt and coloun (Phil. Tr. 4 672). An a^count
of a new catadioptrical teleicope, inventcil by
bim (Ib. id.). More suf<gefttiong aliout bis ni'W
telescope (Ib. id.). Answer to some obJectioiiH
made to the new reflectinfi; telcscopo (Ib. Id.).
Considerations on part of a letter of Mr. da
Bnek, concerning tbe catadioptrical teleftcope,
pretended to be irnproved an<l refined by Mr.
Casaegrain (Ib. id.). Sonie oiperiiiienli uro-
posed in relation to the new theory of li^ht
flb. id.) . Ans wer to the anImadverHions of Mr.
I. O. Pardiaa on tbe new theory of lif^ht (Ib.
id.). A series of queries proposed by Mr.
I. VewtOB to be determined by euperimentM
posilively and directly conoluding bis new
theory- of li^ht and colour» flb. id.;. 8econd
Answer to Mr. Fardiea 'Ib. id.). An«wer to
soroe considerations ^of Hook«) on bi* do/;lrlne
of ligbt and colours 'Ib. id.;. Answer to h let-
ter from Paris, further eiplalniof; bii» theory
uf liftbt and colours, and particularly tbat of
whitenesfi; with his CiOtioued hof»e« of p<;r'
fecling telefKTopes by reflectioni, ratber tbao
refractioDi 'Ib. 4678y. On tbe narnber% <;f co-
lours, and tbe neceMJty otmixinu, tbem «II for
the productiofi of white ; 9i§iß wby a picture
cast by felasse» ioto a darkeoed roof» tp^nturh
so di»tioct, ootwitb«t«rjdinfr ft% irrefru'ar re-
fractionft Ib. id. O^otideration« 00 tbe K«*'
ply of Mr F. liaas; loieether wifb furtber dt-
rectiooii. bo» Uj roake tbe eipenmefit* eoo-
troverted antfbt Ib. 4^75 -74,, A p^rticubr
ans wer t& Mr. lisaa objefHioo» U* bi» eipen-
meat «i(b tbe pm^ni 'Ib. 4<7<,. Ao*wer Ut
M r . Laeaa* objO'.'t too* I b id ^^^ I u Hott of t w o
probkm» profK>ft«d b} Mr J^ka Bera^MUi Ib.
461^6 — V7, Mnob^Ui . bcttUt |rf«4yoif4 '.«iofu
Ib, 4 744. — Auoti\w Uitriu d«% U¥'M ttw
befia&aie ErJtaJtuni^eMflz . A ^utt¥\ ft^/!u-
tioa '/ a \r*AMm ^u^^uurrbitj^ f wr^et, U/t-
flüerfy prop^^ed m Ibe l>eripzijr Acu Ib 4 74<,
9»wb)m . A trae^x^;) of a p4>per, Jti tbetaiid'
wriliair Ol hir lmM€ MrmutL, i*jvud ¥ii/jutf tbe
ytyttk iA tU; Jjde I>r XaJkj, ^^tiUiU%u% u de-
feptn^Aki» vf aii iLt»!ruttieiit lfcefl<>(;U^/fiMva'
dmift lof '.'J.*ert :i;t' *.b* Ußjfjtit CttUfU'j^ Tfvjj
Ib^ lM>d vu>rt a! be^ It ^'^2 — Vef»*.i.^>'
debt b-Mrfe iii betreff de» Hretl» «uit LalteuU
bbef C iTiorila* ^ AuHkd. d iatnnUrhu^.-
llia AtrfMfU ubef 4»t Meefehi^biie, M><fu<.i.'.
»uf ht^iektl det Hat>w» de# Oetuei^et ^leie
^jtiriftei: ut*w Ctr'.;i*vivi^ tJ tu»\* Oejs*!»-
KlaiiOe — Jl. ^ui'it« 5Vr ^Ärr^'ar'a *.'y\^*,¥ a^X^v-
re» •* 4«>v utfC B. Ta««Hu cm>v>.'4»>^* *^'.'
**. ^tM — J^wH. M)t««etu7vce ^!**t^*-^****
OfiUciü ieelurM f «ad iii ttie ini^
279
VicholfOH.
ibe university of Cambridge, 8^ Lond. 4 7S8.
LecÜones opticae, annis 4 669—71 iD scboIU
publicis, h'', Ib. 4 7S9. Kewtoni Genesis cur-
varum per umbras, s. Perspectivae universa-
lis eiementa etc., Leyden 1 740, 8°, Lond. 4 746.
Opuscula mathematica, philosophica et pbilo-
logica, collegit partimque latine vertit et re-
censuit I. CaftUioneüs, 3 vol. 4°, Laus.. et Gen.
4 744. Opera quae extant oronia ; commenta-
riis illustrabat 8am. Horslej, 5 vol. 4^, Lond.
4779—85. V. hinterliess viel Handschriftliches
vermisohltn Inhalts, wovon Hntton'i Math.
Dict. VoLlt eine Liste giebt.
* Dorf im Xirchipiel Colsterworth, bei Orantham in
Lincolnshire.
** Da man damals noch in England das Jahr mit dem
26. Mftn begann.
NIoaader, I^enric. — Mag. Phil.,
seit 1776 Astronom u. SecretSr d. Aead.
d. Wiss. zu Stockholm; vorher Docent d.
Astronomie an d. Univ. zu Upsala (Vet.
Acad. Handl. 4 84 5;,
geb. 4744, Apr. • 4 8,OppundaHäradoch
Venna Socken,
gest. 4 815, Febr. 1 1 , Stockholm.
Diss. de densitate planetarum, (jpsal. 4 767.
Diss. de quadrante murali, Ib. 1770. Tal om
de gamla romerska, grekiska och hebreiska
matt, mal och vikter, Stockh. 4 776. Problem,
at finna rätla figuren af ett vändbräde pä en
plog (Vetensk. Acad. Handl. 4 776J. Undersökn.
om spadars och plogbillars rätla skapnad (Ib.
4 778). Theorien om den Wirziska spiral-
pumpen förklarad (Ib. 4 781—85, sieben Ab-
handll.). Vier Abhandü. astronom. Beobb.,
einige meteorolog. u. 4 8 statistische Abbandll.
ebendaselbst. Gab von 1785 bis 1 803 den aka-
dem. Kalender heraus. — Ober CoUin's neu
eingerichtete Fernrühre (Bode's Jahrb. 4 798).
Nloeroüi Jean Fran^ois. — Mino-
rit, in Paris wohnhaft, aber häufig auf Rei-
sen nach Rom und ins südl. Frankreich
(Ni. vii;,
geb. 164 3, Paris,
gest. 1646, Sept. 22, Aix, Provence.
La perspective curieu.se ou magie arlificielle
des effets merveilleux de Toptique par la Vi-
sion directe, de la catoptrique par la reflexion
des miroirs plats, cylindriques et coniques,
de la dioptrique par la refraction des cristaux,
fol., Paris 1688. Thaumaturgus opticus, sive
admiranda optices, catoptriccs et dioptrices,
P. I de iis quae spectant ad visionem directam,
fol.. Ib. 4 646.
Nioetas (eigentlich '/xnag, Hicetas).
— Pythagoräischer Philosoph aus Syracus,
welcher, nach Cicero*s Zeugniss, wenig-
stens die Axendrehung der Erde schon ge-
lehrt haben soll fideler, lieber d. Verhältn.
des Copernicus zum Alter thum, in Wolf
u. Buttmann's Museum d, Alter thumswiss,
Bd. II, S. 39 1;.
Niohol, J. . . P. . . — Getstlidier. Dr.
Prof. d. pract. Astronomie an d. üdit. zo
Glasgow. Seit 1836 Mitgl. d. Roy. Society
zu Edinbürg (Athenäum 1859, li; (Cw-
mos, XV; (VD),
geb. 1804 etwa, . . . Montrose,
gest. 1859, Sept. 19, Glasgow.
The phenomena and order of the solar sytiea,
8°, Edinb. 1839. Contemplatioos on the solar
System, 2<iedit. 8^ Lond. 4844. Viewscftlie
architeclure of the heavens, 5^^ edtt., Ib. 4S4S.
Thoughts on some .important points relatiig
to the System of the world, 2^ edit. 8^ Edidb.
4 847. The planet Neptune : an exposition lod
history, 8^ Lond. 4 847. The stellar uoiverse,
8<>, Ib. 4 848. Theplanetary System, 42*. Losd.
and New York 4 854.
Nioholla, Frank. — Dr. Med., pnd
Arzt in London, Mitgl. d. College of Phy-
sicians u. Lehrer d. Chirurgie an dersel-
ben ; vorher Lehrer d. Anatomie aA d. UdIt.
zu Oxford. Seit 4 753 Leibarzt Georg'sll. ;
Mitgl. d. Roy. Society (Abr.yil) (Th),
geb. 1699, London,
gest. 1778, Jan. 14, Epsom.
Some observations towarda composiog a nt-
tural history of mines and metals in Comivili
(Phil. Tr. 1728). — Medicioisches.
Nloholsoili William*. — Erst Be-
amter der englisch-ostindischen Compa-
gnie, dann folgweise Geschäftsreisender für
Wedgewood, Schulvorst^her in Soho
Square (Londop), CiviMngenieur (als sol-
cher besonders Wasserleitungen in Te^
schiedenen StSdten anlegend) und Litent,
in London wohnhaft (BJ [Tilloch,Phi
Mag, XL\),
geb. 1753, London,
gest. 1815, Mai 2 1 , London.
Introduction to natural philosopby, 2 vol. S*i
Lond. 4 784, new ediL 4 787. The controveny
between Kirwan and the French Academicieoi
on Phlogislon, 8^ Ib. 4 787. The first priaci'
ples of chemistry, 8<>, Ib. 4 789. Dictionaryof
chemistry, 2 vol. 4<>, Ib. 4 795, new edit. 1808.
— Method of arranging the differences of lo-
garithms on lines graduated for the purpose
of computation (Phil. Tr. 4 787). DescripUoa
of an Instrument which, by the turniog of a
winch produces the two states of electricity,
without friclioa etc. (Ib. 4 788). Exprm. and
observations oa electricity (Ib. 4 789). Dfl-
scription of a new Instrument for measariag
the specific gravities of bodies (Mem. Manchest.
Soc. 11, 1787. Darin das nach ihm benannte
Aräometer). — Gab heraus : A Journal of na-
tural philosophy, chemistry and the arts, 5 vol.
4°, Lond. 1796 — 1801. Fortsetzung desselben
unter gleichem Titel, 86 vol. S°, Ib. 1802-13.
281
HicUte
SicoUi*
282
fibereeUte Fonreroy*! Chemie a. VorlesungeD,
Cliaptal's Chemie q. Anderes.
* Ein «nderer 'William Nicholson, Attendant of
Chalham Doekjard, schrieb : Naripitor^s assistent,
8*, Lond. 1784. A treatise on praetical navlgation etc.,
S», Ib. 1789.
NiokMs, Fran^ois Joseph i6-
röme. — Seit 4854 Prof. d. Chemie an
d. FacultUt d. Wiss. zu Nancy; seit 4 867
Correspond. d. Ministeriums d. Öffentl. Un-
terrichts (Or),
geb. 1820, Oct. 30, Erstein (Bas-Rhin).
Th^ snr les ölectro^aimans circulaires, 4**,
Paris 4 853. Braeonnot, sa vie et ses travaui,
f*, ib. 4 856. Le moteur des convois des grands
toonels et en particnlier du tunnel sous-marin,
S", Nancy 4 858. Le congr^s scientifique de
Carlsruhe, 8°, Ib. 4859. — Sur les mono-hy-
drates d^finis du zinc et du cadmium (Ann.
cbim. pbys. XXII, 4 848). Sar la forme cri-
stall, da zinc m^tallique (Ib. id.). Rechorches
erystallograph. sur quelques dörivös de V6-
ihyle (Ib. id.). Examen de la forme crystal-
lina de facide cbloro-succique (Ib. id.). Sur
la forme cristall. de diverses varl^t^s de Vi-
triols du commerce (Ib. XXllI, 4 848). Sar la
forme cristall. du sulfure d'azote (Ib. XXXII,
4 852). Sur un nouv. Systeme d'^lectro-aimants
Ib. XXXVII, 4 858). Recherches sur le poly-
morpbisme (Ib. XXXIX, 4853). Sur les rap-
ports qui eiistent entre le frottement et la pres-
sioD (Ib. XL, 4 854). Recherches sur la diffu-
sioo du fluor (Ib. LIII, 4858, auch für sich,
Nificy 4858). — Sur la chute d'un bolide
(Compt. rend. XIX, 4 844). Sur un actde par-
ticiilierdärivantde Tacidetartrique (Ib. XXIII,
4846). Sur ane cause de variations dans les
aagles des cristaux (Ib. XXVII, 4 848 et XXX,
4851). Sur des rapports qui existent entre la
compositioD et la forme (Ib. XXX, 4 854). Sur
les Corps dimorphes (Ib. XXXII, 4 852). Em-
ploi de l'attraction magn^tique dans la loco-
motion sur chemins de fer etc. (Ib. id.). Sur
an mode d'emplol de Tälectricitö dynamique
dans la t^l^graphie et dans l'indication du
temps (Ib. XXXUI, 4854). Sur la perm^abi-
lil^ des mötaux par ie roercure (Ib. XXXVI,
1853). De Tallongement des barreaux aiman-
tttetc. (Ib. id.). Sur l'^tat passif du nickel et
dncobalt (Ib. XXXVII, 4853). Sur Tadhö-
reice magn^ique (Ib. XXXVIIl, 4854). De
Hoflaeoce des milleux sur les cristaux en voie
d« formation (Ib. XXXIX, 4854). Nouv. re-
diercbes sur l'aimantation (Ib. id.). Sur l'iso-
Borpbisme des combinaisons homologues (Ib.
IL, 4855). Prösence de lia vivianite dans les
Qiiementshumains(lb. XLI, 4855). Recherche
sar le fluor etc. (Ib. XLIV, 4 857). Pr^sence
da flaor dans les eaux minörales de Plom-
blires etc. (Ib. id.). Sur Tacide sulfurique
flnoriföre etc. (Ib. XLV, 4 857). Sur la d^cou-
verte d'un filon de spath-fluor dans le bassin
dePlombi^res (Ib. XLVI, 4 858). AcUon du
ciHomre de soufre sur les huiles (Ib. XLVII,
1858). Sur la saponite, nouvel hydrosilicale
d'iiamine(Ib.XLVlIl, 4 859). Surlesbromures
ttiodores de bismuth, d'antimoine et d'arse-
nie (Ib. id.). — Forme cristall. du piperin (An-
nuaire de chimie de Millon etc. 1850). Les
öiectro-aimants circuiaires (Bull. Soc. d'En-
couragem. 4 852 et 4 853). Sur l'aimantation
(L'Inslit. 4 852). A new kind ofelectromagnets
(Sillim. New Journ. XV. 4 853). On the origin of
terrestrial magnetism (Ib. XVII, 4 854 ; XVIII.
4 854 et XIX, 4 855). Sur le zinc amalgamö des
piles ä courant constant (Journ. pharm, chim.
XXII, 4 852). Analyse d'un calcul de boeuf
(Ib. XXVIII, 4 855). Appareil pour la d^mon-
stralion de la th^orie de la flamme £Ib. XXXI,
4856). Sur la production artificielft de l'acide
butyro-acötique (Ib. XXXIII, 4 8S8). Sur la
mattere colorante du troene etc. (Ib. XXXV,
4 859). Analyse de l'cau de Laxou (M6m. Acad.
de Stanislas, 4 857). Nouv. procöd^ d'aiman-
tation des roues de locomolives (Revue d. So-
ciät^s savantes, Mai 4 859). — Mitarbeiter an
dieser Revue seit 1 857, an Silliman'a N. Journ.
seit 4 858, am Journ. de pharmacie et de chi-
mie seit 4 854 u. am Annuaire de chimie von
Millon und Beiaet von 4848—54.
Nloklisi Ferdinand Ernest. —
Director d. chemischen Produclen-Fabrik
zu Sommerviller, Dep. de la Meurthe. Bru-
der des Vorigen (OrJ,
geb. 4 822, Jan. 2, Erstein (Bas-Rhin).
Sur la purification du phosphore amorphe
(Compt. rend. XLII, 4 856). Procedö do do-
sage du mercure associ6 aux corps gras (Journ.
pharm, chim. XXXV, 4 858).
Niool, William. — Lehrer d. Phy-
sik in Edinburgh ("G. 4 852;,
geb. 4 768 etwa,
gest. 4 854, Sept. 2, Edinburgh.
Notice of Zircon found in the primitive Island
ofScalpay (Jameson's Journ. XIV, 4 826). On
fluids contained in crystallized minerals (Ja-
meaon'a New Journ. V, 4 828). A method of in-
creasing the divergence of the Iwo rays in cal-
cereous spar, so as to produce a Single Image
(Ib. VI, 4828. Darin das nach ihm benannte
Prisma). Description of cavities in rock salt
(Ib. VII, 4 829). On fossil treesof Van Diemen's
Land (Ib. X, 4 834). On fossil woods from New
Castle in New South Wales (Ib. XIV, 4 833).
On recent and fossil coniferae (Ib. XVI, 4 834).
On the structure of some fossil wood from the
Island of Mull (Ib. XVIII, 4 835). Notice, con-
cerning an improvement in the construction
of the Single vision prism of calcareous spar
(Ib. XXVII, 4 839). Observations on greenockite
(Ib. XXIX, 4840).
Nicolai, Ernst Anton. — Dr. Phil,
et Med., von 4 748 bis 4758 Prof. extr. d.
Medicin an d. Univ. zu Halle, dann Prof.
ord. dieser Wiss., sowie, von 1 7 59 an, auch
d. Chemie an d. Univ. zu Jena (A) (AI. U),
geb. 4 722, Sept. 7, Sondershausen,
gest. 4 802, Aug. 28, Jena.
Disp. de tono, 4°, Jenae 4 764. De putredino,
4°, Ib. 4 769. De afiinitate corporum chymica,
283
Hieolai
VieoUiiu dB Com.
m
k**, Ib. 4776. Gab heraus den 4. Theil von
1. 0. Kräger*! Naturlehre, welcher die Chemie
begreift, 8°, Halle 4 774. — Sehr viel Medici-
nisches.
Nloolai,6iambattista. — Seil 4772
Prof. d. Mathematik an d. Univ. zu Padua,
später Erzpriester za Pademello im Gebiet
von Treviso. Mitgl. d. Acad. zu Padua (Sagg.
d. Padov. Ili; (B),
geb. 4 7 S6, März 30, Venedig,
gest. 4793, Juli 4 5, Schio b. Vicenza.
Degli elastri di massa finita, 4^ Padova 4 771.
Di un pendulo oscillante in an .fluide, 4^ Ib.
4 772. Della possibilitii deila soluzione anali-
tica del caso irreducibile, 4°, Ib.,4 794 . — Mem.
sopra un nuova genesi delle curve (Sagg. d.
Padova, I, 4 786; II, 4 789 et 111, pt. I, 4 794).
Nicolai, David Traugott. — Hof-
organist in Görlitz seit M^i (AJ (OUJ,
geb. 4733, Aug. 2i, Görlitz,
gest. 4 799, Dec. 20, Görlitz.
Verbesserte die Clavierharmonica.
Nloolal|. Johann Christian Wil-
helm. — Erst Lehrer am Waisenhause
(4782) U.Pädagogium (4 783) in Halle, dann
Conreclor (4 790 — 1803] und seitdem Di-
rector d. Lyceums zu Arnstadt (N),
geb. 4757, Jan. 4 7, Arnstadt,*
gest. 4 828, Apr. 5, Arnstadt.
Anfangsgründe d. ExperimentaUNaturlebre,
8", Bremen 4 788. 3. Aufl. Leipz. 4 797. Be-
sorgte von I. 0. Hoifinaxm'i Unterricht von na-
türl. Dingen die 49. u. 20. Aufl., Halle 4849
u. 4 824. — Eine grosse Zahl von Programmen
physikal. Inhalts, z. B. : Über Blitzabieiter,
4 796; tber d. Beschaffenheil d. atmosphär.
Luft usw., 4 797; Prüfung d. verschiedn. Er-
klärungen d. Irrwische, 4 798; Über d. Ent-
stehung d. wässr. Meteore, 4 800; Die Fata
Morgana, 4 804 ; Das Nordlicht, 4 807 ; Über d.
d. Wünschelruthe und d. Schwefelkiespendel,
4808 ; Über d. gemeinen Aräometer oder Bier-
waagen, 4 84 5.
* geb. Jan. 16 (IT. II).
Nloolal, Fried rieh Bernhard Gott-
fried. — Von 4813 bis 4846 Adjunct an
d. Sternwarte auf d. Seeberg bei Gotha,
dann bis zu seinem Tode Direct. d. Stern-
warte zu Mannheim (Astr, Nachr. XXVyl
TG. 1847; (N),
geb. 4 793, Ocl, 25, Braunschweig,
gest. 4 846, Juli 4, Mannheim.
Über d. Bahn d. Olbers'scben Cometen (Lin-
denaa und Bohnenberger'i Zeitschr. I, 4 816).
Über d. Methode, Längen durch Rectascen-
sions-Differenzen gewählter Vergleichsterno
vom Monde zu bestimmen (Astron. Nochr. I,
1823). Über d. Berechn. d. Meridiandifferenz
zweier Orte aus correspond. Mondsculmina-
tionen (Ib. II, 4814). Ober d. Reduct. d. Monds-
beobachtungen am Passagen-InsImmeBt (Ik.
id.) Widerlegung d. Zweifel Ballj*fBegefiHiii
Methode , aus Mondsterns-Beohb. die IM-
diandiff. zu berechn. (Ib. 111, 48SS). lotepi-
x"Hlx I
tion d. Formel 77— : 1 — : -jg^ \
(4 -|. a(4)X+a(,)X». ..-|-«^if)» I
(Ib. Y, 4 827). Allgem. GeseU für d. mfl. '
Ausdruck der Integrale, die in der Form
(t^x') * .dx
enthalten sind (Ib. id.). Leichtes Ver&hrei,
die sogenannte Lamberfscbe Gleidioiigbd
dem Cometenproblem mittelst einer HtilbttfBl
zu tüsen (Ib. X, 4888). Über d. Existeoi ei-
nes Planeten jenseits d. Uranus (Ib. XIII, 4 81^.
Viele astronom. Beobb., ebendaselbst.'
Nloolaa, Pierre. — Jesuit, Redor
d. Collegiums zu B^ziers, später Proviuciil
von Languedoc (B)^
geb. Mitte d. XYII. Jahrb., Toaloosi^ ;
gest. 4 720 etwa,
De novis spiralibus exercitatiooes „ ToloiH
4 698. De lineis logarithmicis spirälibos ky-
perbolicis, Ib. 4 696. D^ conchoidibus et eil*
soidibus. Ib. 4697.
Nloolaa, Pierre Frangoi«. — ProL
d. Philosophie m G renoble, dann Prof. i
Chemie erst in Nancy, darauf in Caen (BSIjt
geb. 4 7i3,Dec.26,St.llibiel,imBantM,
gest. 4 8 4 6, Apr. 4 8, Caen.*
Coursdechimieth^orico-pratique, 4777. Di«,
chym. sur ies eaux minörales de St. Diei, 41*,
Nancy 4 780. D° sur Ies eaux mio^ralesdeli
Lorraine, Ib. 4 784. Manuel du destillatearelc,
4 787. Mäm. sur Ies salines de la R6pabliqaii
4 796. M6m. (»ur Ies fers de la Lorraine etdi
TAlsace. — Mercure dissous par Fair fixeit
ses principales propriöt^ (Mdm. Soc. M^de-
cine, 4777—78). — Sur la pröparatioB dl
phosphore (Journ. phys. XII, 4778). Sur lo
Späth calcaire phosphorique (Ib. XXV, 4784).
Sur la fabrication de l'alun (Ib. XLIV, 4794).
* Nach {IF, 1820) ist im Mai 1819 ein Clieiulur9i-
c o 1 a s , der ceit 1 796 Correfpondent d. Parifcr hiaL
war, in Caen ^eatorben ; ob diewr rom obigeB m-
schieden sei oder nicht, moss didün fttteUt bMb*
Nloolaus de Oosa (Casanus). —
Sohn des Schiffers Johann Chrypff*
(Krebs) im trierschen Dorfe Coss a. d. Mo-
sel, daher Cusanus genannt, üt, Jar., folg-
weise Dechant an St. Florin in Coblenx,
Archidiaconus zu Löttich, Bischof zu Bri-
xen und zuletzt (seit 4 448) Cardinal and
Statthalter von Rom (J) (Kästner, Gack,
d. Math. I, i80; (HL),
geb. 4 401, Cuss,
gest. 4 464, Aug. 4 4, Todi, Umbrien.
Seine Opera omnia, 8 vol. fol., Parisiis 451^
(von Faber Stapnlensia edirt) u. Basil. 4565,
enthalten unter Anderem : De docta ignorin-
tia (worin von der Bewegung der Erde ge-
sprochen wird*). De staticis experimentisdii-
Vioole
Viebnhr,
286
•rin ein Balhometer u. ein Hygroine>
rieben, uuch gezeigt wird, dass die
ihre Nahrung aus der Luft entneh-
iparatio calendarii et correctio tabu-
ilumti. Deludoglobi. De mathemalica
le. De beryilo. De quadratura circuli
lommtaniu widerlegt) . De transmu-
i geometricjs. De arithmeticis com-
(. — John Wallia, Letter concerning
id known to Cardinal Cuaanua about
USOetc. (Phil. Tr. 1697).
riordanoBrano and Nieolaui ▼. Cuia
m F. I. Clemeni, Bonn 1S47.
lOi FranQois. — Mitgl. (M^ca-
snsionnaire) d. Acad. d. Wiss. zu
?TO.Par. 4758; (B) (BD),
1683, Dec. S3, Paris,
«768, Jan. 4 8, Paris.*
g^n^rale pour döterminer la natura
es form^s par le roulement de toutes
coorbes sur une autre courbe quel-
H^m. Par. 4 707). Mani^re de d^ter-
nature des roulettes formdes sur la
convexe d'une sph6re etc. (Ib. 4 708).
g^nörale pour döterminer la nature
>es qui coupent une infinite d'autres
onn^s de position, en faisant tou-
angle constant (Ib. 4 745). Solution
me proposö par Tb. Fantet de Lagny
|. Traitö du caicul des difförences
4 74 7, 4 7S8 et 4 724). Solution nouv.
)16me sur les courbes aui en cou-
nfinitö d'autres ä anglet aroites, pro-
feu Leibaiti (Ib. 4 795). Proposition
de göomötrie öl^mentaire (Ib. id.).
pour Sommer une infinite de suites
etc. (Ib. 4 7S7). Tratte des lignes du
ordre (Ib. 4 7S9). Examen et röso-
qaelques qnestions sur les jeux (Ib.
Hhode pour döterminer le sort de
ueurs que Ton voudra etc. (Ib. id.)-
dioos coniques (Ib. 4 784). Mani6re
er dans un corps solide toutes les
troisi^me ordre (Ib. id.). Mani^re
lioer la nature des roulettes form^es
perficie convexe d'une Sphäre etc.
. Ostge des suites. pour la rösolution
irs problömes de la m^thode inverse
Dies (Ib. 4 787). Sur les ^quations du
degrä (Ib. 4788). Sur le cas irre-
lu troisiäme degrö (Ib. 4 788, 4 744 et
ir la trisection de Tangle (Ib. 4 740).
s lequel on döterroine, en quantit^s
isurables et en parties d6cimales, les
SS cot^ et des espaces, de la suite
isston double, des polygones r^gu-
crits et circonscrits au cerole (Ib.
Bewies Hm. Xathulon aus Lyon die
4gkeit seiner Quadratur des Kreises
m dafür den von diesem ausgesetz-
von 8000 Livres.
a.9(.l};Jaa. iO(Q).
Us dl Bobilaato, Spirilo Be-
»*. — General-Lieutenant u. Chef
ioipa in d. piemontischen Armee.
Qberberghauptmann. Mitgl. d. Acad. d.
Wiss. zu Turin (Mem, Turin 4 805; (OrJ,
geb. 47««, Oct. 4 8, Turin, •♦
gest. 4 804, Mai 4, Turin.
Sur les diCTörents proc^d^s qui ont 6i6 em-
ploy^s ä rh6tei des monnaies pour am^liorer
les traitements m^tallurgiques, Turin 4 787.
De Tutilit^ et de l'importance de voyager dans
son propre pays, Ib. 4787. — Essai göogra-
phique suivi d'une topographie souterraine
min^ralogique et d'une docimasie des ^tats du
Roi en terre forme (M^m. Turin 1, 4786). Jour-
naux des exp^riences et observations mötallur-
giques et docimastiques (Ib. id.). Exp^riences
sur le platine (Ib. U, 4 786). Description du Du-
ch^ d'Aoste, suivie d'un Supplement h la thöorie
des roontagnes et des mines (Ib. III, 4 788).
* Auch NieoliideBobillant, Evprit Benott.
** geb. Oct. 20 {Or); geb. 1724, . . . (Q) Ut falffch.
Nloollet, J e a n N . . . — Erst Gehülfe
auf d. Pariser Sternwarte, dann (seit 4 8S2)
Adjunct d. Bureau des Longitudes, auch
Prof. am College Louis-Le-Grand und In-
spector d. Marineschulen. Ging ausgangs
4 83 4 Schulden halber (durch falsche Böi^
senspeculationen veranlasst) nach den Ver-
einigten Staaten, wo er anfangs bei der
Landesvermessung und später beim Kriegs-
departement eine Stellung als Geodät er-
hielt ^^S; (AB,\Sii),
geb. 4786, Sluse, Savoyen,
gest. 4843, Sept. 4 4, Washington, Ver-
einigte Staaten.
Sur les assurances qui ont pour base les pro-
babilitös de la dur^e de la vie humaine, 8^
Paris 4848. M6m. sur la libration de la lune
(Conn. d. temps p. 4 8SS et 4 8S8). Sur la me-
sure d'un arcdu parallele moyen entre le p61e
et r^quateur, Paris 4 8SO. Sur un nouv. caicul
des latitudes de Mont-Jouy et de Barcelone,
pour servir de Supplement au grand ouvrage :
Base du Systeme m^trique, 8<*, Ib. 4828. Cöurs
de matbömatiques ä l'usage de la marine, S vol.
8°, Ib. 4880. Essay on meteorological obser-
vations, printed by order of the War-Depar-
tement, Washington 4 880. Report and Map of
the bydrographical basin of the Upper Missi-
sippi river, 8<* mit Karte in fol., Washington
4 848. — On the cretaceous formation of the
Upper Missouri (Sillim. Journ. XLI, 4 844 u.
XLV, 4 848). On the mineral region of Missouri
(Ib. XLV, 4848). Drift, not accounted for by
the glacial theory (Ib. id.). — BT. ent<1eckle
4824, Jan. 21 (gleichzeitig milPoni in Marlia)
einen Cometen (Conn. d. temps pour 4 824)
und führte in d. J. 4822 u. 4828 auf Anordn.
d. Ltingenbureaus mit d. Obersten Brovsiaaa
die Messung eines Parallel-Bogens im südl.
Frankreich aus (Ib. pour 4829).
Nlebvhr, Carsten. — Erst däni-
scher Ingenieur-Lieutenant (4760), dann,
nachdem er von 4762 bis 4767 eine wis-*
287
senschartl. Reise nach Arabien gemacht,
Ingenieur-Hauptmann (1768), wirkl. Ju-
stizralh (4778) u. Landschreiber in Süder-
Dilhmarschen zu Meldorf (NK) (M. \\),
geb. <733, März n, Lüdingsworth,*
gest. 1815, Apr. 26,
Beschreib, von Arabien usw., Kopenh. 1772.
Reisebeschreib, von Arabien u. andern um-
liegenden Löndern, 2 Bde. 8<*, Ib. 1774—78.
Über Astronomie u. Astrologie bei d. heutigen
Arabern (v. Zach's Monatl. Corr. VI, 1802).
Geogr. Ortsbestimmungen (Ib. III — VII).
* Landschaft Hadelo, Hannover.
Nlemozewskl, Z a c h a r i a s. — Prof.
d. Mathematik an d. Univ. zu Wilna (QC),
geb. 1766, Samogitien,
gest. 1820, Dec. 10, Wilna.
Übersetzte Biot's Gäom^trie analytique u.Fran-
eoenr*! Trait^ de Mäcanique ins Polnische.
Nlepoe, Joseph Nic^phore. —
Früher Cavallerie-Ofücier in der französ.
Armee, später Privatmann (Or),
geb. 1765, März7, Ch^ions-sur-Sa6ne,
gest. 1833, Juli 3, Gras.*
Ist eigentlich als Erfinder der Photographie zu
betrachten, namentlich der mittelst Asphalt,
der »gravure höliographique«. Siehe den Ar-
tikel Bagnerro und die Schrift : Post tenebras
lui ; Historique de la döcouverte impropre-
ment nomm^e Daguerräotype, pr^cödöe d'une
notice sur son väritablp inventeur feu Mr. Jo-
seph KTicöphore KTiepce, de Chälons-sur-Sadne,
par son fils Isidore KTiepce, Paris 1841.
* Sein Landsitz bei Ch&lons-sor-Sadne. — Qest. Juli 5
Nlepoe de Salnt-Vletor, Abel.
— Neffe des Vorigen. Von 18i5 bis 1848
Lieutenant in der Pariser Municipalgarde,
dann Lieutenant und bald darauf Capitän
in einem Dragoner-Regiment; seit 1854
zweiter Commandant des Louvre (Or),
geb. 1805, Juli 26, St. Cyr b. ChÄlons-
sur-Saöne.
Trait^ pratique de gravure h^liographique sur
acier et sur verre, 8", Paris 1 856. — M6m. sur
les propriät^s photogäniquesde l'iode, du phos-
phore, de Tacide azotique etc. (Compt. rend.
XXV, 1847). Sur la Photographie sur verre
(Ib. XXVI, 1848; XXX et XXXI, 1850). Sur
un nouv. procädäpourobtenirdes imagespho-
tographiques sur plaque d'argent (Ib. XXXI,
1850). Sur une relation existant entre la cou-
leur de certaines flammes coloräes et les Ima-
ges hdiographiques color^es par la lumiäre (Ib.
XXXII, 1 851 , auch Ann. chim. phys. XXXII) .
M6m. sur rhöliochromie (Ib. XXXI V et XXXV,
1 852) . Sur la reproduction des gravures et des
dessins par la vapeur d'iode (Ib. XXXVI, 1 853) .
Sur la gravure h^liographique sur plaque d'a-
cier (Ib. id.). Sur un nouv. vernis pour la gra-
vure h^Iiographique sur plaque d'acier (Ib.
XXXVII, 1858). Mäm. sur la gravure b<lio-
grapbique sur acier et sur verre (Ib. XXXII,
1 854) . Sur un nouv. proc^d^ de oQorsure pMf
la gravure hdliographfque sur acier (Ib. XL,
1855). M^m. sur la gravure höliograpbiqae ab- *
tenue directement dans la chambre noire ale.
(Ib.XLI, 1855). Mäm. sur la grawe b^IiomH
phique sur marbre et sur pierre lithograpliiq«
(Ib. XLIII, 1856). M^m. sur une nouv. actiM
de la lumiöre (Ib. XLV, 1857 et XLVI, 1851).
Möm. sur une action de la lumidre rest^in-
connue jusqu'ici (Ib. XLVII, 1858). Prooädtf
pour obtenir des öpreuves photographiquesde
couleur rouge, verte^ violette et bleue (Ib.
XLVIII, 1859). Sur Tactivitö communiqo^
par la lumiöre au Corps qui a 6tö frapp6 pir
eile (Ib. id.). Sur les r^duclions calorifiqoM
considär^es comme moyen de productioD dl- .;
mages sur papier sensible (Ib. id.). Deqiul-.
ques substances qui annibilent ou accroisMl|
Taction de la lumiöre solaire (Ib. XLIX, 18 "^
De Taction que la lumiöre exerce loraqa'
rend diflTörentes substances ä I'^tat de solatioi
aqueuse capables de röduire les selsd'or^
d'argent (Ib. id.).
Nlevpoii, Charles Fran^ois \i
Prudhomme d'Hailly, Vicomte d e. --^^
Malteser-Ritter; vor der Revolution laha*^
her einer Comthurei erst in La Brie,
zu Vaillampont bei Nivelles in Bra
nachher Privatmann; von 1815 an Mi
der zweiten Kammer u. auch d. Acad. d.
Wiss. zu Brüssel. Correspond. d. PariMf^!
u. Niederländ. Instituts (QuetelefsCoft,.^
math.y) Z"^^. 1836;,
geb. 1746, Jan. 13, Paris,*
gest. 1827, Aug. 20, Brüssel.
M^langes mathömatiques, Recueil I et II, (*i ::
Brux. 1794—99 (In der ersten Samml. : Ra-v
cherches sur Tintegration des öquations tU .
diffärences partielles qui admettent une inti-^ ~;
gration de l'ordre immädiatement inf6rieor)t '
M(3m. sur Tintögrabilit^ mädiate des äquatiooi. ^
diffärentielles d'un ordre quelconque et entre
un nombre quelconque de variables, 4», Ib.
1802. Essai sur la th^orie du raisonnemenli
Ib. 1805. Un peu de toutou Amüsements d'oa
sexagönaire, depuis 1S(07 jusqu'en 1816 (
auch über die Theorie der Wahrscheinli
keiten), 8", Ib. 1818. — Essai analytique
la mäcanique des voütes (Ann. M^m. B
II, 1 780). Mäm. sur les courbes que döcrit
Corps qui s'approche ou s'eloigne en rai
donn^e d'un point qui parcourt une ligne d
(Ib. id.). Sur la maniöre de trouver le fa
qui rendra une ^quation dififörentielle
plete (Ib. id.). Möm. sur les codävelopp^es
courbes, avec quelques remarques sur la i
thode ordlnalre d'ölimination (Ib. IV, 4781)^
Mäm. sur la propri^tä prötendue des voiBlI
en chainettes (Ib. id.). — M6m. conteiMili
l'esquisse dune mäthode inverse des formulü^
integrales däflnies (Nouv. Mcm. Brui. 1, 481t).
M6m. sur une propriöt^ gdn^rale des ellipM
Slsmnntyt —
perboles semblable» (Ib. id.). Uem.
ilibre des Corps qui se balaDcent li-
nr nn fil fleiible, et lur celui des
Um (Ib. id.). Stir un cag de la Ihto-
-obabililäaaDJeu (Ib. id.). In FUto-
et Ficinianiam ioterprelationem
rsioues (Ib. id.). Mäm. gur la ma-
le dn principe de la diffärenliadon
Sur noe qneslion relative au caicul
bililiis (Ib. 11], IT80). — U^m. cod-
lolationd'un probl^me de mäcsnique
par d'Alembect (U^m. des Soc, sa-
lltt. T. I). Mem. aar ta mexursdes
liques (HollUnd. von tmi Utenhovs
.ndl. Nededandsche last.).
in. U («).
wentyt, Bernhard. — Dr.
ict. Aril u. Bürgermeisler zu Pur-
n Nordbolland (Ni. Xlli; (B).
I60i, Aug. <D, Weslgraafdyk,
Nordbolland,
ms, Hai 30,
Uones circa analygeos ad quanlita-
9 parva« appiicalae priocipia et cal-
■entjalis uaum Id resolvendis pro-
s geomelricis, 8', Amaleiod. IflBl.
nDnitarum, seu ciirvilineorum pro-
u polygonorum natura deductae, 4°,
Conaideratlones secundae circa cal-
"entialis principia, et RBsponsio ad
liliss. O. D. Leibnitliun, »-, Ib. i BSS.
lebruili der Wereldbescbouwingen,
MS (Deutsch von W. 0. Banmaan,
Leipi. 1131, voD Ugu«t, Jena 11t 7).
nouverusage des tables des sinua et
Dtes (Journ. litt, de la Haye, <7lt|.
Ir. Bethnia de Bnrsuiiiiia sur Je 17""
ses aM6orw (Nouv. Lilt. 1719}.
wlaad, Pieter. — Bis t793
Halhemalik,!!. Nautik am Athe-
tmsterdam, dann Fror. d. Aslrono-
iren Mathematik, Physik, bürgerl.
baukunsi an d. Dniv. zu Leydcn
M) (Oett) (A),
1764, Nov. G, Diemermeer bei
Amslerdam,
1791, Nov. U, Leydon.
(onde, Amsterd. 4Tfi3. Recherehes
tiyiniques, » Hfle., 1 7M— et, — Ober
ethode, aus zwei ausser dem Heri-
adeo Sonnenböheu die Breite eines
den CBod**s Jahrb., Suppl. I, ITSS).
lyiiscben ürsaeheo d. miltl. Schiefe
i uiw. (Ib. id.). PolhObe von Am-
b. id.). Viele Vorleaungeo in d. Ge-
FeliiUerHlsruAnistcrdaTii (de-
4 er war), zum T bell gedruckt im
n. Mafsiyn q. im Algm. Konst- eo
I. — K. war auch Mitgl. der von d.
aer Admiralität eingesetzten Com-
r Verbesserung d. Seecharten u. d.
■(■wais« d. HeereslBnge.
■f •. Negro, Andalone del.
lalairr.
Vobart. 290
Hlkomaohu. — Pythagortlischer Phi-
losoph □. Halhematiker, aus Gera.ga in Ara-
bien gebürtig, nach Einigen zu TibeFs
Zeilen, nach Anderen im zweiten Jahrhun-
dert unserer Zeitrechnung lebend (Ml) (BS)
(Tq.lj (HH),
Entdeckte dass: t-t-l=i*: <+1+Sk1*:
1+3+S+7=(* usw. — Von seinen Schriften
sind gedruckt : HieomaBhi Gerasini arilhmeli-
cae libri duo, (°, Parisiis IB3S, auch tSBt.
Tbeologumeos arithmeticae etc. accedil Kie«-
maflhtGerasini inslitutio arithmetica ad Sdem
codicum monacensium emendate ; edidil 7.
Aitiiia, Lips, 18(7, Manuale faarmonices. edirl
von Xeniaiiia, Leyd. 16tS. — Expllcatiuncnlae
arithmetices doctrinae Vleomaohi, in : Da grae-
cis et latinis numerorum nolis etc. von I. Oa-
merarina, Lips. 1 SBB et 1 5S9. Th. Taylor : Tbeo--
ric aritbmellc in tbree books, conlaiDing tbe
substance orall thnl bas been «ritten on Ibis
subject by Theo ofSmyma, Sioemuhna, Jam-
bllehu and Soatiu, i", Lond. 18t B. K. 7. A.
JTobba, Specimen aritbrneticae NIcomacbeae
e daohus codicibus Hss., S', Ups. 1BS8. Th.
H. Kartln in TortoUnl's Annall, VIII, IGST).
Nlkomedas. — Griechischer Mathe-
matiker, nach Einigen zu Archimedes'
Zeilen, nach Andern etwa 160 Jahre vor
unserer Zeilrechnung lebend (Mt) (Tq.U) ■
(B) (HH).
Erfinder der Conchoide uod eines Instru-
menta zur ConstTQction derselben ; gebraucht«
diesB, um die geometri sehen Mittel zwischen
zwei Geraden zu finden.
NloUBO, Alexander. — Civil-Inge-
nieur in Dublin (Än.R.f.MZt) (Phü.iiag.
IV, 1834;,
geb. 1783, Kirkcaldy, Fife-
, shire, Schotll.,
gest. I83S, Jan. 10, Dublin.
Vermaass im J. IS1I die grossen Horlgte ia
Irland, und lieferte dabei geognost. Beobb.
überd. Grafschaften Roscomroon, Kerry, Cork
u. Galway. War zuletzt mit einer Karte vom
irländischen Canal beschäftigt. Lieferte zu
Brewster's Edinb. Encyclopaedla mehre Arti-
kel, und las in d. Dublinsr Academie: OnGeo-
logy as applicable to tbe purpose ot navigation.
Nlmme, Ernst. — Dr. Phil., Director
d. Gymnas. zu Stralsund seit IS33, früher
Conreclor in Prenzlau (II. \l),
geb. I7S8, Nov. 16, Ribnitz, Hecklenb.
Algebra, 1 Bde. 8°, Prenzlau 1818 — 1«, I.Thl.
1. Aufl., 8°, Ib. 1818. Geomelrie, 1. Tbl., Ib.
1811), 3. Aufl., 8°, Ib. IBIS. Ober Barometer-
beobachlungenzuBiltzowind. J.178I — BS, 4*,
Strals.lStl. Tbaodoali, Tripolitae, spbaerJCO-
rum llbri tres etc., 8", Berol. 18S9. Bemerkk.
u. e. geomelr. Aufgabe (OrniMTt'aArcb. 1,18)1).
Nobert, Friedrich Adolph.— He-
cbaniker u. Optiker zu Barlh in Vorpom-
391
HobUi
mern; Trüher (lS3S — 50) UnivereiUtts-
meclianiker in Greir-iwnlile (Or),
geb. 1806. Jan. IT, Bnrlli.
Neue Einrii'hlunR d. UiilUr bei Mikrnmeter-
sctirauben (Pogg. Ann. LXI. INit]. tber d
Prillung u. Viillhommenheil it. jeliiücn Mikro-
Bkope(lb I-XVIL, (8(61. Mlkr^>^kopisl;^le Pro-
bsn IIb. LXXIX. IBSO]. Die tnlorfereni-Spe-
ctruma-PlBtle ilb. LXXXV, lH9i{. Gl«><nlaltc
mit TheitiinR zur Bestimm, d. WellenläDKe u.
relativ. Geschwindifikeil d. Lichts in Luft u.
Glas llli. id.]. Ocjlarmikrometer mit leuch-
tend, rarbrepn Linien im dunklen Gesichlsfeiil
(Ib. id.}. lieber d Grund d. BesiAiiiliiikeil d.
tS^. Ganges eines lon ihm gefertijiten Pen-
dele (Astr. Nachr. XIV, 1S37). Eifienthllml.
Einricfai. beim Fadenneii eine» Pasuaiien-In-
strumenU (Ib. XXI. •84(). Astronnm. Reobh.
(Ib. XIV, XVIII, XXI u. XXXI. (Jber Kreis-
IbeiiuHK im AÜKem. u. über einine bei e. Kieis-
Iheilmaschine angewendete Verfahren z. Er-
ziel ung e. gross, Vollkumnienheit d. Theilung
(Verhaniil d. Vereins z. Deftirdr. d. Gewerb-
flelues in Preussen, ig4Sj.
Hobill, Leopolde. — Prof. <I. Phy-
sik am grossberzogl. Huseo zu Morenz.
früher ArtilleriecapilSn in Uodena, Brescia
u. Beggio. Hilgl. d. Soc. IUI. (Mem. Soc.
Itat.XXll.pl. l) (Bibitiniv.UX) (Tp.S).
geb. t78i, Trassilicob. Iteggio
(Modena),
gesl. IS3S, Ai]g.S, Florenz.*
QuBSlioni aul maRnelismo, 8°, Modena 1814.
Sur la lumi^re des aurores borCnles, imilee
par une exptfrienue isleclromacnelique (Kibl.
unlv. XXV, f sstl. Sur un noiiveau palveno-
mitre (Ib. XXIX, 1815. Da« mit zwei Nadeln).
Sur le magnetisme du cuivre et dautres sub-
BlanCes {Ib. XXXI. t81B|. Sur une nouv.
classe de phänom^nes ^lectro-chimiques (Ib.
XXXIll, l8JBeiXX}*lV, ISST. DieNobili'-
ichcn Ringe]. Sor les Bpparences et Ics moii-
vementa eleclro-chimtques du mervure (Ib.
XXXV, 18171. Sur la dcrormation des appa-
rences eleciro-chimiques (Ib. XXXVI, ISlTi.
Comp*rai«on entre las deux Ralvanomdtrea les
plus sensibles, la ^''enouiile et le multipllca-
leurideux aiKuillcs (Ib. XXXVII, <H18) Sur
les Bpparences älectriques dePriaitlaydb.id
Sur la nature du courant «lectrique (Ib. id.
Noten diverses (Ib. id j. Sur le magnätigme
des Bis du galvanomfitre (Ib. XXXVIII, 18iH].
Analyse expfrlmenlaie et Iht^orique des efTetü
^leclro-physiologiques de la Rrenouille ; zwei
Abhh^ (Ib. XLIV,18S01. DestTiptionil'un llier-
mo-muitiplicaleur ou therniosoope Oleclrlque
(Ib. id.). Mem. sur les couleurs en Rl^nernl,
et en partlculier sur uno nouv. lichelle chro-
matique di^duite de la m^tallochromie elc. (Ib.
id. et XLV, 1810). Sur la force i>lectro-mo-
tricadu magn«tisme; mit Antinori (Ib. XLIX
et LI, 1 B811. Sur le magnai.ime (Ib. LVI, 1 83 4)
Nouv. obaervations sur les apparencesälectro-
cbimiques, les lois eleclro-dynamiques et le
e interieur de le pile (Ib. LVl.l SS«) .
Hdggentli. m
Oeserlpiion dedeui nouv. piles lhermo-«lK-
Iriqueg el de la ma liiere de B'en senrirdm
les recherches calnriliques (fb. LVII, (Hl).
etperlence« Hur l'electncit^ anlmale (Ib. Id.j.
De la dislrihulion el des efTelg des coonu
«leclriqiies dans les oiasses conductricei IIb.
LIX, iKttj. — Sur la mesure des conrni
tleclrique» ou projet d'un galvanomttre cwb-
parable {Ann. chim phys. XLIIl, t83l>), le-
rherches sur plu.«ieurg ph^nomtne.i cilori-
(iqoM enireprixes a« mnyen du thermo-aml-
tlplicaleur: mit KeUani IIb. LXVIll, lill|.
Nouv. experiences electromaRneliques IIb L,
^»^'t). Suirirlenlllädell'aKrazionenioleculU*
coli' aslronomica (.Uem. Soc. Ital. XX, IBil).
•gnt.Au[. l^(fl.S);*os. I9 1C». Di Aiig.B(in-
Noble, William.— Fellow des lle^
ton Collef{e in Oxford, zuletzt Caplan '*
Christ Chiirch College daselbst (WO),
geb , gest. 1681, Sepl. i, Oxforl
Entdeckte ums Jahr 167* (also vor BasTtril
diejenigen Flaeeoletlone, welche durcb Hit-
schwintteo eDtsleben ; siehe Wallia in d. Phil.
Tr. )677).
Hoble, N... — Herrnhuler, velcber
in GÖtlingeD sludirL halle (RA.Vt),
geb New-VorL,
gesl. (776, MBrz 19, Barby, Sachsen.
Stellte zu New- York asIrODom. Beobacbloii-
gen an.
NBsSeralll, Jacob. — Dr. Phil., iri
1814 Commissaire des mines des Ourthe-
Departements, I8IB Bergcommissair ti»
Rocr-, Rhein- u. Hosel-Deparlemenl, se*
1816 Milgl. d. königl. Oberbergamts il
Bonn (folgwoiso Assessor, Bergratb, Ob«^
bergrath u. jetzt Geheimer Bergralh), m*
gleich an d, Univ. daselbst Prof. exir. (lül
und seit (Sit Prof. ord. d. Hineralogit b
Bergwerkswigsenscbart (Or),
geb. (788, Oct. 10, Bonn.
Ober aufrecht im Gebirgssesleln eiogascblM
sene BiumstHmme, S°, Bonn 181B. Forty
setzte Bemerkk. überfossila BaumilSmma.l'
Ib. 18il. OasGebiige in Rheinland- W«»tpbl
len usw., 7 Bde. 8", Ib. iaS3— S8. DerBui
Erdrinde nach d. heuli)ien.Standpuactd.(ie<
gnosie; mlll.Bnrkut, Ib. <S38. Die Enlitit
un<!d. Erde, 8^ Ib. IKtS. Die Entstehunjii
Ausbildung d. Erde usw., e«, Slultg. ISU. D
Erdbeben vom iO. Juli 1846 in d. Rheinf
biet, 4°, Bonn «847. Der Ber(;scblipf vom I
Dec. 1846 an d. Unkeier DasalUleiobrilcbi
bei Oberwinler, 8°, Ib. 1847. — Einige bar
rechtliche Schrillen. — tlberselzungen r C
vier<a Ansichten von A. Urwelt; CBTier'aDi
wUtzunRen d Erdrinde ; Koutäeelli u. C«Td
der Vesuv; Baffles' Vulcane Java'a. — Vi>
Aiifsiitie In Zeitschriften, z. B. : Or^-ktoRoe
Beschreib, d. Aachner Uelallmasse [tokwdf
Journ. XVI, IStej. Merkwürd. Afterkrytts
von slrahligem GranbrauuleiDeri (Ib. XI
Vofil —
Vdrdlingar.
294
4SN|. Oher den am 7. Mai 48S2 zu Bonn ge-
ftllo. Hagel usw. (Ib. XXXV] II, I8t8). Ober
Bergtheer u. Erdpech zu Lobsann bei Strass-
borgilb.XLII. 4 824). Über sehr kleine Octaö-
6tr io d Schlacke d. umgeschmolz. Meteor-
eü«D8 von Bitburg [Ib. XLIIl, 4 825). Merkw.
Verwandl. d. melall. Kupfers in kryslallin.
Kapferoxydul (Ib. id.). lieber Eisenglimmer-
Kbiefer aN Gebirgsart im Hundsrück (Ib. id.).
IW d. Meteoreisen von Bitburg; mit 6. Bi-
Mkof (Ib. id.). tlber beständige Mofetten in d.
Eifel; mit Demselben (Ib. idu.XLV, 4 825).
Cberzwei kryslallin. Hüttenproducle (ib. XLIV,
Ili5). Cber d. Steinsalzlagersliitten a\s vul-
cao. Erzeugnisse (Ib. id. u. XLV, 4825). Ober
d. Gebirgsart, vorin d. Feueropal zu Zimapan
ioMeiico vorkommt (Ib. XLV, 4825). Schwe-
felzink, als Sinterbildung ; mit 6. Bischof (Ib.
id .. Schwefelkiesbildung in Mineralwbss. (Ib.
XLIX. 4 827). Gediegen Gold im preuss. Mo-
lelgebiet (Ib. L, 4H27J. Über hasrförm. Kry-
italle von Brauneisenstein im .Amethyst von
Oberstein (Ib. LH, 4828). Ober d. Mammuth-
ühne von Liedberg (Ib. id.). Ober d. magnet.
Marität zweier Basaltfelsen in d. Rifel usw.
Ib. id.). Das Erdbeben vom 23. Febr. 4828
iid. Nieder- u. Rheinlanden (Ib. Lfll. 4 828).
Iberd. Bewegung d. Ker8elaar-Berges(Ib. id.).
Iber e. Windhose bei Trier; mit Grossmann
:1b. LVl, 4 829; . Ober Scheererit vom Wesler-
«thleflb. LXIII 4834). Ober Rhizomorphen ;
BiitHeet V. Eaenbeck (Ib. LXIV, 4 832). Unge-
«iohnl. grosse Octaeder von Tilann)etall (Ib.
LXV. 4 832). — Die Bruchhauser Steine am
IfKnberg (Kmrsten's Arch. f. Min. III, 4K34).
Zimmmen- Vorkommen von Basalt u Braun-
kohle bei ülweiier (Ib. V, 4832). Verhältn d
Iraunkohlengebilde z. Kreidefurmat. am Nie-
derrhein (Ib. Vi, 4833). Ober d. Vorkomm. d.
Golde« in d. Eder (Ib. Vll, 4 884). D" von Dio-
rilimTbonachieferbei Roppard (Ib. IX. 4 886).
tber d. Vorkomm. d. Basalts mit verkieselt.
I bituminös. Hotz bei Siegen (Ib. XIV. 1840).
Cberd. Gebirg'^bild. d. linken Rheinseile usw.
(Ib. id ). Granit im Basalt am .Mendeberg bei
Linz (Ib. id.). Ober KHlk.Nteinbildung in Dampf-
Bu^bioen kesseln (Ib. id.). Gebirgsspahungen
md. neuesten Zeil usw (Ib. XV, 4844) Ot)er
t. Vulkan. Punct im Soonwaldgebirge (Ib. id.).
Zirkon in d. porösen Lava von Nieder-Mendig
(Ib. id.). Basaltdurchbruch im bunten Sand-
Mein bei* Nierstein (Ib. XVI, 4 842). Ober d.
Torkomm. d. Gabbro bei Nierstein (Ib. id.).
Cbcrd. Eisenstein-Forntationen d. Hundsrück
Ob. id ). Ober d. Abteufen d. Schachte mit
Bolfe d. verdichteten Luft (Ib. id. u. XVII,
4141). Zur architecton. .Mineralogie d. Rhein-
piOTioz (Ib. XVIII. 4 844). Manganerzbildung
dvcb Mineralquellen-Niederschlag (Ib. id )
Sno Bild, von Eisenglanz durch Sublimation
[Ib id.). Chlorsilberbild. an siH[)ernen Gerü-
ittt in d. Erde (Ib. XIX. 4 845). t^ber Ent-
M. d. Steinkohle (Ib. id.). Ober d Kunst
Oayie, Carneole, Chaicedone usw. zu färben
Pfc. XXII, 4848). Ober d. sogenannte Boden-
Brfcohuttg MW. (Ib. XXV, 4 853). — Ober
d. SteiostIx zu Bex (Pogg* Ann. III, 4 825).
Nene Schwefelkieabildung ; mit G.Biaohof (Ib.
XXXVIll. 4 888). Kryslallform d. reguL Zinks
(Ib. XXXIX. 4 886). — Sur les efflorescences
salines du trass du lac de Laach ; mit O. Bi-
schof (Ann. Min. Sör. II, Vol. I, 4827). — Fer-
neres in Leonhard und Bronn's Jahrb., Xait-
ner'8 Archiv, Brandes' Archiv, Dingler*! Jour-
nal usw.
NoM, 8. Natalis.
NoUy Fran^ois (Franz). — Jesuit,
welcher von 1667 bis 1702 und dann von
1706 bis 1708 als Missionar in China lebte
(B) (Wd),
geb. 1640 etwa, . . . Deutschland,
gest. 1725 (?),
Observationes mathematicae et physicae in In-
(lia et China factae ab anno 4 684 ad annum
4 708, una cum mappa stellarum auslralium
etc., 4'*, Pragae4 74 0. — Ortsbestimmungen
in d. Anc. Möm. Paris T. VII.
NoUy Jean Nicolas. — Prof. d. Ma-
thematik an d. Univ. zu Lüttich; früher
Principal des Athenaeums zu Luxenibourg;
gegenwUrtig (1865) emeritirt (Or),
geb. 1783, Febr. 6, Drombault, Däp.
des Vosges.
Traitö d'Algdbre elämentaire, 8», Paris 4 820,
Luxemb. 4822; 2"'« 6dil. 8^ Luxemb. 4827.
Melanges d'Atgebre, 8^ Ib. 4 827. Traitö de
Geometrie analytique, 8", L'6ge 4887. — Pro-
blemes sur les alliages (Qnetelet, Corr. math.
I, 4 822). Sur les centres de graviiö (Ib. id.).
Sur les nombres (Ib. id.). De quelques ma-
xima et minima du secnnd de^re (Ib. II, 4 826).
Sur le pendule compos6 (Ib. id ). Quatre Pro-
bl^mes gOomötriques (Ib. IV. 4H28). De quel-
ques propnetös resullantes des cercles qui tou-
chent los directions des c6ies d'un triangle (Ib.
V, 4 N29) De la division en parties ögates d'une
(Iroite donnee sur le terrain etc. (Ib. id.). Do
Iri determination du nombre de boulets qui
entrent dans une pile dont la base a la forme
dun hexagone regulier (Ib. id.). Sur lescorps
de r6volution (Ib. VI. 4 830). Sur les scries
(Ib. VII, 4882). Sur quelques applications de
la methode des projections (Ib. VIII, 4 885).
Sur quelques döveloppements des fonctions en
s6ries (Ib. X, 4 888).
NSrdllngeri Herrmann. — Dr.
Phil., erst Prof. d. Forstwissenschaft an d.
französ. landwirthscbaftl. Schule zu Grand-
Jouan in d. Bretagne (1842), dann Prof. d.
Forstwissenschaft zu Hohenheim (1 845), im
ausübenden Dienst zu Oberstenfeld (1 850),
Kirchheim (1852), Schorndorf (1854); seit
1855 Prof. mit d. Titel eines Oberförsters
zu Hohenheim (HA),
geb. 1818, Aug. 13, Stuttgart.
Essai sur les formalions g^ologiques de Grand-
Jouan, Stoutgard 1847. Die technischen Ei-
genschaften d. Hölzer usw.. Ib. 4859—60. —
Forstwisaenscbaftlicbes.
49*
V
295
VSrgaard
NSrgaard, Erich Andreas. — Seit
1833 Inspector d. Rosenborger Brunnen-
Anstalt zu Kopenhagen (E),
geb. 180f, März 27, Aalborg.
Mineralvandeoes nytteoganvendelse, Kiöbnb.
4 888. — Bidrag til kundskab om de kulsure
magnesiaforbindelser (Trier, Arch. f. Pharm.
1, 4 8U). Noch einige Aufsätze daselbst.
NSiremberg , Johann Gottlieb
Christian. — Dr. Phil., erst Handlungs-
lebrling, dann folgweise Feldmesser u. Of-
ficier in darmstädt. Diensten, Prof. d. hö-
heren Mathematik, Physik u. d. Planzeich-
nens an der MilitSrschuIe zu Darmstadt
(1823—33) und darauf Prof. ord. d. Phy-
sik an d. Univ. zu Tübingen bis zu seiner
Emeritirung im J. 1854. Seitdem Privat-
mann daselbst (Or) (Sc),
geb. 4787, Aug. H, Putzenbach.*
Die Gesetze d. Gleichgewichts auf eine neue
Art entwickelt (Banmguten u. Ettingliaateo's
Zeitschr. 1, 1826; II o. III, 1827 u. V, 1829).
Ober d. Ablenkung e. Magnetnadel durch Ma-
schinen-Elektricitatflb. HI, 1827). Beschreib,
e. KafTeemaschine (Ib. id.). Nur bei thermo-
elektr. Strömen scheint d. Ablenk. d. Magnet-
nadel von d. Länge d. Leiters abzuhängen (Ib.
VI, 1829). Bestimm, der Differentialquotienten
unbekannter Functionen (Ib. id.). Über d. so-
genannten Klirrton (Pogg. Ann. IX, 1827).
Seine opt. Beobb. am Borax (Ib. XXVI, 1832
u.XXXV, 1835). D« am Kaikspath (Ib. XXiX,
1888). D" am Gyps (Ib. XXXV, 1835). Sein
Polarisations-Apparat, siehe Ponillet-Müller's
Lehrb. d. Physik, Bd. I ; verbesserter, siehe
Bericht über d. Naturforscher-Versamml. zu
Carlsruhe 1858, S. 152.
* Bei Gummenbach, precus. Rheinprovinz.
Noferly C 0 s i m 0. — Maler u. Architect
in Florenz. Schüler von Galilei (Nelli),
geb. 1602 etwa, . . . Florenz,
gest. 1660,
Oposculum geometricum, in quo proportiones
parabolarum cum diversis superticiebus enu-
cleantur doctrina etc., 4**, Florentiae 1660.
Nolr, s. Lenoir.
Ncja-Oaraflh, s. Caraffa.
NoUety Jean Antoine. — Abbö.
Diaconus in der Diöcese von Noyon (D^p.
Oise). Nachdem er eine wissenschaftl. Reise
nach Holland u. England gemacht (173i),
längere Zeit in Paris ÖfTentl. Vorlesungen
gehalten, auch, vom Herzoge von Savoyen
dazu berufen, in Turin eine Professur d.
Physik eingerichtet, in Paris Prof. d. Phy-
sik am College de Navarre seit 1753 und
an d. Artillerie- und Ingenieurschule seit
1761, sowie auch der königl. Kinder seit
'■ HoUet. »
4767. Möcanicien adjüint (1739), W6^
(1742) u. Pensionnair (4757) d. Acaii
Wiss. in Paris (Mem. Par. 4770; (BD) (Q),
geb. 1700, Nov. 49, Pimprä, DiüeeM
Noyon,*
gest. 4770, Apr. 24, Paris.
Essai sur r^lectricite des corps, It**, hm
1747. Recherches sur les caoses particuliem
des ph^nomönes ^lectrlques, 19\ Ib. 1749 it
1754. Recueil des lettres sur l'electricit^ d«
Corps, 8 vol. 1 1°, Ib. 1 758. Legons de physiqoi |
exp^rimentale, 6 vol. 12^ Amst. 1754. L'irt <
d'experiences , 8 vol. 12^ Ib. 1770 (Dentsch,
8 Bde. 8^ Leipz. 1771), 8"« edit.. Ib. 1784.
L'art de faire les cbapeaox, fol., Ib. 1764 (A^
tikel im Diel, des Arts-et-Metiers). — Met
experiments upon ice (Phil. Tr. 1788). Onei-
tracting electricity from the clouds (Ib. 175i}.
— Sur la vapeur qu'on appercoit daos le rt-
cipientd*une machine pneumatiqae, lorsqu'M
commence ä rarefier etc. (M^m. Par. 4741). Di
la machine pneumatiqae k rarefactioo etc. (Ib.
1740 et 1741). Sur les forces et les directiMi
d'un 00 de plusieurs fluides renferm^s daii
une mdme sph6re qu'on fait touraer sariM
axe (Ib. 1741). Sur la teioture d'orseilto (Ik
1742). Sur la pierre de Bologne (Ib. 1741).
Sur la mani^re dont se forment les glafo«,
qui flottent sur les grandes riviäres etc. (Ib.
id.). Sur Touie des poissons et sur la traoi-
mission des sons dans l'eao (Ib. id*.). Cod-
jectures surlescausesde Teiectricite des corps
(Ib. 1745). Sur les causes du bouillement oi
ebullition des liquides (Ib. 174S). Suronvsii-
seau de verre, qui paroit s'^tre rempli d'eiu
par ses pores (Ib. 1749). Expr. et obss. fsites
en difTörents cndroits de l'Italie sur l'arcbi-
lecture et magonnerie (Ib. id.). Sorplusieari
faits concernant les baromMres corome vani-
tion etc. (Ib. 1751). Sur la preteodue dislioc-
tion des electricit^s en plus et en moios-lb.
1 758). Suite du memoire precedant (Ib. 17S3).
Sur un parheiie (Ib. id.). Sur les moyensd«
suppleer ä I'usage de la glace dans les temps
et dans les lieux ou eile manque (Ib. 1756).
Nouv. experiences faites avec les rayonsso-
laires rassembles tant par reflexion tantpir
röfraction (Ib. 1757). Sur un meteore eo oa-
ni^re de colonne de feu qai embrasa une ^co-
rie et tua quatre chevaux (Ib. 1759). Saraoe
aurore boreale complöte (Ib. id.). Nouv. «i-
pöriences d'ölectricite, faites ä ToccasioD d'oa
ouvrage de Mr. BobertSjmmer (Ib. 1761). Sar
quelques phönomenescitesen faveurdeselec-
tricites en plus et en moins(Ib. 1762). Sur les
efTets du tonnere compares ä ceux de T^lectri'
cit6 etc. (Ib. 1764). Sur quelques nouv. pb^
nomdnes d'hydrostatique: Pompes pour cle-
ver l'eau ä 55 pieds de hauteur (Ib. 1766).
Expr. sur la poudre ä canon employee en dif«
ferens 6tats (Ib. 1767). Machine pour tailler
les verres de lunettes (Machines approav. par
I'acad. Paris, T. VI, 1752). Chambre obscare
de nouv. construct. (Ib. id.). — BT. entdeckt«
d. Diffusion (Pogg. Ana. LXIII, 850).
• geb. Not. 17 (ÄX).
w
Voniiii
VordenikjSld.
298
MonlMBf 8. Nanez.
Vorbergy Johann Erik. — Erst
AoscaltanI (1773) nnd zuletzt (seit 1793)
Sergrath im schwed. Berg-CoIIegium, da-
oeben seit 1780 CapilSn-Mecbanicus in d.
Adoriralität; trat 1 804 in dänische und bald
als Marine-Ingenieur in russische Dienste,
wo er den Kriegshafen von Reval baute u.
spSler Staatsrath ward. Mitgl. d. Acad. d.
Wiss. zu Stockholm seit 1798 (RN) (S),
geb. 1749, Sept. 12 (A.St.), Westeräs,
Schweden,
gest. 1818, Juli 11 (A.St.), Reval.*
Sor la machioe hydraulique d'Archangelsky,
Petersb. 1787. Handlingar angäeode beskaf-
feibeteD och brukuingssüttet af förbäUrade
brinvinsbrknneri-verktygen, Stockholm 4 800
(loch franKteisch). Nagot tili underrUltelse
«nRysslaiids tackjerDStiUverkning, Ib. 1802.
Öfver den effect, sonS af nianskap kan anvön-
dM medelst handkrafl ä machioer, som sätlas
I rftreUe genom vef (Vetensk. Acad. Ha ndl.
nil). Beskrifning öfver atskilliga fOrbattrin-
gtrvidbrlfDvinsbrttDniDgs-verktygen (Ib. id.):
lokrifoiDg Öfver en gjut-inrältning för tvenne
t^p-ugnar (Ib. 180S). Beilagen z. Geschichte
lErfiodangen, 1. Hft. 8^ Reval 1816.
*8cherer^ Nord. AniuO. Bd. I, S. 224 u. 369.
Mordeaankar, Johann. — Trat
ni9 als Middelsteuermann in d. schwed.
Iriegsmarine ein und ward 1776 Vice-Ad-
Ural u. Admiralitätsrath. Nahm als solcher
1*91 seinen Abschied. Mitgl. d. Acad. d.
^Iss. zu Stockholm seit 1789 (S) (SR),
geb. 1782, Oct. 2, Smäinnd,
ge^. 1804, Sept. 3, Fliseryd in Cal-
merlUn.
iBledningtifl Styrmanskonsten, Stockh. 1756.
Sekr viele bydrograph. Karten d. schwed. Kü-
Ma a. Seen.
Vordenberg (Nordenskjöld"^), An-
ders Johann. — Trat 1716 in d. schwed.
insee ein und ward 1744 General-Quar-
liermeister-Lieutenant in Finnland, dann
ImdshÖfding erst von Savolax u. Kyme-
Begirds Län (1752), darauf von Nylands
L Tavastehus Län (1756). Nahm 1761
Kioen Abschied. Mitgl. d. Acad. d. Wiss.
a Stockholm seit ihrer Gründung im J.
»'39 (S),
geb. 1696, Dec. 21, Nyland,
gest. 1763, Jan. 26, Nyland.**
te kakelagnar och deras omlagnfng (Vetensk.
«ad. Haodl. 1719). Noch drei Ökonom. Ab-
aadloDgen daiselbst.
'AvdilCordtnikOld und KordentchOld, leit
irAddnof im J. 1751.
1763, lud 27 (tf JQ.
Nordenberg (Nordenskjöld*), Carl
Frederik. — Bruder des Vorigen. Trat
1 7 1 6 als Volontär in d. schwed. Ingenieur-
corps und ward 1762 Oberst d. finnischen
Fortificationsbrigade. Nahm 1763 seinen
Abschied. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. seit ih-
rer Gründung im J. 1739 (S) (SR),
geb. 1702, Sept. 28 (A.St.), SafjSrfri,
Nyland,
gest. 1779, MSrz 19,
Tal om nyttan af drverflödigt vattens uttap-
pande utur kürr, insjöar och mossar i Finland,
Stockh. 4 758. Om bästa s&ttet att uppodla
mosslupna ängar, Ib. 1762. — Beskrifning
pä ett nytt afvägnings-instrument (Vetensk.
Acad. Handl. 1742). Beskrifn., huru Hollündsk
ost gOres (Ib. id.). Ron om körntrtidet och
ytan i tall- och furu-trtid (Ib. 1758). Satt, att
med en kran, utan jern-häjare. beqvämt och
lätt, tili fasta gründen, nedslä palar (Ib. 1762).
Beskrifn. pä en ugn, med dess tillhöriga rör,
hvarmed röken af allahanda brönnbara ting
kan föngas och tili en syra förvandlas (Ib. 1 766).
Upplysning vid fragen om vattenminskningen
(Ib. 1769).
* Seit seiner Adelung im J. 1751.
Nerdensld^ldy ^ils Gustaf. —
Ober-Intendant d. finnischen Bergwesens,
in Helsingfors wohnhaft. Milgl. d. Gesellsch.
d. Wiss. daselbst (Or),
geb. 1792, Oct. 12 (N.St.), MUnzälS,
Finnland.
Bidrag tili kännedom af Finlands mineraiier
och geognosie, Stockh. 1820. Pdrsök tili fram-
slüllningafkemiska mineralsystemet, Ib. 1827,
2. Aufl., Helsingrors 1833. Undersökning af
nägra phenomener vid iriseringen af Labrador
(Vetensk. Acad. Handl. 4 829). Beskrirning pä
phenakit, ett nytt mineral Trän Ural (Ib. 1833).
Quelques remarques sur le tantalite en Fin-
lande, et recherches sur la cristallisation (Act.
Soc. Sclent. Fenn. I, 1842). Descriplion du
K^nolite (Ib. id.). D<» du gigantholile (Ib. id ).
Beskrifning af en ovanlig stör jatlegryta, samt
nägra dermed sammanhängande phenomener
(Ib. id.). Beskrifning af ktimmererit, ett nytt
mineral fran Siberien (Ib. id.). Ulkast tili ett
examinations-system förmineralierne(lb. id.).
Über d. atomistisch-chemische Mineraisyslem
und d. Gxaminations-System d. Mineralien (Ib.
111,4 852). — Undersökn.afpyrargyllit, ampho-
delit och tantalit (Benelias' Ärsberdtts. XII,
1832). D" af tetraphyllin (Ib. XV, 4885).
Nerdensld^ldy Nils Adolf Erik.
— Sohn des Vorigen. Prof. d. Chemie u.
Mineralogie am Carolin. Institut in Stock-
holm ; Mitgl. d. Acad. d. Wiss. daselbst (Or),
geb. 1832, Nov. 18 (N.St.), Helsingfors.
Om grafitens och chondroditens kristallform,
Diss. acad. Helsingf. 1855. Beskrifning öfver
de in Finland funna mineraiier, Ib. 1855. Om
malacbiteos sammansllttning och kristallform
299
Vordmark
Vormandj.
(Act. Soc. Scient. Fenn. IV, 1856). Bidrag tili
Finlands mineralogi (Ib. V, 4 858). Försök tili
en theoretisk beräkning af sammansatta am-
ners egeiitliga vigter (Ib. id.). Undersökning
af nägra vid Nischni-Tagilsk förkommande
kopparfosfater (Ib. id.).
Nordmarky Zacharias. — Prof. d.
Physik erst an d. Univ. zu Greifswald (1783
— 87), dann an d. zu Upsala. Mitgl. d.
Societät zu Upsala seit 178 i und d. Acad.
d. Wiss. zu Stockholm seit 4786 (S) (Ve-
tensk. Acad, HancU. \StS),
geb. 1751, Oct. 29 (A.St.), Luleä,
gest. 1828, Juni 26, Upsala.
Diss. de sectione simili linearum rectarum,
Upsal. 1776. Diss. de scriptis veterum analy-
ticis, Ib. 1776. Principes d'uno nouv. tb6orie
de la r^sistance des fluides, Petersb. 1808 (Ge-
krönt von d. russ. Marine-Acad.). — Speci-
men geometricum methodi inversae tangen-
tium (Nov. Act. Soc. Upsal. III, 1780). Bre-
vissima ratio anomaüam veram cometae in
hypolhesi parabolica directe inveniendi etc.
(Ib. V, 1792). Expeditissima metliodus locum
planetae vei cometae beliocentricum ex dato
geocentrico inveniendi, loco nodi et inclioa-
tiooe orbitae cognitis, et vicissim locum geo-
centricum eruendi, datis radio vectore et lon-
gitudine heliocentrica, in orbita situ data (Ib.
id.). Tentamen seriei apte convergentis, in
solutione problematis Kepler! (Ib. VI, 1799).
Lacunae in doctrina proporlionum E u c 1 i d e a
animadversae , expletio (Ib. id.). Expressio
uniuscujusque radicis aequationis cubicae in
casu irreductibili ope Irium radicum e casu
irreductibili simui adhibitarum (Ib. id.). Me-
dilationes nooouUae de reduclione quantila-
tum imaginariarum ad forroam simplicissimam
oriundisque inde seriebus transcendentulibus
summabiiibus (Ib. VIII, 1821). — Analysen af
diamctrarnas bestämmande i hyperbolae re-
dundantes af 3:dje ordningen (Vetensk. Acad.
Uandl.1782). En ny och Ititt metbod, att fiona
den af geometrerna kallade Index variationis
curvaturae eller regeln för böjningens förän-
dring i kroklinier (Ib. 1784). Aiia enhetens
imaginaira rötter tili och med den 10:degraden
(Ib. 1785). Försök tili en geomelrisk upplös-
ning af elt probiem hörende tili den sa kallade
omv&nda tangent methoden (Ib. 1786). Opli-
co-physika försök om enkia solsträlars vörme,
jemte nägra andra hithörande undersökningar
(Ib. 1787). Om integralen af den föranderliga
sectorn i det ha kallade Kepler's probiem (Ib.
1 789) . Upplösning af ett aslronomiskt probiem
(Ib. 1790). Utredningaf en svarighet vid stral-
brytningen förklarande af dragkraften (Ib.
1 794). Afhandling om grünsorna för Ögats tjen-
ligaste Ställen vid sphaerens stereographiska
projection (Ib. 1796). Grundformler tili en ny
theorie om flytande kroppars motsland (Ib.
1805). Om den dignitet af vatlnels hastighet,
som, enligt hiltils gjorda försök med smarre
Aattenhjul, finnes svarande emot dess vinkel-
rata anstötDingskraft (Ib. 1818). Om slutfölj-
dens giltighet, att, af fttrsök med bydrotae^
niska modeller i smfltt, dömma om machioen
verkan i stört (Ib. id.). Den nyaste fbnöleBi
utslag, rörande en svirighet i theorien om fly-
tande kroppars hastighet (Ib. 1814). Bevispi
jemvigts-lagen för mechaniska momenterospi
en hSfstäng, jemte de statiska momeotereu
härledande ur samma formal (Ib. 1818). -
Ausserdem 71 Disputationen u. 8 Programme.
NordTall (Nordevall*), Erik. — Tm
1773 als Auscultant in d. schwed. Ber^
collegium und stieg allmSShIich bis xum
Oberstlieutenant im Mechaniker-Corps der
Flotte (1816). War auch Director d. Ei-
senhütten in Eskilstuna und d. PorphyT-
werke in Elfdalen. Mitgl. d. Acad. d. Wiss.
zu Stockholm seit 1793 (S) (Vetettsk. Acai
Handl. 1 8 3 6^,
geb. 1753, Juli 2, Ofver-Calix, Nor-
bolten Län, '
gest. 1835, Mai S, Stockholm.
Afhandling rörande mekaniken, med tillSmp-
ning isynnerhet tili bnik och bergverk, Dedl,
Stockh. 1800 (Der zweite Theil ist von 8.Bii-
man). — Om Jordharfven vid Södertelje oeb
nagra jordfynd, gjorda vid kanalgröfoiDg^D
derstades (Vetensk. Acad. Handl. 18S8). -
Vollendete von 1 795 bis 1 800 den Trollhötlao-
Canal.
* Seit seiner Adelung im J. 1816.
Norman, Robert. — Englischer See-
mann u. Künstler. Erfand das Inclinato-
rium und beobachtete damit im J. <576
die magnet. Neigung zu London s=71^50',
publicirt 1580 in der Schrift: The new
attraclive (Gilbert, Demagnete) (Robi-
sorif Mechan, Philosophy, IV, 356^,
Normand| s. Le Normend.
Normandyi Alphonse R^n^ Le
Mire. — Dr. Med., pract. Chemiker, seit
1833 in London wohnhaft (Or),
geb. 1809, Oct. 23, Ronen.
Practical introduction to H. Bose's treatiseoB
Chemical analysis, 8^ Lond. 1848 (Einleitttog
zu dem von ihm mit Zusfitzen ins Eogliscbe
übersetzten Handbuch d. analyt. Chemie voo
H. Böse). The commercial handbook ofcbe
mical analysis, 8", Ib. 1850. The farmer'smi-
nual of agricultural chemi.stry etc., 8**, lb.185S.
The Chemical atlas ; or tables, showing, Bta
glance, the Operations ofqualitiveanalysisetc,
fol., Ib. 1857. Tahleaux d'analyse cbimiqa^
elc, 4°, Paris 1858. — Erfand 1841 ein ver-
bessertes Verfahren zur Bereitung harter Sei'
fen, >^orauf er ein Patent nahm, welches aber
erst 9 Jahre hernach zur Ausführung gelangen
konnte. Erfand auch 1855 einen Apparat zur
Destillation des Meerwassers, der in Frank-
reich, England, Preussen u. a. Ltfodero pS'
tentirt ward. Siehe darüber : Notice sur Fap'
Vorth
Vottnagel.
302
Ullaloire du Dr. K. pour obtenir I'eau
sc de Teaa de mer, 8^, Upad. (ohne
•
hj Erasmus D... — Dr. Med.,
^estfield in Massachusetls, früher
I. Beredtsamkeit am Yale College
[iaven (S illim. N. Joum, XXVI j,
1807 etwa,
i858, Juni 17, Westfield.
scopes with large angles of aperlure
I Journ. N. Ser. XVII, 4854). On the
microscope(]b.XVlII, 1854). On the
3f blood, Honduras (Ib. XIX, 4 855).
OB, John Pitkin. — Seil 1847
Wissenschaft). Agricullur am Yale
zu New-Haven. Studirte pract.
zwei Jahre unter Johnston in
;h und ein Jahr unter Mulder zu
Sillim.N.Joum,Xl\J,
1822 etwa,
1852. Sept. 5, Farmington.*
ofscieotificagricultureetc, 1^^ Al-
0 (Gekrönt von d. Agricullur. Society
New- York). On tbe potato disease
s Journ. N. Ser II, 1846 et IV, 1847).
of the oat (Ib. III, 1847. — Gekrönt
hottischen Highland Society). On the
bodies of peas and almonds (Ib. V,
0 a new send bath with water bath
1851). — Aufsötze im Albany Culti-
lirte Stephens' Book of the Farm.
at New- York.
irood| Richard. — Lehrer d.
tik, hauptsächlich der Schiflahrts-
cheint selber Seefahrer gewesen
. . ., gCSIr. ...
>me and doctrine of triangles. Trigo-
Lond. 1636 (Ist in drei Theile zcr-
denen der zweite, betitelt: The sea-
ictice, die Resultate der von KT. in d.
86 zwischen London u. York ausge-
rradmessung enthalt. Siehe darüber
, Phil. Tr 1 761 , p. 866). B. K.'s works,
S94. Ofthe tides, ofwells. sali and
er etc. at Bermudas (Phil. Tr. 1667).
), Karl Wilhelm. — Dr. Med.,
rzt erst in Augsburg, dann in El-
zuletzt privatisirend in Bonn, im
idenicb a. Rh. u. in Cöln (N) (G. 5;,
1753 etwa, . . Braunschweig,
1835, Juni 22, Endenicb.
einiger Beiträge zur Chemie, 8°, Wien
Dandl. vom Mennigbrennen, 8^ Nürn-
}. Orograpb. Briefe über d. Sicfben-
8w.. 8 Bde. 4», Frankf. a. M. 1789-
rapb. Briefe über die Sauerlttndischen
in Westphalen usw., 4«, Ib. 1791.
Dlis e. Samml. nioderrhein. u. west-
lirgtartaD, 4^ Ib. 1791. Beitrage zu
d. Vorstellungsarten über vulcan. Gegenstän-
de, 8<», Ib. 1792. Fortsetzung davon, Ib. 1798.
Schluss davon, Ib. 1 794. Ober ein Breigniss in
d. mineralog. Literatur unserer Tage, 8**^ Ib.
1798. Tafeln über d. Bildung u. Umbildung d.
Basaltsund d. Laven, S«*, Ib. 1794. Beschreib.
e. Samml. von meist vulcanisirL Fossilien, die
Dolomiea 1791 von Malta nach Augsburg und
Berlin versandte usw., fol.. Ib. 1797. Mine-
ralog. Studien über d. Gebirge am Nieder-
Rhein (herausgegeben von J. Kdggeratli), 8*",
Ib. 1808. Über d. Bimsteine u. deren Por-
phyre, 8", Ib. 1819. Historische Symbole, die
Basalt-Genese betreffend, 8», Bonn 1820. Kri-
tik d. geolog. Theorie, besonders der von Breif-
lak u. jeder ähnlichen, 8°, Ib.1821. Beschluss
d. Kritik d. bisherigen geolog. Theorie, 8^
Cöln 1884. — Über einige besonders gebildete
Quarzdrusen (Sehr. d. Gesellsoh. naturf. Fr.
in Berlin' Vill. 1788). Reissblei in Kupfergrün
(CreU, Ann. 1788). Ober d. Würdigung zweier
Hülfsmittel d. Mineralogie, der ehem. Analyse
u. d. äuss. Charakteristik (Ib. 1790). Ober ei-
nige vesuvische Fossilien (Ib. 1792). Ferneres
in d. Annal. d. Wetterau. Gesellscb. und in
d. Nov. Act. Acad. Nat. Cur. — Medicinisches.
— Nach ihm benannte Klaproth den N ose an.
Notariannli Francesco Anlonio.
— Dr. Med., pracL Arzt erst in Rom, dann
in Gaeta, zuletzt, da er erblindet war, zu
Vallecorsa im Kirchenstaat privatisirend
(ARS. xxxi;,
geb. 1 759, Febr. 1 6, Lenola b. Fondi,
gest. 18 43, Jan. 2, Vallecorsa.
Sulla riforma proposta per la nuova nomen-
clalura cbimica. Mem. geologiche della pro-
vincia di Terra di Lavoro. — Medicinisches.
Nott, Jobn. — Dr. Med. Bade-Arztin
bristol, war 1783 — 86 als SchifTsarzt am
Bord eines Ostin dienfahrers in China (An, R.
1825;,
geb. 1751, Dec. 24, Worcesler,
gest. 1825, Nov. . ,, Bristol.
A Chemical dissertation on the thermal waters
of Pisa and the acidulous spring of Asciano,
8"*, Lond. 1798. On the hotwell waters near
Bristol, 8», Ib. 1798. — Viel .Medicinisches u.
Belletristisches.
Nottnagel, Christoph. — Prof. d.
Mathematik an d. Univ. zu Wittenberg (J),
geb. 1607, Sept. 20, Hilpersbausen,
Franken,
gest. 1666, Mai 1,
Diss. de hypothesibus astronomicis, 4°, Viteb.
1635, De insperato solis exortu, qui Hollandis
contigit in Nova Zembla ann. 1597, 4*, Ib.
1644. Institutiones mathematicae , Ib. 4645.
De originibus astronomiae, 4**, Ib. 1650. Disp.
de ortu et occasu Stellarum, 4**, Ib. 1681. Syn-
opsis mathematica, accurata methodo con-
scripta, continens paathesin in genere, et ith-
meticam, geometricam, astrooomiam et geo-
303
Vonet
VannAi.
graphiam io specie, Ib. 4 665. Gründl. Bericht
voD dem Cometen ann. 4665 meos. Febr., 4**,
Ib. 1665.
Noaet, Nicolas Antoine. — Bis
zur Revolution Bernhardiner (daher Dom
iitulirt). Seil 4782 Astronom bei d. Pari-
ser Sternwarte, später Ingenieur beim Bu-
reau de la Guerre (als welcher er 4 795 am
Rhein triangulirte) , Mitgl. d. Bureau des
Longitudes. Machte als Astronom die Ex-
pedition nach Aegyptcn mit (B) fLB),
geb. 4740, Aug. 30, Pompey b. Nantes,
gest. 4 84 4, Apr. 23, Chamböry.*
Exposö des rösultats, des observations astro-
nomiques faites ea Egypte depuis le 4'' juillet
4 798 jusqu'au 28 aoül 4 800 (Auch in d. Slcvn.
deTEgypte, T. I— IH). Fernere astron. Beobb.
in d. M6m.de Paris 4 788 u. 4 789 und d. Con-
naiss. des temps. Vergl. Gilb. Ann. IV u. VI.
• gest. Apr. 24 (Q).
Norara, Domenico Maria. — Prof.
d. Mathematik u. Astronomie an d. Univ.
zu Bologna (Aiz, R),
geb. 4i54, Ferrara,
gest. 4 504, Aug. 4 5, Bologna.*
Gab astronom. Beobb. heraus. Glaubte, dass
die Polböhen seit Ptolemäns' Zeiten zugenom-
men htttten. Ums Jahr 4 497 beobachtete Co-
pomienf einige Zeit bei ihm.
• geb. 1404 . . . (ifi) u. gest. 1514 ... (T. VI) {F. II)
\LB) ( Wd) sind falsche Angaben.
NoTlomagns, s. Bronkhorst.
Noya-Oaraffa, s. Caraffa.
Nftrnberger, Joseph Christian
Emil. — Dr. Phil. (4 816). Preuss. Post-
meister erst zu Sorau, dann zu Landsberg
an d. Warlhe, wo er auch nach seiner Ver-
abschiedung im J. 4829 lebte (N) (MAI)
(G.\%tt),
geb. 4 779, Ocl. 25, Magdeburg,
gest. 4848, Febr. 6, Landsberg a. d.W.
Theorie d. Inflnitesimal-Rechnung, 4^ Berlin
484 3. Die letzten Gründe d. höhr. Analysis,
8*>, Halle 4 84 5. Untersuchungen u. Entdeckun-
gen in d. höhr. Analysis, 4°, Ib. 4 84 6. Dar-
stell, e. neuen Gesetzes d. Herleitung aller dc-
rivirten Functionen aus d. zugehörigen primi-
tiven usw., 8*», Hamb. 4 821. Astron. Abend-
unterhaltungen, 4 2^ Berlin 4 834. Natur- u.
gewerbswissenschaftl. Berichte, 4 2**, Kempten
4887. Astronomische Reiseberichte, 42", ib.
4887. Über d. Zerfallen unseres Planetensy-
stems in zwei grosse Gruppen, S'*, 2. Aufl.,
^b. 4889. Popolires astronom. Handwörterb.,
nl B4i; 8«, Ib. 4848. — Belletristisches.
NftMlel&yFranz Anton. — Dr. Phil.,
Weltpriester, folgweise Lehrer d. Grain-
nialik (4S00), d. Philosophie (4803) und
Jl^l^urgeschichle (4804) am Gymn. zu Bam-
berg, dann Prof. d. Philosophie
ceen zu Amberg (4 809 — 4 4]
(4844 — 46), Aschaflenburg i
und wiederum in Dillingen,
482 4 Director ward (l^) fJäci
geb. 4 776, Mai 7, Baml
gest. 4 832, llUrz22, Dillin
Versuch e. neueren Systems d.
sehen einfachen Fossilien, 8", l
Schematische Darstell, d. Mineral
8°, Ib. 4842. Über d. Begründ. c
slems d. Mineralogie, 8°, Bamb
d. Verböltnisse d. Gefüges zur Fui
d. Krystallisation , 8«, Ib. 4 818.
sches u. Philosophisches.
Nageat, Nicholas. —
Agent d. brittischen Regierung
früher pract. Arzt in London (
geb. 4 78 4 etwa,
gest. 4 843, Oct. 2, Londo
Account of the pitch-Iake of the
nidad (Transact. Geol. Soc. I, 4 8
of the fiSuIphura or »SoufTridre«
of Montserrat (Ib. id.).
Nanez (Nunes, Nunnius, I
dro. — Prof. d. Mathematik
zu Coimbra und Cosmograph (C
Major) d . Königs E m m a n u c
gal, auch Lehrer seines Sohnes
nachmaligen Cardinais u. KÖn
(NNJ (B),
geb. 4 492, . . . Alcazar d
gest. 4 577, . . . Coimbra.
Tratado da E.sphera com a Thec
da Lua, e o primeiro Livro da G
Ptolemeu, e duos T rata dos da C
rear. Com muilas notas, fol., Lix
Kanez selbst aus d. Lateinische
De crcpusculis Liber unus, cun:
senii de causis crepusculorum, •
4 542 (Darin Beschreib, d. Vorric
Rogentheilo zu messen, die al)C[
iichkeil hat mit der, welche n'
nach ihm Nonius nennt). De c
Finei; Liber unus, fol., Conimb
arte atque ratione navipandi ; I
4 546 (Darin die erste Theorie <
men). Annota^am a Esphera de
Bosco (Lateinisch von Elias Vinet
4 562}. Annotationes in Aristotelis]
chnnicum de motu navi^ii ex reu
netarum Iheoricas 6. Parbaohii,
4 578. Livro de Algebra em Arith
mctrica (Von Konei selber ins Sp
setzt, und gedruckt, 8**, Antwerj
• geb. 14!i7, . . . {BD) und gwt. 1 J7(i,
sehe Angaben.
Nannez (Nunnesius), P(
— Prof. d. Philosophie in Sar.
d. Beredtsamkeit und gricch
Barcelona (J),
JK ^ Vyiten —
geb. not etwa, . . . Valencia,
gesl. 1600, Kürz 11,
iMÄiinnei physicae . . .
I^I«B, Pierre Hubert. — Dr.
Ked., Aijjunct d. Anatomie an d. medicin.
FKohäl In Paris ; später' pracl. Arzt da-
kUhi, auch Arzt am dortigen Findelbause
I'} (BLB).
gvb. (171, Oct. 30, Lüttich,*
gest. < 8 1 8, HHrz 3, Paris.
Nht. eip^riences failes Bur les organes mus-
niiires de rhomme et des animaux b sang
"Hiie, a°, Paria 1803 (Daria von dar Erreg-
lartoit diessr Organe durch dsn Galvinismus ;
wgl. eub. Ann. XIII, S, sajj. Nonv. diction-
uinde m^dicine, de cbirurgie, chicnle, bo-
Imiqueetc., 8°, Ib. iSIO. Recberches de phy-
■Mi^fteldechimiepatliologique, 8°, Ib. 1814.
Mit\; Elektricitlit u. Galvaniamus in dem
nxi ilm and Hallt horauagegebeoen Diclion-
ulra dsi tcieaces madicatea. — Rein Medi-
'pb. 1T:4, Ott. 30, |nt. IHi;, Hin 3 (Q).
Ludwig. — Erat Renlamls-
Wihalier in Lindau, dann kurrürstl. sUch-
■iflier Finani-Oberbuchhalter in Dresden
ieb. 1734, Juli 7, Lindau,
gea(. 1803, Jan. 8, Dresden.
"■itwIlrdiRe Elgenncbanen binomisch ent-
^ttter Quadrat wurrel reihen u, ihrer Ver-
>i*dl. iLeipi. Mag. von Pnake, Hlndanbnrr
ild laAe, ], 1781). über eine von Lambert
"fcadme Art von Sonnenuhren (Isnumlll und
biabBg'* Leipi. Mag. <T86). Etwas über
'.Vitirea d. FBsser !\b. 118«). Beurlbeil. u.
■ hrichüg. eines von Xai XtUlei berausgege-
I bncB Verla cbi, den Inhalt d. FHsser durch
1 ^a>aad. d. Uuachellinie zn Bnden (tb.lT87).
I Xiditrag I. Berechn. e. coucboidiacbeo Faa-
[ Mllb. Id.]. LM&berfi Tafeln für d. ecliptl-
; KbtoNeu-u. Vollmonde (Ib. (788). tlberel-
ttnlge Linien, Fluchen u. Ktlrper (>b. id.).—
liB natb. AnCaati in Lauberfi Gelehrt. Brlef-
«ecbael, Bd. VI, 1 7ST. — Übersetzte XMhert'a
De electricitalii sSreae actione, Chur 1710.
ObarUwar, Georg. — Mecbani-
Iw, Mil 1SS9 in Paris eUblirl, hatte sich
ent io WQrzburg (tSIS) und dann unter
GiDibey (IBIS) ausgebildet (Or) (VD),
geb. 1798, Juli 16, Alsfeld, Hessen,
■ieroecape diapoati de manifere a ce qu'OQ
paUae edairer succflMlvemenl de plusleura
du« I'objet qn'oa etudle, sang 1e faire aortir
da (^mp de la villon ; mit Trieourt (Compt.
rtad.tV.tSI?). Sur lea llgne* qul a'obaerveol
'•w les dlanantti «t >nr l'affel qne cea lignes
Paftaalirrr, HuJvSrKrbaeh II.
Oddi.
906
firoduisent dans las diaoiants employte comme
eDlilles; mit Demselben |Ib.V, 1817}. Ui-
croficope acbromatique donnant Ions los gros-
sissements de 0 i BOO, sans chengemeol de
verres; roll Demselben (Ib. IX. 1839). Sur
un appareil de Ur. Btranis, deslin« ä 1a fabri-
catioD des lenlilles (Ib. XX, 184S). Sur les
microscopes a äclaireRe oblique {Ib. XXIV,
1841). — Aus seiner Werkstatt gingen von
18S1 bisISSB an 8000 Mikroskope hervor.
Obormeyar, Herrmann. — Dr.
Med., seit 1630 Prof. d. Mathematik an d.
Univ. zu Basel (AR) (A),
geb. 1588, Apr. 30, Basel,
gest. I65S, Hai I, Basel.
Einige astrologische Prognoslica, Calenderge'
naant, und einige Diaserlalionen, I. B. : Silne
cometa Stella?
O'Brlen, Matthew. — Geistlicher,
Fellow des Cajus College in Cambridge,
dann Prof. d. Physik und Astronomie am
King's College in London (Or),
geb. . . ., gest. 18il, . . .?
Ualhematical tracls, Pt. I (On Id^Uee^ coef-
Bcients, Ihe Ogure otlhe earth, the molloa of
a rigid body aboul ils centre of gravity, and
presslon and nulalion), 8°, Cambridge ISAO.
An elemenlary Ireatise on tbe differenlial cal-
culuselc, 8°, Ib. 18(3. Treatise on plane co-
ordinale geometry etc., Pt. I, S°, Lood. 1844.
— On the propagalion of luminous waves In
tbe interior of transparent bodies {Cambridge
Soc. TrunsBCt. VII, pl. III, 1841). On the re-
Oexion and refraction of Mgbt et the surface
ofan uncrystallized body (Ib. VIII, pLI, 1844),
On the posBibilily of accounting tor Ibe ab-
aorption of ligbt, by supposing il dua to Ihe
motion of tbe parlicles of matter (Ib. id.)> On
a uew oolation (or eipressing varjous endi-
tions and equations in geometry, mechanics
andastronomy IIb. VIII, pt. IV, 48(1). Con-
tributions lowards a System ot symbolical
geometry and mechanics ;]b. id.). On the
symbolical equation of vibratory molion of an
elastic medium, whether crystallizad or un-
crystallized (Ib. id.).
Oohi, J . . . — Techniker u. Fabrikant
zu Mühlhausen im Elsass (G. Mit),
geb. 1807 etwa,
gest. 18BI, Dec. 13, Hübibausen.
Uilarbeiler am Bulletin de la Soc. de Uulbouse.
Oddl, Huzio. — Ingenieur im Dienst
des Herzogs Franz Maria von Urbino,
späler Prof. d. Mathematik in ihiland ; legte ^
1 6S6 die Festno|swerke von Lucca aA fJ),
geb. 1569, Oct. li, Urbino, -
gesl. 1631, Dec. IE, Mailand.
Degli orologj solarl, C, Milano I6I(. Dells
squadro, 4", Ib. I6ts. Della fahrica e dell' uso
dal compasso polimelro, 4°, Ib. 16)S. — Ver-
(asste alle dkM Werlte im Oefangnlssa zu Pe-
307
Odeleben
Oellaeher.
saro, worein er darch die Ungnade seines
Herrn geratben war.
Odeleben, Ernst Gottfried, Frei-
herr von. — Rillmeister in sUclis. Dien-
sten, in welche er 1789 eintrat; seil 1815
als Privatmann auf seinem Gute Klein-Wal-
tersdorf bei Freiberg lebend (N),
geb. 1773, Oct. 13, Glauchau im Schön-
burgischen,
gest. 18S8, Febr. 3, Freiberg.
Beiträge z. Kenntn. von Italien, vorzUgl. in
Hinsicht auf mineralog. Verhältnisse, % Bde.
8°, Freib. 1819— SO. Überd. Bergölvon Miano
(Oilb. Ann. LX, 1818). Das Alaunwerk 2u Tolfa
(Ib. LXX, 18M).
Odeleben, Ernst Gt4o Innocenz,
Freiherr von. — Sächsischer Oberst u.
General-Adjutant (N),
geb. 1777, MSrzia, Riesa,
gest. 1833, Nov. 2, Dresden.
Topograph. Karte d. besuchtesten Theils d.
sttchs. Schweiz, Dresd. 1880. — Militärisches.
Oderions, Thomas. — Prof. d. Astro-
logie, wohl in Genua (J)y
geb Ligurien,
gest. 1657, .. . Genua.*
Discursus astrologicus pro annis 1644,. 1645,
1648, 1649 et 1650. Über coelestis ad inda-
gandas significationes eventuum cujuscuoque
anni. De cometa in fine anni 1652 viso. Etc.
* An der Pett.
Odhels^oma (Odhelius*), Eric. —
Dr. Med. Erst Bergmeister von Nya Kop-
parbergs' und Hellefors* Districten (1688),
dann 1695 Assessor d. schwed. Bergcol-
legiams. Von 1683 — 92 viel auf Reisen
im Auslande (SLH) (Gz) (S),
geb. 1661, Jan. t6, Upsala,
gest. 170i, Oct. IS, Stockholm.
De mercurii minera in fodina argentea Sahl-
bergensi detecta (Act. litt, etsc.sueciae, Vol. I).
Obss. chimico-metallurgicae circa ortum et ef-
fluvia inetallorum, Rbeims 1687 (Wo er pro-
movirte).
* Vor seiner Adelung im J. 1698.
Odlerna, s. Hodierna.
Odingten (Odendunus), Walter. —
EnglTscher Benedictinermönch im Kloster
Evesham in Worcestershire (J) (BD),
Um 1280 lebend.
1^ De motibus Planetaram. De mutatione aöris.
Of the speculation of music«.
Odentins (Zahn), Johann Kaspar.
— Dr. Phil., erst Hülfsrechner bei Kep-
ler, dann seit 1611 Lehrer am Gymn. in
Altdorf und seit 162i Prof. d. niederen
Mathematik an d. Univ. daselh«t (J) (WN),
geb. 1580, Aug. 9, Altdorf,
gest. 1626, Juli 27, Altdorf.
Maculae solares ex seiectis observati«
Petri Saxonii, Holsati, Altorfii in acaden:
rica factis, 4**, Allorf. 1616. Diagramn
metae, 4618. KofiitaxQtßoltyyCa d. h. e
Beschreib, des im Nov. u. Dec. 4 618 er
neuen Gometen, 4*, Nürnb. 1619. Ep
variee ad Keplernm (In Hansoh's Samm
Oeder, Johann Ludwig. —
1745 bis 1765 Prof. d. Physik u. AI
matik am Carolinuro in Braunschweig,
Karomerrath daselbst (Marx) (M),
geb. 1722, Sept. 9, Ansbach,
gest. 1776, Juni 2, Braunschwei
Progrm. de mensura virium, 4°, Bru
1745. Progrm. de vibratione chordarui
Ib. 1746. — Beiträge z. Oekonomie, Kar
u. Polizei Wissenschaft ans d. Berichtei
seinen Reisen nach d. Schweiz, Frank
Hoiiand u. England, 8°, Dessau 1782 (
von H. J. Hinso).
* gest. Juni 11 {M),
OefVerbenii Jonas. — Premie
genieur der LandesvermessungsbehÖi
Stockholm. Seit 1799 Mitgl. und $
(1808) Präses d. Acad. d. Wiss. da
(Vetensk, Acad, HandL 1819;,
geb. 1758, Jan. 24, MoochRegnsji
samling af Hernösandi
gest. 1819, Juli 11, Stockholm.
Uppskattuings-Tabeller, Stockb.1804. 9
vfirman i Stockholm under en tid af 50 i
(Vet. Acad. Handl. 1808). Om värman
olika ärstider i TorneS. — Nahm Theil
^schwedischen Gradmessung in d. J. 18(
''siehe J. Svanborg.
Oehmb, Karl. — Dr. Med., Plr
in Breslau. Mitgl. d. Leopoldin. Acai
(ÄNC),
geb. 1653, Breslau,
gest. 1706, Apr. 9, Breslau.
De flore ferri stiriaco (Ephem. Acad
Cur. 1687).
Oehme, 0 . . . — Eifriger Mete<
erst zu Weischlitz bei Plauen im ^
lande, dann zu Conradsreuth bei Ho
1855 u. 56;,
geb. 1826, Jan. 26, Lichtenste
Schöuburgis
Meteorologische Beobachtungen.
OellaoheFi Joseph. — Apothe
Innsbruck seit 1830. Examinator an d.
daselbst u. Mitgl. d. stUndisch. Medi
Commission für Tyrol u. Vorarlberg
geb. 180i, Febr. 16, Pressburg.
Cham. Untersuch, d. Guano (Buehntz
pert. LXXXII, 1848). Der rothe Meteor
309
Oeltzen
Oerated.
310
welcher mit Schnee am 84. März 4847 im Pu-
slertbal gefallen iat, chemisch untersucht usw.
vib. XCVIIJ, 4 848).
Oeltzen, Wilhelm Albrecht. .—
Von 1849 bis 1858 Assistent an d. Stern-
warte ZQ Wien, seitdem Adjunct an der zu
Paris. Früher in GÖltingen, Berlin u. Krems-
munster der Astronomie obliegend (Or),
geb. 4 8t 4, Oct. t, Hannover.
Hauptsächlich verdient durch die Reduction d.
Argelander'schen Zonen u. d. Schwerd'-
sehen Beobachtungen von Circumpolarster-
nen, durch Nachweise von Sternen in ver-
schiedenen Catalogen u. durch Bahnbestim*
mungen kleiner Planeten. Siebe Astr. Nachr.
[worin auch : Formeln zur Bestimm, d. Zodia-
cos eines Planeten (XXVIII, 4 849), Entdeck.
e. neuen Doppelsterns (XXXVII, 4 854), usw.]
tt. Sitzungsberichte d. Wien. Acad., z. B. : Ei-
gene Bewegungen von Fixsternen, Bd. XVI,
1855.
Oersied, Hans Christian. — Dr.
Phil. (1799). Erst Pharmaceiit, dann Ad-
junct (4800) und darauf Prof. (exlr. 4806,
ord. 4 8 47) d. Physik an d. Univ. zu Ko-
penhagen; daneben Lehrer d. Naturwis-
senschaften am Landcadettencorps u. Mi-
litär-Institut (4 8 4 0), sowie Director u. Leh-
rer am polytechn. Institut seit dessen Grün-
doDg im J. 4 829. Seit 4 808 MitgL u. seit
1845 Secretär d. königl. D»n. Gesellsch.
d. Wiss. Auswärt. Uitgl. d. Acad. d. Wiss.
zo Paris seit 4 84S. Häufig Reisen ins Aus-
land machend (NK) (E) /"Sein Leben von
Hauch und Forchhammer, deutsch von
Sebold, Spandau 4 853^,
geb. 4777, Aug. 4 4, Rudkjöbing, auf
Langeland,
gest. 1854, März 9, Kopenhagen.
Diss. de forma metaphysices elementaris na-
tarae externae, Hafn. 4 799. Grundtrakkene
af.Naturmetaphysiken, Ib. 4 799. Ideen zu ei-
oer neuen Architectonik d. Naturmetapbysik
iberausgegeb. von M.H. Mendel), Berlin 4802.
Materialien zu einer Chemie d. 49. Jahrhun-
derts» 4. Stück, Regensburg 4808. Videnska-
ben om Nalurens almindelige Love, 4 . Deel,
Kiftbnb. 4 809« Forste Indledning til den al-
oiiadelige Naturläre, 4», Ib. 4 844. Kort An-
liisning til at koge Salpeter, Ib. 4 842. Ansicht
d. chemischen Naturgesetze, durch d. neueren
Ealdeckungen gewonnen, Berlin 4 842 (Fran-
iMscb von Kareel da Berres, Paris 484 8). Ten-
laoien nomenclaturae chemicao omnibus lin-
fait scandinavo-germanicis communis, 4^
Hafe. 484 4. Beretning om en Undersögelse
•ver Bomholma Mineratrige udfört 4 848 ; mit
L.ISflUtfah,Ib. 484 9. D^udfürt 4 84 9. Ib. 4820.
Laresitninger af den nyere Chemie, Ib. 4 820.
EiperioMota circa eflfectum conflictus electrici
ia aconi magDeticam, 4^ Hafn. 24 Juli 4820
(Deutsch in Sehweigg. Journ. XXIX, 4820 u.
Gilb. Ann. LXVI, 4 820. — Darin die Ent-
deckung des Elektromagnetismus).
Forelfisninger, som Selskab for Naturlaerens
Udbredelse lader holde, Ib. 4 824<-80. Er-
indringsord til Forelttsninger over Cbemiens
Grundsfitninger. Ib. 4 825, 2. Aufl. 4 826. Er-
indringsord til Foreläsninger over Lyset^ Ib.
4815. Luftskibet; et Digt, Ib. 4 886 (Deutsch
von J. 0. G. Johamiaen : Das Luftschiff, ein Ge-
dicht, Ib. 4887). Naturlaeron.s mechaniske
Deel, Ib. 4 844 (Deulsch, Braunschw. 4 854).
To capitler afdet Sjönnes Naturltire, Ib. 4 845
(Deutsch von H. Zaiae: Naturlehre d. Schö-
nen, Hamb. 4848). Den almindelige Natur-
lares Aand og Vttsen, Ib. 4847. Präcis d'une
söne d'exp6riences sur le diamagn^lisme, Ib.
4 848. Samlede og eflerladte Skrifter, 9 Bde.
8", Ib. 4 850—52 (Daraus deutsch : Der Geist
in der Natur, Münch. 4 850. Dasselbe u. ein
Supplement dazu: Die Naturwissenschaft in
ihrem Verhttltniss zur Dichtkunst u. Religion,
Leipz. 4 850).
Forsög over Klangßgurerne (Danske Vid.
Selsk. Skria, Raekke III, Dl. V. 4 840; auch'
Gehlen*8 Journ. III, 4807). Bidrag til at utfinde
Loven for Legemernes Samroentrykning (Ib.
Raekke IV. Dl. II, 4 826).
Gab heraus : Oversigt over det Kongl. danske
Videnskabernes Selskabs Forhandlinger etc.,
Kopenb. von 4 84 4--4 844 in 4^ von 4 84S~4 854
in 8°. Darin von ihm : Loven for de elektriske
Virkningers Sväkkelse ved Afstanden, 484 4 —
45 (auch Sohweigg. Journ. XII, 4 84 4). Theorie
over Lysel, 4 84 5 — 4 6. Undersögelse over Maa-
den, hvorpaa en Lärebog i Naturlaeren bürde
affattes, 4 84 7 — 48. Undersögelse over Vandets
Sammentrykkelighed, ib. id. Tanker om Mulig-
heden af, at gjöre Trttets bedste chomiske An-
vendelsemerealmindelig, 4 84 8—49. OmHaar-
rörene, 4 849—20. Om et nyt Aesk i Peberen,
ib. id. (Piperin, Sohweigg. Journ. XXVllI, 4 820).
Galvanomagnetiske Undersögelser, 4 824 — 22.
Fortsatte Forsög over Vandets Sammentryk-
ning. ib. id. Efterretningom nogle nye, afFon-
rier og Oeratadanstillede thermo-electrisko For-
sög, 4822—28. Om Glödningen ved en galva-
nisk Ström med Hensyn til de F r a u n h o f e r ske
Linier, 4828—24. En ny thermo-electrisk Kja-
de, ib. id. Bemtfrkninger om Nordlysets Theo-
rie, ib. id. Forsög over den MariotteskeLov
för Legemernes Tryk ; mitCapit. Snanion, 4 824
—25 (Sehweigg. Journ. XLV, 4 825). Forsög
over Leerjordeoa Forbindelse med Chlor, ib.
id. (Pogg. AML XI, 4 827). Over de Forsög,
der endnu for^|6ote ad udföres over Legemer-
nes Sammentrykkelighed, 4825—26. Om en
Forbed ring ved Kobili'aelectromagnetiskeMul-
tiplicator, ib. id. Fortsatte Forsög over Lege-
mernes Sammentrykkelighed, 4 826—27. Om
Brugen af den elektro-magnetiske Mulliplica-
tor til Sölvpröve, ib. id. (Sehweigg. Journ. LIf,
4 828). Forsög over en Forbedring af Ringning
med Klokker, ib. id. (Sehweigg. Journ. LII,
4 828) . Fortsatte Forsög over Vaedskernes Sam-
mentrykning, 4 827—28. Undersögelser over
Legemernes indvortes Natur, isaer med Hen-
syn til Striden,mellem det atomiske og dyna-
20*
311
Oertel.
312
roiske System, 1828—29. Elektromagnetiske
Forsög för at udflnde om galvaniske Redska-
ber kunne bruges til at frembringe meget stärke
Magneter, ib. id. Et electromagnetisk Forsög,
som slrider imod Ampere*! Theorie, 4829—80.
Betragtninger over Forholdet imellero Lyden,
Lyset, Varmen og Eleciriciteten, ib. id. Mid-
del til at udmaale Dybder i Havet, 1830-31.
Forklaring over Morgen- ogAften roden, ib. id.
Forklaring over Faraday*! magnetisk-electriske
Opdagelse, 1831—82. Fortsatte Forsög over
VandetsSaromentrykning, 1832—83. Ulfaldet
af magnetiske Jagtagelser i Kjöbenbaven efter
Oaiifs' Jagtageisesmaade, 1834—35. Om Sky-
pompen, 1836—87. On>Haarrörsvirkningerne,
4840. OmVaeglstangselectrometret, ib. id. Om
OroTe's Apparat, 4 841. Beretningom magne-
tiske Observationer, ib. id. Om Galvanopla-
stiken, 4 842. Forsög over Varmheden paa
Bonden af Boreliullet i den artesiske Brönd
paa Nyholm, ib. id. Undersögelser om Lyset
med Hedsyn til det Skjönnes Naturlaere, ib.
id. et 1843. Udvikling af Laeren om Glaodsen,
4 841 (Pogg. Ann. LX, 4 843). Saturns Ring-
system, ib. id. Maalning af Glas i Speile, ib.
id. Om Qvaegsölvets Forandring i lufttomt
Rum, 4 845 (Report British Associat. 1846). Om
Varmeud vikling ved Vandets Sammcntrykning,
ib. id. Om Faraday's diamagnetisk Forsög,
4 847. Forsög om Baerekraflen af den poly-
techniske Laeranstalts störe Electromagnet,
ib. id. Tilläg til MoUoni*8 Apparat til Lnder-
sögelseoverStraalevarmen, 4848. Forsög over
Luftströmmes Udstraalning, ib. id. Beretning
om bans Undersögelse over Diamagnetismen,
ib. id. (Pogg. Ann. LXXV, 1848). Resultater
af Undersögelser over Diamagnetismeu, 1849.
Betragtninger over Forholdet, hvori Det, som
vi finde uskjönt i Naturen, staaer til det Helcs
Skjönhedsharmonie, 1850. EnBemärkningom
digtede Skikkelser, ib. id. Betragtninger over
de af Bessel og Flere forudsatte, for us usyn-
lige, meget störe VerdensklodersVirkning paa
Aethernen, ib. id.
Mitherausgeber der Tidskrift for Naturvi-
denskaberne, 5 Bde., KJöbh. 1822—28. Darin
von ihm z. B. : Udsigt over Chemiens Frem-
skridt siden det attende Aarhundredes Bcgyn-
delse, Bd. I. Kogcpunktet for Viinaand af for-
skellig Styrke, og Anvendelse deraf til at be-
slemme Styrken afden Viinaand, man til hvert
Tidspunkt af en Destillation vil erholde, Bd. I
(Trommsdorff, N. Journ. VII). Et Middel til at
befordre Ud vi klingen af Dampe (Schweigg.
Journ. XXXVIII, 1823). Et nyt^alvanomagne-
tisk Forsög, Bd. I.
Forsög og Bemaerkninger over den galva-
niske Eleklricitet (Nyt Biblioth. f. Physik etc.,
Bd. I, auch Scherer's Nord. Arch. II). Kritik
over de saakaidede Eudiometrie, med Hensyn
paa Laegekunsten (Ib. Vill, 1805; auch Oeh-
lon'8 N. Journ. V, 4 805). Forsög i Anledning
af nogle Steder i WinterPs Skrifter (Ib. IX,
4 806; auch Oohlen's Journ. f. Chem. 1, 1806).
Om deMaade, hvorpaa Elektriciteten forlplan-
tersig (Ib. IX, 1806; auch Gehlen's Journ. f.
Chem. VI, 4 808). Endnu et historisk Bidrag
til Oplysning over de nye Ritte rske Pendul-
forsög (Ib. IX, 4 806). — Om Overeestemmel-
sen imellem de ele^triske Ffgurer og de orga-
niske Former (Skandinav. Liter^tur-Selskabs
Skrifter, 1, 4 805). Undersögelse over det Spörgs-
maal : Hvad er Chemie? (ib. H, 4 805). Betragt-
ninger over Chemiens Historie (Ib. id. ; auch
Gohlon's Journ. f. Chem. III, 4807). Om Grün-
den til den Fornöielse, Tönerne frembringe
(Ib. IV, 4 808). — Beretning om nogle Forsög,
hvorved godtgjöres, at man kan pröve Sölvets
Reenhed ved den electro-magnetiskeMultipli-
cator (Hrsin's Magaz. f. Kunstnere etc., Bd. I).
Et Kapitel af den electromagnetiske Probeer-
kunst med en stannographeret Tegning (Ib.
Bd. II). — Om de GrundsUlninger, hvor«fter man
kan tiilave Viin af Nordens Frugter (OIuihMi'f
Nye oecon. Annal. III, 4 817), — Noch mehre
Aufsätze in verschiedenen dän. Zeitschriften.
Ein neues Chinasurrogat; Absud von Pfef-
fer (Allgem. Medicin. Annal. 4 809). tbersichi
d. neuesten Fortschritte d. Physik (SohlegePs
Europa, 4 803]. — Galvanochemische Bemerkk.
(Gehlen, N. Journ. III, 4 804). über Sitter'a
Ladungssuule u. ein neues Metailthermoroe-
ter (Ib. VI, 4 806). — Die Reihe d. Säuren u.
Basen (Oehlen's Journ. f. Chem. etc. II, 4 806).
Betracht, über d. Geschichte d. Chemie (Ib.
111. 4 807). Über Klangfiguren (Ib. id.). Über
Simon's neues Gesetz für elektr. Atmosphft-
rcnwirkung (Ib. VII, 4 808). — Ansicht d. che-
mischen Naturgesetze (Schweigg. Journ. V,
1812). Über d. Hervorbringen d. Wärme u.
daraus abgeleitete Gesetze (Ib. id.). Über Con-
tact-Elektricitöt (Ib. XX, 1«17) Über d. Zu-
sammendrück, d. Wassers (Ib. XXI, 4 817 u.
XXXVI, 1822). Neuere elektromagnet. Ver-
suche (Ib. XXIX, 4 820). Betracht, über d.
Elektromagnetismus (Ib. XXXII u. XXXIII,
1821). Versuche über Zamhoni's zweigliedr.
galvao. Kette (ib. id.) . Ein Kapitel aus d. elek-
tromagnet. Probirkunst (Ib. LH, 1828). — Über
Zusammendrückung verschicdn. Flüssigkeiten
(Pogg. Ann. XII, 1828). D° in Gefössen von
verschiedn. Materie (Ib. id.). Neuere Versuche
darüber (Ib. XXXI, 1834). — Über d. Wetter-
sliule (Schnmacher's Astron. Jahrb. 4 838). —
Instrument pour mesurer la compression de
l'eau (Ann. chim. phys. XXI. 4 822). Sur la
compressibilitä de l'eau (Ib. XXII, 1823). Sur
quelques nouv. exp6riences thermo-^lcctri-
ques par MM. Fourier et Oersted (Ib. id.). —
On the relative compressibilities of different
fluids at high temperature (Brewitor, Journ.
of Science VI, 1831). — On the deviation of
failing bodios from the perpendicular (Report.
British. Associat. 1846). — Om Harrörs-Kraf-
ten (Forhandl. Skandinavsk. Naturforskare etc.
4839; auch Pogg. Ann. LIil, 4 844). Gm et nyt
Elektrometer (Ib. 1840; auch Pogg. Ann. LIII,
1841). — Viel Anderweitiges.
Oertel (Orlelius), Abraham — Geo-
graph d. Königs Philipp II. von Spanien.
Seiner ausgebreiteten Kenntnisse wegen
der Ptolenjäus seiner Zeit genannt (Fpp),
geb. 1527, Apr. i, Antwerpen,
gest. 4 598> Juni 28, Antwerpen.*
;i3
Oertel
ffEtzel.
314
Iromorbis terra rum, fol., Anlverp. 4670,
lere Aufl. 1 601 , 4 6 1 2 (Dieses in d. Geschichte
Geographie Epoche machende Werk er-
rb ihm den Titel eines Geographen des Kö-
Fkilipp). Thesaurus geographicus, 4 596.
* geb. Joni 9, gest. Juni 26 (/).
Oertolf Christian Theodor. —
Prof, der Philosophie und Mathematik am
GymD. zu Bayreuth, später (1803) Pfarrer zu
Diespeck ira Bayreuthischen (M. U) (FGB),
geb. 1766, Aug. f 9, Neustadt a.d.Aiscb,
«est
Profprm. IV Depraestantia systematis chemiae
Mliphlogisticae, 4^ Baruthi 4 795— 98. Ver-
Wichn. d. Lfingen u. Breiten roehrer Orte in
Teitichland, Ib. 4 SOG. Fortsetzung davon,
Ib. 4804.
Oerlllagy Johann August Daniel.
«— Mechaniker in Berlin, seit 4 826 cta-
Wirt. Schüler von Pistor (Or),
geb. 1803, Miirz 9, Schwerin, Mecklenb.
tber d. Prüfung plan-paralleler Gltfser u. Be-
\ Kfareib. d. dabei in Auwend. gebracht. lostru-
■eots (Verhandl. d. Vereins z. Befürdr. d. Ge-
verbfl. io Preuss. 4 848). Bemerk k. zu Kobert's
AaÜMtz über Kreistheilung osw. (Ih. 4 845).
Beicbretb. e. auf Veranlass, d. Finanzmini-
Itoriomft in den Jahren 4 840 u. 4 844 erbauten
m. Kreistbeilmaschine (Ib. 4 850). — Bestti-
flgio|t d. Moser'schen Entdeckung (Pogg.
Abb. LVII, 4842). Sein künstlicher Quecksil-
kntorizoQt (Ib. LXXIX, 4 850). Verbessertes
KttagBferorohr (Astr. Nachr. XIII). .Sein Re-
teuoosioBtrument (Ib. XXI). — Aus seiner
Wtrkstatt ging eine grosse Anzahl astronom.
B. physikal. Instrumente von hoher Volikom-
BKDbeit hervor, z. B. : Theodolitben, Spiegel-
•titanlea, Goniometer und anderweitige ge-
Mlle Winkel -Instrumente, Kathetometer,
FiUnMfcbioeo, Waagen usw.
OMlea, Julius Karl Albert Fer-
diOBDd. — Von 4 846 bis 4 856 Pharma-
ont in Berlin, dann Amanuensis bei Prof.
,1. Kose bis 4 860 and seitdem Dirigent
cebem. Fabrik zu Osterode am Harz (Or)^
geb. 4830, Juli 4 8, Wismar.
Chcrd. Vorkomm. d. Tantalsaure im Colum-
jinm Bodenmais (Pogg. Ann. XCIX, 4 856).
Atrd. Treonang d. Tantalsaure von d. Sfiu-
maas d. Columbiten (Ib. C, 4857 u. CHI.
tVtj. Ober d. Tripbylin von Bodenmais (Ib.
CniB.CVIll, 4859).
QgHblgar , Ladwig. — Dr. Phil.,
M^weiBe Vicar von Mundingen (4 8 47),
Ürer am PSdagogium zu Lörrach (18 4 8),
ttreeL d. PSdagogiuma zu Durlach (1820),
Ml amGymn. zu Heidelberg (4 82S) und
teeben Privatdooent an d. Univ. daselbst
(1831), endlich seit 4836 Prof. ord. d. Ma-
iwitik an d. Univ. za Freiburg, sowie
Inspect. d. Gewerbschule u. Beirath d. Re-
gierung d. Oberrheinkreises in Gewerb-
schulsachen (Jäger),
geb. 4797, Mai 7, Edelfingen, Dorfa. d.
Tauber.
DifTerenzial- u. DifTerenzen-CalcuI, nebst sei-
ner Anwend., 4**, Mainz 4 834. Forschungen
im Gebiet d. höheren Analysis, 4°, Heidelb.
4 834. Geometr. Aufgaben, 2 Tble. 4», Karls-
ruhe. 4882. Die Lehre von d. aufsteigenden
Functionen, nebst einer auf sie gegründeten
Summen -Rechnung usw., 4o, Berlin 4 886.
Lehrb. d. Arithmetik u. Algebra, 8^ Freiburg
4 837. Die Lehre von d. Combinationen usw.,
8", Ih. 4 837. Lebrb. d. gesammt. Geometrie,
8", Ib. 4 888. Die Versetzungen mit Wieder-
holungen zu bestimmten Summen aus einer
oder mehren beschränkten Elementen-Reihen
usw., 4», Ib. 4840. Die Reihenfolge d. Ele*
menle bei d. Versetzungen mit u. ohne Wie-
derholungen usw., 4'', Ih. 4 844. Theorie d.
Lotterie-Anlehens, Ib. 4 848. Anleit. z. finan-
ziell., politisch, u. juridisch. Rechnungen, 8**,
Braunschw. 4 846. Über e. Methode, die höhe-
ren DifTerenziale d. Functionen von Functio-
nen zu entwickeln, Freiburg 4 846. Die Vor-
stellungen d. alten Griechen u. Bömer über
d. Erde als Himmelskörper, 4^ Ib. 4 850. Die
Wahrscheinlichkeitsrechnung, 4<>, Berlin 4 852.
Theoried, analyt. Facultäten, nebst ihrer An-
wend. auf Analysis usw., 4°, Freib. 4854. —
Von d. wahrscheinlichst. Ereignissen (Math.-
phys. Abhh. d. Bayer. Acad. II, 4 887). Von
dem Werthe der Erwartung, welcher mit d.
Eintreffen eines künftigen, günstigen oder un-
günstigen Ereignisses verbunden ist (Ib. id.).
— Aufstufung d. einfachen Functionen (Crelle's
Journ. XI u. XII, 4884 ; XIII u. XIV, 4835 ;
XV, 4 836 u. XVI, 4 837). Über d. Zerleg, ge-
brochn. algebraisch, rationaler Functionen in
Pa^ialbrüche (Ib. XXII, 4844). Untersuch,
über die Wahrscheinlichkeitsrechnung (Ib.
XXVI, 4848; XXX, 4846; XXXIV, 4847;
XXXVI, 4 848 u. XLII, 4 854). Bemerkk. zu
einer Aufgabe (Ib. XXVII, 4 844). Untersuch,
über d. analyt. Facultäten (Ib. XXXIII, 4 846;
XXXV, 4 847 ; XXXVIII, 4 849 u. XLIV, 4 852).
Beitrag zur Lehre von d. Kettenbrüchen (Ib.
XLIX, 4 854). --- Beiträge z. Wahrscheinlich-
keiisrechn. (Onmort'sArcl^.1, 4844). Bemerkk.
üb. Inhalt u. Behandlungsweised. Differenzen-
u. Summenrecho. Qfw. (Ib. XIII, 1849). Ober
d. Begriff d. Combtaationslebre usw. (Ib. XV,
4850). BesUmm. d. Integrals / ^^^ - (Ib. id.).
Begründ. e. Lehrsatzes z. Bestimm, höherer In-
tegrale zusammengesetzt. Functionen (Ib. XX,
4 853). Bestimm, d. Differentiale vonExponen-
tialgrössen mit verändert. Basis u- zusammen-
gesetzt, verändert. £ xpononten (Ib. XXII, 4 854).
0*Etzel, Franz August von. — Als
Pharmaceut einige Zeit in Paris, von 4 808
— 4 0 Apothekenbesitzer in Berlin, dann
in die preuss. Armee eintretend, von 4816
315
OeynhaoiexL
Ohm.
316
— 24 mit irigonometr. Vermessungen be-
schuriigt, 4 824 Lehrer an d. allgem. Kriegs-
schule u. Mitgl. d. Militär- Examinalions-
Commission, 4 83 4 Generalstabs-Oflicier,
zuletzt General-Major. Schwiegervater von
H.W.Dove /'GÄ. 4 825 u.« 845; (G.iS^i),
geb. 4783, Juli 4 9, Bremen,
gest. 4 850, Dec. 25, Berlin.
VerhfiltDiss -Erdkunde u. Erdbeschreibung,
2 Bde. 8^ Berl.4 847-— 22. Karten zu e. 20-sei-
tigen Erdkörper, fol., DUsseld. 184 9. Vorbe-
griffe aus d. Stern- u. Naturkunde usw., Ib.
4 821. Atlas von hydrograph. Netzen, fol.. Ib.
182S, 2. Aufl. 1829. Gew&sserkarte v. Deutsch-
land, fol., Ib. 1824. Karten u.'Plänez. allgem.
Erdkunde; mit K. Sitttr, 7 Hfte., fol. Ib. 1825
—48. Terrainlehre, 8<*, Ib. 1829, 2 Aufl. 1884.
— Obersetzungen einiger Aufsätze von Siehter
ins Französische (Ann. de chim. LIII u. LIV,
1808).
Oeynhanseii y Friedrich von. —
Von 4 8 47 bis 4 820 Berg :- Referendar in
Saarbrück, dann in Bonn, Heidelberg,
Strassburg u. Freiburg privatisirend bis'
4 824 und seitdem auf seinem Gute Gre-
venburg bei Paderborn lebend. Aelterer
Zwillingsbruder des Folgenden (OrJ,
geb. 4795, Febr. 4, Grevenburg.
Geognost. Beschreib, d. Bergstrasse u. d. Don-
nershcrges (Höggerftth's Rheinland-Westpha-
len, Bd. l; 1833 u. II, 1884).
Oeyahanseiiy Karl von. — Folg-
weise Berg-Referendar (4 8 4 7) und Ober-
bergamts -Assessor (1824) in Tarnovvitz,
Oberbergrath in Dortmund (4 829), Halle
(4 830) u. Bonn (4 83 4), Geheimer Bergralh
u. vortragender Rath im Finanzministerium
(4 844), Geheimer Oberbergrath (4 845),
Berghauptmann u. Dircct. d. schles. Ober-
bergamts in Brieg (4 847 — 55) und seitdem
Berghauptmann in Dortmund (Or),
geb. 4 795, Febr. 4, Grevenburg.
Versuch e. geognost. Beschreibung von Ober-
schlesMn usw., 8^ Essen 1822. MitH. ▼. De-
ohen und La Roche: Geognost. Umrisse d.
Rheinländer zwischen Basel u. Mainz usw.,
2 Bde. 8», Ib. 1825. Mit S. T. Deehen : (}ber
Schienenwege in Engtand, 8», Berlin 1829. —
Viele Aufsötze in Kartten'i Archiv f. Bergbau
usw., z.B.: Über d. geognost. Aehnlichk. des
Steinsalz führenden Gebirges in Lothringen u.
im siidl. Deutschland mit einigen Gegenden an
d. Weser (Bd. VIII, 1825). Versuche über d.
specif. u. absolute Gewicht d. Steinkohlen (Ib.).
Der Bleiberg bei Commern (Bd. IX, 1825).
Über d. Betrieb d. Dachschieferbrüche bei Fu-
may (Ib.). Über d. Steinkohlenbergbau in d.
Niederlanden u. im nördl. Frankreich (Bd.X,
1826). Über d. Gewinn, d. Alauns bei Lüttich
(Ib.). Über d. Steinbrüche bei Falkenberg bis
nach Maastricht (Bd. XI, 4 826). Ober d. Beii^-
theer von Lobsan (Ib.). Bemerkk. über d.
Duckstein u. d. Trass (Ib.). Bemerkk. auf e.
mineralog. Reise durch Vor- u. Neu-Pommen
(Bd. XIV, 1827). DerFeuerstelnbruchbeiNoi-
velle unweit Mona (Ib.). Über d. Verhalten d.
Granits zum Killas in Cornwallis (Bd. XVII,
1828). Über d. Vorkommen u. d. Gewion. i,
Steinsalzes u. Kochsalzes in England (Bd. XYIU«
1829). Über d. Behandl. d. Flussspathes zan
Schleifen (Bd. XX, 1831). — Ferner in Kar-1
itan'i Archiv f. Mineralogie usw. : Die losel
Skye (Bd. I, 1829). Die Insel Egg (Ib.). Die
Insel Arran (Ib.). Der Ben Nevis am LoehEU
(Bd. II, 1880). Vorkomm. d. Kennelkoble i^
England (Ib.). Arthur Seat bei Edinburgh (|b4.
Über d. Steinkohlenbergbau in England (Bd.Vk
1882 u. VI, 1888). Über d. Anfertigung a.l
Effect d. aus Hohleisen zusammengetetilif
Bohrgestänge (Bd. XXI. 1847). Geogaost.-ore-
graph. Karte d. Umgegend d. Lascher Sees
(Bd. XXII, 1848). — Wegen seiner Verdieosli
um die Anlage des zu einem Bade beontzteD h*
tesischen Brunnens zu Neusalzwerk bei Rebn»
unweit preuss. Minden wurde dasselbe Kd-
nigl. Bad Oeynhausen benannt. Siehe &
a. Pogg. Ann., 1847, LXXI, S. 816.
Ofterdlnger, Ludwig Felix. -^
Dr. Phil., seit 4 852 ordenll. Lehrer d. Ma-
thematik u. Physik am Ober-Gymnasios
zu Ulm, vorher Docent u. Prof. extr. (486l|
an d. Univ. zu Tübingen /Diss) (G. 4853J|i
geb. f 8 f 0, Mai 4 8, Biberach, Wörteaik.
Methodorum expositio, quanim ope principia
calculi superiorisinventasunt, s<*, Berol. 188^
über Cometen, deren Bahnen, Grösse, physi-
sche Beschaffenheit U.Bestimmung, 8^ Stutif.
1 885. Die Himmelskörper, ihre Bahnen u. Ent-
fernungen usw. gemeinfasslich dargestellt, 1%
Ib. 1837. Über d. Auffind. mathemat. Wahr-
heiten bei d. Griechen (Omnert'i Archiv, T^
1844). Über Eoler'i Prinoip d. DiffereDÜ«^
rechnung (Ib. id.).
OUert| August Bernhard Adah
bert. — Dr. Phil., Lehrer an d. höberaa
Bürgerschule zu Elbing seit 1848 (Or)^
geb. 1821, Aug. 1 5, Thiensdorf b. Elbio^
Über d. Gesetze d. Blattstellung (Pogf . Aus-
XCIII. 1854). Zur Theorie d. Strömungen i«
Meeres und d. Atmosphäre (Ib. CX, 1860).
Ohlseily Ohle. — Major in d. dSiil«
sehen Armee (NK),
geh Tellemarken, Norw.,
gest. 181 4,
Om vandspringene Gejser og Strok i Mail
(Danske Vidensk. Setsk. Skrifl. Raekke III«
Dl. IV, 1807).
Ohm, Georg Simon. — Dr. Phil^
folg weise Lehrer d. Mathematik zu Nidü
(Canton Bern), Neufchatel und (1815) fli
d. Realschule zu Bamberg, dann von 1811
—26 Oberlehrer d. Physik o. liaibeni^
17
0ha
D Gyam. lu CÖId, vod I8Sö — 33 Ober-
hrer an d. allgem. Kriegsschule in Berlin,
DD 1833 — I8i9 Prof. an d. polylecha.
cbale tn Nürnberg, endlich Prof. (extr.
»9, ord. t85t) d. Physik an d. Univ. zu
ISnchen, sowie Hitgl. d. Acad. d, Wiss. da-
«Ibtl (Lamonfi Dtnkrede auf ihn, Denk-
geb. nS7, HSrzlfi, Erlangen,*
gesl. <8Si, Juli 7, Hünchen.
Brudlinieo id einer iwecitmMMigeQ Behandl.
I. Cetnoelrle aiw., 8°, Erlang. 48<g. Die gal-
iHltetie Kette mstbettiatiMh bearbeilel. B°,
hrtiD 1M7 (Engliach in Tayloi'B ScientiBc
BNioira, Vot. II, 18*1; rranzttsiscb von Skn-
pta, Paris 18S0). Beitrage zur Molecular-
Mliik, Bd. I, auch ooter d. Titai : Elemante
L laalyt. Geometrie im Räume %m Bchief-
MiU. Coordioalaysleme, K', Nürnb. 1849. —
bfcHr. alier in eineiig. Kryslallpiatten xwi-
iekaageradlialgpolariilrt. Lieble wabroehmb.
laltrftrenx-ErMheiiiDngeii (Abbb. d. Bayer.
iMd. phya, Cl. Bd. VII, Abtb. I u. II, ISS) u.
IUI). — VorlauSge Anzeige d. Gegettei, nach
aelehem die Uetaile die Cootact-ElektricUat
Un dehwaln.Journ.XLIV, laiSj. Beatiram.
§m» OeselM«, pebat einem EetwurTe la ei-
■iTbeorie d. Votlaiacban Apparate (Ib. XLVI,
tW. — Hierin daa berühmte 0 h m'scbe Ge-
Mb). Einige eiektr. Verauche (Ib. XI.IX, 1 817|.
Dfatimeat. Beitrüge lu e. volUUnd. Kennln.
iilaktromagnet. tlatliplicalors (Ib. LV, 1819).
■Anrebl d. hydro-alektr. Kelte den von d.
IkMrie Ihr vorgeschrleb. Gesetzen oder nicht?
PkLVIU,18B0). Versacheiu e. näheren Be-
Am. d. Natur d. unipolar. LeiUr (Ib. LIX
I.LI, IMO). Versuche Über d. Zustand d.
•MtloBa. ainlachaD galvan. Kalt« usw. (Ib.
Ulli, tili). Au Thalsachen langeruhrteNach-
Ml. d. Zusammen ha Dgs d. mannitcralt, Ei-
püUmlichkaiten galvan. Kellen (Ib. id. u.
UlV, tili). Über e. verkannte Eigenscbatt
ifitaadeaen galvan. Eiektriciut (ib. LXV,
UH). ZvTbaorie d. galvan. Ketle (Ib. LXVII,
■Vit). — Nacbtrlga in satner matbamat. Be-
■Wtaag d. galvan. Kette (Eastner'a Archiv,
tt, imj. Tbeoret. Herlailung d. GeseUes,
Mh «elcbem sieh d. Erglühen von Metail-
klklea durch d. galv. Eelte richtet, n. nfi-
tM Beatlmm. d. Hodiflcation, die d. alektr.
kaa durch d. Einlluss von SpiUen erleidet
IL XVI, 41»]. NacbweiiUDg e. Übergangs
% i. Gesetze d. Elektricitais Verbreitung zu
*■ dar Spannung (Ib. XVII, 4 819). — Vor-
ritt Aoteige d. Gesetzes, nach welchem
WS die Contacl-Eiaktricitllt leiten [Togg.
^nr, IttS). Theorie d. elektroskop. Er-
•MaiugM d. Sllule (Ib. VI u. VII, (Sil).
«rCombioaUoiislöne n. Stttsae (Ib. XLVII,
*M|. BiDhcbe Vorricht. i. Ansleil. d. Licht-
tWbf*M-Varaucbe (Ib. XLIX, 1840). DeQ-
■ilBa d. ToH, und Theorie d. Sirene (Ib.
10,4141 ■. LXII, <B44). — Allgemeine u.
«iMad. BarMbn. aller beim Gleichgewicht,
M Hctolebl auf Zaphoralbnng, vorkom-
- d'OhHon, 31$
menden Beslimroungsslücke [Crelle's Journ.
V, 1810).
• pb- l'S», Min IS (JC. II), ;«t. lüSI, jDlin [Q. 1»54).
Ohm, Uarlin. — Dr.Phil. Von I8H
— 1817 Privaldocent an d. Univ. zu Er-
langen, dann Oberlehrer d. Malhemalik u.
Physik am Gymn. zu Tliorn, darauf in Ber-
lin Privatdocenl(f S!l} u. Prof. (e\tr. 1821,
ord. 4 839] d. Hatbemalik an d. Univ., da-
neben Lehrer an d. Bauschule (1814 — 31),
an d. Artillerie- u. Ingenieurschule (t833
— 61) und seit 1816 an d. allgem. Kriegs-
schule. Bruder des Vorigen (GB. 48)5 u.
tsis;,
geb. 1193, Hai 6, Ertengen.
De elevetione serieram inftnitsrum secandl
ordinis ad potestslem ezponenlis determfnati,
4* Erlang. 1814, ElBmentartahlenlehre nsw.,
8°, Ib. 4 SIS. KriUscbe Belebcbt. d. Mathema-
tik Überbaupia. d. Euclidi sehen Geometrie
insb., 8^ Berlin 1819. Elemenlar-Geometrie
u. Trigonometrie usw. , 8", Ib. 1819. De in-
numerosis novis logarithmorum generibus, 8*,
Ib. igli. Versuch eines vollkommen conse-
quenten Syslems d. MsIbematik, 9 Bde. 8°,
NUrnb. 18ia~Sl; 1. Aufl., Bd. 1 — 1, Ib. 4 851
—94. Aufsfltee aus d^ Gebiet d. bahr. Maihe-
matik, 8«, Ib, 1813. Die Lehre vom Grössten
u. Kleinsten, 8°, Ib. 1814. Reine Mathomitik,
weniger abstract usw., i Bde. 8°, Ib 4gai,
I. Aufl. 1844. Kurzes Lehrb. lUr d. gesammt.
matb. Elemenlar-Unterricht, 8° Leipz. igta,
t. Aufl. 1848. Lehrb. d. Mechanik, 1 Bde. 8°,
Berl. I8ts— 88. Lehrb. [ür d. geaauimle bOhr.
Matbematik, 1 Bde. 8°, Leipi. 48B9. De non-
nuliia seriebus infln. summandia, 4°, Ib. 1819.
Der Geial d. malhemat. Analysis ww., I . Bd.
8°, Berl. 1841 (Englisch von J. A. Ellia, Lon-
don 4848), l.Bd., Erlang. 4 BtS. — El was Über
d. Bernoulii'acben Zahlen (Cialla's Jouro.
XX, 1S40). Über d. Verhalten d. Gamme-
Function zu den Produclen Bequidiirerenler
Factoren (Ib. XXXVI, 18(8). tber d. Behend),
d. Lehre d. reellen Faclorlellen u. Faculluien
usw. (Ib. XXXIX, 18S0). über d. Anwend. e.
trlgonomelr. Salzes (Ib, L, 489S).
d'OhlSSB, Conslanlin, Freiberr. —
Schwedischer Legali onssecrelür m' Berlin
(1807), ladrid (1808) und Paris (1810);
dann schwed. Gaundler im Hnag (4816)
und Berlin (183 (]. Baronisirl IS18. Milgl.
d. Acad. d. Wiss. zu Slockliolm (VetcMk.
Acad.UandUmj,
geb. 1779, Nov. 16, Tberapia b. Con-
slanlinopet, *
gest. 1861, Dec. 1 6. Berlin.
Gm kemiens framsteg frän dess Ursprung tili
nflrvarande tld, Stockh. 4 81 T. — UndersOkning
ernägramineraliarlGranaler, Halacciil, Clioii-
drodit] (Vetensk. Acad. Handi. 18IT). — Hi-
storisches,
* Wo hIs Vitar, «Id AnKnia-, Khind. OnulUr «u.
319
Okea
Olbtti.
83
Okm*, Lorenz. — Dr. Med., vod
1B0S bis ^B0^ Pnvatdocent in Göttiogen,
dann an d. Dniv. in Jena Prof. eilr. d. He-
dicin von 1807 bis ISIt, ord. d. Natur-
geschichle von <Stl bis 18(9, wo er sei-
ner Stelle aus politisclien Gründen ent-
setzt wurde, und daselbst als Privatmann
lebte; nun Prof. d. Physiologie an d. Univ.
zu München {1818—3!) und zuletzt Prof.
d. Nalurgescbichle u. Naturphilosophie an
der zu Zürich (N) (CL) (GJPJ (Pj,
geb. »719, Aug. ), Bohlsbach,**
gest. 1851, Aug. It, Zürich.
Grate Ideen zur Theorie d. Lichts u. d. Fin-
slerniss, der Farben u. d. WUrme, JenalBOS.
Über d. Universum, als Fortsetzung d. Siiinen-
systems, ib. 1808. über Liebt d. Warme, als
das uicbl irdische, eher kosmiselie, maleriells
Element, t°, Ib. 4808. Grundzeichn, d. na-
tUrl. Systems d. Ene, Ib. tSOS. Lehrbuch d.
Naturphilosophie, I Bde. S°, Ib. 1808^1,
t. Ann. 4811. Lehrbuch d. Naturgescbichte,
3 Bde. 8°, Leipz. 1811—17 fBd. I, Mioerale-
gie). Allgem. Nelui^escbicbta für alle Stttade,
IS Bde. 8°, Sluttg. 4813 — 41. — Kevton'i er-
ster Beweis filr d. verachleda. Brachherkeit
d. Lichtstrahlen widerlegt (SeU«s'( Journ. f.
Chem. usw. Vlll, 4 899). — Gab heraus: Isis,
encylilepadtsche Zeilschr., 11 Bde. 4", Jene
1817—48. — Seiner Anregung verdankt man
die Entstehung der dentichen Naturforscher-
versaramlungeu, deren erste <Stl in Jena ah'
gehalten ward.
Olaftea (Olavius), Bggerl. — Zu-
letzt Vice-Amtmann in Island. Machte mit
B. Paulsen von 1751 bis <7S7 auf Ko-
sten d. dän. Begierung eine natorhistori-
sche Reise durch Island (Molbech,Datiske
Yidensk. Seisk. Hisl.J,
geb. 1716, Sept. I, Island,*
gest. 1768, Hai 30, Island."
Enarrationes historicee de Istaadiae natura et
cooslitulione, formalae et Irensformalae per
eruptiones ignis, Hafn. 4749. Dispulationes
duae de ortu et progressu superstinonls circa
ignemlslandiaesubterranoam, Ib. tTS4. Bejse
igjennem Island; mit Bjuse laDlssn, 1 DI.
i', Soroe 1771 (Deutsch von Qeiut, Kopenh.
(77(— 75). — Dichtungen in island. Sprache.
•gi^b. 172 (B).
" Gitnnk in BntdeQoril beim Omulilipii dea Bonti,
Olbera, Heinrich Wilhelm Mat-
thias*. — Dr. Med., nachdem er in Göt-
lingen sludirt, pract. Arzt in Bremen bis
an seinen Tod (Brm. A.j (N) (JU. 1 8B5;,
geb. 1768, Oct. H, Arbeiten, ••
gesL I8i0, MSrz S, Bremen.
De oculi mutatiooibus internis, GotL 17M
Abbandl, Über d. leichteste u. Iwqueinsle Ha
Ihode, die Bahn e. Conietea aus einigen Beobä
zu herecbn., i', Weimar 1717; neue Aufl. isl
Berichtigungen u. Erwailemagen von I. f.
Enoka, 8", Ib. 4847. — Berechn. d. ComelH
von (779 (Bode*! Jehrb. t. 4781). Ober d. Ca-
meten vom Nov. 4 791) u. Apr. 4 796 [Ib. •799)]
tber d. von Aplan 4 BIS beob. Comelen (Ib.
4801)). Ober d. Cometeu vom Aug. 17)7 (Ib.
tSOI]. tlberd. Cometen von 4798 (Ib. ISI9|.
Beob. u. Berechn. d. ersten Cometen von 4TM
(Ib. 4801). Über d. ersten Cometen von tTll
(Ib. 1804). WiederanfBnd. d. Ceres (Ib. 4llt)
Entdeckung der P a 1 1 e s durch ihn 1 801, Hin
18 (Ib, Id.). Entdeck, e. Cametea durch ibi
4801, Sept. 1 (Ib. Id.). Beob. u. Berecbn. da»-
selben (Ib. id.). Entdeck, d. Cometen V vM
4 804 durch ihn 4 804, März 41; Berechb. des-
selben (Ib. I BOT). Parsllaxenrechnung (Ib. IM
u. 4814). Beoh. d. beiden Cometen voallM
(Ib. 1809). Bemerkk. Über eine Uelhede, dW
Bahn e. Cometen zu berechnen (Ib. id.). B»
merkk. über d. Aufsuch. e. Cometen (Ib. id.)
Entdeckung d. Vests durch ihn 1807, MlnH
(Ib. 1840). Beobb. d. grossen Cometen vafl
4 807 (Ib. 184 4]. Übere. neuen Im Hin 4111
entdeckten Cometen (Ib. Id.). über d. Com*
teu von 4 798 (Ib. 484 4;. D°von iBll(Ib.M.>
Beobb. d. beiden Cometen von 1 81 1 (Ib. ISII)
über d. zweiten Cometen von 4 811 (Ib. 4811)
Uberd. Cometen von ISSS [Ib. td.]. Entdeck
eines Cometen durch Ihn 184 G, Ulrz 6 (1b
4848). Über diesen (Olbers'scheoj Cometai
(Ib. id.). Über d. Verbessr. einer schon ba
kannt. Cometenbahn [Ib. 1810). EntdeiA. c
Cometen durch ihn 4B47, Nov. 1 (Ib. 1194]
Beob. d. Cometen von 4818 (Ib. Id.]. Bcobli
d. Cometen von 1849 (Ib. IBll]. Beobb. D
Berechn. e, zweiten Cometen von 4 819 [Ib. id.]
Den Ort e, Gestirns aus beobachteten Aligaa
ments zu Bnden ^Ib. id.). Ober d. gross. Co
meten von 4849 u. seinen Vorübergang m
d. Sonne (Ib. 4813]. Entdeckung e. Coraetw
durch ihn t81(, Jan. 30 (Ib. tSK). Beobb. n
Berechn. desselben (Ib. id.). Geogr, Lage vc«
Bremen (Ib. issi). Über d Durcbslcbligkel
d. Wellraums [Ib. 4816]. Originalheobb. d
drillen Comelen von IBIl (Ib. id.). Bemerkk
iiberd, Halley'schen Comelen (Ib.lSlB). B*
obb. u. Berechn. d. Comelen von 4818 (Ib
id.). Berechn. d. Cometeo vom Aug. \W
[Ib. 1819). Bemerkk. über d. drillen Cotaff
ten von I7SB (Ib. id.]. — (jber eine merfc-
würd. Gnldeck. von SabTStar (v. Za^'sH»
natl. Corr. I, 1800). Beschreib, seiner Stern-
warte [Ib. III, 4801). Hethode, die Zeil dard
Sternverschwindungen zu bestimm. (Ib. M.)
Über seine Methode, Cometenbehnen zn b«
reohn. (Ib. IV, 1BD4]. Wiederaufflnd. d. Cef«
(ib. V, 4801). Entdeck, d. Pallas (Ib. id.)
Geogr. Lage von Behburg (Ib. VI, 4801). B»
obb. u. Berecbn. d. Cometeo von 1801 (Ib
id.]. tber d vom Himmel gefallenen Steiv
(tb. Vil, 4 803]. Mars u. Aldebaran (Ib. id.l
Ueberd. Ludwiga-Stern [Ib. VIII, 1SDI). Sek
deck. d. Cometen von 1804 (Ib. IX, 18041
Entdeck, d. VesU (Ib. XV, 1807). Baltr. M
311
Oldenburg
Olivier von lEalmibnry.
322
Lehre von Dreiecks-Aaflösung ohne logarithm.
Tafeln (Ib. XVI, 4807). Über d. M(»glichkeit,
dase e. Gomet mit d. Erde zusammenstosseD
kOone (Ib. XXII, 4840). Beobb. u. Berechn.
d. gross. Coneten Ton 4 84 4 (Ib. XXIV, 4 844).
Gber d. Schweif dieses Gometen (Ib. XXV,
484S). — Über den im J. 4789 erwarteten Co-
meCen (Hiiideiibiirg'i Mag. f. Math. 4 787). —
Litararisch-astronom. Bemerkk. (Lindenaa u.
IthBtubeiger'a Zeitschr. I, 4 84 6). Über d.
teränderl. Stern im Halse d. Schwans (Ib. II,
1846). Über d. Einfluss d. Monds auf d. Wit-
terung (Ib. V, 4 84 8) . — Ehrenrettung e. Astro-
KMnens (Sehnamehar, Astr. Nachr. I, 4 828).
Ober e. 4625 erschienenen Gometen (Ib. II,
4124). Über d. ersten Gometen von 4743 (Ib.
id.). Überd. Biela'schen Gometen von 4 882
(Ib. VI, 4 828). Über einen 4639 erschien. Go-
meten (Ib. VIII, 4884). Über anomale Gome-
teoachweife (Ib. id.). Über HenehePs Obser-
fations of Nebulae and Gluslers (Ib. XI, 4834).
Ober d. Wiedererscheinung d. H a 1 i ey'schen
Gometen im J. 4835 (Ib. XII, 4835): — Die
Sternschnuppen (Sohunaoher, Astron. Jahrb.
4837). Die Sternschnuppen im Aug. 4 837 (Ib.
4838). Über d. neueren Sternbilder (Ib. 4 840).
Cber;|r Bayeri im Schwan (Ib. 4844). Über
d. Erfinder d. Fernröhre (Ib. 4843). ^ Lettre
MT la com^te de Tan 4 64 8 (▼. Zaeh, Gorr. astr.
IV, 4820). Über d. Abweich, fallender Körper
vom Loth wegen d. Rotation d. Erde (Benien-
targ*! Versuche über d. Umdrehung d. Erde,
Bamh. 4804). Über d. zweckm&ssigste Art,
bei d. Berechn. einer Gometenbahn Versuche
latostelleo pSaeka'a Jahrb. 4833).
* Matthini (CX) ist falMh.
** Dorf aa der Weser, 2 Meilen oberhalb Bremen.
OUmilrargi Heinrich. — Ging
4683, anter GromwelTs Protectorat, als
GoDsal der Stadt Bremen nach England.
Dann Hofmeister einiger jungen Lords. Seit
d. Stiftung d. Roy. Society Mitgl. und mit
Dr. Wilkins Secretär derselben, als wel-
eber er besonders die auswärtige Corre-
ipondenz und die Redaction.d. Philosoph.
Treosactions besorgte. Nannte sich zuwei-
kn anagrammatisch Gruben d Ol (Äbr.l)
(A) (KEC),
geb. 4 626 etwa, . . Bremen,
gest. 4 678, Aug. .., Gharlton b. Wool-
wich.
Aeeouat of Mr. du Son'a progress in working
pirabolar glasaes (Phil. Tr. 4668). On a per-
■aoent apot in Jupiter etc. ; mit Hooke, Caa-
M und Bojie (Ib. id.). Some observations
coBeeming Jupiter, of the shadow of one of
hii satellitas etc. (Ib. id.). On a new contri-
nace of a wheel-barometer (Ib. 4666). Ac-
OBoot of saveral engagements for observing of
tidai (Ib. Id.). Suggestions for remedies against
coid etc. (Ib. id.). Some observables about
load-ftooes and sea-compasses (Ib. 4 667). The
tiriatioo of the magnetic needle predicted for
iDany yeara (Ib. 4668). Relation of the effect
Ptggeadarff, HandwSrterboch II.
of a thunder clap on the compass of a ship
(Ib. 4684). De tuba quadam stentorophonica
Morlandina (Mise. Acad. Nat. Gur. 4 672). -^
Übersetzte Hie. Stenone's Prodromus de solido
intra solidum etc. ins Englische.
Olearins (Oelschläger) , Adam. —
Erst Assessor d. philosoph. Facultät in Leip-
zig, dann Bibliothekar u. Hofmathematicus
d . Herzogs Friedrich von Holstein-Got-
torp. Machte als Secretär bei d. russ. Ge-
sandtschaft in den J. 4 633 — 39 zwei Rei-
sen nach Persien /7>l,
geb. 4 600 etwa, . . . Aschersleben b.
Halberstadt.
gest. 4 674, Febr. 22, (Gotlorp?).
Moscowitische und persische Reisebeschrei-
bung, fol., Schleswig 4 647. Neues Astrolabium
usw., 4^ Leipz. 4632. Gompendium fortiflca-
torium, 8°, Slesvig. 4 660. Epistolae de come-
tis in Lubienitii Theatro comet. — Übersetzun-
gen aus d. Persischen. Geistliches.
Oliva (Uliva), Antonio. — Eins der
neun Mitglieder d. Accad. del Gimento u.
von 4 663 bis 4 668 Lector d. Medicin an d.
Univ. zu Pisa ; ging dann nach Rom, fiel dort
der Inquisition in die Hunde u. machte, um
den Qualen der Tortur zu entgehen, durch
einen Sturz aus dem Fenster seines Ge-
fängnisses seinem Leben ein Ende (NU. F),
geb Reggio, Galabr.,
gest. nach 4 668, . . . Rom.
Ausser seinem Antheil an d. Arbeiten d. Aca-
demie nichts von ihm bekannt.
OliTOr, William. — Dr. Med., MitgL
d. Roy. Society seit 4 703 (Th),
geb. . . ., gest. 4 716, März 27, . . .
On the pressure of water at several depths,
and of a well tbat ebbs and flows (Phil. Tr.
4 693). Guriosities Seen in Denmark and Hol-
land (Ib. 4 703). — Medicinisches.
OIM, Giuseppe. — Abate. Mitgl.
d. Academie zu Padua u. d. Societli Ita-
liana (Mem, Soc.Ital.lXJ (Tp.lYJ (Cesa-
Totti, Elogio deV Olivi, %\ Padov. 4796^,
geb. 4769, März 4 9, Ghioggia,
gest. 4795, Aug. 26, Padua.*
Sulla natura del gas deir asfalto delle acque
minerali di Salerno (Opusc. scientif. diMilano,
T. XIV). Sopra la coiorazione di due testacei
porporiferi (Giorn. d'Italia 4 794 ). Sulla natura e
formazione delle lave compatte (Giorn. fisic. di
Pavia I). Ricerche chimicbe sulla coiorazione
delle croste d'alcuni animali per la ossigena-
zione (Ib. IV). — Zoologisches u. Botanisches.
• gest. Aug. 24 {Mem, Soc, ItaL),
OlMer von Malmsbiury (Oliverius
Malmesburius, auch Eimerus oder Egelme-
rus). — Englischer Benedictiner-Mönch (J),
21
geb. . . ., gest. 1060, . . .*
Da sIgDis plaoetarum. De sslrologomm dog-
malibus. De geomanlia.
OlMer, Theodore. — Erst AHille-
rie-Lieulenant in d. französ. Armee, dann
(81 < zur Gründung einerpolylechn. Schule
nach Schweden berufen und daselbst ei-
nige Jahre Lehrer an d. Krlegsacademie zu
Uarieberg und daraur mit Dumas, Fi-
elet und Lavall^ Gründer d. £cole cen-
trale des arts-et-raätiers in Paris, sowie
auch Prof. d. beschreibenden Geometrie am
Conservatoire des arts-et-mätiers daselbst.
Repetent an d. polytechn. Schule (Sillim.
N. Joum. XVK; (QCJ,
geb. t7S3, Jan. 81, Lyon,
gest. <S63, Aug. S, Lyon.
Snrlei diverse« espöces de froltementqai peu-
veol eiisl«r entre deux coarbes et deux sur-
bces, S°, PtristSlT. Ueoi. surle syatämedes
courbes h pelits rayonsdescheminsde ferde
. Hr. LalgiMl, 4a, Ib. 1836. Theorie g^ometri-
que de« engreeages deslinea h tranimettre le
mouvemeDt de rotatioa entre deux sxes situäi
ou non situäsdana un mämepiaD, 4°, Ib. (841.
DeveJDppemeDts de geom^tria descHptive, 4°
avec Atlas, Ib. 1 Sil. Coars de geometrie deit-
criplive, 4>avecAtlas, Ib. 4843. Compiemenis
de gäomtilr. de»crlp(., 4° avec Atlas. Ib. IS4S.
Da ja cause du däraillenent des wagons sur
les courbes des cheminB de Ter, 8', Ib. 1 Bis.
— Ota urtpranget och beskafrenheteii af den
continuitet aom Sger rum uti projecltonen,
uppi elt symetriskt plan, af den kroktlnle,
hvarutl tvenne ytor af aodra ordningen skara
hvarindra (Velensk. Acad. Handl. 1BS8). ün-
dersCkning om tvenne ytors rOrelse pä bva-
randra dS de (engera hvarendra i en krokiinie
(Ib. 48141. — Sur Is construction des tan-
gentesen an polnt mullipled'unecourbe plane
ou k double courbure, dont l'equation n'est
pas coonua (Jouro. £coIe polylechn . Cab. XXI,
1S81). H^moiresdegeomätriedescriptivellb.
XXI, <8H; XXII, (8(8; XXIV, lasS et XXV,
1817). Sur ta courbure et la flexion d'une
courbe i double courbure [Ib. XXIV, <8BS).
Sur las projeclionBstär^ograpbiqueslIb. XXVI,
<8S8). — Sur quelques proprietäs de l'ellip-
soide fc trois axes inägaux (LioiiTlUa'* Journ.
III. ISIS), Sur une propriet« du paraboloide
oaculaleur par lou sommet en un point d'une
Burfece du »"• degrt (Ib. id.) , Theorie de i'os-
culatloa dei aeclions cooiques etc. |Ib. IV,
1819). Racberches geom^triques sur ies en-
grenagflsdeWUt« [Ib. id.). Conatruction geo-
metrique d'un (sngrenage daos iequel las aies
de daux roues deetöes sont Bitu^s dans un
mäme plan (Ib. Id.). Note sur tes engrenages
de WUU (Ib. V, 1840). Des propriätda oscu-
latricss de deux surfaces en coulact per un
poini (Ib. VI, 1B41). — Artikel im Dicliono.
d« rinduslrie.
— Oltmanu.
Olmstad, Deoison. — Prof. d
mie an d. Univ. von Nord-Carolina
— 15], dann Prof. erst d. Halbemat
Physik und darauf (1836) d. Physi
Astronomie am Yale-College in New-
(CAL) (AA. iSSO},
geb. (791, Juni 18, East Hartford
necticut,
gest. IS69, Mai (3, New-Haven.
Report of the geology ofNortb Carolins
tSKatlSlS. Introdoclioo to natural
sophy, 1 vol. 8°, New-Haveo t8l), '.
4888. A compendiuro of natural phil
elc, 8°, Ib. 1884. Introduction to astrc
t vol. S", Ib. tSta. Letlers on astrono)
dressed to a Lady, 1840. Rudiments o
ral philosophy snd astronomy, 1843. T
cbanism ot tbe heavens etc., 1)°. Looc
— A paralytic affectjou oured by a st
llgblning [BllUm.Joura. III, 1811}. Ni
lliuroinating gas from cotlon seed (Ib
4814 et X, IBIS). On tbemateriality I
(Ib. XI, 1816 et Xtl, 1817). Oo th«
mene and ceuses of ball slorms (Ib.
188DJ. On adjuBting ligbtniog rods (I
On the nature and csusea of Ibe mel
Nov. 13, 183t (Ib. XXVetXXVI, 181«;
elXXX.IStfi). On tbe metaora of No
18S6 [Ib. XXXI, 1817). D° of Novemb
(Ib. XXXIII, 1HS8). D° of November i:
XXXV, 181»). D° □rNDvembar1889 (
1841). On tbe New Ha ven Tornado, Ju
(Ib. XXXVIl, (880). New eiperimenta
solar spectruro [Ib. XLVIll, 1849). N
nige AufsBIze daselbst u. in BiUim&B't
New Series, i. B. ; On the sandslone a
of North Carolina, Vol. XIX, 18SS.
Olnstsd, Denison. — Sohne
rigen. Seil 1 S4S Chemiker d. geolo
nähme von Vermont (Siilim.N.Jov
geb. (Bit etwa,
gest. 1846, Aug. IS, New-Hav<
Einige chemische Analysen.
Olsen, Oluf Nicolay. — (
Lieutenant in d. dänischen Armee u.
(opograph. Abtheilung d, Generalstal
geb. 1791, Uärz i. KJoge.
Orographische Karle von Europa; m
BredidorfT [Von d, geograph. GeselUi
Paris ISIS gekrönt), Esquisse orogri
del'Europe, aveccommenlaire, Kopen
Oltmanns, Jabbo. — Lange
Berlin u. Paris privatisirend ; dann
nen-Rentmeisler u. Professor in I
zuleUt seit ISSi Prof. ord. in d.
Pacultal d. Univ. zu Berlin u. Hilgl. d
d. Wiss. fGß. 1816; (N),
geb. 1783, Hai 18, Willmuni
frieslao
gest. 1S33, Nov. 17, Berlin.
Oltramare
d'OnuJini-d'HtUojr.
326
iKBVJl dM obMFvalions aitroDomiquM, d'o-
pnlioD« trigooomätriquM et da mesures baro'
■äriquaa, blies pendaal le cours d'ua voyage
IL T. Hmboldf* Reise) aux rAgions «quino-
luludu Qouv. eoiiUneDtdepuislT99jusqu'eD
Uli, Paria t808— lt. Coospectus longitu-
dinuiD et latitudiDum geogrephicsrum, per
decursam ann. 1790—181)4 in plaga aequi-
Doctiiii ab A. da Hnmboldt observatarum, 4°,
b. ISIS. Unlersucbungei) über d. Geographie
i. naueo CoDtiaenl«, gegriliidet auf d. astro-
lom. Baobb. u. Haas. A. v, Hnmboldf i u. an-
erer ReJaendeo, lBde.8°, Ib. I8e9— 10 (Auch
Diar d. TItal; A. t. Huaboldfa and A. Bon-
laal^a Reiae; aalronom. Theii). Nivellement
aroBMiiqaeraildaaslearegioasequInoilaleB
o DODT. coDttaeDt da 1799 ä 1801 par A. de
^■kaUt, calcul« par J. 0., 4°, Ib. iai9. Ta-
■■I ^psomfilnquea, dress^ par le caicul des
iftftemaula baromätr. d'apräa la formule de
Ir. laplfcca, 4>, Ib. 1S09. — Aberratlons- u,
nUtionalarela , nach d. neuest, Elemeotea
atworfen [Boda'i Jabrb. 1809). Bailr. lu d.
letfaoda, fUrd. gflogr.Lange eine Reihe Uonda-
istaniea lo RecbnuDg zu nebmen (Ib. 1810).
rliatr. d- Halbode, durah Hülfe beobachteter
tiiDuthe, ErböbuDgs Winkel u. relative Erbö-
nagea irdiacher Gemostinde, die gaogr. Po-
lUoD deraelbaD lu bestinimeTi uaw. [Ib. 18ID
. I<). Toracblag, die boriioDlale Strahlen-
racbung durch d. geogr. Lange zu bestimmen
Ib. 1811). Cbar d. Cuaslruclion bypsomelr.
'atola |Ib. (Sil). Über d. Anwend. d. Monds-
ladiaation lu geogr. LHuganbestimmungen
Ib. 1814). HQirslarela i. Berechn. d. Lange
.. Breite, aus gemeas. Meridian- a. Perpendi-
nlir-AbalSaden (Ib. 1 8tS). Uondstafeln nach
ifag'i LängeDgleicbungen u. Ijiplaae'a Brei-
en- a. Parallaiengletcbungan (Ib. Suppl. IV,
Hl). Ertlnlr. beimGebrauch d. Gera Ine r-
ebeo Formeln riirSonnennnslernisse(tb. id.).
loch Tiela Aursaize, besonders geogr. OrUbe-
limmungen belrelTend, disaibst, in y, Zaoh'i
loDall. Corr. u. in d. Connaiss. d. temps. —
Wd. wahre Epoche d. grossen, vonHeerdal
Tvhhalen Sonnenfinalernisa am Flusse Haiys
Ibhh. Berlin. Acad. 1811— IS). Darstell, d.
iHallate, welcba sieb aus dan am Veauv von
L T. EnAoldt u. andr. Beobechtern anga-
Wllan Hobeomesa. herleiten lassen (Ib. 1811
~ll), tb«Td. Bildung ainea Erdkatalogg (Ib.
IIU). llDlerancb. üb«r d. Geographie Ame-
tta'tsltdvaru vnm Aequatorusw. (Ib. 1817).
tfc. laaafha wf'g Ortsbeatiminungen im Oriente
ft. M.). Uoteraucb. Über d. Geographie von
btnilien usw. (Ib. 1811). Don Jaia da Itnii'
IWsasIron. Beobb. am Meder-Orinoco uaw.
Ib. Id.], Über d, Nichtigkeit einiger Verbeg-
■nngen an Mmtfo F^rifa leiiten Breitenbe-
a^lb. 1881).
abfiel. — Prof. d,
btbemalik an d. Acad. zu Genr (OrJ,
geb. 18(6, Juli IS, Genf.
Im. aar qnalqaea propositiona du caicul des
!»idn* lUtta. de l'Inat. nat. genevois, 111,
Ul. . Uta. sar let nombrea infarleura et prC-
ien fc BB >ombn doootf (Ib. IV, 1 8ST). Ham.
Bur las quBQtitöa lafinis (Ib. td.). Sur la tonc-
tion Gn (Ib. id.). Mem. sur lea aäriea mixto-
p^riodiques (Ib. V, 1818}. Suf las formuleä
algtibraiques du second degr« qui dfilerminent
une siiite de nombrea premiers (Ib. id.). —
Conaid^ralions g#n6rales sur lea racineadea
Dombres premiers (Cralle'a Journ.XLV, \ttt).
Note aur lea säriea däcroissantas, dont lea ler-
mea sont alternativement positifo et nägallfa
(Ib. id.). tiita. Sur la reaolution de l'äquallon
iod«lerrain«e ai+bky = zlz*+liy') (Ib. XLIX,
1854). Sur lea relationa qui existent entre lea
formes Unfaires et lea formea quadratiquea dea
nombres premiers (Ib. id.). M^m. sur la i\6-
terminalion des raclnes primitives dea nom-
bres premiers (Ih.id.). — Noteconcernanlune
aeicbe observ6e sur le lac de Gentve (Compl.
rend. Xlli, 1841). Sur un nouv. aysi6me de
compenssiiondansleshorloges(lb. XIV, 184t).
Olnfll«!!, Christian Friis Roil-
böll. — Dr. Phil. ((Bio). Folg weise Lector
(tB3l) u. Prof. (t83t) d. Aatronomie an d.
Univ. zu Kopenhagen, auch Direct. d. Stern-
warte daselbsl. Seit 1843 «ilej. d. kenigl.
Dän.Gesellschd.Wiss. fEjfOversigioDerd,
Kongl. Banske Vid. SeUk. Forhandi. 1 8S6;,
geb. ISOS, Apr. IS, Kopenhagen,
gest. (S55, Hai 29, Kopenhagen.*
Diss. de parallari lunae, Havn. 1840. Tablea
du Soleil, eiAcutäes d'apris les ordres de la
Soc. roy. d. Scienc. b Copenhagua ; mit F. A.
Euuen, t", Copenb. 18S4. Uberd, Werlh d.
Mnndparallaxe, die aus d. in d. Mitte ä. vorig.
Jehrhunderta angestslH. correapond. Beobb.
abReleitet werden keim (Aslr. Ngcbr. XIV,
1887). Astronom. Beobb. daselbst in mehren
Banden, auch in d. Oversigt over d. Kongl.
Danske Vid. Selak. Forbandl. 1811-88. 1B(I,
1841 u. 18411. Observalions- n. Nalationata-
feln in Beaael'i Tabulae ragiomontanae. Ad-
theil an d. Sleroliartea d. Berliner AcBdemie.
■(Fit. Uli 3S lO.iiii).
Ol jmpiodoFOB *. — Griechischer Phi-
losoph, Dichter u. Geschichlscb reiber au8
Theben in Aegyplen, ward i I i vom byzan-
tinischen Hole als Gesandter an Attila ge-
sandt.
* Ntch BorriEhlBi wS» diner OIjBplodBroi
idcntiKh mit dem Folf«ni>tD.
Olymplodoroi. — Platonischer Phi- '
losoph aua Alexandrien, etwas vor d. Zei-
ten d. Kaisers Theodosius lebend.
Hau hat von ihm : Commenlarla In Arlite-
talii meteorologica, gedruckt iGst. — Htte
(Hist. chim. 1, 184) giebt den Inhalt eines in d.
Pariser Bibliolbek anlbewahrlen Uenuscripta
unter dem Tiiel : CommenBiresd'Olfmplodore,
pbilosophed'Aleiandrie, airrartaacr«, surla
pierre pbilogophale, etaui-Ues oavrages deZ«-
alma et d'Hemaa et d'i
d'Onallns-d'HaUi
tiste Julien, Baron.
327
d'Onf-an-Bray
Oppel.
328
wohnhaft in Braibant, Ganton Ciney, ProT.
Namur, Belgien, war 1 807 Maire von Skeu-
vre, 4 808 Mitgl. d. Conseil d. Arrondisse-
meni von Dinant , 4 8 H Maire von Brai-
bant, 4814 Sous-Intendahi d. Arrondisse-
ment von Dinant, 4 815 Secrätaire g^näral
zu Lültich und bald darauf Gouverneur d.
Prov. Namur. Mitgl. d. belgischen Senats
seit 4848. Mitgl. d. Acad. d. Wiss zu Brüs-
sel seit 4 84 6 u. Präsident derselben seit
4 850 (BAB) (BLB).(BB) (DB) (Q) (QCJ,
geb. 4783, Febr. 4 6, Lüttich.
Essai 8ur la göologie du Dord de la France, S**,
Paris 4808. M^m. pour servir li la deschption
göologique des Pays-Bas, de la France et des
contr^s voisines, 8®, Ib. 4 828. ^löments de
g^ologie, 8°, Ib. 4 8S1, 8"'« Mit. Ib. 4 889. In-
Iroduction h la göologie, 8<*, Ib. 4888. Coup
d'oeil aar la göologie de la Belgique, 8°, Bmx.
484i. Pr^isdegöologie, 8°, Paris 4848. Mi-
nöralogie (Tbeil d. Encyclop. populaire), 42°,
Brux. 4858. — Obss. sur la divislon des ter-
rains (Nouv. M4m. Acad. Brux. Vi; 4 830). —
Sur le gisement et Korigine des d6p6ts de mi-
nörais etc. du Condros (Bull. Acad. Brax. Vlll,
4844). Sur les derni&res rävolulions g^logi-
ques qui ont agilä le sei de la Belgique (Ib.
id.). Sur rorigine de quelques d^pMs d'argile
et de sable tertiaires de la Belgique (Ib. IX,
484S). Sur les divisions g^ograpbiques (Ib. IX,
4 844). Sur le gr6s de Luxembourg (Ib. id.).
Sur les barres diluviennes (Ib. XlII, 4 846).
R^flexions en faveur de Thypothöse de la cha-
leur centrale du globe terrestre(Ib. XIV, 4 847).
Sur les däp6ts blocailleux (Ib. XV, 4 848).
d'Ons-en-Bray (Onzembray), Louis
Läon Pajot, Comte. — General-Post-
director von Frankreich, Ehrenmitglied d.
Acad. d. Wiss. zu Paris (B) (Q),
geb. 4 678, März 25, Paris,
gest. 4763, Febr. 2«, Paris.
Mani^re pour connaitre sur mer Tangle de la
ligneda ventetde la quille du vaisseau, comme
aussi Pangle du m^ridien de la boussole avec
la quille etc. (M^m. Par. 4 784). Description
et usage dun mötrom^tre ou machine pour
battre les mesures et les temps de toutes sor>
tes d'air (Ib. 4 782). Anömomötre qui marque
de lui m^me sur le papier non seulement les
vents etc., mais aassi leurs difförentes vitesses
ou forces relatives (Ib. 4 784). Des moyens que
Ton propose pour remedier aux abus qui se
soni gliss^ dans l'usage des diff^rentes me-
sures (Ib. 4 789). Description d'une rape ä ra-
per du tabac (Ib. 4745). Methode facile pour
faire tels quarr^s magiques que Ton voudra
(Ib. 4750).
Opelty Friedrich Wilhelm. — Kö-
nigl. Sachs. Geheimer Finanzrath zu Dres-
den seit 4 850; früher, von 4 8 47 bis 4 847
verschiedene Stellungen in d. sächs. Steuer-
verwaltung, folgweise zu Dresden (4*847),
Radeberg (4 823), Würzen (4824), Plaoea
im Yoigtlande (4 832) und wiederum Dres-
den ("4 839) bekleidend, dann (4 847) zwei-
ter Director d. sächs.-bayer. Staats-Eiseo-
bahn und von 4 848 — 50 provisorisch im
sächs. Finanzministerium beschäftigt (Or)^
geb. 4794, Juni 9, Rochlitz.
Selenographiscbe Ortsbestimmungen in Lolff*
nuuui's Topographie d. sichtbaren llondober-
fläche (doch nur darin zum kleineren Thafl
veröfTentlicht), 4^ Dresd. u. Leipz. 4 821; fnok'
eoeur's Trait^ ölöment. de m^caoique, 4"*
ödit., übersetzt mit Anmerkk. u. Zuslilzeo, 8«,
Dresd. 4 825. Über d. Natur d. Musik, Leipi.
4 884. Allgemeine Theorie d. Musik, Mtfdift
RhytlMDus d. Klangwellenpulse gegriMpti.
durch neue Versinnlichungsmittel erUttort»
Ib. 4 852 (Darin die von ihm vervollkommoeli
Sirene; siehe: Fortschritte der Physik im
J. 4 852, Berlin 4858).
OpoiXy Christophe. — Apotheker,
während d. Revolution Deputirter, ooter
d. Restauration Garde-Genäral des eaui-
et-for^ts zu Grecy ; später Inspecteur des
eaux min^rales de Provins, Däp. Seioe-et-
Marne (QC) (BS),
geb. 4745, Febr. 28, Provins,
gest. 4 840, Aug. 4 2, Provins.*
Diss. sur les eaux communes, 4 2®, Paris 4779.
Analyse des eaux minärales de Provins, Ib.
4 770. Moyen de suppiger la potasse pour la
fabrication de la poudre, Ib. 4 793. Mineralo-
gie de Provins et de ses environs, 2 vol. 41*i
Paris 4 808 et 4 808. Theorie des cooleurs et
des Corps inflammables et de leurs principe«
constituants : la lumi^re et le feu, Ib. 4808.
Trailö des eaux min^rales de Provins, 4)*,
Ib. 484 6. Les eaux min^rales de Provins, 8*,
Ib. 4 824. — Obs. sur les cooleurs (Jouro.
phys. 4776 et 4788). Sur la nouv. tböoriecbi-
mique (Ib. 4 789). Infld^lit^ de Tar^mitre
pour d^terminer les degräs de spirituosit^des
eaux de vie de commerce (Gazette d'Agricul-
ture et de Commerce, 4 780, Juillet).
* gest. 1840, Apr. . . {BS),
Oppel, Friedrich Wilhelm von.
— Erst (4 755) Berghauptmann, dann (4763)
Oberberghauptmann zu Freiberg im Erz-
gebirge (M) (Or),
geb. 4 720 etwa,
gest. 4769, Febr. 4, . . .
Analysis triangulorum, fol., Lips. 4 746. An-
leitung z. Markscbeidekunst usw., 4**, Dresd.
4 749. Zusätze u. Verbessr. zu J. O.Ken'sBe«
rieht vom Bergbau, 2 Aufl., Leipz. 4 772.
Oppel, Johann Joseph. ~ Dr. Phil
seit 4 848 ordentl. Lehrer u. seit 4 858 Prof
d. Mathematik u. Physik am Gymn. zu Frank
furta. M. ; früher Privatlehrer daselbst (Or^
I
Opparmann
d'Orbigny.
330
geb. 4 84 5, Jani 23, Frankfurt a. M.
laden für d. Onterrioht in d. Elementar*
bematik usw., >8o, Frankf. 4 855. ^ Ober
Wanderung d. Tonhöbe bei Reflexioa d.
ills (Jabresbericbt d. physikal. Vereins in
ikf. 4 85t-.54). tiber d. Einfluss d. Be-
bt, auf d. relative Lichtstarke verscbiede-
Farben (Ib. id.). Ober d. Phänomen der
iernden Herzen« (Ib. id.). Ober d. Ent-
. d. Glanzes bei zweifarbigen» besonders
schwarzen u. weissen Stereoskop. Bildern
id.). Nachtragliches zur Erklärung des
izea zweifarbiger Bilder (Ib. 4854—55).
r gobmetr. Tauschungen (Ib. id.). Ober d.
Analogon d. musikal. Tonarten (Ib. id.).
r 6. Anaglyptoskop, Vorrichtung, vertiefte
nan erhaben zu sehen (Ib. id.). Obere.
le^ vergrössernde Modification d. Ste-
iHittohne Spiegeln. Glaser (Ib. 4855—56).
r d. Sahen durch kleine Oeffnungen u. das
*ham'8Che Diaskop (Ib. 4 856—57). Ober
iTirkung der durch Flammen erregten per-
lenten Luftströmungen auf d. Richtung d.
eren (Ib. id.). Geometr. - optische Täu-
ingen (Ib. id.). Ober d. Glitzern usw. (Ib.
Ober d. Einfachsehen doppelter Bilder
gekreuzten Augenaxen usw. (Ib. 4 858—59) .
r eine auf Schallreflex beruhende Erschei-
g usw. (Ib. id.). Ober d. wahren Grund
chwierigkeit, mittelst Farbenspindeln usw.
reines Weiss zusammenzusetzen (Ib. id.).
mischte physikal. Notizen (Ib. id.). — Be-
cht. über e. neue Entstehungsweise d. Tons
ir'ersucb einer Theorie desselben (Pogg.
I. XCIV, 4855). Neue Beobb. u. Versuche
r e. eigenthüml., noch wenig bekannte
cUonsthätigk. d. menschl Auges (Ib. XCIX,
€). Bemerkk. z. Stereoskopie, besonders
Mär. d. Glanzes zweifarbiger Bilder (Ib.
1857). Beobacht. e. zweiten Gattung von
leiionstönen (Ib. Gl, 4857).
I>pperm«iui, Karl Friedrich. —
Phil. (Giessen 4 830) u. Dr.-6s-Sciences
^sburg 4 840). Apotheker erster Klasse,
ector d. ficole aopärieure de Pharmacie
»traasbarg seit 4 848, früher seit 4 835
fessor an derselben. Studirte 4 8 J9 — 30
jiessen fOr),
geb. 4805, Nov. 10, Strassburg.
isid^rations sur les poisons vägätaui, 8«,
i»b. 4 845. — Vergleichende Versuche mit
logenannten Baumwachs u. Bienenwachs
iftr und Liabig'a Mag. d. Pharm. XXXV,
(). Über d. Zusammensetzung d. Naphtha-
(Ib. id. u. Pogg. Ann. XXIII). Analyse
lannita u. Picrotoxins (Ib. id. u. Pogg. Ann.
I). Zerleg, d. Terpentinöl-Kamphers (Pogg.
I. XXII, 4884). De la röaction des bicar-
ilas alcalina sur les bases vägötales, en
ence da l'acide tartrique (Compt. rend.
, 4845; auch Lieb. Ann. LVIII). Sur la
lercbe do phosphore dans les cas d'em-
ftanemant; mit Paraei (In Plandin's Traitö
potaoDaatc., 8», Paris 4846). Analyse de
i da Soullxbacb (Möm. 5oc. d'hist. nat.
Strasb. IV, 4858). Dosage de FeO et Fe'O' par
la möthode des volumes (Journ. de pharm.
4858).
Oppikofer, Johannes. — Liess sich
am 4 806 zu Roggwyl, Canton Bern, als
Feldmesser nieder, wurde später von der
Berner Regierung bei der Gorrection der
JuragewSsser u. anderen techn. Arbeiten
verwandt, und kehrte 4 837 nach Thurgau
zurück. Soll in den letzten Jahren erblin-
det sein (Wolf, Schweii. Bxogr. \l),
geb. 4783^ . . . Unteroppikon b. Buss-
nang, Thurgau.
Scheint 4 859 noch gelebt zu haben.
Erfand 4 826 das Planimeter (Instrument zur
Complanation jeder ebenen Figur) und erhielt
dafUr 4 830 von d. Berner Regierung eine Be-
lohnung von 4600 fr. (Mittheill. d. naturf. Ge-
sellsch. in Bern 4854), auch 4 836 von d. Soc.
d'Encouragement etc. in Paris einen Theil d.
Montyon'schen Preises für Mechanik. — Spä-
ter, ums J. 4 849 ist das Instrument durch den
Ingenieur C Wetli aus Mannedorf (Stampfer,
Sitzungsber. d. Wien. Acad. IV, 4 850) u. W.
Hansen (4850) wesentlich vervollkommnet, u.
neuerdings auch dieses durch d. noch einfa-
chere Polarplanimeter des Prof. J. Anuler in
SchalTbausen (Vierteljahrschr. naturf. Ge-
sellsch. Zürich, 4856) verdrfingt worden. —
Nach Banemfeind (Dingler's polytechn. Journ."
CXXXVII, S. 84) hat der bayer. Trigonometer
Job. Kart. Herrmann schon 4 84 4 eine ganz
ähnliche Idee wie Oppikofer gehabt u. 484 7 an
Beichenbaehu. Söldner mitgetheilt. Auch erfand
Tito Oonnella ums J. 4 825 ein ahnliches Instru-
ment ; siebe : Teoria e descrizione d'una mac-
china colla quale si quadrano le superficie pla-
ne (Antologia di Fireoze,T. XVIII [4 8S5], p. 4 2i).
d*Orbig;Byy A leide. — Nachdem er
von 4 826 bis 4 833 eine naturwiss. Reise
nach Südamerika gemacht, Prof. d. Paläon-
tologie am Musöum d'histoire naturelle in
Paris von 4 836 bis 4 853. Mitgl. d. Soc.
göol. de France (Or) (Quart. Joum*GeoL
SocXlV) (VDJ (Q) (QCj;
geb. 4 802, CouSron (Loire In-
förieure),
gest. 4 857, Juni 30, Paris.
Voyage dans l'Amörique m^ridionale, 7 vol.
4«, Paris 4 835—49. Paläontologie frangaise,
4 4 vol. fol.. Ib. 4 836—54. Cours öUment. de
Paläontologie et de gäologie stratigraphiques,
Ib. 48 . . Prodrome de paläootologie strati-
graphique universelle etc., 2 vol. S"", Ib. 4 850.
— Carte topographique du lac de Titicaca ou
Chucuito, et d'une partie du grand plateau des
Andes (Compt. read. 1, 4 885). — Viele paläon-
tolog. u. zoolog. Aufsätze in d. Compt. rend..
Bull. Soo. gäol. de France, Ann. scienc. nat. etc.
d*Orbig;By, Charles. — Bruder des
Vorigen. Aide naturaliste am Museum d'bn
331
Ordinaire
Oriani.
stoire naturelle in Paris seit 4 835 (Or)
(VD) (Q) (QC),
geb. 1806, Dec. . ., Cou^ron.
Dictionnaire universel d'histoire naturelle, 18
vol. 8«, Paris 4839— 49. Description des di-
verses couches de terrains Douvellement d6-
couvertes pr^s de Paris, Ib. 4 848. Geologie
appliquöe aux arts, aux metiers et ä ragrical-
ture etc. ; mit A. Oente, Ib. 4 850 (Deutsch von
C. Hartmaim, Leipz. 4 85t; italieoisch voo 0.
Bearabelli und 0. Faiinari, Imola 4853). Ta-
bieau synoptique des terrains et des princi-
pales couches min^rales qui constftuent le sol
du bassin Parisien etc., Ib. 4 855. — Viele geo-
log. Aufsätze in d. Compt. rend. u. andr. Zeit-
schriften.
OrdlnairOy Claude Nicolas. —
Ganonicus des Capitels zu Riom, dann Leh-
rer d. Naturgeschichte bei Mesdames de
France, darauf von 4793 — 4 802 im Exil,
grösstentheiis in England lebend, zuletzt
Bibliothekar d. Stadt Clermont (B),
geb. 4 736 etwa, . . . Salins,
gest. 4 809, Aug. 45, Clermont.
Histoire naturelle des volcans, comprenant les
volcans sousmarins, ceux de boue et autres
phenom^nes analogues, 8"*, Paris 4802.
Oüeilly, R . . . — Mitgl. d. Acad. zu
Boulogne u. des Lyc^e des Arts in Paris (Q),
geb. . . ., gest. 4 806, . . .
Essai sur le blanchiment, avec la description
de la nouv. methode de blanchir avec la va-
peur d'aprös les procädös de Mr. Chaptal. —
War 4 800 bis 4 806 Herausgeber der Ann. des
Arts-et-Manufactures.
Orelly Caspar von. — Prof. erst d.
Kircbengeschichte (1787), dann d. Theo-
logie (i 789), sowie auch Chorherr am gros-
sen Münster zu Zürich (Ä),
geb. 1756, Zürich,
gest. 4 809, Aug. 22, Zürich.
Beiträge z. näheren Kenntniss d. Schweizer-
Landes, 8*', Leipz. 4 794 (fortgesetzt von Sehins).
Orffyraens (Orffyr^, elgentl. Bessler),
Johann Ernst Elias. — Abenteurer,
der sich unter allerlei Gestalten von 4700
an in verschiedenen Theilen von Deutsch-
land, in Holland, England u. Irland herum-
trieb, ein Perpetuum mobile erfunden zu
haben vorgab und 47 4 6 zu Cassel vom
Kurfürsten den Titel eines Commerzienraths
bekam (A) (QU) (St),
geb. 4 680, bei Zittau,
gest. 4745, Nov. 30, Fürslenberg.
Gründl. Bericht von dem glücklich inventir-
ten Perpetuo ac per se mobili, nebst dessen
Abbildung, 4°, Leipz. 474 5. Noch drei Schrif-
ten darüber.
Orfila, Matthieo Josepb Bod»-
ventura. — Dr. Med. (481 f), erslpncL
Arzt in Paris, dann von 18 4 9 — 22 Pnt
d. gerichtl. Medicin u. Toxicologie und i«
4 823—48 Prof. d. gerichlL Medicin ii.<
medicin. Chemie an d. Pacultlt in Parii.
Mitgl. d. Instituts (DC) (BRN),
geb. 4 787, Apr. 24, Mabon aaf K-
Dorca,*
gest. 4 853, März 42, Paris.
Dicouverte du picromel dans les calcnli bi-
liaires de Thomme, Paris 4842. Traft« I«
poisons ou Toxicologie generale, 2 vol. f,
Ib. 4848, 5">« edit. 4852. Elements de chiaii:
mödicale. 2 vol. 8«, Ib. 4847, 8"« Mit tut
8<>, Ib. 1 854 . Le^ons de ohimie legali^t fi
8«, Ib. 4 823, 4"' edit. Ib. 4846. TraUNllI»-
xicologie, 2 vol. 8», Ib. 4 884, 5»«MitIb.4Ui
Dictionnaire des termes de m^icina, ۟s^\
gie, pharmacie, pbysique, chimle, d'bistoifi;
naturelle etc. ; mit B4elard, Obomel, E. it&
Cloquet, 2 vol. 8°, Ib. 4 888. Rapport sor lü
moyens de constater la pröseoce de TarNiif
dans les empoisonnements par ce toxiqoe, P,
Ib. 4 844. M6m. sur rabsorptioo des seli^.
plomb, de bismuth, d*ötain, d'argent, d'or, k
zinc et de mercure, 8<*, Ib. 4842. M^m.lV
l'absorpUon du sublim^ corrosif etc., S*, Ib.
1842. M^m. sur la nicotioe et sur la oonicii^
%"*, Ib. 4 854. — M^m. sur plusieurs affiini
d'empoisonnement par Tarsenic (M^. acal
medicin. IX). Action de la morphine sor fi-
conomie animale (Ann. chim. pbys. V, 4817).
Sur le prociide proposä ptfr James ftnittMi
pour d^couvrir de tr^s-petites quantit^ dl |
sublim^ corrosif etc. (Ib. XLI, 4 829). Viell^
Aufsätze im Journ. de chim. mödicale, AnniL
d'hygi^ne publique etc.
• geb. Apr. 27 {BRN),
Oriani, Barnaba. — Baroabit. Folg-
weise Alumnus (4 776), Adjunct und seil
4 802 Dircctor d. Sternwarte d. vormaK-
gen Jesuitencollegiums Brera in Mailand.
Von Napoleon zum Grafen u. auch zum
Senator d. Königr. Italien erhoben. MitgL
d. Istituto italiano u. des späteren Istil. dei
Regno Lombard.-Yenet., auch Mitgl. d. Soc
Ilaliana (Tji. IIi;,
geb. 4752, Juli 47, Garegnanob.Mai*
land,*
gest. 4 832, Nov. 4 2, Mailand.
Istruzione sulle misure e sui pesi, Milane 4 8t4.
— De interpoiatione longitudinum et latitodt-
num Lunae dissertatio (EfTemeridi di Milane,
4778). Obss. macularum Solls (Ib. 4780). Obs.
eclipsis Solls 24 Junii 1778 cum tabulis M«)'«-
rianis et Eulerianis comparatae (Ib. id.). D(
reductione loci medii stellarum fixarum •(
verum et veri ad apparentem (Ib. 4 784). Tt*
bulae motus horarii Lunae ad normam tabu
larum lunarium Euleri (Ib. id.). Obss. come
tae qui apparuit an. 4779 (Ib. 4782). De moti
Origanu
'am borolt^ioram penduUa efTeclum ca-
per se corrigentlba« instructoram (Ib.
Da occoltatioDS flxBmni sub digcuni Lu-
obaervaU (Ib. Id.}. De medEa perceptione
linoctioram ei veleruro astronomorum
rvationibos coUecta (Ib. t7Sl|. Obierva-
t Ubnlae dovI planetae [dei Uranue] [Ib.
<]. De usn fraclioadm continuanini ad in-
endos eycloi caleadnrii dovI et veteris
1186). Deborologiosaliriitalico(Ib. id.},
ompsrandl« observalionibug novt plane-
min tabulU (Ib. 17S7). De refraclloaibus
>Domicis (Ib. I7S8J. Aequaliones traditae
LkplM« pro guppDlalione iaaequalitatom
rni etc. tabulis illnstratae (Ib. 4T89J. In-
gatio correctiontim labularum Uraot [Ib.
De TariatJDDibus saecularlbus et perio-
novi planetae Urani a viribus perlurba-
t»as Saturn! et Jo vis peDdeDtibug (Ib. I7SI)
91]. DeeteiiieaIUDrbilaeUrBni(Ib. 4791).
lUe DrBQi ad meridianum Mediolani aup-
taa [Ib. 4791}. De emendalione elemeDlo-
orbitae Urinl (Ib. 1T>t). Tabulae paral-
aniiDae Uraoi (Ib. id.). De vi et dire-
is T«aU Mediolani flantis [Ib. 47BS). De
labularum Uercurü alleriaa promovendo
17M). De emendallooe tabolaram Mer-
I es ejus transitibus perSolem deduceada
4797). Sectio tertia de iavealigaiidis cor-
onibna tabularnm ex ejus observaodig to-
iMcenIriel* [Ib. 4 798). De aequationibuB
H Harlis, ab alionim atlractione plaoela-
procedeotiboa (Ib. 48110). De emenda-
I alemaaloram Martis [Ib. 4 804]. Paralla-
iDDua Harti* (Ib. 48D1), Osservaiioni de]
ro pianeta Cerere Perdinandea (Ib. 1808}.
de] Duovo pianeta Pallade OJberziana (Ib.
Ineguaglianie del movimento dei nuovo
•t« Cerere prodotl« dall' attraiione degll
piaoell ([b. id.}. Formole analiliche della
urbaiione dei pianetl (Ib. id.). Formote
daUnDinare gli errori delf istromento de'
aggi (Ib. Id.). Del tempo sldereo, del lempo
r« madio s vero, e della conversiotie di
•aipo DBir altro (Ib. 480«). EquazioDe del
ro, e raggio rettore del piaaeti primarii
41*5}. Oaa. del duovo pianeta Glunone
4ttS). FortDole per calcolare la latitudine
lODgitudineanllogreroide elltiico [Ib- 4B07
»•). 0». del nuovo pianeta Vesta (Ib.
I). Ow. deila comela deir eono 4807 etc.
a.]. Soluiiooi di un problema di agtro-
•• aferica receaiemeDte publicate del ce-
• pror. Bmam [Ib. 4840). Dlstaaze dallo
t del Sole dalle atelie Qsse osaervale presse
wridiano (Ib. 464« et 484S). Rifraztoae
rvata a poca alteiza sali' orizzonte (Ib.
I). ObbliqaJU dall' eclItUca etc. (Ib. 4BI6,
r, <B1( et «BIO). Decliaaiiani di tO stelle
(Ib. 1117). Suir equaiiooe del ceolro nelle
laaillticbe (Ib. 4811). Poaizioue geogr. di
■f DtonU vlalbiM di Hilano (Ib. 48tS). D°
leoni montl della Lombardia (Ib. 4 814).
I alenoe oitU del Lombardia [Ib. iSii].
ipit di calcolo oella loluzione di alcunl
lani dl trlgonomatrla sferoldica [Ib. 1 817
■9). Mlsan deir areo di Herldiaoo com-
to In Uluo • aanova (Ib. IH7]. SuU'
Ortaliu.
334
iDlarpolazionedei luogbi della Luna(ib. 4SI0).
lmGanieniJbflr4 00 Aursaizedaaeibsl. — Ten-
talivo per aiigljorare I cannocbiali acromatici
proposti da Znlero (Mem. Soc. Ital. III, 4786).
Elementi di trigonometrla sleroidlca (Mem.
Ist«. Hai. Vol. I, pt. I, 4B0B et Vol. II, pl. 1,
1 80S et II, 4 810]. — Beweis der von Lagnmga
in seiner Abhandl. über d. Ursprung d. Co-
meten gegebenen Formel (Uonall.Corr. XXVII,
484!).
* (ili. I7M, Apr. 1» [Ami. eXIm. fltft. LH, 118).
OrlgABOB (eigentl. Tost), David. —
Prof. d, Hatliemalik u. d. Griecbiscben an
d. Umv. zu Frankfurt a. d. 0. seit 1586,
früher in Breslau (J) (A),
geb. IfiSa, Juli 9, Glatz, Schlesien,
gest. 1638, Juli II, Frankfurt a. d.O.
Ephemerldes novee motuum coelestium Brau-
denburgicae, ab anno 4E9S ad ennuro 4E39
productae etc., k", Francof. adO. 459S, 1SSS.
Novae coeleilium motuum ephemerides Bran-
deaburgicae annorum LX, ab aoa. 45S5 ad
anu. 46BS etc., t°, Ib. (809. Brevls ac uUlis
tfaematographia etc., 4°, Ib. 4814. Deacrlptio
comelae a. t6ia, 4°, Ib. 4SI9. Astrologia Da*
niCB, 4', Massillae 1848 (posth.). Astrologie
naturalis, 4<>, Ib. 4B4S.
Orlandl*, Giuseppe. — Coelesli-
ner, Prof. d. Experimentalphysik u. Mathe-
matik an d. Univ. zu Neapel. Bischof von
Giovenazio (BUN) (HR} (Tp. IM},
geb. ("TIS, Nov. U, Tricase, Neapel,
gest. 1 716, Apr. 15, Giovenazzo.
Sezioni conicbe, Illuslraiioni agli elementi di
Qsica dl Pietro van Mnuafaenbroak.
•on.ndB(7>.ni).
Orphens, Johaon. — Katholischer
Pfarrer zu Weinbeim in i. Bheinpfalz (M),
geb. 1107, .. . Kübelberg, Oberamt
Lautem,
Orslal, Baldassare. — Haler und
Baumeister. Direct. d. Accademia del Di-
segno in Perugia; lange in Rom lebend
(yp9),
geb. 173«, . . . Perugia,
gest. (S10, . . . Perugia.
Geometria e prospeltiva pratica, I vol., Rom»
47TS. Dlzionario d'architellQra e Dizionaria
Vilcuviano etc., 1 vol. 8", Perui;ia4SOI. Ar-
cbilellura detlo SoamMii compeodiata e con
note, g vol. 8°, Ib. 4SD1. L'arehllettura dl
Leon Battiita Alberd compendiala a con note,
1 VDl 8*, Ib. 4804. Saggiod'idraulica, Ib. 4808.
Noch viele andere architectonische Werke.
d'Orta, s. Dorla.
Ortellni, s. Oertsl.
33!^
Otann
Onaader.
- 4
Osaiuiy Emil. — Dr. Med., erst pract.
Arzt u. (1 8 1 0) Assistent am poJyklinischen
Institut in Berlin, dann Privatdocent (4 815)
u. Prof. (extr. 4 84 8, ord. 4826) d. Medi-
oin an d. Univ., sowie Prof. (extr. 4 84 4,
ord. 4 824) an d. Militäracademie daselbst;
4 838 Geh. Medicinalrath. Bruder des Fol-
genden W /'G. 34;,
geb. 4787, Mai S6, Weimar,
gest. 4 84S, Jan. 4 4, Berlin.
Pfaysikalisch-medicin. Darstell, d. bekannten
Heilquellen d. vorzüglichst. Länder Europa's,
2 Bde. 8», Berlin 4829—82, 2. AuO. Ib. 4 839
—41, 8. Bd. von Zarbel, Ib. 4 842—48. — Me-
dicinisches.
Osana, Gottfried Wilhelm. — Dr.
Phil., folgweise Privatdocent d. Physik u.
Chemie an d. Univ. zu Erlangen (4 84 9) u.
Jena (4 824 — 23), dann Prof. d. Chemie u.
Pharmacie an d. Univ. zu Dorpat (4 823 —
28) und seitdem Prof. ord. d. Physik u. Che-
mie an d. Univ. zu Würzburg (OrJ,
geb. 4797, Oct. 26, Weimar.*
Diss. de natara affinitatis chemica^, 4«, Jenae
4 822. Beitrage zur Chemie u. Physik, 2 Hfle.
8**, Ib. 4822—24. Messkunst d. chemischen
Elemente, 8«*, Dorpat 4 825, 2. Aufl. Jena 4 830.
Handb. d. theoret. Chemie, 4. Bd., Ib. 4827.
Neue Beitrage zur Chemie u. Physik, 6 Liefr.
8^ Würzb. 4848—47. Erfahrungen im Gebiet
d. Galvanismus gesammelt, 8^ Erlang. 4858.
Die Kohlenbatterie in verbesserter Form, 8«,
Ib. 4 857. — Untersuch, d. russ. Platinerzes
(Pogg. Ann. VIII, 48S6 ; IX, 4827 ; XIII U. XIV,
4828). Widerrufeines neu. Metalls darin (Ib.
XV. 4829). Vorricht. z. Hervorbring, compie-
mentarer Farben u. Nachweis ihrer objectiv.
Natur (Ib. XXVII, 4888). Bestimm, d. specif.
Gewichts d. SchvMfels im dick- u. dünnflüss.
Zustand usw. (Ib. XXXI, 4 834). Versuche
über Phosphorescenz u. Beschreib, e. neuen
Photometers (Ib.XXXllI. 4834). Über Ergän-
zungsfarben (Ib.XXX\1I, 4886 u. XLIl, 4 837).
tiber Meteoreisen (Ib. XXXVIII. 4 886). Scheid,
d. lods u. Broms vom Chlor (Ib. XXXIX, 4 886) .
Periodische Salzquelle (Ib. XL, 4 887]. Be-
stimm, d. Güte d. Mostes (Ib. XUI, 4887).
Verfahren, um Abdrücke von Medaillen usw.
in Kupfer durch Druck hervorzubringen (Ib.
LH. 4844). Cberd. Natur d. elektr. Funkens
(Ib. LV. 1842). Analyse d. in Salpelers«ure
unl6sl. Rückstands d. uralischen Platins Ib.
LXIV, 4845 u. LXIX. 4846). Guajac als Rea-
gens auf elektr. Ströme (Ib. LXVII. 4846 .
Platin im oxvdirt. Zustand ;Ib. id.). Versuche
über Ozon jb. LXXI, 4847; LXXV, 4848;
IXXVII u, LXXVIII. 4849: LXXXII, 4854.
Blaue d. Eises in hohen Gebirgen (Ib. LXXII,
4M7\ Cber Bestimm, d. specif. Gew. fester
Körper Jb. LXXIII. t848\ Cber d. Neef-
sehe Licbtphanomen vib. LXXXIX, 4858..
Iber d. Eigenschallen d. elektrolyt Wasser-
stoff- u. Saoerstollgas« (Ib. XCV u. XCVl»
4855; XCVIU 4856). Ober FKioresci
XCIV, 4855 u. XCVII, 4856). CberOzo
serstoff (Ib. XCVIII, 4856 u. CVI, 4859
Bestimmungsweise d, spec. Gew. fest
per (Ib. CVI, 4 859). — Noch viele Auf
d. Verhandll. d. physikal.-medicin. Ge
zu Würzburg (Bd. I— Vlll, 4850—58),
Mitgl. 0. ist.
* geb. Oct. 28 {RN).
Osbnrg, Jobann Jacob. -
Med., Privatdocent in Erfart, dann
ralitäts- u. Flottenarzt in Reval; ku
seinem Tode zum Prof. d. Chemi(
Erfurt berufen (M) (RN),
geb. 4769, Erfurt,
gest. 4 790, Juni 4, Reval.
Chemische Versuche über d. Frage:
neralisches Alkali und Laugensalz ali
oder Varietäten verschieden seyen?
fürt 4 786 (Auch Act. Acad. Mogunt. 4 78
Chemische Untersuch, d. Alacher Minei
sei^, 4^ Ib. 4 786 (Auch Act. Acad. 1
4 784—85).
O8eretsk0waki% Nicolaus.
Med., erst Adjunct (4779) u. dann o
Mitgl. (4782) d. Acad. d. Wiss. zu i
tersburg. Director d. Museums den
Begleitete Lepechin auf seinen
durch d. russ. Reich (A) (BS) (RP,
geb. 4750, Moi
gest. 4 827, Febr. 88 (A.St.), St.]
b
Specimen inaugurale de spiritu ardc
lactebubulo, 4^ Argentorat. 4 778. Exe
electricitatis praeternaturalis (Act. Ac
trop. 4 779). De caiculo ex accipense
rione exemto (Ib. 4 782). Sur ies eaux i
les du gouvernement d'Olonetz (Nov. l
trop. VIII, 4794). Saponis lapponici {
ratio et usus (Ib. XI, 4 798).
* AuehOierettkowskL ** 8t. Petenl
Oslander (Hossmann), Andre
Prediger (der erste lutherische) in
berg von 4 522 bis 4548, dann Pred
Prof. d. Theologie an d. Univ. zu E
berg in Preussen. Viel in religiöse
tigkeiten verflochten (J) (A),
geb. 1498, Dec. 49, Gunzenhai
gest. 1552, Oct. 17, Rönigsberj
Besorgte mit J. Sehoser den Druck von
nieni* De revointionibus ofMom coel*
und schrieb dazu (anonym). die Vorige
das neue System eine Hypothese |
wird*. — Viel Theologisches.
* Di« TOD Copernicas selbttTer&Mte Tor
bU dahin bloM handt^rilUieh im Beciti d
Nottiti loPnf cxistiife, iitcuentlSMi
B«r&now*ki «»iehe Dicwa) bootgtett Au
VT^rl« UtcioiMli gvdfaruckt. dann« dcataek
Mün«ter crKlteiami«« Zcitadurift: Natar
(1S&7) «■« in Heit^ Uatateltaiiff
KV. laa?» 8. 185 &
Oiterrieder
Otter.
338
irrleder, Herrmann. — Guar-
Minoritenkloster Maria Mayningen
ingschen (M) (A)^
* * * *9 Q^esi* iioO| • • •
expertmentalis et rationalis etc. , 2 vol .
Vind. 4 765. Physica particularis, 2 vol.
770—72. — Theologisches.
»rtag, Johann Philipp. — Seit
rof. u. Reclor d. evangel. Gymn. in
)urg, vonier Conrector (HSS) u.
;n63) d. Gymn. zu Weilburg (A)
. 1734, Mai 29, Idstein, Nassau-
Weilburg.
. 1801, Nov. 24, Regensburg,
hiis veterum, K°, Regensburg. 4778
I 4 780). Prgrm. von d. Blitzableitern,
784. Cber d. ehemaligen astronom.
»gel auf d. Marsfelde in Rom, 4°, Ib.
!ber d. Ursprung d. Sternbilder, 4
Ib. 4787—80. Cber d. Verhältn. d.
I. Alten zu den heutigen Maassen, 8
4^ Ib. 4 704—08. — Archäolog. Ab-
ber d. Blitzableiter u. die Kenntnisse
von d. Elektricität (Neue Abhh. d.
cad. IV, 4 785). — Viel Theologisches
logisches.
irwaldi Peter von. — Bene-
im Kloster Gengenbach (4740),
im Scliottenkloster zu Regensburg
Hofrath u. Zahlmeister d. Hoch-
Regensburg (4 759), geadelt u. ge-
ath in Freisingen (4 758) und seit
irbayer. geistl. Rath u. Director d.
>h. Klasse d. Acad. d. Wiss. zu
« (A) (RA),
4718, Weilburg,
. 4778, Jan. 4 9, München,
iber d. vorgenommene Messung einer
ie von München bis Dachau (Abhh.
cad. II, 4764). Entwurf einer neuen
•form (Ib. V, 4 768).
»ogradsky, Michel. — Mitgl.
. 4 834, ausserordentl. 4830, Ad-
129) d. Acad. d. Wiss. zu Peters-
Ober-Aufseher d. mathemat. Stu-
d. militär. Unterrichts -Anstalten
Is. Wirkt. Staatsrath. Vom alten
orrespondeni d. Pariser Acad. seit
4804, Sept. 24, Paschenna.*
tion ä la möcanique Celeste, Petersb.
I. FoiaMn, CreUe's Joum. VII, 4884).
m^anique analytique, Ib. 48S4 (li-
irt). Prteis de trigonomötrie recti-
, Ib. 4854 (russisch). Göomätrie dlö-
etc., Ib. 4855 (russisch). — Sur une
qui 86 rencontre dans le calcul de
m da tpböroide (Möm. Acad. St. Po-
rt ador ff, HandwSrterbaeh II.
tersb. S6r. VI, Vol. I, 4 884). Sur la Variation
des Consta ntes arbitraires dans les probl^mes
de mäcanique (Ib. id.). Note sor les int^rales
döfinies (Ib. id.). M6m. sur Tintögration des
6quations ä difTärences partielles, relatives
aux petites vibrations des corps ^lastiques (Ib.
Vol. II, 4 883). Deux m^m. sur l'int^gration
des fractions rationelles (Ib. id.). Mäm. sur le
calcul des variations des int^ales multiples
(Ib. Classe phys. math. Vol. I, 4 838, auch
CreUe's Jouro. XV, 4 886). Sur la möthodedes
approximations successives (Ib. id.). Sur un
cas singulier de Täquilibre des fluides incom-
pressibles (Ib. id.). Sur Täquation relative ä
la propagation de la chaleur dans l'int^rieur
des liquides (Ib. id.). Sur la transformation
des variables dans les integrales multiples (Ib.
id.). M6m. sur les däplacements instantanöes
des syst^mes assujettis ä des conditions va-
riables (Ib. id.). Mdm. sur les quadratures d6-
finies (Ib. II, 4 844). Table pour faciliter le
calcul de la trajectoire que däcrit un mobile
dans un milieu räsistant (Ib. id.). Mäm. sur
les äquations diff^rentielles, relatives au pro-
bldme des isopörimdtres (Ib. IV, 4 850). M6m.
sur la th^orie gänörale de la percussion (Ib.
VI, 4857). — Sur les facteurs ögaux des po-
lyn^mes entiers (Compt. rend. XLII, 4 856).
Sur Tusage des polynömes Unfaires en dyna-
mique (Ib. XLIV, 4 857).
* Familiengut im Oout. FolUwa.
Othelboldna, s. Adelbold.
Ott| Johann Jacob. — Kaufmann in
Zürich ; Mitgl. d. naturforscbenden Gesell-
schaft daselbst (Or),
geb. 474 5, März 48, Zürich,
gest. 4769, Nov. 4 8, Zürich.
Abhandl. vom Rost im Getreide, 8<», Zürich
4 758. Dendrologia Europae mediae oder Saat,
Pflanzung u. Gebrauch d. Holzes, nach Duha-
mel, 8°, Ib. 4 768. Fünfjährige Beobachtungen
über d. Bodentemperatur von Zürich ; in Lam-
bert'i Briefwechsel, Bd. II. — Schriften über
Ton- u. Dichtkunst. Abhandll . in d. Verhandll.
d. Berner Ökonom. Gesellschaft.
Otter, Christian. — Lange Zeit Pri-
vatmann und während dess vier Mal grosse
Reisen durch Europa machend, dann k 647
— 58 Hofmathematicus d. Kurf. Fried-
rieb Wilhelm v. Brandenburg (für wel«
eben er die Festung Friedrichsburg an-
legte) und seitdem Prof. d. Mathematik in
Nimwegen (J) (A) (Bück) (Pisansky),
geb. 4 598, Ragnitt, Preussen,
gest. 4 660, Aug. 9, Nimwegen.
Erfinder des holl&nd. Pestungsbaus, welchiB
Adam Freitag, dem er sonst zugeschrieben
wird, von ihm gelernt haben soll. Erfand auch
ein musikal. Instrument, von ihm Tuba har-
cotectonica genannt, welches ihm König
Chriatüm IV. von Dänemark für SOO Rthlr. ab-
kaufte.
339
Otto
Onthier.
OttO| Johann Friedrich Wilhelm.
Kanzlei-Director beim General-Post-Amt
in Berlin (M. Vi),
ge)). 4743, Aug. 9, Walkenried (Wien-
rode) b. Blankenburg.
gest. 4 81 i,
Vermischte Beiträge zurphysik. Erdbeschrei-
bung, 6 Bde. 8**, Brandenb. 4 778—87. Abriss
einer Naturgeschichte d. Meeres, 2 Bde. 8**,
Berlin 4 792—94, 2. Aufl. 4 808. Versuch einer
physik. Erdbeschreibung, 4 . ThI. (Hydrogra-
phie), 8«, Ib. 4800. Über Orimm's Hypothese
vom Ursprünge d. unterirdisch. Wassers (Oilb.
Ann. XII, 4 802) . — Setzte fort : F. H. W. llar-
Üni's Neueste Mannigfaltigkeiten usw.
Otto, Friedrich Julius. — Dr. Phil.
Seit 4 835 Prof. d. techn. Chemie u. Phar-
macie am Gollegium Garolinum in Braun-
schweig und seit 4 833 Medicinal-Assessor
(später Medicinalrath) am herzogt. Ober-
Sanitäts-Gollegium daselbst; früher Lehrer
u. Chemiker an d. Nathusius^schen Gewer-
be-Anstalt in Althaidensleben ; ursprüng-
lich Pharmaceut (Or) (Uhde),
geb. 4 809, Jan. 8, Grossenhayn, Sachs.
Lehrbuch d. rationellen Praxis d. landwirth-
schaftl. Gewerbe, 4 Hfte. a*", Braunschw. 4 887
— 85. Ausführl. Lehrb. d. Chemie, mit Be-
nutzung von Th. Oraham'i Elements of Che-
mistry, 8. Aufl., Bd. I (Lehrb. d. physikal. u.
theoret. Chemie, von H. Baff, H. Kopp und F.
Zamxniner) , 8", Ib. 4 856; Bd. II, Ib. 4 852— 58;
Bd. III u. IV (Lehrb. d. organ. Chemie, von
H.Kolbe), Ib.4854~55 (Die erste Aufl., 3Bde.
8<*, erschien 4840—43 als blosse Übersetzung
von Graham'! Werk). Anleit. z. Ausmittl. d.
Gifte, 8^ Ib. 4 856, 2. Aufl. 4 857. Lehrb. d.
Essigfabrication, 8**, Ib. 4 857. — Cber phos-
pborsaur. Manganoxydnl-Ammoniak u. phos-
phorsaur. Magnesia -Ammoniak (Schweigg.
Journ. LXVI, 4 83S). Neues Verfahren, die
Phospborsäure in d. phosphorsaur. Thonerde
* usw. nachzuweisen u. zu bestimm. (Ib. LXVII,
4833). — Obere. Instrument z. Bestimm, d.
Stturegehaits im Essig (Erdmann's Journ. f.
techn. Chem. XIV, 4 882). Über Chromgrün
als Porzellanfarbe (Ib. XVI, 4833). Über d.
Alcaioid aus Solanum tuberosum (Erdmann*!
Journ. f. pract. Chem. I, 4 834). Einige neue
Doppelsalze (Ib. II, 4 834). Über Malzsyrup;
mit L. F. Bley (Ib. IV, 4 835). — Darstell, u.
Analyse d. scbwefelsaur. Ceroxyduls (Fogg.
Ann. XL, 4 837. — Reaction auf Phosphorsäure
(Lieb. Ann. VIII, 4 883). Über Valerianather
(Ib. XXV, 4 888). Vermischte Notizen (Ib. XXVI.
4 838). Dichtigk. d. Valerianätherdampfs (Ib.
XXVII, 4838). ÜberSinapin (tb. id.). Zusam-
menselz. d. Salicins (Ib. XXIX, 4 839). Über
Fabricatiön von chlorsaur. Kali (Ib. XXXII,
4 839). Neues Vorkomm. d. Selens (Ib. XLII,
4 842). Unterscheid, d. Zinks vom Mangan in
Auflösungen, welche Ammoniaksalze enthal-
ten (Ib. id.). Über d. AufGnd, d. Arsens bei
gerichtl. Untersuch. (Ib. id.). Ober Rf
auf Strychnin (Ib. LX, 4 846). Femen
satze in Sprengel's Land- a. Forstwiss. Ze
Ondemans, Johann Abr<
Christian. — Dr. Phil. Observator
Sternwarte zu Leyden (JUJ,
geb. 1827, Dec. 4 6, Amsterdam.
Durchmesser, Abplattung u. Axenstell
Planeten Mars aus Beisers heliometr. M
gen abgeleitet (Astron. Nachr. XXXV,
Viele Beobb. u. Berechn. vonCometen o.
Planeten (Ib. von Bd. XXIV, 4 846 an).
Ondney I Walter. — Chirurg ; o
mit Clapperton und Denham die
durch das Innere von Afrika (BS),
geb. 4791, .. . Edinburgh,
gest. 4 824, . . . Murmnr, Inner-.
Siehe Clapperton.
Onghtredy William. — Pfar
Albury bei Guildford in Surrey von
an (BD) (J) (WB) (Uutton, Dict.),
geb. 4 574, März 5, Eaton, Bu
hamshir
gest. 4 660, Juni 30, Albury.
Arithmeticae in numeris et speciebus i
tio, quae tum logisticae, tum analytic
que totins mathematicae clavis est, 8*>,
4 684. Dasselbe, cumTractat.de reso
aequationum in numeris etc., 8^ Ib.
Circle of proportion and the horizontal
ment, 4«, Ib. 4638, 2^ edit. 8", Oxon.
Description and use of the double hör
dial, 8^ Lond. 4 636et4 652. A mostea
for the delineation of piain sun dials, <
geometry etc., 4 647. Clavis mathemat
nuo limata, sive potius fabricata, cud
aliis tractatis, 8^ Oxon. 4652. Descripti
use of the general horological ring a
double horizontal dial, 8**, Lond. 4 653.
tion of all spherical triangles, 8<>, Oxfor
Trigonometry, 4*>, Lond. 4 657. Cano
nuum, tangentium, secantium et logt
etc., 4°, Ib. 4 657. Opuscula mathemal
ctenus inedita, 8°, Oxon. 4677 (posth.)
* Nach Anderen geb. 1573 etwa {BD).
Onthlery Reginaud. — Abb
car d. Pfarre Montain bei Lons-Ie-Sa
dann SccretSr des Cardinais de Lu
Bischofs von Bayeux, darauf Theili
an d. französ. Gradmessung in La
unter Maupertuis und nachher C
cus in Bayeux (B) (LB),
geb. 4 694, Aug. 4 6, Lamare J
rand, *
gest. 4 774, Apr. 4J, Bayeux.
Journal d*un voyage fait au nord en
4 737, 4°, Paris 4 744. — Sur un glot
vant, invente par lui 4 726 (Macbioesa]
par Tacad. T. V, 4 735). Obss. meteorolo
ä Bayeux (M6m. sav. ötrang. IV, 4768).
1
Overweg
Paeasfii.
342
D. Beobb. (Ebendaselbst) . Obs. snr le trem-
rment de terre, Mai 4 750, resseoti depuis
ranche jusqu'aa Cherbourg (M6m. Par.
50) . — Arbeitete mit an der Karte von Frank-
ich.
* BaiDage de Poligni.
Owi'weit, Adolph. — Dr. Phil. Be-
nter von Richardson und Barth auf
reo 4849 unternommenen Reise ins In-
re von Afrika ; früher Lehrer am Cölni-
ben Realgymn. in Berlin (G. 1853; (Zeit-
\nft f. öligem. Erdkunde, Bd. I, 1853;
z, i;,
geb. 4 828, Juli 24, Hamburg,
gest. 1852, Sept. 27, Kuka, am Tschad-
see, Afrika.
«r seine Leistungen , siehe A. Fetemuum :
I account of the progress of the expedition
Central Africa performed by order of Her
ijesty's Foreign Office under Mrs. Siohard-
I, Barth, Overweg and Togel in the years
50—1853 etc., fol., Lond. 185«.
OweSi Henry. — Pfarrer (Rector) an
.Olave in Southwark bis 1776, dann Vi-
r zu Edmonton in Middlesex. Mitgl. d.
ly. Society (RGE) (A),
geb. 1716 etwa,
gest. 1795, Oct. 15, . . .
innonia trigonometrica or a short treatise
trigonometry, 8«, Oxford 1748. — Theolo-
lehes.
ra, 8. Rosse.
i, Jacques. — Reicher Pri-
hnann aus einer ursprünglich jüdischen
imilie. Lehrer d. Mathematik erst in Lyon,
DU in Paris. Seit 1710 Mitgl. (Associ^)
Acad. d. Wiss. in Paris (Mem. Par, 1717;
ft.YIetX;,
geb. 1640, ... . . Bouligneux,b.yil-
lars in Bresse,
gest. 1717, Apr. 3, Paris.
ibles des sinns, taogentes et secantes, et des
arithmes etc., 8», Lyon 1670, Paris 1685,
10. Methode g^nörale pour tracer des ca-
•08 pour toutes sortes de plana, 42«, Paris
7t et 4 685. La g^ro^trie pratique etc., 1 2",
. 1684. Traiti^ des lignes du premier genre,
ia constraction des equations etc., 4«, Ib.
87. L'usage du compas de proportion etc.,
gment^ d'un Traite de la division des champs,
Ib. 1688 et 1700. Usage de l'instrument
iverte] pour resoudre promptemept et tr^s-
ictement tous les probl6mes de la göomötrie
itiqna sans aucun calcul, 12°, Ib. 1688 et
10. Dictionnaire mathömatique ou Id6e g6-
rale des matbömatiques, 4°, Ib. 1690. Cours
matbömatiques etc., 5 vol. 8^ Ib. 1693.
iHe de la fortiflcation etc.> 4^ Ib. 1694.
:ri6atioaa mmthömatiques et pbysiques etc.,
2 vol. 8«, Ib. 4694, nouv. ^it. 4 vol. 8», Ib.
1724 ; von Montaela, 4 vol. 8°, Ib. 1778; von
Ch. Hutton, 4 vol. S**, Lond. 1808 (siehe Ba*
ohet). Nouvelle trigonomätrie etc., 12<>, Ib.
1699. Methode facile pour arpenter ou me«
surer toutes sortes de superficies etc., IS"*, Ib.
1699, nouv. 4dit. 1725. Nouv. ^lämens d'al-
g^bre etc., S**, Amsterd. 4 702. La perspective
thöorique et pratique etc., S*', Paris 1711. La
göographie et cosmographie etc., 8°, Ib. 1711.
— Dämonstration de ce thäor^me : que la
somme ou la difTörence de deux quarr6-qua-
rez ne peut ötre un quarrä-quarrä (Journ. des
savans 4 680) . R6ponse ä un probl^me proposö
par Mr. Co]niers(lb. 1681). Demonstration d'un
Probleme touchant les racines faussos imagi-
naires (Ib. 1685). Methode pour trouver en
nombres la racine cubique et la racine surso-
lide d'un binome, quand il y a une (Ib. 4691)«
— Obs. sur un probl^me de la trigonometrie
spbärique (M6m. Par. 1707). — Gab verbes-
sert heraus : Deschales' Les äfämens d'Enclide
(4 2°, Paris 4 709), Bonlanger'i Gäomätrio pra^
tique (420, ib. 4694) u. Dessen Traitö de la
Sphäre.
Ozeretskowsky, s.Oseretskows-
ky.
Paalzo^ Adolph. — Dr. PhiL, seit
1856 Lehrer d. Physik an d. Artillerie- u.
Ingenieurschule in Berlin (Or),
geb. 1823, Aug. 5, Rathenow.
t]ber subjective Farben u. die Entstehung d.
Glanzes (Monatsb. d. Berlin. Acad. 4857). Über
einige Bewegungs-Erscheinungen innerhalb d.
Schliessungsbogens d. galvan. Kette (Pogg.
Ann. CIV, 4 858).
Paoassii Johann Baptiste, Frei-
herr von. — Hofbaurath und seit 1811
Director d. Wasserbauamts in Wien; seit
1797 Wasserbau-Inspector (ON) (M.W),
geb. 1758, Dec. .., Görz,*
gest. 1818, Juni 8, Wien.
Theorie von Planeten u. Cometen, S«, Wien
1782. Einleit. in die Theorie d. Mondes, 8«,
Ib. 4 788. — Ober einige Eigenschaften d. SphU-
roide (Phys. Arbeiten d. einträcht. Freunde,
Jahrg. II, 4 788). Versuch einer neuen Me-
thode zu integriren (Ib. id.). Ober d. Rectifi-
cation ellipt. Bogen und d. Quadratur sphä-
roidisch. Dreiecke (Ib. id.). Auflös. einiger die
Ellipse betreff. Aufgaben (Böhm. Gesellsch. d.
Wiss. N. Abhandll. II, 4 795). — Solution du
Probleme de Sepier (Nov. Act. Petrop. VIII,
4 788) . Solution du probl^me : Döterminer l'or-
bite d'une plannte par quatre oppositions (Ib.
id.). Methode trös-commode de döterminer,
par des essais, l'orbite d'une com^te (Ib. id.).
— Formeln für d. Ellipse u. Elemente zu neuen
Sonnentafeln (Bode'i Jahrb. 4 788). Formeln
343
^Mchüni
P»ge.
3«
I. Anflds. «. elllpt. Asl^be u. tür d. Axe d.
Erde (Ib. id.).
• gtb. ITSS, . . . Wi™ (Off).
PaeoUani, FrancescoGiuseppe
Maria. — Bis tSOI Prof. d. Logik u.Ueta-
pliysili, dann d. Physik an d. Univ. zu Pisa,
zulelzt ID Florenz lebend (Tp. VI) (BP),
geb. n7), Oct. i, Pralo,
gesl. <83S, Härz3t, Florenz.
Owerv. lendenti a provaro non esser vera ta
proprieth comuDemenle creduta inorenle al
poio posilivD delia colonna eleltrica del Volts,
cioö di sviluppare dall' acqua t'os3if;cDO, ne
tampaca Ja contraria inerenle al poki negalivo
di BViluppar l'idrogeno elc. (Laus alla Soc. ile'
GeorgoSii di Ftrenze, Agost. I8D(}. Nuovi es-
peritnenti sul praposito della decomposizione
doli' acqua relalivamenla al polo po.silivo e no-
ftetivo della pila del Telta elc. (Ib. Sett. laot).
Sopra i principü coslituonti l'acido muriatico
(Nunvfl GJornale del Letlerali di Pisa, vol. II
et III, 180S; auch Ann. chini. LIV— LVI und
am.. Ann XXI-XIll, XXV u. XXVIlll. Ri-
flessioni sulla natura del polassio e del sodjo
{Ib. vol. X). — Gedichte.
PaoloU (Paciolus, Paliulus), Luca*.
— Minorit, Lehrer d. Malliemalik in Peru-
gia, Neapel (U9J), Mailand (U96~-99),
Florenz u. Rom (I50O) und Venedig um
1508 (A) (Liin-.IU! (MtJ,
geb. Mille d. XV. Jahrh., Borgo San Se-
polcro, Toscana,
gest. bald nach 1609.
Summa de ariihmelica, ficomelria, propor-
zionieproporzlonalilk. Toi., Venal, <(9(, t.edil.
.1S13. LilielUis in tres parliales Iraclalus divi-
sus, quurumcunque corponim recularium et
dependentium aclivae perscrutalionis , Ib.
16DH. Divina proporzione, npera a lulli l'in-
geijni perspicaclecuriosi necessaria, Ib. 1509.
PaettvaaTroestwUk,s.Troosi-
wijk.
PmS'^'') BtaiseFran^ols, Comle d e.
— Marechal de camp unter Ludwig XIIL
Verlor bei der Belagerung von Monlauban
das linke und bald darauf durch Krankheit
das rechte Auge (JJ (B),
geb. 1604, Harz 3, Ponl-de-Sorguo
bei Marseille,
gest. »665, Nov. 18, Paris.
Trailö des tortiflcations , Paris 1645. ThiSo-
H^mes geomCIriques, Ib. 1651. Tractalus de
IbflOria planelarum, in quo umnes orbes coe-
lestes geomelrice ordinantur, contra senten-
tiain communem nstronomorum. K", Ib. 18S7
(Auch französisch) . Tables aatronomiques don-
nees pour la juste supputalion des planMes,
des äclipses et des figures Celestes; avec les
mälhodea de Irouver tacilement leg loogiltides,
t^i
tani sur 1a mer que sar la torre, 1*, Ib. MO,
l"">edit. 1681. L'BstrotogJeDBturello«lc.,lf,
Ib. I6S9. Divers ouvrages de Hr. le ComlaF.
trouvcs dans sea öcriti aprte M nart, 41*,
Ib. lflS9.
Paganl, Gaspard Michet. — Dr.-
6s-Sciencos, Prof. d. Ualbematik erstand.
Univ. zu Löwen (1 816 — 30), dann an der
zu Lüttich (1830—35) und seitdem aoi
kalhol. Univ. zu Löwen. Mitgl. d. AcaiLi
Wiss. zu Brüssel seit 1 815 (BAB) (Q) (Or},
geb. 1196, Febr. 1 2, San Giorgio, Piw.
Mortara. PiemnI,
Bi^sumd de.s le^ons sur la geotnätrie et li ed^
canique des arla industriels, 8°, Louvain Hfl
— Sur la throne des projeclions algCbriqw
et sur son application au mouvement de n-
talion d'un Corps solide {Kouv. Mim. Bm.
VII.IBSI). Sur l'inlCgralion d uoe clasH if*-
quationsaux dlirerentielles lintoires, rslatim
au moQvenienl de la chaleur dans les corpi
solides (Ib. VIII, «S34|. Sur l'equilibrs ifu
corps solide suspenda s un cordoa fleübh
(ib. X, 1837). Sur quelques Irans foraiitioM
Iteneralesde l'equation foDdamentaledetiot^
canique (Ib. XII, 1839), Mäm. en r^poiuet
la queslion : Donner l'equalioQ generale dti
lignes spiriques etc. [Nouv. Mem, couroot.
Acad. Brux, V, IR16J. Mem. en n^pan» k
une question de roäcsnique [Ib. id.}, — Sv
la Cheurie algebrique des logaritbmes (BdI
Acad. Brux. I, isai— 34). ConsideratioDi mi-
tii^matiquea sur leg venls aliies (Ib. id.], B»-
cbercbe sur la fornne du corps doue de la pln
uraode atlraclion |Ib. Ill, 1 836). Note reJetin
ä l'equalion bindme AB = C (Ib. IV, «8(7). Sn
une nouv. maniöre de parvenir aux equaliou
fondamenlales de rhydrodynamlque (Ib. VI,
1889 el X, 1843). Sur quelques Iransfotni-
lionsalgebrlquesdb. VIII, 4844). Surqudqsci
equations relatives an mouveroent d'un poial
mati>riel (Ih. id.). Sur une lonction eipooeo-
tiello (ib. XIII, 4846). Nonv. demonstntiH
des Formules relatives au reyon de cercll ol-
culateur (Ib. XIV, 4847). Mfim. sur le nwn-
vement d'un point matcriel rapporte i du
axes mobiles (Ib. XIX, 1 8S!). — Feraere .4vl-
satze in Qaatelet'i Correspood. malhfmatiqn«
a. Qergomie'i Anoales.
PftSanlnl, Carlo. — Prof. d. Pb)^
II, Mathematik am Liceo di Porta Nuova itt
Mailand, dann Director erst des Liccodi
San Alessandro, darauf der Scuola poli-
lecnica daselbst, «ilgl. d. Islilulo del Regno
Lombarbo-Veneto (GL.X),
geb. 1782, Aug.lO, Mailand,
gcsl. 4Sii, Hai 20, Slailand.
Corso elementare di matemalica, Hilano 4t4<i,
Fogli di ahlmelica. Ib. 4848.
Page, Charles G... — Dr. Med. Ei-
nige Jahre Prof. d. Chemie u. Pharmaci>
am National Medical College in Waehing
^
Pägenateoher
PalasaoQ.
346
MD, dann Hanpt-Examinator beim United
lates Patent Olfiee ; später mit Agricultur-
ngeiegenheiten beschäftigt, auch als Agent
. Anwalt für Patentnehmer thUtig; früher
Q Salem in Massachusets, später in Wash-
Igten wohnhaft (Or)y
geb. 4 812, Juni S8, Salem, Massach.
«w electrica! instraments (Silliman't Journ.
.XVI, 4 834). Movements on tbe surface of
tter produced by the Vibration of glas (Ib.
XX, 4 886). Method of increasing electrical
loks by J. Henry*! apparatus (Ib. XXXI, 4 837).
-OD , lead aod otber metals a Substitute for
ipper in galvanic apparatus (Ib. XXXII, 4 837).
0 theuseof the dynamic multiplier (Ib. id.).
iisical tones from magnets (Ib. id. et XXXIII,
il8; XLVin, 4845). Electromagnetic appa-
itiis and experiments (Ib. XXXIII, 4 838).
iperimeots on the application of electro-
«gnetism as a moviog power (Ib. XXXIII,
H8 et XXXV, 4 889). Rotatory multiplier or
lalic galvanometer (Ib. XXXIH, 4 888) . New
rm of electrepeter (Ib. id.). New magnetic
ectrical macbine of great power (Ib. XXXIV,
ISS). Compound electro- magnets for the
agnetic electrical spark, shock and decom-
ttitioD (Ib. id.). Magueto^electric multiplier
lovertible ioto an electro- magnetic engine
b. id.). Slagneto-electric and electro-magne-
: apparatus (Ib. XXXV, 4 839). Magnetic
ectrepeter and electrotome to be used witb
itspirals (Ib. id.). Compound electro-magnet
id electrotome (Ib. id.). Circular galvano-
eter« (Ib. id.). Reciprocating armature en-
oe (Ib. id.). Vibrating armature engine (Ib.
.). Double helix for inducing magnetism (Ib.
.). Revolving armature machine (Ib. id. et
XXVI, 4839). On tbe benefit of fresh iramer-
OD in galvanic batteries (Ib. XXXVI, 4839).
to galvanoscope, a means of dotecting tbe
Uvreof water in steam boilers (Ib. id.). Obss.
lolectncity (Ib. id.). Magneto-electric-multi-
ier (Ib. XXXVII, 4 889) . An improved form of
Brtaa'i magneto-electric macbine (Ib. XLVIII,
145). New electro- magnetic macbifc (Ib.
UX. 4845). New axial galvanometer (Ib. id.) .
wble axial reciprocating engine (Ib. id.). —
litl galvanometer (Billim. Journ. New Ser. I,
M\. Law of electric induction (Ib. II, 4 846).
robable conduction of galvanic electricity
irüugb meist air (Ib. id.). On electric con-
KtioD (Ib. id ). Revolution of a magnet witb-
it visible support (Ib. III, 4 847). Singular
roperty of caoutcbouc (Ib. IV. 4847). Pola-
ation of galvanic light (Ib. VII, 4 849). On
üvaoic light (Ib. VIII, 4 849). On Trevelyan't
u» vibrating by galvanism (Ib. IX, 4 850). On
ectro-magnetism as a moving power (Ib. X,
Si;. Singular character of tbe secondary
«rk(lb.id ). Strengthof buildingstones (Ib.
. 4854 ) . Time required to raise tbe galvanic
rreot to its maximum and its tmportance in
ctro mechanics (Ib. id.). Coloured figures
Ji polarized light (Ib. id.). Sparks of secon-
7 cnrrents (Ib. id.). Galvanic currents in
lidf, condocIioD and distribution of (Ib. id.).
On magnetic telegrapbf (Ib. id.) . On gutta per-
cba for insulatioo (Ib. Id.). Electro-magnetic
locomotive (Ib. i<r. et XII, 4 854). Tbe econo-
mical constant battery (Ib. XIII, 4 852).
Pagensteohor , Johann Samuel
Friedrich. — Dr. Phil., Apotheker in
Bern bis 4 846, dann Privatmann (SNG)
(Or) (A, Ph, XCi;,
geb. 4 783, Oct. 4 2, Bern,
gest. 4 856, Dec. 7, Bern.
Unterscheid, d. Obstweins vom Traubenwein
(Meissner'fNaturwiss. Anzeiger IV, 4 820 — 24).
Chemische Analyse d. Heilquellen von Leuk ;
mit C. Brunner sen. (Denkschr. d. allgem.
Schweiz. Gesellscb. I, 4 829). — Über Narco-
tin, Bitlermandelöl u. Kermes (TronunsdorfTt
Journ. XIX, 4 84 0). Überd. Natur u. Mischung
d. Opiums (D° Neu. Journ. IH, 4849). Über d.
Darstell, d. Scbwefelpräparate (Ib. id.). Über
d. Rückstand von d. Sublimation d. eisenbalt.
Salmiakblumen (Ib. id.). Ein neues sehr em-
pflndl. Reagens auf Kupfer (Ib. id.). DasWas-
serslofTgas ein kröfliges Reducirmitlel (Ib. id.).
Einfach. Verfahr, z. Entdeck, d. Vermeng, d.
Bittersalzes mit Glaubersalz (Ib. id.). Über d.
destillirte W^asser u. ötherische Oel d. Blütben
von Spiraea Ulmaria (Buchner't Repert. XLIX,
4 834 u. LXI, 4 837). Über Linum catbarticum
u. sein wesentl. Princip (Ib. LXXII, 4 840;
LXXVI, 4842 u. LXXIX, 4843). Über einen
krystallisirbar. StofT in d. Lactuca sativa (Ib.
LXXIII, 4 844). Über d. ätherische Oel d. Flo-
res Sambuci (Ib. id.). Veränderte Darstell, d.
ätherischen Eisentinctur (Ib. id.). Darstell, d.
milcbsaur. Eisenoxyduls (Ib. LXXVI, 4 842).
Cbem. Untersuch, verschiedener Schweizer
Mineralwässer (Ib. XLIX, L, LH, LIII, XC).
Pahlitzsoh, s. Palitzsch.
PalaCF-Hans, Henry Joseph. —
Nachdem er in d. polytechn. Schule zu Paris
gebildet worden, Capilän (4 8 41), Oberst-
licutenant(4 825), Oberst (4830), General-
major (4 810) u. General-Lieutenant (1 845)
in d. französ. Armee. Von 4 830 — i8 De-
putirter in d. Kammer (BBM) (G,iS5iJ,
geb. 4783, Jan. 22, Metz,
gest. 4 851, Aug. 20, Jouy-aux-Arches.*
Erfinder des nach ihm benannten Bomben-
Geschützes. — Nouv. force maritime et appli-
cation de cette force ä quelques parties du
Service de l'armäe de terre, 4«, Paris 4 822.
Exp^riences faites par la marine fran^aise sur
une arme nouvelle, 8«», Ib. 4825.
* Sein Landsitz bei Metz.
Pl^oty s. Ons-en-Braye.
Palasson, ... — Abbe, Mifgl. d.
Acad. zu Toulouse, Correspond. d. Acad.
zu Paris (IFJ,
geb. . . . Pau, gest. <820, . . .
Essai sur la minäralogie des Monts-Pyr^nöes,
h^, 4 782 *. M^m. pour servir ä Tbistoire na-
347
Palcani-Caecianemici
Palmieri.
34S
tarelle des Pyrönöes et des pays adjacents,
8^ Pau4 819. Suite de ces m^moires, 8«, Ib.
4 849. Supplömenls etc., 8^ Ib. 4814. Noav.
mömoires etc., Ib. 4 8S4.
* In (Q) wird diuset Werk einem andern Palasaou
lugcachrieben als die Abhandlungen, aber mit Un-
rerht, wie aus der Vorrede zu der „Suite dei m^-
moirot etc.** herTorgeht.
Paloanl-Oaoolanoinlol, L u i g i. —
Prof. erst d. Logik, dann d. Geographie u.
Nautik, endlich d. angewandten Mathema-
tik an d. Univ. zu Bologna. Mitgl. u. Se-
cret'ar d. Instituts daselbst, auch Mitgl. d.
Soc. Italiana (Mz) (Mem. Soc. ItaL IX),
geb. 4748, Juni 4 6, Bologna,
gest. 4 802, Febr. S2, Mailand. ■
De prodigiosis solis defectlbus (Diss. deir Ac-
cad. di Cortona, T. IX).
Pallssy, Bernard. — Technischer
Chemiker, Thonbildner u. Glasmaler, führte
zuletzt den Titel : Fabricateur des rustiques
figulines du roi et de la reine m^re ; in sei-
ner Jugend Töpfer in der Fayencefabrik zu
Saintes (B) (UFP),
geb. Ii99 etwa, . . . Diöcese v. Agen/
gest. i:)89 Paris. ♦•
Recepte vöritable par laquelle tous les hommes
de la France pourront apprendre ä multiplier
leurs trösors, Rochelle 4 563. Discours admi-
rable de la nature des eaux et fontaines, tßnt
naturelles qu artiGcielles , des m^taux, des
sels et salines, des pierres, des terres, du feu
et des t^maux. k'\ Paris 1580; 8», Ib. 4 586. —
Oeuvres de Palisay revues etc. par MM. Fan-
jas de St. Fond et Gebet, Paris 1777.
• g»»b. l.Mü etwa, . . . Chapel-Biron, in Pr'rigt)rd (QC).
** Sollte all Calvinitft hingcriclitet werden, starb indes»
lUTor in der Battille.
Palltzsoh (Pahlitzsch), Johann
Georg. — Bauer im Dorfe Prohlis bei
Dresden. Corrcspondcnt der Petersburger
Acadcmic (A),
geb. 1723, Juni 1 1, Prohlis b. Dresd.,
gest. 1788, Febr. 2:2, Leubnitz b. Dresd.
Entdeckte 4 758, Dec. 25, fast einen Monat frü-
her als alle .\stronomen, den Cometen. des-
sen Wiederkehr Halley vorher gesagt hatte.
Beobachtete auch 1782, gleichzeitig mit Good-
rike, die Veriinderlichkcit des Sternes Algol
im Perscus.
PalladlOy Andrea. — Baumeister
der Republik Venedig : hatte seine Studien
in Rom gemacht {Matfrini, Mein, intorna
la tita etc. di A. /»., 4 . Padov. 1 8 45 -,
geb. 1518, Nov. 30, Viceuza,
gest. 1380, Aug. 4 9, Vioenza,
1 quattro libri d'architettura etc., fol., Vicenza
4584 posth.'. neue Aufl.. 4 vol. fol.. Ib. 4 776
— 81. — Viele berühoite Bauwerke, i. B. das
Teatro degli Olimpici in Vicenza.
Pallas, Peter Simon. — Dr. Me4.
Nachdem er sich in Holland und Eoglaod ,
vollends zum Naturforscher ausgebildet,
1768 von d. Kaiserin Katharina n. ab '
Adjunct d. Petersb. Acad. nach Bosslaod <
berufen, um das Beich naturwissenschafIL |
zu durchforschen. Machte in Folge dessea .
bis 4 774 ausgedehnte Reisen nachSibirieo,
dem Altai n. in die untere Wolgagegeod,
später auch in die südl. Theile d. europ. |
Russlands, wo er von 4 795 bis 4840 üf i
den ihm von der Kaiserin geschenkten Be- :
Sitzungen bei Sympheropol in der Kriiu
lebte, dann aber nach Berlin zurfickkefarie.
Ordentl. Mitgl. d. Petersb. Acad. seit 1783,
Historiograph d. Admiralitfits-CoIIegioiil
seit 4 787 (Rudolphi, biogr. Versuch, B^
4 84 2; fB) fCuvier's£:hyes,T.U) (Mo-
natsber. d, Berlin, Acad. 4 855^,
geb. 4744, Sept. 22, Berlin,*
gest. 4 811, Sept. 8, Berlin.
Reise durch verschiedene Provinzen d. ma
Reichs. 8 Bde. 8°, Petersb. 4774—76. Neu
nordische Beitrüge zur physikal. u. geograph.
Erdbeschreibung usw., 7 Bde. 8**, Petersb. o.
Leipz. 4 784 — 96. Tableau physique et topo-
graphique de la Tauride, 4**, Petersb. 1795.
Bemerkk. auf e. Reise in d. südl. Statthalter-
schaften d. russ. Reichs in d. J. 4 79S u. 9(,
2 Bde. 8«, Leipz. 4 799— 4 804. — De ossibu
Sibiriaefossilibusetc. (Nov. Com m. Acad. Petr.
XIII. 4 769). D'une masse de fer natif trouv^
en Sibörie (Act. Acad. Petrop. I. 4 778, auch
Phil. Tr. 4 776 . >- Die sogen. P a 1 1 a s'scbe Ei-
senmasse). Observations sur la formation dei
montagnes et les changemens arriv^ au globe,
particulidrement ä l'egard de l'empire de Rotfii
:Ib. id. — Deutsch Tür sich, Riga 4777). Be-
flc^xions sur les anciens travaux des miMi
qu'on trouve en Sibi^rie etc. (Ib. II, 4780). Sur
le spayi fluor de Cath^rinenbourg (Nov. AcL
Acad. Petr. I, 4 787). Descript. de l^niptiei
vaseuse, arrivöe sur Tile deTaroan, en CrtniM
(Ib. XII. 4 801). — Über d. Orographie von Si-
birien (Physika!. Arbeit, d. eintr. Freoode ia
Wien, I). Von d. Verfertig, d. sogen. Sodaii
d. Steppen (Preisschr. d. ökon. Gesellsch. ia
Petersb. I) . On the State of the cold at Berlin ia
the Winter of 4 762— 63 ;Phil. Tr. 4 763). - Gab
anonym heraus : Stralsundisches Magazio oder
Samml. auserlesen. Neuigkeiten z. Aufnahme d.
Naturlehre usw., 8^ Bd. I oder 6 llfte., Bert
u.Strals. 1767—70 Bd. II. 1772—76, vonX*
nitB). — Wichtige zooIog. u. botan. Arbeiten.
* Da« Kirchenbuch di^r n^formirten nrucn Kirche i>
Berlin hat nur den TaufUg : '2ti. SepU (Or).
Palmieri, Luigi. — Prof. d. niysik
an d. Univ. zu Neapel (Or),
geb. 1807, Apr. S4, Faicchio, Terra di
Lavoro.
Della regione volcanica dei monte Vulture;
mit A. Scaedii, 4«, Napoli 485i (Deutsch tod
Palmqoist
Pamboiir.
350
Both, Sehr. d. deutsch, geolog. GeselUch.
(3). LezioDidi fisica sperimentale e di me-
rol(^a etc., S vol. S**, Ib. 4 854. — Nuove
lerienze eulle indazioni del magnetismo ter-
tre (RendicoDto dell' Acad. di Napoli, 1,
»S). La scossa e la decomposizione dell'
pia per mezzo delle correnti iodotte dal
gnettsmo terrestre ; mit Santi Linmri (Ib. II,
iS). Se diasi un certo limite delle correnti
iduzione tellarica, e se sia meglio adope-
« molte o poche spirali nel comporre la
teria magneto-elettro-tellarica ; mit D em-
I be n (Ib. III, 4 844) . La scoperta della scio-
I d'indaziooe del magnetismo terrestre ; mit
I m 8 e I b e n (Ib. id . ) . Descrizione della bat-
ia magneto-elettro-tellurica (Ib. id.). Al-
le ricerche sulla causa della rugiada (Ib.
). Nuovo apparecchio d'induzione tellurioa
•. IV, 4845). Relazione storica ed analitica
lle correnti indotte dal magnetismo terrestre
I. id.). Ricerche sulla macchina elettrlca
K VIII, 4 849). — Primi studi i meteorolo-
i fatti sul Reale Osservatorto vesuviano (Ib.
f. II, Vol. II, 4 858). Oss. intorno ad un cre-
lo principio elettro-statico (Ib. id.). — Elet-
citä almosferica, continuazione degli studi
eteorologici etc. (Poliorama pittoresco, Anno
V, N« A3— 15).
Palmqnlst, Frederik. — Freiherr,
ajor bei d. Fortificatioo. Mitgl. d. Acad.
Wiss. zu Stockholm u. königl. Pensio-
geb. 4 7SO, Juli 28, Stockholm,
gest. 4774, Juli 48, in Schonen,
(haodling om kroppars festhet och styrka,
»wkb. 4 744. Inledning tili Algebra, 5 Dl.,
I. 4745—49. Tilltfmpning af Arithmetiken,
Bometriea och Trigonometrien, Ib. 4749. Un-
snrisn. uti Rüknekonsten, Ib. 4 750. Beskrifn.
I koniska sectionerne, Ib. 4 752. Förklaring
Ver A. Celatt Arithmetica, Ib. 4 754. Grun-
ir Uli liekaniken, Ib. 4 756. — Stftt, all Anna
n kortaste Yiigen emellan trenne orter (Ve-
■sL Acad. Handl. 4746). Mekaniskt problem
igieDde lallande kulor, upplöst (Ib. 4 746).
Mkrifn., bom linblänor kunna beredas tili
I iikhet med bomuU etc. (Ib. 4 747). Afhandl.
D Trajectorier (Ib. 4748). Musikens Historie
b. 4748). Demonstration pa Newton't bino-
ilaltheorem (Ib. 4750). Anm&rkn. angäende
nUn's uppflnotng vid cymbal-tangenter (Ib.
717). Försök, att allmtfnligen upplösa ett pro-
lern 00 geometriska aberrationer (Ib. 4768).
Palmitedt, Carl. — Wissenschaftl.
i lechn. Beirath d. königl. Commerz- Col-
tpums in Stockholm, früher Director u.
Vof. an d. techn. Schule in Gothenburg
Bc€iaktConversat,'Lexicon, 4S49; (Or),
geb. 4785, Juni 9, Stockholm,
oderrüttelser oro en Klockringningsanstalt af
^, 8«, Götbaborg 4 854 . Om lysgasafstenkol
:J| vcd, 8^ Stockh. 4 868. — Om rullstenar
flinta i eo Jittegryta etc. (öfversigt af K.
rteo8k.ACMl.FörbaDdl.4850). Röraodesphe-
roldal-förhällandet hos kroppar etc. (Ib. id.).
Om platina, funnen vid skedning af silfver-
mynt uti skedningsanstalten vid K. Myntet i
München (Ib. 4 85S). Niigra underrättelser om
det lefvande exemplar af Gymnotus ele-
c tri cos, som förvarades uti Adelaide Galle-
rie i London etc. (Skandinav. Naturforsk. mö-
tets Förhandl. 4 842). M6m. sur un appareil ä
>sonner ou sonn6rieangulaire et sur l'avantage
de son emploi comme cloche aux ägiises elc.
(Bull. Soc. d'Encouragem. 4 856). Sur les am6-
liorations de la sonnärie angulaire etc. (Ib.
4 858) . — Viele Übersetzungen chem . Abhandll.
von Beneliof, Hisiiiger u. A. aus d. Schwed.
ins Deutsche u. Französische, viele Berichte
u. kleine Schriften über industrielle u. land-
wirthschafll. Gegenstände; Vortrage in d. kö-
nigl. Acad. d. Tonkunst zu Stockholm u. An-
derweitiges.
Palms^ema, Nils. — Oberst in d.
schwed. Armee, in welche er 4 7 4 6 einge-
treten war. Von 4 739 bis 4744 ausser-
ordentl. Gesandter am dän. Hofe, 4746
Reichsrath und von 4 752 an Kanzler d.
Univ. Lund. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu
Stockholm seit 4 740 (Gi) (SR),
geb. 4 696, Stockholm,
gest. 1766, Jan. 40,Sörby G/ird, Nerike.
Berättelser om nägra märkvärdiga askslag (Ve-
tensk. Acad. Handl. 4749). Om ett täljstens-
brott i Östergöthland (Ib. 4 754). Anmärkn. om
kolmilor (Ib. 4 758).
Palndaiii Frederik August. —
Capitän in d. dän. Armee. Mitgl. d. Dire-
ction d. Navigationsschule in Kopenhagen
seit 4 839 (E),
geb. 4 792, Dec. 14, Christianhavn.
Ltfrebogi Navigationen etc., 8^ Kiöbnh. 4852.
— Aufsätze im Archiv for Söväsenet.
Pambovr% Fran^ois Marie Guy-
onneau, Comte de. — Früher Oflicier
in d. Artillerie u. im Generalstab (4 826)
d. französ. Armee; seit 4S2S als CapiUin
ausgeschieden und Privatmann in Paris.
Zögling d. polytechn. Schule in Paris 4 8 4 3
—45 (QCJ (REP),
geb. 4795, .. . Noyen.
Trait^ tb^orique et pratique des machines lo-
comotives, 8^ Paris 1835, 2"'« 6dit. Ib. 4 840
(Deutsch von C. H. Sohnofe, Braunschw. 4 840).
Theorie analytique des machines ä vapeur, 8^
2'"« Mit. Ib. 4 844. Calcul de la force des ma-
chines ä vapeur etc., 8^ Ib. 4 845. — De la
r^sistance des machines locomotives en usage
sur les chemins de fer (Compt. rend. IV, 4 887) .
Sur le calcul des machines ä vapeur ä haute
pression, sans condensation (Ib. id.). M^m.
sur la thdorie de la machine k vapeur (Ib. IV,
V, 4 837 et VI, 4 888). Sur un moyen de döter-
miner la rösistance des voitures employ^es sur
les chemins de fer etc. (Ib. V, 4887). Sur deuz
351
Panckoncke
Pannm.
35)
formules donnant le volume de la vapeur sa-
turöe en fooction de la pression seulemeot (Ib.
VI, 4 838). Sur la chaleur constitutive de la
vapeur d'eau en contact avec le liquide etc.
(Ib. VII, 4 888). Expäriences concernant le
frottement des waggons et la r^sistance de l'air
contre les trains etc. (Ib. IX, 4 839). Vitesses
que peuvent atteindre le.s locomotives etc.
(Ib. id.). Sur la quantitö d'eau ä l'^tat liquide
entrainöe par la vapeur dans le jeu des locomo-
tives (Ib. id.). Examen comparatif de la vitesse
qu'on peut obtenir sur les chemins de fer ä voie
ötroite et k voie large (Ib. ib.). Sur l'influence
des pen tes et des contrepentes dans les chemins
de fer (Ib. id. et X, 4 840). Exp^riences sur la
Vaporisation comparative du foyer et des tubes,
dans la cbaudiöre des locomotives (Ib. X, 4 840).
Recherches expörimentales sur la proportion
la plus avantageuse ä (^tablir entre la surface
d^ cbauffe du foyer et celle des tubes dans les
machioes locomotives (Ib. id.). Expi^riences
concernant la disposition ä donner ä la tay^re
qui Jette la vapeur dans la cheminöedes loco*
tnotives (Ib. id.) . Sur les formules qui servent
ä calculer le volume de la vapeur sous diffö-
rentes pressions (Ib. XII, 4844). Sur la pres-
sion de la vapeur dans la chaudi^re et dans
le cylindre des machines ä vapeur station-
naires (Ib. XIV, 4 841). Sur les dispositions
les plus propres ä diminuer la gravit^ des ac-
cidents des chemins de Ter (Ib. id.). Sur la
thöorie des machines ä vapeur de Cornouailles
ä simple effet etc. (Ib. XV, 4 842 et XVI, 4 848).
Sur Tcau liquide mölöe ä la vapeur dans le
cylindre des machines ä vapeur (Ib. XVI,
4 843). Note historique sur quelques points re-
latifs k la thöorie de la machine ä vapeur (Ib.
XVII, 4 843). Sur la pression de la vapeur dans
le cylindre des machines k vapeur etc. (Ib. id.) .
Sur le frottement de roulement des roucs en
usage sur les chemins de fer (Ib. id.). De T^-
lablissement du r^ime dans la chaudiöre des
machines ä vapeur, sous des difTörences quel-
conques de pression entre la chaudi^re et le
cylindre (Ib. id.). Sur Temploi des co^Ificicnts
appliqu6s ä la pression dans la chaudi^re etc.
(Ib. id.) . Sur quelques points cootroversös du
calcul des machines a vapeur (Ib. XXI, 4 845).
— Aufsätze in d. Annal. des ponts-et-chauss6es.
♦ Pambourg in {DB31),
Panokonoke, Andr^ Joseph. —
Buchhändler in Lille. Stammvater der be-
rühmten Pariser Buchhändler-Familie (B),
geb. 4 700, Lille,
gest. 4753, Juli 17, Lille.
Elömensd'astronomie, 42", (Lille?) 1739. K16-
mens d'astronomie et de g^ographie, 2 vol.
4 2", Amsterd. 4 748. Amüsements mathömati-
ques, 4 749. — Philosophisches u. Historisches.
Pander, Christian Heinrich. —
Dr. Med. (Würzburg 1817). Begleitete 1820
als Naturforscher die russ. Gesandlschaft
nachBokhara, ward 4 822 Adjunetu. 1823
ordentl. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu Pe-
tersburg, erhielt aber f828 seine Enth»-
sung (RN),
geb. 4794, Juli it (A. St.), Riga.
Beiträge z. Geognosie d. ruM. Reichs, k^h-
tersb. 4 880. Beitr. z. Naturkunde aus d. Ott-
seeprovinzen Russlands; Zeitschr. imVenii
mit mehr. Dorpater Gelehrten , 0orpatim. !
— Zoologisches.
Panlzzonly A I o i s i o. — Jesuit ; nodi
nach d. Aufhebung d. Ordens Lehrer an
Collegium in Prato ; später in Rom lebend
(BEJ. \),
geb. 4729, Juni 4, Vicenza,
gest. 4 820, Aug. H, Rom.
Element! di geometria piaoa e di solidi, ei i
trigonometria, Firenze 4774.
Pankl (Pankel), Matthias. — JesoB,
Lehrer d. Philosophie am Collegium in iy
nau ; nach Aufhebung d. Ordens Prof. d.
Physik in Pressburg, 23 Jahre lang (BEJ^h
geb. 4740, Oszlop, Ungarn, .
gest. 4798, März23,
Compendium oeconomiae ruralis, 8**, Badii
4 790. Compend. institutionum physicaniB,
ni Pt., 8«», Posonii 4 794, edil. nov. 4711.
Pansner, Johann Heinrich Lo-
renz von. — Dr. Phil., erst Privaldocenl
an d. üniv. zu Jena, dann Privallehrer in
Petersburg, darauf, nachdem er an den Ver-
messungen zur Festsetzung der russisch-
chinesischen Gränze Theil genommen, Di-
rector d. Handelsschule in Petersburg bis
4 8 3 6, wo er sich als Privatmann nachseintf
Vaterstadt zurückzog. Staatsrath n. Mi^i-
d. Acad. d. Wiss. zu Petersburg fM.Ü) l^
(GA%^\) (Prgrm, Gymn. Arnstadt. 185JJ,
geb. 4 777, Mai 3, Arnstadt,
gest. 1851, MSrz22, Arnstadt.
Investigatio motuum et sonorura, qoibos it-
minae elasticae contremiscunt, Jenae 1891.
Der Pyrotelegraph, Ib. 4 804. Fraozösifcfc-
deutsches mineralog. Wörterbuch, 8®, Ib. ISM-
Reisebarometer, Petersb. 4808. Resultate d.
Untersuchungen über d. Hfirte u. d. specif.
Schv^ere d. Mineralien, 8«», Ib. 4 84 8. Vor«ach
einer deutl. Darstell, d. Methode» Distaoiea
durch d. Schall zu besUmmen, Ib. 4 842. B5-
hen d. Oerter über d. Meeresfläche im earop.
u. asiat. Russland, 8", Berlin 4 886. — Bota-
nisches.
Pannmy Jens Severin Nathanael.
Regimentschirurg erst bei der Bomholme'
Miliz, spUter beim holstein. Artillerie-Re-
giment; zuletzt Mitdirector vom Christians-
Pflegehaus in Eckernförde (EJ,
geb. 4792, Mai 26, Stege, Insel Möen
gest. 4 836, Jan. 20, Eckemförde.
Beskrivelse over Bomholm etc., Sle8vig48tl
(53
Pannm
Papin.
354
Panvm, PeterLudwig. — J)r.Med.
185«), Prof. (extr. <853, ord. 1857) d.
Iiysiologie an d. Univ. zu Kiel. Mitgl. d.
:dDigl. Dan. Gesellsch. d. Wiss. seit 4 859.
forfaer (1 815] Assistenzarzt am Almindelig-
lospital zu Kopenhagen und 4 848 Schiffs-
irzt auf d. Kriegsschiffe Geyser (Or),
geb. 4 8SO, Dec. i9, Rönne, auf Born-
holm.
)e forste Begyndelsesgrunde i Naturlaeren
)lc., 8^ Kiöbnb. 4 845. Oro Fibrioen i Almin-
leligbed og cm dens Coagulation iSardeles-
wd (iDaugural-Diss.), 8«, Ib. 4 854. Physiolog.
JotersachuDgen über d. Sehen mit zwei Au-
len, 4^ Kiel 4858. — Pbysiologisch-chemi-
iche Arbeiten in: Ugeskrift för Uger (4 848),
libliotbek f. LUger (4 850) und Tirohow't Ar-
rhiv f. patbolog. Anatomie u. Pbysiol. Bd. III
1. IV. Pbysikaliscb-physiolog. Arbeiten in :
Mfli't Archiv f. Ophthalmologie, Bd. V, Bi-
Miothek f. Uger (4859), Steenftrnp't Dansk
Maanedsskrift, 4 889. Ferner rein physiolog.,
aosograph. u. titiolog. Arbeiten.
PaoU, Pietro. — Prof. d. Mathematik
an d. Univ. zu Pisa. Studiendirector im
Grossherzogth. Toscana. Mitgl. d. Sog. Ital.
(Mm. Turm, Ser. 11, T. l),
geb. 4759 etwa, . . . Toscana,
gest. 4 839, Febr. 24, Pisa.*
Blementi di algebra, 3 vol. 4<' (mitSuppl.), Pisa
4794—4804. — Salla teoria dell' equazioni e
lulle Serie ricorrenti (Mem. di Mantova, 1, 4 795).
Soir eqaazioni a differenze finite e parziali
Km.Soc. Ital. II, 4 784). Süll' equazioni a dif-
Bze 6ntle (Ib. IV, 4 788). Ricerche sulle Se-
rie (Ib. id.). Della pressione di un corpo so-
pra ?ari puoti di an piano orizontale etc. (Ib.
VI, 4792). Riflessioni suIl' integrazione di quell'
eqouioni, le quali non soddisfanno alle eon-
diziooi d'integrabilitä (Ib. id.). Della integra-
xiooe deir equazione a differenze parziali finite
«d infinitesime (Ib. VIII, 4799). Sul problema
(iagli appoggi (Ib. IX. 4802). Nuova dimon-
i^ione di un teorema importante nella dot-
trioa dei numeri (Ib. id.). Süll' equazioni a
^isrenze parziali (Ib. X, 4803). Sul calcolo
Mie derivazioni (Ib. XIII. 4 807). Sulle os-
(ülazioni d*un corpo pendente da un filo esten-
^le (Ib. XVII, 484 5). Sopra l'equazioni pri-
■ttiveche soddisfanno all' equazioni differen-
tiili tra tre o un piü grau numero.di variabili
'Ib. Id.). Sopra gli integraü definiti (Ib. XX,
1118}. Sttir integrazione dell' equazione
^ id.). Sulf uso del calcolo delle differenze
^ite nella doUrina degli integraü definiti (Ib.
id.). Oputcula analtiyca, 4«^, Liburn. 4780.
'ptCl939, lUn..(<?.24).
Paoliy Domenico. — Graf, Privat-
ttiDo, Mitgl. d. Aead. zu Padua (CtJ,
geb. 4783» Juli 43, Pesaro.
Ptf feidorff, HaBdwSrlerbttch II.
Lettera sul moto inteslino dei solidi, Pesaro
4 847. Mem. prima e seconda sul moto inte-
stino dei solidi, Ib. 4 84 9. Mem. sulla traspi-
razione polmonare dei solidi, Ib. 4 829. Ri-
cerche sul moto molecolare dei solidi, Ib. 4 825.
Del sollevamento e avvallamento di alcuni ter-
reni, Ib. 4 888. Fatti per servire alla storia de'
mutamenti avveouti sulla Costa d'Italia da Ra-
venna ad Ancona, Firenze 4 842.
Papa^ Giuseppe dei. — Prof. erst
d. Logik, dann d. Medicin an d. Univ. zu
Pisa. Lehrer des Prinzen u. nachherigen
Cardinais Francesco Maria de Medici
(JJ (ZJ,
geb. 4 6i9 Empoli,
gest. 4135, MSrz 4 3, Florenz.
Lettera al Sign. F. Bedi intorno alla natura del
caldo e del freddo, 4**, Firenze 4674. Lettera.
al Sign. F. Bedi, nella quale si discorre se il
fuoco e la luce siena una causa medesima. 8®,
Ib. 4 675. Lettera della natura dell' umido e del
secco, 4^ Ib. 4 684. — Medicinisches.
Papaolno de Antonio, s. A n t o n i o.
Pape, Karl Ferdinand. — Obser-
vator an d. Sternwarte zu Altona seit Sept.
4 856; vorher Galculator für d. dänische
Gradmessung (Or),
geb. 4 834, Jan. I, Verden.
Untersuchung über d. Erscheinungen d. gross.
Cometen von 4 858 (Astr. Nachr. XLIX, 4 859).
Viele Beobb. u. Berechn. von Cometen u. klei-
nen Planeten ; ebendaselbst von Bd. XL an ;
auch Berechn. kl. Planeten in Eneke't Jahrb.
Pape, 8. Papius.
PaplUon de la FerM, Denis
Pierre Jean. — Intendant des Menüs-
Plaisirs du Roi. Reicher Dilettant d. Astro-
nomie in Paris (Q) (LB),
geb. 1727, .... Chälons-sur-Marne,
gest. 4 794, Juli 7, Paris.*
Systeme de Oopemio ou Abrögö de l'astrono-
nomie, fol., Paris 4 783. Lebens ölömentaires
de mathämatiques etc., 2 vol. 8**, Ib. 4 784. —
Errichtete auf dem H6tel des Menus-Plaisirs
du Roi eine Sternwarte.
* OuUlotinirt
Papln, Denis. — Dr. Med. Anfangs
als Arzt und als Gehülfe von Huyghens
in Paris lebend, verliess er es, weil Cal-
vinist, im J. 4 680 und arbeitete bis 4 68 4
bei Robert Boy le in London, ging dann
zu Sarotti nach Venedig, kehrte indess
4 684 nach London zurück und verweilte
daselbst bis 4 688, wo er vom Landgrafen
Karl von Hessen die Professur d. Mathe-
matik u. Physik in Marburg annahm, die er
bis 4 707 bekleidete. Seine weiteren Schick-
sale unbekannt. Mitgl. d. Roy. Society (B)
23
S55
Papim
(A) (St) (HPP.yill) (SaviettseseeriU,par
Bannister, 8°, Blois I8i7;,
geb. <6i7, Aug. II, Olois,
gesl. 471 i etwa, . . . Deutschland.*
EtpSrienceada vnide, avec ta deacrtpiion des
machuiM gervantb les faire, t°, Pari« (fi7t.
A new digestor or engine for softing bones,
conteining the descriptioD of its make and uae
In kookery, voyegeg at sea, conFecIionary,
msking of drincks, cbyniiatry and dytng, t",
I.ond. 1SS1 (Darin d. ErRndung d. Paploia-
Diachen Topfen), franzötiscb, ii', Paris
tesl u. Amsterd. 1888. A conlinualion of the
new digestor of bnnes etc.. t", Lond 4687.
AuRmenla qiisedam et e^perimentn nova circa
anlljam pneumaticam, facta partim in Annlia.
partim in Ilalia, 4°, Ib. 1887 (Auch Act. Eru-
dil. 1887. — Darin d. ErBndungd. Teller«
der Luflpumpe). Diia. matbemetlca de ma-
theseoa objecto, divisione, modo veraandi
circ^objectum «c ßne, t°, Marp. t88>. Re-
cuaRde diverses piäces loucbant quelques
nouvellea (nacbines, 11°, Cassel16S3, Ittei-
niscb, 8°. Marp. (89S. ManiSra pour lever
l'esu parta force du feu, S>, Cassel 170T, la-
teiii., 8°, Fancof. 1707. — Pneamatieal experl-
menta nisde witb the ajr-pump ; müBnjghtat
(Phil. Tr. 1875 et 76, drei AufsUtze). Descrip-
tion of a aipbon performing Ihe aame Ibings
as tbe sipbo wirlembergicus (Ib. 168G]. Ob-
servation on 8 French psperconcerniaga per-
petual molion [Ib. id.). An accouat of an e;i-
periment, sbewa before Ihe Roy. Society, of
shooting by Ibe rarefacUoo of air (Ib. 1888).
SoiDB furlber remarks on the instrunenl pro-
posed by an enonymousFreach eutbor, foref-
fecllng a pcrpelual motion (Ib. id.). Ademon-
stralion of the velocily wherewilh the air ru-
shes into an eihausted receiver [[b. id.]. An-
gwer to several objectiana made by Ur. Rnii
analnsl his engine for raJsing waler by tbe ra-
refacUon of (be air (Ib. faS7}. Part ota lelter
concerning an improvement of tbo Hessian
bellows (Ib. 170S1. — Lettre oontenant une
o^pörience nouvefle fortcurieuae falte b Ve-
nise Bvec la macbine du vuide (Jotirn. d, Sav.
last). Expärieace singuliäre concernaot l'a-
grioullure (Ib. 1889). Baromilre insensible
sux variations de la lemp^rature obtenu en
eiiuranl d'air le vif-argeut ; l'ambre ue perd
pas dans le vuide se vertu altrective (Ib. id.).
~ loveoLa riovn bydragogica [Act. Erudit.
16S6). De novo pulveria pyrii usu [Ib. 1688).
De usu tuborum praegrandium ad propagan-
dam in longinquum vim niolricem fluviorum
(Ib. id.). Descrjptio torcularis oojusdam (Ib.
1689). Ue grevitatis causa el proprietalibus
observalionea (Ib. id.). Examen machinae
D. Perrault (Ib. id.). Rotalilis suctor et prcs-
sor haasiacus [Ib. id. — Der wahre Erlindor
disserCentrirugal-Wassermascbioe soll, nach
I. G. Btegmum, der Gouverneur von Cassel,
Broitrup von BoliiTt sein). Observeliones in
in J. B, appendicein tertiam ad perpelitum
mobile (Ib. id.). De instrumantis ad QamniBm
sub aqua conservaadam (Ib. id.), Nova me~
tliodua ad vires inotrices levi pretio couiparsn-
Pora da P1uu|Jm.
das (Ib. itVO). Eiamm ilpfaonis Wart
gici (Ib. id.), Uecbanicoruin de viribi
tricibua sentealie, esserla adveraus S. I
ultU objecliones [Ib. 1801). Observ
quaedarn circa materiaB ad hydrauliei
cUnles [Ib. id.)". — Erbaute n07ein I
boot, mit dem er auf der Fulda vonCasi
Munden fuhr, wo es ihm von den Sc
aus Neid zertrümmert ward (UFP. VIll
' WihrKbelnllch IWFF.VUl). «adcm lul
ET nuh Prukrtieh iurBck|«kiihi
til l.t, cU
Paplas |Pape), Jobann. — Dr
Prof. d. Philosophie folgweise an dei
zu Heidelberg, Tübingen u. Königsbe
geb. 1558, Juli I B, Iphoven,Fr
gest. f 61!, Apr. 1 4, Königsberg
De Diedicamenlorum praepa ratio nibui
rnm causis tractatus. In quo Bpilon»
artis cbimicae, quae lila est mlnistn i
nae, et Judicintn de pharmacopoea (tn
conlineiur, 4', Vtteb. tSIl. — Medicli
Papka, Jeremias. — Prof.
Halheroalik an d, Univ. lu Grelfswal
(731, Hagisler seit 1699 (A),
geb. 1671, Aug. 9, Greifswald,
gest. 4736
De pbaenomeDls quibnsdsm coelMtiti
Orypbisw. 4701. De visionis oeconen
Ib. 1701, De veotit In etmusphaera,
1703. De arcbitectura militari, 4*, It
Catculus iDSttntis Mercurii cum Sole c
sus, i", ib. 4707, De conjunctionibus
tarum et conjuaclione Mercurii cum S
Ib. IT10. De Luna nil proprii luminis h
4°, Ib, 1711. De effluviis corporum
lium ex atomorum doclrina, Ib. 1718
nulla phaenomena corporis luneris, It
Pappos> — Griechischer Hatl
ker aus Alexandrien, am Ende des
Jahrhunderts lebend fMt) (Bj (BD),
Schrieb MaSijfiartxnl ^'wityiuyat
malicae Collecllones) in s Büchern,
nen F. Commaadlno die letzlen sechs
teinische übersetzte, fol., Pesaro IS
loßns I8G0). Spater gab Wallii berau)
meatum llbri U mathematicae collectii
Oxon. 1688. — Nach Xontaela (I, i
Pappoi schon den Salz aufgefunden, d
gewöhnlich den G u I d i n'schen nennt
Para da Ph»qja8, Franko
Jesuit, Lehrer in den ColU-gien zu Hi
Grenobleu,Besan;an, Nach Aufheb
Ordens in Paris lebend (BEJ. VJ,
Paracelsiu
Pardies.
358
Kb. 1794, Jao. 45, Scbloss Phanjas,
in Champsaur,
est. 1797, Mai . .,
rle dios te^s sensibles ou Cours complet
ifiiqiie spteolative expörimentale systö-
ine et gtem^triqae, 4 vol. 8^ Paris4 77S.
dpes da eaicul et de la gdomötrie etc.,
b. I77S. ^lömeos de physiqoe etc., %*",
1S4 . Thteiie des noavelles döcouverles
Bare de phytiqae et de chimie, 8®, Ib. 1 786.
bilosopliisches.
^mrwM^HmuM (Philippus Aureolus
'acelsus Theopbrastus Bombast
iHoheDbeim)*. — Nachdem er an
D Jahre als Arzt and »fahrender Schülera
lieniisty Nativitätssteller, Schatzgräber
r.) einen grossen Tbeil von Europa und
nX das Morgenland durchzogen, Lehrer
Arzeoeikanst an d. Univ. zu Basel von
16 bis etwa 4 5S8 ; dann wieder im El-
B, in Schwaben, Bayern, Mähren, Böh-
D, Gestenreich umherschweifend, meist
er der Hefe des Volks lebend und der
mksacht stark ergeben, bis er endlich
Salzburg im Stephanshospital verschied
tu) (Rixner a. Siber, Leben berühmter
ftiker, IJ,
geb. 1493, Dec. 17, Maria Einsicdeln,
Cant. Schwyz,
gest. 1541, Sept. 24, Salzburg.
t seine Scbriften, deren Zahl sich auf 864
laufen soll, meistens deutsch geschrieben
d im Manoscript verkauft. Viele derselben
d von seinen Anhängern ins Lateinische
«seist und zum Druck befördert worden.
MBa (Gescb. d. Chem. I, 240) zählt deren
I sttL Sie sind mehrfach gesammelt, von
■■NT, 40 vol. 4^ Basel 4 589— 9i, Frankf.
•8; 8 vol. fol., Strassb. 4605 ; von F. Fetis-
i: Opera omnia medico-chemico-chirurgi-
, 8 vol. foL, Genev. 4 658; 41 vol. 8^ Basti.
71; 4t vol. 4^ Francof. 4608. — Über seine
•aiscben Verdienste siehe Omelin't Gesch.
Cbem. 1, t08, Xopp's Gesch. d. Chem. I, 95,
Uist. delaCbim. II, 44.
Vater, Wilh. Bombast, war ein natürlicher
▼on Otory Bombast Ton Hohenheim,
des Jobanniterordens.
9mtmiSälf Giovanni. — Graf, ver-
(gender Privatmann zu Reggio (Lombar-
i). In früherer Zeit Lehrer d. Geometrie
GeodSsie am Lyceum daselbst, auch
igistratspersoD. Mitgl. d. Soc. Italiana
m. Soc. ItaL XXn, pt. U),
geb. 1760, Nov. 19, Reggio, Lomb.,
gest. 1826, Aug. 25, Reggio.
imeoti di algebra e geometria ad uso del Li-
), 4790. Rieerche sopra la vibrazione delle
line eiasUche (Mem. Istit. Nat. I, pt. II»
6). Dil giro di QU nomero qoalunque di
cose assoggettate a continue permutazioni di-
pendenti da leggi uniformi (Mem. Soc. Ital.
XVIII, 4 880).
Paraveyi Charles Hippolyte de.
— Ingenieur des ponls-et-chaussees und
als solcher folgweise in Mons, Brüssel, Gent,
Arles, Oslende, Clermont u. a. 0. beschUf-
tigt; seit 4 848 pen^ionirt. Von 4816 bis
4 822 Unter-Inspector d. polytechn. Schule
in Paris (VD) (BBA) (QC),
geb. 4787, Sept. 25, Fumay, Dep. Ar-
dennes.
Apercu des Mörooires sur l'origine de la
8ph6re et sur Tage des zodiaques ^gyptiens,
8°, Paris 4 824. Nouv. considörations sur le
planisphöre de Dendära etc., 8**, Ib. 4 822. Es-
sai sur l'origine uniquo et hi^roglypbique des
chiffres et des lettres de tous las peuples, 8^
Ib. 4826. Pau, les Pyrön^es et la vall(^e d'Os-
sau, 8°, Ib. 4 847. — Essai sur queIque»*zo-
diaques apportös des Indes (Anual. de Philo-
sophie chr6tienne, 4 833, Dec). Astronomie
ancienne et ^yplienne, et astronomie chez les
Japonais et les Chinois (Ib. id.). — Sehr viele
Aufsätze in den Compt. rend. d. Pariser Acad.,
enthaltend vorzüglich astronom. u. nalurhist.
Nachrichten aus chines. Werken, z. B. : Sur
une comdte observ^e ä Tooquin le 8 Mars 4 668
(T. IV, 4 887). Sur deux clepsydres dont la
figure se trouve dans d'anciens ouvrages chi-
nois (X, 4 840). Sur r^poque tres-recuiüe de
Tinveotion de la poudre de guerre et des ca-
nons (Ih. XXX, 4 850). Etc. — Fernere Auf-
sätze in der Universiti^ catholique, 4 850—57.
de ParoleuZy s. Deparcieux.
PardleSy IgnaceGaston. — Jesuit,
Lehrer d. allen Sprachen und darauf d.
Mathematik u. Physik am Collegium zu Pau,
zuletzt, kurz vor seinem Tode, Prof. d. Rhe-
torik am College Louis-le-Grand in Paris
(B) (J) (BEJ) (SBJ),
geb. 1636, Pau,*
gest. 4 673, Apr. 22, Paris.
Horologium thaumanticum duplex, 4^, Paris
4 662. Diss. de motu et natura comelarum, 8**,
Bordeaux 4 665. Discours du mouvement lo-
cal, 42^ Paris 4 670 et 4 678. El^meos de g6o-
m^trie, 42°, Ib. 4674. Discours de la connais-
sance des b6tes, ayec une table nouvelle pour
Tintelligence des Elömens de göomdlrie selon
Enolide, 4 2^ Ib. 4 672. La statique ou la scienco
des forces mouvantes, 42^ Ib. 4 673. Descrip-
tion et explication de deux machines propres ä
faire des cadrans avec une grande facililö,
Ib. 4 673, 8"'«ädit.4 689. Tabulaeuranographi-
cae, Ib. 4673 — 74. Globi coelestis in tabula
plana redacli descriptio, fol.. Ib. 4 675. —
Oeuvres de mathämatiques, 4 2^ Lyon 4 709,
4 725. — T^o letters containing some animad-
versions upon I. Kewton't tbeory of light (Phil.
Tr. 4 672 — wo auch Kewton't Antwort).
*feb. 163S,...(^<.1).
23*
359
Parea
PariB.
m
Parea, Carlo. — General-Director d.
öffentl. ßautcii iu d. Lo^ibardei (BL l\X\J,
geb
gest. I83i, Juli 18, Mailand.
Sulla navigazione interna del Milanese (Nuov.
Raccolta de Aulori che trattanno del molo deil'
acque,.T. IV, ^824).
Parent (Parran), A d t o i n e. — Jesait,
Lehrer d. Humaniora (wo? nicht angege-
ben) (BEJ. \),
geb. 1587 etwa, . . Nevers,*
gest. <6B0, Oet. 24, Bourges, Berry.
La musique speculative et pratique, 4°, Pa-
ris 1639.
• Ntmes iSBJ),
Parenty Antoine. — Privatlchrer d.
Mathematik, namentlich d. Befestigungs-
kunst, in Paris. Seit 1699 Mitgl. (eigent-
lich' nur £lSve) d. Acad. d. Wiss. daselbst
(Mem.Par.MiQJ,
geb. 4 666, Sept. 16, Paris,
gest. 1716, Sept. 26, Paris.*
Elömens de möcanique et de physique, oü
Ton donne göom^lriquement les prineipes du
choc et des öquilibres entre toates sortes de
Corps, avec rexplication naturelle des ma-
chines fundamentales, Paris 4 74 2. Recherches
de mathömaliques et de physique, 8 vol. 4 2*»,
Ib. 1713. Arilhmätique thäorico-pratique en sa
plus grande perfeclion, 8°, Ib. 1714. — D6ler-
mination du temps auquel le mouvement du
Soleil en longitude est ^gal ä son mouvement
en ascension droite (M6m. Per. 1704). Nouv.
stalique avec froUemens et sans frotlemens
etc. ; drei Abhandll. (Ib. id.). Sur la plus
grande perfection possible des machines (Ib.
id.). Expöriencespour connoUre la räsistance
des bois de chöne et de sapin (Ib. id ). Des
räsistances des poutres par rapport ä leur Ion-
gueurs ou poriges et ä leur dimenslons et si-
tuatioos etc. (Ib. 1708). Du plan sur lequel
un Corps descondant fait sur chaque partie
des impressions qui sont en raison räciproque
des temps qu'il emploie ä les parcourir (Ib.
id.). Trouver les solides quelconques ^gaux
en surface courbe et en soliditö avec une m^me
sphöre (Ib. 1709). Des points de rupture des
figures, de la maniöre de les rappeller ä leur
tangentes; d'en däduire Celles qui sont par-
tout d'une rösistance ^gale etc. (Ib. 1710). —
Verschiedene kleinere Mittheilungen an die
Academie, z. B. : Impossibilitö du mouvement
perp6tuel (M6m. Par. bist. 1699). Mani^re de
iailler les meules pour des verres hyperbo-
liques et en g6n6ral de tourner tous les co-
noides (Ib. bist. 1 702). Nouv. m^thode de pren-
dre les hauteurs en mer avec une montre or-
dinaire et sans le secours d'aucun autre in-
struhient (Ib. bist. 1703). Nouv. propri^tä de
la cyclojde (Ib. bist. 1708). L'air n'a point de
ressort (Ib. id.). — D<^termination de la Situa-
tion, en laquelle toute machine compos^e de
poids finis solides ou liquides doit demeurer
en repos (Journ. d. Sav. 4 700, Juio). Dömoi-
stration metapbysico-g^omötriqae dunittei
de Gopemic etc. (ib. 1701, Jaov.). ConjMtofi
sur la pesanteur et les autres veitps synpi-
tiques et sur la vertu elastique (Ib. Id., Fevr.).
D^monstrat. de XIII thöor^mes de M
centrifuge proposös par Mr. Hngheiii dtttS
traitd de la pendule etc. (Ib. id., Mai). — U
Situation de roeil, qui donne les repr^nl»-
tions des parties ögales de la sphöre (M^OLdi
Trevoux, 1712, Juli). Soiutioq d'ap probltal
g6ndral de perspective (Ib. 4712, Oct.j. Um
proportions, des figuresetdu nombre de« aUai
des moulins ä vent verticaux, propre kaig*
menter la force etc. (Ib. 1712, Dec). lU^flü-
xions nouv. de dämonstrations sur les H^
d'alliage et sur les fausses positions (Ib. 171V
Fevr.). Premier probläme de la manoeani
des vaisseaux (Ib. 1714, Janv.). Mani6redi
r6soudre les. questions qui dependent de li
vertu centrifuge etc. (Ib. id., Juin). Rota-
tion de trois probl^mes cöl^bres tent^ par Mr.
Bemonlli dans son essai d'une nouv. tb^rli
de la manoeuvre (Ib. 4715, Mai). Sur lesti-
ches du soleil et de la lune (Ib. 4 716, Jaov.).
m
* An den Blattern.
Paris (Parisius), s. Matthaeus.
Parlfl 9 Claude. — Opticus in Paris
geb. 4 703, . . . Chailldt bei Paris,
gest. 4 763, .. . Paris.
Berühmt wegen seiner Fernröhre a. Spiegel-
teleskope.
Paris, John Ayrton. — Dr. Med. o.
Jur. Erst Arzt am Westmioster-Hospital in
London (1809 — 4 3), dann Arzt zu Peo-
zance in Cornwall bis 4 8 47 und seitdem
Arzt in London. Mitgl. d. Roy. Society seit
4 821, Mitgl. u. seit 4844 Präsident d. Col-
lege of Physicians daselbst (Pharmaceui-
Journ, and Transact XVI, 4 857; (KEC)
(AAh
geb. 4 785, Aug. 7, Cambridge,
gest. 4 866, Dec. 24, London.*
Pharmacologia etc. together with the bistorv
of medicinal substances, 8**, Lond. 181S, 5**
edit. 2 vol. 8», Ib. 1828. Life of Sir Humphry
Davy, 8°, Ib. 1881. — On a recent formalioa
of Sandstone occurring in various parts of the
Nortbcoast of Cornwall (Tr. of the Roy. GeoU
Soc. of Cornwall, I, 1818. — einer Gesellsch.,
deren Mitstifter er war). On accidents which
occur in the mines of Cornwall in consequence
of premature explosion of gunpowder in blast*
ing rocks, and on the methods te be adopted
for preventing it (Ib. id.). Obss. oo the geolo-
gical struclure of Cornwall (Ib. id.). — On the
artificial formation of rock (Quart. Journ. ol
Sc. VI, 1819). On white arsenic (Ib. id.). — •
F. soll den Thaumatrop erfunden haben
(Brewiter, Journ. of Science, IV, 4896).
♦ ye«t. 1857, Juni 24 {Ahttr, IT).
PariA
ill, R . . . — Reicher Kaufmann in
, später, nachdem er die Herr-
aftenberg in Böhmen gekauft, Ba-
inftenberg (JUJ (OrJ,
mi, Febr. 13, Hamburg,
IS5S, Sept. !, Senftenberg.
) sich ums Jibr 1 8t* zu Senflenberg
mit Instrumeot«!) versebene Stero-
be Krail, Astr. Nachr. XXIII. S. liS),
er er Ironan [siehe Uiesenj als Ob-
lostellle.
:, Mungo, — Erst Wundarit zu
1 Schollland, dann Hüifswundarzt
1 Ostindienfahrer, mil welchem er
! bis <793 eine Reise nach Suma-
le; tral darauf in Dienst der Afri-
cJalion und machte auf deren Ko-
1 der Factorei Pisania am Gambia
i Reisen in das Innere von Afrika
S bis 1797 und im J. I80S, auf
etzleren er seinen Tod fand (EECJ
1771, Sept. 10, Powlshiets bei
Selkirk,
<80S, Ausgangs; auf dem Niger.
I Ihe interior diiithcts ol Africa per-
c. in Itie years 1 TBS, BS and BT ; wilh
ÜK elc. by Major BannsU, t°, Lond.
ibcb, Hamb, I7S9). The Journal of
lo tbe inlerior of Africa in the year
; wilhanaccountorhislire, t°, Ib.
lisch, SoDdersbaoseo <817). — Ich*
;M, Samuel. — Erst Inhaber
ibibtiolbek u. SchriAsteller (haupt-
theologischer) zu Slourbridge in
irsbire, dann Seifensieder zu SlO-
-Trent von 1793 bis 1803, wo er
technischer Chemiker in London
SS (Quart. Journ. of Science, Xeu)
V,
176t, Mai t6, Slourbridge,
1815, Dec. 33, London.
Jical catachiann, 8°, Lond. 1806, 1l">
■ ; oew edit. by W. fiukar, 8°, Ib,
a rudimeols of cbemistry, Ib. *810,
48 . . Chemical essaya on variuus
prioctpally relaling to Ibe arts and
ires, i Yol. <»", ib. 4815. — On the
fwine; and on tbe detecliOD af an
imitled by TaaqtMlin reapecling the
'avity ardilule sutphuric acid (Quart.
Sc. I, 1816). A descriplive Bccannt
Bmpioa'i Laboratory at Chellenbam,
eperalioD of (he Chelleobam's salls ;
imicnl aoatysis of tbe waten wbence
)roduced ; mit W. T. Brande [Ib. Hl,
»acriplion o! the processea used in
ifacture of tin-plale [Ib. VIII, 18101.
uplaymant o( common Salt for the
pnrposes of agricultare (Ib. X, 1811). Aoa-
lyaia of some romaa colns (Ib. XXI, 1836).—
On DltricaciddUloth, Pbil. Ueg. XLVJ, I8is).
Josiah, — Civil-Ingenieur,
besonders ■Draining-Engineer« im J. 1 846
beim lORice of Woods and Forests« und
im J. 1 856 beim vOfEce ofWorks« zu Lon-
don (KECJ,
geb. 1793, . . . Warwick.
Aufsätze In d. Transact. of the Institution of
Civil EngiDeers, 1839— tl [Od steam engine.
Oo steam boilers. On the percuaslve action ot
steam. Blc] uod im Journ. of tbe Roy. Agri-
calt. Society of England, vol. V et VII, 1848
[Essays od the pbilosophy and art at land
drainage. On climate, soils etc.).
ParkiDSon, Thomas. — Dr. TbeoL,
Archidiaconus von Leicester, Kanzler der
Diöceae von ehester, PrBbendar von St.
Pauls und Pfarrer [Reclor] von Kegworth
in Leicestershire. Hitgl. d. Royal Society
(An.R.i8iOJ,
geb. 1745, Juni 14, Kirkham in the
Fylde.Lancash.,
gest. 1830, Nov. 13, Kegworth.
System ot machanics etc., t", London 1787.
System of roechBoics and bydrostatics etc.,
4°, Ib. 1798. — Siebe Ljfm*.
Parmenldei. — Philosoph aus Elea in
Gross- Griechenland, Schüler des Xeno-
phanes.blühteum 450 vor Christus, ver-
kehrte mit Sokrates zu Athen (»t) (Wd).
Betrachtete die Erde schon als Kugel, und
liess sie in der Uitte des Weltalls schweben,
theilte sie in Zonen und behauptete, aar die
gemässigten würen bewohnbar. Lehrte zuerst,
dass Hesperus nnd Luciter ein uod derselbe
Stern (Venua) seien.
Parmentler, Antoine Augustin.
— Pharmaceut, erst in seiner Vaterstadt,
dann in Paris; während des siebenjährigen
Krieges Peldapolhoker bei der französ. Ar-
mee in Deutschland (wobei er den Nutzen
der KartoCfel kennen lernte), dann Hülfs-
apolheker beim Hotel des Invalides in Pa-
ris (1763—69); spläter Prof. d. Oekono-
mie u. Agronomie an d. Cen tratsch ule und
zuletzt General-Inepoclor d. Uedicinalwe-
sens. Mitgl. d. Instituts seit 1796 (DC)
(BS) (BM) (&e\si Eloge v.Cuvier) (OetI),
geb. 1737, Apr. 17, Hontdidier,*
gest. 1813, Dec. 17, Paris."
Examen chimique da Ib pomme de lerre, lt°,
Paris 1 TT). Cbimle bydrsulique, per le Comle
da la Oaraya, nouv. edit. avec des notes, 11°,
Ib. 17TS. Avis etc. sur la manläre de faire le
pain, 8°, Ib. 1777 eil 7B4. Obss. sur las fosses
d'ilsancfl etc., 8°, Ib. 1 77S. Le parfail bau-
303 Paroletti —
laogerelc., 8", Ib. 1778. Bxperiencu et rd-
fleiiong relatives k l'analygB du bJ« et des la-
rlnes, B>, Ib. IT7B. Traitä de la chalaljjne, 8°,
Ib. 1780, Recherche! sur les väg^taux nour^
rUsanaolc, 8°, Ih, 1784. y^thode facile de
ooaaerver k peu de Trais les greins el les fa-
rine«, 41', Ib. 1 7HS. Instrucliou aur les moyens
de lupptäer ä la disette dea roarrages elc, S°,
Ib. 1785, Le ma'is ou bld de Turquie eppräcl«
sous louB sex rapports, 8°, Bordeaui 4TgS,
Paria 1811. M^m. sur lea avanlagas du com-
nercedMgraJnaet des Tariaes, 8°, PsrisnBs,
Disi, sur Ia oalure des eaui de la Seine etc.,
Ib. 178T. Inttruct. sur la conservation et les
usages d« la pomme de terra, 8", Ib. 1787,
TralliJ aur la culture et les nsages des pommes
d« terre, de la patale et du lopinambour, 8°,
Ib. 1 HB. ^conomie rurale et domeslique. 8 vol.
11°, Ib. 1790, Pr^cis d'expäriences et obser-
vatlons sur les difT^rentes espdces de iait elc, ;
mit Dejeiut, 4°, Slrasb. I7sa, 8°, Strasb. et
Paris 1 T0S. D«terminer etc, qu'elle est la na-
Iure des alt^rations que le sang äprouve dans
les maladies ioHammaloires elc. ; mil Dem-
selben, <", Paris 1794, Rapport aa minislre
etc. sur la substitulioD de l'orge mondä au riz
etc., 8", Ib. Ad X. Code pbarmaceutique k
ruBSKe des bospicea civils elc, B°, Ib. An X,
Ib, 4SD8, Ib. 1807 el Ib. I8H Rapports au
' minislre etc. sur les soupes de lägumes, dites
ä la Somford etc., 8", Ib. 180t. L'art de faire
les esux-de-vie et vinalgres, S* Ib, 4S0S, Ib.
1819. Insirucl. sur les sirops et conserves de
raisio destin^s h remplacer le Sucre, 8*, Ib.
4 808, Ib. 4 809. Ib. 4 84 4. Apercu des räsultaU
obtenas de la fabricstion des sirops et des
conserves de reisin dans le cours des ann^es
181 D et 4B4 4 etc., 8°, Ib. 4 811, Nouv, aper^u
des resultats etc., 8°, Ib. IS4S Inslruct. pra-
litjue sur la composilioo . la pn^parstion el
I'emplui des soupes au\ lägumes, dites ä la
Bunford, 8«, Ib. 4 811. Pormulaire pbarma-
ceutique b l'usage des büpilaut mililaires, 8°,
Ib. 4811. — Sur la nsture el la mani^re d'sgir
das engrais (Ann. chim. XI, 4791|. Rapport
sur la colte-rorle des os, proposfre par Ur.
eraBK; milFeUetlar jlb. XIII, 47S1J. R«ne-
xtuns sur l'oxigtne considt^rti comme mMi-
cament |lb. XXXHl, 1800]. Sur les vins m«-
dicioaux (Ib. XXXV. 4800 et XXXtX, 4804|.
Sur la dariflcalion (Ib. XXXIX, 4804). Snr le
Sucre de bellerave «Ib. XLIl, 1801). Sur les
eMrails des v«getBu\ {Ib, XLIII, 1801). Sur
la compoüition el I'usage du chocolat (Ib. XLV,
1803). Sur plusieurs pn^parations pbarma-
i-euliqnes (Ib, XLVII, IHOIj. Sur les caulba-
rides el las vesicalaires(lb, id.). Sur les tein-
lures alcooliques etc. (Ib. L, ISO«]. Sur les
planies el le duvet des oiseaui doniesiiques
(Ib. LI. 180i). Sur le Collage et la clahticB-
lioD des vins ;lb. id.). Du pldtre coasiderä
comme engrais (Ib. Llll, 4S0S). Examen cbi-
mique et pharmaceul. des produils du raisin
non fermente ,Ib. id.). Sur la pröparation de
I'oxide rouge de meri:are par l'acide nitrique
{Ib. LIV, ISOS). Htm. surla coaserve du rai-
sin et son application k la cuve en lermenla-
tioo ilb. LXVII el LXVUI, ISIBi LXX, 1809
FUTOt.
3(1
et LXXIV, 1S10). Uäm. nir Im «IWidtli
mallAre sucraate (Ib. LXXV, 18t0). Ssr I«
diff^rens moyens de muler la jus de nttla ■•
sortir du pressoir (Ib. LXXVI, 4iU; iweiiV^
handll,). Nolice bislorique el ehrooologlqii
de le tnaliire suoranle (Ib. LXXX, 1SH).
■ni>-i"i,A"s..-(«l(*-
- pH. ii'i4, Dec. i; lA) iai rtiKh.
Paroletti, Victor Modeste de. —
Cbflvalier, Dr. Jur. Im J. 1799 Geixrd-
Secrelär der provisorischen Regierong i|
Piemont, dann Uitgl. d. Consulta (I8H)
u.d. Commissioneieculive daselbst (IStt).
Von 1807 bis ISMals Depulirterdes U-
partem. du Po Mitgl. d. geselzgebendn
Corps in Frankreich. Nach der RetUim-
lion als Privatmann bis l8tS inParitl^
bend, wo er nach Turin zurückkehrte. Hil^
d, Acad. d. Wiss, daselbst fBCJ (BS).
geb. 1765, . . . Turin, •
gast, 4 831, . , . Turin.
Recherches sur l'influence que la Igmlfere ai-
ercesurlepropegetionduBon (Journ.depkfL
LXVIII, 1 80B ; — auch mraich, Paris 4 8li}. Ds
rutilitä de la melasse dans le coulage des mh
lauT. 4°, Paris 180S. ~ HistoriBCbes, Arcbl»-
logisches
•rb-i
■ !«■
Parpart, A... von. — Gatsbesitnr '
zu Storius bei Culm in WeslpreusseD (JO),
geb.1806, Kov.l3,Doai9neAltbiiiMB
bei Culm.
Bericht an die Acad. d. Wiss. zu Berlin Bte
die auf d. Sternwarte zu Storlua (seiner Prl-
valsteru warte) wahrend d. SonutuBosterwis
vom 18. Juli 4 881 angestelltea astraaoni. a.
meleoralog, Beobscbtungen, 8°, CdIoi Itll;
auch AslroD, Nachr. XXXJV..
Parraa, s. Parenl.
Parret, Christoph Friedrich.—
Dr. Phil. Von 1771 bis 1781 HausMinr
in StuUgarl und anderen Orteo, dann Do*
Cent und I78S Prof. extr. d. nülosophi«
an d. Cniv. zu Erlangen bis 1801, dmof
Geheim. Secretär d. Herzogs t. Würlem-
berg in Stuttgart, 1801 SlabsamUuann ifl
SchmiedeTeld u. Kanzleiralh zu Obersoni-
heim; spller Oberamtmann m Xarbacb;
zuletzt pensioniri (FE) (Or),
geb. 1751, Juli 18, Hömpelgard,*
gest. <8<t, Febr. 19, Stuttgart.
Diss. III physicae de aqua, 4>, Erlang. IT>I
— 83. Anwrnd. d. vornehmsten Theile d. lla-
themstik, Arilbmelik. Algeber, Geometrie,
TrigoDomelrie auF alleiley im menscbl. Lebea
vorkommende Falle usw., 1 Bde. t'. Ib. 17n.
Prgrro. de vi a^ris elastica, nee non ejus gn-
Titale nolabilioribus suffulla experimeotis, t*.
Ib. 1 7». Becueil de diverses pitees choisies,
Parrot.
366
aite de la pbysique» möcanique, göo-
•atronomie et architecture civile, de
naturelle, de la politique etc., S vol.
788—84. Versuch einer Tollständ.
leit. in die mathematisch-physische
Erdkunde, 8^ Bayreuth 4 79S. Neue
. u. gemeinfaasl. Einleit. in d. math.-
ronomieu. Geographie, 8**, Hof 1797.
. theoret.-pract. Rechenkunst usw.,
uth 4797. — Kameralistisches.
Uiftrd im Jetsifen D^p. de Doubf, cUmalt wür-
fiaeh. — geb. JoU 27 (JT. 11).
•ot, Georg Friedrich. — Bru-
Vorigen. Dr. Phil. (4 801) u. Med.
Von 1785 bis 1788 Hauslehrer
afen d'H^ricy in der Normandie,
brer d. Mathematik foigweise in
e u. OSenbach, darauf, nachdem
nach Livland gegangen und be-
ecrelär d. Ökon. Gesellschaft da-
jworden, Prof. ord. d. Physik an
zu Dorpat von 1800 bis 1826;
erilirt und in Petersburg als or-
tgl. d. Acad. d. Wiss. lebend, von
er 18 40 als Ehrenmitglied aus-
HNJ (Dmkschr, z. Jubelfest d. Univ.
1767, Juli 15, Mömpelgard,
1852, Juli 8(A.St.), Helsingfors.*
u. pract. Anweis. z. Verwandl. einer
. von Licht in eins, das dem Tages-
lieh ist, 8», Wien 1791 (französisch,
>. 4793). DerBlIipsographusw., 479S.
issiger Luftreiniger usw. , 8«^, Frankf.
'S. Theoret. -pract. Abhandl. über d.
g d. Mühlrfider usw., 8*», Nürnberg
)binson, der Jüngste, 8^ Riga 1797.
Einflus« d. Physik u. Chemie auf d.
ndeusw., 4**, DorpatlSOl. Übersicht
QS d. theoret. Physik, 1 Bde. %", Ib.
; 8. Bd. unter d. Titel: Grundriss d.
Erde u. Geologie, 8^ Riga u. Leipz.
ifangsgründe d. Mathematik u. Natur-
*., 8^ Mitan 4815. Coup d'oeil sur le
me animal, 8^ Brunsv. 1816. Über
irit«t. eine Kritik d. Theorie d. Gra-
plaee usw., 8**, Dorpat 1817. Entre-
la physique, 6 vol. 8<», Ib. 4 819— S4.
oints fixes du tbermomätre, 4^ Pe-
18. Möm.concernantdenouv. moyens
nir tous les accidens, qui ont lieu
machines h vapeur, et nommöment
»yroscapbes etc., 4<>, Ib. 1829. Re-
pbysiques sur les pierres d'Imatra,
149. — Beschreib, e. einfachen usw.
ichen Ofens (Toif^'t Mag. f. Physik,
Beschreib, e. Filtrums z. Reinigung
n (Ib. XI, 4797). — Über Einricht.
adung e. zweckmtfss. Anemometers
lag. f. Naturkunde, I, 1797). Überd.
Cohle ; Phosphor-Eudiometer ; Aken's
l«t usw. (Ib. II, 1797). Neue Theorie
Btl. a. des Niederschlags d. Wassers
in d. Atmosphäre; neue Lufipumpe; neues
Gazometer u. Anderweitiges (Ib. III, 1801).
Über Gal vanismus u. Verbessr . d . V o 1 1 a'schen
Stufe (Ib. IV, 4 802). ~ Über d. reine Kohle;
mitOrindeKSoherer'sJourn. VII, 4 804). Oh sich
fette Oele durch Wärme in Dampf verwandeln?
(Sohweigg. Journ. V, 1812). — Bemerkk. über
Hygrometrie u. Eudiometrie (Oilb. Ann. X,
1 802). Über d. wahre Natur d. Kohle u. d. Dia-
mants (Ib. XI, 4 802). Skizze e. Theorie d. gal-
van. Elektricität u. der durch sie bewirkten
Wasserzersetz. (Ib. XII. 4802). Überd. Phos-
phor, den Phosphor-Oxygenometer u. einige
hygrolog. Versuche usw. (Ib. XIII, 4 808). Über
Balton's Versuche über d. Expansivkraft d.
Dämpfe (Ib. XVII, 4 804). Prüfung von Eiun-
ford's Hypothese über d. Fortpflanz, d. Wärme
in Flüssigkeiten (Ib. id.). Verschiedene Noti-
zen (Ib. XIX, 4 805). Über Strömungen in er-
wärmt. Flüssigkeiten (Ib. id.). Beschreib, e.
Instruments, um Flüssigkeiten von gering. Un-
terschiede im spec. Gewicht über einander zu
legen (Ib. id.). Beitr. z. galvan. Elektricität
(Ib. XXI, 4805). Neue Bemerkk. gegen Bun-
ford's Hypothese d. Wärme-Nichtleitung d.
Fiüss., und Erklär, d. tiefen Löcher im Glet-
schereise (Ib. XXII. 4 806). Beschreib, e. Ca-
librir-Instruments (Ib.XLI. 4 84 4). Über Beu-
gung d. Lichts, Theorie d. Farbenringe u. Ge-
schwindigk. d. Lichts (Ib. XLVII, 4 844; LI,
4845 u. LIV, 4846). Über d. Zamboni'sche
Säule (Ib. LV, 4 817). Über d. Gefrieren d.
Salzwassers usw. (Ib. LVII, 1817). Über d.
Gesetze d. elektr. Wirk, in d. Ferne (Ib. LX,
1819). Über d. Sprache d. Elektricilälsmesser
(Ib. LXI, 1819). Vermischte Bemerkk. (Ib.
LXIII, 1849). Wie d. Hospiz auf d. grossen
St. Bernhard zu einer gesund. Wohnung zu
machen sey usw. (Ib. LXV, 4 820). Die Ex-
tractivpressen sind unnütz (Ib. LXXV, 4823).
— Mängel d. Theorie d. Ebbe u. Fluth (Pogg.
Ann. IV, 4825 u. VIII, 4826). Über Link'i Ca-
pillaritätstheone (Ib. XXII, 4888). Überd.
Ausfluss von Flüssigkeiten durch kleine Oeffn.
im Boden e. Gewisses (Ib. LXVI, 4 845). Zur
Geschichte d. Endosmose (Ib. id. u. LXX,
4 847). — Beschreib, e. neuen Maschine z. Läu-
tern d. Wassers (Hermbst&dt, Seebaia u. Baiun-
g&rtaer's Mag. all. neu. Erfind. VI). — Neue
Beutelmaschine (Orindel'i Russ. Jahrb. d.
Pharm. VI, 4808). Über d. Oxydation d. Me-
talle im Wasser (OrindersRuss. Jahrb. f. Cham,
u. Pharm. II, 4 840). — Über d. ehem. Ver-
wandtschaft (Soherer's Allgem. nord. Ann. III,
4824). — Über d. Reduct. d. Erden mittelst
d. Neumann'schen Gebläses (Pander's Beitr.
z.Naturk. I). Über Hygrometer (Ib. id.). Über
d. Einfluss verschiedn. Lichtflammen auf d.
Spann, d. Zarahoni'schen Säule (Ib. id.). —
Über Aberrationen d. Magnetnadel auf Schif-
fen usw. (Nalurwiss. Abhandll. aus Dorpat, I,
Berlin 4 823). — Descript. d'un nouv. panto-
graphe (Mäm. Acad. Petersb. Ser. VI, T. I,
4 884). M6m. sur une nouv. construct. pour
les mdtsde vaisseaux (Ib. id.). Descript. th^o-
rique d'un alcoolomdlre adapt0 aux eaux-de-
vie normales de Russie (Ib. id.). Considöra-
tions sur la temp^rature du globe terrestre
367
Parrot
ParÜ.
(Ib. id.)- CoDsid^ralions sur divers objets de
göologie et de gäognosie (Ib. id.). Sur leg dia-
mans d'Oural (Ib. III, 4 888). Le tölegraphe
basö en tous points sur les principes de 4a
physique (Ib. id.). Möm. sur roxidation de la
surface int^rieure des tuyaux de fer fondu
dans les conduites d'eau etc. (Ib. id.). Notice
sur les aurores boröales (Ib. id.). Nouv. ex-
pöriences en faveur de la thöorie cbimique de
r6lectricit6 (Ib. id.). E<*sai sur la th^orie de
la poussöe des terres et de murs de rev6te-
ment (Ib. id.). Essai sur le proc^s de la v6g6-
tation melallique et de la cristallisation (Ib.
IV, 4 841). — Sur nie Julia et les cratöres de
soulävement (Bull, scient. Acad. Petersb. III,
4 838). Sur un phänom^ne d'optique observö
sur les cheroins de fer (Ib. VI, 4 840). Descript.
d'uD thermom^tre bathomätrique (Ib. VII,
4 840). Pb^nomäne frappant d'endosmose dans
I'organisation animale (Ib. id.). — Sur les ph6-
nom^nes de la pile voltaique (Ann. chim. et
pbys. XLII, 4 829). Obs. relatives au möm. de
Mr. Marianini sur la thöorie cbimique des älec-
tromoteurA voltaiques (Ib. XLVl, 4 884). — •
Oekonom. u. medicin. Aufsätze in d. Abhandll.
d. livländ. gemeinnütz. Ökonom. Soc. (z. B. :
Beschreibung e. Knaulwicklers; Über Feuer-
spritzen, Bd. I) u. anderen russ. -deutschen
Zeitschriften.
* gest. 1852, Aug. 1, Petersburg ((?. 1&63).
Parroty Johann Jacob Friedrich
Wilhelm. — Sohn des Vorigen. Dr. Med.
(4844); erst Stabsarzt bei d. russ. Armee
im Feldzuge von 4 8 4 5, dann, nach einigen
Reisen im südl. Europa, 4 82 4 Prof. d. Phy-
siologie, Pathologie und Semiotik, später
(4 826) statt des Vaters auch d. Physik an
d. Univ. zu Dorpat. Corresp. d. Peters-
burger Acad. seit 4 816. Machte mehre
Reisen ins südl. Russland und 4 837 noch
eine zum Nordcap (RN) (G. tl) (N),
geb. 4792, Oct. 4 i, Karlsruhe,*
gest. 4 840, Jan. 4 5 (N.St.), Dorpat.
Diss. inaug. de motu sanguinis in corpore hu-
mano, 8^ Porp. 4844. ÜberGasometrie, nebst
einigen Versuchen über d. Verschiebbarkeit
d. Gase (gekrönte Prcisschrifl), 8^ Ib. 4844.
Reise durch die Krimm u. den Kaukasus (in
den J. 484 4~-42);mit]C.v.EngeIhardt, 2 Bde.
8«, Berlin 4 84 5. Reise in die Pyren&en, 8«, Ib.
4824. Reise zum Ararat, S«", Ib. 4834. — Ueber
d. Schneegrenze am Monte Rosa (Sohweigg.
Journ. XIX, 4 817). — Seine Messungen d. Hö-
henunterschiede zw. d. kaspisch. u. schwarz.
Meer (Pogg. Ann. XXXII, 4814). —Von hoh-
len Elektromagneten u. den Wirk, innerer Spi-
ralen bei denselben (Bull, scient. Acad. St. Pe-
tersb. 1, 4 836). — Medicinisches.
♦geb. 1791, Oct, 14 UV).
Parry, Sir William Edward. —
Trat 4 803 als Volontär in die brittische
Marine, ward 4 806 Midshipman, 18 40
Lieutenant, 4 820 CapitSn, 4 823 Hydn-
graph d. Admiralität, 4 829 Sir, 4 837C(iQ-
troleur d. Dampfmaschinerie d. Flotte oo^
nachdem er 4 856 aus d. activen Dieoi
getreten, 4 852 Rear-Admiral und 48SI
Vice -Gouverneur d. Marine - Hospitals U
Greenwich. Befehligte* eins d. Schiffe dtf
Expedition des Capt. Ross zur Aufsocbofll
einer Nordwestpassage (4 8 48, Apr. — NovJ
und war dann Ober- Befehlshaber dreil
Expeditionen zu gleichem Zweck und 6K
ner direct nach dem Nordpol gerichtetoh
machte auch später (4 829 — 34) im Di
der Australian Agricultural Com^y
Reise nach New South Wales. HiC^d. Bof^
Society (KEC) (Ahstr.'SW) (Or) (GAlhii,
geb. 4790, Dec. 4 9, Bath,
gest. 4 855, Juli 8, Ems, Nassau.
Nautical Astronomy by night, compreheii4ii|
practical directions for knowing and obsen^;
ing the principal fixed atars of the norUMit
hemisphere etc., A^ Lond. 48 . . Joamal
a voyage for the discovery of a Norftr^
Passage (4 84 9, Mai— 4820, Nov.). 4^#:48tt
Journal of a second voyage for the diacoväif
of a North -West Passage perforroed In Uii;
years 4824—23 (4 824, Mai — 4 823, Aug.), 4t
Ib. 4 824. Appendix, 4», Ib. 4 826. Joamtlil
a third voyage etc. (4824, Mai — 4 825, Od.).
4«, Ib. 4 826. Narrative of an attempt ti^
reach the north pole in boats fitted for tit j
purpose etc. in the year 4 827 (Apr. ~ Sept.), *
4^ Ib. 4 828. Four voyages to the north poK
6 vol. 8^ Ib. 4 883. — Magnetical Observation
at Port Bowen (Phil. Tr. 4 826). Obss. forda-
termining the dip of the magnetic needteift
Woolwich (Ib. id.). Obss. to determine thi
amount of atmospherical refracUon at M
Bowen (Ib. id.).
ParsonSi James. — Dr. Med., seil
4 737 pract. Arzt u. Geburtshelfer io Lon-
don. Mitgl. d. Roy. Soc. (Ä) (RGE) (B),
geb. 4705 Bamstapel, Devon-
shire,
gest. 1770, Apr. 4, London.
Observations upon Athanaiiaf Kirehor^s opt-
nion concerning the burning of the fleet oi
IbreeUof by Arohimedes (Phil. Tr. 4 754}.-
Medicinisches u. Zoologisches.
Parti, Johann Joseph. — Dr.Phll»
von 4 845 bis 4 849 Docenl verschiedentf
mathemat. Lehrföcher am polytecho. In-
stitut zu Prag ; seit 4 854 Lehrer am Gym-
nas. zu Ofen (JP),
geb. 4 802, .. . Saar, Kreis Elbogen,
Böhmen.
Aufsätze techn. Inhalte in d. »Mittheill. d. Lt
tos- Vereins* und in Haaalar und BaUlag'a Ea
cydop. Zeitschr. d. Gewerbeweaens.
9 Pftrtach
P«rteoh, Paul Maria. — Bis <8Si
Mlmann in Wien und als solcher viele
ignost. Reisen machend, theils auf ei-
lt, Iheils aur öffentl. Kosten, dann Auf-
■er and von IS3S an Cuslos d. verei-
;len k. k. Hof-Uineralien-Cubiiiele in
eo. Hitgt. d, Aoad. d, Wiss. daselbst
l ihrer Gründung (ON) fWA.iSZB}.
geb. 1791, JuniH, Wien,
gesl. 1856, Oct. 3, Wien.
wbnlbendet Voneichn. s. Sammlung von
lUinten u. der zur Bearbeitaas derselben
liwend. Apparate usw., i*, Wien 1 SU. Be-
ht über d. Detoaetioesphanomea auf der
cl lleleda aur Ragusa, B", Ib. 1836. Das
k. Hof-UiDeralisa-Cabinet in Wien, B°, Ib.
IB. Die artesiscben Brannen in u. um Wien
».; mit 2. V. JuqDin, B°, Ib. l8St. Die Ui-
ralien-Sammlung im k. k. Hof-Hineralien-
biaele zu Wien, 8°, Ib. 18(t. Die Meteo-
m oder *om Himmel geFalteneD Steine u.
lenmaasen im k. k. Hol-Uineralieo-Cabi-
le, 8°, Ib. ist). Die lermlnologiscbe oder
Boie idMManiiD In ng daselbst, 8°, Ib. 184t.
■gDOst. Specialkarted. Enberzogth, Oesler-
eh. Ib. 18(8. Geognosl. Karte d. Beckens
aWieii niw., Ib. ISiS. Erläuterungen dazu,
Ib. 1844. — GeogDost. Skiized. ümgebun-
I d. Gleiche nber^er Sauerbrunnens (In L.
ifei'a: Die Hellquellen d. Thaies Gleichen^
Ig, S», GratilSS«]. Geognosl. u. minera-
E. Anbang zu Petd's Reise im Innern von
MllUp, Bd. II, Wien IS8T. — Ober d. sogeD.
m^nertan Ziegenklauen ans d. PlatteDsee
Ungarn oaw. (Ana. d. Wiener Uuseums,
1.1. IBIS). Geognoat. Skizze d. österr, Uon-
thle Dtw. [Jabfb. d. geolog. Reicbsanstalt,
krg. U, Ib. I8S1). über d. schwarzen Stein
I d. Kaaba in Mecca (Denkschr. d. Wien,
ad. XIII, IBS«). Über d. Heteoreisen von
HpUusw. 1 iiiiir.weUer(SilzungRbericbte
Wien. Acad. VIII, issi). Über d. Meteor-
iia anwetl UeiO-Hadaras in Siebenbürgen
h.ZI, 48»).
FMOal, felienne. — Präsident der
lauerlainraer (Conrs des Aidea) zu Cler-
Hnl-Ferrand in d. Auvergne bis 1631,
Im in Paris lebend, von I et 1 bis 1647 bei
Lblendanz lu Rouen angeslelll und darauf
■wderinPariswohnend. VaterdcaPoIgen-
teB (BJ (Jacqueline Pascal fiar Cou-
i», Paris I845J (Oeuvres de B. Pascal),
|eb. 1588, Clermonl-Ferrand,
gest.1«S1, Sept.lt, Paris.
tahemaUach gebildet u. Uilgl. d. physikal
'natgaaellachaft In Paria, welcbe apltar den
■ni dar Pariaer Academie bildete.
PmosI, Blais«. — Ohne öffenlli-
«a Amt in Clermont, Roaen u. Paris le-
iwi (B) (Sf 0«wm, T. l) (Oett),
Paffaaderrr,
Fucoli.
370
geb. 16S3, Juni 19, Clermont-Fcrrand,
gest. 1 66S, Aog. 1 9, Paris. •
Ewai pour les coniques, Paria ISfO. Nouv.
ezperlences toucbant le vuide, Ib. 1647. Re-
ell de la grande eipärience de rtquillbre dea
liqueors, Ib. 1S4S (Darin die auf seine Veran-
lassung am 19. Sept. 164S von seinem Schwa-
ger Ptriar anf dem Gipfel des Puy de DAme
gemachte Barometarbeobachtung und dadurch
bewiesene Abnahme des Loftdruckn mit der
Höhe). Hisloire de la Houletle (Cycloide). Ib.
1658. Leltres & Mr. Caroavi, contenantles rö-
solulious dea prnblämes sur lo cycloido",
ib. 1859, Traile de l'Cquilibra dea liquenrs et
de la pesanleur de la masse de l'air. M°, Ib.
1SS1 (I>oth., schon 1653 gesohrieben) . Trail^
du triaogle ariihoietique , Ib. 1889 (Pogth.,
fand sich bei seiueni Tode gedruckt vor und
war schon 1654 geschrieben], — Diese und
seine übrigen mathemat. Arbeiten finden sieb,
mit den pbiloaophiscben , zusammengestellt
in : Oeuvres de B. Paaml [per launt), 5 vol.
8», La Haye et Paris 1 779 und 6 vol. B", Paris
1819.
tit. Au(. IS (cc) M riiKh.
fing Leltr» Frovinciil» gtSf
Paioal, Joseph Casimir. — Erst
Apotheker, dann Friedenarichler zu Car-
pentras, D^p. Vauciuse (QCj,
geb, 1803, Harz i,S(.Satumin-l^s-Apt. .
CoursdBg^omeiriedlCmentaire, 8°, Paris 1839.
MltEjaairlo: Traitä de geomeirie th^orique et
pralique, IS", Carpentres1S48.^Sur les pn^-
tenduea communicationadela fonta ine de Vau-
ciuse avec cerlaines sources des conträes en-
vironnantes (Compt. rend. Itl, 18S6).
P»80h, Georg. — Erst Assessor d.
Philosoph. FacultSt zu Wittenberg, dann
Prof. d. Moral, Logik u. Heiaphysik an d.
üniv, zu Kiel (J) (AJ,
geb. 1661, Sept. 33, Daiuig,
geat. 1707, Sept. 30, Kiel.
Schedlasma de curiosis bu]us aeculi invenlis,
quorum accuraliori cultui facem praetulit ao-
tiquitas, 8°, KiloD. 1695 (Darin unter anderem
auch von der Luflschi (fahrt), auch unter d.
Titel: Deinventisnov. anliquls, i", LlpB.1700.
— Pblloaopbisches.
PmooU, Alessandro. — Dr. Med.,
Prof. d. Anatomie u. später d. Medicin am
Archigimnasio zu Rom. Mitgl. d. Coilegium
medjcuni daselbst. Au.sserürdenll. pUpslll-
cher Leibarzt (V-Pg) (BM),
geb. 1669, Jan. 10, Perugia,
gesl. 1757, Febr. 6, Rom.
Del motu, che neicorpi sidiffonde per Impulse
ealeriore, Tratlalo fisicii-malematico ad inse-
gnare la possanza degli elemenli, 4", Kuna
1718. Del moloche nei mobili si rifnnde in
virlii dl loro elastica possanza. Ib. 17)9.
St
371
Faaonal
P«aoiial, A|ntojiio Ramundo. —
Bernhardiner. Mitgl. tier Academia de la
lljslorja in Madrid (NU),
geb. no8 etwa, . . . Andraig, Hallorca,
gesl. 1791, Febr.I!, Madrid.
De.Hcubrimiento de ta auja näuticn, de la si-
tuacion de la America, dcl arte de oave^r y
de un nuovo inetcido para el adetamienlo de
las artes y ciencias, K", Madrid 4 TS».
Pasquloh, Johann. — Priester. Erst
Adjunci d. Physik (1786) u. Observator
an d. Sternwarte (1789), dann Prof. d.
höheren Mathematik an d. Univ. zu Peslh
(1792 — 98) und darauf Astronom auf der
zu dieser Univ. gehörigen Sternwarte in
Ofen von 1803 bis tsti, wo er seinen
Abschied nahm «. nach Wien zog (ON) (Nj,
geb. 1763 Wien,*
gest. 1819, Nov. 15, Wien."
CompendiaHa eotbymctriae insiituiio, Satisb.
17gi. Versuch e. Beitrags z. allgein. Theorie
von d. Bewegung u. vortheilhafto^it. Binrtclil.
d. Maschinen, i", Leipz. 17R0. Unterricht in
d. malbemat. Analysis u. Maschinenlehre,
g Bde. 8°, Ib. 1 TSa u. 91 (Au« 1. Klttai;acliei
T. Kittarbnrg'* Papieren). Erweiterungen u.
ßerichtiKuDgen dazu, S°, Ib. 1798. Elementa
analyseos el geometriaesublimiorisetc., auch
unter d. Titel: Opuscula statlca-mechanica,
principiis anslyseos finitorum superstructa,
1 vol. t°, Ib. 1799. Rechenschan von meinen
Vorschlägen z. Befürdr. d. Astronomie auf d. K.
UniversitatS'Stern warte in Ofen, Ofen (808.
Epitome elemenlorum astrononiiae sphaerico-
calculaloriae, 4°, Vionnse 1 8t 0. AnfangsitrUnde
d. gesammt. theoret. Mntbemalik. i Bde. t°.
[b. 1811. Kleine logarithm.-trifinnomelr. Ta-
feln, 8°, Leipi. «817. — Versuch itberd. T-elire
vom C.leichftewicht d. Krkfle am Hebel (Ber-
nonlli u. Hindenb. Leipz. Mag. 1 786, St. (|. Ober
d. gressto gemeinschaft). Mnass zweier ganzen
Zahlen u, noch etwas über d.Tbenried, Hebels
IIb. 1787, St. I).— Über d. Gebrauch d. neust,
franzijs. Gradmessung bei ftengr. untersuch,
(r. Zaoh, Monall. Corr. 1. IBOO). Über d. Di-
mensionen d.ErdsphUroids(lb, II, 1800). Über
d. Gebrauch d, Pendellebre bei Annahme d.et-
lipsoid. Gestalt d. Erde (lli. id.). Zusatz zu Ca-
' mBrer"* Aufsatz über d. felilerharte Lage d. Mit-
Ugsfernrohrs (Ib. VI, 1803). Über d. Krüm-
murigs-Ellipsoide fiir d. nördl. Hüllte unserer
nördl. Halbkuselflb.VIli, 180S]. übord, Flü-
chenraum d. Erdzonen |lh. IX, <aOI}. Redo-
ction d. ausser d. Meridian beobachteten Ze-
ttithdistanzen auf d. Meridian (Ib. XII, (8D5).
über Prony"! Vorschlag z. Bestimm, d. LHnged.
.'ieo«ndenpendels(lh,id.), (jberd, Gehrauch d.
Benbb. d. Polarsterns iod. Nlihe »einer grtlss-
ten DigreüsioD vom Meridian (Ih.XVllI, 1 808).
Cherd. -Sternwarte in Ofen (Ib. id.). Planeten-
beobachtuDgen u. gengr. OrtsbeslimmungeD
(Ib.VbisXXV). — Siehe Kmeth u. Horvath.
• grb. tTM^ . . . (»y).
" fcM. tSJS, , . . {.FS) i.,t unrichtig.
- Faftonr.
Passega, Luigi. — Prof. d.
Goomelrie an d. Univ. zu Ferrara seit
Pgpsllicber Wassertiaumsister seil
(Tp. \\l).
geb. 17i3, Juni S1, Ferrara,
gest. 1 8 H , Sept. 3, Ferrara.
I. 0. keine Schriften genanot, wol
verschiedene von ihm ansgeführte V
bauten.
Passemanl (Passement), Claui
meon. — Früher Schreiber bei eioei
curalor, später KrSmer, iiberliess ab
GcscbUn Reiner Frau und widmete si
Wissenschanen. Eine <7i9 dem I
LodwigXV. Überreichte künstliche
nomische Uhr verschaflle ihm eine P
und eine Wohnung im Loavre (B),
geb. t70!, Paris,
gest. 1769, Nov. 6, Paris.
Congtruction d'un täteacope de ri^Bexi
avec la composition de la maliäre des
et la mani^re de les polir et de les mon
Paris 1788. Description elusage dest^le
microscopos, ouvrages et inventlons d<
mant, 18°, Ib. 17GS. — Uachine parall
\fAita. Par. bist. 1746]. Observation
quarl de cercle auquel on appliqoe dl
cope de renexion (Ib. id.j. Obs. sur one
inonvsnte selon Ihypothäse de Copen
1749). T^lescope de rCQexion appli<
quart de cercle, avec une nouv. mao
le divtser [Machines appr. per l'acad.
1769).
Pasleup, Louis. — Doct.-6s-S»
(1817). Von 1846 bis 1848 Prep:
agräge bei der höheren Normalscl
Paris, dann einige Monste Prof. d.
kal. Wiss. am Lyceum zu Dijon, (tari
1849 bis 1854 Prof. d. Chemie an
cullUl d. Wi.ss. zu Strassburg, von
bis 1867 dasselbe an d. Facultät d.
zu Lille und seitdem Slodiendirector
Admtni.stration d. höheren Normalsc
Paris (Ot).
geb. I83S, Dec. %1, DAIe, D^p.
Recherches sur te dimorph tsme (Ann
phys. ser. III, T.XXIll, 1848). Sarun
de Mr. Lanrant, inlilule: Sur risomui
et sur les typos cristallins (Ib. id.). Rec
sur les relntions qul peuvent eiister i
forme cristalMne. la composition chin
le sens de la Polarisation roleloire (Ih
I84S; XXXL ISSI; XXXVIII, ISSS).
cristallisalion du souDv (Ib. Id.). Rec
sur les propri^t^s späcifiques de dem
qui composenl I'acide recSrnique* (Ib.^
IS.tO). Moin. snr les acidea aspartiqut
lique (Ib. XXXIV, 1858). Sur le dimoi
dans les substances activss. T^tartoec
I XLII, 4834). Etndea snr les mudu d'i
1Z
Paatorff
Patrin.
374
Noent des cristaax et sur les causes des va-
•liODS de leur formes secoadaires (Ib. XLIX,
187). Sar la t^tarto^drie non superposable
b. L, 4857). M^m. sur la fermentatioo appel-
« lactique (Ib. LH, i 858). M6m. sur la formen-
itioD alcoolique (Ib. LVUI, 4 860). — Recbcr-
kes sor divers modes de groupemenk dans le
lifate de potasse (Compt. rend. XXVI, 4 848).
* Erhielt 1856 für diese Entdeckung die Bumford'sche
Medaille Ton der Boy. Society in London.
PastorflT, Jobann Wilhelm. —
«tsbesiCzer auf Buchholz bei Dressen, Re-
ienugsbezirk Frankfurt a. d. 0. Hessen-
omburg. Geheim. Hofrath ; früher preuss.
aodepartementfi-Conducleur (M. IIj (N)
geb. 1767, Juni M, Schwedt,
gest. 1838, Nov. 24, Buchholz.
ber d. Photosphfiren der Veous, des Jupiters
. des Saturns (Bode'i Jahrb. 4823 u. 4825).
bysiscb-astroD. Bemerkk. (Ib. 4 827). Über
. Hoodfleck Albazeo (Ib. id.). Über d. Rota-
OB d. SoDne, deren Flecke u. Lichtgewuike
b. 4828). Beob. d. Cometen von 4 825 (Ib.
129). — Angebt. Beob. d. Cometen von 484 9
rfd. Sonnenscbeibe (Astr. Nachr. IV, 4826).
•ebb. von Soonenflecken (Ib. IV, 4 826 ; VI,
HB; X, 48Sf u. XI, 4884). Beob. von andren,
BT der Sonne vorübergegangenen Körpern
Ib. XII, 4 835).
(Dicht Pazumol), F r a n g o i s.
- Prof. d. Physik u. Mathematik am Col-
ige zu Auxerre (4766), von wo aus er viele
leisen machte ; spMer in Paris Ingenieur-
Mographe des Königs (ß),
geb. 1733, Apr. 30, Beaune,
gest. 4 804, Oct. 4 0, Beaune.
biges da planötaire ou sph^re mouvante de
%iimlL (iovent4^ par lui 4770 et construit par
IMd, 42«, Paris 4 773. Observations sur les
Mi de la foodre dans une maison de Paris,
714 . Lettre sor les ossemens trouväs k Mont-
Mftre, 4782. Mdm. sar la liaison des volcans
FAsvergne avec ceux du Gövaudao, 'du Ve-
ly, du Vivarais etc., 4 782. Observations sur
I eoDg6lAtion de l'eau en fliets prismatiques
ititicaai dans an terrain calcaire, 4 782. Möm.
■r les difförens cristaui de sölönite qui se
inweot dans la butte de Cbaumont prds Pa-
ib» 4787. M^m. sar la z6oIithe reconnue dans
bvolcans de Feroö, de France, de rAllemagno
tt, 47 . . Voyages physiques dans les Pyrö-
itM, 8*, Paris 4797. Diss. sur la Situation du
Willi d'Eden ou le paradis terrestre, 8**, Ib.
Ül fpoetb., edirt von Orivand de la Tinoelle).
-- Obsi. d'bistoire naturelle dans la traversöe
bh province de Bourgogne etc. (Noav. Möm.
•nyoD, 4782). Descripton des grottesd'Aroy-
ir-Care etc. (Ib. 4784). — Sur une matidre
B eooleor d'or extraite d'ane terre vitriolique
oam, pbys. XII, 4778). Sur un sei nilro-
ercariel (Ib. id.). Sur les vallons (ib. XV,
••). Sur «o spath s^löniteux (Ib. XVI, 4780).
Sor la hauteur du Mont-Cänis (Ib. XXVIII,
4 786). Sur la maniöre de determiner la hau-
teur d'un sol par le mercure (Ib. id.).
PatePi Paul. — Der Religion we^jen
aus seinem Vaterlande vertrieben ; erst Bi-
bliothekar d. Herzogs von Wolfcnbüttcl,
dann Prof. d. Mathematik folgweisc an d.
Gymnasien zu Thorn (4 689 — 4 705) und
Danzig (JJ (ÄJ,
geb. 4 656, Menhardsdorf, Ung.,
gest. 4 724, Dec. 7, Danzig.
Disp. de cruce in luna visa die 30. Dec. 4 680,
Jenae4 680. Duo phaenomena rarissima, alte«
rum crux in luna, alterum meteorum i;;oitum,
Ib. 4 684. De coelo eiupyraco, Francof. 4 687.
Labor solis sive de eclipsi Christo patienie Hie-
rosolymis Visa, 4 700. Ephemerides s. Galen-
daria ab 4 690 usque ad 4 725. Disp. Decadem
raiscellaneorum mathematicorum sistentem,
4^ Gedani 4 707. De astrologia persica. Ib.
4 720. De mare Caspio, Ib. 4 723.
Patersoiiy William. — Obcrstlicu-
tenant in der brittischen Armee, lange in
Ostindien stehend und viele Jahre Gou-
verneur von Neu-Süd-Walcs. Mitgl. d.
Roy. u. d. Asialic Society (ThJ (GM. \S\OJ,
geb. 4 755, Aug. 4 7,
gest. 4 84 0, Juli 24, zur See.*
On a new electrical fish, Tetrodon electricus
(Phil. Tr. 4 786).
* Auf der Bückrcise nach Kuropa.
Patlssler, Philibert. — Dr. Med.,
pract. Arzt in Paris. Mitgl. d. Acad. d. Me-
dicin (Or),
geb. 4 794, . . . St. Araour bei Macoii.
Mit Boatron-Cliarlard : Manuel des eaux minc- .
rales naturelles etc., S"*, Paris 4 84 8, 2"'«" edit.
Ib. 4 837.
PatluluSy s. Pacioli.
Patrioio (Patrizzi, Patricius), Fran-
cesco. — Lehrer der platonischen Philo-
sophie in Ferrara, Padua u. Rom * fB) (BD),
geb. 4 529, . . . Clisso, Istrien,»*
gest. f597, . . . Rom.
Della nuovageometria, 4°, Ferrara 4 587. Nova
de universis philosophia libris quinquaginta
comprehensa etc., fpl., Venct. 4 593 (Siehe
Fisoher'i Gesch. d. Physik, I, 4 2). Sprach in
seiner Rhetorik (Della rettorica, Venezia4562)
unter der Fiction einer äthiopischen Sage eine
Theorie der Erde aus, welche der von Thomas
Bnmet sehr ähnlich ist. — Philosophisches.
* „n&sslich TOii innen und aussen, ein Ileuchlcr^^ saft
(ÄL).
** geh, 1530, . . . Clisso oder Sicna (ITX).
Patrin, Eugene Louis Melchior.
— Nach zehnjährigen mineralog. Reisen
durch Deutschland, Ungarn, Polen, Russ-
land u. Sibirien, Mitgl. d. National-Con-
«4*
375
Fattanoa
vents, wo er für die Verbannung Lud-
wig's XVI. slimmle ; dann selber verbannt,
bald hemach aber vom WohirabrU-Aus-
schuss zum Aufseher d. Hanufaclur m St.
£tienne ernannt. Seit Gründung d. £cole
des Mines Bibliothekar derselben, bis er
sich zuletzt nach St. Vallier bei Lyon za-
Tückzog (B) (BM)(Q),
geb. I7it, Apr. 3, Lyon,
gest. <8I6, Aug. 15, St. Vallier.
HelatioD d'na voyage aui raonts Attai an Si-
b«rie, rsiten178*, 8», Petersb.ns«. Hisloire
naturelle des roin^reui, S vol. 8°, Paris 1801.
— Descript. du gisement du sullale de baryte
de Zm^r en Slb^rie (Journ. Mine«, [X, 4 7ge
— 99). Opinion sur le neiae de fer en SIbCrie
(Ib. XE, (801— t). Note aar le nadeten deSi-
berie (Ib. XXIV, ISOS). — Apercu des mines
de Sib^rie [Journ. pbys. XXXIIl, 1188). Id«e
gea^nle de la Sib6rie e(c. [Ib. XXXVIII, 1761].
Notice miDeralogique de la Daourie [Ib. id ).
HecherchflB sur loa volcans, d'apräs tes prin-
cipes de la chimie poeumaliqne (Ib. L, 1B00),
CoDsid^rations sur [es meases de pierrea et de
matiäres mätalliques qu'oa Ruppose £tre lom-
biiesde l'atmosphöre (ib. LV, 1801; LVI, 1808
et LXVIII, I8D9). Remarques sur la diminu-
tioD de la mer et sur leg lies du Bud [Ib. LX,
18i)S). — F> war Httherauggeber des Jouroal
dM Uioes und Uitarbeiter am Nouv. dictiona.
d'hiat, nat.
Patterson, Robert. — Liess sich
1768 in Philadelphia nieder und war im
Freiheitskriege Brigade -Major. Dann von
1779 bis ISIl Prof. d. Ualbemalik an d.
Univ. von Pennsylvanien und von 1805 an
Direclor d. Uünze d. Vereinigten Staaten.
Präsident d, American Philosoph. Society
seit 1819 u. Hilgl. seit 178« (AABJ (CAL)
(Tr. Amerie. Soc. N. Ser. II, f8I5J,
geb. <7i3, Hai 30, bei Hlllsborough,
Nord-Irland,
gest. 1814, Juh 39, Philadelphia.
An easy and accurate niethod of Hnding a true
meridian lioe and tbeoce the Variation ol Ihe
CDmpass(Traiisact, Amerie. Phil. Soc. 11,1786).
Ad improvemeot od li|;btning-rods (Ib. III,
1791). New notation of music (Ib. id.]. Ex-
ptanation of a siugutar pbenomenon, when a
vesssl conlaioing oil and waler is put in mo-
tion, first observed by Dr. Beqjftmbi FruiUiii
(Ib. id.]. An easy and accurate melhod of ad-
justing tbe glaasee of UtMsj'» quadrant etc.
(Ib. IV, 1 799] . Improved melbud of projecling
and measuring plane anglss (Ib. VI, 1809).
Od Haailer'» Memoir respecting the eipansion
oflron (Ib. New Ser. 1, 1818). Descriplion and
use of a simple appendage to tbe reflectlng
seetor, by wbich it is rendered capable of
measuring all possible altitudes on land elc.
(Ib. id.). Descript. aad use of a very simple
Instrument for aetting up sun-diala elc. [tb.
id.). Hern. onanimprovemBiitiBtlwuBM'
ghip-pamp (ib. td.]. Descript. and MiM^
of a simple apparetns, wbich miy iCn««|i
Substitute for the abip-pump (Ib. id,). . '
PattenoB, Robert Maskell. ..
Sohn des Vorigen. Folgweise Prof. d.b
themalik, Physik u. Chemie an d. Oair.H
Pennsylvanien (18IS] undandernf»
ginien (1838), dann (1836) Direcl.d.lja«
d. Vereinigt, Staaten. Seit 1809 MittLi'
seit I 819 Präsident d. American Phiiniiifi
Society. Halte Chemie unter B.DaiiDf
dirt (CAL! (AA. iiSGJ (Proaed. Imk.
Phil. Soc. nj,
geb. «787, März 13, Philadelpbli,'
gest. ISOi, Sept. 9, Philadelphia.
On electricily from steam [UlUs. Joon. U,
1B*1).
PattUuOD, Hugh Lee. — Entbo-
ner Seifensiederei zu Newcastle, daaaFtv
birer bei den dem Green wicb-Respildt*-
hörenden Bleigruben zu Alston Mo« ii
Cumberland, darauf Chemiker in der IIa-
Schmelz- u. Reinigungs- Anstalt eines b»
Beaumont in Newcastle and zuletilB-
hesitzer einer grossen chemischen FiM
zu Washington in d. Grafschaft Dtuha
Mitgl. d. Astronomical, Chemical, Gtiitf
cal u, Royal Society (Abitr. IX) (Ch.S.n
(G. s. xv;,
geh Alston, CambetliB'
gest. 1 8S8, Nov. H , b. Newcastle-npi»
Tyne.
Erfinder des Verfahrens, Silber n. Bl«iit>t'
Krystallisetion zu scheiden, worauf er eioPi
lenl nahm (Siebe : Tbe Lond. Jonm. oiSae*
and artg elc. IX, 1886; auch L«Pbj, M
mia. S6r. III, Vnl. X, 1816 n. Pon. Abb. XU
18S7). Entdeckte ferner ein BleiweiMiOiy
Chloride of lead), auf welcbea er gleictablli«
Patent nahm [Lond. Journ. of Sc. and ab
XXXV, 18t9). ~ Od the actionof stau) U
quick-lime npon heated galena (Phil. IW
Ser. tl. Vol. V, ISIS). Od tbe foaiU iTM i
Derwent lead mine (Ib. VII, 18l>). On »
electricity of high-pressnre sieam (Ib. S«r. 11
Vol. XVII. 1840). Fartber eiperimenU <hl tl
electricity of steatn [Ib. id.].
Pattn, Jacrjue Pierre GuillaDiD
— Zuletzt Ingenieur-en-chef des pool:
et-chaussdes im Dip. Calvados; seil 171
im Dienst. Schüler d. polytechn. Schale
Paris (BS) (DC. V) (Qj,
geb. 1771, Febr. <1, Bosniires,D^
Seine-eMKs
gest. 1839, Hai IS, Paris.
Descriplinn d'une visd'AreUmkdetdmM*
fet {Journ. d. Min. XXXVIU, IUI).
377
Pancker
Pauli.
378
Pancker, Magnus Georg von. —
I Dr.PbiI.(l8U). Von 1810 bis 48H Ober-
lehrer d. Mathematik u. Naturwissenschaf-
ten am Gymn. zu Wiburg, dann Observa-
(ora. Dol^ent (1813) an d. üniv. zu Dor-
pat, sowie später, aber schon in demsel-
ben Jahre, Oberlehrer d. Mathematik und
Astronomie am Gymnasium illustre in Mi-
tan bis zu seiner Emeritirung im J. 1816.
Collegienrath (und »von«) 1827. Corresp.
d. Petersb. Acad. (RN) (Das Inland, Dorpat
1855; (BuU.phys. math. Acad, Petersb, XIV;
(Grunert'sArch.XXyi),
geb. 1787, Nov. 15 (A.St.), Simonis Pa-
storat, Esthland,
gest. 1 855, Aug. 1 9 (A. St.), Mitau.
Diss. inaug. de nova explicatione phaenomeni
etasticitatis corporum rigidorum, 4^ Dorp.
ms. Die Theorie d. Derivationen (Prgrm.),
4*, Mitau 4843. Über astronom.-trigonometr.
Landesvermessungen (Prgrm.), 4^ Ib. 1817.
tW d. Anwend. d. Methode d. kleinst. Qua-
dratsumme aaf physikalische Beobachtungen
(Prgrm), 4^ Ib. 1819. Mathematische Gedan-
keatafel, S", Ib. 18S0. Einiges über d. geo-
neir. Auflas, kubischer Gleichungen (Prgrm.),
4**, Ib. 48S1. Die ebene Geometrie usw.,
1. Boch, 8^ Königsb. 1823. Geometr. Analy-
•tt, enthaltend des ApoUaniiu von Perga Sectio
rationis, spatii et determinata, S^*, Leipz. I887.
Pract. Rechenbuch für inl&nd. Verbältnisse,
I Hfte. %"*, Mitau 1 887—41 . Die Osterrechnung
usw., 4^ Riga u. Leipz. 1837. Fundamente d.
Geometrie, 8^ Leipz. 1842. Coordinatenlehre,
r, Mitau 4842. Geometrisches ABG-Buch, 8^
Leipz. 1842. Das ABC-Buch d. Arithmetik, 8«,
llitaa1842. Die Gaussischen Gleichungen d.
Bogendreiecke u. zwei merkwtird. Sütze vom
Kaom, r», Ib. 1844. Fünf berühmte Fragen aus
iBUdrebre, 8», Ib. 1845. Niedere Grössen-
reehDung, 8^ Ib. 1846. Die Bildlehre, 8°,
Lfipz. 1 846. Der Lebensvertrag, 8», Mitau 1847.
— Einige astrognost. Notizen (J. W. F&ff's
AstroD. Beitr. N" I, 1806). Über d. Sehungs-
bogen d. Fixsterne (Ib. N"" II). — Ober d. nu-
nerische Bestimm, d. Phasen e. Sonnenfin-
ileroiis für e. gegeb. Ort (Jahresverhandll. d.
karlaud. Gesellsch. f. Litt. u. Kunst, I, 1819).
Neuer geometr. -statischer Beweis d. Paralle-
togramms d. Kräfte (Ib. id.). Über e. neuen u.
allgem. Beweis d. Blnomiums u. Polynomiums
(Ib. id.). Geometr. Verzeichnung des regel-
mistigen 17-Ecks und 287-Eck8 in d. Kreis
(Ib. II, 1822). — Neue Methoden z. Prüf. d.
Ginges d. Uhren aus correspond. Sonnenhö-
ben n. zur Berechnung d. Parallaxen (Bodo's
Jabrb. 1818). Über d. Mittagsfernrohr auf d.
Sternwarte zu Mitau; Resultate d. Aberra-
UoDstbeorie d. Fixsterne, Planeten u. Come-
teo, u. über correspond. Sonnenhöhen (Ib.
1825). — Ober d. geogr. Lage d. Cap Domes-
DOM in Gorland (BohBonborger und Lindonau's
Zeiiscfar. III, 4*847). — Bestimm, d. Polhdhe
(L Mitaser Sternwarte (Astr. Nachr. III, 4 825).
Zenithdistanzen z. Bestimm, dieser Polhöhe
(Ib. VII, 1829). Über Refractionstefeln (Ib. id.).
— M^m. sur la construct. g6om6trique des
äquations du 8"*' degr^ et sur les propri^tös
principales de ces ^quations etc. (M6m. Acad.
St. Petersb. X, 1826). Mäm. sur une question
de g^omötrie relative aux lactions des cercles
(M6m. Sav. ötrang. Acad. St. Petersb. 1, 1831).
— Zur Theorie d. kleinsten Quadrate ; drei Ar-
tikel (Bull. phys. math. Acad. St. Petersb. IX,
1851 u. X, 1852). Das astronom. Längenmaass
(Ib. X, 1852). Die Gestalt d. Erde (Ib. XII,
1 854 u. XIII, 1 855) . — Note relative ä quelques
rögles sur la convergence des s^ries (Crelle's
Journ. XLII, 4 851). Das elliptische Potential
(Ib. XLVII, 1854). — Weitere Berechn. ter-
schiedn. auf d. Kreisverhältn. tt begründeter
Zahlen (anmert's Arch. I, 1841). ~ Ober d.
russ. Maasse u. Gewichte (Schnmacher'B astron.
Jahrb. 1836U.87). Fernere Aufstttze verschie-
denen Inhalts im' Mitauischen Calender, Dor-
pater Jahrbüchern, Ostseeprovinzen-BIatt u.
anderen russ.-deutschen Zeitschriften.
Pavotoiiy Alexis Jean Pierre. —
Folgweise Privatlehrer in Paris, Prof. d.
Mathematik in Slrassburg, Privatlehrer in
D61e und seit 1796 Beamter im Cataster-
Bureau zu Paris. Correspond. d. Instituts
(LB) (Q),
geb. 1732, Febr. 10, bei Lussan,*
gest. 1798, Juni 15, Paris.**
Theorie de la vis d'Archimide, S«*, Paris 1768.
Metrologie ou Trait^ des mesures etc., 4*', Ib.
1780. Theorie des lois de la natura ou la Science
des causes et des effets, suivie d'une disserta-
tion sur les pyramides d'^gypte, 8**, Ib. 1781.
— Rechnete für d. Connaiss. d. temps.
* geb. 1736, . . . baroche-Goudoin b. Lassai, Maine (B).
** In grosser Annuth.
Pavl Ton Middelbvrg. — Nach-
dem er in Löwen studirt, kurze Zeit an d.
Univ. zu Padua Mathematik gelehrt und
darauf beim Herzog v. Urbino gelebt, von
1 494 an Bischof von Fossombrone (Pq),
geb. 1445, Middelburg,
gest. 1534, Dec. 15, Fossombrone.
Practica de pravis conslellationibus ad Maxi-
milianwin Austriacum, ürbini 4 484. Giudizio
deir anno mille quattro cento ottanto; und
mehre ähnliche astrologische Schriften.
Pavla ▼on Schrank, s. Schrank.
Pauli, Adrian. — Dr. Med., Prof. d.
Medicin (1611) und seit 1619 auch Prof.
d. Physik u. Metaphysik am Gymn. zu Dan-
zig (J) (AG),
geb. 1583 etwa, . . . Danzig,
gest. 1622, Danzig.
De motu, Gedani1613. De coelo, Ib. 4 613. De
succini natura, Ib. 1614. De caiore, Ib. 1614.
Denaturalucis, Ib. 1617. Demetallis, Ib. 1617.
379
Payon.
380
De cometis, Ib. 1619. De origine fonlium, Ib.
4 619. De mari ejasque natura, Ib. 1620.
Pavlian% Aimä Henry. — Jesuil,
Lehrer d. Physik am Ordenscollegium zu
Avignon (B) (HNJ,
geb. 4722, Juli 23, Nimes,
gest. 1802 etwa, . . Manduel b. Nimes.**
Dictionnaire de physique portatif, 8", Avignon
1758, %"^ (3dit., Avign. et Paris 1760, 2 vol.
11«», Ib. 1767, 2 vol. 8", Ib. 1769. Dictionnaire
de physique, 8 vol. 4», Avign. 1761, %^ 6d\i.
4 vol. 8°, Paris 1781, mit Suppl. 5 vol. 8»,
Nimes 1789. Nouv. conjectures sur les causes
des ph^nomt^nes ölectriques, k^, Ib. 1762.
Traitö de paix entre Descartes etKewton, 8 vol.
12**, Ib. 1764. Commeutaire sur l'analyse des
inGniments petlts de L'Höpital, Ib. 4 768. L'6-
lectricit<^ soumise ä un nouv. examen, 12**,
Paris 1768. Systeme g^ndral de philosophie,
4 vol. 12<', Ib. 1769. Guide des jeunes mathö-
maticlens ou Commentaires des le^ons de m6-
canique de La Caille, Ib. 1771. Dictionnaire
des nouvelles diicouvertes faites en physique,
2 vol. 8°, Nimes et Avign. 1787. Vöritable Sy-
steme de la nature. Ib. 1788.
♦ Pauliii(fiC).
** ^vt. IHUl, aufanj^, . . . Mcnduel (Q).
Panlin, Nicolas R^mi. — Inge-
nieur, dann Prof. d. M^lhematik zu Albi,
später zu Gabors (BS),
geb. 4 752, Oct. 4, Rheiins,
gest. nach 1815,
Traitö de dessin gdom^trique, 178?
Pavlin, Auguste. — Prof. d. Philo-
logie u. Geographie zu Nantes (Q) (BS),
geb. 1774, Apr. 7, Bressuire,
ge.st. 4 824, Aug. 4 4, Nantes.
Le^ons de cosmographio ou de gäographie
astronumique etc., Nantes 1814.
PanlinilSy Laurentius. — Prof. d.
Mathematik u. Theologie an d. Univ. zu
Upsala ; zuletzt Erzbischof daselbst (J),
geb. 1 565, Nov. 4 0, Söderkjöping, Ost-
golhland,
gest. 4 646, Nov. 29, üpsala.
Conieloscopia.
Pavlsen (Povelsen), B j a r n e. — Land-
physicus auf Island. Machte auf Kosten d.
d'an. Regierung mit E. Olafsen eine na-
turhistor. Reise durch Island (NK),
geb. 4749, Mai 4 2, Island,
gest. 4779,
Siehe Olafiien.
PavlvSy Gottloh Christoph. —
Magister, folgweise Repetent am herzogl.
Stift in Tübingen (1752), Vicar zu Lud-
wigsburg (4756) u. Stuttgart (1756), Dia-
conus zu Leonberg (4757). Seit 4771 zo
Mark Groningen privatisirend (M),
geb. 4 727, Febr. 9, Mark Gröoiogeo,
gest. 4 790, Mai . .,
Pbysikal. Abbandl. von d. wahren Drsacbed.
Wörme u. Kälte, 4 755. D° vom Erdbeben. D*
von d. Winden. Abhandl. über d. zu Leoobeiis
observirteZodiacallicht. Brief vom Durcbgms
d. Venus durch d. Sonne, wie er ihn sähst
am 6. Juni 4 764 zu Leonberg observirt batle
(Alles in d. Tübinger Berichten von gelehrten
Sachen).
Pavlvs VenetiiSy s. Polo (Marce)
und Sarpi.
PavtOy s. Lepaute.
Payen, Anselme. — Prof. d. inda-
stricllen Chemie an der £co]e des arts-et-
metiers zu Paris. Früher Dirigent eioer
Rübenzuckerfabrik zu Yaugirard und spä-
ter einer anderen ehem. Fabrik. Mitgl. d.
Instituts seit 4 842 (OrJ,
geb. (795, Jan. 47, Paris.*
Traitö öl^mentaire des rdactifo etc. ; mit A. Ch«-
vaUiar, 8", Paris 4822, »"»• 6dit. 8 vol. 8», Ib.
4 844 (mit e. Suppl. von A. Clievallier). Bl^.
sur le houblon etc., 8«, Ib. 4 823, 8">* 6dit. It»,
Ib. 4 826. M6m. sur les bitumens etc., 8*. Ib.
4 824. La chimie enseign^ en 22 legons, 8*,
Ib. 4 825. Trait^ de la pomme de terre etc.,
8*", Ib. 4826. Traitö de la fabrication des di-
verses so rtes de bidreetc., 42", Ib. 4829. Goors
de chimie d^mentaire et industrielle, 2 vol.
8", Ib. 4880; 2 vol. 48«, Bmx. 4840. Trait^de
la fabrication et du raffinage des Sucres de
canne, de betterave etc., 8'', Ib. 4 882. Bl^m-
sur la congölation des pommes de terre, 8^»
Ib. 4 837. Resum6 du cours pratique de fabri-
cation du Sucre indigöne ; mit Oantler, 8**, Ib-
4 888. M(?m. sur l'amidon etc., 8«». Paris ♦8J*-
Manuel du cours de chimie organique appli-
quöe aux arts industriels et agricols, 2 pt. 8*,
avec atlas fol.. Ib. 4 842—48 (Dasselbe edirl
von J. Bosfigiion u. J. J. GNurnier, 2 vol. 8*,
Ib. 4 84 4). Cours de chimie organique appü'
quee (par Knab et Leblano), 8°, Ib. 4 842. Cours
de chimie inorganique appliqu^e (parKnihet
Schmersalü), 8*", Ib. 4848. Enquöte sur la ma-
ladle des pommes de terre en France etc., 8*i
Ib. 4 847. Präcis de chimie industrielle etc.,
8° avec atlas, 2""« 6dit. Ib. 4850 (Deutsch vor
H.Fehling, Stuttg. 4 852), S'^'^it. 4 855. Pr^
eis d'agriculture th6orique et pratique; ini
A. Eichard, 8^ Ib. 4 854. Des substances alt
mentaires et des moyens de les am^liorer etc.
4 6^ Ib. 4 853, S»"« ädit. 4 856. Trait« de la di
stillation des betteravcs etc., 8^ Ib. 4854, 2"
6dit. 4 855. Traitä completde la distillation d<
principales substances qui peuvent fournir d
l'alcool, vins, grainsetc, 8°, Ib. 4 858. — Mte
sur les d^veloppements des v^dtaux (Mön
Sav. (Strang. VII, 4844). M^m. sur la compc
silion chimique des vög^taux (Ib. VIII, 4 848
Möm. sur l'amidon, la dextrine et la diastai
m
Payeroe.
382
B(e. (Ib. id.). — Sor one note de Mr. Berthier
relative ä Teinploi du sulfole de plomb (Ann.
ehim. phys. XXI, 4 82t). Tböorie de raction
da cbarbon animal dans son application au
raffioage du sucre (Ib. id.)- Sur Tanalyse des
tobercules de Heliantbus tuberosus (Ib. XXVI,
4814). Analyse de la partie corticale de la ra-
doede TAylantbus glandulosa (Ib. id.). Sur
l'haile de Dablia (Ib. id.). Sur la fabrication
des produits ammoniacau\ (Ib. XXVIII, 4 825) .
Sar des pyrites trouv6es dans la sabli^re de
Greuelle et sur le pouvoir däcolorant de piu-
siears substances minäraies (Ib. id.). Sur le
scbiste bitumioeux et le lignite d'Ardes (Ib.
XXIX, 4825). Nouv. moyen de pr^server le
feret l'acierde l'oxidaiion (Ib. L, 4 832). M^m.
sur la diastase, ies principaux produits de sa
r^action, et leur application aux arts indu*
striels; DoitPenoi (Ib. LIII, 4 833 etLVI, 4 884).
Sur Ies oxidations locales et tuberculeuses du
ler(lb. LIV, 4 883 et LXIII, 4 836). Note rela-
tive k de nouv. concr6tions artißciellement
op^r^es sur le fer (Ib. LIV, 4 883). Sur la man-
niteextraitedu cäleri-rave (Ib. LV, 4 834). Note
sar le m6m. de Mr. On^rin-Yarry concernant
l'action de la diastase sur l'amidon de pommes
de terre (Ib. LX» 4 835 et LXI, 4 836). Nouv.
bits sur Tamidon (Ib. LXI, 4836). Sur Ies
eiuses de la coloration en rouge des marais
Miants (Ib. LXV, 4 837). Compositioo äli^men-
laire de Tamidon de diverses plantes etc. (Ib.
id.). Moni, sur Ies ac^tates et le protoxide de
piomb (Ib. LXVI, 4 887). -^ Sur le poids ato-
Dique du carbone (Ib. S6r. III, T. I, 4844).
Acide borique des suffioni de la Toscane (Ib.
id ). Analyse de l'eau du puits ford de Gre-
Ml]e(lb. id.). Döcoloration et application nouv.
derbuile de palme (Ib. II, 4 844). Fabrication
rtrafBnage du borax (Ib. id.). Möm. sur Ies
^mnx» et leur valeur comparö ; mit Bonssin-
Mt(lb.lII, 4844 et VI, 4842). Sur l'engrais-
Noentdes bestiaux et la formation du lait;
aritlhniiM et Bouningaolt (Ib. VIII, 4843).
^pport etc. sur une alt<^ration extraordinaire
du ptin de rounition (Ib. IX, 4 843). Sur l'a-
Mlyseduguano; iDitBoiusiiigaiilt;Ib.X, 4 844).
Extracteur ä distillation continue (Ib. XIII,
IM5). Etude d'un pbönom^ne observ6 dans
1^ fobriqnes de carbonate de plomb (Ib. XVI,
^146). Terop^ratures que peuvent supporter
itisponilesde Toidium aurantiacum sansper-
dre leur facult« vög^talive (Ib. XXIV, 4 848).
Sir le carbonate de chaux pröexistant ä Tötat
Bormal dans Ies plantes etc. (Ib. XLI, 4 854).
Sar la solubilitö du carbonate de soude (Ib.
XLIII et XLIV, 4858). -> Sehr viele Aufsätze,
Berichte usw. in d. Compt. rend., z. B. : Sur
Ies taches rooges des marbres bruts et sculp-
t^ (III, 1886). Sur Ies diverses substances
laoC^es contanues dans Ies fariaes (V, 4837).
{v an nouv. moyeo d'essai pour Ies sel.s am-
Boniacaax, Ies eaux potahles etc. (Ib.). M6m.
or te composition chimique de tons Ies er-
aoes des vdgötaux phanörogames etc. (Ib.).
b^Dom^oet observ^s dans la congölation des
ommes de terre (VI, 4 838). Sur Ies caractöres
hytiques de c^mses obtenues par des pro-
MMe dUMreotf (VII, 4 888). Möm. sur la com-
position du tissu propre des plantes et du lig-
neux (Ib.). Sur un moyen d'isoler le tissu M-
mentaire du bois (Ib.). Sur Ies applications
des propri6t<3s du tissu etc. (VIII, 4 839). Sur
la mati^re incrustante des bois (Ib.). M6m.
sur le ligneux (IX, 4 889). Sur Ies 6tats difTä-
rents d'aggregation du tissu des vägötaux (Ib.).
Sur la composition comparäe des membranes
animales et vög^tales (Ib.). M6m. sur la nu-
trition 6conomique des plantes (Ib.). Theorie
chimique de la nutrition des plantes (Ib.).
Nouv. faits relatifs au döveloppement des v6-
götaux etc. (XI, 4 840). Expr. relatives ä Tim-
pr^gnation des bois (XII, 4 844). Sur la farine
fossiles des Chinois (XIII, 4 8.44). Sur l'^tat
naturel du sucre dans la betterave (XV, 4842).
Sur la composition du cambium etc. ; mit de
Xirbel (XVI, 4843). Propri6täs distinctives
entre Ies membranes v^^ötales et Ies enve-
loppes des insectes etc. (XVII, 4 848). Sur le
principe actif du suc gastric (Ib.). Sur l'ex-
traction du sucre de betterave (XVIII, 4 844 et
XXXI, 4 850). Sur Taltöration des pommes de
terre (XXI, 4845). M6m. sur la composition
et la structure de plosieurs organismes des
plantes ; mit de Xirbel (XXII, 4 846). M6m. sur
le cafö (Ib. et XXIII, 4846). Gonditions des
roaxima d'elTets explosifs et d'inflammabilit^
du coton-poudre (XXIII, 4 846). Sur la pyro-
xyline, Ic colon bypoazotique et la xyloidine
(XXIV, 4 847). Distribution du sucre etc. dans
Ies betteraves (Ib ). Sucs acides, neutres et
alcalins dans Ies plantes (XXVII, 4 848). Sur
la structure et la composition de la canne ä
sucre (XXVIII, 4 849). M6m. sur le caoutchouc
et la gutta-percha (XXXIV, 4 852). M^m. sur
la sulfurisation du caoutchouc et sur quelques
propri^tös du soufre (Ib.). Sur une mötbode
de cristallisation ä l'aide d'une circulation con-
tinue (Ib.). M6m. sur la gutla-percha etc.
(XXXV, 4 852). Sur Ies litiöres terreuses etc.
(XXXVI, 4 853). Sur Ies engrais (XXXVII,
4 853). Sur divers agents de conservations des
urines etc. (Ib. et XXXVIII, 4854). Sur Ies
matieres grasses et Ies propriöt^s alimentaires
de la chaire de difförents poissons (XU, 4 855).
Sur la composition imm^diale de T^piderme
etc. des v^getaux (Ib.). Sur la composition
des yeux de momies p6ruviennes (XLIII, 4 856
etXLIV, 4857). Sur la composition Imm^diate
du cuir (Ib.). Composition et produits du ma-
nioc (Ib. XLIV, 4 857). De l'amidon et de la
cellulose etc. (XLVIII, 4 859). Obs. sur Ies
tissus v(^g(^taux etc. (Ib.). DifTäcents ötats de
la cellulo.se dans Ies plantes etc. (Ib.). Com-
position de Tenveloppe des plantes et des tis-
sus ligneux (Ib.). — Fernere Aufsätze im Dic-
tionn. technologique ; Dict. des arts-et-manu-
faclures ; Dict. du commerce et des marchan-
dises; Journ. des connaiss. utiles; Journ. de
chiroie mödicale ; Encyclop. d'öducation ; etc.
♦ geb. Jan. 6 (QC) (TD. Buppl.).
Payeme, Prosper Antoinc. —
Dr. Med (VD),
geb. 4 806, . . . Theys bei Grenoble.
Erfand im J. 4846 (wie es scheint mitBouet)
ein durch Dampf und Schraube bewegliches
383
Payngk
Peanon.
384
submarines Boot, welches spöter in Paris und
Cherbourg zu Wasserbauten benutzt wurde.
Siehe darüber Compt. rend. XXIII , 4846;
XXXII, 4 854 et XXXV, 4 862. — Sur un ap-
pareil destinö ä permettre de s^journer long-
temps soQs Teau (Compt. rend. XV, 4 84t).
Descript. d'un proc^d^ m^canique et chimique
qui a pour objet de rendre respirable I'air des
lieux herm^tiqu^ment fermös etc. (Ib. XVI et
XVII, 4 843). Moteur, qui fonctionne ä volonte
par Tair comprimö ou par i'air rarefiö (Ib.
XVIII, 4 844). Question sur Texistence du ca-
lorique latent (Ib. XXI, 4 845). — Perfection-
nement des modes de constniction des tra-
vaux hydrauliques, Paris 4852.
Payngk (Payngh), Ahasverus. —
Dr. Med., Arzt erst in Husum, dann in Ko-
penhagen, Leibarzt des Königs Fried-
rich m. (J) (NKJ (MCL),
geb. 4 608, Juni 25, Husum,
gest. 4 667, Mai 43, Kopenhagen.
Operationes chimicae rariores, in Th. Bartho-
liniu* Gista medica hafniens., 8°, Uafn. 4 662*.
* Auch »ein Vater Peter Theodor (geb. 1575 etwa,
. . . Husum, gest. 1G45, Apr. 12, Kopenhagen), der
als Arzt lange beim Kaiser Rudolph II. in Prag
und dann in Kopenhagen lebte, war in der Chemie
bewandert und führte daher den Titel Königl. Däni-
scher Chymicus.
Paznmoty s. Pasumot.
Peaoook, George. — Dr. Tlieol.
(1 839). Lehrer (Assistant Tulor;j4 8 i 5, Füll
Tutor 4 823, Sole Tutor of Ihe side 4 835)
im Trinity College und 4 837 Lowndean
Prof. d. Mathematik an d. Univ. zu Cam-
bridge bis 4 839, dann Dechant von Ely
in Cambridgeshire. Mitgl. d. Roy. Society
(4848), der Cambridge Philosoph. Soc.
(4 8 4 9, ihrer Stiftung), der Astronom. Soc.
(1820) u. d. Geol. Soc. (Ahr. W) (GS.W),
geb. 4 794, Apr. 9, Thornton Hall, Dcn-
ton, *
gest. «858, Nov. 8, (Ely?).
A treatise on algebra, 2 vol. 8o, Cambr. 4 842
u. 45 (Eine kleinere Algebra schon 4 830). Ar-
tikel Arithmetic in d. Encyclop. Metropolitana
4 825—26. Report on the recent progress and
present State of certain branches of analysis
(Report British Assoc. 4 834).
• Kirchspiel Gainford bei Darliugtoo, Countj- Durham.
Pearson, Ge orge. — Dr. Med., pract.
Arzt erst in Doncaster, dann in London,
später daselbst Oberarzt am St. George-
Ilospital, sowie Prof. d. Materia medica u.
Therapie an demselben. Mitgl. d. Roy. So-
ciety seit «79 4 (BS) (Cll),
geb. 4 754, Rotterham, York,
gest. 4 8S!8, Nov. 9, London.
Disp. inaug. de putredine animal. etc., 8",
Edinb. 4 774. Experiments and observations
for investigating the chemical hiatory of thi
tepid Springs ofBuxton, 2 vol. 8°, Lond.478i.
Directions etc. for composiog «rtificial Boxlon
Water, 8°, Ib. 4 785. Expr. on the coDStitoeil
part of the potatoe root, 4^ Ib. 4795. Onthi
use of green vitriol or sulphat of iron u i
manure etc., 4*", Ib. 4805 (Aach VieholMi^
Journ. X). — Experiments to investigate tht
composition of Jamet' powdre (Phil. Tr. 479f).
Expr. made witb the view of decomponndios
fixed air (Ib. 4 792). Expr. on white lac (Ib. n9i).
Expr. to investigate the nature of a kiodof
Steel called wootz (Ib. 4 795). On someancieiit
arms and Utensils etc. (Ib. 4 796). Expr. made
to ascertaln the na&ure of the gaz producedby
passing electric discharges through watv (Ib.
4 797). Properties and coDoposition of uriniiy
concretions (Ib. 4798). On expectorated mil-
ter (Ib. 4 84 0). Expr. on pus (Ib. id.). Oothe
colouring matter of the black bronchial gteadi
and of the black Spots of the lungs (Ib. 4811).
— Medicinisches, besonders über die Blatten-
impf ung.
Poarson, William. — Geistlicher,
Pfarrer zu South Kilworth in Leicestershire
(wo er sich eine Sternwarte errichtet hatte),
vorher Eigenlhümer eines grossen Semi-
nars zu East Sheen bei Richmond. MitgL
d. Royal Soc, d. AstrQnomicai Soc. (derei
Gründung hauptsUchlich von ihm ausging)
und d. Commission zur Beaufsichtigung d.
Sternwarte zu Greenwlch (ASM. XYHj
(ASN.yiW),
geb. 4 767, Apr. J3, Whitbeck, Com-
berland,*
gest. 4 847, Sept. 6, South Kilworth.
An Introduction to practical astronomy, 2 vol.
4» mit 4 vol. Atlas, Lond. 4 824—29. — On Um
doubly refracling property of rock cn's^»
considered as a principle of micrometricai
measurements, when applied to a telescope
(Mem. astron. Soc. I, 4822). On the coo-
struction and use of a micrometricai eye-piece
of a telescope (Ib. id.). Obs. on the solar eclips<
4 820, Sept. 7 (Ib. id.). On the constnict. ofi
new position-micrometer, dependiog on Um
doubly refractive power of a rock crystal {Ib.
id.). Account of a new tree-feet altitodeiad
azimuth circle constructed by Throv^toa elc
(Ib. II, 4826). Obs. on Halley'a comet (Ib. IV.
4834). On the obliquity of the ecliptic(lb.XI,
4 840). Catalo{:;us of 620 Stars within 6' norUi
and south of the ecliptic (Ib. XV, 4846). -
Co the sliding ruie (Nicholson'a Journ. I). ^
Script, of a new portable electrical machloe
(Ib. id.). A modeil for the construction of t
satclliliun etc. (Ib. II). On the philosopb. nsf
of common watch (Ib. III and V). Remari»'
ble wells near the sea-cost of BrightelmttoBe
(Ib. id.).
* geb. Apr. 20 {Ähttr. V).
Pearson, Henry. — Rechtscooso*
Pearson, Henry. -
I lent in London (G. 4 856/
Peart
Peoqnear.
386
1809 etwa,
1856, Febr. i, London,
s of ptene and spherical trigonome-
1. 18S6, 8<i edit. 4 838. A syllabus of
I, Edward. — Dr. Med., pract.
nightsbndge (An.R. 1824;,
4 766 etwa,
1824, Nov. 26, Butierwick bei
Gainsborough.
'ation of animal heat investigated,
the elementary principles of natura,
eiectricity, with occasional obser-
I roa^netism, 1794. On Ihe proper-
ter, the principles ofchemistry, and
i and constructioo of aerfform fluids,
eiectric atmospheres, in which ihe
of the doctrin of positive and nega-
icily is proved, 4 793. Theanli-phlo-
rine of Lavoiiier critically eiamined
nstratively confuted, 4 795. On the
)n and properties of water, 4 796. —
;bes.
ly Leopold von. — Dr. Phil,
i^on 4 851 bis 1855 Assistent am
iboratorium des Johanneums in
in, nachdem er noch in den Jah-
u. 4 8 57 auf d. Univ. Heidelberg
(berg studirt hatte, seit October
f. cxtr. d. Chemie an d. Univ. zu
(OrJ,
!26, Dec. 29, Seckau, Steiermark,
isammensetz. d. Stearinsöure (Silz.-
. Wiener Aead. XIII. 4 854). Cberd.
e Kali (Ih. XXI. 1 856). — Über einige
iesaconsöure (Lieb. Ann. LXXVIII,
)r d. Constitution d. Citronsäure (Ib.
1852 o. XCVIII, 4 856). Zwei Appa-
lUtz. von Leuchtgas in ehem. Labo-
b. XCV, 4 855).
iin, Johann Nicolaus. — Prof.
1 an d. Univ. zu Kiel seit 4 673,
ibarzt u. Bibliothekar d. Herzogs
n-Gottorp, sowie Lehrer d. Erb-
ten er nach Stockholm begleitete.
Lcopoldin. Acad. u. d. Roy. So-
4 616, Leyden,
4 706, Febr. . ., Stockholm,
alimenti defectu et vita suh aquis
8", Kilon. 4 676. De habitu et oalore
. etc., 8", Ib. 4677. Observotiones
edicae etc., 4<>, Hamb. 4 694.
(Peckam, Pechan, Peccam,
;tsan, Pisanus), Johann. — Mi-
Theol., seit 4 278 Erzbischof von
y u. Primas von England ; früher
von Lyon (JJ (BD),
ador ff, fUndwOrterbveb II.
geb. 4 240 etwa . . . Sussex,
gest. 4 292, Apr. 24, Mortlake b. Can-
lerbury,
Theorica planetarum. Mathematica rudimenta.
Perspectiva communis (Die letztere Schrift ist
später mehrfach gedruckt u. herausgegeben,
unter anderen von 0. Hartmann, 4^ Norimb.
4 542; siehe Kästner, Gesch. d. Math. II, 264
u. WUde, Gesch. d. Optik, I, 84).
P6olet| Jean Claude Eugene. —
Von 4845 bis 4828 Prof. d. Physik am
Lyceum zu Marseille und seitdem Prof. d.
industriellen Physik an der von ihm mit-
begründeten £cole des arts-et-manufac-
tures zu Paris; seit 4 828 auch Maitre de
Conferences de physique an d. Normal-
schule daselbst, deren Zögling er war;
spUter Inspector der Academie von Paris
u. General-Studiendirector bis etwa 4 853
(Or) (CosmosXien),
geb. 4793, Febr. 4 0, Besan^on,
gest. 4 857, Dec. 7, Paris.*
Cours de chimie, 4^ Marseille et Paris 4 828
—26. Cours de physique, 4^ Ib. 4 828— 26;
dann unter d. Titel: Traitä älementaire de
physique, 2'"« edit., Paris 4 830— 34, S*"« ^dit.
2 vol. 8» Ib. 4887. Tratte de Töclairage, 8»,
Ib. 4 827. Traitede la cbaleur consideree dans
ses applications aux arts et manufactures, 2 vol.
Ib. 4 829, 9*^ edit. 2 vol. 4° avec atlas, Ib. 4 848.
— Nouv. proced6 pour extraire Tölaine des
huiles (Ann. chim. phys. XXII, 4 823). Forme
des cristaux de l'acide tartrique (Ib. XXXI,
4 826). Sur les raies que Ton observe ä Toeil
nu ä travers une fente streite (Ib. LIV, 4 888).
Mäm. sur Telectricitä produite par le frotte-
ment (Ib. LVII, 4 884). Mem. sur uo nouv.
condensateur ^lectrique (Ib. LXVIII, 4 888 et
LXXl, 4 889). fiiem. sur Tinfluence de raction
chimique dans la production de r^Iectricitö
par le frottement (Ib. LXXI, 4 889). — Con-
densateur ölectrique (Ib. Sör. III, T. II, 4 844).
M6m. sur un nouv. galvanom^tre (Ib. id.).
M^m. sur la d^termination des coefflcients de
conductibilitä des metaux par la chaleur (Ib.
id.). M^m. sur le d^veioppement de Tölectri-
cite statique pendant le contact des corps (Ib.
id.). — Aufsatze in Oergonne*! Ann. de math.
* gest. Dec. 9 ((?. 1858).
Peoqneiiry ... — Chef der Werk-
stätten des Conservatoire des arts-et-m^-
tiers in Paris (Bull. Soc, d Encouragm. etc.
Vol. Li;,
geb
gest. 4 852, März . ., Paris.
Moyen mecanique pour produire dans deux
roues des vitesses relatives exprim^es par deux
nombresque]conques(Bull.Soc.d'Encouragm.
XXII, 4 823). Description d'une nouv. machine
ä vapeur h mouveraent de rotation direct (Ib.
XXVII, 4 828). — Über seine mannigfaltigen
Erfioduogen (eine Recheomaschine, eine at
mosphBr. EUeDbahn usw.) siehe a, e. 0. Vol.
LI Qod über Beine Peodelubr, die lugleich si-
derische u, miltlera Zeit lejgt, Astr. Nachr.
11. i
STS.
Peoqnet, Jean. — Dr. Med., pract.
Arzt In Paris. Hilgl. d. Acad. d. WJss. zu
Paris seit 1666 (B) (Bit),
geb. anfangs d. XVII. Jahrb., Dieppe,
gest. 167*, Paris."
Experimenta nova anetomica, quibus incogni-
tum hacteous chyM receplaculum, et ab eo
per Ihoracem in ramos usque subciavios vasa
lactea detegunlur, M°. Paris. 1651 (Darin Be-
obachtDDgeo tiber d. DiedrEgen .Stand d. Baro-
metere aaf Bergen), Nouv. di^cnuverle tou-
cbante la vue |Ses oeuvres, La Heye 4740 —
auch Phil. Tr. 1668).
■ An der TrunlHucht.
PedersMi) P e d e r. — Observalor an
d. Sternwarte zu Kopenhagen von 183!
bis 184!, dann Direclor d. Leibrenten- u.
Vers orgungs- Anstalt daselb.st. Uilgl. d. kö-
nigl. DäQ. Gesellsch. d. Wiss. seit 1811 (Ej,
geb. 1806, . . . Kopenhagen.
De longitudioe speculae barniensis, 4°, Hafn.
ISSS. DeDdaoskeastronomTjohoBnüia'i Liv
og Levent. 8°, Kjöbnb. 183g, — Nogle Be-
■närlininger angaaende Guinea'» Klima (Over-
sigt over d. K. Danslie Vid. Seisk. Forbandl.
1844], Om Baroinetrels daglige Middeloscllla-
tion paa IsLand (Ib. 1B45). — Über d. im Ta-
gebuch von B&lnovici vorkommenden Come-
ten von 177D jAsIr. Nachr. XII, 183S). Asir.
Beobb. (Ib. XIII, XIV, XV. XXil).
PederliU, Don Giovanni Anto-
nio. — Prof. d. Mathematik an d. Univ.
zu Bologna. Bibliothekar d. Instituts da-
selbst (Mz. R),
geh Bologna,
gest. i808, Febr. 20, Bologna.
A. a. 0. keiue SchrideD genannt.
Pegel, Magnus. — Erst Privatdocenl
an d. Univ. zu Rostock, dann Prof. d. Ua-
themalik an d. Univ. zu HclmsLÜdl und wie-
der an d. zu Rostock ; soll darauf vom Kai-
ser Rudolph II. nach Prag berufen sein
und zuletzt beim Herzog Philipp v. Pom-
mern gelebt haben (J} (Kr),
geb. 1547 etwa, . . . Rostock.
gest '. Stettin.
Thesaurus rerum seleclorom, magnarom, di-
gnarum, ul 11 tum et suavium pro gen er ig hu-
ment Salute, oblatus, 4°, 16D4 (Darin von al-
lerhand medicm. u. mechsn. Erßndungeo,
z. B. von verschiedenen LuflscbilTen).
Pelroe, Benjamin. — Prof. d.
Astronomie u. Mathematik an d. Harvard-
University zu Cambridge bei Boston in Uaa-
sachosetts (Or),
— Feithnor. 3ffl
geb. <809, Apr. i, Salem, Hassacfagi. j
A trealise on enalytical mechaDles, 1ISI.— j
Development oF the perturbaüve foncUon <i
planetary motion (Sonld, aitron. Joun, I,
1 8SI ] . On a demonstrat. ot the paralldognaM
ot torcea (Ib. id.). Oo the orbitof a Virpad
etc. (Ih. id.). Od the consUtDUon of Satun'l
ring (Ib. II, 1BSS. — Darin aus meehao. Grtti-
deo geschlossen, dass dieser Ring flüsiig Hi)-
Nole upon the conical pendulam (Ib. id.). Cii-
terioD for the rejectloo of doubIFal obim»-
tionB(Ib. id.). On the semidiameters orVaniii
and Mars (Ib. III, 1 814). Lunar lables {Ib. id.).
On the Adam'i Priie- Problem for 1 881 ; — b»-
trelTeod den Ring des Satarns [Ib. IV, 1iU{.
On the cateaary upon a coneofrevolutionwitt
a vertical ails (Ib. id.). Table (or redactin
of solar ephemeris (Ib. id.]. Elemeala oIO
met N° III, 1S6( [Ib.id j. On the Bed-Hill (•■
lalogue of circumpoiar stars (Ib, V, 18S9). Ol
a malerial point acted on by forces froui I
Sxed aiis (Ib. id.). Od Ibe exlenBion of I»
grange'a Theorem for the developmaat d \
functions (Ib. id.J. On Ibe theory ol tba tail \
of comet N° V, 1858 (Ib. Id.). — Elei»* \
of tbe third coraetof 1 845 [BiUim. Joura XUX, 1
1845). OrbitsforBoad'icometflb.NewSer.I, '
4 846). Remarks on Le Veiriar's planet (Ib. in,
1847). Calculations on the perturbatioal of
Uranus (Ib. V, 1848). — Gab heraus: Tbl .
Cambridge Mlscellsny Ol mathematics, pbytiot
and Bstronomy. Quarlerly. Boston <8t)«U.
Pelreso, Nicolaus Claude Fabri,
Herr von. — Parlamentsrath in Aii (Pro-
vencej; Abt eines Klosters inGuienne (B}(i\
(TtfaperGossendum, HagaeComit. I65i;,
geb. liSSO, Dec. t, fieaugensie, Prc^
venoe,
gest. 1637, JuniÜ, Aix.
Mäcen der Wissenschaft. Schrieb ; Halheaii-
tica et aslronomica varia. Ohservationes a»'
Ihematicae. Etc. — Führte mit den GelehrIM
seinerzeit in faslallen Landern Kuropa'i«'
nen ausgedehnten Briefwechsel, Bei seip>)a
Tode fanden sich mehr als 10000 Briefe von
diesen vor, die aber leider alle — von seiotr
Nichte — vernicblel wurden. Seine eigoea
Briefe sind zum Tbeit in anderen Sammlta-
gen gedruckt.
Pelthner, Edler von LicbtenfeU
Johann Thaddüus Anton. — Erst Re-
glstralor d. bcihm. obersten Münz- u. Berf
meistcramts in Prag, dann folgweise 176t
Prof. d.Bcrgwerkswissenscbarten daselbst,
(7 63Bergralh, (77! Lehrer d. pract. Berg-
baus u, d. Sergrechte an d. Bergacademie
in Scbemnitz, 1775 Hofrath bei d. Hofkam-
mer in Wien und 1791 Bergwesens-In-
spector zu Prag (il),
geb. <7!7, Apr. 8, Gollesgab, BSh-
mea,
gest. 1792, Juni 3S, Prag.
389
Peletier
Pelisson.
390
Snte Gründe der Bergwerkswisseoschaflen
1MW., 8**, Prag 4 770. Beschreibung d. böhm.
Flüsse usw. , mit mineralog. Anmerkk., 8**,
Ib. 1771. Versuch e. natürl. u. politsch. Ge-
schichte d. böhm. u. mähr. Bergwerke, fol.,
Vien4780.
Peletier (Peletarius), Jacques. —
Folgweise Principal des College zu Bayeux
(1547), Secretär d. Bischofs von Lc Mans,
dann, nachdem er Medicin studirt und Dr.
Med. geworden, Arzt zu Bordeaux (1550),
Poitier u. Lyon (1554), später auch zu Pa-
ris, zuletzt (1573) Principal d. College zu
Le Hans (Bi) (B) (J) (BDM) (HM. IS),
geb. I5n, Juli 25, Le Mans,
gest. 4 582, Juli . ., Paris.
L'alg^bre, döpartie en deux livres, 8°, Lyon
1554. L'arithm^tique, d^partie en quatre ii-
nes, 8**, Ib. 1554. Demonstrationum in £u-
lUdii elementa geometrica libri sex, quibus
ocio adjiciuntur epistolae (an J. Femel, P. Ko-
liM etc.), 8°, Lugd. 4 557. Demonstrationes
tm; prima de anguli rectilinei et curvilinei
•eqaalitate; secunda de lineae in tres partes
coDtinue proportionales sectione ; terlia de
•reee trianguli ex numeris aestiroatione, 4",
hrisiis 4559. Commentarii tres; primus de
dimeosione circuii ; secundus de contactu li-
neinim et de duabus lineis in eodem piano,
Beque parallelis, neque concurrentibus ; ter-
ttos de constitutione boroscopii, Basil. 4 563.
IiiClirist. Clavinm de contactu linearum apo-
logia, 4«. Paris. 4 559. De l'usage de göom6-
We. k\ Ib. 457«. — Poölisches.
PMIgety Eugene Melchior. —
Erst Essayeur (4 846) und dann VeriGca-
t«ur des Essais bei der Münze zu Paris,
IVof. d. Chemie am Conservatoire des arts-
^-manufacturcs. Mitgl. d. Instituts seit
l«5i (Or),
geb. 484 4, Febr. 24, Paris,
techerebes sur l'analyse et la composilion
ckimique de la betterave ä sucre etc. ; mit J.
Nmimci, 8^ Paris 4839. Rech, sur la compo-
litioD chimique de la canne ä sucre de la Mar-
tiijqoe, 8<*, Ib. 4 840. Rapport sur la fabrica-
tioo du Sucre et la composition de la canne ä
ncre, 8o, Ib. 4843. Sur la composition des
SDcres bruts, 8«, Ib. 4854. Etudes chimiques
et pbysiologiques sur ies vers ä soie, 8", Ib.
4SSi. — M^m. sur Ies combinaisons de l'acide
dkrömique avec Ies chlorures m^talliques
(AoD. cbim. phys. LH, 4888). De i'action du
deotoxide d*azote sur Ies sels de protoxide de
ferdb. LIV, 4888). Sur la distillation du ben-
toat« de cbaux (Ib. LVI, 4 834). Rech, sur
rfanile de cannelle, l'acide hippurique et l'a-
cide s«baciqae ; mit J. Bimuui (Ib. LVII, 4 834).
Sur nn bydrate d'essence de tördbenthine (Ib.
Id.}. M^m. sur Tesprit de bois et sur Ies di-
vers compos6s 6th^r^ qui en proviennent (Ib.
LVni, 4 885). Moav. combinaisons du methy-
eoe; mit J. Boua (Ib. LXI, 4886). Rech, sur
la natura de Töthal; mit Demselben (Ib.
LXII, 4 836).' M^m. sur la composition chi-
mique du lait d'änesse (Ib. id.). Sur la natura
et Ies propriätäs chim. des Sucres (Ib. LXVII,
4 838). Sur la composition du saccharate de
plomb (Ib. LXXIII, 4 840). Sur la composition
de l'acide phosphorique cristallisö (Ib. id.).
M^m. sur Ies types chimiques (Ib. LXXIV,
4 840). — Sur l'acide bypoazotique et sur l'a-
cide azoteux (Ib. S6r. III, T. II, 4 841). Sur
Ies sels de plomb form^s par Ies acides de
l'azote (Ib. id.). Recherches sur Turanium (Ib.
V, 4 842 et XII, 4 844). Rech, sur la composi-
tion chim. du thö (Ib. XI, 4844). Sur la th^u-
rie de la fabrication de Tacide sulfurique (Ib.
XII, 4 844). Rech, sur le cbr6me(Ib.id.). Sur
la composition du sesquichlorure de chröme
(Ib. XIV, 4 845). Sur Ies chlorures de chröme
(Ib. XVI, 4 846). Sur la composition des sels
d'antimoine (Ib. XX, 4 847). Sur le poids ato-
mique de l'uranium (Ib. id.). Sur la compo-
sition du bl(^ (Ib. XXIX, 4 850). Etudes sur
la composition des eaux (Ib. XLIV, 4 855 et
LI, 4 857). Sur un fragment de bois antique
provenant du qaai de Carthage (Ib. LH, 4 858).
Sur Ies combinaisons du sucre avec la cbaux
(Ib. LIV, 4858). — Action du chlore, de l'iode
et du brome sur Ies sels formäs par Ies acides
organiques etc. (Gompt rend. II, 4 886). Sur
un nouv. acide räsultant de Taclion du brome '
sur le benzoate d'argent (Ib. III, 4 836). Sur
la natura du camphreordinaire; mit J.Dnmaa
(Ib. IV, 1837). Sur le carbovinate de potasse;
mit Demselben (Ib. id.). Sur la betterave
ä Sucre (Ib. VII, 4 838). Sur Tacide ulmique
(Ib. IX, 4 839). Sur la composition de la canne
ä sucre (Ib. id.). Sur un moyen d'obtenir cer-
tains mötaux parfaiteroent purs (Ib. XIX, 4 844).
Sur la composition de quelques verres fabri-
qu6s en Boheme (Ib. XXII, 4846). Sur un
nouv. procädä saccharimötrique (Ib. id.). Sur
la composition du coton fulminant (Ib. XXIII,
4 846). Sur un proeöd^ propre ä d^terminer,
d'une maniäre rapide, la quantit^ d'azote con-
tenue dans Ies subslances organiques (Ib.
XXIV. 4 847). M6m. relatif aux procc^däs sac-
charim6trique8(lj?. XXX1I,4 851). Sur la pr6-
paration de l'uranium (Ib. XLII, 4 856).
Pellsseiiy Jacob Philipp. — Dr.
Med., pract. Arzt, Ober-Medicinal- u. Sa-
nitäts-Rath, sowie Inspector d. französ.
Gymn. in Berlin. Mitgl. d. Gesellsch. na-
turf. Freunde daselbst (Mag. dieser Gesellsch.
VH, 4 84 6; (M.W) (NGB),
geb. 4 743, Juli 4 8, Bremen,
gest. 4 84 5, Dec. 2 4, Berlin.
Vergleich d. bekannten Vergrösserungsglüser
(Beschfift. Gesellsch. naturf. Freunde in Ber-
lin, I, 4775). Beschreib, e. zu,astronom. u.
geometr. Ausmessungen bequemen Instru-
ments (Schrift. Gesellsch. naturf. Freunde in
Berlin, II, 4784). Beschreib, e. Wetterablei-
ters, der zugleich als Elektroskop dient (Ib.
X, 4 792). Beschreib, e. neuen Anemometers
(Ib. X, 4 792 u. XI, 4 794).
26*
391
PeU
Poll, JohD. — Nacbdem er in Cam-
bridge u. Oxford studirl, Prof. d. Mathe-
maliL in Amsterdam (< 643 — 46) u. Breda
(46i6 — 63), dann Cromwell'» Resident
in d. Schweiz (1654 — 58], darauf Geiäl-
lich er geworden i Reclor 1661 von Pobbing
und ( 663 von Laingdon (beides in Essex),
später aber, obwobl noch zum Dr. Theol.
creirt, diese Stellen verlierend und in Dürf-
tigkeit in London lebend. Hitgl. d. Roy.
Soc. seit 1663 (BD) (Th) (Abr.W) (KEC),
geb. 1610, März 1, Southwyke, Sussex,
gest. 1685, Dec. II, London.
DescrlpUoD and ase of tbe quadranl, in Iwo
books, 4630. Modus supputaadi epbemerides
agtroDomlCBs(quBQtuiiiad[noluinsolis3tlinet),
paredigDialeadann. <S30 accommodato, I6SD,
A letter lo Mr. E. Wingats od lof^arithms, 1631 .
Commantatloneg in cosmographiam Alitodii,
4631. AstroRomical history oF observalions of
heaveoly motiODs and appearances, laas,
Ecllplica prognostica or Forekaoner of (he
eclipsss, leachingbow, bycaiculation, lofore-
knov^ and foretell all sorts of eclipses of Ibe
baaveoly ligbls, 1633. Tbe manner ofdeda-
ciag bis sstronomical lables out of Ibe lables
and «ioms ofFliUipp laiubarg', 1634. A tetter
of reoiarks on OeUibrand't Uathemetical lils-
course on tbe Variation of tbe magnetic aeedle,
1633. An exercitation converniiig Eatser, (°,
16ti. A table of lODOO Square nutiibem, fol.,
1671. Bhonini' Algebra, 1ran!.laled by Th.
Brauker, much allered and su^mented, (°,
Lond. 1863. ControvBrsy wilh LongoinODta-
nni concernin^ tbe quadrature of tbe circle,
4°, Atnsterd, 16(6 (Aucb lateinisch, V, Ib.
intT). Ad idea of matbemalics . 1S°, Lond,
1650. AuKug daraus in d. Phil Tr. 1631— 82.
Maneuna'i objections lo Ihis idea and FeU'a
aoswer (ib. id.).
PeUetan, Pierre. — Dr. Med., erst
Pr^parateur bei Charles, als welcher er
schon im 17. Jahre chemische Vorlesun-
gen in Paris hielt, dann folgweise Keldarzt,
Arzt am Uölel Val-de-Grace u. am Hotel
Montaigu, LeibarztLudwig'sXVlII., Prof.
d. medicin. Physik in d. raedicin. PacullSt
za Paris von 183 4 bis 1843, wo er seinen
Abschied nahm (DC) (Q) (QC) (G. ISis;,
geb. 1783, Jan. 6, Paris,
gest. 4845, Apr. .,, Brüssel,
Diclionnaire de chimie giSn^rale el niedicBle,
S vol. 8°, Paris 1881—14. Trnil(> de physique
gän^rale et m6dica]e, 3 vol. S", ib. I8ji, B""
edit. 1837 — SB. M^m. sur l'^clairage par le
gaz Uro du cbarboD de terra, pour servir de
compl^iDont ä l'ouvrege de Mr. Aoonm sur le
ni6me sujet, Ib, 1817.
Pallellor, Bertrand. -- Sohn eines
Apothekers in Bayonne. Erst Pröparaleur
- Felletiw.
bei Darcet und seit etwa 1783 A
ker in Paris. Adjunct und etwa von IlSSa
Prof. d. Chemie an d. £cole polytechniq«.
Milgl. d. Acad. d. Wiss. [seit 1791) nni
d. späteren Instituts, folgweise lodi b-
spect. d. Hospitäler, Milgl. des Buroidi
consultalion des arls, der Commissim ta
poudres-et-salpätre und des Conseil it
santä des armees (B) {BMJ (Men.lml.H}
(Joum. Ecolepolyt. Gab. \) (Q),
geb. 1761, Juli 30, Bayonne,
gesl. 1797, Juli 11, Paris.
Uescript. de divers procädes pour eitninli
Eoude du sei marin, 4°, Paris 4794. Inilrnl
sur l'art de sifparer !e cuivre du mtUX to
cloches; mitd'ATBst, t°. Ib. 17S4. Ikta
et (ibservationi de chimie, 1vol. 8°, Pani
(Edirt von seinem Sobn GharlH u. von i
lotj Auszug davon in Ann. chim. XXVIl).
cede pour dissaudre la gomme (lastiqne itiM
r^tber Bulfurique {Uem. Inst. 1, Aa. \1]. Ob-
servation sur la Btrontiane (Ib. id.). Rippoit
sur UD alliage m^tallique envoye per li an-
miasion des Snanceg du corpa läi;islat)f; Bit
ChaniilsT, VanqiMliii, BaTan und Laliivn |lk
in, An IX). ~ Sur l'BCide areenical (Joan.
phy«. XIX, 4781). Sur la cristalllsation irtt-
ticielle du saufre et du cinabre (Ib. id.). Su
IH zöolile dB Fribour^ (Ib. XX, 4 781). Snr h
cristalllsation des sels deliquescensIlb.XXT,
4 784), Sur les schorls violets des Pyr^nto(lk
XXVI. 1789). Sur I'Bcide mann d^pht«^
quo (Ib, id.). Sur la formation des ethersflfc.
id I. Sur l'operalion de faire le phospbora«
grand (Ib. XXVII, 1735). Sur la plombaflM
el ]a molybdJ;ne (Ib. id.). Sur l'ether ac^Mi i
(Ib. XXVIII. 4786). Surla rectiBcalioodar^ '
Iber vilriolique etc. (Ib. XXXI, 4787). Surb
molvbd^ne d'AltenberR (Ib. XXXIV, 4731).
Sur'le phospbore (Ib. XXXIV, 478»; XSXV,
el XXXVII, l7S0etXLI, 1791). SurplDsinn
proprietesdu muriaie d'etain (Ib. XL, 1711],
Sur les cendreg bleues (Ib. id.). Sur l'elliM
aceiique (Ib. LIII, 4 801 , postb.). — Eip«rieDMt
sur le phOKpbate calcaire d'Gslremadure (Add,
chim. VII, 1790). Moyen de dislingaai M
mines de plomb apalbiquedes sntfatet det»-
ryte (Ib. IX, (791). Analyse de le terra«
Marmarosch (Ib. Id.). Sur Tifflnage da inM'
des cloches (Ib. X, 179t). Analyse du carlw
oete natifde Siberie (Ib. id.), Sur li cambt-
naison de l'^tain avec lesoufre (Ib. XIII, I7tt).
Prcparations des acides pbospborique et phu-
phoreoxelc. [Ib. XIV, 1 7«]. Analyse du CH-
bonsle de polasse (Ib. XV, 1 791). AlBnip da
metal des clocbcs; mit d'Arcat(Ib. XX,11)'I-
Anslyse de la lerre de houssage (Ib. XXIII.
1797;. Sur diverses preparalioos baryliqaM
(Recueil de la Soc. de Sani« de Paris II). Sar
la presence de la strontiane dans leanlbleda
baryte (Soc. pfailomal. An V).
Pelletier, P... Josephe. — Zwei-
ter Sohn des Vorigen. Apotheker in Pa-
ris. Unlerdirec1order£cole depharmane.
Pelliaov
Pelonzo«
394
WrtieB Mitgl. d. Instituts (DCJ (CR. XV)
geb. 1788, MSrzSS, Paris,
gest. 1842, Juli 19, Paris.*
■otice sor la niati^re verte des feuilles ; mit
Ciftiitoii, so, Paris \%M (Aus d. Journ. de
Harm.). M^m. sur un nouv. alcaii, la strych-
■ioe, 8"*, Ib. 4 818. Analyse chim. des quio-
qvioa, suivie d*observations m^icales sur
femploi de la quinine et de la cinchonine ; mit
CtTtntoii, 8", Ib. 1821. Examen chim. d'une
^orce d^ign^e sous le nom de quina bicolore
€lc. ; mit Petrot, 8°, Ib. 1825. Recberches sur
le geore hirudo, 8^ Ib. 1825. Notice sur les
ffwberches chimiques, 8^ Ib. 1829. Rapport
mx les moyens de constater la pri^sence de
fan^nicdansrempoisonnementetc. ; mitAde-
iM, ChevslUer etc., 8^ Ib. 1841. — Recber-
ches cbim. et pbysiol. sur Tip^cacuanba ; mit
SigtBdie (Ann. chim. phys. IV, 1817; aucb
llrsich, Paris 181 7). Recb. sur l'action qu'ex-
«ite Tacide nitrique sur la matiöre nacr6e des
cilcals biliaires bumains, et sur le nouv. acide
fil an resulte; mit Caventon (Ib. VI, 1817;
Mch für sieb). Examen chim. de la cocbe-
iüte; mit Demselben (Ib. VIII. 1818; aucb
iirsich). Decouvertede la strychnine (Ib. id.
•tX, 1819). Sur la matiöre verte des feuilles
(Ib. IX, 1818). M^m. sur une nouv. base sa-
Mahle, la bnicine (Ib. XII, 1819). Examen
iMm. de plusieurs vegötaux de la famille des
eDkhicees et du principe actif qu'ils renfer-
■tot. la cövadille (Ib. XIV, 1820). Faits pour
Mnrir k l'bistoire de Tor (Ib. XV, 1 820) . Rech,
ckim. iur les quinquinas (Ib. id. et XVI, 1 821 ) .
lianeQ chim. du poivre (Ib. XVI, 1 821 ) . Rech,
nrla composition eiemenlaire etc. des bases
MÜiables orgaoiques ; mit Dumas (Ib. XXIV,
litt). Examen chim. des upas (Ib. XXVI,
1tt4). Sar la Cabncation du sulfate de quinine
(Ik XXXIV, 1827). Examen chim. du curare
(Ib. XL, 1829). Sur un nouv. alcaloide (Ib.
XLII. 1829). Nouv. principe acide contenu dans
h ndae de kahin^a ; mit Franf ois und Caven-
Inflh.XLIV, 4 880). Nouv. recberches sur To-
piaoB (Ib. L» 1832). Rech, sur la composition
teentaire de plusieurs principes immödiats
düv^taQX (Ib. LI, 1832). Nouv. analyse de
li coque du Levant; mit CouSrbe (Ib. LIV,
fitt). De l'action de l'iode sur les bases sali-
lables orgaoiques (Ib. LXIII, 1836). Examen
cbim. des produits provenant du traitement
k la i^ne pour I'eclairage au gaz (Ib. LXVII,
Ittl). M^m. sur les produits de la dccompo-
lüioa da sacciu par le feu ; mit Ph. Walter
'ib. S^r. III, T. IX, 1848, postb.). Möm. sur
la r«sioa de gaiac; mit H. BeylUe (Ib. XIII,
1345, poith.). Sur une nouv. vari<^t6 de bo-
ntodesoude; mit8oubeiraii(Ann.Min.S(ir. II, ,
ITol. V, 48S7). — Die Pariser Acad. belohnte
Mise Botdackuog der Chinabasen im J. 4827
Bit einem Preise von 4 0000 frcs.
* fcsc JoU IS {0, 33) ; JuU 20 (QC).
PdllflOir, 8. SchafhSutl.
Pd0«ao, Edroond. — Director d.
nstalt der eiigL ^Compagnie Manby
Wilson in Paris. Früher Beamter bei der
Gobelin-Manufactur. Vater des Folgenden
(Q) (QCh
geb. . . ., gest. . . .
Manuel du manufacturier, ou Archives des dö-
couvertes et proci^dös de fabrication etc., 12*^,
Paris 1825. L'art du mailre de forges etc.,
2 vol. 12«», Ib. 1827. Art du briquelier, chau-
fournier et charbonnier etc , 12°, Ib. 1828
(Beides Artikel aus d. Bibliothöque industrielle).
— Art de fabriquer les couleurs et vernis etc.,
2 pt. 18°, Ib. 1828. Art du chauffage domes-
tique etc., 18°, Ib. 1828. Art du blanchissage
domestiqueetc, 18®, Ib. 1828 (Unter dem Na-
men seiner Frau). Art de construire les ch^-
min^es etc., 18°, Ib. 1828 et 29. Recr(^ations
tirces de Tart de la vitrification, 2 pt. IS«, Ib.
1828 (Alle diese und einige andere Schriften
sind Theile der Encyclopödie populaire). Mi-
neralogie industrielle etc., 12^ Ib. 1829, mit
neuem Titel, Ib. 1835. Secrets modernes des
arts et mätiers etc., 2 vol. 12°, Ib. 4 881—32,
2"" ödit. 3 vol. 12°, Ib. 1840. Traitö de I'e-
clairage au gaz tirö de la houille, des bitumes,
du lignite, de la tourbe etc. ; revue parPelonae
fils, 8° avec atlas, Ib. 1839, 2n»edlt. 2 vol. 8°,
Ib. 1859. Tratte methodique de la fabrication
du coke et du charbon de tourbe, 8°, Ib. 1 841 .
Mitarbeiter am Abr^gö du grand Dictionnaire
technologique, Paris 1833.
Pelovze, Theophile Jules. — Ur-
sprünglich Pharmaceut, von 1827 bis 1829
Präparateur bei Gay-Lussac und Las-
saigne, 1830 Prof. d. Chemie in Lille,
Repetent und später Prof. d. Chemie von
1831 bis 1847 an d. ficole polytechnique
und von 1831 bis 1850 am College de
France in Paris, daneben Essayeur (1833),
Verificateur des Essais ( 1 846) bei d. Münze
und seit 1848 PrUsident d. Münzcommis-
sion. Mitgl. d. Instituts seit 1837 (Or),
geb. 1807, Febr. 13, Valognes (Döp.
La Manche*).
Traite de chimie generale etc. ; mit S. Fremy,
8 vol. 8°, Paris 1847—50, 2"'«' edit. 6 vol. 8©
et atlHs, Ib. 1854 — 56. Notions generales de
chimie; milE.Frimy, 8«, Ib. 1853. Abr^gö de
chimie; mit £. Fr^my, 8°, Ib. 1848, 2""' C>dit.
4 855. — De la fermenlalion alcoolique et des
ferments ; mit Knhlmann (Mem. Soc. Lille 1831
— 32). — Sur la non-existance de l'acide sulfo-
synapique et sur la pr^sence du sulfo-cyanure
de calcium dans la semence de moutarde (Ann.
cbim. phys. XLIV, 1830). Sur la salicine; mit
Jules Gay-Lustae (Ib. id.). Rech. chim. sur la
betterave (Ib. XLVII, 1881). Sur la composi-
tion de la salicine (Ib. XLVIII, 1831). Sur la
transformation de l'acide hydrocyanique et
des cyanures en ammoniaque et en acide for-
mique (Ib. id.). Sur Toxide rouge de phos-
phore etc. (Ib. L, 1832). Möm. sur l'influence
qu'exerce la prösence de l'eau dans uii grand
nombre de röactions chimiques (Ib. id.). Mem.
391
TeU
Pelly John. — Nachdem er in Carn
bridge u. Oxford studirt, Prof. d. M:iti!-
matik in Amsterdam (1613 — 46) ii. He
(1646—52), dann CromwelTs Hfsi.i
in d. Schweiz (1634 — 58), darauf <J'
lichcr geworden, Rector 1661 von V^^'-
und 1 663 von Laingdon (beides in I-
sp'iter aber, obwohl noch zum Dr.
creirt, diese Stellen verlierend unH
tigkeit in London lebend. Milcl
Soc. seit 1663 (BD) (Th) (Abt. V
geb. 1610, März 1, Soutliw v
gest. 1685, Dec. 12, Loixlnr
Description and use of thc ({n.i
books, 1630. Modus suppiil.iiK
astronomicas (quantuni »d ini<i
paradigmale ad ann. 1630 .mi :
A letter to Mr. S. Winkte oi.
Commentationes in cosmoL
1631 . Astronomical histoi \
heavenly motions and iü -
Ecliptica prognostica ni '
eclipses, teachinghow, h^
know and foretell all ^
heavenly lights, 16.13
cing bis astrononiiciti
and axioms of Philipp I
of remarks on Gellib*
^«
f
course on the vanahi
Ii «"
1635. An exercitali>
1644. A table nl !•
•»"i >
167«. BhoniQs' \
■. »«f
Branker, nui<rli •
• i.
Lond. 1668. C
nui concernin -
» -^
4°, Amsterd
1647). An i>i
1650. AusziiL
Menenne's •
answer ^11'.
4- ■'• sur
1 'H los
Pellcf
.. '.Mtion
1 1
Pr^panilc-
. V'i ,1b.
schon iii
■ ir hoiiatO
gen in [
X »9 ."^ur
Arzt ;!'■
'^.'lu- V!«»Ie
Mont;i
... ■. UMIllUS,
» «kuU« hip-
d. mc
., ■» *lo I;i «lo-
zu 1»
^ .-kx . Hill Ri-
Abs«
1 j .Ml lU'«* «i-
,.. vMi oll'. ;ll>.i.
^ , .«H. mit Bou-
, . '. lOMillant do
Di.
..:iiii' sur la-
2 ■
y\ .1 isifii. Sur
P
.%•■» .»rf;»iniques
y '\n» KiMiinr-
** \ ..•%.'.utii»iis «lo Mr.
'
^ 1 ON o>«iOMlieIles
. . ,MOs .««ui'riMJS (lo
. \\ iwi . Sur los
... L-iOH oiunino ilo.s
« %
»v,iv'sOMO \ll».). Mom.
. . iients chimiques de plusieurs
. . -. .\X, 1S4 3 . Kcrh. sur la ?1\-
tS45i. Sur la wloidine iXXlll.
^ \ fahrication des ainorccslulmi-
Sur la p> ro\N liiie considcreeprin-
. . •:. L'onime hase des auiorces fulmi-
. ;« Sur la conipositioD de la pNr-
- V\IV,1H47. Surracidcparalarlriqtti
>*9:. Rech, sur le curare, mit C
f»^^n X.X.XI, 4850,. Moni, sur la dfvilrifi
: 1 verre (XL, <855 = . Sur la sapoinf
.. i :<*,« Corps fzras neutrcs par losavoi
■ >55;. De l'action de l'eau surlcNcri
IS56). Sur la naturc du liquide beert
,4 .1 «liande abdominale des insectesduceo
.^:e Ib.). Sur la ccllulose .XLVllI.I«
,^ .>. tVlir. 'in ( VD).
Peltier, Jean Charles Atbniia;
rhnnachor u. Uhrenhändler in Paris
<\o, dann Privalniann daselbst A'o
^.ir la nie eic, de Peltivr, par .soti fiU,
>iris1847;,
geb. 178.'i, Febr. 22, llam. Dop. il
Soinnjc,
gest. 18 45. Oct. 27, Paris.
Observations sur les miiltiplicatcurs et sui
piles thermo-ölertri(|ue8, 8", Paris 4 836.
«scrvations et recherches expörimentalcs
los causes qui concourcnt ii la rorinntion
Iromhes, 8", Paris 1840. Bru\. 1841. — .M
sur les diverses espoces de brouillarcis (M
oouroniies par l'acad. Brux. XV, 1S44 —
Hech. sur lu cause des variations liaronu
ques fib. Will, 4 845;. Kssai sur la coo
nation des causes qui procodent, produi
et accoiiq)njinenl les pbonomones clectri«
(Ib. Xl.X, 1847). — Noto surunepince Ihcr
eleclrique et cxporicnces sur la calDrioilo
courants öicctriquos ;L Institut. Vol. II. \
— Durin die (üiitdeckung der Kälte-Errei:
durch c. oleklr. Strom:. Lettre sur le f
produit par un courant olectri(jue Ib. i
Sur uno pluic de crapauds Jb. id.i. Su
cause de la contraction musculaire au
ment de la rupture dun circuit voltaique
id ). Sur los Cüupjes thornio-oloclriques |
pros ä mosuror la tcmporature des niil
öloij;nos ;lb. IM, 4 835). Sur los procaulio
proiidre dans la confcction des coupies tl
mo-öIectri(iuos :1b. id.). Nouv. faits lom
aoonlirmor lopiniiui que Je mouvement ti
sitoire produit par tout changement dans
tat moloculaire dun corps est la cause im
diäte des phcnomdnes dynamiques Ib
Sur les courants olectriqucs qui onl liou j
dant les üraj:es (Ib. id.). Obs. relatives
nullilö delTols des courants öleclriques su
vt^gotaux et les animaux (Ib. IV. 4 836-. M
lications apportöes ä la balance de lorsio
Coulomb (Ib. id.). Sur la solubilitö ot dili
des Corps etc. (Ib. V, 4S37 . Sur les coui
majrnöto-i^ioctriques (Ib. i»L;. Sur la ttit
de la pile Ib. id.). Sur la puissance de t
cor le ma?nötisme qu'uno dochar^ie olecti
donneadesbarreauxd'acierctc. (Ib. VI, H
Pamberton.
398
■>*-
"nxe magn^tique d'une
.1* dtiviation longtemps
ur rölectricitö atmos-
4,4840 et IX, 4844). Sur
uc des trombes (Ib. VII,
-.1 ...rai;e (Ib. VIII, 4 840). Ex-
.(le descirrus (Ib. IX, 4 844).
e dune goutle d'eau placke
indescenl etc. (Ib. id.). Sur
..le Ib. X, 4 842). Sur l'ölec-
iirs provenantdes bouilleurs ä
'» Ib. XII, 4844). Sur plusieurs
iir dans les observations m^töo-
Ih. id.). Sur la cause des oscilla-
oau i\ bulle d'air (Ib. XIII, 4 845).
)«Tiences sur la caloricitö des cou-
r|ues (Ann. chim. phys. LVI, 4 834) .
eleclro-magnötiques (Ib. LX,
(juelques causes d'erreur dans les
( tensions ^lectriques et descrip-
UV. öleclromölre (Ib. LXII, 4 836).
;s mots quantitö et intensit6 elec-
LXIII, 4 836). Rech, expöriment.
itil(>s d'actions dynarmques et sla-
)roduit Toxidation dun milligrm.
(Ib. LXVII, 1838). M^m. sur la
es tables des rapports qu'il y a
;c d'un courant ^lectritiue et la dö-
aiguilles des multiplicateurs etc.
839). Sur le döveloppemenl d'6-
ns le Jet de vapeur d'une chau-
CXV, 4 840). — Rech, sur la cause
itines ölectriques de Talmosphcre
•. III, T. IV, 4841). Mem. sur les
►eces de brouillards (Ib. VI, 4 842).
conductibilitö Olectrique (Compt.
5). Sur Töleclricitö de contact (Ib.
citd comparöe du sol et des nuages
iir la puissance relative de divers
r coercer l'ölectricitö (Ib. id.). Sur
t qui ont Heu quelquefois dans les
*es, alors mC^me que le clrcuit est
III, 4 836). Sur les courants döter-
desfils mötalliques par l'oxidation
i poinlsde leurcontinuit(3 (Ib. id.).
;rs phänomänes qui concourent ä
•al des piles ölectriques (Ib. IV,
rölectricite dynamiqae d(iveloppöe
iment (Ib. id.). Sur la dilTerence ä
i l'action mutuelle des corps entre
9 et les dissolutions (Ib. id.). Re-
ilatives ä une nouv. propriöt(^ as-
Mr. de la Sive aux courants mag-
ques (Ib. id.). Sur les courants
:triques produits par le mercure
88). Evaluation comparative des
Uatiqueetdynamique (Ib. id.). Sur
4 courants secondaires dans les li-
VII, 4 838]. Sur la capacitö des
ir l'une ou Tautre 61ectricit<3 sta-
..). Eipr. prouvant que Taugmen-
eosite dans l'action perturbante
'intensit^ d'un courant et non la
). VIII, 4839). Sur la trorobe de
b. IX, 4 839. auch L'Institut, VII).
Sports op^r68 par la foudre (Ib. X,
I concernant r^lectricit^ atmosph.
nr la cause qui maintient röunies
les vapeurs dont se conoposent les nuages (Ib.
id.). Sur les circonstances qui d<iterminent
un dägagement d'^lectricitö, quand de l'eau
passe de I'ätat liquide ä i'^tat de vapeur (Ib.
XI, 4 840). Sur les causes de Tälectricitä des
nuages (Ib. Xll, 4844). Sur le däveloppement
des courants ölectriques par suite de la disso-
lulion des gaz <)ans un liquide (Ib. XVI, 4843).
Observations faites dans les Alpes sur la tem-
p(^rature de T^bullition de Teau ; mit Bravais
(Ib. XVIII, 4 844; zwei Aufstttze). Obs. d'un
double coup de foudre ascendante (Ib. XIX,
4 844). Consid^rations sur la trombe de Cette
etc. (Ib. id.). Sur quelques anoroalies appa-
rentes dans les ph6nom^ncs produits par la
foudre (Ib. id.). Sur la fragilitö des fils de cui-
vre, qui ont'servi long-temps de conducteurs
(^lectriques (Ib. XX, 4 845). — Sur la distri-
bution de l'^lectricitä dans Tatroosph^re par
linfluence du globe et du courant iropical
(Bull. acad. Brux. IX, 4 843). Sur la distribu-
tion et la propagation de Tdlectricit^ dans une
messe de globules isolös (Ib. X, 4 848). Sur
r^lectricitö de la vapeur produite par les lo-
comotives (Ib. XI, 4 84 4). De la cyanomötrie
et de la Polarimetrie atmosphöriques (Ib. Xll,
4 845). — M6m. sur la mötöorologie 61ectrique
(De la Rive, Arch. de l'ölectr. IV, 4844). —
Sur les phönom^nes que peuvent präsenter
les arbres soumis ä l'influence d'une puissante
tensionölectrique(Revuescientif. XX1II,4 845).
— Artikel in Ch. d'Orbigny's Dictionn. scienc.
nat. — Mikroskop. Beobb. im L'Institut u. in
d. Compt. rend.
Pemberton, Henry. — Dr. Med.,
pract. Arzt u. Prof. d. Medicin am Gresham
College in London. Mitgl. d. Roy. Society
seil 4 720 (BD) (Abr.yi) (ThJ,
geb. Ij69i, London,
gest. 4 774, März 9, Oxford.
Diss. inaug. de facultate oculi ad diverses rerum
conspectarum distantias se accommodante,
4<', Lugd. Bat. 4 74 9. Epistola ad amicnm J. W.
(Jao. Wilson) de Bogeri Coteaii inventis, cur-
varum ratione, quae cum circulo et byper-
bola comparationem admittunt, cum appen-
dice, 4", Lond. 4 722. View of Sir Isaac Kew-
ton'f philosophy, 4°, Ib. 4 728. Translation and
improvement of the London dispensatory, 8<»,
Ib. 4 746. A course of chemislry, published by
J. Wilson, 8*», Ib. 4 774. A course of leclures on
physiology, 8", Ib. 4 778 (posth.). On the dis-
pute about fluxions (In Bobins' works, Vol. II) .
— On the forces of bodies in motion (Phil. Tr.
4 722). On a secondary or reflected rainbow
(Ib. 4723). Someconsiderations on a latetrea-
tise, intitled : A new sei of logaritbmic solar
tables etc. intended for a more commodious
method of finding the latitude at sea, by two
observations of the sun (Ib. 4 760). A discourse
on the locus for three or four lincs celebrated
among the ancient geometers (Ib. 4 768). Kep-
ler's method of Computing the moon's paral-
laxes in solar eclipses, demonstrated and ex-
te nded etc. (Ib. 4774). Geometrical Solutions
of three celebrated astronomical problems:
309
Pfoa
Pepys.
4) To find in the ecliptic the point of longest
ascension ; 2) To find when tiie arc of the
ecliptic differs most from its oblique ascen-
sion ; 3) The tropic found by Halli^a metbod
witbout any consideraiion of the parabola (Ib.
4772). — Half Kawton bei der 8. Auflage sei-
ner »Principia«.
P6na (de la Pdne, lateiniaok Penna),
Jean. — Edelmann und seit 1656 etwa
Prof. d. Mathematik am College royale de
France in Paris (CF),
geb. 4 528 etwa, . . Aix, Provence,
gest. 1558, Aug. 23, Paris.*
Enolidis optica et catoptrica et musica, graece
et latine, interprete J. Pena, Parisiis 4 557.
Theodosiae Tripolitae sphaericorum libri III,
numquam ante hac graece excusi, iidem la-
tine redditi per J. F., k**, Ib. 4 568.
* geb. 1558, . . . Moustiers, Frovins, ge«t. 1588 (/);
geb. 1530, . . . Aix, gest. 1560, Aug. 23 {BD).
Penada, Jacopo. — Arzt zu Padua,
Mitgl. d. Academie u. d. Provincial-Sani-
täts-Comroission daselbst (N, Sagg. Pa-
dov, inj (B),
geb. 4748, Dec. H, Padua,
gest. 4 828, Febr. 23, Padua.
Saggio di osservazioni medico-pratiche me-
teorologiche, 4 796—4804.
Penk&er, I... — Piarist, 30 Jahre
lang Prof. d. Mathematik am Gymnas. zu
Krems in Ober-Oeslerrelch (G. 4 85 4^,
geb. . . ., gest. 4 851, März 44, Krems.
A. a. 0. keine Literatur.
Penot, Bernard George. — Stu-
dirte in Basel unter Paracelsusund setzte
sein ganzes Vermögen bei Aufsuchung des
Steins der Weisen zu (Schm. A) (HFP. Vni;,
geb. ... St. Marie, Guienne,
gest. . . . Yverdun.*
Libelius de lapide philosophorum u. Tractatas
varii de praeparatione et usu medicamento-
rumchemicorilm ; beides zusamooen, 8*^, Fran-
cof. 4 594. Abditoram chymicorum tractatus
varii, %^, Ib. 4 595. Apologia cbemiae trans-
inutatoriae, 8^, Bernae 4 608. Vademecu(D
theophrasticum ; deutsch von J. Hippodamus,
4", Maf^deb. 4 607. Noch mehre ähnl. Schrif-
ten in Mangeti's Theatr. ehem.
* Im Hoepital, in grosser Dürftigkeit, im 87. Lebens-
jahr (HFP, VIll).
Penther, Johann Friedrich. —
Von 4 736 an Prof. ord. d. Philosophie (Ma-
thematik u. Oekonomic) an d. Univ. zu Göt-
tingen, vorher, von 4 720 an, Bergsecretär
und später (4 730) Bergrath in gräfl. Stol-
berg'schen Diensten (P)y
geb. 4693, Mai 4 7, Fürsten walde,
Mittelmark,
gest. 4749, Sept. 47, GöUingeo.
Praxis geomeiriae (deutsch), 4782, i
2 Thie. fol., Augsb. 4 755. GoomoDi
neue Aufl. unter d. Titel : Gnomooi<
mentalis et mechani'ca, von Verferl
lerhand Sonnenuhren, fol., Ib. 4 71
gium arcbitectonicum , 4788 u. 47
führl. Einleit. in die bUrgerl. Bankun
4 744—49. Abhandl. von d. Fehlem
bessr. d. Kunstgestttnge, 4764 (postt
Pentlaad, losepb Bare
Esquire. Studirte 4 84 8 Naturwis
ris, bereiste 4 822 — 25 dieApeon
4 826—28 Attache bei d. britt.
Schaft in Bolivia u. Peru, 4 836 1
neral-Consul in Bolivia (wo er n(
war) und lebte seitdem wieder ir
besonders in Italien (DC),
geb. 4 800, Jan. 47, Fintona
Tyron
Observations on the Peruvian An<
Mag. Ser. II, Vol. IV, 4 828, auch Coi
Xontbret in d. Ann. scienc. nat. \
Sur ia visibilitd du Pic de Tön^riffe
tites distances etc. (Compt. rend. 1
Sur la hauteur de vagues dans les p
cap Hörn (Ib. V, 4 887). Sur la hau
montagne d'Aconcagua, au Chili (Ib.
les diamötres des halos lunaires (Ib.
Ia hauteur de riliimani en Haut-P6ro
VI, 4 888). Sur quelques points de 1
phie physique du Haut-P6rou Ib. V
Sur l'existance de coquilles fossilei
cordiiiäre Orientale desAndesdeBol
hauteur de 5400 mätres etc. (Ib. VI
Sur la hauteur moyenne du baroni^
veau de la mer entre les tropiques etc
PepOy Giuseppe — ....
geb. 4 742, Nov. 2 4, Slio, K<
Neapt
gest. 4 825, März 22,
IsUtutioni fisiche ed astronomiche, Na
Peposohy Johann Christ
Dr. d. Musik (Oxford 474 3). Ka
nach England, ward um 474 3 M
Capeila des Herzogs von Chane
4 737 Organist am Charterhouse in
Mitgl. d. Roy. Society (BD) (Th) (
geb. 4 667 etwa, . . Berlin,
gest. 4 752, Juli 20, London.
On the various genera and species
among the Ancients, with some obs
concerning their scale (Phil. Tr. 4
Compositionen, namentlich Opern.
Pepys, William Hasledinc
rector der Imperial Continental G;
ciation und der General Steam Na
Mitgl. d. Roy. Society seit 4 808.
(Or) (KECJ (G.\%b6J,
401
Pereival
Perdonnet.
402
%eb. 1775, MSrz23, London.
geüt. 1856, Aug. 17, Ken.sinf^toii bei
London.
A oew Mdiometer, accompanying wilh expe-
riments (Pbil. Tr. 1807). On the quanlity of
orbon in carbonic acid, and on the nature of
fte diamond ; mit W. Allen (Ib. 4 807). On the
dttyes produced in atmospheric air and oxy-
gen gas by respiration ; mit Demselben (Ib.
4808). An accountofanapparatusforperform-
iog eiectro-magnetic eiperiments (Ib. 4 823).
On the respiration of birds; mit W. idlen (Ib.
48S9). On the respiration of the leaves of plants
pb. 4S43). — Experiments on the production
ofartificial cold, in ooe of which 56 pounds
of niercury was frozen (Tillooh's Phil. Mag.
III, 4799). Descript. of a mercurial gazoroeter
(Ib. V, 4 799). Descript. of a newly invented
plvanometer ffb. X, 4 804). Descript. of an
inproved chemical apparatus (Ib. XI» 4 304).
Ducript. of a new gas-holder (Ib. XIII, 4 802).
Descript. of a large galvanic apparatus (Ib.
KV, 4 SOS). On gemg (Ib. XVII, 4808). Analy-
lisof human teeth (Ib. id.). Analysis of Shet-
bnd iron ore (Ib. XIX, 4 804). Apparatus for
Ibe decomposition of the alcalis (Ib. XXXI,
1818) . Descript. of a mercurial voltaic con-
iador (Ib. XLI, 4818). Descript. of a new
eoostroction of the voltaic apparatus (Quart,
looro. of Science, I, 4 84 6). Descript. of an
taiproved apparatus for the manufacture of
Mda waler (Ib. IV, 484 8). Notice respecting
Ibe decomposition of sulphate of iron by ani-
Ml matter (Geolog. Transact. I, 4844).
PercWali Thomas. — Dr. Med. (Ley-
den 4765), pract. Arzt in Manchester von
4767 an. Mifgl. d. Manchester Literary and
Philosophical Society seit ihrer Stiftung im
14784 uod der Koy. Society seit 4765
(BD) (ThK
geb. 4 740, Sept. 29, Warrington,
gest. 4 804, Aug. 30, Manchester.
Defngore, 8^ Lagd. Bat. 4 765. Experiments
ami observations on water, especiaiiy the band
pvinp water of Manchester, 8^ London 4 768.
Ob$s. and experim. on the poison of lead, 8**,
ft 4774. — Experim on the peruvian bark
Wil. Tr. 4 767) . QIiss on the waters of Bux-
Ih aod Manchester (Ib. 4 7^2). A new and
cbeap metbod of preparing potash (Ib. 4 780).
Od tbe pursuits of expcrimeotal philosophy
Vem. Manchester Soc. 11, 4 7H7). On the dtf-
fereiil qqintities of rain, which fall at diffe-
rtal het|jhttt over the same spotof ground (Ib.
id.j. Facts and qoeries relative to atlractiun
lad repulaion (Ib. id. et III, 4790). Remarks
eoaceraing tbe asceot of vapours (Med. and
^. Commeat. by a Soc. at Edinb. II, 4 774).
Icoount of ao earthquake at Manchester, 4 4
iepl. 4777 (Ib. V, 4 777). — Medicinisches,
ÜalistiscbM a. Anderweitiges. — CoUected
rorks, 4 voL 8», Lond. 4 807 (posth).
Ii James Gates. — Dr. Med.
eble meist als Literat, war indess 4 824
Fefgtaior ff, HaadwUrtirboeh II.
auf kurze Zeit Prof. d. Chemie an d. Mili-
tHr-Academie zu Westpoint, machte 4 835
mit C U. Shcpard eine ^eolog. Auf-
nahme des Staates Connecticut und stand
4 853 im Dienst einer amerikan. Gesell-
schaft zur Ausbeutung d. Bleigruben von
Illinois U. Wisconsin (Sillim. N. Joum,
XXIi; (ÄA.hH^lJ (VDj,
geb. 4795, Sept. 4 5, Kensington b. Ber-
lin, Connecticut,
gest. 4856, Mai 2, Hazel Green, Wis-
consin.
Report on the Geology of Connecticut; mit
C. ü. Shepard, 8°. New Haven 4842. Report on
the geology of Illinois and Wisconsin, %**, Ma-
dison (Wisconsin) 4 855. — On minerals of
Beriin (Silliman's Journ. V, 4822). On the zoo-
logical characters of formations ;lb. Vlll, 4 824).
Curious effect of solar light (Ib. XII, 4 827).
Crescent form of dikes (Ib. XLVI, 4 844). —
Hematite in Connecticut (Ib. New Ser. II, 4 846).
Trap dikes of Connecticut (Ib. III, 4847). >-
Gedichte.
Peroy^ John. — Dr. Med., Lehrer d.
Metallurgie an d. Government School of
Mines, Museum of Practical Geology, in
London; früher fünf Jahre lang Lehrer d.
orgau. Chemie am Queen*s College in Bir-
mingham und Arzt am Queen*s Hospital
daselbsL Mitgl. d. Koy. Society (Or),
geb. 4 817, März 23, Nottingham.
Experimentalinvestigationconcerningthepre-
sence of alcohol in the ventricles of the brain
after poisoning by that liquid (Von d. medi-
ein. FacuItSt zu Edinburgh 4 838 mit e. golde-
nen Medaille belohnt). — Von 4 842 bis 4 846
siebzehn Aufsätze über pathologische Chemie
in d. London Medical Gazette. — On a method
of distioguishing between meconic acid and
sulfo-cyanogen in cases of poisoning by opium
(Lancet4 844). — On the crystallized slagsetc.
(Report British Assoc. 4 846). Apparatus for the
quantitative determinalion of carbonic acid
(Ib. 4 847). On some of the so called alloys of
tungsten (Ib. 4 848). — On the extraction of
gold and silver from their ores by the wet way
(Phil. Mag. Ser. III, Vol. XXXVI, 4 880). Od
Lettsomite (Ib. id.). On Percylite (Ib id.). On
the composition of Beudantite (Ib. XXXVII,
4 850). On the distribution of gold (Ib. Ser. IV,
Vol. V, 1858). On tbe detücliou of gold in lead
aiid its Compounds (Ib. VII, 4 854). Analysis
of several coals etc. (Journ. Geol. Soc. Lond.
Vol. I).
Perdonnet, Albert Auguste. —
Administrator d. Paris-Strassburger Eisen-
bahn. Prof. an d. £cole des arts-et-manu-
factures in Paris. Früher Ingenieur en chef
des ponts-et-chauss^es. Schüler d. £cole
polytechnique u. d. £coIe des Mines (OrJ,
408
Perago
Perai.
4M
geb. 4801, . . .
Voyage mötallurgique eii Angleleire; iiiiläie
de Beaunont etDofirtooy, 2 vol. S"*, Paris 1 8t7,
t'^^'ödit. Ib. 4 887—89. M^moires mötallur-
giques; mitL. Coite, 8**, Ib. 4 880. M6m. sur
les chemins ä orni^re; mit Demselben, 8<>,
[b. 4 880. Portefeuille de Tingänieur des che-
mins de fer ; mit Polonceau, 3 vol. 8°^ Ib. 4 848.
Trait^ ^lämentaire des chemins de fer, 2 vol.
8<*, Ib. 4 855—56. — 'Aufsätze in d. Annales
des mines, im Journ. de l'industrie et du ca-
pitalisle, im Dictionn. de Tindustrie manu-
facturi^re, etc.
PeregOi Antonio. — Prof. d.^ Phy-
sik u. Naturgeschichte am Lyceum zufires-
cia (CtJ,
geb. 4787, . . . Oldaniga, im BfailSn-
diseben..
Mem. intorno ai processi meccanici atti a
sviluppare ne* corpi Teletlricitä statica etc.,
Brescia 4 848. Esperimenti sul polere respi-
rabile dell' aria atmosferica mista al gaz aoido
carbonico (Ann. di fisica, 4 827). SuIl' elettri-
citli che per feltrazione si sviluppo nel mer-
curio (lügooehi, Annal. HI, 4844).
Perelray Jonathan. — Dr. Med.
Erlangen (4 840), folgweise Apotheker am
Aldersgate- General -Laboratory in Lon-
don (4 823 — 32) und Lector d. Chemie an
demselben (1826), pract. Arzt (1832),
Lector der Chemie am London-Hospital
(1832 — 46) und Arzt an demselben (4 84 4),
Examinator in d. Maieria medica an d. Lon-
don üniversity (4 839), Lector an d. phar-
maceut. Schule zu Bloomsbury- Square
(1842), Prof. d. Materia medica an d. phar-
maceut. Gesellschaft zu London (4 843).
Mitgl. d. Roy. Society u. d. Roy. College
of Physicians (An.R,\S6^ (KEC) (A,Ph,
LXXVIi;,
geb. 4 804, Mai 22, London,
gest. 4 853, Jan. 20, London.
The elements of materia medica and thera-
peutics (2 . Aufl. von seinen Lectures on ma-
teria medica, Lond. 4838), 2 vol. 8", Lond.
4842 (Deutsch von B. Baohheim, Leipz. 4846
— 48). Lectures on polarized iight, together
with a lectureon the microscope etc., 2<^edit.
8« (von Baden Powell), Lond. 4854. — Viele
pharmacoiog. AufsUtze im Pharmaceut. Journ.
PerelU, Tommas o. — Prof. d. Astro-
nomie an d. Univ. zu Pisa. Mitgl. d. Soc.
Italiana (Mem. Soc. Ital. Ii; (VI. XSUIJ
(Tp, IS),
geb. 4 704, Juli 24, Arezzo,
gest. 4 783, Oct. 5, Arezzo.
Schriften über Wasserbauten in : Raccolta
d'Autori che trattanno de! meto dell' acque,
vol. VI, 4 76» et vol. IX, 4 774.
Perera (Pereira, Pereyra, Peperiwj,
Benedict. — Jesuit, Lehrer d. Philoso-
phie u. Theologie in Rom (BEJ),
geb. 4 535 etwa, . . Ruzafa b'. Vilendi,
gest. 4 610, März 6, Rom.
Physicorum s. De principiis renim natan-
lium, libr. XV, Romae 4 565. Ad versus blli-
ces et superstitiosas artes i. e. De magii, et
observatione somniorum et de divioatioM
astrologica, Ingoist. 4594.
Perettli Pietro. — Prof. d. pbaitn-
ceut. Chemie zu Rom, früher ApollMkor,
Farmacista segreto des Papstes Pios ML
(Ct),
geb. 4 784, Febr. 2, Castagnole, Pieo.
Sulla preparazione della chinlna, della dsoh
nina etc. (Giern, arcad. di Roma, XVIII, 4111).
Suir osmazoma (Ib. XXII, 4 824). Sopnia
nuovo metodo di preparare la barita pura (tti
XXX, 4 826). Sopra udo stromento meteor»-
logico (Ib. XXXII, 4 826). Sopra le viole.fi
tornasole ed 11 zafferano (Ib. XXXVIII, 4811).
Esamo chiroico del Tasso baccato (Ib. XUII,
4 828). Idem del rabarbaro (Ib. id.). Sopri
un nuovo acido (Ib. XLVI. 4 829). Nnoveri-
cerche sopra la china (Ib. XLyil, 4 880). Nuon
soslanza rinvenuta nell' Oraus earopaea (Ik.
XLVIII, 4 830). Dell tannino (Ib. XLIXJSSt).
Analisi del grano carbone (Ib. LH, 4 884). Soff
atropina (Ih. LVII, 4882). Della bile di bat
(Ib. LIX, 4883). Sulla rubbia dei tintori(ü».
LXIIl, 4834-35). Della Cetraria islandica (Ib.
LXXIII, 4837).
PerewaaohtaoUkour, D e m e t r i us.
— Prof. d. Mathematik an d. Univ. zu Mos-
kau ; jetzt emeritirt. Wirkl. Staatsrath. Milgt
d. Acad. d. Wiss. zu St. Petersburg (Orjt
geb. 4 790,* . . . Scheschkejew, Goof.
Pensa.
Mathemat. Hand-Encyclopfidie, enlhalteodalle
Theile d. reinen u. angewandten Mathematik
u. Physik, 48 Bde. 42», 4826—86. Gymnasial-
cursus d. mathemat. Physik, 8<^, 4 888. Gyo-
nasialcursus d. reinen Mathematik, 8®, 4811.
Elemente d. Astronomie, 4<*, 4 842. Regeloi
Zeitrechnung, wie sie in d. rechtgläubigM
Kirche angenommen sind, 4 850. — tlberi
Pröcession d. Aequiiioxien (Bull. pbys. matt.
Acad. Petersb. X, 4 852; russisch). Noov. ft-
cherches .«ur la präcession des ^oinoies(Ib.
XVII, 4859). Sandte ferner der Petersb. Aea-
demie ein: 4) Die Figur d. Erde na^d. U^
ridianen von Paris u. Ostindien u. nach Pei-
delbeobachtungen ; 2) Über d. Sttcolarstttrafi-
gen d. sieben grossen Planeten.
* Der Tag ihm selber unbekannt.
Perez, Franciscus. — Jesail, gio8
als Missionar nach Quito und hielt sich spS-
ter in Italien a^jf (CBJ.s),
geb. 4 720,Oct. 4 2,Bobedab.Toro,Leoo,
gest. 4 807, Apr. . ., Bologna.
<
VS Pergw -— —
Tri-licbiiioa goni-aritbmeticon, id ealTripHn-
ihi ingulo-nuaieraiis et menBuram inslru-
Dnnti geooielrici monstrsatia gradus, miaute
•I wcunda amoia, nova Inveiitio etc., Flo-
nal. 4781. Diverlimento letlerario [ormalo
■uidueinstrumenti di figLCSBperinienlsJe, ba-
nmetro e lermometro, BoJugiia 1T90. Olia lil-
tonria {Vier, dem Herzog von Orguna ^wid-
Mls Tractsta über nautische u. aslronomi-
KfaeGegenslSnite, überUUam'iLccb iniHoude,
nter <jea vod doiiagk iu geiaer Nautik began-
pan Fehler).
PWB«'f Aloys Clemens. — Dr.
Phil., Dirigent d. bischöEl. Lehranslall zu
Gtesdonk bei Cleve (Diss) (Or),
geb. (8(6, Nov. 19, Münster.
Dtcgrva catenaria sphaerica parabolica, 4°,
iMulioi 18IS.
PMer, Jacques Conslantiii. —
■•cbanicus in Paris, errichtete später mit
MJocm Bruder Auguste Charles eine
poase UaschtneDfabrik zu Chailtot*. Seil
1113 Hilgl. d. Acad. d. Wiss. zu Paris (B)
IBM. SociTEncowagm. i»H),
geb. 1741, Nov. 1, Paris,
gest. 1818, Aug. 17, Paris.
iMi aar les macbine« k vapear, Paris . . . —
Su fipplication de la machine i vapeur pour
■MlerletcharboDsdeaniines (M^m. del'luKl.
T.An Xil). — F. (itbrie die DamprmascbiDe
■ Frankreich ein.
-ükK iniwin Tode fing dl«*>lba aber inf Antoine
KlpioD Parier ifb. ITT«, JnnJ H, Onosble,
pH. thli, Apr. 1, Pirii), tiara nlcbm and In in
Clni* CTtItaRBcn Bniqnler, Fabrik- u. Ornbcnbe-
Pemnlt.
4oe
, Jacob. — Erst Kupferste-
'im \a Philadelphia, dann Civil-Ingenieur
nUudon (An.tt.f. <8i9;,
geb. 1766 etwa, . . Nord-Amcrika,
gut. 1849, Juli 30, London.
hUncoropreasibilily of water (Phil. Tr.fsac).
(hlhe progressive compression of waler by
^ de^vea ot Torce, nitb some trialg of 11»
4M( 00 otber flaidg (Ib. 1816], Aa acconnt
■Iterlain oew facta and obgervations oii the
piadnctioa orsteam (Absir. III, 4687). — De-
^pl. orhi5 oew gtaam-engiDe and of the ap-
HKiiioD of bis iiivention to eogines of tbe otd
(Mrlroclion (Edinb. phil. Journ. IX, <S3S;
NctBibl.QDiverselleXXV, 181t). HIs steam
a» (Ib. X, 181t). — über seine Erfindung
•'h- Verbesserung des Stahlstichg [der Side-
ninaphle) siehe Edinb. pbil. Journ. III, 1811)
a.Qoart. Joarn. of Science IX, igio.
Parrny de TlUensnT», J . . . — Ge-
Mlle, spBter Aalronoro an d. Sternwarte zu
»dritseit 1788 (LB),
geb. 1765, Juni 6 Paris, gest . . .
«ralde Celeste, Mreones astronoioiques pour
7«!, ir, Paris 478«. Dasselbe auch für 17HS,
71t n. 4 7>f . nanisphtre ursnogreptilque pro-
Jel« sur l'boriion de Paria. 8*, Ib. 1701. H«-
tbodes pour r^duire les angles observes aa
cenlre d'une Station avec les typea de csicul
etc , t°. Ib. igOB. Beobachtete u. rechnete Nr
die Coun. d. temps. führte von 1791 bis 4SB«
trigonomelr. Messungen In Belgien u. Holland
aus, und entdeckte I7BS einen Cometen.
P6roUe, s. Perrolle.
P6roa, Fran^oia. — Arzt, von 179t
— 9t Feldarzl bei der lyaniös. Armee am
Rhein, wobei er in GerangenschaR gerieth
und erst nach dem Baseler Frieden nach
Frankreich zurückkehrte; spSler NaturTor-
scber bei d. Expedition unter CapilBnBau-
din. Nilgl. d. Acad. d. Wiss. zu Paris (B),
geb. 1 778, Aug. SI, Cerilly, D^p. Allier,
gest. 1810, Dec. li, Paris.
Voyage de dScouverles aux Terrea Augtrales,
pendant les aooees 4800— laot, i vol. et At-
las. t>, Paris 1807—10 (Nurd. erbte Tbe il von
ihm, der zweite von L. Freyelnefi, 1'"° 6Ai\.
K vol. 8" et Atlas, Ib. 4ait-ts. Sur la lem-
peralure des eaui de la mer, solt & sa aurface,
goit A diverses profondeurs, le lon<;des ri vages
et en pieine oier (Joura. phys. LIX, An XII ;
auch Ann. cbim. phys. 111, 1846). — Zoolo-
Piroiue, s. LaPeyrouse u. Picol.
Ponuill, Claude. — Dr. Med., Arzt,
Bauraeuter, Haler, Tonkiinstler u. seit 1 666
Mitgl. d. Acad, d. Wiss. zu ParisfiVi.XXXm;
(B) (]).
geh. (613 etwa, . . Paris,
gest. 1688, Oct. 9, Paris.
Les dix livres d'architecture de l^trure, cor-
rigteeitrsduitsetc, fol., Paris4 6Ta. to^edit.
Ib. 168t, Abrege des dix livres d'nrchileclure
deVitrare, 11°, Ib, IA7t, Ordonnance de cinq
espäces de colonnes, selon la m^lhode des
anciens. fol., Ih, 1S8S. Essais de physique ou
Recueil de plugieurs trailCs touchant leschoges
naturelles, tvol, 11°, Ib. 1880— St (Darin un-
ter Anderem T. 1 : De la pesanteur deg corps,
de leur ressorl et da leur durelc etc. T. II :
Du bruit; De le reiusique des Anden ts, T. ill:
De la mecbanique des snimaux, T. IV ■. Des
sens exierleurs; Du mouvement des yeui;
De la Iransparence des corps ; De la redexion
des Corps; Etcj, Recueil da plusienrs ma-
chinea de nouvelleg Inventlons. t°, Ib, 1700
{pnslh.). Oeuvres diver.'ies de physique et de
mechanlque de C. et P. (Pierre*) Femnlt,
1 vol. t°, Leyd, 4 714, — Sur l'evaporatlon de
l'eau et sur l'elTetdu froid surdifferentes hulleg
(Anc. U^m. de Par. i). Sur la congSletion des
liqueurs (Ib. id.). Sur les elTels du froid sur
l'eau bouillie et non bouillie [Ib. id.), Recher-
ches sur lesen (Ib, id,). Uecbine pour coD-
noltre la quanllie d'eau de ptuie qui tomlw
chaque ann£e (Ib, 11). Machine avec laquellb
on peul se servir d'un graod tuyau de lunelle
imiDohile, par le moycn d'un miroir (Uachineg
approuv, parl'Hcait. T. I). Hacbine pourcon-
>6'
407
de la PeRiibre de BoifK
Penoi.
m
nottre la penie que Tean preod dans ud oanal
qui est ä niveau (Ib. id.). Machines, qui ^le-
veot des fardeaux sans frottemeni (Ib. id.).
Circ d'öquiiibre, pour Clever des fardeaux (Ib.
id.). Mach, pour tratner ies fardeaux (Ib. id.).
Mach, pour Clever l'eau (Ib id.). Pont de bois
d'une seule arche de 30 toiscs de diamMre etc.
(Ib. id.). Nouv. piston pour Ies pompes (Ib.
id.). Horloge ä pendule qui va par le inoyen
de l'eau (Ib. id.). Observation sur la chaux;
mit Cotteran du Clot (Ib. id.). Mani^re de faire
un ciment tr^-dur (Ib. id.}. Machine, pour
empöcher que Ies gros cables des ancres oe
soient facilemenl ronnpus (Ib. id.). Mach,
pour augmenter Teffet des arnnes ä feu (Ib.
id.). Aufsätze im iourn. des savans. — Nach
seinen Zeichnungen wurde der Louvre u. das
Observatorium in Paris erbaut.
* Seinem Utcren Bruderf General- Einnehmer der Fi-
nanxen, Ton dem man auaeerdem bat : De Torigine
dei footainea, 12*, ParU 1«74.
de la Perrldro de ReMK, Jacques
Charles Fran^ois. — (^F),
gab Pays d'Aunis,
gest. n76, Dec. <3,
Möcaniqueder^lectricit^, % vol. 8^ Paris 4 756.
Extrait du nouv. Systeme g<^n6ral de physique
et d'astrooomie ou du Systeme öiectrique de
Tunivers, i%°, Ib. 4764. Nouvelle physique
Celeste et terrestre, 3 vol. 4 2'', Ib. 4 766 (C'est
un tissus d'absurdit^s, sagt Lalande). -^ Noch
einige Schriften gleichen Schlages.
Peprelle (Perolle), ttienne. — Dr.
Med., viele Jahre lang (wenigstens von 1789
bis 4 802 u. länger) Prof. d. Medicin an d.
üniv. zu Toulouse, Corrcspond. d. Aead.
d. Wiss. zu Paris (Q),
geo. • • «y gesi« • « .
Diss. anatomico-acoustique, contenanldes ex-
p^riences qui tendent ä prou ver que Ies rayons
sonores n'entrent pas par la trompe d'Hustache
etc., 8^ Paris 4 788. M^moires sur Ies vibra>
tions des surfaces ^lastiques etc., H^, Grasse
4 825. — Sur Ies vibrations totales des corps
sonores (Journ. phys. XXXV, 4 789) Sur Ies
exp^riences acousliques de Ghladni et de Jao-
qvin (Ib. XLVIII, 4 799). Sur la propagation
du son dans divers miiieux, soit solides, soit
fluides, et sur la cause de la r<^sonnance des
Instruments de musique (Ib. XLIX, 4 799 ; auch
M6m. de l'acad. de Turin, X>. Sur Ies tan-
neries de cuir vert, particuliöres ä la ville de
Grasse (Ib. LIV, 4 802). Sur la propR^'ation du
son dans quelques fluides aoriformes (M^m.
de Tacad. de Turin, VIII).
Perronnet, Jean Uodolphc. —
Brücken- u. Wege-Bauniei.sier, auch Gene-
ral-Inspector d. Salinen in Frankreich (Bj
(DC. U
geb. 4 708, Sur6ne b. Paris,
gest. 4 79 i, Febr. 27, Paris.
Mcm. sur IVboulcment qui arrive quelqucfois
ä de porlioMs de montajjues et d'autres ter-
reins ^lev^s etc. (M6111. Par. 4769, hist}. S«
le cintrement et le d^intrement des pontielc.
(Ib. 4 773). Sur la r^duction de r^paisiearto
piles et sur la courbure qu'il convient dedmi-
ner aux voütes, pour qoe l'eau puisse paMr
plus librement sous Ies ponts (Ib. 4 777).
Pemen, Charles Clöophas. -
Prof. d. Physik u. Decan d. FacuItSt d.Wiss.
zu Besanron, früher Prof. d. ph^'sikal.Wii-
senschnften an den Lyceen zu Nancy, |cb
u. Rouen (OrJ,
geb. 1804, Mai 3, Mussy-8iir.^|8flioe
(D^p. Aub«).
Elements de physique, 2 vol. 8*, p8riji4Sll
—k 4 . Lois g^n^rales des actions molöcutoim,
Ib. 4 843. — Recherches sur la chalMir lateHi
de fusion (Ann. chim. phys. S6r. III, T. XXI,
4 847; XXIV, 4 848 et XXVII, 4 849). Suf ll
congi^lation du mercure et sur sa chalenrlt-
tente de fusion (Ib. XXIV, 4 848). RelatiM
entre le coefficient d'6lasticit6 des metaai il
leur chaleur latente de fusion etc. (Ib. Ü}.
Sur la chaleur sp^iflque des dissolotioDSfi-
lines (Ib. X^XIII, 4854). Sur la chaleur b-
toote de dissolutlon (Ib. id.). — Sur la lenteir
de la Vaporisation dans Ies vases incandes-
centes (Compt. rend. XV, 4 842). Rech, surb
chaleur de Vaporisation (Ib. XVII, 4848). Mo-
dification au moyen de laquelle le thermoo^
tre donne plus exactement Ies temperaluni
absolues(Ib. id.). Su^lacon8tructiondestlle^
momMres ^talons ä grands degrös (Ib. XIX,
4 844). Sur le d^placement du zöro dans Ies
thermomMres (Ib. id.). Sur la chaleur sp^
ciflque de la glace (Ih. XX, 4845). Sur la loi
qui rdgle la chaleur latente de vaporisatioa
(Ib. XXIII, 4 846). Solution d'uD probl^mesiir
la fusion des alliagcs (Ib. id.). Obs. sur ui
des miroirs chinois, dits miroirs magiqaeii
(Ib. XXIV, 4847). Sur la pluie tomböe ädes
hautcurs difTt^rentos dans Ies diverses Saisons
etc. (Ib. XXV, 4847 et XXIX, 4849). S«ir li
chaleur spC'cifique anomale de certainsalliages,
et sur leur r<^chauffement spontan^ apr^ li
soliditication (Ib. id.). Sur Ic siphon (Ib. XXVH,
4 848). Sur la chaleur latente de fusioo deia
glace (Ib. XXX, 4 850). Sur la force qui sou-
lieul Ies liquides ä distance au-dessusdessor-
faces dchauffees (Ib. XXXI, 4 850 et XXXU.
4 8.11). De Tapplication de Tappareil de Boh-
nenberger pour la pr^ession des equinoies^
la demoustration exp<)rimentaJe de la rolalioB
de la terre (Ib. XXXV. 4 852). Dispo<iitiOD de
rappareil de Bohnenberger pour Ies dilTerenles
latitudes (Ib. id.j. Note concernant la rotalioi
des Corps (Ib. id.). Sur le mouvemeot de ro-
tution (ib. id.). Remarques sur diverses coio-
inunications faites par Mr. Qaet ä l'occasioB
du gyroscope de Mr. Foucault (Ib. XXXVI,
4 853). Sur r<k]uivalent m^canique de la cbi-
leur (Ib. XXXIX, 1854).
Pemoz, Jean Fran^ois. — Folg-
woi.sc Pirparaleur unter Th ö n a rd am Col-
lege de France ( 1 8 S 6— 3 2), Prof. d. Chemt
409
Petoheek
Pefefael.
410
aod. Facoltät d. Wiss. zu Strassburg (4^33),
Direct. u. Prof. d. Chemie an d. £cole sii-
perieure de Pbarmacie daselbst (1835) und
seit «85f Prof. d. Färberei u. d. Zeug-
drucks (de leiuture et de i'impresston des
tiwus) am Conservatoire des Arts-el-Me-
liers in Paris (SNG) (QC) (VD),
geb. 4 805, Juni 9, Genf,
lotroduction ä T^tude de la cbimie molccu-
iairt, 8**, Paris 4S39. Traile th<^orique et pra-
tigoe de rtinpression des tissus, 4 vol. 8°, Ib.
4846..— Formation d'une mati^re solide par-
licali^ dans I'huile essentielle de t(^rf^ben-
Uiine eiposee au coritact de l'air ; mit Bosie-
wt (Aon. chim. phys. XXXI, 4826). Sur le
chlore comme antidote de Taeide bydrocya-
Biqoe; mit Voiutt (Ib. LXIII, 4830). Sur les
eombinaisoDs du gaz ammoniac avec les chJo-
rares iD^talliques (Ib. XLIV, 4880). mm. sur
kl maliires coloranles de la garance; mit
Inlti« de Claubry (Ib. XLVIII, 4 884). M^m.
ur les modificatioas que la föcule et la gomme
sabissent sous rinfluencedes acides; mitBiot
{Ib LH, 4 883). M6m. sur la diastase, les prin-
eipaui proriuits de ses r^actions. et leur ap-
pÜcatioos aux arts industriels; mit Payen (Ib.
Uli, 4883). Mem. sur la preparation de Tos-
miniii vi ile riridium, et sur Taction du sul-
bte acide de potasse sur les mötaux du pla-
Um en presence des cblorures alcalins (Ib.
LV, 4834). Separation de quelques oxides mä-
liUiqaes (Ib. LVI, 4 834). M^m. sur l'amidone
<t iQite des rechercbes sur la diastase ; mit
^ta (Ib. id.). Sur Tordre de tendance des
oiides poar les acides, et les applicalions qui
eid^coulent (Ib. LVIII, 4835). Möm. sur le-
M molöculeire des corps compos^s, et expo-
fi6oo d'nne oouv. throne m^löculaire etc.
(Ib. LX, 4 885 et LXI, 4 836). Sur la solubilitö
«•K^of^ral et en particulier sur celle des sels
Üb. LXIII, 4 836). Sur Tempioi de deux nouv.
frocedes propres ä d^celer et ä isoler Tarse-
■ic etc. (Ib LXXIV, 4840). Nouv. möthodo
'inalyse pour l'evaluation des principes con-
<%aots des matidres organiques (Ib. LXXV,
*M0). Appareil pour mesurer les gaz (Ib. id.).
"-Obs. faites ä Toccasion d'uii travail sur Tar-
«aic per Mr. Jaeqnelain (Ib. Ser. III. T. X et
m, 4844). Sur Tengrais des oies (Ib. XIV,
*IU}. Moyeo de s^parer l'aeide sulfureux
fivec l'aeide carbonique etc. (Ib. XX, 4 847;.
^ les pyrophospbates duubles (Ib id.). Sur
b d^coroposition du nitrate ar^ontique sou8
ni8iwiicedelachaleur(lb. XX11I,4848). Des
^^Kers qui peuvent n^sulter dans les con-
ilmctioos de racUon des dissolutions salines,
MtammeDt de Turine, sur les fers (Ib. XXIV,
'448). CoDsid^rations sur le poids atomique
dvcQivre et sur quelques compos^s de ce mö-
lal (Ib. X\V, 1849). De la formation du sül-
zte atuaiioiqoe anhydre et d'un nouv. pro-
cMe indastriel pour la fabrication de l'alun
IIb. LVI, 4859). *- Rech, nur l'aeide acötique
CofDpl. reod. IV, 1887). De la nt^cessilö <le
IMiogaer, dao8 las actions rhimiques, los
rfieiioiDdoet de döplacement de ceux d'altö-
ration (Ib. VI, 1888). Remarques sur la thöorie
des substitutions de Mr. Dnmai (Ib. X, 1840).
Sur quelques faits relatifs aux composäs Oxy-
des du soufre (Ib. id.). Sur l'aeide sulfo-sul-
furique et ses combinaisons (Ib. id.). Sur Tal-
töration des acides tartrique, rac^mique, ci-
trique, mucique et gallique par les suroxydes
plombique et manganique (Ib. XI, 1840). Obs.
relatives au poids atomique du carbone et b
l'emploi de l'aeide sulfurique pour doser l'eau
dans les analyses orj^aniques (Ib. XII, 1841).
Sur les produits de l'oxydation de la geiatine
(Ib. id ). Sur les produits qui se forment par
l'oxydation des huiles essentielles d'anis, de
badiane etc ä l'aide du bichromate de potasse
(Ib. XIII, 1841). De Taction qu'exerce l'aeide
gallique sur Ich sels ferriques (Ib. XVII, 1843).
De l'aclion que l'aeide acetique concentre peut
exercer sur le sucre de canne et la föcule (Ib.
id.). Sur les acides amidös et chloramidös (Ib.
XIX, 1844). Sur quelques faits relatifs b la
vOgölalion (Ib. XXIV, 1847). Nouv. procödö
pour la culture de la vigne (Ib. XXVII, 1848).
De l'aclion du Chloride phosphorique sur les
acides sulfureux, sulfurique, phosphorique,
chrömiqne etc. (Ib. XXVIII, 1849). Sur une
peinture murale du XIIP siöcle etc. ; mit Dn-
maa (Ib. XXXIII, 1851). Sur la composition
du minerai de tungsli^ne (Ib. XXXI V, 1852).
Sur la composition chimique de couleurs sur
les peintures de. l'Alhambra ; mit £. CoUomb
(Ib. id.). Sur une matiere colorante ve^le (lo-
kao) q^ vtent de Chine (Ib. XXXV, 4 852. —
Darüber auch mit H. Bondot eine besondere
Schrift, 8°, Paris 1858). Sur la conservation
des grains au moyeo de la chaux vive (Ib.
XLIV et XLV, 1857). Sur les combinaisons
du soufre avec le carbone (Ib. XLIV, 1857).
Pesoheok, Christian. — Lehrer d.
Mathematik am Gymn. zu Zittau seit 1704,
früher Hauslehrer (Ott) (J),
geb. 4 676, Juli 3 4, Zittau,
gest. 4 747, Oct. 28, Zittau.
Vorsch.ule d. Messkunst, 8<>, Zittau 4 721 . Arith-
metische u geometr. Erquickstunden, 8°, Ib.
4 726. Rechnender Feldmesser, 8<», Ib. 4 730.
Selbstlehrender Dreiecksmesser, S°, Ib. 1780.
Vorhof d. Sternwissenschaft, 8°, Ib. 4 730. Der
anfahende Rechenschiilcr, 8°, 4 732 (22. Aufl.
von I. F. Heynats, 4 835). Vorhof d. Sonnen-
uhrkunst, 8**, Ib. 4 738. Geometrischer Haupt-
schlus.sci, 8", Ib. 1735. Arithmetischer llaupt-
schlüssel, 4'\ Ib. 1740. Noch mehre derglei-
chen Schriften , die fast alle viele Auflagen
erlebten.
Pesohel, Karl Friedrich. — Säch-
sischer Hauptmann (seit 1836) und Leh-
rer d. Mathematik an d. Militär-Bitdungs-
Anstalt zu -Dresden seit 4 84 6 (MAI) (L)
(N) (G, 4 852;,
« geb. 4 793, Mai 27, Dresden,
gest. 4852, Febr. 24, Dresden.*
Lehrb d. Physik,'«". Dresd. 4 842--44. Über
Verfertigung cL Metallmoors (OUb. Ann. LVI II,
411
Pesehior
Pdtors,
411
4848). Vorrichtung z. Erläutr. d. Wurfbewe-
gung (Pogg. Ann. LV, iSk%). — Militärisches.
• ifwt. Febr. 25 {N),
Pesohier, Jacques. — Apotheker in
Genf. Mitgl. d. Soc. de physique et d'hist.
nat. daselbst (Mem. Genfh^e Y),
geb. 4769, Genf,
gest. 4 832, Jan. 20, Genf."^
Recherches sur le titane et analyse des min^-
raux oü sa pr^sence n'ötaii pas soupgonnöe,
Genöve 4 825. — Analyse des feuilles du re-
doul ä feuilles de myrthe (M6m. Soc. Genöve
IV, 4 828). De Tinfluence du gypse sur la v6-
götation (Ib. V, 4 832). — Recherches analy-
tiques sur le mica (Journ. de Phys. XCIII,
4824 et XCV, 4 822). — Moyen de rötablir les
bl^s avariös (Ann. phys. et chira. VII, 4 84 8).
Proc^dä par lequel on mefä nu la potasse con-
tenue dans les sucs des väg^taux (Ib. IX, 4 8 4 8) .
Sur l'existence de titane dans le mica (Ib. XXI,
1829). Moyen de retirer le titane des min6-
raux, et de le säparer compl^tement des sub-
stances avec lesquelles il s'y trouve combinö
(Ib. XXVII, 4824). Sur la composition chi-
mtque des feldspaths et des serpentines com-
munes (Ib. XXXI, 4 826). Sur la salicine (Ib.
XLIV, 4 83f). — Sur I'acide kram^rique (Journ.
d. Pharm. 4 824). — Noch verschiedene Auf-
sätze tbeils in diesem Journale, theils im Journ .
de chimie mödicale (deren Mitredacteur P.
war), theils in d. Bibl. universelle.
* gpBt. Jan. 10 {Cll).
Pe88lltl| Giovacchino. — Von etwa
4 7 63 bis 4 7 69 Prof. d. Mathematik am
adeligen Cadettencorps in St. Petersburg,
dann Literat in seiner Vaterstadt und seit
4 787 Prof. d. angewandten Mathematik am
Collegio dclia Sapienza daselbst. Mitgl. d.
Soc. Italiana (Mem. Soc. Jlal. XVIIi; (Tp. \\\),
geb. 4 743, Apr. 4 3, Rom,
gest. 184 4, Oct. 20, Rom.
Sulla teoria delle trombe idrauliche, 4 789.
Sulla legge della vclocitä delT acque prorom-
penteda' piccoli fori de' vasi, 4 789. Sulla ma-
neggio ed usi dei teodolito, 4 794. Sopra la
teoria e la pratica del nivello ügeniano, 4 794.
Mem. per determinare le occultazioni delle
stelle fisse dietro il disco lunare, 4 802. —
Nuove considerazioni su di aicune singolari
proprietöi de' coefllcienti della nota formota del
binomioNewloniano(Mem. Soc. Ilal. XI, 4 804).
Mf'tocio d'approssimazione proposto senza di-
mostrazione da Simpion per la risoluzione
numerica d'ogni sorta d'equazioni (Ib. XIII,
4 807). Teoria delT azione capillare del Sign.
De la Place ridotta alla piii semplice ed ele-
mentare geometria (Ib. XIV, 4 809).
Pestalozzi, Antoinc Joseph. —
Mitgl. d. Acad. zu Lyon (Q)y
geb. 4 703, . . . Lyon, gest. 4 779, . . .
Soll einige Schriften über Elektricilät hinter-
assen haben (Q).
Pestmlozxly Heinrich. — Schwei-
zer Genie-Oberst. Strassen- u. Wa8S6^
Bau-Inspector, d. Canlon Zürich (Or),
geb. 4 790, Sept.« 5, Zürich,*
gest. 4 857, Aug. 9, Zürich.
Geometrische Constnictioneo , fol., FnokL
4 844 (Herausgegeben von Ft. T.Ehrenbergnack
P.'s Handschrift, ohne diesen zu nennen ; sieiie
darüber B. Wolf In Gmnerfi Arch. III). Die
Höhenunterschiede des Zürcher Sees (Neue
Denkschr. d. allgem. Schweiz. Gesellsch. UV.
4855). Über d. Verhältnisse' d. Rheins io d.
Thalebene von Sargans (Mittheill. nalarf. G^
sellsch. Zürich I, 4 849).
* geb. Sept. 26 {ß. 1859).
Petav (Petavius), Dönis. — Erst Leh-
rer d. Philosophie an d. Univ. zu Bourgei
(4604), dann Jesuit (4605) und folgweise
Lehrer d. Theologie in den Ordenscolle-
gien zu Rlieims, La PMche u. Paris, zuielxt
(von 4 644 an) Bibliothekar daselbst {S\.
XXVli; (BEJ) (B) (J),
geb. 4 583, Aug. 24, Orleans,
'gest. 4 652, Dec. 4 4, Paris.
Opus de doctrina temporum, % vol. fol., Ls-
tetiae Par. 4627. Uranologion s. Systems n-
riorum autorum, qui de sphaera ac sideri-
bus eorum motibus graece commentati sont,
fol., Ib. 4 630. Rationarium temporum, ioqiio
aetatum omnium sacra profanaque bistoria
chronologicis probationibus munita sommt-
tim traditur, 4i2o, Ih. 4683 (Erlebte viele Aitf-
lagen). — Viel Theologisches.
Petermann , Augustus. — Voo
4 839 bis 4 845 als PrivaUecret&r u. Bi-
bliothekar von H. K. W. Berghaus 0
Potsdam lebend, dann Kartograph in Edin-
burgh und (4 847) in London, wo er aocb
Bfilarbcitcr am i^Athenaeum« war. Seit 1 85i
in Gotha Vorsteher d. geograph. Anstalt
von Justus Perthes u. Prof. d. Geogra-
phie, auch seit 4 855 Dr. Phil. (üZ.ih
geb. 4 822, Apr. 48, Bleicherode b«
Nordhan^o.
Atlas of physical geography ; mit Th. KMi
Lond. 48 . ., new edit. 4 859. Account of Um
expedition to Central Africa, Ib. 4 855. Viele
geogr. Artikel in d. Encyclopaedia Britanaica.
Viele Landkarten, z. B. zu A. ▼. Hm^ldt^
Centralasien, Barth's Reisen. Red igirt seit 1855
die »Miltheilungen aus J. Perthes' geograph.
An.stalt((, eine Monatschrift in 4^
Peters, PeterJung. — Organi.sl %
Schullehrer zu Wrixum auf d. Insel Föbr
in Schleswig (LS),
geb. 4 759, Febr. 4 2, Wrixum, gest. .. •
Beschreib, d. Insel Föhr (Schleswig-Holsteio.
Provinzialblätter 4 828). Witterungsbeobb. da-
selbst (Ib. 4826— 28). Auswahl mathemaUAitf-
gaben usw., Altena 4824.
j
US
Pstan
i, Adolph. — Lehrer d. Hathe-
natik an d. LandesKchule tu Meisse'ii seit
185 1 , vorher dasselbe am Blochmanu'sclieii
Inililut u. am gräd. Vitzlhum'schen Ge-
Mhlechls-Gyintiasium zu Dresden (Prgm.
i.MeiuHer Landesschule iS^IJ,
geb. 1803, Febr. 9, Hambur^t.
tll«r d. Skudium d. Malhemalik auf Gymna-
iini,8°, Dresd. ISIK NeueCurvenlehre usw ,
r,lb, 48SS. Die symmelrischen QJeichuDgen
mit rwei Uobettsantan ; ein Hetbodensyslem
an.,f. Ib. )BSf.
Petit.
414
islian August Fried-
rieb. — Dr. Phil, folgweise Obser»ator
nAssislenl (183t) an der Sternwarte zu
Bunburg, Observalor und später (1839)
neuer birecl. der zuPolkowaj dann Prof.
int. d. Astronomie an d. Univ. zu Königs-
W^ von 1851 bis tSSi und seitdem Di-
reclor d. Siemwarle in Altona (Or),
geb. (SOG, Sept. T, Hamburg.
NDmerus cooBtans nDtetlonis ex aacensioni-
tu rectis stetlas polaris in Specula Oorpa-
IHM anois < Bll ad 4 8BB observaliü deductus,
f, Mropoli 18(1. Bsstifflin. d. Bubn des im
An. ttiB entdeckten Cometen usw.; mit 0.
■bnt lil6n\. Acad. St. Petersb. S«r, VI, Vot.
111,1144). Resultate aus d. Beobb. d. Polar-
Mni auf d. PulkowasT Sternwarte (tb. id.).
hcfaerches lur le parallaie des ^tolles Tixe»
IIb. vol. V, «BIS, Tür sich, 4", Pelerab. 1848).
kMimm. d. Baba d, Coraeteo vonISBS. Al-
laHtg48. Cberd. eigene Bewegung d. Sirius,
biigsb. 48BI (Aucb Aatroe. Nachr. XXXI u.
Dill). -- Disquisitio de motu penduli in
thf resUteate [Xstron. Nacbr. XII, 18tS).
Im d. kleinen Ablenkungen d, Lotblinie u.
iNlveaus, welche durch d. Anziehungen d.
iMSe a. d. Mondes u. einiger terrestr. Ge-
paiUDde hervorgebracht werden (Ib. XXII,
'Ulj. Resultate aus Beobb. d. Polarsterns
M Briel'scben Verticalkreise d. i'ulkowaer
Omnrarte (Ib. id.). Über lUdler'i Unlersu-
AugtQ Über d. eigenen .fewegungen d. Fix-
•wof IIb. XXVIII, 4849), über d. Vorander-
Ukeii d. eigenen Bewegung d. Sterns v Vir-
Mllb. XXXI, I8S(). Physika!. Beobb. wUh-
>Md d. IDtaten SonnenSn.tlerniss 1 BS1, Juli IB
A. XXXIII, tSSl). Uberd. Parallaxe d. Ar-
plinder'scher Sterns (Ib. XXXVII, I8S4J.
UUt d, LHnge d. einfach. Secundenpendels
■Md. Beobb. auf d. Schlosse GUIdenstein (Ib.
IL, tiss). — Vhle Beobb. n. Berochn., be-
Mders ia BetrelT von Cometen u. kleinen
n Dsw. In dersetbeu Zellscbritt, die er
"i Tod berausglebt.
tjCbristian Heinrich Fried-
rieb.— Dr. Phil., fotgwelse Astronom beim
UpOfrapb. Bureau in Neapel, bei dem in
^lermo, bei der Küsten-Vermessung d.
'«reioigt. 8U>t«D and zuletzt Direclor d.
Sternwarte lu Clinton im Staate New-York
(Dis,) (Orj.
geb. ISO, Sept. 19, Coldenbüttel bei
Flensburg.
De principio minimiie actionis, Berol. 1836. —
Mera. sopra Ia nuova cometa periodica di fl
anni, 4", Napoü ISt7 (Der von ihm am SB.
Juni 184e entdeckte Comel VI dieses Jahresi
siehe auch Asir. Nachr. XXIV u. XXVIII).
Entdeckung d. Cometeo IV, Mit (den er 01-
cott-comet genannt wissen wollle| am 15.
Juli auf der Dudley-S tarn warte zu Albany
(Oonid, Astr. Jonrn. V). On the proper mo-
lion a{ (he star SS6T B. A. C. (Ib. id.). Viele
astr. Beobb., namentlich an Cometeo (Astr.
Nachr. von Bd. XIV an).
Petersen, Adolph Cornelius. —
Von I8S7 bis ISBOObservator and. Stern-
warte zu Altona, dann interimistisch Di-
rector derselben (ASM. WW) (ASN. X\}
(JV).
geb. 180t, Juli 13, Wesler-Bau, Amt
Ton dem, Schlesw.,
gest. 1851, Febr. 3, Altena.*
Entdeckte vier Cometen (1848. Aug. T; 1B49,
Oct. iS; ISSO, Uai <^ tSSS, Uai 1T| uod fand
IB47, dag» der von Lalande am ID. Hai I79G
beobachtete Stern 7. bis s. Grjfsse der Nep-
tun gewesen ist. Sehr viele asiroo. Beobb.
u. Berechn., namentlich Cometeo u. kleine
Planeten betrelTend, in d, Astron. Nachr. VII
— XXXVlIi. — Arbeitete unter E. C. Saho-
maohei an der trigonomelr. Vermessung von
Dänemark, und redigirle nach dessen Tode
die Astronom. Nachrichten.
• r»t- ^cbr. 2 {O. I8M).
PeteUn, Jacques Henry Desire.
— Pract. Arzt zu Lyon (B},
geb. ilH, Lons-Ie -Sau Inier,
gest. 1808, Febr. ÜT, Lyon.
NoQv.m^canismedel'^lectricitäelc, 8", Lyon
1803. Theorie du galvanisme, i", Paris I80S.
L'electricilö animale etc., B", Lyon IBOS, t""
edil. 1808.
Petit, Pierre. — Von 1616 bis 1633
Contröleuren l'ölectlonzu Hontlu<;on,dann
in Paris wohnhaß, nach kurzer Zeit Ge-
tieimer Rath u. Geograph des Künigs Lud-
wig XIII., sowie Intendant d. Hafen u.
Festungen Frankreichs. Vertrauter Freund
von D e s c a r l e s (^y; (Ni. XLIi;,
geb. 4 598, Dec. 31, Hontlu;ou bei
Bourges,
gest. 1667, Aug. SO, Lagny-sur-Hame
bei Paris.
L'usage du compas de Proportion. 8°, Paris
Ifiti4. Observations tnuchant le vuide, faitea
pour Ia premläre Fois en France, 4°, Ib. 1B(T
(Darin die Resultate seiner mit FMOftliuRouen
angestellten berometr. Vargucbe). Dlsserta-
415
Petit
FetHna.
4tS
Uon 8ur la natura des comätes, 4°, Ib. 4 6ß5.
Sur la nature du cliaud et du froid etc.. 4 2°,
Ib 4 674. Leltre toucliant la profoiidiMir de la
mer (Jourii. d. sav. 4666). Lettre touchant
une nouv. machine pour me^urar exactement
les diamMres des astras (Ib. 4 667). A letter
about Ibe loadstone (Phil. Tr. 4 667).
Petit| Pierre. — Hatte Medicin stu-
dirt und lebte als Hoinme des lettres im
Hause d. Kammerpräsidenten Nicolai zu
Paris (Ni, XI),
geb. 1617, Paris,
gest. 4 687, Dec. 4 2, Paris.
De ij^uiset lucis natura exercitationes ad Isaa«.
Yostinm, Paris. 4 664. Derensio exercitationum
de ignis etc., Ib. 46.64. — Philosophisches u.
Politisches.
PeUti Fran^oisPourfour du*. —
Dr. Med. (4 690). Von 4 693 bis 47 43
grösstentheiis Feldarzl bei d. französ. Ar-
mee, dann pract. Arzt in Paris. Mitgl. d.
Acad. d. Wiss. daselbst seit 4 712 (B)
(BM) (Q),
geb. 4 664, Juni ti, Paris,
gest. 17 41, Juni 4 8, Paris.
M^in. sur la vög^tation des sels (Möm. Par.
4 722). Expr. qui expliquent et däterminent la
cause qui fait clever les dissolutions des sels
sur les bords des vases etc. (Ib. id.). Möm.
sur les yeux gel6s, dans lequel on dötermine
la grandeur des chambras qui renferment rhu-
meur aqueuse (ib. 4 723). Nouv. hypoth^se
par laquelle on explique l'elevation des li-
queurs dans les tuyaux capiliaires et Tabais-
sement du mercure dans les m^mes tuyaux
etc. (Ib. 4 724). M^^m. sur plusieurs döcou-
vertes faites dans les yeux de Thomnie, des
animaux k quatre pieds etc. (Ib. 4 726). Möm.
dans lequel il est demontrö que les nerfs in-
tercostaux fournissent des rameaux qui por-
tont des esprits dans les yenx (Ib. 4 727) Dir-
förentes maniures de connoitre la grandeur
des chambres de I'humeur aqueuse dans les
yeux de Ihomme (Ib. 4 728. — Darin sein Oph-
thalmometer beschrieben) . De la pr«?cipi-
tation du sei marin dans la fabrique du sal-
ptHre (Ib. 4729). M6m. sur lo cristallin de l'oeil
de Thomme, des animÄux ä quatre pieds etc.
(Ib. 4 730). De l'adhörence des parlies de l'air
cntre etles et de leur adhörence aux corps
qu'elles touchent (Ib. 4 734). Analyse des Pla-
tras (Ib. 4 734). — Noch einige anatom. Ab-
handlungen.
* Nicht zu verwerhseln mit dem Chirurgen Jean Louis
Petit (geb. 1674, März IM, Pari», gest. 1750, Apr. 20,
Paris), der Ton 1715 an gleichfalls Mitgl. d. Pariser
Acad. war.
Petit, Alexis Ther6se.— Von 4807
bis 4 809 Schüler d. polytechn. Schule in
Paris, dann sogleich Repetent für Analyse
und 4 8 4 4 für Physik, sowie später Prof.
(adjoint 184 4, titulaire 184 6) an dersel-
ben. Seil 1810 auch Prof. d. Phyi& am
Lycee Ronapa rie (College roy. de Boarboo)
daselbst. Docl.-6s-i»cieuce!; 1841 (BUi,
im Joum. de phys. \CW) (Ann. ehm. php,
xvi;w, ■
geb. 4 794, Oct. S, Vesoal(Haute-Sa6Qe).
gest. 4 8 20. Juni 21, Paris.
Th'öorie mathöinatique de Taetion capillair«
(Journ. Ecole polytechn. Gab. XVI, 4 84 8). Sur
les puissances röfractives et dispersives de
certains liquides et de vapeiMPsqu'ils formeot;
mit Arago (Ann. chim. phyS. I, 4 846). R»*
chcrches sur les lois de dilatation des solid«,
des liquides et des fluides ^lastiques et sur li
mesure exacte de temp^rature ; mit Di1m|
(Ib. II, 4 84 6). Observations sur des MAnoirai
relatifs h la th^orie des tubes capiliaires (Ib.
IV, 4 84 7). Rechercbes sur la mesure des teai-
pöratures et sur les lois de la communicatkni
de la chaleur ; mit Biaoag (Ib. VII, 4MS, aosl
in d. Mem. d. Paris. Acad., welche d. Abk.
krönte). Sur Temploi du principe des forcai
vives dans le calcul de l'effet des machin«
(Ib. VIII, 4 84 8). Sur Temploi de la dilaUtioi
des liquides comme force motrice (Ib. IX, 4 84 f)
Rechercbes sur quelques points importans dl
la th^orie de la chaleur (Ib. X, 484 9).
Petit, Fred^ric. — Direct. d. Slem-
warte u. Prof. d. Astronomie an d. Facul-
t'at d. Wiss. zu Toulouse. Correspond. d.
Instituts (Orjj
geb. 4 84 0, Juli 4 6, Muret (Haute-Ga-
rönne).
Comparaison du nombred^oscillationsdupen-
dule invariable ä Paris et ä Toulouse (Compt
rond. XI, 4 840). Sur les cnnsequences qui pa-
raissent devoir rösulter de la comparaisoo d«
tenipöratures observöes .en divers lieux de U
terre (Ib. XIX, 4 844). Methode analytiquepooi
la dötermination de la parallaxe et de latra-
jectoire des bolides (Ib. id., XXII, 4846 dl
XXXII, 4854). Sur la parallaxe de quelqoM
nouveaux bolides (Ib. XIX, 4 844). Sur le bo-
lide du 27 Oct. 4 84 4 et sur une consöquenc«
remarquable qui parait r^sulter de son appa-
rition (Ib. XX, 4 843). Sur un incendie caus^
par la chute d'un bolide etc. (Ib. XXII, 4846).
Sur la densitc^ moyenne de la cbaine des Py'
rönöes etc. (Ib. XXIX, 4 849). Sur la devia-
tion des corps qui tombent (Ib. XXXIII, 4854)
Sur rincliiiaison et declinaison niagn^iquel
Toulouse (Ib XLVI, 4858). Döterminatioo d(
l'intensitö de la pesanteur ä Toulouse (Ib. id.)
Sur Pa^rolithe du 9 Dec. 4 858 tombe ä Moal
rejeao (Ib. XLVII, 4 858 et XLVIII, 4 859) . Nod
viele Beobb. über Sternschnuppen, Feuerkv
geln usw. in verschiedenen Bänden d. Comp*
rend. u. in d. Astr. Nachr. XXX, XXXV i
XXXVII. Ferner in d. Anoal. de l'obseni
toire de Toulouse, Vol. I.
Petrlna, Franz Adam. — Dr. Ph
Von 4 832 bis 4 836 Adjunct d. Nalhenu
tik u. Physik, und dann supplirender Pit
417
Pstrini
P»tteiilEoS6r.
418
d. Physik an d. Univ. zu Prag, darauf von
Un bis I8ii Prof. d. Physik u. ange-
«andlen Hathemalik am Lyceum zu Linz
nd seitdem Pror.ord.d. Physik and. Dniv.
n Prag. Correspond. d. Wien. Acad. seit
tu». Hitgl. d. jlönigi. Böhm. Gesellsch. d.
Wiss. fOr) (ABG. IX, ) 857; (WA. ) 867;,
geb. 1799, Dec. 14, Semiianderlser,
Böhmen,
gesl. 1855, Juli 37, Prag.*
MtgaetO'eletitr. Uaschine vartheilbaftester
EinrichliiDg Tür Aerzte, Linz iBit. Eleklro-
wgDet. Telegraph auf d. österr. EisenbahDen,
fng 1848. — Neue Theorie d. Eleklrophorg
a. Moe« Harzkuchen-Eleklroskop (Abhb. d.
MtiD. Gesellsch. d. Wiss. Folge V, Bd. IV,
(UT;aach Für sich, Prag tBtS]. über d. Ge-
Mtid. magnet. Femwirk. galvan. Ströme [Ib.
II»). Über bohle Eleklromagnete (Ib. id.).
tWe. aleklr. Harmonica (Ib. tSSI). Cher d.
Wtchielwirk. galvao. SIrOme d. d Art d. Er-
Kkatterongea derselbea (Ib. IBSJ). Über d.
Tenehiedenheit d, Licht-Eindrucks dreifar-
li|tr Scheiben, je nachdem sie rechts oder
liki gedreht werden, u. über e. Vereiaracb.
iTelegraphirens (Ib. id.). — EnldeckuDgea
in Galvano- VoltaismuB ÖB&nmgartner'i Zeit-
Kirinr, Physik usv. V, f»S7), Versnobe über
blTiao-Voitaiimus (t. Holgar*! Zeltscbr. I,
>IIO{, Uagnelo-elektr. Maschine mit doppel-
WWirk. [Ib II, tmi. Ober Zink-Eisen- n.
Eak-Kuprer-Kette (Ib. id.). — Das Kaloido-
hltriskop(?c«g.Ann.XLIX, iSiO). Einwirk.
'.Flamme eutd. Spannung^-EleLtriciiat (Ib.
Ul.lBtl). ZurCaivanometrie [Ib. LVll, IBtl)
ÜRnlangilchkeit d. Ansicht, dass Spsnnungs-
lUtricillit durch nicht isolirle Körper wirke
|iLLXL484tl. Construct. ma^netö-elektri-
kUt HaschiDen (Ib. LXIV, *Sts) BeschaC-
kibeit d. Widerstands im Vollameter (Ib. Id ).
- Theorie gross plattiger galvanischer Ele-
Wal» (Beriebt über d, Nalurf.-Versamml. zu
tati, ttH). Einige merkwürd. Erschein, bei
Grove'ichea Elementen [Ib. id.). — Einfluss
lEalfara. d. Polardrabts von d. Megnelnadel
Wd. Mai. ihrer Ablenk. (Sitzungsberichte d.
*I«R. Acad. 111, 18(S). Über d. vortheilbaf-
** Anwend. d. Zweigatröme hei d. Talegra-
)Ut(Ib. X, 4 813). Beitrage z. Physik [Ib. id,
iXIILlSSt]. Ubere. Vereinfach, beim tele-
piph. Correspondiren in grosse Kernen (Ib.
U. 1BSI). über d. Co^xislenz zweier einen
iMer in entgegengesetzten Dichtungen durch-
MiadeQ Strome (7(wg. Ann. XCVIII, <BSe,
PNlh ). — Ferneres in d. Zeitschr. d. Böhm.
hwnmsIStT, 4 848, 184» U.18SS (böhmisch),
ihttr Zeitaog usw.
*|Ht.]inIlT(0.t8SS).
PaMai, Pietro.— ProL d. Physik an
'- UaJT. zu Pisa, vorher Prof. <1. Mathematik
»LyceumzuPistojBi'^/'.VlIIJ/'än.KMV;,
geb. tT85, Dec. 8, Pistoja,
gMt. IKIS, Dm. 8, Pisa.
PaggaBlartr,
Bicherche aulla produzione de' colori Imma-
glnarj nell' ombre (Uem. Soo. (tal. XIII, pt. 11,
1807]. Dei colori accidenlsli della lace, ossia
della generaiione de' colori oe' varj accideoU
d'ombra e di lume [Giorn.. dl fisica, Ser. ),
T. IX, 1818),
Petrpff, Basilius. — Prof. d. Ha-
theiuatik u. Physik erst an d. Bergschule
zu Barnau), dann in Sl. Petersburg, 1795
an d. medico-cbirurg. Acad., von 1808 bis
t8S7 an d. Cadettenschule und von I80<
bis <833 auch an d. medicin. Academie.
Hil£l. (ausserordentl. tS09, ordentl. ISIS)
d. Acad. d. Wiss, daselbst (RP. I83i;,
geb. 1761, Juli 8 (A. St.), Obojan, Gouv.
Kursk,
gest. 1 8 3 i, Juli i! (A. St.), St, Petersburg.
Recueil de nouv, ezpi^riencea et observationa
physico-chiiniques (russisch), 1801. Nolic«
sur les experiences galvano-vottaiques (rus-
sisch), 1803. Becueil de nouv. ezpfirieoc es re-
latives ä l'^leclricitti (russisch), 1804. Neun
Abhandlungen in d. beiden Reihen, welche
die Petersburger Acad, in russ. Sprache ber-
Busgegeben hat (lünt davon enthalten Versu-
che über Verbrennung, zwei bandeln von der
Verdampfung des Eises u. Schnees, eine vom
Sprenf^en der Gesteine durch erst trockne V.
darauf angefeuchtete Holzkelle, und die letzte
enthalt Versuche über Kalium), Meteorolog.
Beobb. in d. M^m. acad, Petersb. S«r. T,
T. n bis X.
Petivs Apoii0DSlH, B. Abano.
Pettenkofer, Franz Xaver. —
Dr, Phil. (Salzburg 1809). Von tSH bis
1815 Peldapotheker bei d, bayer. Truppen
in Russland u. Frankreich, dann HilitBr-
Oberapotheker in Uüncheu und seit I4S3
königl, Leib- u. Hofapotheker daselbst, auch
seit ISÜ! Hedicinal-Assessor i'SA.CV;,
geb. 1783, Dec. 3, Pobenhausen,*
gesl. 1850, Harz 13, Hünchen.
Ober d. Zersetz, d. Calomels durch salzaaure
Neutralaalze usw. (Bnobner'B Report. III, 1817).
Chem. Versuche mit d. Mutterkorn (Ib. id.).
D° mitd. Morphin [Ib. IV, 1818), tberd. Rei-
nigung d. SteinOls nach Bkoamre [Ib. id,). Rea-
gens für Opium (Ib. VI, ISIS), Üeber d. Kok-
kelskürner u. d. Pikrotoiin (Ib. VII, 4819).
Darstell, d, Strychnins (tb. Id.). Überd. künstl.
kohlensaure Eisenoxydul (Ib. XXVIIl, 1818).
Über d. Reaction d. WeinsteinsSure auf Kall
usw. [Ib, LXll, 1838). Bleifreieg Heflpllaster
(Ib, XCIII,l8t«). Ober medicin, Seife (Ib. id.).
UeberltiBlhe'iLacniagDeslae(Ib,XClV, I84A).
* Lud^chL Pftffenhohn u der Um, ßa>irD.
Pettenkofer, Max. — NefTe des Vo-
rigen. Dr. Med. (1843). Von 1845 bis
I8i7 Assistent beim königl. bayer. Haupt-
münzamt, dann Prof. [extr. 1847, ord. 1853}
S7
410
Fett?
Fstsholdt.
*»
in d. medicio. FacultSl id Utinpheu; seit
IBSO auch Vorstand d. bönigt. Leib- n.
Horapotheke daselbst. Hitgl. (ansserordeotl.
I8i6, ordenll. 1856) d. Acad. d. Wiss. zu
München (Or),
geb. 1818, Dec. 3, Licbtenbeim. *
Ober Uikanla Gnaco ; Diss. inaug., S", Müncb.
^U^. — Ober e. neue Helbode, das mittelst
d. Hsrsh'schen Apparats entwickelte Arse-
nik von allen übrigen ahnl. Erscliein, in un-
terscheid. (Bnolmer'i Hepert. LXXVI. 1849].
Über eine gerichtl. ehem. Unterguchann; (Ib.
LXXVIII, 18tl). tlber d. Schwerelcyangehalt
d. meDschl. Speichels |Ib. XCI, iBi6|, üeber
e. grosse Uenge HippursHure im Menscben-
bsrne (Utb. Ann. LH, fSi4). Über e. neue
Heaclion auf Galle u, Zucker (Ib. id.). Über e.
neuen stlcksloSballig. Kürper im Ilaru (Ib. id.) .
tlber d, amorpb. u. krystallioisch. Zustand e.
Kupfar-Amalgams (Uüncba. Gelehrt. Anzeig,
XXVII. 1 S4g, auch ninglgr'i Joarn. CIX, 1 B4B].
über e. neuen Ktirper im Uarn-Eitracte (Ib.
XXVUI, 1849). tber e. neue Trennungsme-
tbode d. Ptiospborsaure von d. Alkal-Erden
(Ib. id.). über d. regelmess. Abslande d. Ae-
qulvalenlzablen d. netiirl, Gruppen d, ehem.
Blemente (Bullet, d. UUacbn. Gelehrt. Anzeig.
ISSO). — Über d, Anwend. d. geschmolzn.
Bleiiuckers bei Tiegelerz proben auf Silber u.
Gold ODlacler't Joura. C, IStej. Ober d. Rar-
flnlrong d. Goldes u. über d. grosse Verbrei-
tung d. Platin» (Ib. CIV, 48(7). Über d. Be-
itandtbeile d. Schlacken, welche beim Schmel-
zen d. Scheidegoldes mit Salpeter gebildet
werden (Ib. CXI, 1849). Über d. Unterschiede
zwiBch. d. englisch, n. deutsch, bydrauliach.
Kalken (Ib.CXIlI, 1849). tlber d. Unterschiede
iwisch. Ofenheizung u, Luftheizung usw. (Ib.
CXIX. 1851). tlber Leuchtgas aus Holz (Ib.
CXXI. <BB1 u, CXLI. ISS«; auch Kunst- u.
Gewerbeblatt f. Bayern, I84S). Über Wein-
geiatfahrlcation aus Holz (Kunst- u. Gewerbe-
blatt f. Bayern, 18S5). — Chem. Untersuch.
i. Adelheidsquellezu Heilbrunn in Oberbayern
(Donkschr. Münchn, Acad. XXV, 1851). —
lieber d. Haeniallnon d. Alten u. über Aven-
turiaglas(Abhandll.d.naturwigs.-teL'bn.Cam-
miislon bei d. Mlinch. Acad. I, 1B57]. tlber
d. Verbalt, d. Zinks ind. AlmosphIire(Ib.id.).
Obere, einfach. Verfahr., die Dicke e. Verzin-
kung an! Eisen zn schätzen (Ib. id.). Über d.
'Bestimm, d. KohlensBuregehalts d. atmosph.
Luft (Ib. I), 1858). Über Ventilation (Ib. id.).
* Ltad(njebt Neubari ■' ^- l>i"i*iii Bayern,
PettTt Str William, ~ Dr.Hed. Aul
kurze Zell (1660) Prof. d. Analomie an d.
Uiiiv, EU Oxford und bald darauf Prof. d.
Husik am Gresham College in London; dann
(165t) FeldarzI bei der Armee in Irland,
Cromwell's Secreiür u. Mitgl. d, Com-
mission zur Verlheilung d. eroberten Län-
dereien bis 1609. Unter Karl U. nach
England zurückkehrend, ersi wieder Prof.
am Gresham College, dann 1661 ximiSr
a. zum Surveyor-General von Irland e^
uannt. Parlamentsmitglied. Hitg]. d. Bt|r-
Society, als deren hauptsächlichster Grte-
ingesehen wird, ancb erster Mi-
dent der löSi zu Dublin gestifteteo iU-
losoph. Society fBD) (Abr. 11} (Th) (WB),
613, Hai 1 6, Ramsey, Hampib,
687, Dec. 16, London.
serning Ibe use of doplloli
proporlions, together wilh a new bypothi«!
otspring or elaslic bodies, S*, London liiL
Maps of Ireland etc.. fol., 108B. A treitiM«
naval philosophy [Darin : An acconal of Mit-
ral new inventions, z. B. ein gegen Wild t.
Slrdmung fahrendes Schiff mit doppelleaiB»-
den), IS°, London ise<. — Some qufiiB,
whereby to eiamioe minerei walers (Phil.Tr,
1684). Eiprm. OD Ibe weigbts of Tariaui l^
ticles (Ib. ISBt— SB). What a completalru-
tise ot nevigation shoald containT (Ib. iOI,
posth.].— Statlatiscbes, Politisches n. Aadu^
w eiliges,
PetBholdi, Georg Paul Aleiti-
d e r. ^ Dr. Med., Prof. d. LandwirlbscUt
u. Technologie an d, Univ. zu Dorpilsdl
I S46 ; vordem pracl. Arzt in Dresden ('OrJ
fSciae Biogr. von J. Petxholdt, Dresda
(8 st;,
geb, (810, Jan. !9, Dresden.
Geologie, 8°. Leipz, 1B40, i. Aufl, 4849. D)
calamilis et lithaoihracibua, 8°, Dresd.etLip.
1841. Über Calamiten n. Sleinkoblenbildaat,
8°, Ib. 1811. De Balaoo «t Calamoayriofi;
addilamenta ad Saioniae palaeologiam, i', Jk
18t<, Beitrage z.Naturgesehichted, DiaoMflt),
8°, lh.(841. Die galvan. Vergoldung nsw.,r,
1843, i. Aufl. 18(5. Beilräge i. GeognosiafOi
Tyrol usw., 8°, Leipz. (Sit. Populäre Voito-
sungon über Agriculturchemie, 8*, Ib. ItIt,
l.Aun.i846, Dresdner natu rwissenschaniidH
Jahrbuch, 8°, Ib. 1845. Der neu-erfnndaM
Pateiitdünger, IS(S. Übe^Trocke^niuled.b^
löffeln, 8°, Dresd, u. Leipa. 1S4S. DieSMio-
koblen; drei Briefe für d, Volk, »', Leipi.lllt
Beitrtige z. Kennte, d. Innern von Rnssliixl,
8°, Ib. 1851. Über Sillcificatian orgaDisckH
Körper, 4°, HallelSSS. Wodurch werden d.
grauen Dolomiled. ol>ereDEiluriscb,Geslaiu-
gruppe Liv- u. Eslhlands gefärbt? (Areb, F.d.
Naturkunde Liv-, Estb- u. Kurlands, I, (BStj.
— Über d. chem. Au fein and er wirken t. Kalk-
u. Kieselerde im Mfirte! (Erdmasn'aJouni. XVI,
I8B9). Verhalt, d. Kalkerde z. Kieselerde a.
t. Kohlensaure in d. Hitze (Ib. XVII, IBIIJ.
Bemerkk. z. Daguerreotypie (Ib. XVIII, 1B1I|.
ütier d. chem. Zuaammensetz. vegetabil. Snt>-
stanzen, besonders über d. Vorkomm, kekli-
Rer MBSHen im neplun. Gabirpe [Ib. id.). tbef
d. Asche d. Diamant.» (Ib. XXIII, 1841). Db«f
d.Diamant(lb. X.flV, 1841). Vberd. Auwlelui.
d. Eises (Ib, XXXV, 1845; auch Pen- Aan-
LXVI). Aachenanalyse von geaaud.u.brudit
4)1
Fetil
Fennu.
423
Waiiea (Ib. XXXVIII, IS(B). Untoraach. d.
letwin. Erded. slldl. RiusIandBdb. LI, 1 Hl».
Ihi brennbares UiDeral euBEsthlaiid(Ib. id.).
milchkeil d. QaarzBs in Zuckerwasser (Ib.
U, <aS3). Aurnabroe d. StickutolTs durch d.
nmiaa (Ib. LXV, 1855|. Fernere Aufsütxe
fiAreh. d. Pbarm. — Medidoische».
P«tsl, Joseph. — Or. Phil. (I7S3),
WBlIpriesler[l787), Diacoo d. Johaniiiler-
Ordeos 11790), als welcher er bis (799 in
Itlla lebte, daan Inhaber d. Malleser Prie-
Her-ComiueDde Häscbenfeld und darauf
(l»03) der zu AiteD-Oeltiog bis zur Auf-
ikbung d. Ordens in Bayern Im J. I80S ;
dneben seit 1 80i Prof. d. Physik u. Natur-
IHcbicble am Lyceum zu Hünchen. Uitgl.
i. Acad. d. Wiss. daselbst seil I SOI (Bd),
geb. 1761, Aug. 16, Dürfen, Ober-
Bayern, •
gesl. 1817, Apr. 7, München.
T«bertit«adeOryklag[iosiB, 8°, MUnch. <aD7.
— tber d, Uörl bergischen gemeinen [jetzt
■Mlriichcn) Scbörl (Phllosopb. Abbandil. d.
MDch. Acad. 17ST|. Über d. 80f;en. Alben in
'. G«ffnd voa Erding (Denkscbr. d. Münch.
Ind. I, ISOS]. Über e. Fossil aus d. Than-
MrneintllzeD bei Amberg (Ib. id.). Über e.
fmil ans d. Sleinkoblenwerk bei Haring (Ib.
11,1809—10). Uberd. glatten Beryll von Ba-
Uuteio (Ib. id.). Bescbreib. d. Ichthyophlhalms
nmScblerenkojtel (Vierler Bericht üb. d. Ar-
beit, d. Uüacb. Acad. tBIl). Über d. kugell-
9» Hornstain lu Hauenstadl (Moll, Epheme-
Ult, lase). Bescbreib. d. Spalheisensteios
ntScbwaU io Tyrol (Ib. V, ist»}.
j Kaspar. — Prof. Ord. erst
[iSStj d. Malbematik und dann (1659) d.
■edicin an d. Dniv. zu Witlonberg bis 1 S74,
*l er, des Krypto-Calvinismus vcrdSchtig,
■llgesetzl Dud bis 1 686 in Dresden, Leipzig
LSochlilz barle Gefangenschaft zu dulden
hUt; daraarfurstl. Leibarzt in Zerbsl. Hc-
liDeb(hon'sSchwiegersobni'0((;fJ;('tf'ii;,
geb. (6 SS, Jan. 6, Bautzen,
gest. 1601, SepLÜS, Dessau.
l>M<nta doclrlnae de circulis coelestibui et
RiBomoln, 8«, Viteb.tSKt, l&SS, 4SSS, 4^76.
rw— fltortn» de praecipuis divinationum ge-
Mrttoi, Ib. Ilsa, 1571. De dimensione ter-
WM(Bametr)ce anmerandis locorum inter-
■Oi n doctrina trlangulorum tpbaericorum,
f, Ib. 1BS<, 16TS, 4S8T. Logistice astrono-
■■(• toneontadon et scnipuloram aeiagesi-
Mnn qnun alKorithmum pbyHcelium vo-
M, refBlis eiplicata et«., «°, Ib. toss, iS6t .
IffBltiMW »atroaomicae, s. Theericaeplane-
ini», axflolawut et alioruiii veterum do-
Iriaa, ad obaervationas neolal Copenlol, et
laoiMa DOtBam ab eo conditos, accoinmo-
liaa, •*, Ib. 1ST1. — HediciDiscbes,
PanerbMih (Purbacb), Georg von.
— Schüler des Jobanoes von Gmünd an.
Nachdem er sich durch längeren Aufent-
halt in Rom (beim Cardinal d e C u s a), Fer-
rara (bei Bianchini), Bologna, Padua u.
anderen Städten Italiens für Astronomie
ausgebildet, Prof. d. Uathemalik an d. UniT.
zu Wien. Lehrer von Regiomontaous
(J) (Wd),
geb. U33, Hai 30, Peuerbach, Ober-
Oeslerreicfa,
gest. U6I, Apr. S, Wien.
Von der betrScbtticbea ZabI seiner Schriften,
deren Liste in WeidlaT"! Hist. Aatronomiae
p. SOI zu linden, Bind nach seinem Tode nur
einige gedruckt, z, B. : I, Bagiomontanl et S.
Fnrbaobil Epiloma in almagestum Ftolamaal,
fol,, Venet. ItSfl. Tabulaa eclipslum supar
merjdiano Viennensi, fol., Vlennae ^i^^, Ve-
net. 1G19. Libellum de quadralo geometrico,
fol,, Norimb. 154 6. Theoricae novae planeta-
rum, idestseptemerrantiumaidernm, neoaoo
octavi orbis seu Srmamenli ; erlebte viele Auf-
lagen: 4°, Venet. 4(88, 4°, Parleül IStS (von
OronttnaFinaeiia), 8«, Vileb 4Stl, 4B81I, 4601,
4 60( et 4B5S (von ErMmna Baiuhold] , 6», Co-
lon, Agripp. 4SB4. Traclalus super propositio-
nes Ftolamkei de sioubus et cbordis elc., loL, ,
Norimb, 4 541.
Peyrard, Fran^ois. — Prof. d. Ha-
thematik u. Astronomie am Lyc^e fioaa-
parle in Paris. Bibliothekar d. £cole po-
jytcchnique (Q),
geb. 1760, Vial,«
gest. I81S, Oct. 3, Paris.
De la nalure et de aes lois, 8*, Paris 179t, t*"
edit. 18°, Ib. 4T94. Les «lämenls de gäom«-
trie d'Enolide, Iraduits lltteralement etc., 8°,
Ib. IBO(. Oeuvres d'AiehlmbOe, trad. litt, avec
un commentaire, 4°, Ib. 1B07, 3 vot, 8", Ib.
4608, Slatique gi^ometrique, demonlr^ k la
mani^re d'Arobimide, Ib. IStS. Lei oeuvree
ü'EDolide, Irad. grec, latin et francais, 3 vol.
4°, Ib. 4S4t~48> Principes fondamentaui da
raritbmälique, 6"'° «dit., Ib, 4BtS.
* OcQicLnde 8t. Victur Ualeiconrt, Otf. Hiuts-Lsli*.
Payronja, s.LaPeyrouseu. Picot.
FesenaAi Esprit. — Jesuit, vod I7S6
bis 1719 Prof. d. Hydrographie in Mar-
seille, dann Direclor einer zum Tbeil auf
seine Rosten errichteten und vom KBnige
unlerslülzlen Sternwarte in Avignon. Cor-
respond. d. Pariser Acad. ('s; (■LßJi'ßßy.IV;,
geh. 4691, Nov. 18, Avignon,
gest. 1776, Febr. i, Avignon.
Elements da pilolage, 43°, Harseitie 4 7aa, 1 7S4.
Pratique du pilolage, 41°, Ib. 4711, Avignon
4744,4740. Traite de jaugeage etc., 4°, Mar-
seille 4 741. La Ibäorle et pratique du jaageage,
8°, Ib. 4 7(3, l™«dil. Avignon 4 778. Uemolrei
117 •
423
Pezoldt
P&ff.
4U
de math^matique et de physique rödigös ä
Tobservatoire de Marseille en 1755 et 4 766;
mit Blanehard, Lagnage et St. Jaeqaes de Byl-
▼abeUe, S vol. 4^ Ib. 4 755 et 4 756. Astrono-
mie des marins, 8<^, Avignon 4 766. Nouv. es-
sais pour dötermioer les longitudes en mer par
les mouvements de la lune et par une seule
Observation, 4^, Ib. 4 768. Examen de la mö-
thode de l'abbä De la Caille pour trouver en
mer les longitudes, 8^, Ib. 4 770. Mani^re de
röduire en tables la Solution de tous les trian-
gles sph6riques, 4<>, Ib. 4 772. Histoire critique
de la d^ouverte des longitudes, 8», Ib. 4 775.
— Sur la meilleure mani^re de mesurer sur
mer le chemin d'un vaisseau, independam-
ment des observations astronomiques (M^m.
Soc. de Nancy, II, 47 ). Solution d'un pro-
bläme par Kepler dans la : Stereometria do-
liorum etc. (M6m. Sav. Strang. 1, 4 750). Nouv.
thöorie du soleil (Ib. VI, 4 774). Astron. Beobb.
(Ib. II, 4755 u. Möm. Par. 4 784). — P. ^dirte
Oardiner*« Logarithmentafeln (4 770), über-
setzte Smiih's System of optics, Deiag:nliers'
Experimental Pbilosophy etc.
Pezoldt| Adam Friedrich. — Prof.
d. Chemie an d. Univ. zu Leipzig. Mitgl.
d. Leopoldin. Academie (ÄNC) (Nov. Act,
Acad, Nat, Cur, IIi;,
geb. 4 679, Mai 24, Sayda, Markgrafsch.
Bifeissen,
gest. 4764, Mai 47, Leipzig.
De palingenesia seu artißciali rerum ex regno
vegetabili, animali et mincrali, igne combu-
starum e suis cineribus resuscitatione et re-
praesentatione (Ephem. Acad. Nat. Cur. Cent.
VII et VIII, 4 74 9).
PezzOüi Paul. — Bernhardiner . . .
(LB),
geb. . . ., gest. 4 706 . . .
L'antiquit^destemps, 4 2", Amsterd.4 687. I/o-
rigine de raslronomie (M<^m. de Trövoux, 4 707).
Pezzl| Francesco. — Ingenieur u.
Prof. d. Mathematik an d. Univ. zu Genua.
Mitgl. d. Soc. Italiana seil 4 79 4 (Mem. Soc.
/to/.XX,pt.i;,
geb
gest. 4 84 3, Nov. . ., Genua.
Ricerche sopra i'integrazionesviluppata in una
Serie finita della formoia
(A-hBz)dz
(a*-^2 abzcosr/'+b*z*)i''
essende p un numero quaiunque integro (Mem.
Soc. Ital. IV, 4 788). Integrazione in serie ßnite
delle formole
x±qdx x±qdx
(a+bx+cx*)!*' (a+bx+cx»+fx»)P
x±qdx
(a+bx+cx*+fx*+hx*)P'
essendo p, c, q dei numeri quaiunque integri
(Ib. VI, 4 792). Natura delle radici delle equa-
zioni litterali di quinto e sesto grado ; e nuovo
metodo par le radici prossime delle equazioni
numericbe di quaiunque grado (Ib. VIII, 4?M|.
Mem. sopra un problema trigonometrioo [Ib.
XI, 4 804). Mem. sopra la legge di t^all8fo^
mazione di una fraziooe continua in defiiüli
quaiunque in una frazione vulgare etc. (IK
XI, 4 804). Novi teoremi della possibilitk deif
equazione x*— Ay*s^4, e ricerca del n-
mero de' termini del periodo della radiceqoi-
dra di un numero non quadrato, svilappiii
in frazione continua (Ib. XIII, 4 807). Formal«
d'intägration pour les^quationsanxdiff^reooii
infiniment petites (M6m. Turin, V, 4 791).
Pfaff, Heinrich Wilhelm. — Sd
4 759 Contributions-Einnehmer zu Batten-
berg (Hessen) u. seit 4 766 zugleich Kriegi^
Zahlmeister in Giessen; 4 810 pensioniil^
(Sc),
geb. 4 738, Battenberg,
gest. 184 2, Febr. 29, Giessen.
Taschenb. z. richtig. Berechn. d. CubikinhaKi
u. Werths d. Stämme usw., 8^ Giesf. 4791,
3. Aufl. 4 809. Beschreib, e. RechenMMbei.
Bestimm, d. Cubikinhalts d. Cylinderkegel o.
abgekürzt. Kegel usw., 8*", Ib. 4 844.
Pfaff, Johann Friedrich. -—Dr.
Phil., Prof. d. Mathematik an d. Vüif» n
Helmstädt von 4 788 bis zu deren Aufhe-
bung im J. 4 8 40, dann an der zu Halle.
Correspond. (4 8 4 2) u. auswärtig. Mitgl.
(1817) d. Acad. zu Berlin (MAI) (N) /'Sein
Briefwechsel ; von C. H. Pf äff, Leipz. 4 853j, •
geb. 4 765, Dec. 22, Stuttgart, '
gest. 4 825, Apr. 20—24, Halle.
Comment. de ortibus et occasibus sidemin
apud auctores classicos commemoratis, 4*,
Gotting. 4 786. Versuch e. neuen Summations-
melhode, nebst anderen analyt. Bemerkk.. 8*, ^
Berlin 4788. Prgm. Peculiaris differcntialisi»-
vestigandi ratio, ex theoria functionum. 4*, ^
Helmstad. 4 788. Disquisitiones analyticaema- '
xime ad calculum integralem et doctrinam se*
ricrum pertinentes, 4*^, Vol. I (mehr nicht),
Ib. 4797. Der polynomische Lehrsatz, dis
wichtigste Theorem d. ganzen Analysis; mH
Tetens, Kramp u. Hindenburg, 8<*, Leipz. 4796.
Viro illustri A. O. Kaestner de probleroate e
georaetria curvarum rcspondet, 4^ Helmstad.
4 799. — Analysis e. wichtig. Aufgabe d. Hm.
Lagrange (Hindenbnrg'i Arcb. d. Math. Hft. 1,
4 794). Anwend. dieser Aurgabe auf d. Um-
kehrung d. Reihen (Ib. id.). Allgem. Summa-
tion e. Reihe, worin höhere Differentiale vor-
kommen (Ib. Hft. III, 4 796) . Auflösung d. Pro-
blems d. Spaniers A. Pedrayei (Ib. Hft IX,
4 799j. — Nachrichten zur mathemat. Biblio-
thek (Xättner'i Gesch. d. Math. I, 4 796). Auf-
lös, e. algebr. Aufgabe (Braunscbw. Magaz.
St. 33, 4 808). Bestimm, der grösst. in e. Vier-
eck, sowie auch in e. Dreieck zu beschreibend.
Ellipse (▼. ZaoVs Monatl. Gorr. XXII, 4 84»).
, Methodus generalis, aequationes diflTerentia-
rum particularum, nee non aequationes dif-
ferentiales vulgares, utrasque primi ordinis,
\
PfEiff.
426
r qaofcanque variabiles, complete inte-
idi (Abhaodll. Berlin. Acad. 48U— 15).
Vaff| Christian He in rieb. — Bru-
des Vorigen. Dr. Med. (Stuttgart 4793)
r. Phil. (Kiel 1801). Nachdem er als Arzt
I gräfl. Familie auf einer Reise durch
en begleitet und einige Zeit zu Heiden-
Q in Würtemberg practicirt hatte, Prof.
r. 1797, ord. 1801) d. Medicin, Phy-
1. Chemie an d. Univ. zu Kiel bis an sei-
Tod. Mitgl. d. schleswig-holsteinischen
itäts-Collegiums seit 1810 (LS) (N)
) (M. \\) (G. 1 85i; (G. G.Nitzschius:
loria Chr. H. Pfaffii, Kiliae 1 852^,
geb. 1773, März 5, Stuttgart,*
gest. 1852, Apr. 23, Kiel.
. ioaug. de electricitate sie dieta animali.
$tuttg. 4 79J (Deutsch in Qtbr'b Ann. VIII,
t). Ober thierische Elektricität u. Reizbar-
8*g Leipz. 1795. Aphorismen über Expe-
»Dtelphysik, 8^ Kopenh. 1800. Versuche
- d. Anwend. d. Elektricität d. Volta'-
in Säule bei Taubstummen, S«", Ib. 1802.
r unreife, frühreife u. spätreife KartofTeln
., 0*; Kiel 1807. System d. Materia me-
mch ehem. Principien usw., 7 Bde. 8^,
iz. 4 808—24. Über die strengen Winter,
Hgl. d. 18. Jahrb. u. über den von 1808
1809, 8^ Kiel 1809 u. 1810. Über d. Mi-
dqaellen bei Bramstedt usw., 8«^, Altona
}. über d. heissen Sommer von 1811, 8*^,
1812. Über Vewton's Farben theorie, Hrn.
loethe's Farbenlehre u. den ehem. Gegen-
d. Farben, 8^ Leipz. 1818. Über einfache
wohlfeile Wasserreinigungsmaschinen, 8®,
>na 1818. Über u. gegen d. thierisch. Ma-
li smos usw., 8^ Hamburg 1817. Über d.
en Blasrohr - Apparat mit Knallgas, 8°,
Db. 1819. Handb. d. analyt. Chemie usw.,
U. 8^ Altona 1821—22, 2. Aufl. 1824— 25.
I Kieler Seebad usw., 8°, Kiel 1822. Der
ctro-Magnetismus usw., 8**, Hamb. 1824.
irmacopoea Slesvico-Holsatia etc., 4<*, Ki-
> 1831. Revision d. Lehre vom Galvano-
Itaismos, 8<*, 1887. Parallele d. ehem. Theo-
u. der V Ol tauschen Contacttheorie d. gal-
I.Kette usw., 8^ Kiel 1845. — Gab heraus:
Nordisches Archiv für d. Natur- u. Arze-
iwiiaenscbafl, 4 Bde. 8^ Kopenh. 1799—
M; Bd. I u. 11 mit P. Beheel, Bd. III u IV
KDiesemu. C.A.Badolphi (Darin von ihm
I.: über d. wesentl. Verschiedenh. d. rau-
Md. Nordhäoser u. d. engl. Schwefelsäure ;
ie Versuche über d. Athmen d. atmosphär.
H usw. ; Über u. gegen den ^von Sitter auf-
iMU. Gegensatz zwischen Extensoren u. Fle-
«■). 2) Neues nordisch. Archiv usw. ; mit
Ml b. Bndolphi, 4 Hfte., Frankf. a. d. 0.
»7—8. 8)MltFriedl&ader:Französ. Annal.
d. allgem. Naturgeschichte, Physik, Che-
»ww., 4Hfle., Hamb. 1804. 4)MitDem-
Iben: Die neust. Entdeckungen französ.
ebrt«! ufw.y 42 Hfle. 8^ Leipz. 1803. —
vischtachem.Benitrkk. ; zwei Briefe (Oeh-
Itti, N. Joum. f. Cbem. V, 1 806). Über Faechia^
ni's Darstell, von Salzstfure aus Wasser durch
d. Volta'sche Sfiule (Oehlen, Journ. f. Cbem.
u. Phys. II, 1806). Das destili. Wasser das
empfindlichste Reagens f. Salzstture u. Koh-
lensäure usw. (Ib. id.). Über d. galvan. Ver-
halt, d. feuchten Leiter mit d. trocknen usw.
in Säulen, mit. besondr. Hinsicht auf Sitter's
elektr. System (Ib. V, 1808). Über WinterPs
entgeistele Basen u. Säuren (Ib. IX, 1810). —
Versuche mit d. Volta'schen Säule (Gilb. Ann.
VII, 1801). Über Onmert's Versuche mit d.
Volt. Säule (Ib. VIII, 1801). Über Fourcroy u.
Thenard's Versuche (Ib. id.). Über Volta's un-
tersuch. (Ib. IX, 1801). Versuche mitd. elektr.
Säule ; mit ▼. Hamm (Ib. X, 1 802 u. XIII, 1803).
Grundzüge von Yolta's Theorie d. Säule (Ib.
X, 1 802). Über Homboldt's Versuche (Ib. XIII,
1803). Über Bobertson's Luftfahrt (Ib. XVI,
1804). ÜberHeidxnann's Reibe fest. u. flüssig,
galvan. Leiter (Ib. XXIII, 4406). Erklär, d.
Schwefelkies- Pendelschwingungen (Ib. XXVII,
1807). Das elektr. System d. Körper (Ib.
XXVIII, 1808). Erklär, d. unsichtbar. Frau
(Ib. id.). Über d. trocknen elektr. Säulen (Ib.
LI, 1815; LH, 1816). Über Yolta'sFundamen-
tal-Versuch, mit Rücksicht auf Parrot u. Jae-
ger's Meinungen usw. (Ib. LXVIII, 1821). Über
d. verschiedn. Verhalt, verschiedener Stellen
einer u. derselben Hälfte e. Magnetnadel im
electro - magnet. Conflict usw. (Ib. LXXIV,
1823). Über d. Verstärkung d. Salzgehalts d.
Meere in d. Tiefe durch d. Gefrieren (Ib. LXXV,
1823). — Sicherstes Reagens für Quecksilber
usw. (Sobweigg. Journ. 1, 1811). über d. Ver-
brenn, d. Sauer- u. Wasserstoffs usw. (Ib. id.).
Scheinbare Umkehr, d. Pole e. VoH. Säule (Ib.
III, 1811). Natur d. rauchend. Schwefelsäure
(Ib. IV, 1812). Über d. Scheid, d. Mangans
vom Eisen usw. (Ib. id. u. XXVII, 1 819). Ueber
Zuckerbereitung nach Kirohboff's MetbOde (Ib.
V, 1812). Über d. Harnstoff (Ib. id.). Über d.
farbigen Scheine d. Nebenbilder d. Doppel-
spaths, mit besondr. Rücksicht auf Oöthe's Er-
klär. (Ib. VI, 1812). Über d. doppelte Grau,
aus welchem d. weisse Licht besteht usw. (Ib.-
id.). Über Parrot's Affinitäts-Apparat (Ib. id.).
Über d. Boracite im Segeberger Gyps usw. (Ib.
VIII, 1818). Überd. BesUndthl. d. Milch (Ib.
id.). ÜberKeppler'i Weltharmonie (Ib. X, 1814).
Revision u. Kritik d. bisherigen Theorien d.
galvan. Erscheinungen u. Rechtfertigung d.
Volta'schen Theorie usw. (Ib. id.). Überd.
Chinastofif usw. (Ib. id.). Überd. Ostseewas-
ser im Hafen von Kiel u. d. Coi^xistenz von
Salzen, die sich gegenseitig zersetzeti usw. (Ib.
XI. 1814; XXII, 1818; XLV, 1825). Analyse
d. Geilnauer Mineralwass. (Ib. XI, 1814). Prüf,
d. destill. Essigs auf Blei (Ib. id.). Zusam-
mensetz, d. Boracits (Ib. XV, 1815). Über Ge-
ruch- u. Farben-zerstörende Eigenschaft d.
Kohle (Ib. id.). Abwesenheit d. Strontians im
Arragonit von Neumark (Ib. id.). Analyse d.
Vulpinits, d. Titaneisens v. Arendal, d. chrom-
.saur. Bleioxyds u. d. Hornblende (Ib. XVIII,
1816). Über Hahnemann's stärkere Probeflüs-
sigk. (Ib. id.). Durchdring. thönernerWe dg e-
wood'scber Retorten durch Gasarten usw.
427
Pbff.
(Ib. id.). TitaDgehalt d. engl. Scbwefelstfure
(Ib. id.). Trenn, d. Magnesia vom Kalk (Ib.
XXI, 484 7). Ober d. Zusammensetz, granat-
artig. Mineralien (Ib. id.). Ober Nickelerze u.
Nickelglanz ans Schweden (Ib. XXII, 4 84 8).
Über Knailgasgebläse (Ib. id.). Ober d. sogen.
Bleinieren u. e. neues Bleierz (Bleiscbimmer)
aus Sibirien (Ib. XXVII, 4 84 9). Neue Modifi-
cat. d. Raseneisensteins (Ib. id.). Tantaline,
ein neuer Stoff im Budyalit (Ib. XXVIII, 4 820) .
Ober d. Zirconerde (Ib. id.). Nicht-Existenz
d. Tantaline (Ib. XXIX, 4 820). Ober d. Picro-
glycion (Ib. XXXIII, 4 824). Lactucasdure (Ib.
id.). Zusammensetz. d. holstein. Marscberde
(Ib. id.). Ober verschiedene Reagentien (Ib.
id.). Alaun von Tschermig (Ib. XXXV, 4 822).
Ober d. Analyse d. Uranerzp (Ib. id.). Excre-
mented. Riesenschlange (Ib. id.). OberHermb-
staedt's färbend. Princip d. Ostseeluft usw.
(Ib. id., XXXVI, 4 822; LH, 4828). Über d.
alkal. Reaction d. in kohlensaur. Wass. gelöst,
kohlensaur. Magnesia (Ib. XXXV, 4 822). Ober
d. Wollaston-Murray'sche Methode, Ma-
gnesia aus Salzlösungen zu scheid. (Ib. id.).
Extractions-Presse (Ib. id.). Ober Torf (Ib.
id.). Ober Löslichk. d. Kobaltoxyds in Ammo-
niak (Ib. id.). Ober d. desoxydirende Kraft d.
Wasserdämpfe (Ib. XXXVI, 4 822). Ober Ver-
flüchtig, sogen, feuerbeständ. Salze bei d. De-
stillation (Ib. id.). Ober Döbereiner's neues
Feuerprincip (Ib. XL, 4824). Über Nachwei-
sung d. Schwefelsäure durch Reagenzien (Ib.
XLIV, 4 825). Vermischte ehem. Erfahr. (Ib.
XLV, 4 825) . Verhalt, d. Titansä^ure gegen Rea-
gentien (Ib. id.). Neue Art d. schwefelsaur.
Strontians (Ib. id.). Über d. Kaii-Magnesia-
Doppeisalze (Ib. id.). Über d. Vollas'ch. Fun-
damentaiversuch (Ib. XLVI, 4 826). Neue Säure
(Plechtensäure) im isiänd. Moos (Ib. XLVII,
4826). Ober galvan.-elektr. Strömungen, als
Ursache d. merkwiird. Bewegungen d. Queck-
silbers usw. (Ib. XLVllI, 4 826). Über d. Ent-
zünd. d. Schiesspulvers durch elektr. Entla-
dungen usw. (Ib. id.). Über d. Leuchten d.
Meeres (Ib. LH, 4 828). Über Gallussäure, Gerb-
stoff usw. d. Kaffeebohnen (Ib. id.). Ueber d.
Vermögen d. Polardrähte noch nach d. Oeff-
nung d. Säule Gas zu entwickeln (Ib. LIII, 4 828).
Vermischte Bemerkk. (Ib. id.). Wachssäure
(Ib. id.). Ober d. sogen, elektr. Ladung d.
Metalle usw. (Ib. id.). Über d. Radiolith von
Brevig usw. (Ib. id.). Beitr. z. Theoried. Chlor-
äthers (Ib. LV, 4 829). Ober e. unerwartete
Verunreinig, d. käufl. kohlensaur. Ammoniaks
usw. (Ib. id.). Ober d. Kerolith von Franken-
stein (Ib. id.). Ober d. elektr. Leitungsvermö-
gen verschiedn. Flüssigkeiten (Ib. id.). Über
Mark Watt'i angebt. Attractions- u. Repul-
sionskrafl d. Sonnen-, Mond- u. Kerzenlichts
(Ib. LVI, 4 829). Ausserordentl. Verstärk, d.
magnetisirend. Kraft d. elektr. Stroms usw.
(Ib. LVHI, 4830). Über Aepfelsäure (Ib. LXI,
4884). Über d. Schwierigkeit, das Kautschuck
in Aether zu lösen (Ib. id.). Ober d. elektr.
Zustand e. isolirt. Leiters während d. elektr.
Vertheilung (Ib. id.). Über d. Darstell, usw.
d. Caffeins, über zwei Säuren im Caffee u.
über d. Gaffeegrüa (Ib. id. u. LXH, 4834).
Über d. Identität d. ehem. Wirk. d. (
gaivan. Kette u. d. Volt. Säule (Ib. LXIV
Analyse d. Caffeins ; mit J. Liebig (Ib.
Über Beeqaerel't gaivan. Kette (Pog(
XL, 4 887 u. XLIV, 4 838). Über VersI
Lichts nach Dmmmond's Methode (Ib. id
Verbind, d. Stickstoffs mit Metallen,
ders Kupfer (Ib. XLII, 4 837). Entdeck
timonwasserstoffs u. Unsicherheit d.
rens von ICarsh zur Auffind, von Arse
id.). Ober elektr. Vertheil. u. eine du
pulsivkraftfrei thätige Elektr. (Ib. XLIV
Ueber d. Erschein, d. Ladungssäule
sondr. Rücksicht auf Volta's Contac
(Ib. XLIX, 4 840). Vergleich, hohler I
magnete mit soliden (Ib. L, 4 840). Ül
wickl. d. Elektricität durch ehem. Pn
über elektromotor. Verhalt, flüssig L(
gen Metalle (Ib. LI, 4840). Kräftige 1
magnete mit grossen u. sehr kleinen I
(Ib. LH, 4844). Über gaivan. Ströme u
wiss. Verhältnissen u. übersecundäre
(Ib. LIII, 4 844). Experimentum cruci
Contacttheorie usw. (Ib. id.). Einfliu
senmasse auf d. Stärke d. Elektromagi
id.). Über d. Elektr. gespannter Wasi
pfe (Ib. id.). — Über d. eigenthüml.
cität d. menschl. Körpers (Meokel's i
Physiol. III, 4847). Über Harnsteine 11
säure (Ib. id.). Über krampfstillende \
d. Bestreichens mit Eisen (Ib. id.).
mischte ehem. Bemerkk. (Trommsd«
Journ. d. Pharm. Vll, 4 823 u. XI, 4i
Sur les r(^actifs les plus sensibles poui
muriatique, TacTide carbonique, l'aci
furique et Tammoniaque (Ann. chioQ
4 807). Expöriences et observations r
au nouv. principe d'action de raffinit(
par Mr. BerthoUet etc. (Ib. LXXVII, 4
Fernere Aufsätze in dän. Zeitschriften
dicinisches; Übersetz, medicin. Werk
war auch Mitarbeiter am Neu. Gehle
Wörterbuch.
• Nicht 1772 wie (CL) oder 1774 wie (Cll)
sagen. — gest. Apr. 23—24 (0, 18&2).
Pfaff, Johann Wilhelm Am
— Bruder des Vorigen. Dr. Phil,
weise Repetent am theolog. Stift zu
gen (4 800), Prof. ord. d. reinen u
wandt. Mathematik an d. Univ. zu
(1803—9), Prof. d. Math, am Rea
tut zu Nürnberg («809 — 17), an d
zu Würzburg (isn — 18) und seit
d. Univ. zu Erlangen (M. llj (RN) (N,
geb. 1774, Dec. 5, Stuttgart/
gest. 1835, Juni 26, Erlangen.
Der Voltaismus, S"», Stuttgart 4 803. Ül
über d. Voltaismus u. d. wichtigst. Sü
Begründ. e. Theorie desselben, 8^ 11
Comment. astronomica de calculo traj
rum, k^, Mitaviae 4 805. Astronom, fi
3 Hfte. 8^ Dorpat1806— 7. De tubo c
torio Dorpatensi, 4«^, Ib. 1808. Astroh
Nürnb. 4 816. Die höhere Farbenreit
Ib. 4 820. Samml. d. gemeinen u. d.
)
Pfaff
■ritbmen aller Zahlen von I bis 1 00(10 (be-
utel von Baknltaa}, *', EHing, 4831. Das
rt n. d. Wellf^eodeii, sammt e. Abband),
r PlanetaDCODJunctlonea u. den Slam d.
Waiaen, S°, Bamberg tBal. Astrotog. Ta-
wbucb für d. Jabr isai, 8°, Erlang. tBia.
br 183S, 8°, Ib. 1S13. Lebrb. d. Pbysik,
Ib. <8n. Hieroglyphik, ibr Wesen u. ihre
1I«D. 8», Nürnb. 1814. Beilage I dacu : Die
sbeit d. Aegypier u. die Gelebrsamkeit d.
uosen, 8°, Ib. 18SS. Beilage II dazu: Die
iheitd. Aegypier, dJeGeiebrsBmii.d. Fran-
a u. d. Versland d. Deulscben, 8°, Ib. 1 817.
Dmkehruag d. Volt. Pole durcb Hrn. Fohl
„ 8", Ib. 1817. W. Hanahel'f EnUleekua-
BSW., 8°, Erlang.lStS. Der Mensch u. die
ne, 8°, Ib. <SI4. DieGesammt-Naturlebre
,, S", Leipi. iSH. — Beobb. von Stern-
tckungenn. berechnete Formeln lUrd.Slti-
;d. Ceres durch Saturn usw. (tede'a Jahrb.
I). Aatron. Beobb. u: Nacbrichten, u. For-
iTdrd. Störung d. Ceres durch Saturn IIb.
B«w«ia e. Formel t. Vereinfach, d. Rechn.
d. geoceotr. Oerter d. Planeten u. einer
Jratiscb. Gleicbung in d, parabolisch. Co-
intheorie (Ib. ISII). Astron. Beobb. u.
hiichlen (Ib. id.). Beweis e. Formet von
■ a. Uber%. Lambert'schc (ileicbung
id.). fiber d. Aulstell. e. B-fiissigen Dol-
d'scfaea Passagen- Instruments usw. ; For-
afUr Längen- n. Breiten-Parallaie (Ib. id.) .
r d. Verbessr, d. Mittsgslernrohrs U. Per-
lationsrecbnongen usw. [Ib. ISIS). Reihen
crecho. e. Planetenbahn (Ib. <aia]. Ideen
>erturbBtionsrechnung nach Seppler (Ib.
4a. (S17). Andenken an d. HQlley'schen
Wien (Ib. 18IB). Pr«ces9ionslorraeln u.
OD. Beobb. (Ib. Suppl. IV, tSOB). — Über
fsrialioD d. Planeten-Elemente (t. Z&eh's
latl. Corr. XXV, 181S). — Annotationesad
»riam atqne btsloriam perturbatio nun) coe-
ium pertinentes (Uenksehr, MUnch. Acad.
4—1 S) . — tber d. Scheidung d, Lichts von
riasterniss (Uorgenblatt f 828, N'«1TS— 7t),
laat« Erschein, am Salurnusring (Ib. 1816,
t). Die labmeo Cometen (ib. ISBO, N° tSt].
I allgemeioe Schwere [Ib. N° XiO~~1i). —
•raetile: Baneltna' neues Mineralsystem
itChr. QneUnj; Heiaohal'a sürnmll. Schrif-
I (aar einen Bd.); P. Lagerbjalm'i Versuche
Bestimm, d. Dichtheit nsw. d. Slabeisens.
* frii. Dk. S IJ. F. P/u//'! BritfieakHt).
tUMt Hans Heinrich Ulrich Vi-
ilis. — Dr. Phit., von 1818 bis ISÜ<
Mor d. Gewerbschule zu NÖrdlingen,
(■Uem Lehrer d. Malhematili u. Physik an
.Gewerbschale zu Erlangen und Privat-
>x«Di an d. Univ. daselbst. Sohn des Vo-
Seb. fSSt, Apr. 19, Erlangen.
k«r CorveD iweiler Ordnung [Prgm), Er-
i|.189t. über d. imaginären Elemente d.
man nvetlar Ordn. (Prgm.), Ib. 4SSs. Ana-
Uidi-geoiDetrlHbe Beitrage i. Lebre von d.
'^MtiTtoch. BMlehnng, B>, FranU. a. H. u.
Erlang. 1 SSS. Lehrsätze ans d. Gebiete d. neue-
ren Geometrie (Prgm.), Erlang. 48ST. Ebene
Trigonometrie, 8°, Ib. 188». Lebrb. d. Phy-
sik, Nördlingen 1 SSO.
Pl^ff, Aleiius Burkhard Imma-
uel Friedrich. — Dr. Phil., Privatdo-
cent und seit I SS9 Prof. extr. an d. Univ.
zu Erlangen. Bruder des Vorigen (Orj,
geb. 1835, Juli 17, Erlangen.
Grundriss d. malhemat. VerhSllnisse d. Kry-
slalle, S", Nürdlingen IBB8. Schöplungsge-
schichte mit besoodr. Berücksichtig, d. bibl.
Schöpfungsberiohtes, 8", Frankf. u. Erlangen
tSSS. über d. Dolomit d. frenkigcben Jura
usw. CFogg. Ann. LXXXII, <SSI). Über d.
frünk. Juradolomitu. d. Umwandl. d. Gesteine
[Ib. LXXXVII, iSSiJ. Geolog. Bedenken ge-
gen annochthHIigeMondsvulcane [Ib. Cl, 1887).
Ueber d. Messung ebener Kry Stallwinkel u.
deren Verwerthung [ür d. Ableitung d. Fla-
chen [Ib. eil, 48S7). Über e. sehr flachenrel-
cbe Seh werspa theo m bin alion (Ib. id.). Unter-
such, über d. Ausdeho. d. Krystalte durcb d.
Warme IIb. CIV, 18S8 u. CVII, 4889), Über
d. Einfluss d. Drucks aufd. optiscben Eigen-
schaften doppelt -brechender Krystalle [Ib.
CVII u. CVni, 18S9). — Übersicht d. geognosl.
Verhallnisse d. Umgegend von Erlangen {Wiss.
Mitlheil. d. phys.-med. Soc. in Erlang. Uft. 1,
lass).
Pfantz, Christoph. — Prof. d. Ha-
ibemalik an d. Univ. zu Leipzig (J),
geb. 1616, Oct. H, LeipheimbeiDlm,
gesL 1741, Aug. S, Leipzig.
Diss. de parallaiibus, t> Lips. 1SB8. Diss.
asiron. deeclipsi terrae, exprinciplisarilhme-
ticis et geometricis deducla, 4°, Ib. 1674. Olsa.
de eclipsibus solis etc., 4°, Ib. 16S(.
PfefHnser, Johann Friedrich.—
Prof. d. Uathemalik an d. Rilteracademie
zu Lüneburg von 1693 bis ('739, wo er
seinen Abschied nahm; vordem Hausleh-
rer (j) (A) (Hpp. vni;,
geb. 1667, Uai 5, Sirassburg,
gest. n3D, Aug. i7, Lüneburg.
Elementa geometriae, 11°, Lips. 16S8. Pro-
blimes malhämaliquea, 8°, Ib. 108S. Geogra-
phia curiosa, 8°, Ib. 1600. Manifere de forti-
Qer ä la Tuban, 8°, Amsterd. 1690. Nouv.
fortiScation ou recueil de diffärentes maniäres
de fortiQer en Europa, 8°, Ib. ISSB. Principea
de lagäom^trie pratique, 8°, Lunebourg 170H.
PfBlffer, Johann Friedrich von.
— Stieg in preusB. Diensten vom gemei-
nen Soldaten bis zum Kriegs- u. Domä-
nenralh, war dann preuss. Gesandter bei
verschiedenen Reichsfiirslen , darauf Pri-
vatmann [beschSfligl besonders mit Che-
mie, Physik u. Landwirthschafl) und end-
lich seit I78S Prof. ord. d. Oekonomie u.
431
Pfleiderer.
Rameralwissenschafl an d. Univ. zu Mainz
geb. n<8, Berlin,
gest. 4 787, März 5, Mainz.
Lehrbegriff sämmtl. ökonomischer u. Käme-
ralwissenschafteo, 4Tble. in 8Bdn., 4°i Stuitg.
4 764 — 78. Geschichte d. Steinkohlen u. d.
Torfs, 8*», Ib. 4 774. Entdecktes allgemein
brauchbares Verbrennungsmittel d. Steinkoh-
len u. d. Torfe usw., 8*», Ib. 4 777. Die Manu-
facturen u. Fabriken Deutschlands usw., 2 Bde.
8», Frankf. a. M. 4780—82. Noch viel Kame-
ralistisches, Finanzielles usw.
PfelffeTi Johann Georg. — Mag.
Phil., erst (4 777) Diaconus in Markgrönin-
gen, dann (4 787) Pfarrer in 'Steinheim an
d. Murr, Würtemberg (Hg),
geb. 4746, Jan. 7, Bahlingen, Würt.,
gest
Diss. de curvarum algebraicarum asymptotis
tam rectilineis quam curvtlineis etc., 4°, Tub.
4 764. Aequattonum speciosarum resolutio per
series, ope parallelogrammi Neutoniani, 4°,
Ib. 4 765.
Pfenalg, Johann Christoph. —
Seit 4 773 Prediger und später Gonsisto-
rialrath in Stettin, früher Conrector an d.
Stadtschule daselbst i^ilf.Ii; (AJ,
geb. 4724, Halle,
gest. 4 804, Aug. 9, Stettin.
Einleit., in d. physikal. u. mathemat. Erdbe-
schreib., 8**, Stettin 4 765. Anleit. z. Kenntniss
d. physikal. Erdbeschreib., S*", Ib. 4 770, 5.
Aun. 4 794.
Pflilgsteiii Johann Herrmann. —
Dr. Med., war 4782 Bergdircetor zu Schem-
nitz in Ungarn, 4 783 Privatdocent an d.
Univ. zu Tübingen, dann Inspector d. Sal-
peterwerke im Magdeburgischen u. Halber-
stUdtischen, 4784 Prof. ord. d. Philosophie
u. Kameralwiss. an d. Univ. zu Erfurt und
endlich kurmainzischer wirkl. Kammerrath
von 4 794 bis 4 794, wo er nach Constan-
tinopel gehen wollte, aber in Deutschland
u. Ungarn umherirrte (M),
geb. 4754, Mai 4 5, Stuttgart,
gest. 4 798, ausgangs od. 4 799 anfangs,
Temesvar, Banat.
Diss. inaug. sistens nitri bodierni historiam
atque proprietates, 4°, Heimst. 4784. Biblio-
thek ausländischer Chymisten, Mineralogen
usw. nebstderley biograph. Nachrichten, 8 Bde.
8^ NUrnb. 4784—84. Magaz. für Pharmacie,
Botanik u. Materia medica, 2 Bde. 8^ Halle
4 782 — 83. Teutsches Dispensatorium oder all-
gem. Apothekerbuch usw., 4^ Stuttg. 4 783,
2. Aufl., Frankf. u. Leipz. 4 795. Rcpertorium
für Physiologie u. Psychologie, 8*», Hof 4 784
—88. Almanach f. Kameralisten u. Polizey-
beamte, 8", Weimar 4785. Joum. f.
Bergwerks-, Salz-, Schmelzhütten-, 1
Manufactur- u. Handelssachen, 5 St. C
nov. 4 786—90. Analekten z. Natork
Oekonomie usw., 4 Bd. 8**, Zittau u.Leif
Farbematerialien, eine vollständige Sa
brauchbarer Abhandll. u. Erfahrungc
8<>, Berlin 4 789. Lehrb. d. ehem. A
usw., S**, Jena 4 789. Magaz. f. Minen
mioeralog. Technologie, 2 Bde. 4°, Hu
—90. Miscellanea physico-medica, 8**, !
— Medicinisches. Übersetzungen aus •
zösischen.
Pflazlng, Paul. — Nürnber
tricier. Mitgl. d. Ratbs u. des Lanc
amts seiner Vaterstadt (J) (WN),
geb. 4 554, Aug. 29, Nürnberg
gest. 4 6J09, Juli 4, Nürnberg
Methodus geometrica oder kurzer,
gründeter u. ausführl. Tractat von <
Rechnung u. Messung usw., Nürnb. 41
schöner kurzer Extract d. Geometrie
spectiv usw.. Ib. 4 599; später (464 6)
Titel : Optica d. i. Gründliche, doch ki
zeigung, wie nothwendig die löbliche
Geometriae seye in d. Perspettiv.
Pflnzlng, Paul. — Sohn des ^
Folgweisc SchÖff, Stadtrichter u. Ri
glied in Nürnberg (JJ (WNJ,
geb. 4 588, MSrz 24, Nürnben
gest. 4 634, Sept. 25, Nürnberj
Calendarium perpetuum, d. i. Immer
der Kalender, Nürnberg 4 628.
Pfleiderer, Christoph Fri
von. — Von 4 766 bis 4 782 Prof.
thematik u. Physik an d. MilitUrai
zu Warschau, zugleich seit 4 77 4 !
d. königl. poln. Cadettencorps, dai
4 782 an, Prof. ord. d. Mathematik u
an d. Univ. zu Tübingen (Mcmn
Würtemb.Jahrb, 4 823; (AIV) (Ztgn^
geb. 4736, Od. 20, Kirchheii
Teck,Wüi
gest. 4 824, Sept. 27, Tübingei
Expositio et dilucidatio libri V elem
EncUdis, Ps. I, Tubing. 4 782, D« P
4 790 (Auch Hindenborg*! Arch. f. M
VII u. VIII. 4 798}. De dimensione cii
4 787. Tbeorematis Tayloriani demo
Ib. 4 789. Geschichte d. ersten Einfu
trigonometr. Linien, Ib. 4 785 u. 1794
leri methodus, solida quaedaro sua di
di, illustrata etc., Ib. 4 795. Scholia i
elementorumEuclidis, Ps. I — HI, Ib. 4
Scboiia in libr. VI elemenlorum £uo]
I— III, Ib. 4 800— 4 802. — Erläuterun
ger Sötze in Oehler's physikal. Wo
(Hindenborg's Arch. f. Math. IX, 4 79
führ!. Behandlung e. wichtig. Aufgal
pract. Geometrie (Ib. XI, 4 799).
* geb. Juni 12 {M, II).
Pfltger
PhiUipf.
434
•, Eduard. — Dr. Med., von
9 Privatdocent an d. Univ. zu Ber-
Prof. ord. d. Physiologie an d.
Bonn (Diss),
\%tH, Juni 7, Hannover,
ungen Über d. Physiologie d. Elek-
5», Berlin <859. — Veröndr. d. Br-
e. Nerven darch e. constant. eiektr.
natsberichte d. Berlki. Acad. 1858).
lysiologisches.
*, Johann Wilhelm Gottlieb.
3Jst und bald darauf Secretär u.
st erst (1813) bei d. Hofkammer
tarkenbnrg (Hessen), dann (1821)
rfinanzkammer in Darmstadl (Sc),
1792, Dec. 19, Darmstadt.
IS Abklatschen d. Holzschnitte
'er's Journ. f. Buchdruckerk. 1888),
lern er dazu erst in Frankfurt a. M.
inn in Darmstadt (1881) eine Poly-
lerei angelegt, den Schriftgies-
] (Meyer*! Journ. 1834), ferner 1840
infachtes Stereotypverfah-
itblatt 1841), einen verbesserten
»fen (Neue Construct. e. Stuben-
., fol., Darmst. 1888), eine künstl.
s Arthoplastik von Dr. H. E. Fritie,
»i) u. ein Verfahren zum glatten fa-
Da mastweben. — Aufsätze von
rossherz. hess. Zeitung 1 886 u. 1 888.
h Hagler's Künstlerlex. XI.
loa. — Alheniensischer Astro-
Lykabeltos, um 430 vor Christ.
Lehrer von Meton; soll Anlheil
1 Enneadecaterides haben. War
* Ersten, der (wie Matricetas
ymna) meteorolog. fieobachtun-
jllte (Mt) (Wd) (Ideler,Handb.
logA,Z\k),
ppiy Rudolph Amandus. —
Nachdem er F. Hoffmann auf
ognost. Reise durch Italien u. Si-
;leitet, Prof. d. Naturgeschichte an
n Gewerbschule zu Cassel ; später
e auswandernd, daselbst Prof. in
. grosser Grundbesitzer (Diss) (Or),
1808, Sept. U, Charloltenburg b.
Berlin.
cur Kenntniss d. Tertiärversteine-
nordwestl. Deutschlands, 4^ Cas-
Enumeratio molluscoruro Siciliae
erol. 1846. Über d. Verhaltn. d. un-
a. lebend. Gonchylien-Arten in Si-
rtittr-Bildnngen (Leonhard u. Bronn'f
14). Nachricht über d. letzte Erup-
suvs (Ib. 1841). — Noch mehre Auf-
esem Jahrbuch.
Ip«, William. — Buchhändler
D. Mitgl. d. Geological und seit
eaderff, HandwSrterbQch 11.
1827 auch d. Roy. Society. QuSker (KEC)
(St Htm. Journ. XYJ,
geb. 1773, Mai 4 6, London,
gest. 1828, Apr. I, Tottenhamb. Lond.
Outlines ofmineralogy and geology, 8», Lond.
1815, 4^^ edit. 1826. An elementary intro-
ductioB to the knowledge of mineralogy, 8<>,
Ib. 1816, 8«! edit. 1823; new edit. by H. L
Brooke and W. H. Killer, Ib. 1 852. A selection
of facts forming an outline of the geology of
England and Wales, 8», Ib. 1818. — On the
virgula divinatoria or divining rod (TUloeh,
Phil. Mag. Xin, 1802). — Description of the
red oxyd of copper, the production of Corn-
wall, and of the varieties in the form of its
crystals (Tr. Geolog. Soc. I, 1811). On the
veins of Gornwall (Ib. II, 1814). A description
of the oxyd of tin (Ib. id.). On the oxyd of
uranium (Ib. III, 1816). Account of some at-
tempts to ascertain the angles of the primitive
crystals of quartz and the sulphate of barytes
(Ib. IV, 1817). On the measurements, by the
reflectinggoniometer, of certain primitive cry-
stals etc. (Ib. id.). On the cbalk cliffs near
Dover (Ib. V, pt. I, 1819). On the modifica-
tion of the primitive crystals of the sulphate
of barytes (Ib. id.). — Description of an ore
of copper from Gornwall (Quart. Journ. of
Science, VII, 1819). — On the Geology of Mal-
vern Hills (B. Philip, Ann. of Phil. I, 1821).
On the primary form of the bonrnonite (Ib. II,
1821). On the crystalline form of the varie-
gated copper ore (Ib. III, 1822). D"* of the yel-
low copper ore (Ib. id.). D<* of diaspore (Ib.
IV, 1822). D» of sulphate of potash (Ib. id.).
Sketch of the geology of Snowdon and sur-
rounding country ; mit S. Woodi (Ib. id.). On
the cleavage of metallic titanium (Ib. VI, 1 828) .
On the occurrence of cleavelandlte in certain
British rocks (Ib. id. et VII, 1824). New loca-
lity of skorodite (Ib. VII, 1824). On the rocks
of mount Sorrel; mit S. L. Kent (Ib. id.). —
On the crystalline form of the haytorite (Phil.
Mag. 1, 1827). Do of the byalosiderite (Ib. id.).
DO of the gay-lussite (Ib. Id.). D« of the silli-
manite (Ib. id.). D« of the carbonate of potash
(ib. id.). DO of sulphuret of bismuth (Ib. 11,
1827). On some remarkable crystals of quartz
(Ib. ib.). Description of two remarkable eres
of copper from Gornwall (Ib. id. ) . — Nach ihm
benannte A. LeTj den Phillipsit.
Phillips, Richard. — Bruder des
Vorigen. Lehrer d. Ghemie folgweise am
London Hospital (1817), am Government
Military Gollege zu Sandhurst, an d. Lon-
don Institution, an Mr. G r a i n g e r's School
of Medicine in Southwark and am St. Tho-
mas Hospital in London; von 1839 bis zu
seinem Tode Ghemiker a. Gurator des Mu-
seum of Economic Geology üelzt Museum
of Practica! Geology) daselbst. Mitgl. d. Roy.
Society seit 1822. Mitgl. d. Ghemical So-
ciety seit 1811 (ihrer Stiftung), auch mehr-
28
435
Phillipi.
mals Präsident derselben. Quäker (KEC)
(Au.R. iB6\) (PhilMag.ly \ 86i; (G. \ 85«;,
geb. 1778, . . .*. . London,
gest. 1851, Mai H, London.
On a new Compound of chlorine and carbon ;
mit M. Faraday (Phil. Tr. 48S1). Researches
on the Chemical equivalents of certain bodies
(Ib. 4889). — Analysis of the schieferspath of
Cornwall (TUloch, Phil. Mag. XIV, 4 SOS). —
On an anomalous case of chemical affinily
.(Quart Journ. of Science, I, 1846). A compa-
rative analysis of the green and blue carbo-
nates of copper (Ib. IV, 4 848). On Dr. üre's
experiments to determine the Constitution of
liquid uitric acid (Ib. V, 4 848). On the Sepa-
ration of limö and magnesia (Ib. VI, 4819).
On the carbonates of ammonia and soda (Ib.
VII, 4 849). Analysis of an ore of copper from
Cornwall (Ib. id.). On nilric acid (Ib. id.). —
On arsenious acid and on nitrate of silver as
a test of that substance (Thomson's Ann. of
Phil. VIII, 4 846). An analysis of tbe salts, pre-
pared by Mr. Thompson from the Cheltenham
waters (Ib. XI, 4 84 8) . — On the action of Chlo-
rides and waters (Ann. of Phil., edirt von ihm,
1, 4 8S4). On suipbate of indigo as a test to de-
termine tbe strength of Solutions of oxymu-
riate of lime (Ib. id.). On the Solution and cry-
stallization of lime (Ib. id.). On the bicarbo-
nate of ammonia (Ib. id.). On a substance
obtained during the destillation of nitric acid
(Ib. id.). Analysis of verdigris (Ib. id. et IV,
4822). On the effects of copper on Vegetation
(Ib. II, 4824). On the preparation of acetic
acid (Ib. id.). On acetate of mercury (Ib. id.).
Analysis of variegated copper ore (Ib. III, 4 822).
D** of yellow copper ore (Ib. id.). On certain
substances, which have been supposed to act
as acids and alcalis(Ib. IV, 4 822). On the pul-
vis antimonialis of the Pharmacop. Lond. (Ib.
id.). On a peculiar sulphate of alumina (Ib.
id.). On some peculiar crystals of sulphate of
potash (Ib. id.) . Analysis of uranite from Corn-
wall (Ib. V, 4 823). D«* of the native sulphate
of iron and alumina (Ib. id.). On the action
ofphosphorus and water (Ib. id.). On phos-
phate of uranium (Ib. id.). Analysis of James'
powdcr (Ib. VI, 4 828). On ultramarine etc.
(Ib. id.). On the composition and equivalent
numbers of certain crystallized muriates (Ib.
id.). On Longohamp'i memoir on the uncer-
tainty of chemical analyses (Ib. id.). On frauds
and iroperfections of paper making (Ib. id.).
Analyses of the sulphates of nickel (Ib. id.).
On the methods of employing the various tests
of arsenic (Ib. VII, 4 824). Chem. examinat.
of skorodite (Ib. id.). Analysis of the argilla-
ceous iron ore (Ib. id. et VIII, 4 824). Of Aber-
thaw limestone (Ib. VIII, 4 824). Composit. of
the chalybeate preparations of Lond. Pharma-
cop. (Ib. id.). On tartarized antimony (Ib. IX,
4 825) . — On the triple prussiate of potash (Ann.
of Phil, and Phil. Mag. — edirt von ihm und
K. Taylor — Vol. I, 4 827). On the Chlorides
of lime and soda (Ib. id.). Analysis of mur-
chisonite (Ib. id.). On crystallized carbonate
of potash (Ib. id.). On oilric acid and sulphate
of potosh (Ib. II, 4 827). Co ascerttinUf Ai
purity of sulphate of qoioa (Ib. III, 4818). 8i
the sulphates of nickel (Ib. IV, 48S8). Ol»
rophorus (Ib. id.). Oo Chloride in bladLonb
of manganese (Ib. id.). Ob a new oxide
manganese (Ib. V, 48S9). On the solubUttj
phosphorus (Ib. id.). On Cyanide of mernqf
(Ib. VI, 4 829). On the oxides of man^MN»
(Ib. id.). On a new galt of perohloride of ■»•
cury (Ib. VII, I8S0). On the coloaring hwM
of ultramarine (Ib. id.). On the electrioalfc^
mation of crystallized sulphuret (Ib. id.). Am-
lysis of submuriate of iron (Ib. VIII, 4811).
Analysis of some salts of mercury (Ib. X, ISN).
— Experiments on platina (Ib. Ser. 111 — aiil
von ihm, S. Taylor u. D. Brewater — Vol. I|
4 883). On the analysis of some combinatiM
of platina (Ib. id.). On minium (Ib. III, 1811).
Analysis of Iwo sulpburous Springs near Wef*
mouth (Ib. id.). On the ose of chemical ff»'
bols (Ib. id. et IV, 4834). On the quantity 4
water contained in crystallized barytet wk
strontia (Ib. VI, 4885). On the actioD ofoA-
cids on pyroxylic spirit (Ib. VIII, 4886). Ott
new acetate of lead (Ib. XII, 4888). On iit-
morphism (Ib. id.). On chloretheral (Ib. XIH,
4 838). On the preparation of thechlorideif
carbon(lb. XIV, 4 889). On the spontaneousoo-
hesion of the particles of alumina (Ib. XXXUIi
4848).
PhUlips, John. — Folgweise Lehrer
d. Geologie u. Zoologie am Museum zuToik I
(1828), Prof. d. Geologie am Kiogs College
in London (1834 — 40) und an d. Univ.n
Dublin (1844—45); seit 1853 Prof. d.
Geologie an d. Univ. zu Oxford, Assistant-
General Secretary d. British Association for
the Advancement of Science seit deren Stif*
tung in York 1831. Mitgl. d. Geolog. So-
ciety seit 1828 und d. Roy. Society seil
1834 rOr; (KEC),
geb. 1800,, Dec. 25, Marden, Wiltsbire.
Illustrations of the geology of Yorkshire, 2 vol.
4», York 4829 et 4 836. Guide to Geology, 41*,
Lond. 4 834, 4*^ edit. 4 858. Index to the geolofit-
cal map of British isles, 4 835. PalaeozoicFos^
of Devon, Cornwall and West Somerset, 3*,
4844. Life of William Smith % 4 844. Geologl-
cal map of Yorkshire, 4 853. Rivers, moan-
tainsand seacoastsof Yorkshire, 4858.— Geo-
logische Artikel in d. Encyclop. MetropoKtana
(1830 u. IT.), Encyclop. Britannica (4 837), Ca-
binetsCyclop. (4 838) u. Penny Cyclop. (184e).
— Geology of Malvern Hills (Memoirs of Um
Geological Survey, 4 848). — On the directioa
of the diluvial currents in Yorkshire (Phil.
Mag. II, 4 827) . On the effects of the atmospberf
on buildings and rocks (Ib. IX, 4884). — Ol
the lower coal series of Yorkshire (Ib. Ser. III
Vol. 1, 4 882) . On a modiflcation of the electn^
phorus (Ib. II, 1833). On subterraneous tem
perature (Ib. V, 4 834). On the geology of Man
ehester (Ib. IX, 4 886). On the classiflcatioo c
the Devonshire strata (Ib. XIV, 4889). On an
17
PbimpB
Fhipaon.
438
ml meUllargy and mining in BriganUa and
her parts of Britein (Ib. XXXIV, 4 849). —
iMsript. of a new self-registring maximum
ermometer (Report. British Associat. Meet-
g I and II, 4 88a) . Experiments on the quan-
tes of rain folling at different elevations, in
NTk (Ib. Meet. III, 4834 et XIV, 4845). On
B earve of anooal temperature at York (Ib.
[V, 4845). On simultaneous barometrical re-
(tration in tbe North o[ England (Ib. id.). On
lemomeiry (Ib. Meet. XVI, 4847). On the
erm-anemometer (Ib. Meet. XIX, 4 850). On
»cHoal magnetic lines in Yorkshire (Ib. Meet.
K, 4 854). On the structure of crag (Ib. Meet.
KI, 4 85S) . On magnetic phaenomena in York-
ire (Ib. Meet. XXIII, 4 854). On photographs
tbe moon (Ib. id.). On the dispersion of er-
Uc rocks at hi^er leveis than their parent
dIl in Yorkshire (Ib. id.). On certain trap
kes in Arran (Ib. Meet. XXV, 4856). Report
cleavage and foliation in rocks and tbe theo-
kical explanatibna of these phenomena (Ib.
set. XXVI, 4857). On a new mode of making
iximum aeif-registringthermometers (Ib. id.).
Ferneres in d. Journ. of the Geolog. Soc.
td in d. Proceed. of the Yorkshire Philo-
ph. Soc.
* Sdoeni Ookel, den er über 20 Jahre in seinen geo>
fooct. TJntenitiehnngen Ton England unterstützte.
PhUllps, Edouard. — Doct.-^-
lences math. (4 849). Ingenieur d. Mines.
of. d. Mechanik erst an d. £cole d. Mines
i Sl. £tienne, dann an der zu Paris. In-
nieur-en-chef des Materials etc. bei d.
•
est- u. d. grossen Central-Eisenbabn in
"aDkreich. SecretSr d. Centralcommission
Dampfmaschinen. Schuler d. polytech-
sehen Schule (Or),
geb. 4 824, Mai 24, Paris,
im. sur le gisement, l'exploitation, la pr^
ratioo möcanique et le traitement mötallur-
\ue des minärais de plomb de Bleiberg en
iriothie (Aon. Min. S^r. IV, T. VIII, 4 845).
secript. d'an nouv. proc^dö de traitement
6UIIurgiqu6 des minörais de cnivre ; mit Bi-
t (Ib. XIII, 4848). Sor la condactibilitö
Ktriqae des principales roches ä de hautes
Dp^ratures; mit Demselben (Ib. XIV,
48). Analyses des divers aciers etc. faites
I laboratoire de St. £tienne (Ib. id.). Exp6-
mces faites sor Ja temperature de la töle des
laiidi^res ä vapeur, pendant Tactivite de la
iGbioe et pendant la Suspension du travail
^. XVII, 4850). M6m. sur les ressorts en
ier employ^s dans le mat^riel des cheniins
i fer (Ib. S^r. V, T. I, 4859 ; auch M6m. Sav.
raag.). Th^rie de la coulisse de Stephenson
nraot ä produire la d^tente variable dans
iBacbioes h vapeur et particuliörement dans
imachinealocomotives (Ib. III, 4859). Calcol
) la r^istanee des poutres droites sous i'ac-
Ml d'une Charge en mouvement (Ib. VII, 4 855 ;
dl M^m. Sav. Strang.). — Nouv. appareil
mpleors«rvant äjauger l'eau etc. (Bull. Soc.
Bneoungm. 48n). — Probleme du choc des
Corps solides, de forme quelconque, en tenant
compte du frottement (Lioaville's Journ. math.
XIV, 4 849). M^m. sur la parte des forces vives
relatives dans le choc des corps solides etc.
(Ib. id.). — Du4>rincipe de la moindre action
et du principe de d'Alembert dans les mouve-
ments reiatifs (Compt. rend. XLV, 4 857). Des
parachocs et des heurtoirs de chemins de fer
(Ib. id.). Theorie de la coulisse de Stepheiuon
renvers^e servant ä produire la d6tente va-
riable de la vapeur etc. (Ib. id. et XLVI, 4 858).
Solution de divers problömes concernant la
r^sistance des poutres droites sous l'action
d'une Charge en mouvement (Ib. XLVI, 4 858).
Du travaii des forces ^lastiques dans Tintö-
rieur d'un corps solide etc. (Ib. id.). Du pro-
fil des digues de räservoirs d'eau en ma^on-
nerie (Ib. id.). M6m. sur le Spiral r^lant des
chronom^tres et des montres (Ib. XL VIII,
4859).
Philolaos. — Philosoph aus Crotona,
um 450 vor Christus lebend, Schüler des
Pythagoras und später des Archytas.
Soll zuerst gelehrt haben, dass die Erde
um die Sonne laufe (Mt) (Wd) (A.Boeckh:
Philolaus des Pythagoräers Lehren, nebst
d, BrxAchsiücken seiner Werke, Berl. 4 84 9^.
Philpot, Miss Elisabeth. — Be-
sitzerin reicher geolog. Sammlungen, be-
sonders aus d. Liasformation, wahrschein-
lich in Lyme Regis (Dorsetshire) w^ohn-
haft ('G. «868;,
geb
gest. 4 857, Aug. 20, Lyme-Regis.
Nach ihr wurde ein Genus Philpotia benannt.
PhippSy s. Mulgrave.
Phipsoiiy ThomasLambe. — Doct.-
^s-sciences. Privatmann, studirte sechs
Jahre in Brüssel, und lebt seitdem in Paris
(Biogr. et Dictionn, d. Litteraieurs et Savants
franoais contemp,, von Ph. übersandt^^
geb. 4 833, Mai 5, bei Birmingham.
M6m. sur la f^cule et les substances qui peu-
vent la remplacer dans Pindustrie, 8°, Paris
4 856. Essais sur les animaux domestiques des
ordresinf^rieursetc, 8°, Ib. 4857. Delaphos-
phorescence en g6n6ral et des insectes phos-
phoriques en particulier, S°, Brux. 4 858; La
force catalytique ou ötudes sur les ph^no-
mönes du contact (Couronn<^ par la Soc. k
Harlem 4858). — Remarques sur les plantes
des Dunes (Journ. Soc. d. scienc. modic. et
nat. de Brux. T. X). Explicat. de Tespöce d'ö-
clairs dits Eclairs de chaleur (Ib. id.). Sur une
nouv. tb^orie d'ätherification (Ib. XI). Sur une
esp^ce particuliäre (phosphorescente) du mu-
cilage aniihal (Ib. id.). Sur la production de
la mannite par certaines plantes marines (Ib.
id.). Quelques mots sur les modifications al*-
lotropiques des gaz (Ib. id.). Expöriences et
obs. sur la prösence de l'ammoniaque dans la
28»
Phoojlidu
439
rmpiralioa (Ib. XII). Sur l'analyae d'no mri-
langB gauui coDtenant de l'oxygäne (Ib, id.).
Sur la präparatioQ du pepier de tournesol (Ib.
id.). EMcouverte de coprolithes dan» les l«r-
rain« de LaekSD (Ib. Id.). RechercbeB dout.
sar lepbosphoredb. Id.j. Sur l'oxygäDe allo-
tropiqne. ou faita ponr coropl6ter l'hUloire de
i'oioae [Ib, id.). Nouv. application de la thäa-
rie «lectro-chimlqne ; eiplicalion de« phäno-
mänei atlribn«« ä la force catalylique; com-
buslioD lente ; ereraacensie, et sur la caose
des modiQcatlonB allolropiquw (Ib. id.). Sur
roEonB (Ib. id.). — Sur la candeneatioa des
vapears d'iode sur les partie« noirea d'uue
gm vure (Revue photograpb. Juin elOct. 18SS).
— PbänomäDe de mirage, observti k Ostende
(La Scieoce < SSS) . La iithographie et les eaui-
Ibries remploc^es par la Photographie (Ib. id.],
Gravüre sur l'acier au mcyan de la photugrn-
pbi« (Ib. id.). Sur les dclairs sans tonnerre
(Ib. 4SSe). -^ Sur les produits de la dlstilla-
ttoQ siehe des matiäres fäcales (Journ. de Phar-
nacolOB. d«Brui, 1SS7). Sur le vertde linc
(Ib. id.). Uoyeu de distinftuer les greuats na-
turelles des granats artiQciels [Ib. id.). Aclian
de l'acide sulfurique sur le ler et le ziac (Ib.
<8Gg). Sur la ralsiBcation du fluorure potas'
siqii« (Ib. id.]. Sur la forme cryslaMine du
charbon (Ib. 4SBR). Action de la saatoniDe
sur la Yue (Ib. id.). — Sur quelques crypto-
garaes indig^nes da genre Rbizomorphn (CoS'
mos ISSS). Sur le soufre uatif de la Stelle
(Ib. id.). — De l'action des corps orgeuiques
surloxygäne [Compt. rend. XLIII, *8G6). Pro-
ductioD de la maanite par les aigues- marines
(Ib. id.), Sur uue nauv, röche de Formation
rteeole, sur le Ultoral de la Flandre (Ib. XLIV,
I8S7}, Sur quelques phenomänes mätäorolog.
observäs on Flandre (Ib. id.). Sur les leredos
[ossites (Ib. XLV, 18S7). Sur une pluie sans
Quages [Ib. id.). Sur la pulräfactioD a 35 de-
grös sous ifiro (Ib. id.). Sur une maliöre co-
lorante, eitreite du Rhamuus Irangula (Ib.
XLVI, ISSS). Sur lea Couleurs des feuillesllb.
XLVU, 1858).— Kritische Anzeigen, Berichte
n. dgl. in d. Journalen : La Science ; Cogmos ;
Tbe Geologist; Chomben' Jouro.; Tbe iltu-
■traled loventor ; etc.
PhoDylldos, s. Holwerda.
Phdbns, Pbitipp. — Dr. Med. el
Phil., pract. Arzt (ISIS), Prosector an d.
Charilä (<S3<) und Docenl (<S3i) an d.
Univ. zu Berlin. Seit 1813 ord. Prof. d.
HediciD u. Director d. pharrnacolog. Insli-
tuls an d. Univ. zu Giessen (Or),
geb. I 80i, HärK 17, Uarkiscb Friedland,
Weetpreussen.
Über d. Na lur wissen schalten usw., 8", Nord-
baasen 1 st». Über pbarmaco dynamische Ae-
quivalenle für d. Heuptbestandtheile d. Hine-
ralwSsaerusw., (°, Giessen 18BB. — Aufrecht-
Erscheinen d. Gesichts objecto (Unit, Mag. f.
HeilkuDde, XXXV, 1831). Chlor-RBucberun-
gen [Berlin. Cbolera-Ztg. 48S4). Zur Lehre
von d. Glelscbero, den erratischen Ablage-
B. UuMa
■.OeMiM
iricUd-W
rangen u. der Elnalt [Bars- a.
Ztg. 18*1). Noliien üb«rd. Voi^paa.«»
lumens usw. Im Gypae (LmsImM o. IniA
Jahrb. l8iB). Litteratur d. Jabn IUI— Mft
d, reine u. angewaildte uaturwiaa. "---■''-
d. Gesellscbaftsgebleta d. Obarhast.
r Natur- u. Hellkunde (Drittar Bericht'
sellsch. 185t]. — Ibile pbannacolog., bm*
ein., boUn. u. a. Amiteo.
PlaaolMBi, Giambattista.—lkbr-
jähriger Lehrer d. sogenannteo pitfmpL
Wissenschaften in verachieda. Slfdlen i
KircbeDstaats, dann i Jahre Lehrer d. nj-
sik an d. königl. Schule zu Novara u. dr-
auf ti Jahre Lehrer d. Physik n. Chenii
am Coilegio Romano in Rom bis zu d. pf
mischen Wirrsalen d. J. 18i8 (Or),
geb. I78i, Oct. S7, Spoleto.
Istitutioni llsico-cbiraiche , 4 Vol. 1°, B««
ig)S~SH.EIemeullflsico-cbiniiche, teriaediL,
8", Ib. I8t4. In hislorism creatioDis moMi-
cam Commeat. (Gescbriebeo IStB— H n
Georgetown bei Washington, gedruckt, f|
Neapel 1854, Löwen 18H!; auch deattcbm
F. BohSttl, 8-, Regensburg 18M). Saggitüo-
»oQci, Roma I8S5. Nuovi «aggi SlosoBcl, Ik
1856, Delta cosmogsnia Egyptiana (Fnott- '
sisch gedruckt). DelmagaetismoanlmalelAM-l
nym, eucb deulscb). — Vertchiedenes in ili- 1
lien. Zeitschriften. I
Plaszl, Giuseppe. — Thealine^ I
mÖQcb. Nachdem er 1761 in Turin Phi-
losophie und 1766 Theologie in Rom sts-
dirt hatte, 1769 Lehrer d. Philosophie iD
Theatinerkloster zu Genua, 1770 Lehret
d. Hathemalik an d. neu erricblelen üoi'-
zu Haha, 1773 Leetür d. Philosophien.
Mathematik am Collegium von Ravennt,
1778 Prediger im Theatineril oster zuCre-
mona, 1779 Lehrer d. Dogmatik am Co^
legium von Andrea della Valle in Rom und
endlich Prof. d. hülir. Mathematik an d.
Accademia de Regj Studj in Palermo, so-
wie Director der (1790 — 91) unter seiner
Aufsicht erbauten Sternwarte daselbst vgo
(780 bis 1817, wo er als Generaldirector
d. Siemwarlen zu Neapel u. Palermo nach
Neapel ging und Cacciatore sein Nach-
folger in Palermo ward. Mitgl. d. Soc. IUI.
u. auswärt. Hitgl. d. Pariser Aacad. (ZC.
XXi; fZA.yi} (Tp.l) (BS) (Edmb.Jovn.
of Science, \l, I8J7;,
geb. 17 46, Juli 16, Ponte im VelUin,*
gest. 1816, Juli 11, Neapel.
Corsodiastroaomia, 17>0, Dells specolaaalro-
Domica de' reg) studj di Paienno, 1 vol. toi.,
Palermo t71lt u, 17St, Risultati delle osisf
vBzioni della nnova Stella scoperta il primo di
Gennajo (tSOl) all osservatorio reale di Pa-
Piasti4tmjth -
TOD ibmenldeckUCe res], [b. 1801.
atadalnnovapianetaCerereFer-
a oHbvo tre i primari del nostro si-
ra. Ib. 1801. PrsecipuaruiD »tella-
■Dtium positioQBs mediae, ineunle
i; ei observaU. bebitis in specula
b nsi ad 1801, Psnorroi 1801. D«
tl. etc ab 1 761 kd ISIS, t°, Ib 1SI(.
> 4al Haale □siarvatopo di Palermo
lg dieses Slerncatalofis und zagleich
in : Della specola astr. ; deutsch ia
rb mt), Ib. 180». Della comela
Codice metrico Siculo, fol,, Cala-
Lezioni elemeat. di agtronomia etc.,
Palermo 1817 (Döutech von J. H.
I vol. 8°. Berlin 1811). ~ Result of
iliona of Ibe observalions raade et
ecet oF Ibe aclipse on June i, 1178
1789). — Dell' obllquilä dell' eclit-
Soc. Ilal. IX, 1801). Ricerche su
se anaaa di aicune delle princlpali
:tl, ISOS). Della misura dell' anno
are (Ib. XIII, 1807). — Saggio lui
proprii delle Gsae (Uem. Istit. net.
t}. ~ Sulla pr«c«sBione degll equi-
la dalla Inclinazione delle glelle |Ef-
L Milaoo 1S04). — SoUtizj osservali
(UeiD. Islil. Lomb. Veoet. II, 1831).
i Ia nuIaiioDB dell' asse della terra
lair Bzione della luoa, e auil' aber-
11a luce etc. (Atti Accad. Napoli, I,
orolngio italiano ed europeo (Giorn.
par Ia Sicilia. 1814). — lieber seine
ste B. Littrov, Astr. Nacbr. XXXIII,
Piahlw.
44S
tun Gutem Onubttullen f*hori». — G*b.
« i« [ZA. VI).
USmyth, s. Smyth.
df Jean. — Priesler, Prior zu
njou*, darauf Uitgl. d. Acad. d.
Paris seit deren Gründung im
chäXKyoaG kSionii (B) (BDSi)
1610, Juli 2(, La Fläche, Anjou,
I68J, Juli la, Paris."
luverte touchant Ia vue, PariBl66B.
de ]a terre, fol., Ib. 1671 (Darin d,
er 1009 — 70 von Ihm zwiacheaUal-
Imiens ansgerührlen Graden essung,
irsi Winkel-lDilrumente mit Fern-
«wandt wurden), La connaissaace
» vol. 8«, Ib, 1670—83 (Von An-
(esetit bis auf den heuligen Tag).
Jranibourg (der S lern warte Iroho
r d. Imel Hveen im Sunde) ou Ob-
bltesen Dänemark, fol.. Ib. 1680.
M hauteurs m^ridiennes du soleit
. Par. T. I). Sur Tavanoe des pen-
4 el sur leur retard en hiver [Ib.
'action du froid sur lea pierres et
iaux, et Bur ceui de la gelee (Ib.
'eaa bouillanle et non bouillie (Ib.
«nr les dlfTärentes mdhodes em-
iriDMurer la terre (Ib. id.). Obs.
vatoire de Tyobo Brkke ä Urani-
bourg [Ib. id.). Obi. lor le paiMg» de V6aiu
par le parallele du Soleil (Ib. id.). Obt. sur la
lumiäre du baromitrs (Ib. T. II. — Von ihm
zunilig um I6T5 entdeckt). De la pratiquedes
grands cadrans par le calcnl (Ib, T. VI). De
mensuris (Ib. id.). De mensura liqnidorum et
aridorum [Ib. id.). Experimenta circa aqua«
fluentas (Ib. Id.). Fraftmeots de dioptrique [Ib.
id.). Traitä du nivellement (Ib. id. ~ Dario
d. Wasserwaage). Observalt. «stronomiqneg
failea eo diverses parties du royanme eo 1 671,
1673, 1674, IS80 et 1681 (Ib. T. VII). Ander-
weit, astr. Beobb, (Ib. VII et X). Expärieoce
falle i l'observatolre aar le baromto«, lon-
cbant un nouv, phönomine (Ib. T. X). —
Trait« du nivellement etc. ; edlrl von I« HIm,
11°, Paris 1684. Recueil d'observstioDS fallei
par l'ordre du Roi, depuis IS66 jusqn'en IflBS
(Gesammelt von P. C. Le ymuiler In seiner
Bistoire cäleste, 1741),
■ Wln(S)D, (£rv)u
in (CF) in «r
IJ (ZÄ,?. 273) 1^1. 18- -— "-■
Abi 6tx {Steg,
Plooolomlnl, Alessandro. — Brz-
bischof von Patrasso und darauf (<57()
Coadjutor des Erzbischofs von Siena (Ni-
XXIIIJ (J),
geb. 1508, Juni 13, Siena,
gest. 4ST8, Harz <t, Siena.
Della Bfera del mondo, K", Veoei. tfl4t at 1SU.
Delle stelle (isse, 4*, Ib. (ohaejahraabt). L'in-
strumento della Blosofta naturale, 4°, Roma
ISSI, Venes, 1676. Della g read eua della terra
e deir acqua, 4", Venax. 19B8 el 1S61. Brevis
trnctatus de irlde. Ib. iH6i , Delle teoricbe ö
vero epecnlaiioni de' I pianeti , V, Vinagia
IS81, AxiatDtaliiqnaestionasmechanicae, ouDi
pteniori paraphrasi i daran angehängt: Com-
mentarius de certitndine mathematicarum dls-
ciplinerum, 8°, Venet. 1SSS; italienisch, 4*,
Roma 1 681, FiloBofla naturale etc., 4°, Ib. 1 BSS.
— Gedichte u, A.
Ploooloailiil, Francegco. — Pro-
fessor d. Philosophie folgweise in Siena,
Uacerata, Perugia (10 Jahre) u. Padua von
(G60 bis 1601, wo er sich nach Siena su-
röclizog. Vetler des Vorigen (Ni. XXOT;,
geb. 15)0 etwa, . . . Siena,
gest. IGOt, Siena.
Libri de scientla nalurae, qainque partibua,
4«, Francof, 1897; 8°, Ib. 1SI7. EipoalUo et
annotationea in Aristotalam de orto et inte-
rita, Venetiis 1601. D° in Arittotell* libros de
coelo. Ib. 1607. D« ad librum octavum phy-
sicorum Ailatetelii, Ib. 16*6. — Pbihw^hl-
scbM,
Plohler, Adolph. —Dr. Med. Facb-
director d. Museums zu Innsbruck u. sup-
piirender Prof. d. Naturgeschichte an d.
Univ. daselbst; nahm 1818 als tyroler
443
Pick
Piitot de la Pejronte.
411
Schützenliaoptmann Theil an d. Gefechten
von Ponte tedesco u. Caffaro (Wien, illustr.
Ztg) (Or),
geb. 1819, Sept. i, Erl, Unter-Innthal,
Tyrol.
Beiträge zur Geognosie Tyrols, S**, Innsbruck
4888. D» zweite Folge, Ib. 48 . . Beiträge zur
Geognosie d. nordöstl. Alpen Tyrols (Zeilschr.
d. geolog. ReicbS'ADstalt zu Wien 4856). —
Ferneres in Leonhard u. Bronn's Jabrb.
Plok| Adolph Joseph. — Assistent
an d. Sternwarte zu Wien (JU),
geb. 1824, Mai 31, Czerma, Böhmen.
Über d. Sicherheit barometr. Höhenmessungen
(Sitzungsberichte d. Wien. Acad. XVI, 4855).
Beobb. d. Neptuns (Astr. Nachr. XXXVII, 4 854).
Pickel, Ignaz Balthasar. — Jesuit
bis zur Aufhebung d. Ordens. Prof. d. Ma-
thematik von 1770 bis 1773 an d. Univ.
zu Dillingen u. darauf am Lyceum zu Eich-
slädt bis zu seiner Quiescenz im J. 1807,
daneben förstbischöfl. geistl. Rath u. Ca-
nonicus, sowie (1807) kursalzburg. Hof-
kammerrath. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu
München seit 1773 (BdJ (MAI),
geb. 1736, Juli 30, Eichstädt,
gest. 1818, Oct. 16, Eichstädt.
Blementa arithmeticae , algebrae ac geome-
triae etc., S Tom. 8°, Dilingae 4774—72, nov.
edit. 4 795. De micrometris etc., 4», Ih. 4 77S.
Abhandl. von Verhessr. u. allgem. Gebrauch
d. Visirstäbe, 8«, Eichstüdt 4 78S. Pract. Un-
terricht, wie man sich bei d. Ausmess., Auf-
zeichn. u. Berechn. grosser Wälder zu ver-
halten habe usw. nebst Beschreib, d. Dendro-
meters, 8*^, Augsb. 4 785. Elemente matheseos
etc., 8°, Norimb. 4 788. Abhandl. überd. neue
bayersche Gewicht usw., 8°, Ib. 4 848. Ge-
schichte d. Stindfluth usw., 8^ Landshut 4 84 4.
— Von einem Secundenperpendikul einer
astron. Uhr, dessen Lunge von d. Wtirme oder
Kälte keine Verändr. erleidet (Act. Acad. Mo-
gunt. ad 4 786— 87). Über d. Natur, Beschaf-
fenh. u. bessere Verfertigung d. ungleichar-
migen römischen oder unrichtig sogenannten
Schnellwaagen (Denkschr. Münch. Acad. V,
4 84 7). Authent. Nachr. von e. unweit Eichstädt
vom Himmel gefallenen Meteorstein (Koll's
Ann. d. Berg- u. Hüttenk. III, 4 805).
Pickel, Johann Georg — Dr. Med.
(1778), Prof. ord. d. Chemie u. Pharmaeie
au d. Univ. zu Würzburg von 1782 bis
1836, wo er in d. Ruhestand trat. Bayer.
Medicinalrath seit 1803 (N) (G. 17; (Or),
geb. 1751, Nov. 20, Sommerach a. Main,
gest. 1 838, Juli SO, Würzburg.
Diss. de electricitate et calore animali, 8*^,
Wirceb. 4778. Die diessjähr. Wetterbeobach-
tungen usw., Bamb. u. Würzb. 4 804. Die Wit-
terung d. J. 4805 usw.. Ib. 1806. Über Zucker
u. Zuckersurrogate usw.« Wttnb. 4114. M
Rettungsapparat z. Wiederbeleb«ng v. ScM
todten usw., 4849. AbhaodL fÜMr BlitabM.
ter usw. , Ib. 4 8S4 . Geschichte d. Bisaoarte»
grübe zu Ober-Ebersbach, Ib. 4 8t7. GetcMli
d. wunderbaren, in seiner Art einiigen Sil^
u. Luftbrunnens usw. zu Kissiogen, Ib. 4tli
Die Witterung im kalten J. 4887, Ib. 4811-
(Jber d. Bleichen fuit dephlogiitisirter Sili-
säure (Oren's Journ. IV, 4791). — Vod eiiiii^
in einer Höhle im Homberge gefand. aatiiL
Salpeter (CreU's Chem. Ann. 4 791). Yersiicki
über d. Wärme, welche d. depblogistisiili'
salzsaure Luft mit verscbiedo. Substanzeo hi^
vorbringt (Ib. id.). — P. machte sich uoii^
Rockleter Mineralquellen u. die KtssingerSi«
line verdient, entdeckte auch 4804 n Mir
Stadt an d. fränk. Saale zwei Saliquellta. -^
Erfand u. fabricirte eine eigene grüne FaiH
das sogen. P i c k e 1 g r ü n ; verbesserte d. eiakfc
Feuerzeug u. d. elektr. Pistole. (Siehe Aldi
Gehler'sches Wörtevb. II, 409 u. HI, 844.)
Piokeriag, Roger. — Geistlichem
Deptford u. Hoxton. Mitgl. d. Roy. Societf
seil nH(Th),
geb. . . ., gest. 4755, Mai 18, . . .*
A scheme of a diary of the weather, wüh,
draughts and descriptioos of machines 8abM^ ;
vient to it (Phil. Tr. 4 744). — Botanisches. !
Pico do Mirandola, Giovanni.—
Graf von Mirandola u. Fürst von Concor-
dia. Seiner Zeit ein Wunder von Gelehr-
samkeit in Philosophie, Philologie u. Tboo-
logie, in Rom und anderen StSdten Italiens
lebend, zuletzt, nachdem er {494 sein För-
stenthum verkauft hatte, meistens bei Fer-
rara (J) (UH) (UL) (TM),
geb. 4 463, Febr. 21, Modena,
gest. 4 494, Nov. 4 7, Florenz.
Disp. adversus astrologiam divinatricem, libr.
XII, fol., Bonon. 4495. — Opera omnia, fol.f
Venet. 4 498.
Pioot do la Peyrouse, Philippe-
— Baron. Folgweise Advocat g^nöral l U
chambre des eaux et fordts du parlameflit
de Toulouse, Inspecteur des Mines in Pfe*
ris, Prof. d. Naturgeschichte an d. Centnl-
schule zu Toulouse; von 4 800 bis 4806
Maire dieser Stadt. Mitgl. u. bestand. Se-
cretär d. Acad. daselbst, auch CorrespoiMi*
d. Instituts in Paris (BC) (BT),
geb. 4 744, Oct. 20, Toulouse,*
gest. 484 8, Oct. 4 8,
Traite des forges et des mines du comt^ii
Foix, S"", Toulouse 4 786. ~ Sur Thist. nat. dt
Pegot (Journ. phys. XIII, 4 779) . Sur des mitt«
de manganöse (Ib. XV, 4 780). Sur quelqoei
propri^t^s de la mangandse (Ib. XVI, 4780).
Sur le bled fermente (Ib. XXVI, 4 7S5). Sw
quelques min^raux des Pyrönöes (Ib. id.). Su
Piotet
Fiderit.
446
de mangan^se native (Ib. XXVIII,
Cxpöriences aar ia haoteur du mer-
le baromöto^ fiaites aar le pic de
ar^ea (M6in. de Toulouse, T. II).
i'un m^töore singalier (Ib. T. IV).
. 21 (Q).
I, Jean Louis. — Advocat;
eihundertmann u. 4778 Syndicus
Vaterstadt (B) (SG) (A),
1739, . . . Genf,
nsi, . . . Genf,
d. J. 4 768 u. 4 769 mit J. A. ICaUet-
nem Schwager) eine Reise nach Si-
Beobachtung des Venusdurchgangs.
Observationes variae occasione
/eneris per Solis discum, In Sibe-
1 769, institutae in Umbae pago (Nov.
Acad. Petrop. XIV, 4770).
t (Pictet-Turretini) , Marc Au-
- Prof. (4 786) und später Präsi-
icad. zu Genf. Nach Anscbluss
idt an Frankreich, Mitgl. (4 802)
är (4 803) des Tribunats, später
ner der 4 6 General-Inspectoren
;1. Unterrichts, Mitgl. d. reformir-
storiums zu Paris usw. Mitgl. der
mitbegründeten) Soc. de phy-
fbist. nat. zu Genf u. Director d.
le daselbst. Correspond. d. Insti-
ris u. Mitgl. d. Roy. Society (SG)
)(Qh
4 752, Juli 23, Genf,
4 825, Apr. 4 9, Genf.
>hysique, 8», Genöve 4 790 (Deutsch :
überd. Feuer, 4 2«, Tübingen 4790).
trois mois en Angleterre, en Ecosse
nde pendant Tan IX, 8°, Ib. 4 803.
0 pour Iracer une mcridienne et un
laire etc., 8», Ib. 4 807. — Conside-
1 the convenience of measuring an
9 meridian and of the parallel of Ion-
iving the observatory of Geneva for
mon intersection (Phil. Tr. 4 794). —
Douv. substance minörale et sur le
• (Journ. phys. XXXI, 4787). Sur
luor rose octaddre de Chamouni (Ib.
. Sur la temp^rature du climat de
XLII, 4 798). Sur un froid consid6-
iuit par la sortie prompte de l'air at-
]ue forteoaent comprimö (Ib. XLVII,
r la terre siliceuse trouv^ dans Tö-
le certaines plantes de la familledes
XLIX, 4799). -— Description d'une
parallactique et d'un microm6tre
lano. XVII, 4804). Descript. d'un
louv. pour observer avec le sextant
Bsdeaastres au möridien (ib. XXXII,
ir UD appareil göodösique tr^s-cora-
i-portatif (Ib. id.). Sur la question,
u uiaximum de densitö, a une tem-
u-desauadn termede glace fondaule
ly, 4887). Sar la mesure des hau-
teurs par le baromMre (Ib. XLIV, 484 0). —
Sur les variations que peut 6prouver dans sa
longueur une harre de fer soumises ä l'action
de diverses forces (Bibl. univers. 1, 4 846). Sur
les glaci^res naturelles qu'on trouve dans quel-
ques grottes du Jura et des Alpes (Ib. XX,
4822). Considörations sur ThygromMrie en g6-
n6ral, sur rhygromätre de De Sauünre etc.
(Ib. XXVII, 4828). — Observation sur l'occul-
tation des pleiades par la lune (Möm. Institut,
Sav. 6tr. 4 84 4). — Sur un instruoaent propre
ä mettre en perspective des objets quelcon-
ques, inventö et eiecutö par lea enfanta de
Mad. Karle Ed^worth (Bali. Soc. Philomat. X) .
— Considörations sur ia mötöorologie etc.
(Möm. Soc. des arts etc. de Genöve, I, 4778).
— Sur la contröe basaltique des Däpartm. de
Rhin etMoselle etc. (Möm. Soc. phys.et d'bist.
nat. de Gen^ve, 1, 4824). ~ Observations etc.
pour döterminer la haatenr da Mont-Blanc
(Voyages de De Sauaaiire, T. I). Mesures de di-
verses hauteurs dans les Alpes (Lettrea de De-
lue, T. IV). Sur la oaesure de la chaleur ä di-
verses hauteurs au-dessus du terrain etc. (Ib.
T. V). — Expöriences sur l'ötat des airs fixe,
inflammable, döphlogistiquö et oitreux, dana
lesquels on a exposö de la viande (Journ. de
Paris 4 784, N^44S; in demselben Journ. noch
mehre Aufsätze). — F. gründete mit seinem
Bruder Charles u. mit F. O. Maurioe 4796 die
Bibliothöque britonnique, die 4 84 6 in d. Bibl.
universelle überging ; in beiden Reihen noch
viele Aufsätze von ihm. F. war auch Mitgrün-
der d. Soc. de physique et d'hist. oat. zu Genf.
Piotet de Roohemoat*, Charles.
Bruder des Vorigen. Von 4775 bis 4786
Officier in einem französ. Schweizer-Regi-
mente, dann verschiedene öflentl. Aemter
in seiner Vaterstadt bekleidend, die er auch
4 8 4 4 beim Wiener Congreasrertrat. Staats-
rath (B) (RE, XXV;,
geb. 4755, Sept. 24, Genf,**
gest. 4 824, Dec. 29, Genf.***
Mitgründer d. BibÜothöque britannique, in
welcher und in d. Bibl. universelle er den Ab-
schnitt Agriculture redigirte. — Agronom, u.
politische Schriften.
* So genannt nach feiner FVan.
** geb. Sept. 32 (Q).
*** geet. Dee. 28 {BS) (Q) ; Dec. 18 {B),
Piotet-BarabeB, Jean Pierre. —
Sohn von Jean Louis. Präsident d. Civil-
gerichts in Genf (Or) (G. 4 857;,
geb. 4 777, Apr. 4 7, Genf,
gest. 4 857, Mai 9, Genf.
Nouv. itin^raire des vallöes autour du Mont-
Blanc, 42<>, Genöve 484 8 et 4829.
Pidorit, Johann Rudolph Anton.
— Dr. Theol., Prof. ord. d. Philosophie an
d. Univ. zu Marburg (4747—66), dann
Prof. d. morgenlSnd. Sprachen u. Philoso-
phie am Collegium Caroiinum in Cassel (M),
447
Piepaabring
Pi0vro«
geb. n 20, Aug. < 8, Pyrmont,
gest. 1791, Aug. 2, (Cassei?).
Diss. I et II de electncitate, 4», Marp. 4745 et
4 746. Freie Betrachtt. über d. Erbeben von
Lissabon n. andr. Orten, 8^ Ib. 4 756. — Viel
Theologisches.
Plepaiibriiigy Georg Heinrich. —
Dr. Med. (4792). Apotheker folgweise in
Meinberg (Lippe) u. Karlshafen (Hessen),
dann Prof. d. Chemie u. Pharmacie erst an
d. Univ. Marburg und darauf (4 805) an der
zu Rinteln (St) (M, Ii;,
geb. 4763, Jan. 5, Horsten, Amt Roden-
berg, Kurhessen,
gest. 4 806, Jan. 6, Rinteln.*
Auserlesene Bereitungsarten pharmaceutisch-
chemiscber Arzeneimittel, 8 Hfte. 8**, Götting.
4 789—90. Oekonooi. Nützlichkeiten, Vortheiie
u. Wahrheiten f. Naturkunde usw., 4 Bde. S°,
Ib. 4 790—99. Abhandl. über d. Luflsäure usw.,
4*^, Erfurt 4 799. Pharmacia selecta etc. oder
Auswahl d. best, wirksamst. Arzeneimittel,
9 Bde. 8^ Erfurt 4799-98, 9. AuO. unter d.
Titel: Teutsches systemat. Apothekerbuch
usw., Ib. 4 796 — 97. Physik. -ehem. Nachr. von
d. sogen, neuen mineral. Salzwasser auf d.
Saline bei Pyrmont, 8^ Leipz. 4 798. Über d.
Schädlichkeit d. Bleiglasur usw., 8°, Lemgo
4 794. Knrzgefasst. Grundriss d. Mineralogie
usw., 8^ Berlin 4794. Pharmacia selecta pau-
perum oder Auswahl usw., 8<^, Leipz. 4 794.
Archiv d. gesammelt, interessantesten u. nütz-
lichst. Aufstttze f. Landwirthschaflusw., 9 Hfte.
8«, Ib. 4 794—95. Über d. Düngesalz usw.,
8^ Ib. 4 795. Über d. Verbessr. d. Spinnrades
usw., 8**, Ib. 4795. Über d. neuest. Bereitungs-
arten d. Arzeneimittel usw., 8°, Ib. 4 795. An-
leit. z. Kenntniss d. verschiedn. Ackererd-
arteo u. d. Düng-u. Verbesserungsmittel usw.,
8®, Hannov. 4797. Deutscher Kaffee u. Thee
usw., 8^ Ib. 4 798. Grundbegriffe pharmaceut.
Operationen usw., 8°, Erfurt 4799. Deutsch-
lands allgem. Dispensatorium usw., 8 Bde. 8",
Ib. 4 804—4. Archiv f. d. Pharmacie u. ttrztl.
Naturkunde; anfangs mit J. Schaub, 8 Bde.
8^ Cassel 4 802—8. Krit. Betrachtt. über ei-
nige Begriffe in d. Chemie u. Pharmacie, 4<*,
Rinteln 4805. — Über d. Stture d. Galläpfel
(Creiri Ann. 4786). Über d. Bestandtheile d.
Papiers (Ib. id.). Über d. Hersteil, d. Rück-
bleibsels von d. Hoffinann's Tropfen zu brauchb.
Vitrioldl (Ib. 4 788). Über d. Mutterlauge d.
Kochsalzes (Ib. 4 789). Über d. Pyrmonter Bro-
delbrunnen (Ib. id.). Über d. Wirk. d. Kohlen
nach Lowits (Ib. 4 799). Von einig, neu. Mine-
ralquellen zu Pyrmont (Ib. 4794). — Über d.
Gleichheit d. Wermuthsalzes mitd. Weinstein-
salze (Crell'i Beitr. HI, 4 788). Etwas über e.
neuen schmerzstillenden Geist (Ib. V, 4 794).
Pharmaceut. Bemerkk. (Baldinget'i N. Magaz.
IX u. XIII). Beste Bereitungsart d. Minder'-
schen Geistes (Trommidorff's Journ. IV, 4 797).
Über Pearaon's Vorschrift zur Bereitung von
phosphorsaur. Soda, und OratiohefTs Entfu-
selung d. Korobrantweins (Ib. id.). Über d. I
pulvern d. Eisenfeilo CBhrertf» Repei
Chem. I). ReinigUQgJ* versüsst. Que<^
Sublimats (Ib. id.). fSUNrneres im Ti
buch für Scheidekttpüir.
* gest. Jan. 1 {Wildhtrg, Umv«rs,'Almmt
Plepor, Philipp Anten. -
Med., praol. Arzt in Paderborn (Du.
geb. 4798, Istnip,We
gest. 4 854, Apr. 45, Paderborn
Das wechselnde Farbenverhfiltniss in
schied n. Lepensperioden d. Blattes ui
Berlin 4 884.
Pieper, Heinrich. — Dr. Pti
. . . (Diss),
geb. 4 828, Aug. 47, Dümptenb
heim a. d
Diss. inaug. De ea materia, cui Fallon
dixit »chlorilischer Serpentfngruss«, i
nae 4 857.
Pieraoeielii Giovanni. —
35 Jahre lang Prof. d. InGnitesimi
cöls an d. Univ. zu Pisa (Ct),
geh Prato,
gest. 4 843, Mai . ., Pisa.
A. a. 0. keine Schriften genannt.
Pieri, Alessandro. — Prof.
thematik an d. Sapienza in Rom voi
an (Gn. R. LXXVIi;,
geb. 4780, Juni 4 2, Rom,
gest. 4 837, Oct. 20, Rom.
A. a. 0. keine Schriften genannt.
Plermarini, Guiseppe. —
der Architectur an der Brera zu I
(Gn.R,Cl),
geb. 4 734, Juli 4 8, Foligno,
gest. 1808, Febr. 4 8, Mailand.
Erfand u. construirte ein Universal-Mi
ter u. eine Kreis-Theilmaschine.
Plerquin, ... — Pfarrer zu i
in d. Champagne (LB),
geb. . . ., gest. 4 742, . . .
Oeuvres physiques et gäographiques, 4
ris4 744.
Pierrei Joachim Isidore. -
d. Chemie in d. Facultät d. Wiss. zu
Corresp. d. Instituts zu Paris seit 4 85
geb. 4 84 3, Nov. 4 4, Mezi^res (
et-Oise
LeQons de chimie appliquäe ä Tagric
8^ Caen 4 854. Introduct. ä T^tude de
mie. 42^ Ib. 4 84 3. R^um6 de quelq
Cons etc. sur les substances alimentain
Ib. 4 854. Consid6rations chimiques sv
mentation du bötail etc.. 8", Ib. 4 856.
vations comparat. sur les elTets du p
du Sulfate de magnösie sur les prairi«
449
Pierre
Pigott.
450
ficidlesetc, #**, Ib. 4857. Chimie agricoie etc.,
4S*, Paris 4 858. Reclierches analyt. aar le
th^de fbin etc., 8%. Mo 4858 (auch Compt.
Ptod.XLIV, 4 857). CmSsß» marne et calcaires
»Kiuilliera ; leur emplof sur ramendement du
(Ol, 2*"*^^. 4 2^ Paris 4858. Recberches sur
a valear nutritive des fourrages etc., 2"*** ädit.
\$\ Ib. 4858. — Sur la marche comparative
las tbermomötres ä mercure formös par des
'erret diffärentes (Ann. chim. phys. S^r. III,
". V, 4842). Rech, sur la dilalalions des li-
[uidcs; drei Abhh. (Ib. XV, 4845; XIX et XX,
847). Sur quelques sels doubles formös par
is Oxydes du groupe magu^sien (Ib. XVI,
846) . Sur r^quivaleut du titane (Ib. XX, 4 847).
iur la dilatation et sur quelques autres pro-
•ri^t«^ de l'acide sulfureux anhydre et du sul-
te d'oxyde d*6tbyle (Ib. XXI, 4 847). Sur un
ioav.«deriv6 chiorä de la liqueur des HoUan-
lais (Ib. id.). Sur l'acide sulfureux et sur sa
oiDbisaison avec leau (Ib. XXIII, 4 848). Sur
BscoBbinaisonsdusilicium(Ib.XXlV, 4 848).
te Tinfluence que peuvent exercer diverses
oati^res salines sur le rendement du sainfoin
Ib. XXX, 4 850). Sur les propriätös phys. des
iquides et en particulier sur leur dilatation
ü>. XXXI et XXXIII, 4 854). Resultat d'expö-
iences relatives ä l'emploi comme engrais du
ihosphate ammoniaco-magn^sien (Ib. XXXVI,
852). Nouv. essais relatifs ä l'influence des
iolfates sur le rendement des prairies artiä-
^lles (Ib. id ). Sur Temploi du sulfate de
er pour la dösinfoction des engrais etc. (Ib.
d.). Etudes sur les tangues des c6tes de la
)as8e Normandie (Ib. XXXVII, 4 85S). Nouv.
Daeherches suf rammohiaque atmosph^rique
Üb. XXXIX, 4858). Recberches analyt. sur
e sorgte fourrage (Ib. LVI. 4 859). — Sur un
ose«te qui attaque le biö (Compt. rend. XXVII,
IS48). Mi^m. sur la thermomötrie etc. (Ib. id.).
ter la composition des fourrages (Ib. XL et
KLI, 4855). Sur les maliöres destin6es ä l'a-
limentatioQ des animaux (Ib. XLI, 4 855). Sur
la composition des pailles et balles de froment
Ktc. (Ib. id.). Sur reonploi des feuilles de vigne,
torme et de peuplier comme fourrage (Ib.
XUI, 4 856). Sur la distribution des mati^res
azotees dans les diverses partie de la bette-
fivc fib. id.). — Sur l'ammonique de l'al-
ino9phere (Mem. Soc. Linnöenne de Norman-
die 4851). Sur le piatrage et le sulfatage des
lomiers etc. (M^m. Soc. d'agricult. et de com-
BMrce de Caen, 4858). Recberches analyt. sur
la composition de diverses plantes nuisibles
nscepUblesd'ötreavantageusementemployc^es
comme Talimentation du bötail (Ib. 4 857). Rech,
laalyt. surleSarrasin, consid(3r6 comme subst.
liicneot. (Ib. 4858). Rech. exp6riment. aur le
^ds sp^ifique des corps solides et sur les
rarialioos qu'öprouve cette propri^tö par la
rempe et pari« recuit(Möm. Acad. d. sciences
<e. de Caen, 4854). Rech, analyt. sur la va-
Hirjoompar^ de plusieurs des principoles
arMRte de betterave etc. (Ib. 4 858).
Pierre, Victor. — Dr. Phil. u. Med.
rsl (1844) Assistent bei d. physik. Lehr-
tozel d. Wieoer Univ., dann 4 854 Prof.
P«f f eadorff, HmndwSrierboch II.
d. Physik an d. k. k. technischen Acad. u.
4 853 an d. Univ. zu Lemberg; seit 4 857
Prof. d. Physik an d. Univ. zu Prag (Or),
geb. 4 84 9, Dec. 4 8, Wien.
Über d. Spannkraft-Maximum d. Dömpfe in d.
Luft (Sitzungsberichte d. Wien. Acad. II, 4 849).
Über Versuche, die Maximal-Spannung d.
Dämpfe in d. Luft zu bestimm. (Ib. 111, 4 849).
Bemerkk. über magnet. u. diamagnet. Erschei-
nungen (Ib. IV, 4850). Über e. Methode, die
Spannkraft d. Dämpfe in d. Luft direct zu
messen (Ib. V, 4 850). Bemerk, über zweck-
mäss. Construction von Reisebarometern (Ib.
id.). Beitr! zur Theorie d. Gaugain'scben
Tangentcnboussole(Ib.XIII, 4 854; auchPogg.
Ann. XCIV, 4855). Beitr. z. Kenntn. d. Ozons
u. d. Ozongehalts d. atmosph. Luft ; mit J. Fleti
(Ib. XXII, 4 857).
Pigeoil, Jean. — Tischler, Uhrma-
cher, Maler, Soldat u. mechanischer Künst-
ler in Paris. Eine seiner Tochter war die
gelehrte AnneVictoire, verehelichte Le
Guay de Premontval [s. Diesen] (A),
geb. 4 665, . . . Donzi, Nivernois,
gest. 4750 etwa, •
Verfertigte ein Planetarium, für welches er von
Ludwig XIV. eine königliche Belohnung em-
pflng und von welchem ihm auch Peter der
Grosse im J. 4 74 6 ein Exemplar zu hohem
Preise abkaufte. Beschrieb es unter d. Titel :
Descript. d'une sphöre mouvante par le moyen
d'une penduleetc. le tout selon Thypoth^se
de Copemic.
Pighins, Albert. — Dr. Theol., mehr-
mals in Rom lebend und dort Lehrer d.
Papstes Paul III. in d. Mathematik, zuletzt
(seit 4 535) Probst an St. Johann in Utrecht
f.Pq) (Fpp),
geb. 4 490 etwa, . . . Campen, Ober-
Yssel,
gest. 4 542, Dec. 26, Utrecht.*
Ad versus prognosticatorum vulgus, qui an-
nuas praedicationes et se astrologos mentiun-
tur, astrologiaedefensio, 4**, Paris. 4 54 8. Libr.
de aequinoctiorum et solstitiorum inventione,
fol., Ih. 4520. Adversus novam Marci Bene-
▼entani astronomiam , quae positionem AI-
phonsinam ac recentiorum oranium de motu
octavi orbis depravavit apologia, in qua AI-
phonsina positio tota demonstratur, 4", Ib.
4522. — Schrieb gegen Luther, Melanchton,
Bncer u. Calvin.
♦gest. 15t2, Dec. 29 {Ni.XXXlX) {A): gest. 15fJ'i,
Dec. 29(Frrf).
PiSnotti, Lorenzo. — Prof. d. Phy-
sik an d. Univ. zu Pisa (A),
geb. 4 743 etwa,
gest. 4 84 2, Pisa.
Congetture meteorologiche, Firenzo 4 780.
PiSOtt, Thomas. — Fellow d. Wad-
ham College in Oxford und daneben Vic^ir
29
447
geb. 1
gest. 1
Diss. I et 1 1
^746. Frr
Lissabon •
Theolom-
Pici
Dr. Ab
Meihl
cinnr
(i. r
zu '
«•fi#
^ -K-. Vis:
ic««f» l■••i«•5;^-
. ...«.■ I». '"• ■
.-. .ii.Nii;rt* Ib.
".,..^i o: Mer-
» ,^...». ii ■uAüi'l'Oii-
■.■ I.. •. N;e in ü.
•>.>; d. Mathe-
.i.>i'i.i" '-II l i^oriio,
^.h'j.o.' Kiinsto zu
^ .no.:!hs i\. rhy-
.«>•.' >.*>•
1 ,
.*•
• V*
K.Miul. Aslro-
. \ . *»»s\*» seil ITS.'i.
. . .; '. lleJomarkon,
,1» ui (losollsrh.
^ , . . t v;iilbraniisilal,
* ' V , . Ml ,101 faslo l-aniJ
V SN '^^
.n;> i« .
, \v ' t xoilaSMMi. Pbar-
' ^ \, , ,if •;•. li) Paris v^vo er
. vN' .v^ >»•***** *' Moiia-
^ ..;.MMuianlMi.pbys.-
,-. .,.i^\oii MoiisiiMir
' ' V'-^v omor physiLal.
^iiia.
4U
.^<9Uiit. Später Pcnsionnär d. Königs
,eo. 4 756, März 30, Metz,
^^st. 1785, Juni 15, Boulogne.
^^ d oauae de la foudre (Journ. phys. XYI,
HU Sur le pyrophore jlb. id.;. Sarai
luuv fourncau de chimie Ib. XVII, 47S1).<
Nif des exp^ricDces öloctriques :Ib. id.}. Sr
A -.'ouleur prune-monsieur (Ib. XIS,
= :si,. Sur la machine de verre :Ib.XX, <78!|.
>ur la cuve de pastel (Ib. id.). Premiere e.v
t^Kffience de la Montgolfiere, construita pir
Ordre du Roi etc., 4°, Paris 4 784. — War der
trste, der es wagte (1783, Gel. 4 3 zu MoetI«
bei Paris) mit eiDecn Luftballon .'und zwar ei-
ner sogen. Montgolfiere) in die Hühe n \
steigen. Nach einigen glücklichen W'iederho- |
lungen diese.s Wagstücks, büsste er dieKübn- j
heil mit seinem Leben, ais er mitBoinaui,n$S, i
Juni 4 5 zu noulogne) den (von der Regienug !
mit 40000 frs. unterstützten) Versuch macfata, ;
über den Canal zu fliegen, da der Ballon (eine ;
Combination der Charliere mit der MüntRoi-
fl(ire) in 4 200 Fuss Hohe in Brand gerielb.
(Siehe: Murhard, Gesch. d. Physik, Bd. I.;
Pilgram, Anton. — Jesuit ; soll 4 753
Gehülfe des Pater Hell auf d. Sternwarte
zu Wien (Af) (ON) (SSJJ,
geb. 4 730, Oct. 3, Wien,
gest. 4 793, Jan. 4 5. Wien.
Calendariumchronologicum medii polissimun
aevi monumentis accomodatum, 4°, Vindob.
4 781. Untersuch, über d. Wahrscheinliche d.
Wetterkunde usw., 4". Wien 4 788. — Redi-
girte die Ephemerides astronomicae ad meri-
dianem Vindobonensem für 4 769, 4 770 u. 1771
(während der Reise des Pater Hell) allein und
später mit Demselben. Darin von ihm : Tabo-
lae lunares Mayeri Londini rccens editae et in
commodiorem caiculantium normaro reductae
(A" 4 773) ; Disquisitio de parallaxis Sei is etc.
(A" 4774) ; Tabulae pro reductione ascensio-
nis rectae et dcclinationis planetarum et fixi-
rum etc. (A"4 783); Tabulae aberrationis et
nutationis etc. (A" 4 784 et 4 785). — Von d
scheinbaren Grösse d. Jupiterstrabanten u^v-
\Beitr. zu verschied n. Wiss.)
Pilla, Leopoldo. — Prof. d. Mine-
ralogie an d. Univ. zu Pisa seil 4 84 4, frü"
her in Neapel lebend :'Or)f
geb. 1805, Oct. »0, Venafro, Terra di
Lavoro,
gesL 18 48, Mai 29, Curtatone/
Lo spettatore del Vesuvio e dei campi flegrei.
mit Cassola, Napoli 4 832, eine Zeitschrift, die
4 834 den Titel erhielt: Bolletino geologico del
Vesu\io e dei campi flegrei. Osserv. geogno-
Stiche che posson si fare iungo la strada da
Napoli a Vienna. Ib. 1834. Paralleli tra i tre
volcani ardcnti dell' Italia 1833. Relazionedei
fonoineni avvenuti nel Vesuvio nei princip'
del 1S89. Studii di Geologia, 8". Napoli 4 841
^opru la produzione delle fianime nei volcani
PlUip
454
44. Application de la tböorle des cra-
soulevement au volcan de Roccamon-
is 4 844. Istoria de! tremoto che ha
> i paesi della costa toscana il 4 4 Ago-
, Pisa 4 846. Distinzione dei terreno
r piani secoodari del mezzogiorno di
4», Ib. 4 846. — Viele Aufsätze im
Bull, de la Soc. g^olog., in d. Compt.
Schlacht gegen die Oesterreicher.
Py Joseph. — Jesuit, Lehrer in
;ien zu Kaschau, Tyrnau, GÖrz u.
Nach Auftiebung d. Ordens Pri-
in Wien (SSJJ,
4 734, Febr. 2 4 , Göss, Steiermark,
4802, Wien.
lium principiorum mathematicorum
ium physices oretenus explicatorum,
chii 4774.
•Boyl| Vittorio. — Marchese,
di Putifigari. Artillerie-Oberst u.
Genie- Wesens in d. piemontesi-
rraee (TS),
4 778, Mai 4 5, Sassari, Sardinien,
4 834, Febr. 4 4,
e problemi di matematica, artiglieria
izione, %"*, Cagliari 4 844.
mtely Luis Serrao. — Cos-
mayor d. Königs von Portugal seit
W (NM),
4 64 3, Febr. . ., Lissabon,*
4 679, Dec. 4 3,
0 mar mediterraneo, fol., Lisboa 4 675.
:tica de navegar e regimento de pilo-
bl., Ib. 4684.
1 Febr. 4 {NN).
Mitaly Manuel. — Sohn des Vo*
losmögrafo mayor des Königs von
(NNJ (NM),
4 650, März 4 0, Lissabon,
47 4 9, Apr. 4 9, Lissabon,
ctica de navegar e Roteiro das via-
stas maritimas do Brasil, Guinö, An-
ias etc., fol., Lisboa 4 699. Arte de
m que se ensinao as reglas präcticas
de cartear pela carte plana e redu-
foL, Ib. 474«.
hbeoky ... — Mechanicus in
'A) (B),
England.
4 783, März .., London,
ine aus Kopfer, Messing u. Zinn zu-
esetzte, goldfarbene Legirung, die
mPinchbeck erhielt. Erfand 4724
flügelllbiilicbes masikal. Instrument.
rA, Alexandre Guy. — Prie-
3ongregation d. regulirten Chor-
OD 1735 bis 4745 Prof. d. Theo-
logie im Collegium zu Senlis ; dann Lehrer
zu Ronen und 4749 (durch Lecat) MitgL
u. Astronom d. Acad. d. Wiss. daselbst.
Seit 4 751 Astronom auf d. Sternwarte d.
Abtei St. Genevi^ve in Paris, spSter (4 792)
Bibliothekar derselben. Correspond. (4 750)
u. freies MitgL (4 756) d. Acad. d. Wiss,
daselbst. Machte verschiedene astron. Rei-
sen: 4 760 nach d. Indischen Meer (zur
Beob. d. Venus-Durchgangs),' 4 766 nach
Holland, 4768 u. 4769 unter Fleurieu
nach Amerika (zur Beob. d. Venus-Durch-
gangs u. zur Prüfung der Chronometer),
4774 u. 1772 mit Borda u. Verdun de
la Crenne nach den amerikan. Küsten
Küsten, Island usw. (B) (LB) (Prony,Mem.
Instit. l),
geb. 4 7 41, Sept. 4, Paris,
gest. 1796, Mai 4, Paris.
Etat du ciel pour Tan 4 754, caiculö sur les
tables de Halley et rapport6 ä Tusage de la
marine , 8°, Paris 4 754 (Der erste nautische
Almanacb. F. gab ihn auch für 4 755, 4 756 u.
4 757 heraus; von 4 759 an wurde er mit d.
Connaiss. d. temps verbanden u. von Lalande
berechnet). Projet d'une bistoire de l'astrono-
mie du dix-septidme siöcle, 4*>, Ib. 4 756. Möm.
sur la colonne de la halle aux bl^s, et sur le
cadran cylindrique que Ton construit au baut
de cette colonne, 8°, Ib. 4 764. M6m. sur le
choix et Tötat des lieux oü le passage de \6-
nus du 8 Juin 4 769 pourra ötre observd etc.,
4**, Ib. 4 767. Coro^tograpbie ou Traitö bisto-
rique des comätes, 2 vol. 4**, Ib. 4 783—84.
Manilii Astronomicon libri quinque et Arati
Phaenomena, cum interpretatione gallica et
notis, 2 vol. 8°, Ib. 4 786. Chronologie des
^clipses qui ont 6t6 visibles depuis le pöIe bo-
rdal jusque vers l'öquateur, pendant les dix
sidcles qui ont präc6d6 Tdre chrötienne, 4^,
Ib. 4 787. — Table des ^clipses jusqu'ä l'an
4 900 ; mit La CaiUe in Dom Clements L'Art de
v6rifier les dates, 2»"« 6dit., fol., Paris 4 770.
— La trigonomätrie sph^rique reduite ä quatre
analogies (M^m. Par. 4 756). Sehr viele astro-
nom. Beobb. in d. M6m. Paris von 4 758 bis
4 787, im Journ. de Trevoux, Phil. Tr. etc.
Pini, Don Valentino. — Seit 1562
regulirter Chorherr und als solcher Prior
in Mailand, Bologna u. Urbino, zuletzt Or-
densgeneral in Bologna (F),
geb Bologna,
gest. 4 607, Aug. 24, Bologna.
La fabbrica degli orologi solari, fol., Bologna
4698.
Piniy Ermenegildo (eigentl. Carlo).
— Bamabit. Prof. erst d. Mathematik (4 766
—4 772) und darauf (bis 4 84 2) d. Natur-
geschichte an d. Scnole arcimboldiche in
Mailand. lospector d. öffentl. Unterrichts.
29»
455
Pinkerton
Piola.
4»
Mitgl. (1. Istituto del Regno Lombardo-Ve-
neto u. d. Soc. Kaliana (Tp.WU) (Mem.
Soc./to/.XX, pt. ii;,
geb. 1739, Juni n, Mailand.*
gest. 1825, Jan. 3, Mailand.
Deir architettura, 4", Milano1770. Introdu-
zione allo studio della storia naturale, 8°, Ib.
4 778. Osservazioni mineralopche sulle mi-
niere di ferro di Rio e d'altre parti deir Elba,
8", Ib. 1777. De venarum metallicaruni ex-
cotione, 8 vol. 4*», Ib. 4 779. M6m. sur des
nouv. cristallisations de Feldspalh et autres
singulariU^s renfermäes dans les granites des
environs de Baveno, 8*", Ib. 4 788 (Darin die
Entdeckung des Adulars). Mem. mineralo-
gico suila montagna di San Gottardo, 8". Ib.
4 783. Descrizione di un Pantanlo, o sia di un
nuova macchina atta ad elevare qualunque
fluide col massimo vantaggio, 8**, Ib. 4 783.
Element! di storia naturale di N. 6. Letke etc.
tradotti dal tedesco, aumentati e migliorati,
2 vol. 8*", Ib. 4 785. Sulla maniera di preparar
la torba e di usarla a fuoco piü vantaggioso
deir ordinario, 8^ Ib. 4 785. Di aicuni fossili
della Lombardia austriaca e di allre parti delt'
Italia, 8", Ib. 4 790. Sulla metachimica, o sia
sulla nuova teoria e nomenclatura chiroica,
8", Ib. 4 793. Protologia analysim scientiae si-
stens ratione prima exhibitam, 3 vol. 8", Ib.
4803. Elemcnti di storia naturale, 4<*, Ib. 4 808.
Sui sistcmi geologici, 8", Ib. 4 844. — Osser-
vazioni SU i feldspati ed altri fossili singolari
dell' Italia (Mem. Soc. Ital. III. 4786). Sulle
rivoluzioni del globo terrestre provenienti dair
azione dell' acque (Ib. V, 4 790 et Vi, 4 792).
Osserv. sulla nuova teoria e nomenclatura
cbimica coine inammissibile in mineralogia
(Ib. VI, 4792). Viaggio geologico per diverse
parti meridionali deiritalin (Ib. IX, 4802).
Mem. suir ariete idrauiico; mit G. M.Baoagni
(Ib. X, 4 803). vSugli animali fossili (Ib. Xll,
4 805). Sopra aicuni migliornmenti air amal-
gainazione delle materie aurifere ed urgenti-
fere (Ib. XIII, 4 807). Descrizione d'iin muili-
lingua, cioc d'uno stromento, con cui i niuti
e sordi possonocon altri parlare (Ib. id.). E%-
posizionedel vero principio dimostralivo dell'
equilibrio (Ib. XIV, 4 809). Descrizione ed uso
di un stratimetro, cio6 di un nuovo stromento
diretto a facilitare la determinazione si della
commune sezione di due strati etc. (Ib. XV,
4 84 4). — Di una staggia a livello, stromento
geodetico diretto a fare simultaneamente lo
livellazioni et le mesure orizzontalo (.Mem.
Utit. Lombardo-Venet. 1, 184 9). — De Tele-
vation des montagnes de la Lombardie (Journ.
phys. XXVI, 4 785). Ferneres in d. Opusc.
scelti di Milano.
• Kcb. 1741, . . . {BS).
Plnkerton, John. — Literat, anfangs
bloss aus Neigung, später des Erwerbes
wegen, abwechselnd in London u. in Paris
lobend (HS) (LAD),
geb. 4 758, Febr. 27, Edinburgh,
gest. 1826, Mai 4 0, Paris.'*'
Modern geography, 2 vol. 4<*, Lond. 18M, ne«
edit. 3 vol. 4^ Ib. 4807. General collectioM
of voyages and travels» 48 vol. 4**, Ib. 4801—
4 3. Petralogy or a Treatise on rocks, 2 voL
8«, Ib. 4 844. — Viel u. vielerlei Anderweiti-
ges, namentlich Gedichte.
* gest. M&n 10 ((?<?. 1S26).
Piobert, G u i 1 1 a u m e. — Divislons-
geueral in d. französ. Armee, in welche
er 1 8 1 5 als Lieutenant eintrat. Früher Prof.
d. Artillerie an d. Militärschule zu Metz;
jetzt in Paris wohnhaft. Seit 4 840 Mit(;l.
d. Acad. d. Wiss. daselbst (Or),
geb. 4 793, Nov. J9, Lyon.
Mäm. sur les effets des poudres de diff^rents
procedes de fabrication etc., 8o, 4830, 48U.
M^m. concernant les eipöriences faites älMi
en 4 834 sur la pönätration des projectiles dm
diverses milieux r^sistants etc. ; mitHoriif ^t
4 885(Compt rend.1,4 835). Cours d'artillcrie
etc. rddig^e par MM. Didion et de fkuileji ^'i .
Metz 4 844 . Trait6 d'artillerie Iheorique etpn*
tique ; Pröcis de la partie dl^mentaire et prt-
tique, 8», Ib. 4838, 2'"* 6dit. Paris 4849. D»
partie tböorique et exp^rimentale , 8^ Paris ]
4 847, 2>"« ödit. Ib. 4859. Exp^riences sarles j
roues hydrauliques h. axe verticai et sur f^- j
coulement de l'eau dans les coursiers et dant j
les buses de forme pyramidale ; mil L. Tarij» ;
4^ Ib. 4 845. — Sur les mouvements rapides ]
dans les milieux limit^ par des obstaclesr^
sistants (Comptes rendus III, 4836). M^n«
sur la rt^sistance des milieux solides oa moos
a la Penetration et au mouvement des pro-
jectiles; mitMorinu. Didion (Ib. id.). InOaeoce
de la rotation des mobiles sur leur mouve-
ment de translation dans les milieux resistsDls
(Ib. IV, 4 837). Sur les pendules ballistiques
construits 4 830 ä l'arsenal de Metz (Ib. IX,
4 839). Sur les moulins empIoy6s en Algerieel
qui sont mus par une roue hydraulique h a\e
vortical (Ib. X, 4 840). Expr. sur rinflamma-
tion et la combustion de la poudre(Ib. id.). Mem.
sur les perfectionnements dont les moyensd«
transport sont susceptibles (Ib. XIII. 4844 et
XIV, 4 842). Sur les dangers presenl^s parle«
cbemins de fer etc. (Ib. XXII et XXIII, 48«6).
Sur les essais dont les mati(^res azotiques soot
actuellementrobjet(Ib. XXIil, 4 846etXXVIII,
4849). Sur la rectitication des angles daos le
caicul des triangles göodäsiques (Ib. XXXI,
4 850). Sur l'emploi de la vapeur pour eteindre
les incendies^ä bord des navires (Ib. XXXVIII,
4 854). — Siehe ferner A. L. Morin.
Piola, Don G a b b r i 0. — Prof. d. Ma-
thematik in Mailand. Mitgl. d. Islit. Lom-
bard. (Giorn. Isiit. Lomb. IX, 4 856^,
geb. 4 791, Juli 4 5, Mailand,
gest. 4 850, Nov. 9, Mailand.
Suir applicazione de principj della meccanica
analitica del Lagrange ai princip. problemii
4", Milano 4 825. Sulla transformazione dell<
formole integrali duplicate e triplicate (Mem
Soc. Ital. XX, pt. 1, 4 828). Sulla teoria deU<
.57
Pitiicai.
458
iDziooi disconUnue (Ib. id.). — Nuove ri-
ercbe per una risoluzione piü rigorosa di varj
roblemi su\ motodeir acque (Mem. Isiit. Lom-
ard. I, 4848). Sul moto permanente dell'
cqne (Ib. II, 4 845). — Sul moto d'un pen-
olo etc. (EfTemerid. di Milano 4884). Suli'
pplicazione del calcolo deilo diflerenze alle
oestioni di analisi indeterminata (Ann. d.
cienc. del Regn. Lomb.-Venet. I, 4 884).
Pirkheimer (Pirkliaimer), Bilibald.
— Nörnbergischer Palricier u. Ratbsherr,
Bitweise auch Oberst d. nürnbergischen
eichscontingenls. Kaiser). Rath (A) (WN),
geb. 4 470, Dec. 5, Eichstädt,
gest. 4 530, pec. 22, Nürnberg.
taiima« Geograph icae enarrationis Libr. VIII
iterpret., fol., Norimh. 4 524. — Politisches,
liftoriscbea, Philologisches etc.
Plianna, s. Peckham u.Fibonacci.
Pistllll, Ferdinando. — Geistlicher
(MRh
geb. 4 756, März 4 0, Isola, Königreich
Neapel,
gest. 4 834, Jan. .' .,
astttutiones mathemalicae, 2 vol. 8°, Napoli
1787. Pbysicae elementa, Ib. . . .
PlstcJ, Candido. — Abate, Prof. d.
iathematik an d. Univ. zu Siena (LL),
geb. 4736 etwa, . . . Siena,
gest. 4780 etwa, . . . Siena.
[>el meccanismo con cui Taria ed il Taoco elc-
Btentare si fessano ne' misti, e divengono prin-
äpicofliUitivi de'corpi, 8», Siena 4 775 (Deutsch
toa<%.F.K«llar, Gotha 4784). — Riposta alle
Mrta quettione che il Hewton propone ncl fina
Mla SU« uttica etc. (Atti di Siena, II, 4 763).
Della qaadratura d*alcuni spazi cilindrici, che
kaoDo per basi delle parabole etc. (Ib. III,
ni7). Bsperimento che conferma il teorema
ödla divislone delle forze e de moti (Ib. id.).
iipo«ta alla lettera idraulica del Sign. Ant. Ba-
Wrft(Ib. id.).
Piltolasly Francesco. — Dircctor
<i. Dogana zu Siena (Ct),
geb. 4784, Aug. 3, Livorno.
tau. sopra l'uso e le iroperfezioni del tormo-
>Mlro a mercurio e considerazioni sulia afli-
^cbimica, Livorno 4 807. — Aufsätze in:
Oioiii. di icieoze ed arti di Firenze ; Gazeita
«liGenoa; Nuov. giorn. de lett. di Pisa ; Nuov.
•bmK delle scienze naturali di Bologna ; An-
tologia di Firenze ; etc.
Pitlor, Karl Philipp Heinrieb.—
Dr.Fhil. (1843). Geheimer Rath im preuss.
^)stdienst, in welchen er 4 793 eintrat.
J^iadideDi er eine Zeit lang mit dem Me-
c^icas K. Th. N. Mendelssohn in
CoBpagnie gewesen, gründete er 484 3
lelbsandig die mechanische Werkstatt, die
noch gegenwärtig unter der Firma Pistor
und Martins in Berlin besteht (Or),
geb. 4 778, Jan. 3, Berlin,
gest. 4 847, Apr. 2, Berlin.
Erklärung an d. astronora. Publicum, eine in
Berlin gebaute Thcilmaschine betreffend, 8°,
Berlin 4 819. Nachricht über eine in Berlin
usw. erbaute Theilroaschine für Kreise usw.,
4°, Ib. 4 84 9 (Auch Bode'saslr. Jahrb. f. 4 822).
— Bestimm, d. geogr. Breite verschiedn. Orte
(V. Zach'g Monatl. Corr. III, 4 804; V u. VI.
4 802; VIII, 4 803). Über d. von ihm verfertigte
Urmaass d. preuss. Fuss (Astr. Nachr. XVII,
4 840). Verschiedene Notizen in Gilberts An-
naien. — Aus seiner Werkstatt, in welcher
sich Oertling, Schiek, Halike u. andere nam-
hafte mechan. Künsiler Berlins bildeten, ging
. eine grosse Anzahl der vorzüglichsten asiro-
Dom. u. physik. Instrumente aller Art hervor.
PifltoriuSi Johann Heinrich Le-
berecht. — Besitzer d. Ritlerguts Weis-
sensee bei Berlin. Oheim von F. W. Lü-
dersdorf (Or),
geb. 4 777, Febr. 24, Lohburg b. Mag-
deburg,
gest. 4 858, Oct. 27, Weissensee.
Erfinder (4 84 7) des nach ihm benannten u. weit
verbretteten Spiritus -Brennapparats. Siehe
Lüdendorf.
Pitoaim (Pilcairne), Archibald. —
Dr. Med., Zeitlang Prof. d. Medicin an d.
Univ. zu Leyden (wo B o e r h a v e sein Schü-
ler war), dann pract. Arzt in Edinburgh ("ßZ);/^
geb. 4 652, Dcc. 25, Edinburgh,
gest. 4713, Oct. 4 3, Edinburgh.
Solutio problematis de inventoribus, Edinb.
4 688. Elementa medicinae physicb-malhema-
tica. Ib. 4 74 7.
Pithoys, Claude. — Erst Minorit,
dann , nachdeni er Protestant geworden,
Bibliothekar d. Herzogs von Bouillon u.
Prof. d. Philosophie am College zu Sedan
(B) (UFP, viii;,
geb. 4 590 etwa. ... bei Sedan,
gest. 4 676, Sedan.
Cosmo^raphie ou Doctrine de la spliöre, avec
un Trait(^ de Tieographie, 42", Paris 4644. —
Belletristisches.
Pitisous, Bartholomäus. — Er.Kt
Hauslehrer in Breslau, später Hofkaplan u.
seit 4 594 Ober-Hofprediger des Kurfürsten
Friedrich IV. von der Pfalz (J) (A),
geb. 4 561, Aug. 24, Schlauneb. Grün-
berg, Schlesien,
gest. 4 6 f 3 , Juli 2 , Heidelberg.
Trigonometriae sive de dimensione triangulo-
rura libri quinque, 4**, edit. HI, Francof. 4643
(Das erste vollständige Lehrb. d. Trigonome-
trie. Edit. I erschien mit A. Soultoti Sphaeri-
459
Pitot
Plana.
corum iibr. III schon 4595). Thesaurus ma-
thematicus sive canon sinuum ad radium
4,00000 00000 00000 etc. a Oeorgio Joaohimo
Shaatioo suppütatus at nunc priraum in lucem
editus, fol., Ib. 4 593. — Theologisches.
Pilot, Henri. — Bis 4740 nur mit
wissenschafll. Arbeiten in Paris beschäf-
tigt, dann Wasserbau meister d. Staaten von
Languedoc u. als solcher viele Öffentl. Bau-
ten im südl. Frankreich ausführend. Mitgl.
d. Acad. d. Wiss. zu Paris seit 4 724 u. d.
Roy. Society seil 4 740 (B) (Q) (HN),
geb. 1695, Mai 34, Aramon bei Uz6s
(Gard),*
gest. 4 774, Dec. 87, Aramon.
Theorie de la manoeuvre des vaisseaui, 4<*,
Paris 4 784. — Sur la quadrature de la moiti6
d'une courbe des arcs appellöe ia compagne
de la cyclojde (M6m. Par. 4724). Propriöt^s
^Idmentaires des polygones irr^guliers circon-
scrits autour du cercle (Ib. 4 725). Nouv. md-
thode pour connoitre et döterminer l'effort de
toutes softes des machines mues par un cou-
rant ou unechute d'eau etc. (Ib. id.). Examen
de la force qu'il faul donner aux cintres dont
on se sert dans la construction des grandes
voutes des arches des ponts (Ib. 4 726) . Rägles
ou loix gänärales des impulsions obliques des
fluides contre une surface plane (Ib. 4 727).
Remarques sur les rapports des surfaces des
grands et des petits corps (Ib. 4 728). Sur les
aubes ou pallettes des moulins et autres ma-
chines mues par le courant des riviäres (Ib.
4 729). R6flexions sur le mouvement des eaux
(Ib. 4 730). Methode analytique de tracer les
ÜKnes correspondantes ou des minutes aux
grandes m^ridiennes (Ib. 4 734). Description
d'une machine pour mesurer la vitesse des
eaux courantes et le sillage des vaisseaux (ib.
4 732. — Die sogenannte Pitot'sche Röhre).
Methode gönörale pour dcHerminer la nature
des courbes formöes par la section des solides
quelconques (Ib. 4 733). Methode tres-simple
pour calculer la premiöre (^quation des pla-
nstes (Ib. id.). Problöme: Quatre points 6tant
donnös sur un plan, placOs comme ou voudra,
trouver un cinquidme point, duquel ayant tir^
des lignes aux quatre points, les trois angles
form^s par ces quatre lignes soient ägaux ou
dans tel rapport qu'on voudra (Ib. 4 734). Obs.
sur les distributions et les depenses des eaux
avec des rdgles pour d6terminer leur mesures
en pouces et lignes (Ib. 4 735). Essais d'une
nouv. thäorie des pompes (Ib. 4 735, 4 739 et
4 740). Theorie de la vis d'Archimöde etc. (Ib.
4 736). Rösolution d'une question astronomi-
que, utile ä la navigation etc. (Ib. id.). Rögles
pour connoitre reffet qu'on doit esp^rer d'une
machine (Ib. 4 737). Remarques sur lajonction
ou confluent des rivieres (Ib. 4 738).
♦ geb. Mai 29 (/)/•); Mai 3 (TA).
Pivatii Giovanni Francesco. —
Jurist, Mitgl. d. Instituts zu Bologna u. Ar-
chivar d. Universität dieser Stadt (VP),
geb. 4 689, . . . Padaa,
gest. 1764, . . . Venedig.
Nuovo dizionario scieotiflco e curio
40 vol. fol., Venez. 4 749. Rifleasioni
sopra la medicina elettrica, Ib. 4749
elettricitä medica ; lettera al sign. F
notti (Opusc. Calogerä, T. XXXVIII).
Plaiie, Francis. — Dr. Phil.,
d. Naturwiss. zu Oschatz im KÖnigr
sen seit 4 860, bis dahin in Berlin
rend (Or),
geb. 4 ^3 3, Mai 3 4 , Dietendorf b
Leitfaden für d. Unterricht in d. Physi
8°, Gotha 4 858. Ober d. Prüfung d.
krometer (Inaugnraldiss.), 8^ Berlin 4
Ober d. Ursache d. Kupferniedertchlaf
Daniel Tschen Kette usw. (Pogg. Ann. (
Ober d. seitliche Verschieb, d. Bilder
kroskop bei schiefer Beleucht. (Ib. CVI
4 859). ~ Ober d. Vergrösserung d. Mik
usw. (Dn-Bois-Seymond's Archiv, 4850
Plaoentlnus, Johann. —
Jahre Prof. d. Mathematik an d. U
Frankfurt a. d. Oder (J) (A),
geb
gest. 4 683, März 4 4, . . .
Diss. astrologica de eclipsi solari am
4°, Francof. ad Viadr. 4 654. De oceai
et refluxu, 4^, Ib. 4 654. Uranotomia,
4 655. Geotomia s. Problema inquire
titud. et longitud. per trigonometr. log
soluta, 4^ Ib. 4 657. De calore et moti
branorum corporis humani, 8**, Ib. 46
Plaootomos ( Bretschneider j
hann. — Dr. Med. (4 543). Von 4{
4 549 Prof. d. Medicin an d. üniv.
ntgsberg, dann pract. Arzt u. Stadi
cus in Danzig (JJ (A),
geb. 4 54 4 etwa, . . . Murstadt, Fr
gest. 4 57 4, ..... . Danzig.
De natura cerevisiarum et de mulso,
4 551. Dedeslillationibuschymicis, 8^
ad Viadr. 4 553. Pharmacopoea in c<
dium redacta, 8», Antop. 4 560. — M(
sches u. Theologisches.
Pli^a, Melchior. — Apothe
Palermo (JJ (A),
geb. Sambuca,
gest. 4 704, Sept. 4 4, Palermo.
Tyrocinii pharmaceutici examen in tre
distinctum, 4 2'*, Panorm. 4 682.
Plcmay Giovanni Antonio
deo. — Baron u. Senator. Prof. d.
nomie an d. Univ. u. Direct. d. Sten
zu Turin, sowie Mitgl. d. Acad. d.
daselbst. Mitgl. d. Soc. Italiana. C<
u. seit 4 860 auswärt. Mitgl. d. Insti
Paris. Schüler d. £cole polytechniq
selbst und Neffe von Lag ränge (i
Ut Fl
geb. <T8I, Nov. 8, Voghera.'
'Marie du ntouveoteat de ta Ldds, I vol. 4°,
\ma 4 89). — ^quatiOQ da \a courbe tormie
«r uns lame tilagtiqu«, quelles que soient les
BrcM qui igiMeal sur la lame (Mem. Toriito,
«r. 1, Vot. XVIII.UH}, Sar liDt^ratiOD des
quUons tiaäBire« aux diffrirences partiellei
■ 1" Bl <"• ordre (Ib. Id.l. Sur divers pro-
HntMdeprobabiliti^ (Ib. XX, 4Stl). Sar le
MflvMnenl d'uoe ligae d'air et sur le mou-
•meot des ondes daos !e cas oü les vilesses
■i molteale* ne sont pat suppos^es tr69-pe-
IM (Ib. id.). Sar la lalitude et la Inngilude
■ l'observaloire de Turin (Ib. XXn, laiSJ.
or les iDUgrales d«f!iiies (Ib. XXllI, 48(8).
baervit. astroaomiqaeB fattes ft l'observa-
•ira de facademie (Ib. id.). Solution de dif-
««Dta problfemea relBtifs i le loi räiultante
t l'atlnctioi exercto sur un point met^riel
■r le cercle, las couches cyltadriqaes et
Mlqaes autres corps qui en däpendeot par
iforme de leorg gl^ments (Ib. XXIV, 4830).
oteenr la Iheoriedes oodes, donnäe par Mr.
iteon (Ib. XXV, 4830). Note sur uns nouv.
fpmuioa anal yliqne des oombres Be rn oul-
i«DS, propre El eiprimer BD lermes la for-
mte ii^nänle par la sommation des suites
b. id.). Note sur rint^rpüon de l'^uation
-^■fgi'ysP (Ib. XXVI, 4n4). Recbercbes
ulTliquet sur la densite des coucbes de
ItBOspbäro et de la tb^orie des r^freclioDa
■booomiqaes (Ib. XXVll, 4 823). Relazione
■Ue openiioni astronomicbe eseiuite in Ss-
■jadai dne tslronanDi Flank e CarÜnl, per la
dwra dl an parallelo lerreslre (Ih. XXVIII,
III). Heppoii sur les trevaun enirepris pour
•mparer «Tee le mMre l'anclenae coudäe
'mtM k Memphis etc. ; mitBidona (Ib. XXX,
IM). Note aar un Uem. de Ur. da L» PUee
]FaDl pour tilre : sur les deux grandes iuäga-
Ui de Jupiter et Sslarae, iniprim« dans la
••a. d. temps p. 48» {Ib, XXXI, 4817). Sur
a de l'äqualion lin^alre -
Male cas parlicnlieroii lepolynon:iez = z°-4-
k. raafenne uae norobre quelconque des ra-
bsi e^les (Ib. id.). Observ, astronoiiiiques
lÜMeD (BIS — IS h l'abservatoire royele (Ib.
nXII, 4818). U«thode i^l6meDlaire pour d6-
MTrir et dtmontrer la posaibilite des nau-
mi tbtiorjtmea sur la throne des (ranscen-
utci ellipliques publies per Ur. Jaiobi etc.
Ib. XXXIII, 481«). Mim- sur la partie du
otfieieot de la grande in^alitä de Jupiter et
•lurae qui dopend du carrti de la force per-
■rbabiee (Ib. XXXIV, 4810 et XXXV, 4831].
ta. Bur le dAveloppament des termes du
** ordre qui fonl pirtie du ctiellicient de la
aode iD^lil« de Jupiter et Salume (Ib.
KXVI, I Stl) Paiaagglo della comela dl Siela
ItDo perielio (Ib. XXXVII. 48Bt]. M«m.
rl« iDDavemenl d'un peodule dans un mi-
g Ktiatant (Ib. XXXVIII, 4BSS). — Mfm.
lachalaiirdeaBai permaDants (Ib. Str. II,
f, is(l). H^ni. lur la dtcoaverle de la loi
ebocdirectdMOorpadure, publice eu 4 Afl7
na. 462
parA. Boralll, et sur les lormules g^o^raleg
du cboc eiceutrique dea corpg dura ou 6las-
tiques etc. ; auivi d'un Appeadice oü t'on ex-
pose la th^orlB des oscillations et de l'^quili-
bredesbarreauiaimanies|Ib.Vl,l8U]. lU^m.
sur la dislribution de l'iJlecIricil« ä la siirface
de deui spbäres coniluctrices complelocnenl
[Nol6es (Ib. VII, 1S(S). Recb. snalytiques sur
la d^couverle de la loi de la pesanteur des
plaufetes vers le soleil, et sur la Ib^rie de leur
n]OuvemeDlelllptique(ib.lX,18(8elX,4 8t9).
Suir ecciisse 4el sole avvenula di giorno 15
d'Aprile 48(8 flb. id.). Note sur la proposi-
tion LXXI du premier livre des Principes de
Kawton (Ib. XI, 48S(), Note sur les proposl-
tions LXXX et LXXXtV du premier livre des
Priucipes de >ewtoa (Ib. id.). Mäm. sur une
nouv. Solution algtbrique de l'fquation a deuv
lermes n"— 4 = 0; n etant une nombre pre-
mier (Ib, ib.). Note sur l'e^ptirieuce comniu-
niqu^e par Mr. I. Faneault le 8 Fevr. 48B4 ä
l'acad. de Pwis (Ib. XIII, 48S3), M6m. sur la
thi^orie de i'aclion mol^culaire appliquM fa 1'^-
quilibre des fluides et ii la pression qu'ils e\-
ercent contre les surlaces planes ou courbes
[Ib. XIV, 4SS4). Mim. sur la conneiion ei-
istaute entre la bsuteur de l'alniospb^re et la
loi du däcroissement de ss lempcralure (Ib.
XV, 1865], Möm. sur la formation de li^qua-
lion du 4*"' dpgrä, et celle du 6"" degrC des-
quelles dtipeod la Solution littCrale de l'Oqua-
tion generale du B"" degrä, suivanl la mölhode
propos*eparL»gr«iigaonl;74 (Ib. XVI, 4 837).
Uem. sur la distribution de l'iJIectricite b la
surface inUrieure et sphdrique d'une Sphäre
creuse de mätat, et ä la surface d'une anlre
spb^re conductrice itlectris^e que l'on lient iso-
lee dans la cavitä (Ib, id.). Dämoosiration nouv.
deleqaation : if(l+i y"^)-t-rf{\—\Y'^) =
oy,V(t)+«V(l+x)+v'(t-i))+«"[y|t+S«)-
(f(t-l)(l]+o '[.■f(H-8i)+y(t-ix)] + etc.don-
nöe par Lagnuige pour eiprimer la valeur
räelle de la somme de deux quentttOs ima-
ginaires, en supposant connuas les valeurs
reelles de <i (t) par le moyen d'une courbe (tb.
id.). Mäm. sur rapplicetion du principe de
requilibre msKU^tique k la deierminalion du
mouvement qu'une plaque horizontale de eui-
vre, lournant nniformemenl sur eile mdnc,
imprime par röaclion k uue aiguille aimantee
etc. (Ib. XVII, 48S8). — Sur les oscillations
des lames (^laDliques (Journ. de l'Ecole polyl.
X, 4 8fS). — Hem. sulla teoria dell' altraiione
degli sferoidi elittici (Mem. Snc. Ital. XV. 4814).
Hem. sopra la costruiione della curva nella
B dato in funiiooe d
IIb.
XVI, 4818). Soluzione generale di un prn-
bleuie di prubabitiU (Ib. XVIII, 4810). Sopra
di niovimsnto di ud punt<i nialeriale allruKu
da duocentri flssi, l'uDodi questi essendosup-
poslo infinitamenle lontsna [Ib. XIX. pt. 1,
4 811). Adein. inlorno al ra^gio assolulo del cir-
coUi osuulnlore od alle evoluie delle curve r
doppla curvatura descrille sopra la superdcie
della t^fera [Ib. XXIV, 4nED). — Rechcrclies
aaalyt. sur les e&pressions du rspporl de la
163
Planmann,
iicouL^NCiic^ au .ijdiiiiL'ir« trouv««»par Wallis
C l i 0
(CrallViJourn.
\v 1 1 . 1 sNj .* V^ie oa i Oll e3iplique uoe re-
• •ö.X|Uu»>»u 'i>}0\:iK>u (aito par Xaler en 4754
. > a;i c (uc *■ C]i;«e Jt^uuee par Hawton dans son
\. iLiKuvktqa«» uui>«rs«ne etc. (Ib. XVII, 4887
V* \V t>%v> Mvm. sur Texpressioo analyt.
IV a Huiiacv totale üe reilipsoide dont les trois
i\ca. wut itiosauv etc. ,lb. XVJI. 4887 et XX,
'x\«^. Mvm. »ur üiQTereuts riftoc<^d6s d'intö-
;iaUoa |»ar l«Mi|ueUe« ou obaeot Tattraction
i *4a olhpsvide homit^^iie dont les trois axes
NViii luoKUuv '•ur uu point extörieur (Ib. XX,
i\40oi\\Vt. «848). Sur Tintögrale
,pL-.v,
i(ui ovpi'iuie la siomiue des öi^m^nts de la
iua.vNO d uu «UipüOkde divist^s respectivement
(Ml- )our distauo«) dun point attirö (Ib. XX,
i\^^ Ni»u\. formule pour räduire l'int^gralä
\ ./ ^ ^ la fitrmo trigonomötrique des trans-
1 oikdvutoa ««lliptiqueM T et X, etc. (Ib. XXXV],
I H iH> Mom «ur la diroction probable que Mr.
ilk- \iiüt«w«^ ansigne au mouvement propre
Ou ^\ xlC^m«» Holalro (Astr. Nachr. XXXIV, 4 852).
xvii U mauu'^re de calculer le döcroissement
vi luUmAlto que la photosphdre du soleil subit
vu Ua>«^r«tMit Tatmo.sphöre qui l'entoure (Ib.
\\\ ' >^ur la densitö inoyenne de T^corce su-
)i^ilUMon<»da la lörro (Ib. XXXV, 4 853). Sur
I \ W^sw"^ dt« la torre et la loi de la pesanteur
4 ^a ^urltH*<«. d'aprös Thypothöse d'Huygens
olo Jb. id.). M(^m. sur la thöorie matböma-
iiquo dt« la tlKure de la terre publice par New-
I^H ou HIH7 olc. (Ib. XXXVI, 4 853). M6m. sur
\\ \\\\ doM proMNions, et la loi des ellipticitcs des
««m< hon l««rro.Mlre8 elc. (Ib. id.). Mc^m. sur la
loi do I« poHiinlour etc. (Ib. XXXVIII, 4854).
\\y\\\\ nur la Ihforie du mago6lisme (Ib. XXXIX,
' Ht'li, t7lH», . • . (67) (Q) sind falsche Angaben.
Plaaohe, Louis Antoinc. — Apo-
Ihokor in Paris. Milgl. d. Acad. d. Medicinc
d.iMi^llml (HS) (QCJ,
m»l». 4 776, ... . Paris,
pMl. 18 40, Mai 7, Paris.*
i\\<unon rhimique de deux liqueurs etc. pour
lo |M opnration dos bains des eaux sulphureuses
iUliiiriolloH; mit P. L. 6. Boullay, 8«, Paris
f SOU. Kochorchos pour servir a Ihist. de Sa-
Kou, 4-, Ib. 4 887 (Auch M6m. Aca^. M<^d. VI).
• Note relative ä une des obss. de Prontt sur
In HyNtomedos ronnaissancescbimiques (Ann.
rhiu!. XLIV, 4 802). Sur la dr^composition de
I acolllo de plomb par le zinc (Ib. XLV, 4 803).
Sur In possibilit(S de recueillir une cerlaine
(|Uiintilo d'aride succinique pendant la fabri-
cnllon du vernis au karabö etc. (Ib. XLIX,
1H0 4). Sur la decomposition spontnnöe de la
dis.solution nitriqueducaiiiphredh. Mll, 4 805).
Sur l'acide sulfureux (Ib. LX, 4 806). Proccde
rconomique pour la pröparatiou du mercure
doux etc. (Ib. LXVI, 4808). Sur la formation
de Tacide ac(>tique dans la liqueur c
camphr6 (Ib. LXXII, 480»). — Sur T^tl
furique (Ann. chim. phys. II, 4846).
rether phospbore (tUdillot, Jouru. g^n
die. XXIII, 4 805). Sur les aocieones e
nörales de Passy (Ib. XXV, 4 806).
angustures du commerce (Ib. XXXI, 4
Sur les eaux min6rales acidules art
et description d'un appareil de com
pour les preparer (Ball, de Pharm.
P. war Mitslifler d. Anstalt für künsl
ralwässer in Paris) . — Noch viele phai
Aufsätze in diesem Bulletin (dessen '.
der er war), im Journ. de Pharm., Mci
Mädicine etc.
* ge«t. Mai 6 {Cll) ; Mal 9 {BR. LXXI).
Plcmer, Johann Andreas. •
d. höheren Mathematik an d. Dniv.
tenberg (J) (A),
geh Slrelen,
' Bleissei
gest. 47 4 4, Sept. 2, V^iltenbe
Diss. duae de nive, 4", Viteb. 4 694 et
Philosophisches.
• Hof, Voigtland U).
Plcmer, Johann Jacob. — I
(4 778). Erst Proseclor (4 773), dai
(extr. 4 779, ord. 4 783) d. Medi<
gleich d. Chemie u. Botanik an d. 1
Erfurt. Seit 4776 auch Leibarzt
fürstl. Statthalters daselbst. Mitgl.
poldin. Academie (M)^
geb. 4 743, Juli 25, Erfurt,
gest. 4 789, Dec. 4 0, Erfurt.
Diss. inaug. de a^re, aquis et locis
Erfurtensis, 4«, Krford. 4 778. Unter
blauen Farbe im Waid kraute (Act. A'
gunt. 4778— 79). Untersuch, d murif
unter d. Cyriaksburg (Ib. id.). Beobb
andr. d. Witterung u. d. Luft in K
J. 1781 (Ib. 4780-81). D" im J. 17S2
—83). Obs. oscillationis mercurii in t
riceliiano (Ib. id.). — Botanisches.
Planmcmn, Anders. — Erst
d. Astronomie an d. Univ. zu Upsals
dann Prof. d. Physik an d. Cniv.
von 4763 bis 4804, wo er in dei
stand trat; von 4 774 an auch Pf;
Pemar in Finnland. Mitgl. d. Acad.
zu Stockholm (TF) (SR),
geb. 4724, Hatlula S
gest. 4 803, Apr. 25, Pemar Pi
De methodo tangentium inversa , 4
4 756. De Venere in Sole Visa, Aboae
velocitate luminis, Ib. 4 772. Animad
subitaneae in appeiidicemHellianam
merid. astron. pro 4 773, de parall
4<*, Ib. 4 773. — Construction pa e
epicycloid, som kann uppritas geno
puncter (Velcnsk. Acad. Handl. 47
servationer pa planeten Veneria gär
Planta
ca*d. t Jon. 1T6I, ijorda i Cnjane-
I7BI). EH geometriskl Problem Hb.
janeborg geographiska belHganfaet,
Ib. id.}. Solens parallsxi» ulrBknad
. Ytterligere uMikniogsr pH solens
i anledniHR er öbservatloner arver
»len kr MH (Ib. 1784) Antroa. ob-
der re^sn Uli och ilria Cijanebarg
4 (Ib. I7S7). Venus i Solen d. sJun.
-veradiCajanebi>rf(<lb,1769). Porm-
■«kna perallatens verkan [Or obsor-
och ut«änf;s-ninmenler, vid «n pla-
uiider Solan (Ib. 1771 et1T7(). Om
allaiig, i anledninfi arobgervationer
na i Solen ärt7«e (Ib. 17711.
«, Martin. — Folg weise Ho f-
Prädiger d. deulsch-rerormirlen
; bl London (1750, iiiif kurze
der Horrneister, Pfarrer zu Zisers
iii(tlen(l7Gt] und endlich (1763)
I. DJrecIor d. Scminürs zu Hal-
welclies später (1771) nach dem
Uarsrhlins im Prelligau verlegt
otf. Schweiz. Biogr.nj,
1717 Süss, Uiiler-En-
1771, Miinc .., Ilaldenslein.
Inder d. Glasscheiben-Eleklrisirma-
belrachten, da er sich deren schon
!n(e, viel frUher also als Inguhoni*
d Buudtn |I76S]. Siehe Alldem.
Bibliolliek, Anhan« zu Bd. XIII—
>lb. IV, S S49; Erzlelifln'* Natur-
\un,. S, tai; üoitaln'i Biogr. von
Neuen Sammler fUr Btindlen, Jahrg.
rhandll. d. Schweizer naturf Ge-
16; tSSS, S.11 U. 1S4(, S. *).
I euch (wie vor ihm Papln,
Wasserdampf als beitegeniie KrsH
I u. Wagen anzuwenden u. le^le sie
BOi Minister Choiaenl vor, Leiilerer
an d. Pariser Academie ein Gutach-
!doch die Idee wohl geistreich, aber
lUKrtlhrbar erklärte.
*. N«i«nftnn fcu Migitcbiir^, gcal. 1S4I2,
H, "'. [l. A;».).
•de, Pran;ois de. — Gene-
igt in Montpellier bis <733, dann
in; Hiigl. II. spüler SccrelSr d.
dasoihst (HS) SEM),
löTü, Montpellier,
I7il, Aug tS, aurd.PIcduMidi.*
in de r^clipse totale de Solell par
othch de Ib Soc. royate A. sciences
.de. SB Clapiiaet LAfon), 4", Mort-
is lUie erete totale SonnenSnster-
eit Erneauag der Astronomie beob-
rde|. ~ Eip^riences de baromitre,
liverses monlägnes, pour !b plupart
ir^nees etc. (Mem. Montpell. T. II).
anrorei bortales observtfes en 1T96
HOfltpellier (Ib. id.) . Sur le [roid eu
■ aJorrt, HtidKirurbicb 11.
Platoan. 466
173« i Hontpelller (Jb. Id.). Sur an ph«iio-
i6ne lumineux en forms de poutre, vue i.
Montpellier le 16 Dec. <704 (M«m. Par. ITDS).
une excessive chaleur i, Montpellier (Ib.
— Sehr viele astron, Beobb. an beiden
Orten.
' Bdm Vpnncb, dmitlb^n lu pTBteigen, Ttnnvlhlich
Plaatamow , ßmile. — Ur. Phil.
(Königsberg i«39), Pi-of. d. Aslmnoinie an
Acad. zil%Wtr u. DiriTl. d. .Siernwarle
daseihtseil t839. Blilf^l. d. Soc. de phys.
el d'hisl. na(. iu Genf u. d. astrononi. Soc.
in London (Or)t
geb. IBIS, Mai 1(, Genf.
Disquisitio de methodts tradllis ad Cnnielarum
orbilss determinandas, 4°, Regiomonli t83t).
Observalions astrononiique» faites i 1'obser-
vatoira deGen^ve, 4", Gen6vetK41 [und seit-
dem juhrltch). Resultats des observalions mait-
neliques faites d Genive, 4°, Ib. 1X44 u. IT.
Mem. sur la com^le Mauvats de Tannde 1844,
4°, Ib. 1B4T. — Sehr viele aslron. Beobb. u.
Berechn., be.sonders Coraeten u, die kleineu
Planeten betrelTend, in d. Aatron. Nachr. von
Bd. XVII an,
PUntMnovr, Philippe. — Dr.Phit.
(Giesaen), Prof. d. Chemie an d. Acad. ik
Genf, Mitgl. d. Soc. phys. el d'hisl. uaf
daeelbt. Bruder des Vorigen (Orj,
geb. 1816, Nov. II, Genf.
Dber d. Pembalaam (Lieb. Ann. XXVll, 4BBS
u. XXX, 1SI9I. Über einige aus Aceton ent-
FtehendeVerblndungendb. XXXI, tB3«). über
Stickstoffquecksilber (Ib. XL, 1841 u. BIbl.
univ. ser. II, T. XXXII, <S4I). Analyse de
dem min^raux scandinaves, Egirine et Fer ti-
lanä (Ib. id.). Sur an procMe peur dorer lea
rou es d es montres eldeschronom6tres(Comp(.
reud. XXIV, 1847).
Plaalia, Zacbarias Zachrisson.
Maese- und Gewichts-Inspeclor in Stock-
holm, Mitgl. d. Acad. d. Wiss. daselbst (SR).
geb. . . ., gest. 1799, Sept. 30, . . ,
satt, att ulrakna paratlell alslympado conis-
ka modeller tili Svenaka vigter oub mul (Ve-
Lenak. Acad Haudl. 1771). Vaali^a via> och
lunn-kSrls samt sphaerers rymdoiälning (Ib.
4 774;. CUtU tbeorero, Überopadt vid sSIIel all
utrttkna coniska modeller etc., lattare geome-
triskt bevisal (Ib. 1775). Theorem, rörande
Stereometrien (Ib. 177S). Ell matheipalJakt
theurem, bevist (Ib. 4778). Satt, att Snna dia-
metrerua Uli eltcirkelrundl, likbollnadl, ven-
lig bukig kflrl etc. (Ib I7M), CoDatruclion och
utrnkoing af en kolryaa eller kolstig ölver en
gllven holten (Ib. 4784). Om fingars delning
efter bOrdlgbet (Ib. I7«l).
PlatskQ, Joseph An loinc Ferdi-
nand. — Dr.-fes-Scieiices, Prof. d. Physik
BD d. Univ. zu Gent. Seit 1831 Corresp.
30
«^
Piaton.
\i*\
^ >«^
»'
»».ju. i. W«».
....««^ .«»> (ttpnM«10DS
.law iKvcti» «foerale
c» ivfNM>iaces vi-
ji vu%mu(yialtoa des
». .{« jcoMnpaitDent
u< %Mtt. «c««!. Brax.
•tiiawtM««^^ visioD (Ib.
i.««ii^«Mi(lb..VI.4 889).
^v>4iw.u«.uv» ^« pivsente une
^>ft«» » H;^Ai»iUf i l'actioo de
>v. c» V^l •**3): S6r, II
.,,.. ^i U Ib XXX. 4866);
\VV. vks Aaal^se des eaux
0, ^ .^.« ..V C^. \VU/l844). — Sur
^^^ 4 .«K «vtHv'i: 1« Bull. acad. Brax.
.. .. ' >ö. »a .«»KMK'aK'ue parliculier qui
^ ^K'^v «% *iru\ J* lauteur (Ib. id.).
.. ,..Kii*v>v >. ni. »SS6). Suria figure
» ^*h^ ^^.*;v^«« *>couleparune fente
. . w^- . A'»^ "»^ x^riioale. parlant du fond
. .\,.K%-*i -N xv.s*%a«ljusqu'au-de88usdu
.s. ^ ts-»»*»v l> Kt . Sur UD nouv. moyen
^«>.. .«.«.•<« « \*u\«* et Ics particularit^s
^^^«^^tuN»s ^s»ruslique tr^s-rapides etc.
A ^. .Nmx «k»I^ *ur I irradfatioD (Ib. VI,
V'X >«< »** sxHiwequence curieuse des lois
^;n iv^v^^A J* U lumiiNre (Ib. IX, 4 842 et
\ *N«Ä Sur u« iwo)en de produlre le vide
% %.^** *♦» ■*• '^^'^ iNPiilrifuge de mercure (Ib.
\ «X«« Sut' \tw eiporionces d'optique et
rf.» *^H***«^^ V**^** veritier certaines pro-
^?.,ssNx Ju .'♦wUv M KraviW (Ib. X. 4 848). Sur
V •'^*^ jij»jJk**Iiomsi curieuses de la persi-
x^ »*V *U»* ««p»^**»**"* ^'® '® rötine ; qaatre
».v^vv. It* \^l- •'***J- *"** '®® thöories r6-
^N*iv« vW U iV»*tttulion des veines fluides
ii».AV» 1**«' ^*^ onliow circ-ulaires (Ib. XXIII,
.x>V SAMiÄlruire u» triangle 6quilal6ral
oui kx\ »o* M»mu»olH »ur Irois circonförences
Imioo* x^«»t**»<» Corresp. math. et phys. III.
w^r Sur I^M »eiiHations produites dans Toeil
iMi I«» diiroi^ul«*J* ooulours (Ib. IV, 4 818). Sur
f Am»«v«HOO» q«e prosenlonl deux lignes qui
ix^»ii!o«t*Mt*»w»*'"" point, avecun mouve-
tu^Mit aukm'«»"^ uniforme (Ib. id.). De l'action
0\Ckiv*» *««• «»* iiiguille aimantöe un bar-
i tsiu nuurtwto touniaut dnns un plan et paral-
Kxmool HU doMOU!» do l'alKuille (II). VI, 4 830).
I olliv whilivt* i^ difforenles expi^riences d'op-
luiu«« vH» id ^ •'*"<' qw^lque» phönom^nes de
uiuiovlt» VU. «»M^- Surun nouv. genre d'il-
m^)^iH««loptiqu(« (Ib. id.). Surun ph6nom6ne
ai» ooul<»ur!i tti'i'idenlolles (Ib. VIII, 4884). R6-
iu»u*o aM\ objoollonH publikes contre une Ihöo-
I»o K**"***"**'** **'*'* nppnronces visuelles etc. (Ib.
I\ I8»*v Sur uiie Illusion d'oplique (Ann.
,-huu «»t pliyH. XI'VIII, 4884). Des illusions
a opiiqu«* ä'"'* I««squpll08 se fonde le petit ap-
p^ioU «ppeli* roi'Oiuinont Pbc^nakisticope (Ib.
I III. t»*»» Sur la pcrsislance des impres-
xixiu« d«» l* «*«'<»«»** ('" Herichel'i Trait6 de la
uuuC'i-«'. Iraduotlon francaise, T. II, Supplm.
i»»»>. ttur Im oouleurs accidentelles (Ib. id.).
>- Berichtigung, veranlasst dorch
handl. (Pogg. Ann. XXXVIII. 481
mation wegen e. von Doppler aogei
ments (Ib. LXXVIII, 4849). Über
tfitsgrönze eines flüssig. Cyliders
4 850). Reclamation, betreffend
Theorie zusammengesetzt. Färber
Theorie d. Farbenharmonie (Ib.
4 858). -— Sur le passage de Lueri
a cru voir une descriptioD du Fanta
univ. S6T. IV, T. XX, 485«). — S
ductioD curieuse d'anneaux color
III, 4 858). — Mit A. Qnatalet: Ph]
miöre partie, 8 livr. 4 2°, Brax. 481
d. Encyclop. popui. beige).
Platea zv Hallermwi<
Franz, Reichsgraf von. — Kai
Geheim. Rath u. kurfürstl. brai
lüneburgischer General-Erbpos
Linden bei Hannover (M. II J,
geb. 4 739, Nov. 7, Linde
gest. 4 84 8, Febr. 4 7, . . .
Formel, um aus beobachteten Ab
wahren zu berechnen ; über d. Int
methode; neuer Vorschlag, die
finden ; Regeln Tür d. Sonnen-Pai
(Bode'i Jahrb. 4 789). Überd. Rolati
u. des Jupiters (Ib. 4 790). Einige
u. Verhältnisse im Sonnensystem
Überd. Kräfte d. Weltkörper (Ib.
d. Satz: dass jeder Planet alsdann s
Mittelpunctgleichung habe, wenn
Vector die mittlere Proportionallin
d. halben grossen u. halben klei
(Ib. 4 798). Astronom. Nachr. (Ib.
thode z. Auflös. e. astronom. Aufgal
— Erfahrungen über d. im Auge
benden Gegenstände (N. Schrift, d
naturf. Fr. in Berlin, I, 4 795).
Plater, Felix. — Dr. Phi
folgweise Prof. d. Logik (4 630)
(4 633—56) an d. üniv. zu Bi
Stadtphysicus a. Senator daselbs
geb. 4 605, Aug. 4, Basel,
gest. 4 674, Juni 3, Basel.
Theoremata de physicae genere, 4
remata de physicae subjecto, 4 63i
4 639. De meteoris in genere et sf
ignitis, 4 640. De slellis in genere
motu, 4643. De maris aestu, 4644.
risaquaeis, 4 645. De iride, 4 646.
dergl. Di.«iputationen.
Platner, Johann Zacha
Prof. (exlr. 4 724, ord. 4724) d. 1
d. üniv. zu Leipzig (JJ (A),
geb. 4 694, Aug. 4 6, Chemr
gest. 4 7 47, Dec. 4 9, Leipzig
Disp. de gpneratione metallorum, :
— Viel Chirurgisches.
Platon (lat. Plato). — Neb.
Schüler Aristoteles der berül
griecb. Philosophen. Lebte bis
Plattner
Pl^rfior.
4jf0
atesio Athen, dann bei Eukli-
egara, besuchte darauf Gyrene,
Cnteritalien (wo er namentlich
ytas in Tarent verkehrte) u. Si-
lin er drei Reisen unternahm) u.
m nach Athen zurück (B) (HL)
(W, Engelmann, Bibl, script.
z. <8t6;,
29 (vor Chr.), Athen,
48 (an sein. Geburtstag) Athen.
lus oft herausgegebenen u. com-
hilosophischen Schriften enthalten
omisches, Mathematisches u. Phy-
derentwegen sie zuweilen in phy-
m noch gegenwärtig citirt werden.
NTi Karl Friedrich. — Folg-
(äcbs. Bergwerksdienst Hütten-
amirgehülfe (1820), Vicew^a-
(1823), Vicege werkenprobirer
iwerkenprobirer (1828), dann,
r sich (1838 — 39) in Berlin
gebildet, Oberschiedsgardein u.
amts- Assessor (4840), Prof. d.
le u. LÖthrohrprobirkunst an d.
lie zu Feiberg (1842) und Berg*-
(Leipz.Zeit. 1 858, Jan. 26;,
tOO, Jan. 2, Klein-Waltersdorf
bei Freiberg,
158, Jan. 22, Freiberg,
unst mit d. Löthrobre usw., 8o,
3. Aufl. 1858. Beitr. z. Erweitr.
ist, 8^ Freib. 1849. Die metallurg.
B theoretisch betrachtet, 8«^, Ib.
ntersuch. d. Valencianits (Pogg.
1839). Verhalt, einiger Substan-
Löthrobr (Ib. id.). Zerleg, einiger
rze u. d. Magnetkieses (Fb. XLVII,
. Plakodins von Musen (Ib. LVIII,
XXV, 1851). D» d. Polianits (Ib.
D** eines krystall. Buntkupferer-
). D*» d. Xanlhokons (Ib. LXFV,
3r Kupferblende (Ib. LXVII, 1846).
>r u. PoUux, Mineralien von Elba
1846). Vorriebt., die Temperatur
Jampe mit doppelt. Luftzug zu er-
-XV, 1845. — Die sogen. Platt-
in n e). Chem. Untersuch, d. Glau-
LXXVII, 1849). D<> d. Lonchidito
d. Embolits (Ib. id. u. LXXVIII,
l. Enargits (Ib. LXXX, 1850). —
* Abdampfkessel (Erdmann'tJourn.
laaSy Martin. — Mitglied d.
iss. zu St. Petersburg (Nov. ad.
,. iv;,
r86, Dec.26 (A.St.), St. Peters-
burg.
>lematis ex metbodo tangentium
. Acad. Petrop. 1781).
PlayfUr, John. — Von 1773 bis
1782 Pfarrer zu Liff u. Benvie (bei Dundee,
Schottland) und später Hauslehrer bei ei-
nem Hrn. Ferguson, darauf Prof. erst d.
Mathematik (1785—1805) und dann d.
Physik an d. Univ. zu Edinburgh. Mitgl.,
Secretär (1789) und später Präsident d.
Roy. Edinburgh Soc. (B) (BDS) (KEC),
geb. 1748, März 10, Benvie,*
gest. 1849, Juli «9, Edinburgh."^*
Elements of geometry, 8^ Bdinb. 4796. Illu-
strations to the Huttonian theory of the earth,
8^ Ib. 1 808. Outlines of natural philosophy,
8 vol. 8«, Ib. 1818 et 1816. ~ On the arith-
metic of impossible quantities (Phil.Tr. 1778).
Account of a lithological survey of ShehalUen
(Ib. 1811). — On the causes which affect the
accuracy of barometrical measurement (Tr.
Edinb. Soc. I, 1788). Remarks on the astro-
nomy of the Brahmins (Ib. II, 4790). On the
origin and investigation of porisms (Ib. III,
1794). On the trigonometry of the Brahmins
(Ib. IV, 1798). Theorems relative to the figure
of the earth (Ib. V, 4805). On the solid of
greatest attraction (Ib. VI, 4809). On the pro-
gross of heat in spherioal hodies (Ib. Vil, 4 81 5).
On the Naval Tacticts of the late John Clerk
(Ib. IX, 1881). — Viele ArUkel in der Edin-
burgh Review und Encyclopaedia Britannica.
— Collected works, 4 vol. 8^ Edinb. 4888.
* geb. 1740, . . . {QM. 1819) {KL. 1820).
** geit. 1819, JuU 20 {OM, 1619) (KL, 1820).
Playfair, Lyon. — Dr. Phil. (Gies-
sen). Nachdem er sich unter Graham u.
Liebig zum Chemiker ausgebildet, Prof.
d. Chemie an d. Roy. Institution zu Man-
chester (1 843), später Chemiker (Consulting
chemist) bei d. Roy. Agricultural Society,
Chemiker am Museum of Practical Geology,
Prof. d. Chemie an d. Government School
of Mines in London u. Beamter im Hofstaat
(Officer in the Household) des Prinzen A I-
bert. Mitgl. d. Roy. Society seit 4 848
(Or) (KEC),
geb. 4 84 9, Mai 84, Meerut, Bengalen.
über d. feste Fett d. Muscatbutter (Lieb. Ann.
XXXVII, 1841). Chemical relatipns between
plants and animals (Storgeon't Annais VIll,
4848). On the change in composition of the
milk of the cow according to its foot (Mem.
Chemie. Soc. I, 4 848). Researches on atomic
voiume and specific gravity ; mit J. P. loole
(Ib. II, 1845 u. III, 1848; auch Quart. Joorn.
chem. Soc. 1, 4849). On palmic acid, a faiacid
related to the margaryl series (Mem. ehem.
Sop. III, 4 848). On transformations prodnced
by catalytlc bodies (Ib. id.). On the disappea-
rance of the voiume of the acid, and in some
cases of the voiume of the base, in the cry-
stals of higbly hydrated salts ; mit I. P. Joole
(Quart. Journ. chem. Soc. 1, 4 849). On a new
30»
Fleii^
Plieninger.
«1
method of makipgnfcrricyanide of potassiam
•Dd B paracyanogen compouod (Ib. IX, i8S7).
— On the nltroprusaidos, a aev ctass o[ salts
(Phil. Tr. I8i9|. — Application of physiology
to the feeding oCcatll« (Jnurn. Roy. Ägricult.
Soc. IV>1S43). Od the poUlo dlsease (Ib. VI,
1S4S). — On tho Chemical cnuses of sleap
(North. Journ. ofMed. I). — On the causea oF
disease in lar^e towns and popuEous districls,
eapecially in Laocashire (Reports or heallb <>r
Towns Coraoiiss. Vol. IV), — On );asea from
iron lornaces (Report. Bnt. Aasoc. <8tSJ. —
On the fissea evolved i'a coal mines (Uem. Geo-
tog. Survey, I, IStB). — On abstract science
in its relBlions to indnstry (ÜBcards o( School
ofU>De9,I). — Three governmeol reporta on
british coala suiled to the sleani nivy of Eng-
land, <84l<— 50. On the cheniicel relalions o[
man Ufa du res in the eibibltion of 18S(. On
IheinduilriBl inatruclionofthscontiDent 18S3.
On chemicel principle«, 41°, Lond. IBSI,
PlelfOhl, Adolph Martin. — Dr.
Med., erat pract. Arzt In Prag, dann Prof.
d. Cbeinie von I S I 5 bis 1 838 an d. Univ.
daaelbst und von 1838 bis 1848 ander zu
Wien; seitdem Privatmann und, mit sei-
nem Sohn, Inhaber einer Fabrik emaillir-
ler Geschirre eigner Erfindung. Uitgl. d.
könii^l. Böhm. Gesellscb. d. Wiss. (Or).
geh 1787, Oct. 10, Hosüeiireilh.BÖhm.
De splenitide, S', PrageelSIS. Die ehem. La-
boratorium d. Univ. Prag, S°, Ib. tsiü. Merkw.
KrankenReachichle einea Gallensleiokranken,
nebat ehem. Analyse uaw, dieser Gallensteine
uan., S°, Ib. 4B26. Über d. Brodbeckon usw.,
g". Ib. 4S1S, !. AuH. 18)8. Bemerkk. zu Ei-
lian'iWerk: Die Univeraiiaten Deutachlands
usw., 8", Ib. <82e. Beitrage zu e. niedicin.
Topogrephte Praff's, 3 Liefr. S°, Ib. 1 88G u. SB.
Über Kry.slallbildung durch Sonnenlirht und
SonnenwUrme, 8", Ib. <H3«, Beitrüge z Phy-
sika). Geographie Bühmens, 4. Liefr S", Ib.
«838 (Die drei letzten Sehr, aus d Abhh. d.
königt. Böhm. Gesellsch. d. Wiss.]. DieNoth-
hUlfe bei Mangel an Fuilerslroh, 8°, Ib. ISSB.
Konoeo oatürl. Uineralwäaa. durch kUnsll. er-
setzt werden? 8°, WienIStä. Über d. Abküh-
len d. Carlgbader Thermelwüsser u. über d.
Versendbarkeit deraelbeo. Ib. (846. Beitrüge
z. Lehre von d. Nahrunpmitleln, Ib. 1846.
Über d. DIeiglasur, 8«, Ib. *8(S (Die drei letzt.
Sehr. Busd, medicin. Jahrbijch.). — Sehr viele
Aufsätze in Bchwaigg-. Journ., Gilb. Ann,, Pogg.
Ann., Kaatnar'i Archiv, Erdmanii'a Journ.,
Bnohnar'i Repertorim, Baomgarbier u. Ettü^»'
hKnwn'a Zeitscbr. , BKnmgutner'i Üeitschr..
Tromnadorff') Journ., Medicin. Jahrbuch, d.
öslerr. Staats, Oeslerreichische medicin. Wo-
chenschrift, Verhandll, d, k. k. tiesellscb. d.
Aerztein Wien, Zeitschrift derselben Gesellsch.
Xronliliolti'* lopograph. Taschenbuch v, Prag,
De CarTD'a Almanac de Carlabad *B81 — S4,
Wiener medicin. Wochenschritt, Wiener po-
lytechn. Journ., Hesperus. Geste rr. Zuschauer
u. anderen specißsch Osterr. Zeilscbriften.
Plaiik, Joseph Jacob «od. — Dr. <
Med., Prof. erst d. Anatomie, Cfairoifiea.
Geburlshüire an d. Univ. zu Pesth, dan
(<783| der Chemie u. Botanik an d. meA-
ciiiiscli-chirurgischiin HilitSr-Academie n
Wien, auch Director d. Feldapotheken n.
k. k. Feldcüirurg; 1798 geadelt (M-ü)
(NO) (A).
geb. 1738, Nov. 18, Wien,
gest. 1807, Aug. 14, Wien.
Pharmacia chirurgica, s>, Wien 1T7B, 4.Mlit.
Ib. IT»<. AotanfcSKründe d. Pharmaco-KiM-
graphologie, 8", Ib. 41S9. Blemeota chimiM,
8°, Ib. 1801). ADfangagrüade d. pharmaeeri.
Chemie, 8°, Ib. 1801. — Viel Med IdDisehM,
auch Bolaniscbea.
Plersr, Joseph. — Jesuit, Lehreri
Theologie , Philosophie usw. in versdüt-
denen Ordenscollegien, dann Vorsiehe 41
höheren Studiums in BÖhmeo; lehrte Pbp
sik im Clemenlinum zn Prag (Plz) (Mj,
geb. 1709, Apr. 16, Slnbogeo,
gest. 1799 Einbogen.
Primae quatuor qualitatsl elementoroni ti
principia Peripatetica adversus NeolerieoraD
plBcita ei^umentis et experimentis slablHia,
11°, PrsKae 4745, Quatuor elementa ad prta-
cipia Peripatetica ergumeDtis et experimenllt
eiplanata et llrmata, 8°, Ib. 474S. Erotemi
philosophicum de cometarum divenitale *
ßenesi, V, Ib. 4Tt9. De planelanim, pnieser-
lim minorum, et atellerum flxarura In mait-
dum sublunarem inHuentiis, 1t°, Ib. <'<t.
Erotenia, utrumsolussol, an etiam tunaetr«-
liquug tum erranlium quinarius, tum inema-
lium numerus innumcrus mundo sublnnati
beneticus? Ib. 1749. — Theologischas.
PUenlBser, Wilhelm Heinrieb
Theodor. — Dr. Phil., folg weise Repf-
lenl d. Halhemalik ii. Physik am tbeolo;
Seminar zu Urach (1818), Lehrer am Gymn.
zu Stuttgart (IR13J, Prof. d. Naturwise.
am königl. Knlharinenslin daselbst (t813),
wissenschaftl. Serrelär u. ordentl. Milgl.
d. ki>aigl. Centraklelle für I..audwirlhscbjn
(isaa), Ehrenmitglied dieses CollegiuoiE
(1849), Obersludienrath u. ordentl. Mitgl.
d. ki^nigl, slalistisch-lopogrnpb. Bureauf
18S8 (Or).
geb. 1796, Nov. 17, Stuttgart.
Pfieideier** Schollen zu BnkUd, deutsch bear-
beitet. 8", Slutlg. 1817. Über LelstUDgen u
Bediirfnisse d. msthemal. Unterricht« aaf d
Gelebrlenschulen, 8", Ib. 1838. Beschreib, voi
Stuttgart in naturwiss. u. medicin. Uinsicb
usw., 8°, Ib «834. Anleit. zur Anlegung vo
BliUableitern, 8°, Ib, tS86, Beilr. z. PaUon
tologie WUrlenabergs ; mit H. v. Ka]p«r, 4'
Ib. 1844. — Redact. d. Correapondensfalatl
d. landwirtbachaltl. Vereiae, >*, Ib. 4Sit~4
473
Plinins
Pl«A||ll6t.
474
(Darin AbbaDdll. von ibtn). Mitredactear der
Jahreshefte d. würtemb. naturf. Vereins, 8^
Ib. 4845^-56 (Darin Abbandll. von ibm). —
Vateorolog. Jahresbericbte aus Würtember^
I*. Ib., von 1883 an. Meteorolog. Bericbte in
4.wiirtenib.Jabrböcbern, 8^ Ib., von18ß6an.
PUnliui, CajusSecundus, genannt
der Aellere*. — Römischer Rechlsgelehr-
1er, Praefectus alae in Deutschland, unter
Yespasian Procurator in Spanien, zuletzt
Befehlshaber der Flotte zu Üisenum (BL),
geb. 23 (nach Chr.), Comum (Como)
oder Verona,
gest. 79, Aug. «5, am Vesuv.**
Sein berühmtes Sammelwerk : Historia natu-
ralis s. bistoria mundi, libr. XXXVII, vielfach
beraosgegebeD (z. B. von Lemair«, 4 0 Tom. 8",
hri8 4839— 38, Billig, 6 Bde. 8», Gotha u.
Ramb. 1884—54) u. übersetzt (z. B. von Xülb,
IBde. 8<>. Stuttg. 4 840—47) ist reich an phy-
kal. u. oaturbist. Nachrichten und daher
Heb jetzt in geschichtl. Hinsicht wichtig.
* 8o fenannt xar Üntertcheidung von seinem Schwe-
rtcnoho Cajuf CaeciliutSecundntPlinius
(fcb. 62, fMt. 110), der ebenfklli mehre öflentliehe
Acatcr in Sömerrtich bekleidete.
**itim Vertuch, den farehtbaren Ausbruch desselben,
wodareh Hcrcnlannm u. Pompc^ji verschüttet wur-
An, hl der Nlbe tu studiren.
MlalWy Basilius. — Dr. Med., pract.
int in Riga (J),
geh . Riga,
gest. 4 604, Jan. 26, . . .
Dtoolorom natura et femilia, Viteb. 4599. De
■tgoete, Aug. Vind. 4608. De ventis, Rigae
Ult.
HImob, Auguste Arthur. — Zu-
letzt Ober- Apotheker d. Hospitals h la Piti^
ioFaris, in welchem er viele Jahre lang
Gehilfe war (BR. XLVIIi;.
geb. . . ., gest. 483S, Juni .., Paris.*
Uta. poor faire saite ä Tbist. de la quinine,
^ la cincboDine et de Tacide quinique; mit
LlBfluy (Ann. ohim. phys. XXXV, 4 887).
ht ridenlit« du malate acide d'althöine avec
fiaparagiDe (Ib. XXXVI, 4817). Sur l'identit«
^ ragMoite avec Tasparagine (Ib. XXXVII,
*lll). Svr les combinaiBons de l'iode avec
Tanettie (Ib. XXXIX, 4 898). Examen de la
•iti^ erislallisable de l'huile volatile de
ieuB d'oranger (Ib. XL, 4 8i9). Recherches
nrraeide aspartique (Ib. id.). Möm. sur l'a-
cMt qaiDiqne et sei combinaisons avec les
hm talifiablet ; mit <. 0. Henry (Ib. XLI,
ittt). U€m. «or raoalyse organique et pro-
9M6s povr Teffectoer ; mit D e m s e 1 b e n (Ib.
ILIV, 4SM; auch für sich, Paris 4880). Sur
M sobüaDoea organiques azot^es (Ib. XLV,
ttf). Ssr i«s avbatances organiques azot^es,
M« Motrea (ib. XLVI, 4 884).
*AB4«ChokrA.
PMisly Simon. — Mechanicus u. Op-
io Wiea Mit 1823, hatte sich in der
Werkstatt von F. VoigtlSnder seit 4842
dazu ausgebildet (Baumgdrtner*s Zeit-
schrift l\, 4 837;,
geb. 4794, Sept. 49, Wien. ^
Vorzüglich berühmt durch die von ibm ver-
fertigten aplanatiscben Mikroskope (Baamgart-
nar u. Ettingthanien'i Zeitschr. VII u. VIII,
4830) u. dialytiscben Fernröhre (Baumgartner*!
ZeiUchr. III, 4 885 u. Aslr. Nachr. XI, 4 834).
PlotlaiUl. — Philosoph der alexandri-
nischen Schule, welcher, um die Philosophie
der Perser u. Inder kennen zu lernen, Per-
sien durchreiste und später in Rom mit
Beifall lehrte (HL),
geb. 205, . . . Lykopolis, Aegypten,
gest. 270, . . . Campanien.
Seine : Operum pbilosoph. omnium libri LIV
in sex enneades distributi, Basil. 4 580, ent-
halten in der vierten Enneade auch Optisches ;
siehe Scheibara Einleit. in d. matbemat. Bu-
cherkenntniss III, 278.
Plott, Robert. — Magist. art. u. Dr.
Jur. Erst (4 683) Aufseher des Ashmolean
Museum und baljl darauf (bis 4 690) Prof.
d. Chemie an d. Univ. zu Oxford; später
SecretSr des Court ofChivalry (4 687) u. Hi-
storiograph des Königs Jacob 11. (4688).
Mitgl. u. Secretär (4 662) d. Roy. Society
(BD) (Abr),
geb. 4 640, Sutton-Baron, Kent.
gest. 4 696, Apr. 30, Sutton-Baron.
Tbe natural history of Oxfordshire, being an
Essay towards the natural history of England,
fol., Oxford 4 677. De origine fontium, Tenta-
men philosophicum, Ib. 4685. An accouut of
Eldenhole, Derbyshire (Phil. Tr. 4677). The
formatiou of salt and send from brine (Ib. 4 682
—88). On the efTects of great frosts on trees
and plants (Ib. 4 690). A discourse on perpe-
tual larops (Ib. 4 684). On tbe weatber in Oxford
4 684 (Ib. 4 685). Account of the amiantbos (Ib.
4 685). A catalogue of electrical bodies (Ib. 4 698).
Ploüoqiiety Gottfried. — Dr. Phil.
Erst Pfarrer zu Rötenberg (4 743 — 45),
dann Diaconus zu Freudenstadt (4 745 —
50) und seitdem Prof. d. Logik u. Meta-
physik an d. Univ. zu Tübingen, dabei auch
mitunter matbemat. u. Ökonom. Vorlesun-
gen haltend (M) (Hg) (HFP),
geb. 47 4 6, Aug. 25, Stuttgart,
gest. 4 790, Sept. 13, Tübingen.
Diss. tbeolog., qua Ol. Yarignoni demonstra-
tio geometrica possibilitatis transsubstantia-
tionis enervatur, 4°, Tubing. 4 740. Primaria
monadologiae capita, 4'», Berol. 4 748 (Von d.
Berlin. Acad. mit d. Accessit belohnt). Me-
thodus tractandi infinita in metaphysicis, k**,
Tub. 4 748. De corporum organiaatorum ge-
neratione etc., i^, Stuttg. 4 749. Principia de
41U
FlOMfMt
ntiMtiniW^M \thit9tntinwmn, %", Prnncf. et Ups.
nnn, p*\\i. II, Ml (704. 1)^ foriiiii corporiii,
4" Tiili 17114. Mf« fonmoKPniA Xplaiiri, 4^ Ih.
47in 1)1« (ippiMiliillrifillMiR PjrthftgorM, 4^ lli.
^inn Ih« iKun rnnllriiiitnlin n. grnrliilMHiiii, 4",
llt \ 7114 MpIIioiIiir mliMiIfiiMll In loKlclfi, prne-
mlMN fiiiiiiiipnliilloiKt (In Rrle rlmriicterlfillf;»,
R^ Ml nnR (IiilArnucli. II. AliMiidr. d. logl-
mtUrh (iimnlnniPii iIm Prof LiuBbtrt, R*. Iti.
Unn llinii. K«niiimi tlinui'ifin Dil. Bobiatt de
ph\!iirniipliihium. 4", llt. 4 7(in. DIm. deprla-
rlpIlN ihliniiilfiii, 4**. fl|till|(. 4 7R0. DUg. do
nAhim Pi niPimurii vlrliiin cii*rlva(lvnruin, 4",
Tuli. HR«. - Norh viel Phllonnphliioheii. —
.Hnmml d 5irltrinpii, wpirlie d. loglnclien Cal-
v\\\ di»9 V\\>f. Plottoqtttt lii*ln*fTpn. lirriiUKKCKeb.
MMt A. F. B6k, R**. l-rnnkf. u. l.i*lpR. 4 796, 1.
\\\\\ (771.
Pto«Of«»l, Wllliolm (intlfriod.
H\\\\\\ tlo« Vorl|if>n. Dr. riiil. rl Med.,
rntr. d. Mf^dliMn RH d. Univ. itu Tübingen
^f>l( 4 7Rf fW.ir ,//]9\
H^ 47 44. IVo tO, Uftlf'nlxorg^Wüii.,
^fi\. 4RU, jRn. (1. T(lbini»^n.
F. tAii**i n FK. Lohm«i«r*i Sohrinf n von d.
I «in«rhirt\iinM. d^^^düoh. R^ Tilh 4 7S4. Vor-
4«*h)Ri( f\\ I« !««'h(i'kliohfn u Rllgifm. Rnw^nd-
h*r 7t»iht»ohrt., R^ Mv <R00 Kl\(-R» 7ii «ini-
■f»r Molynnpurung. R*". Ih. 4R46. — Vi<>l Me>
IH«3f<MS Kj^rl \on KRis^rl. koni^l.
«^nWrnmlr.'^lh 7n 1nn>pnirk M II -.
iw*h « : S<* , Fohr. S. Sarminjystoin. Ohor-
OostorrowU
•?<'»v!
Viii|k,^l -UmTN n^.^>sil ^rhoitpi il oinlrurhl
•^.-M»r»»<f- ■ "Nt >:, BpSi'*h**aih r. npR lis*-
-pn.Hfkr W^^s..»h<»lnl»^moT^ «ii> KiirnlhPr II.
1. ^•.^.•^•^^^ f St<-pii^hPn> I. tfaiintin^hirpc
»»»>. r v-^*■Pl: rtp»-.'*.t <■. innr^-o^lpr: i„anrlCT
*'-«-s. ?«».v*-:, : ^•"'. «\T: ai i. I.ni\ zi
*••,».■ T.» ^—', aK ^ rj'-rtn:'!— Vi—
««tein>'^*«vniii:^ 7 ^«^•■;;" !••- •'».., Vro;
*. • ij«i s;i'i:«jii|, »^( I—.. ^ klr.lliemz»-
•V T» •'^<% .} - hn::: (»»
» >■«. tJOU 'SS.
ntA«r.
411
/
■ar len saiiaces alg^br. &m lo« Ui 4eptt
id.,. Knum^ratioD d«t coarlws4li4"'Mii
d'apr^s la oatare diff^reole da le«n bnieta
innniea (LioQTÜla'i Joaro. 1, 48SC). Suhl
poinU ainguliers des coarbes (Ib. U, IUI).
— Über d. KriimmoDg e. beliebigei JMmk
e. gegebenen Punct (ereile's Joorn. 111,11«}.
Ober d. Hligem. Gesetze, nach welcbeoiiiHl
zwei Flflcben einen Gontact d. venchiedeMi
Ordnungen baben (Ib. IV, 4819). Obere. mm
Coordinateosy Stern (Ib. V, 4 880). Obere. mm
Princip d. Geometrie u. d. Gebrauch aüpa
Symbole u. anbesUmmter Co^flBdentea fk
id.). Über e. neue Art in d. aDalytCei»
trie. Puncto a. CurvendarcbGleicbangBiiV'
zudtellen (Ib. VI, 4880). Geometr. Lebnai
(Ib. id.). Note sur ane tb^orie gintnki
nouv. des surfaces courlies (Ib. IX, IUI
Ge«)metr. Aufgaben u. Lehrsätze (Ib. id.). Af
solcbe Puncle, die bei Carven eiaer UkMi
Ordn. als die zweite, deo BreaBpaacleaifi'
gelschnitte entsprecheo (Ib. X, 4881).
tisch-geometr. Aphorisinea ilb. id. v. XI, <
Solution d*une qaestioB foodaiBeBtak eei
nant la theorie generale des oombes Ib. A
4S84). Tbeortoies füeD^ranx oonoennlli
«^uations d'an degre qnetooDqne eatn ■
nombre qnelconque d'iocMMiBiMS (Ib. m,
4$87\ I>iMi!Sio8 de U forme geoenleAi
onde» lumineoses .Ib. XIX, 4 889). Apb»'
m^n auf d. Geomtitr. d. Reame» .'Ib. XXK
4S4f Über CDTA-en dritter Ordn. W9.fL
\\\IV. 4f4T . Nntffsnr le theorenede
eal Ib id. . Die anB*\i. Geometrie d.
uui A Pliioben rwalter Ordn. n. ClaiK "k
in l hör n 0 1 hj scbe pbysika]. Geieli &
\\\^ ^M" >iiT Ib reflexioD de ta
d«n> Ir cai^ lim^ surfH.'^e»> au aeoond dagre.^
lociir h r-eiic qu. hui figures de^sediotf^
niquf^ F. oiinm Ir noDi (Ib id.;. — Ittv^
^iistossutif I. op: Axeij d kry^tedarAi
Poif ( Macneb.' ^^or. Ann.*LXXli. (U)|-
l'hp: 0 \ erhultr. 7wiscii MagnetiiiD- 1
niRLMiPiKsn. Tl. IC. Wirk a. Ms^Uirf
4:ftsf(inr. i. tronfharp Fluasigkailen :lb.IJDA
'h-»s Milte 1 Verfttirk fl. Diaiuagartf
liianiAjnei foiarita; i]i. id ;. inteaiiUl'^
Minin. r. niafne; li diamagnei. U8i^
«.XX!\ iH«> Vemali d . abfBakobli GHI
7^»ftr.i. Masnfttnoleir lli LXXV, 4144
ftPU. nari i^pichan. llaimaUnn. u. Dia
it«n. voi I. TeiDneraUir abhaageD ^^
Vpr^.'^.tiHutenf Zunatime d. magnet.
L diantacne; AlMBinMUB^ kiei zaaabBi^-
Kral (. Kieiitromacnmr .Iti id Keav^^
V. AliurnpL- HU krvMiillc. die eaee tot^
ficnpjirtt MMiuiiuMcnoh; hesitsen Eia8w^
MameiH AufkrvfOallhildniigab. LXWl «m^
IlMirnr. Yiexiehuiu c |NM(itivari u asoa^
or». .wp.i ,. Krvrtnlh iU* LXXVÜ. •••
EibiiUA'« I. inicphuBiTi k4irpar«aiiffeMli
riei. ofip Atwtnn. dar«! e ManPt U lii
iVf ^VnliftnifuiRnhine
^. Vrrhal. .. Krvi«alle
VII. ««At« Maew/. %
::\\l\\ i. LXXXIV !«• »
iM Fl
auch-
iiPi- \:
Ma«!
li
»gl. dfia
d
\rri?iPir.r .. Maenelwn
4. .Naimrslnfl<i Mb. LXXXU: *
477
Flfiffliek»
FocU vom Vmüuuu.
478
«Ur rMMFi eUktroioagnet. Motor [Ib. id.).
ThMried. Di«niagneliBmusD»w.(Ib.LXXXVI,
IUI). Reciprocitai d. olektromagaet. u. msg-
Mla-eliktr. Erscfa«<DUDgen (Ib. LXXXVII,
mi). über TmmI'i Rolationamascbine (Ib.
IC, IUI). Gesett d. Indnction bei pBram»K-
Ml ■. diamagnel. SubstuDiea (Ib. XCt, 1 8Bt|.
WUnpre D. Dampfgetnengellb. XCII, 1 iH).
Wr, i. Dlheren KenntoiM d. Coercitivkrtft
IkXaV, 18SS], Oberd. Einwirk. d. Uagnets
Md. alektr. Entl^duageo in vardUoDl. Gasen
■kCUln. CV. I868U. CVII, fSS9). tlbor d.
Bmrtrk. d. Hagaeta auf d. etektr. Strom [ib.
.OV, taSB). über d. Conilitulion d. eleklr.
^aatra Tsnehiedn. Gase u. Dampfe (Ib. CVII,
HW). HagDet. Verhall, d. verRcbiedn, Glim-
iwm 9. (eine Beileh. i. opt, Verhalt, deaael-
Im (Ib. ex, 4860). — On the magoetio !□-
lHttoa-a( cryalBla (Pbil. Tr. <Sllg).
PMaÜak«, Johann HeiDrichLod-
|.*i|. — Folgweise Oberbergamlsrereren-
Ikrfni?), Oberbergamlsassessor (1778),
- hU daraur Hiigl. d. Bergamis zu Walden-
ti^ in Schlesien, Vorsitzender desselben
(1779) u. Bei^atb 1791 (Sl),
geb. 176* Woliin, roramem,
SCSI. 1793, Apr. 19, Waldenburg.
lAfc ib«r d. Bergbsa in Schleaieo {Schles.
hnlitiialblaitl78T— BS). Einige Aubatie im
N^lna. Jooro.
HwiMarj Andrew. — Dr. Med.,
Ml d. Medicin u. Chemie an d. Univ. lu
UUmreh (A) (WB),
geb gest. (766, Apr. 16, . . .
iNarka od cfaemical aoluUons and preoipi-
MoH (Kauya aod obaerratioas. phyii. and
IL,by a aoc. atEdiob. Vol. I, l7Gt). Eipe-
ihaDla on neutral salla, compoonded oldir-
taatMid liquora and alcaline »alls [Ib. id.).
,JuaDUartinez.— Prof.
n Coiläge de France in Pa-
uli dar Zeil nach ereter, von m.lO an viele
-Ik«. Spanier von Geburt, sonst nichts
itr ihn bekannt (CF) {}} (A).
Caauendlum de oaa astrolabii, S", Paris.
UnatlSSI.
PMk, Kallbias. — Msgist. Phil. u.
Uidgeonieler ni Sarzburg (M),
|ib. I7S0, Febr. t(, Hof-Gaslein im
Salzburgiscben,
geit IT9S, Juni SS
WraBtl) d. Proportlonsclrkels nach Anleit.
t im. !!•■ ns«., 8*, Salib. IISS.
, Rfcliard. — Dr. Theol.,
B Caplan d. Ticekänigs von Irland,
inUdiaconns von Dublin, Bischof erst
(t1S«)«ODOaaory,daraur(l765)vonUe3th.
Mil«l. d. Boy. Soc. Hit 1741 (BB) (Th),
geb. 1704 Soutfaampton,
gest. 1765, Sept. 16, Heatb.
Uachte von ITIt bis 17*1 eine Reise in den
Orient D. verVffenllichle darüber : A deacrip-
llon or the East and somo otber conntriea,
1 vol. Tal., Lond. 17tB-~(S (Ft. I: Obaerva-
lioDS on Bgypt ; Pt. II : Observation^ on Palae-
stins, Syria, Ueaopolamia, Cyprnt and Can-
dla) *. — Descript. ot a rock on the wsatalde
of Dnnbar Harhour in Scottand, resembling
Giants-Cauaeway (Pfail. Tr. I7fl1),
*BlD TtrwuidUr TOD IhDi, CdwaidPoeocIi (nicht
Focoek«: pb. leu, Hot. B, Oiford, ;nt. 1S«I,
Sept. 1(1, OifOrd), Caplu cnfUKbir Kioflente Id
Alsppo nod dirauf Prof. d. AnbUdln in d. 0bIt.
PooBobnt, Uarlin Odlanicky. —
Jesuit, nach Aufhebang d. Ordens Abt. De-
chantd. KatbedralkirchezuSmolensk. Prof.
d. Astronomie an d. Univ. zu Wilna u. Di-
reclor d. Sternwarte daselbst, auf der er
von 1'764 bis 1808 beobachtete. Hatte sich
unter Pezenas u. Lalanda zum Astro-
noman ausgebildet (AJ (LBJ (BEJ. IVA
geb. 17J8, Oct. 30, Lilthauen,»
gest. IStO, Febr. 8, Diinaburg.
Gablers des observations sstronomiques Taitea
k l'obaervatoirede VÜDH en 1T?t ; mitBtneoki,
rol., Vllna 1777 (Eine Fortaetzung davon vor-
Offentlicbte Laland» in d. H«m. Paris 1786).
Recherehes sur l'antiqoit« du zodiaque de Den-
derah. — Obg. aar la hauteur du pole de Vilna
(Mem. Par. 1771). — Astronom. Beobb. in t.
Easli'a Honatt. Corr. u. Bode'a Jahrb.
■(Hb. 1718, Oct. 10 (i>^). — InBDdf'iJiihrbiiehl.
1811 (iibt >r nch nnUr dtn LV Febi. 180S lU In
M. LebCD^Ilm llofarad >n.
Pod» TOB Nenhaoi, Nico laus. —
Jesuit, folgweise Lehrer d. Uathemalik in
Linz, d. Malhematlk u. Pbysik zu Gratz [wo
er auch d. naturhist, Museum errichtete u.
der Sternwarte vorstand) u. d. Harkschei-
dekunst u. Bergwerksmechanik an d. Berg-
academie zu Scbeoinitz; zuletzt in Wien
privalisirend (M),
geb. 1713, Oct. 4, Wien,
gest. 1798, Apr. 19, Wien.
Beichreib.d.LnftmaBchloB, welche loSchem-
nitz von Jeaoph Kar! Hell erfunden u. erbanl
worden igt, 8', Wien 1T7D. Kurzgefeaste Be-
scbreiti. d. zn Scfaemnili in NIeder-üngarn
errichteten Masohinen [herauairageb. von J. t.
lorn}, 8°, Dresd. 1774, Akad. Vorleaung Über
die zn Schemoiti neu errichteten Pferdegöpel,
8', Ib. (778. — Uineralog. Versuch Über d.
Eiaengteine d. Arzberges in Ober-Steyermarb
(In Bebrebar'a Beschreib, d. Elsen-, Berg- □.
Hüttenkunde zu Eiseners, *•, Letpz. o. Kti-
nigsb. 1771). Verachiedenea llinerslogischeg
in UnsMl Amoenjiatt., 1 78( — S? (z. B. : De-
gcriptio corporum lerrestrium et mineralium
quae in nonte Anberg, Styrlae euperiorla,
479
Poappi«
reperlDDlur ; Binmioa lapidam rerrarlorum
iniioll« Ariberg), — Anibeil an d. Präger Ge-
lehrt, NacbrlchtQD. — Enlomologiscbei.
Peeppig, Eduard Friedrich. —
nr. Phil., Prof. (exir. 1833, ord. 18«E) d.
Zoolütiie an d. Univ. zu Leipzig. Vorsteher
ihres iiaiuriüBl. Cabinels. Machte von I Stt
bla I83S eine naturwiss. Reise durch Süd-
amerika (CLf (Or),
(teb. (798, Juli 16, Plauen, Voigllanil. *
Raine hl Chile, Peru u. anfd. AmazDoengtrom,
I Bde. 4' niilAtlai, Leipz. 18IS. — BoUini-
Nühex u. Zoo logisch es.
• (Kh. im, . . . (OZ).
P8raer, Karl Wilhelm.— Di*Hed,,
HHcItH. Bergralh u.Cbetaiker d. Porzellao-
fubrik zu HeisHeR'jV^*
Kob. 1731, Jan. 16, Leipzig,
t(oat. 1796, Apr. 13, Heissen.
DIh. Experimente de elbuminii ovorum et
ii«rl «anguiriis eonvenlenlli, ad declHrandam
ntltrltlonis rallonem, 4°, Lips. I1SB, Delloee-
llfl {iharmaclBe dtemicD-pharmBceulicae, 8°,
Ib. 4Tt(. Allgem. BegrilTe d. Cbymie nach al-
pliabet, Ordo. ; au» d. Franitis., mit Anmerkk-,
I Rde, B°, Ib. 47flB u. 6S. Anmerkk. zu Ban-
nt'i Abhandt. vom Thon, 8°, Ib. 1771. Cby-
tnliehe Versuche zum Nutzen d. Fflrbekunst,
I MdB. S«, Ib. <77g a. Tl. Anteil, zur Farbe-
kiinatuBW., 8'. tb. t7BS, — Mineralogiiches
Im Neu. Schauplatz d. Natur, 1T7S— S1.
Pdttoli, Christian Gotllieb. ~
AurNnhord.kurfürslI.Naturalieii-Samnalung
/ii UroHilen seit 1776 u. kurfürstl, Finanz-
coiririiiRRflr diiselbitt seit < 801 (WS) /M. U),
fleh. 1731, Mai 16, Schneeberg,*
g«Ht. <H06, HUrz II, Dresden.
MiiiernliiK' Beiichreib. d. Gegend um Meissen,
»', liieiidea ^^^t. Clironolog. Geschichte d.
gniMiin WiMorllutben d. Elbilroms seit tau-
■Miiil Jahr und mehr, 4°, Ib. 1 784. Zwei Kort-
»etiiiiiiien dnvnn l7Bfl u. 1800. Darstell, d.
<le*i<h lullte über d. Vorkommen d, gediegenen
liUeiu Kowohl, alR des problematisch meteari-
«»hmi, X", Ib. 1801. Beobb.tlberd. Vorkommen
il lli'HiillK In ge«chlcbleteD Lagen oder Bänken,
in lliiiati'.htnurd. Lausitz usw., 8°, Ib. 180 1.—
Ulli ilii aii kallude Oculus mundi eller Verldens
iiua (HvAimk. Vetensk. Acad. Hendl. 1777).—
Auhume In <l. flchr. d. Leipz. ttkon. Gesellscbaft.
■fnii, iiu, Uiiied).
PBllngtr, Georg Wilhelm. —
l'ulKWntN« Cniiilldat d. Theol. u. Lehrer bid
murktirHtl. Hofe zu Bayreuth, ProL exlr, d.
Vhyalk ii. Hulhematik am Gymnas. daselbsl
(1740 II. >>hI<I darauf HofdiaconuB, dann.
htflSlirtuiiitd rriodrichs-AcRdemie zu Bay-
milth 11*1, Prof. ord. d. Philosophie u.
M«lh<<mnllk Uli durselbei), sowie zugleich
nil] l'rgr. Mir. d. Theologie au d. Univ.
- Pogg«nd«f.
zu Erlangen u. (1715) Scbohrch d. &
nas. daselbst (M) (FE).
geb. 1709, Juli 13, Bayreuth,
gesL 1763, Jan. 19, Erlangen.
Diss. (tew- '■ V- >tahnaro] super tb»
malenKietide oumero radtonno verarai
ralsarum, 4°, Lips. < TIS (Wahrscbelnlich -
Präses, wie die folgende). DIm. (Praes. S
Boaie) de eclipsi terrae 1/1 ■ Msti 4 731, 4*,
1711. Progrm. adil. ia deBa. IV, libr. I
didia. Toi., Bayreuth 17(1. Diu. de n«
quantilati* posilivae ao nogalivae, i", Er
gaei74B. Diss. Propositiones aliquot stati
4°, Ib. 17S1. — Von d. Settsnlllictmi fl>
hober Pyramiden u. ihrer Perpandicnlir-
heu (Erlang, gelehrt. Aoieig. tT4S). Von
frieren d. flüas. KOrper dnrch d. Wlrme
id.). Ob d. Liulen d. Glocken o. d. LOse
groben Geschtltzee etwas lar Zertbeiluei
Gewitter beitrigeT (Ib. id.). Von Brftnd
l.ogBritbm, von x ans d. Logarithm, d. Zel
(z+l) (x-l). ~ Wie d. Ort d. Bildes bm
ders in kugelförmigen Spiegeln tu boEtimi
sey (Erlang. Abheudll. z. BefOrdr. d. «
1T48), — Samml. *on Hascblneo u. loi
menlen, aus d. wichtigsten franiOe. u. t
Werken übersetzt, II Samml., (ol., Nürsl
17(7—5»,
Pags^ndorff, Johann Christi
— Dr. Phil. [Berlin 1834) et Med. (
nigsberg (1814). Prof. exlr. an d. 0
zu Berlin seit 1834, Hitel. d. Acad. d.H
daselbst seit 1839. Von ISIS bis t
Pharmaceul,
geb. 1796, Dec. 19, Hamburg.
Phy stich 'Che mische Untersuchungen z. nl
ren Kenntniss d. Magnetismus d. Volta'it
Saule (Oken'i Isis 1S11. — Darin unter ai
rem d ErBnd. d. elektro-magnet. Hallipl
lors oder Gel vRnoraelers}. Einige NotlMi
Oilb. Ann , deren letzter (7S.) Band Ton
vollendet ward. — Giebt heraus : AoDile'
Physik u Chemie seil 1814 [1ii Bde. 8*a>
( Ergfinzungshda. bia Ende 188». Darin,)
ser vielen Bemerkungen, ZusammeDslBll
gen, Auszügen, kleinen Notizen usw. von il
Bemerkk. über Barometer (IV, 18IS).
mcrkk. zu e. magnet. Beobachtung von Kn
(VI, 181S). Neues Instrument z. Hew«i
magnet. Abweichung (VII, 1817. — Das«<
Instrument, welches Oanat einige Jabrai
(er unter d. Namen Uagnelomeler beneU
Vbere.galvan. Versuch von Xnn^ [VIII, 1t
Tafel über d. Atomgewichte d. ElemeDt-
deren binare Verbindd. (XIV, 1818. Tbc
des s'Gra vesand'achen Heliostats (X
1819), Tabellar. tlbersicht d. bisherigen
nlungen für d. Volumeatbecrie (Ib. u. XI
1810). Samml. einiger chamisch. Tafeln n
Construcl. (XXI, 1 831). Beob. üt>er d. M
licht vom 7. Jan. 1811 (XXII, 1BS1). Über
nillung u. Zusammenseiz. d. Licblvibrall
nach FiesBeUlb XXII], 1811). Fotgem
aus Grahun'i DifTusionageselz (XXVIII, 1
Berechnung über d. Zerfallen cbemisofa.
li
Poggi
Poggiale.
482
odd. in andefre (XXIX, 4833). Über d. Re-
ionen zwischen d. Elementen ternärer Ver-
Ddd. (XXXI, 4884). Über Combinationstöne
Andeat. z. Lösang dieses Problems nach d.
Oerferenzgesetz (XXXII, 4 834). Unterschei-
iDg d. depolarisirten Lichts vom nMUrlichen
[XXV, 4835). Über d. Theorie d. ^mpfbil-
•og (Ib.). Zasammenstell. d. Elementarzu-
BDmensetz. der bisher zerlegt, organ. Sub-
luzen (XXXVII, 4836). Über d. mittl. Baro-
Nterstand am Meere (Ib. a. XL1I, 4 837). An-
niiting u. Tafeln z. leichteren Berechn. d.
pee. Gewichts von Dämpfen usw. (XLI, 4 837
I.XLVI, 4889). Interferenzphänomen (XLII,
117). lieber d. Bedeut. d. Gesetzes d. elek-
lolyt. Action für d. Theorie d. Voitaismus
XUV, 4838). Über einige neue Magnetisi-
«leB-Brscbeinangen usw. (XLV, 4 838) . Über
L Berechn. d. Resultate eudiometr. Analysen
V'YI, 4839). Neue thermo-elektr. Kette (L,
1140). über d. allgem. galvanometr. Gesetz
,1X1, 4844). Beschreib, d. Wippe u. deren
tawend. z. Studium d. galvan. Polarisation
Jk). Galvanische Reihe in Cyankaliumlösung
;LXVI, 4845). — Über d. galvan. Ketten aus
nrei Flüssigkeiten u. zwei einander nicht be-
ihr. Metallen (Monatsberichte d. Berlin. Acad.
im). Über d. Zink- Eisenkette (Ib. 4 840).
3ber d. Werkzeuge z. Messen d. Stärke d.
ikktr. Stroms (Ib. id.). Mittel, dem Strom d.
Jjnn, Kette mit Einer Flüssigk. eine grössere
ke u. Besttfndigk. zu geben (Ib. id.). Über
Rhu gangs widerstand bei hydro-elektr. Ket-
ln(lb. 4 844). Methode z. quantitativen Be-
itioimung d. elektromotor. Kraft inconstanter
Ketten (Ib. id., auch Annal. LIV u. LV). Bil-
^Dgd. Eisensäure auf galvan. Wege (Ib. 4 844).
Methode, die relativen Mazima d. Stromstär-
ken zweier Volt. Ketten zu bestimm. (Ib. 4 842).
iQdeat. e. Verfahrens, das Problem d. galvan.
^teriiation zu lösen (Ib. id.) . Verbesserte Ein-
lefat d. Voltameters zur getrennt. Auffang. d.
touidthl. d. Wassers usw. (Ib. id.). Über e.
'ersacb von Daniell u. daraus gezogn. Folge-
aag (Ib. id.). Ober DeUBive'i Hypothese
(MD Rückstrom (Ib. id. u. 4843). Überd. Ge-
nach d. Galvanometer als Messwerkzeuge
b. 4841, auch Annal. LVI). Einwirk. d. gal-
in. Stroms auf den in seiner Kette vorband n.
lan. Prazess (Ib. id.). Über d. mit Chrom-
itft eoostroirt. galvan. Ketten (Ib. id.). Ver-
hreD, die elektromotor. Kraft e. galvan. Kelte
üODbestimmte zu erhöben ((b. 4 843, auch
■n. LX). Ober höhere galvan. Polarisation
. e. Instmment zum Studium derselben (Ib.
144). Methoden z. Bestimm, d. galvan. Wi-
enUods d. Flüssigkeiten (Ib. id.). Über e.
mtU d. Polarisa^on (Ib. 4 848). Über e. Pro-
lim bei linearer Verzweigung «)ektr. Ströme
Ib. 4146). Uniersuch, tther d. elektronootor.
[nftiDCOBstant. ^y«0. Ströme (Ib. id.). Über
I. grivan. WassenMetz. n. verwandte Ge-
pwliado (Ib. id.). Mittel z. Befördr. d. gal-
«■. WaMenerseti. (Ib. 4847). Über elektro-
hannlfelie Zerietiungen u. neue eudiometr.
lHhodan (Ib. Id.). Über OaUaa's volt. Batte-
k (Sb, id.). Betrachtt. über d. Wärme-Ent-
rickl. im galvan. Strom usw. (Ib. id.). Über
P«f feadorff, HaodwSrterbiich IT.
d. angebl. Hydrur d. Silbers usw. (Ib. 4 848).
Überd. Färbung d. Wismuths auf galvan. Wege
(Ib. id.). Über d. Verhalt, d. Quecksilbers bei
seiner elektromagnet. Rotation (Ib. id.). Über
d. Erschein, bei geschloss. Elektromagneten
(Ib. 4 854). Von d. remanenten Tragkraft ge-
schloss. Elektromagnete (Ib. id.). Abänderung
d. Fallmaschine (Ib. 4 853). Beitrag z. Kennt-
niss d. Inductionsapparate u. ihrer Wirkung
(Ib. 4 854). Beobb. über Inductions-Elektrici-
tat (Ib. 4855). Über d. Wärmewirk. d. In-
ductionsfunken (Ib. id.). Neue Verstärkungs-
weisen d. Inductionsstroms (Ib. id.). Neue Art
von Tonerregung durch d. elektr. Strom (Ib.
4856). — Gedächtnissrede auf Th. 1. Seebeok
(Abhh« d. Berlin. Acad. f. 4839). — Handwör-
terb. C tein. u. angewandt. Chemie; mit J.
Liebig; thätigen Antheil doch nur am Bd. 1,
Braunschw. 4887. -•- I^i|wnslinien zur Ge-
schichte d. exact. WissehMShaften, 4°, Berlin
4853, Vorläufer zu dem gegenwärtigen Werk.
Poggly Giuseppe de. — Anfangs
Priester, später Literat u. Publicist; von
4799 an in Frankreich lebend; 4 84 5 im
Dienst von Marie Louise (BSJ,
geb. 4764, Aug. t\, Piozzana b. Pia-
cenza,
gest. 4 842, Febr. 4 9, Montmorency.
Sur une source de p^trole ä Amiano (Ann.
chim. XLV, 4 803). Sur l'usage des fumigations
acides (Ib. XLVIII, ^SOB*). — Übersetzte A.
Brongniart'iTrait^ öl^ment. de min^ralogie ins
Itolieniscbe, 2 vol. 8^ Mailand 4840. — Viel
Archäologisches, Historisches usw.
* In beiden Aufsätzen wird er Junius Foggi ^e^
nannt.
PosglalOi A. . . P . . . — Bis 4 858 Prof.
d. Chemie an d. £coIe imperiale de Medi-
cine et de Pharmaeie militaire, dann Phar-
macien-Inspecteur u. Mitgl. d. Conseil de
^antö des armöes. Mitgl. d. Acad. de Mä-
diclne seit 4 856 (Or),
geb. 4 808, Febr. 9, Valle, Corsica.
Recherches sur les eaux des casernes des forts
etc. de Paris, 8^ Paris 4 853. Du pain de mu-
nition distribuö aux troupes de puissancfs Eu-
ropäennes et de la composition cbimique du
son, 8^ Ib. 4 854. Analyse de l'eau minärale
acidule ferrugineuse d'Orezza» 8'', Ib. 4 854.
Rech, sur la composition de I'eau de la Seine
etc., 8*", Ib. 4856. Action des alcalis sur le
Sucre dans r^conomie animale, 8^ Ib. 4 856.
Rech, sur la composition cbimique et les Äqui-
valents nutritifs des aliments de l'homme, 8°,
Ib. 4 856. Traitö d'analyse chimique par la mä-
thode des volumes, comprenant l'analyse des
gaz et des mätaux, la chloromätrie, la sulfhy-
dromätrie, l'acidimötrie, l'alcalimötrie, la sac-
charimätrie etc., 8^ Ib. 4 858. — M6m. sur la
solubilitö des sels dans I'eau (Ann. chim. phys.
S€r. III, T. VIII, 4843). — Action du phos-
pbore sur une Solution alcoolique de potasse
(Compt. rend. XX, 4 845). Möm. snr les sels
halo'fdes doubles (Ib. id.). Sur un nouv. com-
34
483
Pogion
PoU.
pos6 de bröme et de bore etc. (Ib. XXII, 4846).
Nouv. combinaisoDS da cyanure de mercure
(Ib. XXIII, 4846). Rechercbes chim. sur le
sang (XXV, 4847 et XXVI, 4848). Sur la pro-
pri^tä 8tup6fiante de I'aldöhyde (XXVI, 4 848).
Sur la pr^sence, dans le lait ä l'ötat normal,
d'un principe albuminoide d^viant h gauche
la lumi^re polarisäe; mitDoyire (Ib. XXXVI,
4 858). Origine du sucre dans l'i^conomie ani-
male (Ib. XL, 4 855). Sur la ligneux du h\6
(Ib. XLIX, 4 859). ~ Ferneres Im Journ. de
Pbarmacie.
Pogsotty Norman Robert. — Bis
4 854 Lehrer d. Mathematik in London,
während 4 854 Gehülfe (Junior as||8tant)
auf d. South Villa Observatory unter J. R.
Hind, vomDec. tft51 bis Dec. 4 854 zwei-
ter Assistent auf d. RadcIifTe Observatory
zu Oxford, dann bis Dec. 1858 erster As-
sistent daselbst und seit 4. Jan. 1859 Di-
rector d. Hartwell House Observatory in
Buckinghamshire (OrJ,
geb. 1829, März 33, Nottingham.
Entdeckte die Planeten Isis (4 856, Mai 23),
Ariadne (4857, Apr. 45] u. Hestia (4857,
Aug. 4 6). Darüber u. über andere astronom.
Beobb. siehe Astron. Nachr. Bd. 36 bis 39,
Bd. 48 bis 50 u. Bd. 54, auch Roy. Astr. Soc.
Montbly Notices Vol. XII bis XX. — Elemente
u. Epbemeriden von Planeten u. Cometen in
Astron. Nachr. Bd. 26 u. 28, auch Roy. Astr.
Soc. Monthly Notices Vol. VIII bis XU. Meri-
dianbeobb. u. Sterncataloge in den RadcIifTe
Observations, Vol. XllI bis XVIII (4 852—57).
— On the discovery of the planet Hestia (Bri-
tish Associat. Report f. 4 857). On the ocular
cryslal micrometer (Ib. f. 4 858). On a new
variable star, R Sagitlarii etc. (Ib. id.). On an
improvement in the heliomcter (Ib. f. 4 859).
PoUy Joseph. — Jesuit, Mag. Phil. u.
Dr. Theol. Lehrer an verschiedn. Ordens-
collegien, auch Rector derselben (MJ (Plz),
geb. n05, Jan. 15, Prag,
gest. 1778, Apr. 8, Prag.
Tentamen physico-experimentale in principiis
peripateticis fundatum super phaenomenis
electricitatis, 8°, Pragae 4 747, edit. alt. 4 750.
Pohly Johann Ehrenfried. — Dr.
Med., Prof. extr. d. Botanik (1773) u. spä-
ter (1789) Prof. ord. d. Pathologie an d.
Univ. zu Leipzig, daneben (seit 4 780)
Kreis-, Amt- u. Landphysicus daselbst,
sowie (seit 4 788) kurfürstl. Leibarzt in
Dresden, wobei seine academ. Stellungen
durch Substituten verwaltet wurden (M),
geb. 4 74C, Sept. 4 2, Leipzig,
gest. 1800, Oct. 25, Dresden.
Über d. Keimen d. Samen in Salzsäure (Sche-
rer't Journ. VI, 4804). — Botanisches u. Me-
dlcioisches.
Pohl, Hans Friedrich. —
(18 4 4) u. dann (seit 1816) Prof. d.
nomie u. Technologie an d. Uotv. za
zig; früher Land wirth u. Oekon<
missar/tr. 1850^^
geb. 1770, Juli 19, Perau bei
gest. 1850, Febr. 19, Leipzig.
Archiv f. deutsche Landwirthschaft, M
8^ Leipz. 4 809—42. Lebrb. d. Und- n.
wirthschaftl. Technologie, 8«, Ib. 4 816, li
4 848. Hauswirthschafti. Neaigkeiten, 6jr
8^ Ib. 4 829—34. Noch viele kleine ökc
Schriften.
Pohly Johann Emmanael. — i
Med., von 1808 bis 1842 suppL ProLj
allgem. Naturgeschichte, sowie d.
an d. Univ. zu Prag; von 1817 bis II
Mineralog u. Botaniker bei d. Österr.
turforscher-Expedition ins Innere ▼odI
silien, und seitdem Prof. d. Medicin aal
Univ. zu Wien, sowie Vorsteher d. LI
brasilian. Museums daselbst. Mitgl. d.
nigl. Böhm. Gesellsch. d. Wiss. (ABG.\
1837; (ON) (N) (OrJ,
geb. 1782, Febr. 22, Kamnitz, Bot
gest. 1834, Mai 22, Wien.
Systemat. Überblick d. Reihenfolge eiof
Fossilien, 4«^, Prag 4 846. Beschreib, d.
ralien-Sammlungd. Freihrn. ▼. Hochberg,..
Reise ins Innere von Brasilien, 8 Bde. 4*
Atlasfol., Wien 4 83:2—36. Beiträgez.G«
künde Brasiliens, 4», Ib. 4 888. Kleioeni
neralog. Aufsätze in verschiedn. Zeitschi
— Botanisches.
Pohl, GeorgFriedrich. — Dr.
(Erlangen 1826). Von 1810 bis 1813
rer am Gymnas. zu Stettin, dann in
erst Lehrer am Werderschen Gymnas.
am Plamann^schen Institut, darauf 1811
Prof. d. Mathematik u. Physik am Fr
rich-Wilhelms-Gymnas. und danebeo
1829 Prof. extr. an d. Univ. bis I83ld
seitdem Prof. ord. d. Physik an d. DoiT.H
Breslau (NSJ (GB, 1 825; ^G. 1 UV
geb. 1788, Febr. 24, Stettin,
gest. 1849, Juni 10, Breslau.*
Die Kugelfläche als mathemat. Conslractioif^
feld usw., 4^ Berl. 484 9. Andeutungen ab**-
Einheit d. Natur u. Geschichte, 4^ Ib.485lD4r
Prozess d. galvan. Kette, 8^ Leipz. 48l(. ^
siebten u. Ergebnisse über Magnetismus, 81^'
tricitätu. Chemismus, 8«, Berl. 4819. Der El*':
tromagnetismus IheorellKh u. p^actiscbdl^
gestellt, 8^ Ib.4830. PrincipiorumUmioplif
sice universa, quam praesertim in ejosdafl
parte chemica adhuc desideratorum comaK*"
tatio, 8°, Vralisl. 4 887. Das Leben d. uoori^
Natur, 8», Breslau 4848. Grundlegung d. diti
Keppler'schen Gesetze, 8^ Ib. 184t. v*
Pohl
romagnetian). u. die Bewegung d. Hini-
(Qrper in ihrer gegen seit. Bezieh., S", Ib.
über d.WeBeDd.Eleklricitatu. Schwere,
!). tHtS. — Ober d. Zusammenhang d.
etismua mil d. Eleklricilttt u. d. Cheniis-
mib. Ann. LXIX, 1S11J. Versuche über
awirk. d. Erdmagnetismus auf bewefili-
leklromaguete usw. ([b. LXXIV u. LXXV,
. Beilr. z. oHberen Keanto. d. Elektro-
otismuB (Oken'a Isis I83i). über d. po-
'batigkeit d. flüssig. Leiten ia d. galvan.
(KBitnar'i Archiv II u. III, ISltj. Über
IQomened. etektr. Ladung (ib. VI, 1SSS),
i^hre vom Elektromagnetismus |lb. IX,
II. XI, 183T). DerGyrotrop u. d. Sidero-
als zurAnsteJl. galvan. Versuche beson-
»eignete Apperate (Ib. XIII u, XIV, 1818).
«rd.sogenananaHotatiansmagnetismus
. Ann. VIII, «836). ^(]ber d. Gegennatz
hen galvan iscb-elektr. Primär- u. Secno-
tten usw. [Ib. XIV, 4838). über d, po-
erhallend. Fliissigkeitiod. galvan. Kette
;ib. XVI, 1839). Ueber d. Uagaelo-Elek-
la im Gegensatz zürn Eleklro-MagneliB-
'Ib. XXIV, ISSI). Ober Beseitigung d.
1. Raums in d. LuHpucape (Ib. XXXIl,
. Ober e. zu chemisch. Wirk, besonders
eh. magneto-elektr. Apparat (Ib. XXXIV,
. Zur Theorie d. Galvanismus (Ib. XLVI,
. Über d. Verhalten alleroirend geschich-
jalvaD, Säulen (Ib. L, 1840]. Ueber gal-
Cetten mit iwei Flüssigkeiten usw. (Ib.
1841). — RecenBionen in d. Berliner
ücbern f. wisseoschaftl. Kritik.
I der Cbolen.
>hl, Joseph Johann. — Dr. Pliil.,
8i6 Assisiciit u. Supplent Türd. Lehr-
i. speciell lechn. Wiss. am polytecbo.
ut in Wien; seil tSSE Prof. d. ehem.
lologie an demselben, sowie Docenl
dtistrielleUikroskopie; seil l866Prü-
COmmiHsorfiird. Verichrungs-Sleuer-
bei d. k. k. FiDanz-Landes-DirccIion
of. d. ehem. Technologie an d. k. k.
ir-adminisirativ. Lehranstalt in Wien,
von Johann Emmanuel fOr),
eb. »8S5, Febr. 12, Wien.
l.SiedpuDcte mehrerer atkoholhall. Flüs-
lap (Denkschr- Wien. Aced. II, 1850).
rag I. Ihermo-aräometr. Bierprobe (Ib.
<SJ). ~ (Iber d. Zusammensetz. u. Ei-
baften d. Legirungen aus Zinn u. Blei
agsberichteWien. Aead. IV, (SSO). Über
)m. Bescbaffenh. d. im Handel vorkom-
en Seesalza; mit A. SshrStter (Ib. VI,
. Beilr. z. Stalislik d. Studiums d. Cbe-
im polytecbn. Instllul zu Wien (Ib. id.).
III. d. lechn. Werthes d. Kartoffeln (Ib.
ISSI). Physika lisch- chemische Notizen,
ih«(Ib. id.). D^a. Reihe (Ib. XII, ISS4).
iz. Rednclion d. in Millimetern ab^etes.
inelersUi)de;milSch»bii*IIb.vni, 1893).
n z. Vergleich, d. BsroraetersläDdo (Ib.
Beobb, wübrend d, SonnenOnsteraiss am
— Poüuot. 486
38.Juli18S1(Ib. id.). Tafel I. Beetimm. d. Ca-
pitlardepressioD d. BsrometersMode (Ib. IX,
1851)., lieber d.Anweud, d. PikrinsUure z. Un-
terscheid, d. Thier- d. PflanzeDrasern (Ib. id.).
Reisenolizen (Ib. id.). Revision d, bisberrgen
Analysen einiger Bestandlheile d. Feite (Ib. X,
18S8). Bettr. z. Prüf. d. llikroskope (Ib. XI,
1 853) , tjber Saccbarometer, deren Anfertigung
u, Prüfung (Ib. id.]. Analyse e. Wiener BruD'
nenwassers (Ib. XV, 1SB5). über d. Verwend-
bark, d. Mitscherlicb'schen Polsrisations-
Saccbarimeters zu chemisch- lechn. Proben
(Ib. XXI, 18S6J. Analyse d. Mutterlauge aus
d. Seesallne zu Pirano (Ib. XXII, 4BSS]. Die
ileliotypie als Mittel z. Studium d. BlaUer- u.
Bldlben-Nervalur d. Pflanzen (Ib. id.). Stu-
dien aus <X. Gebiete d. Uegatypie; milPh.W«-
lalikr (ib. XXIU, 1857). über e. neues SoD-
nen-Ocular (Ib. id.), Über d. Gebrauch d.
Thermo-Hypsometers zu cbem. u. physikal.
Untersuchungen (Ib. XXVI, 18ST).
PohlmaBB, Kaspar. — Lehrer d.
Halhematik u. Nalurwissenschanen am Ca-
rolinnra zu Osnabrück ; früher oiohre Jahre
im Hiiag u. Copenhagen Hofmeister beim
dUn. Gesandten v. Sciby (Or),
geb. anfangs XfX. Jahrh., Schcwendoff,*
gesl. 1836, Oct. 10, Osnabrück.
Theorie d. fiirbigen Schatten (Pore- Annaleo
XXXVn, 188»),
Polnsot, Louis. — Von 1791 bis
I197 Schüler d. £co1e polytcchnique und
an derselben ersi Prof. d. Analyse u. Me-
chanik von IS09 bis I8i6, dann Esmina-
teur d'admission von 1816 bis 1815; da-
neben Prof. d. Mathematik am Lycec Bo-
naparte, Hitgl. d. Conseil sup^rieur de l'ln-
strucl. publique, seit 1813 Hitgl. d. Acad.
d. Wiss. u. seil IBB! Senator (VD) (REP)
(Qj ('Cfi.XLfX;,
geb. 1771, Jan. S.Paris,»
gest. 1859, Dec. K, Paris.
Elements de slatiqne, 8°, PerlsISOt, «°" edil.
Ib. 18(3 (Den spateren Auflagen sind ange-
hängt: Memoire sur ta oomposition des mo-
menls et des aires ; Hem. snr le plan Invaria-
ble du Systeme du monde et M6m. sur la Ihäo-
rie gäoeralede l'equilibre et du mouvement
des systimes). Recherchea sur l'analyse des
seclionsangulaires, t", ib. 1835. Theorie nouv.
de la rolaiion des corps, 8°, Ib. iS8t (Auch
LiouviUe'a Juurn. XVI) . Reflex Ions sur les prin-
cipes fondamenlaux de la Ihäorie des nom-
bres, (*, Ib. 4845 (Auch LlauTlUe'i Journ. X,
1845). Theorie des cAnescirculaires roulanl«,
4° et 8», Ib. 1 851 (Auch UonTüIe'* Journ. XVIII,
18B3), — Mftm. sur les polygoneg et les poly6-
dres (Journ. Ecol, polylechn. Cah. X, Ad IX,
auch M^m. de l'lnsl., Sav. eirang. II, An XI).
Sur la compoRilion des moments et des aires
(Ib. Gab. XIII, 1806; auch Hern, d« I'KomL.
3\»
487
Foinon
VII). Tbriorle gÖDArala de ['«quIMbr« et dn
mouvement ites iyalbmi (tb. id.). Snr Tappli-
cadon de relg^bre h la th«orie dei Dombrei
et h Is recbercbe des racines primillveg |lb.
Gab. XVIII, 1810 ; auch U^m. de l'Acad. IV].
— Quelques recbercbes sur l'algäbre el sar
U th«orie dea nombres {M6m. de l'lnst. XIV,
IBIS— (&). — Sur une cerlaine dSmonstratioD
dn principe des vitesses viriuelles (UoovUle'a
Journ. III, 4 818}. Remarques sur ua point fon-
damenlal de la Mäcaniqoe aaalyl. de Lagrange
(Ib. XI, 48tS). — Besorgte die S. Aufl. von
Lagnngs'i Traitä de la räsulut. des «quat. nu-
märiquBR. — Ferneres in d. CorreBpond. p.
l'Ecole polylechnique.
■fnt. Dk. 3 (O.tMO).
Polraon, Jean Baptisle. — Karto-
graph in Paris (BSJ,
geb. (760, Harz 30, Vr^court, Lorraine,
gesl. 183», Febr. (5, Valence bei Mon-
Beriibmt wegen seiner Erd- u. Himmelsglo-
beo, welche die von Corooelll u. MaianoaUI
weit übertreffen . Lieferte auch viele Landkar-
ten, z. B. zu MkeartnaT'a Reise, k, ¥. Hnin-
boldf I Werken, Halt^-Brtm's Geographie usw.
PolsenlUe, Jean Leon Harie. —
Dr. Med., pract. Arzt in Paris. Uilgl. d.
Acad. de U^dicine daselbst seit f S 1 1. Schü-
ler d. £cole polytechnique (OrJ,
geb. 1799, Apr. 11, Paris.
Rechercbes expdri mentales sur le mouvement
des liquides dana les tubes de tris-pelites dia-
mtlres (Heni. Sav. «trang. IX, t8t6; Auszugs
Ann, nhim. phys. Str. III, T. VII, (8*3]. Sur
le mouvemeot des liquides de nalure diUi-^
rente dans les tubes de Iris-peliles diaui6tres
(Ann. cbim. phys. Sör. III, T. XXI, 18*7).
Rech. expr. Hurl'äcoulementdes liquides con-
sidflre dans les capiilaires vivanls (1 8*5 vom
Institut mit e. goldenen Medaille belohnt). —
Exp^riences relatives h l'intluence du froid sur
la circiilation capillaireiCompt. rend, IX, 1 S39].
Rech. expr. sur l'action des niiJdicamenU (Ib.
XIX, 1B(*). Sur la Ventilation des navires IIb.
XXI, (a*S). Rechercbes sur larespirotion [Ib.
XLI, 18B5). Del'existenceduglycosedansl'ar-
RanismeanimRl^mitLetartdb.XLVIelXLVII,
18SS; XLVIII, 185SJ. Rech, phyeioloßiques
sur l'urt'e; mit O0I1IB7 (Ib. XLIX, ISSS). ~
Wichtige physiolog. Arbeilen über d. Blut u.
dessen Bewegung in Xageudie'a Journ. T.VIII,
IX u. X. u. Uem. Sav- eirang. T. VII, die vom
Pariser Institut mit Gotdmedaitleo u. Preisen
belohnt wurden.
PoImob, Simäon Denis. — Von
1798 bis 1800 Schüler d. Ecolc polytech-
nique in Paris, dann an derselben folgweise
Repetent, Prof. d. Analyse u. Mechanik [1 80t
— IG) u. Exaiiiinalor(1S(6 — 10), daneben
Prof. d. Mechanik an d. Pacultät d. Wiss.,
Hilgl- d. LSngenbureaus, d. Acad. d. Wiss.
(seit < 8 1 S], d. Conseils d. Öflenll. Unterrichts
PoiMon,
(seil ( 81«) Dsw. Von Napoleon bar
und seit 1837 Pair von Frankreich |
geb. 1781, Juni SI,Pi[hiviers,Dep.Lan^
gest. ISiO,Apr.lB, Paris.
Traite de mecanique, S vol. S', Parisllll,
a'°°^il., Ib.i8>l. Pormule* relativeaaui'
fets du tir d'un canon anr les divartes fut
oa affi\l el rigiea poar eaiculer la m
deur et la duree du recul, 8", Ib. ISll)^
edit. 4818. Theorie nou*. de l'aetioD elf
Isire, t°, Ib. 1814. TheoHe msthäouliqiM*
la chalaur, t°. Ib. 4B3S. Snppl«DieDt d«^
- Ib.lSiT. Rechercheaaurlaprobabililtdi
ements en matiöre crimioelle et an nuliM
le etc., t°. Ib. tSRT. Snr le monvaMl
mouvement diurne de la terre, 4°, It
— M6m. aar l'^timination dana les qt
alg^brique« (Journ. Eoole polylecbn. Cib.I^
An X). »im. sur la pluralit« dea ial«grA
dsDS le calcul des dilföreocea (Ib. id.). Miß,
gur les equations aux dlCf^reaces oietMi (ft.
XIII, tSD8). Mem. Bur les soluttoas partic*-
libresdes Equations diff^rentlelles et dei^qv-
tions aui differencea (Ib. id.). Sur les poiik
singuliers des courbes (Ib. XIV, *808). Sirk
theorjo du son (Ib. Id.). Sur lea oscillitiM
du pendnle dans an milleu r^istanl (Ib. id.il
XV, IBDS). Sur la Variation des conitaalB
arbitraires dans les questlons de mteaaiqa
(Ib. XV, 1 80»). liem. aar les )D«galJt«s sM»
laires des moyens nouvements des planMV
[Ib. id.) . M6m. sur le mouvement de rotillH
de la terre [Ib. id.). Sur un cas particulier dl
mouvement des corps pessnts (Ib. XVI, <S<I|.
Sur les integrales d^flniea; trois mäm. (Ik.
XVI, ISIS; XVII, 1B4S etXVllI, 1810). Uta.
9ur la maoi^re d'exprimer les fonctjons pu
des series de quantilfs p^riodiques etc. (Ik
XVIII, <S1D). Uiim. BurrintegratiODdesf'liu-
tians linCaires aux diffärences partielles; den
ni«m. (Ib. XIX, <8SS). Sur la dislribution ii
la chaleur dans les corps solides ; deui mM.
(Ib. id.). mm. sur les «quallons gen^raliiA
requilibre et du mouvement des Corps aolidti
elastiques et des fluides (Ib. XX, 18lt|. S»
la courbure des sur!'aces[Ib. XXI, 4 Bit). Fgf'
mule>i relatives au mouvemeot du beulet dau
rinlärieur du canon, selon Lagrange [Ib. id.).
Hem. sur les deviations de la boussole ft-
duiles par le fer des vaisseaui (Ib. XXVI, (ll)|.
Sur le mouvement des projectiles den« l»i'i
en ayant ^gard k la rotalioo de la lerre (Ib.
id.). Sur le mouvement des projectiles daa>
l'air, en ayant egard b leur propre roialiM
(Ib. XXVII, 4 839). — Sur la distribntion d«
releclricilä 6 la surface des corps conductaan:
deuxmgm. [M«m. l*lnst. XII, 184t]. H^m.S«
lessurfaceselasliques(Ib.XtlI, 4S4 3). — Uia-
sur la Variation des conatanlesarbitrairesdiB)
les questions de mäcanrque (Mem. de l'acad
I, 1 816). Mem. sur la theorie des ondes (Ib
id. et VI, 4 8SSJ. M^m. sur le mouvement de
fluides ^lasliques dans las tuyaui cylindrique
et sur la IhCorie des instrumenls k vent [It
II, 4817). Mäffl. sur l'integratlon de quelqu«
«
Poisson.
490
atUoDs lin^ires aux diff^rencos partielles
particuliMMneDt de l'^quation gön^rale du
)avement des fluides ölectriques (Ib. III,
18). Sur la thöorie du magn^tisme; deux
Hn. (Ib. V, l821--<22). M^m. sur la th^orie
imago^Usme en mouvement (Ib. VI, 1823).
§in. aur le caicul numörique des integrales
fiDies (Ib. id.). M^m. sur le mouvement de
uarre autour de son centre de gravite (Ib.
l, 4827 et IX, 4830). M^m. sur röquilibre
le mouvement des corps ^lastiques (Ib. VIII,
29). Sur le probldme des ondes (Ib. id.).
^m. sur Täquilibre des fluides (Ib. IX, 4 830).
hm, aar la pl'oportion des naissances des filles
des gargons (Ib. id.). M^m. sur le mouve-
BDt de öevLt fluides 61astiques superposös
>. X, 4 884). Rapj||H sur l'ouvrage de Mr.
eobi: Fondamenfiriiova etc. (Ib. id.). M6m.
r la propagation du mouvement dans les mi-
ux ölastiques (Ib. id.). M6m. sur les mou-
meDta simultanes d'un pendule et de l'air
vironnant (Ib. XI, 4832). M6m. sur le cal-
1 des variations (Ib. XII, 4 883). M^m. sur
moavement de la lune autour de la terre
). XIII, 4885). Mäm. sur Tattraction d'un
lipsoide homogene (Ib. id.). Möm. sur le
oayement d'un corps solide (Ib. XIV, 4 838).
6iD. sur les deviatioDs de la boussole pro-
Utes par le fer des vaisseaux (Ib. XVI, 4 838).
(m. sur requilibre et le moavement des corps
isUUises (Ib. XVIII, 4 840). M^m. sur les ap-
irences des corps lumineux en repos et en
ouvemeot (Ib. XIX, 4845) . — Sur les oscilla-
m» da pendole compos6 (Connaiss. d. temps,
119). Sur la libralion de la lune (Ib. 4824 et
122). Sur ane nouv. maniöre d'exprimer les
»ordonDöes des planstes dans le mouvement
liptique (Ib. 4825). Sur la vitesse du son
i. 4826). Sor la distribution de la cbaleur
IBS an sBDeau homogene etc. (Ib. id.). Sur
temp^ratore des differents points de la terre
particoli^rement pr^s de sa surface (Ib. 4 827).
ir la probabilite des r^sultats moyens des
«enratlona; deux möm. (Ib. 4 827 et 4 882).
Im. sor les attractions des spbero'ides (Ib.
129 st 4 880). Mdm. sur plusieurs points de
mecaniqoe Celeste (Ib. 4 884). Sur l'influence
dproqae de denx pendules volsins (Ib. 4 833).
ir to pendule de Borda (Ib. id.). Sur le mou-
ment dfon pendule dans un milieu resistent
b. 4884). Sur la stabilite du systöme plane-
tre (^b. 4886). Sur le d6veloppement des
«rdonn^s d*une plannte dans son mouve-
eot eUiptique et de la fonction perturbatrice
i ce mouvement (Ib. id.). Mäm. sur la prä-
«aion des öquinoxes dans Thypothese d'une
^petita obliquite de TecÜptique etc. (Ib.
117). Sor fattraction d'un ellipsoide hetero-
Hie (Ib. id.). — Mem. sur les ondes d'un li-
aide eonteoo dans un vase cylindrique (0er-
«M, Ado. XIX, 4828—29). Möm. sur les
seÜlatiODS du son dans un vase d'une profon-
ear qoelconque (Ib. id.). — Sur la theorie
esoodes (Ann. chim. phys. V, 4 84 7). Sur le
MNivemeot des fluides eiastiques dans les tu-
iQx cylindriques (Ib. VII, 4 84 8). Sur la tbeo-
tedesinatraments ä vent(Ib.X, 484 9). Mem.
ir ravantage do banquier au jeu de trente et
quaranta (Ib. XIII, 4820. — Auszug aus d.
Mem. de l'acad., wie mehre der folgenden
Aufsätze). Sur la distribution de la cbaleur
dans les corps solides (Ib. XIX, 4 822). Sur la
propagation du mouvement dans les fluides
eiasliques (Ib. XXII, 4 823). Lettre ä Mr. Fres-
nel sur le Systeme des ondulations (Ib. id.).
Sur le pbenom6oe des anneaux colores (Ib.
id.). Sur la vitesse du son (Ib. XXIII, 4 823).
Sur la cbaleur des gaz et des vapeurs (Ib. id.) .
Sur la theorie du magnätisme (Ib. XXV, 4 824
et XXVIII, 4825). Sur la chaleur rayonnante
(Ib. XXVI, 4824). Obs. relatives h un Mem.
de Mr. lyory sur l'equilibre d'une messe fluide
(Ib. XXVII, 4 824). Discussion relative ä la
thäorie de la chaleur rayonnante (Ib. XXVIII,
4825). Solution d'un probläme relatif au mag-
netisme terrestre (Ib. XXX, 4 825). Mem. sur
la theorie du magnetisme en mouvement (Ib.
XXXII» 4 826). Sur des effets qui peuve'nt etre
produils par la capillarite et l'aiBnite des sub>
stances heterogenes (Ib. XXXV, 4 827). Sur
les vibrations des corps sonores (Ib. XXXVl,
4 827). Sur l'extension des fils et des plaques
elastiques (Ib. id.). Sur l'equilibre et le mou-
vement des Corps elastiques (Ib. XXXVII, 1 828).
Sur la compression d'une sphere (Ib. XXXVIll,
4 828). Mem. sur l'equilibre des fluides (Ib.
XXXIX, 4 828). Mem. sur la proportion des
naissances des filles et des gar^ons (Ib. XL,
4 829). Mem. sur requilibre et le mouvement
des corps solides elastiques et des fluides (Ib.
XLII, 4 829). Mem. sur la propagation du mou-
vement dans les milieux elastiques (Ib. XLIV,
4830). Nouv. theorie de l'action capillaire (Ib.
XL VI, 4834). Sur les mouvements simultanes
d'un pendule et de l'air environnant (Ib. XLVII,
4 884). Theorie math. de la chaleur (Ib. LIX,
4885). Mem. sur les temperatures de la partie
solide du globe, de l'atmosphere, et du lieu de
l'espace oü la terre se trouve actuellement (Ib.
LXIX, 4 838). Mem. *sur les deviations de la
boussole produites par le fer des vaisseaux
(Ib. id.). — Mem. sur la distribution de l'e-
lectricite dans une sphöre creuse eiectrisee
par l'influence (Bull. soc. pbilomat. 4 824). —
Obs. relatives au developpement des puis-
sances des sinus et cosinus en series de sinus
et Cosinus d'angles multiples (F^miaao, Bull,
math. 4 825). Sur le frottement des corps qui
tournent (Ib. 4 826). Sur la composition des
moments (Ib. 4 827). Sur le plan invariable
(Ib. 4 828). — Sur la surface dont l'aire est un
minimum entre des limites donnees (Crelle'i
Journ. VIII, 4 832). Theorömes relatifs aux inte-
grales des fonctions algebriques (Ib. XII, 4 834).
— Formules relatives aux probabilites qui de-
pendent de tres-grandes nombres (Compt. rend.
II, 4 886). Sur l'invariabilite des grands axes
des orbites dans le mouvement des planötes
etc. (Ib. IV, 4 837). — Sur un passage de la
seconde partie de la theorie des fonctions ana-
lytiques (LiooTÜle's Journ. II, 4 837). Remar-
ques sur rintegration des equations differen-
lielles de la dynamique (Ib. id.). Solution d'un
Probleme de probabilite (Ib. id.). Sur les li-
mites de la serie de Taylor (Ib. III, 4 838). Sur
rintegration des equations lineaires aux difl'e-
491
Foiuoiuiier
Pol«ni.
«H
rences partielles (Ib. id.). — Im Ganzen über
300 Abhandlungen, deren einige noch nicht
gedruckt sind.
Poissoimleri P i e r r e I s a a c. — Dr.
Med., pract. Arzt in Paris, voo 1749 bis
1 777 Prof. d. Chemie am College de France ;
daneben 4 757 Oberarzt und von 1758 bis
1760 Leibarzt der Kaiserin Elisabeth
von Russland, später auch General-lnspe-
ctor d. Medicinal Wesens in den französ.
Häfen u. Colonien; f 795 Prof. an d. Gen-
tralschule. Mitgl. u. später Yieepräsidentd.
Sociale roy. de Mödicine, Mitgl. d. Acad. d.
Wiss. zu Paris u. d. Roy. Sog. in London (B),
geb. n20, Juli 5, Dijon,
gest. 1798, Sept. 15, Paris.*
Essai sur le moyen de desaler Teau de mer,
Paris 1763 (Darin ein Destillalionsapparat,
ganz ähnlich dem, für welchen Irvine 1772
vom britt. Parlament eine Rente erhielt). —
Sur la congdlatton du mercure (Mäm. Paris,
1760). — Medicinisches.
* gest. 1798, Sept. 22 (7A); An VII, Fruct. 25, d. h.
17ü9, Sept. 11 (DF),
Poitevili| Jacques. — Vermögender
Privatmann in Montpellier, Astronom an d.
Sternwarte u. Mitgl. d. Gesellsch. d. Wiss.
daselbst (BJ (LB),
geb. mi, Oct. 6, Montpellier,
gest. 1807, Montpellier.
Essai sur le climat de Montpellier, 4", Mont-
pellier 1803. — Astronom, ßeobb. in d. M6m.
de i'Acad. de Paris (4 770), der Connaiss. d.
tenips u. den Recueils des assembl^s publiques
de la Soc. roy. d. sciences ä Montpellier.
Polaok (Polac), Johann Friedrich.
— Dr. Jur. Erst Prof. exlr. d. Rechte (1730
— 33), dann Prof. ord. d. Mathematik (1733
— 52), darauf Prof. ord. d. Rechte u. seit
1758 Prof. d. Oekonomie, Polizei- u. Ka-
meralwiss. an d. Univ. zu Frankfurt a. d.
Oder (M) (Ott),
geb. 1700, Nov. 25, Bernstadt, Ober-
lausitz,*
gest. 1771, Apr. 22, Frankfurt a. d. 0.
Prgin. de fatis mathemalicorum in jurispru-
dentia, 4°, Francof. ad Viadr. 1738. Mathesis
forensis oder Entwarf derer matheniat. Wis-
senschaften, die ein Rechlsgelehrter nöthig
hat usw., 8", Leipz. 1734, 4. Aufl., 4°, n).1770.
Theses quaedam selectae e\ philosophia na-
tural! et mathesi, 4", Francof. 1737. Diss. de
generalioribus philosophiae naturalis princi-
piis, 4", Ib. 1738. De gravitate corporum, 4%
Ib. 1738. De motu corporum solidorum, 4°,
Ib. 1789. Betracht, über den im J. 1744 er-
schienenen Coraeten, 4", Ih. 1744. — Juri-
stisches.
• g«b. Nov. 2S {Weidlich^ Lexicon aller jetziehend»
JtechttgeUkrt, 11).
Polanskyi ThaddSos. — Jesoü,
Mag. Phil. u. Dr. Theol., Lehrer in itf-
schiedenen Ordenscoilegien, zuletzt Kam-
1er d. Universität u. Dlrector d. hdbeni
Studien zu Olmütz (PU) (BEJ. Vi) IM),
geb. 1713, MSrz 43, Hradisch,VSlm^
gest. 1770, Oct. 12, Olmötz.
Diss. physico-experimentalis de tonitni, li>|
gnre seu corruscatione contra sensa et opiM^
nes antiperipateticomm, 41®, Olomatii t7<l]
— Theologisches.
Polanskyi Nepomok. — Jesol,
Mag. Phil. u. Dr. Theol., Lehrer d. Piul»-||
Sophie, Mathematik usv. in verschiedeiM
Ordenscollegien (Pix) (MJ,
geb. 4723, Febr. 7, Bruno,
gest. 1776, Oct. 4 3, Olmutz.
Elementorum algebrae brevis insUtatio cte^
Olomutii 1764. Diss. de montium origioe, Ih,
1755. Diss. de colorum natura in opacisci»^
poribus, 4*', Ib. 1756. De veneris phasflwi»
Ib. 1761. De primariae et secnndariae irid»
ortu et natura, Ib. 4 764. De nonnullis ool*-
rum eflectibus. Ib. 4 764. — Theologiscliei.
Polen!, Giovanni. — Marchese. M
d. Astronomie (1 709), d. Philosophie (17 IS)
u. d. Mathematik (1 7 1 9) an d. Univ. luhf
dua. Wasserbaumeister der Republik Ve-
nedig (VI) (Tp. X) (Mem. Par, 4763; (B),
geb. 1683, Aug. 23, Venedig,
gest. 1761, Nov. 44, Padua.*
Miscellanea : de barometris et tharoiometiii^
de machina quadam arithmetica, de sectioii-
bus conicis in horologiis solaribus desGribea*
dis, 4«, Venetiae 4 709. De vorticibus coeldli-
bus, cui accedit quadratura circuli Anbisii
et Hippooratit analytice expressa, 4^, Psdon*
1 71 2. De motu aquae roixto Libr. II etc., 4«, ft.
1 71 7. De castellis per quae derivantur flufio^
rum latera convergentia, Ib. 4780. L.LFt^itiil
deaquaeductibus urbis RomaeCommeDtrati-
tutus, 4^ Ib. 1722 et 1788. Epistolae doM dl
teil uris forma etc., Ib. 478S. EpistolaroD w-
thematicarum fasciculus, 4^ Ib. 4 720. Bitf'
citationes Vitruvianae, seu commentuiii
criticus de Vitmvii architectura, 4^ VeoMiii
4 739. — Quanam potiori ralione, nnllisbilii'
tis stellarum Observation ibus, navigantes ni-
tiri queant iter a navi confecturo (Pikees de
prix de I'acad. de Paris, T. II, p. 1727-«,.
De praestabiliori figura, qua anchorae forfDiri
queant, dissertatio (Ib. T. III. 4 734-S7i. Dl
ergalae na\ aÜs praestabiliore facilioreqae usii
diss. (Ib. V, p. 4 744—44). De novis quibo»-
damcogitationibusad explorandum, numpet*
dula vi aiiqiia cenlrifuga perturbentur (M
Tr. 4 743). Astronom, u. meteorolo;;. Beobb.
(Phil. Tr. 4 724, 26, 28, 29, 81, 38; Commenl.
Acad. Petrop. IV, V u. VIII). — Considera-
zioni intorno al barometro del Cartesio iGioni-
de' lelt. d'ltalia, T. V). Consideraziooi io;
torno alle varie accclorazioot o ritardaziofli
Polheimer
Poliniire.
494
B;ravi nelle loro cadute patirebbero
irasse per l'orbe annuo (Ib. VIII).
l5(B);Dec. 22(iX).
moTj Anders. — Berghaupl-
arkscheider. Mitgl. d. Acad. d.
lockholm (SR),
. ., gest. 4 8H, . . .
ng af fyrbäkar (Velensk. Acad.
). Ny uppfiDDing af OD jordborrs-
ad vid stenkolsflötsers upptäckan-
) . Anledningar Uli bergsalt i We-
1 (Ib. 4804).
B (Pälbammar*), Ch r i s 1 0 p he r.
chanicus io Fahlun seit H93,
5SSor(l7U) u. Halb (niC) im
i^ollegium zu Stockholm; Mitgl.
Wiss. daselbst seit deren Stif-
1739, auch Mitgl. d. Gesellsch.
üpsaia (S) (RS),
66 ^ Nov. 4 8, Wisby,
751, Aug. 34,
^perboreus eller nägra nya mathe-
i fysicaliska forsök etc., VI Del.,
—4 7. Berättelse om sina förnämsta
Dventiooer, Stockh. 4829. — Duae
)vae (pes minutorum et pes mecha-
ct. litt. Suec.VoI. II, 4 725— 29). De
lis theoria(Ib. 111, 4 730— 84). Om
! elementernas formen och verkan
n (Velensk. Acad. Handl. 4 739).
lusbyggnad (Ib. 4 739, 4 740 et 4 742).
mekaniken (Ib. 4 740). Theoriens
ins förenade i mekaniken (Ib. 4 744
[leoretiska atrükningar vid skjut-
742). Om krokiiga liniers nytta i
Ib. 4 742). Noch 4 4 Abhandll. da-
pract. Mechanik, als deren Grün-
eden er angesehen "wird ; zahlrei-
11. Maschinerien sind sein Werk.
er sich Tor «einer Adelung im J. 1716.
1, Gabriel. — Sohn des Vo-
ge Zeit Adjunct seines Vaters
hen Bauten (besonders Wasser-
I nach dem Tode desselben Erbe
es; auch Hofjunker (4 744) u.
t(4754). Mitgl. d. Acad. d. Wiss.
Im seit 4739 fS),
rOO, Febr. 4 4, Fahlun,
r72, Aug. 4, Stockholm,
at kunna slipa och justera stäl-
Srsta fullkomlighel efler härdnin-
[. Acad. Handl. 4 740). Om tunns-
üppna och tillslula sig sjelfva (Ib.
•rbttttring af päl-kranar (Ib. 4 744).
bhandll. pract. Inhalts.
artino. — Anfangs Vorsteher
I. Laboratoriums in Rom, lebte
-4704 in Paris und erhielt von
IV. eine Pension für ein dem-
selben mitgetheiltes pyrotechnisches Ge-
heimniss (von dem aber dieser keinen Ge-
brauch machen Hess), kehrte dann nach
Italien zurück, ward 4708 Ingenieur des
Papstes G 1 e m e n s XI. und zog 1 7 4 3 aber-
mals nach Paris. Auswärtiges (seit 47 4 3
wirkliches) Mitgl. d. Acad. d. Wiss. da-
selbst (M^. Par. 4 7 U; (B),
geb. 4 662, Jan. 24, Lucca,
gest. ilii, Juli 29, Paris.*
II trionfo degli acidi vendicati delle calunoie
di molti moderni etc., 4°, Roma 4 706. Exp6-
riences faites sur le bismuth (Möm. Paris, bist.
4 74 3). Sur la descente des vapeurs acides et
alcalines (Ib. bist. 474 4). Sur Teffet de l'esprit
de soufre concentrö avec I'eau commune (Ib.
id.). Sur la formation du salpdtre (Ib. id.) . Sar
Sur la fermentation des sels acides avec les
sels acides et des alcalis avec les alcalis (Ib. id .).
• gtst, JuU 28 (5).
Polly Giuseppe Saverio*. — Dr.
Med., erst pract. Arzt in Neapel, dann (4 776)
Prof. d. Geographie an d. Militär-Academie
und später Prof. d. Physik am grossen Ho-
spital der Unheilbaren daselbst. Viel auf
Reisen. Folgte der königl. Familie beide
Male in ihr Exil. Mitgl. d. Acad. d. Wiss.
in Neapel (AIN. Y) (Tp. lU) (BS),
geb. 4746, Oct. 24, Molfetta,
gest. 4825, Apr. 7, Neapel.
Lezioni di geografia, 2 vol. 8^, Napoli 4 777.
Ragionamento intorno allo studio della natura,
8^ Ib. 4 784 . Elementi di fisica sperimentale,
5 vol. 8% Ib. 4787. Testacea utriusque Sici-
liae etc., 2 vol. fol., Parma 4790— 95. Mem.
sul tremuoto, Nap. 4805. Viaggio Celeste, 2 vol.
8o, Ib. 4804. Saggio sulla calamitä e sulle sue
virtü medicinali, Palermo 4 844. Formazione
del tuono, della folgore e di altre meteore
(Opusc. scelt. di Milano). Riflessioni intorno
agil effetti di alcuni fulmini (Ib. id.). — Os-
servazioni flsiche concernenti l'elettricitä, il
magnetismo e la folgore (Att. Accad. Nap. 4 787).
Congettura sulle tempeste che sogliano succe-
dere alle aurore boreali (Ib. id.).
* Genannt KeapePs P 1 i n i u 8.
PoUdori, Luigi Eustachio. — Dr.
Med. Erst pract. Arzt an verschiedenen Or-
ten Toscana's, dann Prof. d. Medicin am
Hospital S. Maria in Florenz und endlicli
Prof. d. Physiologie u. gerichtl. Medicin an
d. Univ. zu Pisa (Gn.Ltt.XXl),
geh Bientina bei Pisa,
gest. 4 830, Mai 29, Pisa.
Mem. sulla causa di terremoto (Bmgnatelli's
Ann. di chimica etc. Vol. V). Scritti riguar-
danti cose fisiche. — Viel Mediciniscbes.
PoUniirey Pierre. — Prof. d. Physik
am College d'Harcourt in Paris (B) (Q) (J),
495
PoUuxi
geb. ffi7l,Sept. 8, CODlonces b. Tire
(Calvados),
gesL 1731, Febr. 9, Paris.
laelidM slio ordiae digestus et novis d«mon-
■tralioDiboB muDitus, 41°, Paris 17Di. Fla-
men Is d« malhämatiquek tl", Ib. t70(. Eipä-
rieocss de pbysique, 4i°, Ib. 1709; S™ fidit.
1 vol. 41°, Ib. 1741. — War der Erate, der in
Paris öffentl. VorlesangeD ühet EiperimeD-
talpbysiit bielt.
PoUazst, Valerio. — SeideDbSndler
in BologDS ff),
geb Bologna,
gest. 1680, Aug. 3, Bologna.
UDlerd.pseodonymeDNamenFMdaTualllni;
Oriuolo altrimetiico, ovvero Tavole, che me^
diente rallezza dei Sole mostrano l'oracon-
venieole ad essa, calcolete di qiialtro iD qaal-
tro gioroi per ciaqae alteue di polo, Bologna
467D.
Pole, Harco. — Enkel eines vene-
Uan. Palriciers; machte mit meinem Valer
Nicolo und seinem Onkel Mafteo in d.
Jahren tl69 bis 1)95 eine Reise durch
das Innere von Asien nach China, durch
welche diese Länder zuerst in Europa be-
Itannt wurden. Von seinen nachherigen
Schicksalen weiss man nur, dass er in d.
Seeschlacht bei Curzola von den Genue-
sem gerangen, aber spBler A-e^lassen
wurde (B),
geb. <!G0 oder IlSt, Venedig,
gest. 13!3 oder f32i, (VenedigT).
Seine Reiseberichte, die er anraogs bloss er-
zählte, spater niederschrieb, sind erst lange
nach seinen) Tode gedruckt: U77 deatsch,
1(90 oder 1S0B laleloisch, li9S italienisch,
1S09 portugiesisch, 1 Bio spanisch, tSSSIren-
zttsisch u. I6t7 englisch. Uie erste kritische
Ausgabe besorgte GraCficmi; Viaggi di Karoo
Feie, (vol. S", FireDze4 8aT, eine franzOsi-
Bche die geogr. Gesellscb. iu Paris, eine deut-
sche &. Sftrok, mit Zusfllien von K. F. Ben-
mua, S", Leipz. ists (Siehe auch &. v. Hum-
betdt, Krit. Untersuch. Über d. bist. Entwickl.
d. geogr. Kennte, vbn d. Neuen Welt; libri,
bist. melh. U).
PoloBoean, Antoine Remi. — Im
Service des ponts-et-chaussäes seit 1813
Inspecieur-en-chel und seit (830 Inspec-
teur divisionnaire zu Versailles; zuletzt
pensionirl. Schüler d. polylecbn. Schule
(QC),
geb. n78, Oot. 7, Rheims,*
gesl. <8i7, Dec. 29, Roche, D^p. du
Doubs.
Notice Bur quelques perlles des trevans hy-
drauliques, C, Paris (S19, Snr la recolte des
loins, S*, Ib. (Sil. Deseauz relatlvement ft
PonMlet.
l'agrioaltnre, 11*, Ib. ist«. Surleid
ments des fleuves et rlvl6res, »", Ib. 4
Sur des gr^lons de forme et de dimensi
communes (Compt read. V, 1817).
schledene ScbrlRen über d. Strsssenl
wer bei dem Bau der Siroplonstrasse 1
ügt. Er rührte auchd.Uac-Adam'scbei
seen in Frankreich ela.
• pb. Not. 7 191.
Pomponazsl (Pomponalius), I
— Prof. d. Philosophie in Padua i
deren StSdten Italiens (B),
geb. U6S, Sept. 16, Hantaa,
gest. ISS6, Bologna.
De natarallum effecluum cansla s. de
tationibns, 8°, Basii. IISS. Dubitati
quarlum meleorologicornm AiiatoMIii
4SSt. Opera omnla phiiosopbica, lol.,
etIBSl.
PoBpODlns Mela. — Geogr
Spanien, im ersten Jahrhundert na
lebend, bekannt durch sein Werk;
orbis, libr. III [cum nolis varior. cu
novii, 8°, Leyd. (712, cum indic
Vit J. Kapp US, 8", Hof <78l, deul
Diez, 8°, Gieseen 1774] (A) (B).
Poa«el0t, ... — Geistliche
Rozier* bald AbbriPoncelel, h
Polycarpe genannt, sonst nich
sein Leben bekannt (B) (Q),
geb. . . . Verdun, gest. . . .
Cbiniie du goät et de l'odorat, ou F
pour compDser h peu de frais ies Ik
boire et las eaui de senteur, B", Pai
La Dsture de la Formalioa du tonnem
176fl. Nouv. cbimiedu goüt et de l'odi
8", Ib. 477t ; nonv. Mit., 1 vol. 8", 1
U«m. Bur la farine, B°, Ib. 1776. Hisl
du Froroent, des malsdies du b\i, des
etc., 8", Ib. 1778.
* Diclicnn. T. II.
PoBOelet, Jean Victor. —
d. polytecbn. Schule (1 808—1 0) u
auf Unter! ie Uten an t in d. ficole d'.
tion zu Hetz bis 181 1, machte nuE
sischen Feldzug mit, ward Kriegsf
ner und kehrte erst nach dem Frie
(8(4 aus Saratoff zurück, dann ah
Hauptmann von 1 8 1 5 bis I S 1 G mil
struction von Maschinen im Arse
Hetz betraut, von 1815 bis 4836
d. £cole d'application daselbst, vi
bis (848 Mitgl. d. Comilä zur Bef
von Paris, auch Prof. d, mechaniscl
sik an d. Facultät d. Wiss. dasei
1838 bis 1848], dabei (831 Ba
eher, 1841 Oberstlieutenant, 18ii
und 1848 Brigade-General, von 1
Pond
Pona.
498
) auch CommaBdaDt d.£coIe polytech-
e. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. seit 1834,
iJ (Q) (Orh
^b. 1788, Juli K, Metz.
6 des propriötös projectives des figures
4% lieU et Paris 482i. Cours de mäca-
B appliqa^ aux machines, foi. , Metz 1 8S6,
Mit. 1887. M6m. sur les roues hydrau-
is verticalea, ä aubes courbes, mues par
aus etc. (Poncelet'schen Wasser-
er), 4«, Ib. 4 826, «»"ödit. Ib. 4 827 [Auch
IqII. de la soc. d'Encouragm., Ann. chim.
I. iXXX) u. Ann. d. Mines]. Expäriences
rauliques sur les lois de l'^oulem^nt de
i ä travers les orifices reotangulaires ver-
Bx k grandes diroensions etc. ; mit Les-
» 4*, Paris 1882 (Aus d. M^m.Sav. Strang.,
Ii Ann. chim. pbys. XLIIIJ. Du frottement
eogrenages, foI., Ib. . . . Theorie des ef-
mteaniques de la turbine Fonrneyron, 4«,
4838. Introduction ä la ro^anique indus-
Ue phystque ou expdrimentale, 2™«' ddit.,
4 840. M«m. sur la stabilil« des revöte-
ilseilear foodation, 8", Ib. 4840 (Aus dem
iP. redigirten Memorial de l'ofBcier dtTgd-
. N«" 4 2, 18 u. 4 4). Rapport et M^m. sur le
IV. Systeme de Tteluse ä flotteur de Mr.
Birard« 8^ Ib. 4845. — Sur la theorie des
aires r^iproques (Gergonae's Ann. VIII,
7—4 8). Recherches du cercle osculateur
ne courbe ä double courbure etc. (Ib. XV,
14—25). Noch mehre Aufsätze daselbst. -—
m. sur UD nouv. pont-l^vis (von ihm erfun-
1) ä contre poids variable (Memorial de TofT.
ti;. — Sur quelques phdnomdnes produits
i surface des Guides en repos ou en mouve-
tat par la pr^ence des corps solides etc. ;
tieebroe (Ann. chim. phys. XLVI, 4834).—
lUement des vis et des 6crous (Crelle's Journ .
4827). Methode abr^6 pour le trac6 des
grenages de roues d'angle (Ib. id.). M6ro.
r les centres des moyennes harmoniques
i. III, 4828). M6m. sur la thäorie gönörale
spo!aire8röciproques(Ib.IV, 4 829). Analyse
i transversales, appliquöe ä la recherchedes
opri^t6s projectives de lignes et surfaces (Ib.
ii, 4882). Application de la möthode des
oyeooes ii la transformation, au calcul nn-
eriqne et A la d^terminatiou des limites du
sie des s^ries (Ib. XIII, 4885). Sur la valeur
iproch^e Unfaire et rationelle des radicaux
iia forme /(a*+b«), |/(a*-b«) etc. (Ib. id.).
• Note sur un m^canisme propre ä r^gula-
Mr spODtanement Taction et le mouvement
oscillation du frein dynamomötrique (Compt.
«d. IV, 4837). Noch viele Berichte, Bemer-
logen usw. ebendaselbst.
Poad| John. — Sobn eines begüter-
m Kaufmanns. Nachdem er lange Zeit als
Tivatmann astronom. Beobb. angestellt u.
erKhiedene Reisen gemacht, königl. Aslro-
lOB d. Sternwarte zu Green wich von 4 814
A 1835, wo er mit Pension in d. Ruhe-
Und trat. Mitgl. d. Roy. Society u. des
Poggeadorff, HandwOrterlnieh II.
Board of Lougitude (ASM. X) (ABO) (An.R.
1836; Grant, Hist. astr.) (KEC) (G. 4 i),
geb., 4 767, London,
gest. 4 836, Sept. 7, Blackheath.
Astronomical observalions made at the Roy.
Observatory at Greenwich in the years 4 84 4
to 4 835, with 8 Supplements. — A catalogue
of 4142 Stars reduced from the obss. made at
the Roy. Obs. at Greenwich from 4 846 to 4 888.
— Tables of the aberration, annual Variation,
solar and lunar nutation for k9 principal stars
etc. Zusammen 4 8 vol. fol., Lond. 484 5—4 886.
— On the declinations of some of the princi-
pal fixed Stars, wilh a descriptionofan astro-
nomical circie and some remarks on the con-
struct. ofcircular instrumenta (Phil. Tr. 4 806).
Obs. on the summer solstice of 4 84 2 (Ib . 4 8 4 8) .
Obs. on the winter solstice of 4 842 (Ib. id.).
Catalogue of north polar distances of 84 prin-
cipal fixed Stars (Ib. id.). Determination of the
north polar distances and proper motion of
30 fixed Stars (Ib. 4 84 5). On the parallax of
the fixed stars (Ib. 4 84 7 et 4 84 8). On the dif-
ferent methods of constructing a catalogue of
fixed stars (Ib. 4 848). On the parallax of a
Aquilae (Ib. id.). On the mural circie at the
Roy. Observatory (Ib. 4822). On the changes
in the declination of some of the fixed stars
(Ib. 4 823). On the parallax of a Lyrae (Ib. id.).
On the annual Variation of some of the prin-
cipal fixed Stars (Ib. 4 825). On the twenty-five
feet zenith telescope lately erected at the Roy.
Observatory (Ib. 4 834 et 4 885). — On the la-
titude of the Roy. Observatory (Mem. astron.
soc. II, 4 826). Explanation of the method
of observing with the two mural circles as
practised at the Greenwich Obs. (Ib. id.). On
an appearance hitherto unnoticed in the ne-
bula of Orion (Ib. III, 4 829). Remarks on the
differences between bis catalogue of 720 stars
and the Society's catalogue by F. Baily (Ib.
IV, 4 834). On the method of determining the
declination of two stars with one mural circie
(Ib. id.). On the obliquity of the ecliptic, as
observed by Bradley, compared with later ob-
servations (Ib. V, 4 833). Some remarks on the
Greenwich mural circie (Ib. VII, 4 884).
PoB8, Jean Louis. — Folgweise Ge-
hülfe (4789) u. Adjunct (18 4 3) an d. Stern-
warte zu Marseille, darauf (4 8 4 9) Director
der neu errichteten Sternwarte zu Marlia
bei Lucca und endlich seit 4 825 Director
d. Sternw^arte des Museums für Physik u.
Naturgeschichte in Florenz (BS) (AP),
geb. 4 764, Dec. 24, Peyre (Haut-
Dauphinö),
gest. 1834, Oet. 44, Florenz.
Entdeckte von 4 804 bis 4827 siebenunddreis-
sig Cometen, darunter am 26. Nov. 4 848 den-
jenigen, welcher allgemein d. Encke'sche ge-
nannt wird, weil Enoke nachwies, dassereino
elliptische Bahn und eine Umlaufszeit von 4207
Tagen besiUt (Bede's Jahrb. f. 4 822).
32
499
Pontano
Pontoppidan.
PonteBO (PonlaDus), GioTanni Gio-
V i a D 0. — Lehrer, StaatssecretSr, Schalz-
u. Kammerpräsident der Könige Ferdi-
nand I., Alfons I., Alfons 11. u. Fer-
dinand n. von Neapel (BUN),
geb. f4X7, . . . Cerrelo, Herzogth. Spo-
leto, Kirchenstaat, *
gest. 4 503, . . . Neapel.**
De rebus coelestibus, libr. XIV, Neap. 4519.
Liber imperfeclus de Luna. Urania s. de Slel-
lis, iibr. V. Meteorum. libr. I. Venet. 4 505.
— Historisches, Poetisches etc. — Opera om-
nia, 4 vol. 8«, Basil. 4556.
• g«b. 1423, . . . {ZCA. II) ; 1427, . . . ( rd) {1111).
•* ge«t.l505, . . . (r<f) (JJJJ).
PontilHmlaat, Philippe Gustave
Doulcet de*. — Graf. Bis 4849 Artil-
lerie-Oberst im französ. Generalslab. Bis
4 848 Pair von Frankreich. Schüler d. po-
lytechn. Schule von 4 8 4 4 bis 1 8 4 3 (REP),
geb. 4 795, . . .
Theorie analytique du Systeme du monde,
4 vol. 8«, Paris 4 8i9— 46. Notice sur la co-
m^te de Halley et son retour etc., 8^ Ib. 4 835.
Möm. sur Tinviolabilit^ du grand axe de Torbe
lunaire, 8^ Ib. 1837. Lettre ä Mr. Enoke en
r^ponse ä la lettre de Mr. Arago ä Mr. de Hum-
brtdt, 8^ Ib. 4840. Traitö 6l6roeDl. de phy-
sique Celeste on Pröcis d'astronomie thcorique
etpratiqueetc, ivol.8^ Ib. 4 840 (Deutsch von
F. Kork (Korn), Stuttg. 1846). — M^qq. sur la
dötermination des in^galitäs de Jupiter et de
Saturne (M6m. Acad. Sav. etr. VI, 4 835] . Sur le
calcul des perturbations et le prochain retour
k son p^rihälie de la com^te deHalleydb. id.).
Sur one inägalitä ä longue p6riode qui paratt
exister dans le naouvement dejia terre (Con>
naiss. d. temps, 4 836). Sur la parlie des deux
grandes inögalitäs de Jupiter et de Saturne,
qui dependent du carr6 des forces pertorba-
trices (Ib. 4 833). M^m. sur le mouveraent de
la lune et späcialement sur les inögalit^s lu-
naires ä longue pöriode (Ib. id.). — M6m. sur
la thäorie de la lune (Compt. rend. VIII, 1 839) .
Sur un point de la th6orie de la lune (Ib. IX,
4 839). Note sur uae nouv. tb^orie de la lune
(Ib. XVII, 1843). Sur T^quation s^culaire du
moyen mouvement de la lune (Ib. XLVIII,
4 859).
* Eigentlich: Doulcet de Font^coulant.
Pontli Fray Joseph. — Dominica-
ner . . . (NNj,
geb. 4 629, Valencia,
gest. 4 698, Juli 4 3,
Matemäticas noticias de geometria y arism^-
tica para entender la geografia y declinacion
de los mapas, reloges solares, carta de nave-
gar en todos los mares (Handschriftlich).
Ponttor, P . . . Henri. — Lange Zeit
Inspector d. Gewässer u. Wälder in Ai\.
Mitgl. d. academ. Gesellsch. daselbst (BS),
geh Aix,
gest. 4 886, Jani 14, Aix.
Diss. sor le volcan de Rongiers et sor i
fluence sur la v^tation. Nouv. mM
göologie etc. Möm. sar le carbone, i
^l^ment de Torganisation, et sor les
qui le fournissent daos la Vegetation,
connaissaoce des terres en agricaltar
in d. Recueil de la Soc. acaddmiqa«
Vol. I— III).
PoBttn, Magnus Martin a
Dr. Med. (4 806), königl. Leibarzt (
Mitgl. d. GollegiDm medicum in Sto
(1818), Medicinal-Ratb (4 835) usw.
d. Acad. d. Wiss. zu Slockholm sei
(S) (SLH) (Oefversigi Vetensk. Acad.
4858;,
geb. 4 784, Jan. 20, Askeryds
gärd,«
gesL 1858, Stockholn
Försök med alkaliernas och j orderten
dei^fördeling (Vetensk. Acad. Handl.
UndersOkning om möjligheten af väit
dande utan frö etc. (Ib. id.). Kemisk
sOkning af en ofrugtbar mulljord (K.
bruks Acad. Annal. 484 8). — Medici
u. Belletristisches.
* Vor «einer Adelung im J. 1817 bloss Pont
** Stift Linköpiner.
Pontoppldaa*, Erik. — N:
er Hauslehrer u. Prediger an einiget
Dänemarks gewesen, Schlosspred
Frederiksborg (4 734), Hofprediger
penhagen (4 735), Prof. extr. an d
daselbst (4 738), Bischof von Bergen
und endlich Prof. ord. d. Theologie i
kanzler d. Univ. in Kopenhagen (
Mitgl. d. königl. Gesellsch. d. Wii
selbst seit deren Gründung im J.
(W) (NK),
geb. 1698, Aug. 34, Aarhuus,
gest. 4 764, Dec. 20, Kopenhag
Forste Försög paa Norges naturlige h
2 Dl. 4^ Kopenhagen 4752— 54. Betänl
over Aarsag Ul JordskjSlv, Ib. i 756.
Atlas etc. förestillel ved en udförlig La
skrivelse fortsat af Hana de Hofinann, 7
Ib. 1768—81. — Theologisches, Uisto
usw.
* Sein OrossTAter Erik nahm den Namen F
pidan an, weil er aus Brobye (Brücken
Fünen gebürtig war.
Pontoppidaa, Christ ianJo(
— Zeichner an d. Landkadetten-Ac
in Kopenhagen (NK),
geb. 4 739, Febr. 20, Lille-N
Seeh
gest. 4 807,
Karten von Norwegen u. Scandinavie
4 785 u. 4 795 nebst Erlttuterangeo dazi
1
Porati.
502
PmubIi Giuseppe. — Prof. d. ver-
icheuden Anatomie an d. Sapienza zu
^b. f805, Mai 20, Rom.
ria fisica del bacino di Roma, 1 850. — Sur
(ool^vement des Apennins (Compt. rend.
XVI, 485S). — Aufsiitze im Bull, de la See.
I. de France, z. B. : Zone volcanique dltalie.
P«poff| Alexander. — Dr. Pbil.
San 1845). Erst Lebrer d. Mathemalik
%y8ik am Gymnas. zu Kasan (1835 —
, dann Prof. d. reinen Mathematiic an d.
r. daselbst, L o b a t s c b e w k y's Nachh-
er. Mitgl. d. kaiserl. naturf. Gesellscb.
foskau (Or)f
geb. 1815, Nov. 29, Wjatka.
Brvations sur la th^orie du son (Lionville's
ti. XV, 4 850). Nouv. Solution du probl^me
ondes (Bull. Soc. des Naturalistes de Mos-
4851). Sur Tint^gration des dqualions re-
es aux petites vibrations d'un miiieu ^la-
ue (Ib. 4853). Sur l'int^gration des C^qua-
I gen<irales qui reprösentent T^quilibre
mo-dynarnique d'un cylindre ölastique
L pbys. niath. de Tacad. de Sl. Petersb. XIII,
(). Sur la valeur des integrales döfinies
B~**/m.axdx
et^
+ w,
)y-'di
4+x ^0
n. Acad. Petersb.). — LeQons de calcul
variations, professöes ä l'üniv. de Kasan,
l (Russisch) . Sur la dötermination des bau-
s aa moyen de cerf-volant (Sapiski Ka-
ikago Universiteta, 4 845. Russisch). — Im
zen gegen SO Abhandlungen, deren einige
Archiv übersetzt sind.
P^pawitoohi Johann Sigismund
ientin. — Nach vieljährigem unstetem
en, Prof. d. deutschen Sprache an d.
V. u. an d. Savoyisch-Lichtenstein*schen
demie zu Wien von 1754 bis 1766, wo
uch mit Pension nach dem benachbar-
Petersdorf zurückzog (M) (Ä) (Steyer-
^kitcke Zeitschrift, N. Folge, Bd. Vi;,
geb. 4705, Febr. 9, Arzlin, Kreis Cilli,
Steiermark,
gest. 4774, Nov. 21, Berchtoldsdorf b.
Wien,
ersuch, vom Meere usw., 4«, Leipz. 4 750.
Pon^f Johann Heinrich Moritz
D. — Dr. Pbil. Anfangs Uhrmacher,
IQ 1802 furstl. schwarzburg-sonders-
nenscher Rath, 1804 Privatdocent an
Qoiv. zu Göttiogen, darauf Prof. d. Ma-
iDttik ü. Physik folgweise am Gymnas.
05)» am Daiberg'schen Lyceum (1811)
I wieder am Gynmas. zu Frankfurt a. M.
f I) and zuletzt Prof. d. Technologie an d.
Univ. zu Tübingen von 1 8 4 8 bis 4 843, wo er,
in d. Buhestand trat (P) (ET) (MAI) (Qr),
geb. 4776, Jan. 16, Göttingen,
gest. 1854, Febr. 21, Tübingen.
Geschichte d. Entstehung u. d. Fortschritte d.
theoret. u. pract. Uhrmacherkunst, 8°, Leipz.
1797. Ausführliche d«. 8o, Ib. 4 801. Theoret.
u. pract. Wörterbuch d. Uhrmacherkunst,
2 Bde. 8°, Ib. 1799—1800. Encyclopüdie d.
gesammten Maschinenwesens, 7 Bde. 8", Ib.
4808—48; 2. AuH. 8 Bde. S*». Ib. 1880—26.
Handb. d. Technologie, 4 Abth. S«*, Heidelb.
4 806—10. Geschichte d. Technologie, 3 Bde.
SVGötting. 1807—4 4. Handb. d. Experimen-
tal-Physik, 8^ Hannov. 4 808, 2. Aufl. 4826.
Physikal. Jugendfreund. 8 Bde. 4 6», Frankf.
4 811 — 20. Technolog. Lexicon, 5 Bde. 8^
Stuttg. 1 81 6--20. Handb. d. Erfindungen usw.,
8°, Hannov. 1817. Lehrb. d. Maschinenkunde,
8^ Tüb. 4 831. Geschichte d. Erfindd. usw.,
4 Bde. 8**, Dresd. 1829. Neueste Fabrik- u.
Handelsschule usw., 11 Bde. 8^ Tüb. 4 828—
38. Technolog. Universalhandbucb, 2 Bde. S«",
Leipz. 1837—88. Der deutsche Hausfreund,
eine Zeitschr.. k Bde. 8°, Stuttg. 4 844—46.
Realiexicon, 8^ Zürich 1846—47. Noch viele
(über 70) andere tecbnol. populäre Schriften
Poppe, Adolph. — Sohn des Vori-
gen. Dr. Phil. Seit 4 855 Oberlehrer an d.
Gewerbschule zu Frankfurt a. M., früher
Docent d. Mathematik u. Physik, sowie Vor-
steher der von ihm gegründeten polytechn.
Vorschule daselbst (Or),
geb. 1814, Jan. 11, Frankfurt a. M.
Ebene Trigonometrie in Anwend. auf Distanz-
u. Höhenmessung, 8°, Frankfurt a. M. 4847,
2. Aufl. 4854. Die Telegraphie von ihrem Ur-
sprünge bis zur neust. Zeit usw., 8*^, Ib. 1848.
Grundiehren d. Mechanik u. d. Maschinenwe-
sens; von J. H. X. V. F., 2. Aufl., Ib. 4 854.
Cbronolog. Übersicht d. Erfindungen u. Ent-
deckungen auf d. Gebiet d. Physik, Chemie,
Astronomie, Mechanik usw., 8°, Ib. 4 856,
2. Aufl. 4 857. — Ober d. Anwend. d. elektro-
magnet. Chronoskops zur Ermittl. d. Geschwin-
digkeit von Geschossen usw. (Jahresbericht d.
physikal. Vereins zu Frankf. 4 852 — 58). Be-
obacht. e. schönen Interferenz- u. Farbenphä-
nomens usw. (Ib. 1853—54). Ober d. Rei-
bungscurve u. das Conoid von constantem
Reibungsmomente (Ib. 1867—58). Photometer
zur Controle d. öffentl. Gasbeleuchtung (Ib. id.).
— Interferenzoskop zur Beob. d. Interferenz d.
Wasserwellen usw. (Pogg. Ann. LXXIX, 4 850).
Verbesserung desselben usw. (Ib. LXXXVIII,
1 853) . Neuer einfacher Licbt-Interferenzver-
such (Ib. XCV, 4 855). — Ferneres in Ding-
ler*! Journ.
Poratli Antonio. — Prof. d. Chemie
am Lyceum zu Mailand (BI, XVII^,
geb. 1741 etwa,
gest. 1819, Sept. 19, Mailand.
Manuale farmaceutico, 2 vol. 8^, Milano 1819.
32*
S03
Forrett
Porrett, Robert. — Früher Chief
Clerk in llio Department of Ihe principiil
Slorekeeper of bis Majcsly's Ordniiiicn in
Ibe Iown of London, jelzt (I85S) peiisio-
nirl. Uilgl. d. Roy. Society seil 1818 iOr),
geb. tltiS, Sept. i.i. LoikIuii.
On prussic and prussoas iicids [Tr. iif liie.Sov.
otArls, XXVll, 1809). Oa tlie nalure ot liie
sbIU ternied tripls prussiel«« elc. (Pbil. Tr.
<8U), Karlberaiislytical e)ipcriiiienta relative
to Ihe cnnslitutiOD ol Die prussic, of Ihe for-
ruretted chyazic and of the sulphurcltod c-hye-
lic acids and to thal or tiieir Halts elc. (111.
< 81 S). — On clilaride nfazul (HUholioo't Jnurn.
XXXI V, 1813). — Untwociirious^iilvaniuex-
perimeDl» (Darin die sogenannte eleklro-
chemiRCbe Kiltralioo; Ann. of l'liilos.
VII], IBt6). Od Ibe flaine uf a caiiille (lli. IX,
I8IT|. On tbe Iriple prussiate o( polasli 'lli.
XII, 1S1SJ. On the »ulpliuretted chyaziu acid
IIb. XIII, ISIS) On Itie ferro-chyaüate of pol-
ash and un liie atomli- weii;lilor inin [Ib. XIV,
*SSO}. — On gun cotlun (Mein, chemical Soc.
III, I84S). On a new veicetable ukali in (he
gun cotlon (Ib. id.).
Porro, Fran^ois Daniel'. — Geist-
licher von der Coiigregalton von St. Vaii-
iies (Q).
geb. 1729, Besaii^o»,
gest. n9K, Jan. 36, Bcsan^'on.
Reposition du calcul den quantllcs iii'catives,
Avifinunns*. Lal^tbre xelon ses vraies prin-
cipe!!, S vol. 8", Londres IT89.
■ Auch naill Dr>n><g<;i»uiil.
Porro, Igaazio. — Inder UililSr-
schulc zu Turin gebildet, Iral er In das kö-
nigl. Iti^cnieurcorps ein, maass I8ii im
Auriragc H. ftegierung einen Parallel-Bo- ;
gon und nivellirle IB3i d. Ilerzoglh. Ge-
nua; legle 184! zu Turin eine grosse Ar i
stall zum Bau von Eisenbahnwagen an, \,\
gab sich I S 4*7 auf Reisen und lebt seilt | \
in Paris (VD), ^\■•
geb. 1796, . . . Pignerol. jj.*
Kwai SU.' les moteuni hydrauliques, i^,
Trailö de tacheometrie, ISt7. Nalicc«[v
parcastronomique, oüselrouvelapJu, |f
lunelle du moode et la plus petita (Lo' i i
HkpeUoii III), 4°, Paris I8BB. — Sur.jl
raenides montegnesdani reiäcntlm '
niins de fer (Compl. read. XXII, It" Jß»
Rompensalion du pendula des horj' A^'
nomiqueg (Ib. XXV, 1847). Hm)/' - '.
portöei b I'appareil que Mr. ' _
imagioä pour demontrer ractir^'
eiectro-magnetlque sar la fle
XXVI,13tS). Suraneooav.C
culairepolycratiquesstroDOr
IS4S). Nouv. lunettes analll
pagraphie, I'arpentage et I
XXVIII, 4848 Ot XXX, ie
Porta.
menl '» nivelter, a
;rique et anallillqu
jippareil ilestine ü
nnmelriques elc. :
XXXI, 1850). En
c.oniine puratonner
ini'tro ä fils visibiei
rizon liquide uu dt
rastronuniieetr.(ll
exBcto du foyerdcs
et descrlption d'un
pheznmetro etc. :1
du J8 Juill. 1K51 r
avec sen iibjectil sl
rie ficni'rBie des
XXXIV, l»Sä). l
bydraulique de s<
loRno [Ib. XXXV,
nelle recipn)que'
et du ni(>roBCop
inslrunienl nu>
^uT les raies Ic
Nouv. appare .'._
cillalion d'u
zi^nitliale d'
ladiscordi-
enn99e '
[Ib. xx;.
tubea d'
niinalt': ' '
[Ib. id,-'
Bis dl . .
tBS*, -■ ■
lev« ■
pari -
jge de "
Porta
1538, Neapel,»
I6IS, Febr. I, Neapel,
iralis aive d« mirsculis rerum oa-
br. EV, fol., NeapotisISSH (VieJfach
□d In mehr als «ioe lebende Spra-
Izl]. Hagia Datnrallü elc. libr. XX,
89 : auch diese Ausgabe mehrfach
z B deutsch, 4°, Nürnb. I7t3 [In
Ausgabe Sodet sich die Beschrei-
:a mera obscura in der unvoll-
)n Geslalt, ohne Liose, wie sie schoo
dodaTinci (^est. IS19) vorkomnil
Truher in einem Commenter von
zum Vitra« (Coino 1531), wo die
einem Berieditliner, Dom Panimce,
ben wird. ErsI die Ausgabe von
von der Camera obscura mit Linse.
selber rbs;1 nicht, daas er dieselbe
t lintie ; er liann also weder als Er-
^h als Verbasserer dieses niilziicben
Ls angesehen worden. Siehe Libii,
. IV, p. 301]. Die einzelnen Kapitel
Ausgabe sind später von P. erwei-
iter besonderen Titein berausgef;e-
B, : De refractione, opiices parle,
°, Neap. 1SB3; ferner: Pneumati-
r. III, quibus accesserunl curvili-
eraenlorum libr. II, 4°, Ib. Uot,
: Spiritali, 4", Ib, (606. — F. griin-
IS60 in seinem Hause eine Acade-
orum naturee, die aber nach weni-
I von Rom aus unterdrückt wurde.
idi|;es Verzeichniss seiner Schriften
en auch viele dramatische), jedouh
lahl, in Libri, bisl. matb. IV, p. 39».
i(Co(,)i 1538(ri6ri): 1H0 etw« OPif):
fi).
,, Simon, 9. Porzio,
. d. Hey. Society (A) (Th).
. ., gest. 1776, Dec, 9, LoDÜon.
oew sstronomical and phygical ob-
maile in Asia (Phil. Tr. 4TSS]. The
,he Venus, 6 June IT61 [Ib. 1768).
Vf Sir Robert Ker, s, Ker-
rfleld, William. — Dr. Ued.,
:t in Edinburgh. Hilgl. d. Royal
f Physicians dasclbal seil 1721
a w er, Ilisl. univ. Edinb. [1,181 1).
Ayrshire, Schollland,
177)
on the eye, the manner and phe-
vision, 1 vol. 8°, Edinb. 175».
I, Emil. — Geolog d. L. k. geo-
Reichsanslalt in Wien. Präses d.
ereins im Riesengebirge (Itlustr.
),Junit6A
1868, Juni 1 1, Triesl. '
Porslo (Porliua, Porla), Simone. —
Lehrer d. Pliilosophie erst in Pisa, dann
(I5i6) in Neapel. Schüler von Pompo-
nazzi (HR) (BUN),
geb. U97, . . . Neapel,
gesl. )5Bi, . . . Neapel.
De coloribus oculorum, 4°, Florentiae ISSI.
De rerum naluralium principits libr. II, i",
Neap, (SSS. De conÜapratione H^ri Puleolani,
Ib. 1558. Opus phyaiologicum, in quo tracta-
tur. Dum ara chymica verUm aurum eOicere
queat?, t°, Messinaei618. — Philosophisches.
Porslo, Lucanlonio. — Arzt, Pror.
d. Anatomie erst (1670) an d. Sapienza zu
Rom, dann (1687) an d. Univ. zu Neapel
(MRJ (Col.),
geb. 1639, Hai tO, Posilanob.Neapel,
gesl. 1713, Mai (0, Neapel.
De motu coi^orum nonnulla, ac de nonnullis
fontlbus naturalibus, 11° Neapol. 17S4. De
incremento s. generalione meiallorum. Della
necessit&di respirare aria sempre nnova e della
meccanica della respirazione.
PosoIbof, Friedrich Theodor. —
Dr. Phil. (Berlin 1S13). Vor 1808 Sladl-
ralh i). Assessor beim Sladigerichl in El-
bing, dann in Berlin wohnhaft, Pro!, an d.
allgem. Kriegsschule seit ISI7 u. Mitgl. d.
Acad, d. Wiss. seit 1886 (GB. 18S5J (N),
geb. 177t, Hai !7, Elbing,
gest. 1838, Febr. 9, Berlin.
Diophantea von Alexandrien über d. Polygo-
naizalilen. übersetit mit Zusätzen, 8°, Leipz.
1810. Statices elemeDta, (°, Berol. 1818. All-
gem. GrandsHlze von Gleichgewicht u. Bewe-
gung, 8°, Ib. 1814. — Von Konoidea-Scbnlt-
ten (Abhh. d. Berlin. AcaQ. v. 48tS). Über ei-
nige merkwürd. Eigenschaften periodischer
Divisionsreihen (Ib. 1S17].< über d. Figur d.
Erde (Ib. id.}. Von Enlwickl. polynomischer
Functionen (Ib. 4818). tlber Arirtotele*' me-
chanische Probleme (Ib 1 81»]. Beitrüge z. un-
bestimmten Analysis [Ib. 1881). OrUentfer-
nung auf d. Oberflache d. Erdsphäroids (Ib.
1813). (Iber das (0, Buch der Elemente des
EokUd [Ih. (834). Das Ta-ylor'sche Theo-
rem, als Grundlage d. Functionen- Rechnung
(Ib, 1835). Zur Theorie d. Beriihrungen [Ib.
1833). — Der farbige Hand eines durch e. bi-
coDvexes Glas entstehenden Bildes, mit Bezug
auf Ooethe'a Farbenlehre (OUb. Ann. XXXVII,
1811).
Potewltz, Johann Friedrich Si-
gismund. — Dr. Med. Erst pract. Ar/t
in Dahme, dann Privatdocent an d. Univ.
zu Wittenberg (Hdi) und darauf (1796)
507
Pottdonitts
Poitel.
508
Prof. d. Anatomie, Chirargie o. Geburto-
hülfe an der zu Giessen (St) (AJ,
geb. 1766, Mai 3, Dahme bei Wit-
tenberg,
gest. t805, März 23, Giessen.
Synoptische Tafeln über die Astrologie, fol.,
Giessen 1804. — Viel Medicinisches.
Posldonlus*. — Stoischer Philosoph,
aus Apameia in Syrien gebürtig, anfangs
auf Rhodus lebend, später, unter dem Con-
sulat des Marcus Marcelleno nach Rom
übersiedelnd und daselbst wahrscheinlich
gestorben zu Zeiten Cicero^s, mit dem er
befreundet war, etwa im 84. Lebensjahr
(BJ (BD) (KEC) (Wd) (Mt),
War auch Astronom, Geograph (Reisender)
u. Mechaniker. Ihm wird eine Messung oder
Schölzung des Erdumfangs zugeschrieben,
hergeleitet aus der relativen Mittagshöhe des
Canopus zu Rhodus und zu Alexandrien und
der gegenseitigen Entfernung beider Orte. —
Über den Werth dieser Messung (die übrigens
Einige einem gleichzeitigen Mathematiker Po-
■idonins aus Alexandrien zuschreiben), sowie
anderer astronom. Bestimmungen von ihm,
siehe: Ideler (Über d. Lungen- u. Flächen-
maasse der Alten; Abhh. d. Berlin. Acad.
4 825) und Xontuda (Bist. math. I, p. 269).
auch : Poiidonii Rhodii reliquaedoctrinae; col-
legit et illustra Vit James Bake etc., Leyd. 4 840.
* Poisidoniui {Montuela)»
Posner, Kaspar. — Mag. Phil., Prof.
(extr. 1654, ord. 4 656) d. Physik an d.
Univ. zu Jena (Sp) (J) (A) GJP),
geb. 4 626, Mai 4 4, Gera,
gest. 1700, März 1, Jena.
De coralio, balsamo et saccharo, 4^ Jenae
4 661. De virunculis metallicis, 4», Ib. 4 662.
De eoelo empyraeo, 4", Ib. 4 668. De circulo
s. circulari probatione, 4°, Ib. 4670. De plu-
via sanguinea, 4**. Ib. 4 670. De manna, 4<',
Ib. 4 677. De ignium generatione, 4"*, Ib. 4 678.
— Medicinisches.
Posner, Johann Kaspar. — Sohn
des Vorigen. Mag. Phil. (1695). Prof. erst
d. Physik (1699), dann (1705) der Bered-
samkeit (J) (A) (GJPJ,
geb. 1673, Jan. . ., Jena,
gest. 1718, Oct. 16, Jena.
Fasciculus dissertalt. de chao, mundi origine,
4°, Jenae 4698. De fulmine Camburgensi, 4'^,
Ib. 4 704.
Poflsolt, Johannes Friedrich. —
Dr. Phil., seit 1819 Prof. d. Mathematik u.
Astronomie an d. üniv. zu Jena (M. U) (N)
(GG.nnj (GJP),
geb. 1794, Sept. 7, Insel Führ, Schlesw.,
gest. 1823, März 3 0, Jena.
Theoriae praecessionis aequinodioram speci-
men, und : De problemate in motu corponin
coelestium in orbitis valde excentricis solea
ambientium, gravissimo, — Beide AbbaDdll.
von d. Gesellsch. d. Wiss. zu Kopenhagen 4 8U
gekrönkt u. zur Aufnahme in ihre Schriftea
bestimmt. — Diss. analyt. de functionibnsqoi-
busdam symmetricis, 4*, Gott. 4 84 8. —Ele-
mente u. Epbemeride d. Junobahn (Zeitschr.
f. Astron. II, 484 6). — Indirecte Auflas, d.
Gleichungen d. dritten Grades (Astr. Nachr.
III, 4 825). Astr. Beobb. (Ib. I, 4 823).
Posselt, Christian Wilhelm. —
Dr. Med., pract. Arzt in Heidelberg s. seit
4 844 Prof. extr. in d. medicin. Facuit$td.
üniv. daselbst (Or),
geb. 1806, Sept. 14, Heidelberg.
Mit L. Bfimaim* : Chem. Untersuch, d. Tabiki
u. Darstell, d. eigenthüml. wirksamen Pria-
cips (Nicotins) dieser Pflanze (Geigti'iJla-
gaz. XXIV, 4 828. — Erster Abschnitt e. voi
d. medicin. Facultät zu Heidelberg gekrtfotea
Preisschrift).
* Jetzt Inhaber einer chemitchen Fabrik lu Pfonhom.
Posselt I Louis. — Bruder des Vo-
rigen. Dr. Phil. Von 4 842 bis 4 847 Pri-
vatdocent und darauf Prof. extr. d. Phar-
macie an d. Univ. zu Heidelberg bis 4849,
ging dann nach Mexico, wo er bis jetzt
(1860) dem pract. Bergbau obliegt (Or),^
geb. t84 7, Nov. 22, Heidelberg.
Tabellar. Obersicht d. qualitativ, ehem. Ana-
lyse, 8«, Heidelb. 4 845. Die analyt. Chemie
tabellarisch dargestellt, fol., Ib. 4 846. — tiber
Darslell. u. Zusammensetz, einiger Ferrocyia-
Verbindd. (Lieb. Ann. XLII, 4 8U). Über d.
Zusammensetz. d. Badeschwamms (Ib. XLV.
4 848). t)ber d. Bestandtheile d. Epheusameos
(Ib. LXIX, 4 849). Untersuch, e. neuen Sorte
von Balsam. Copaivae (Ib. id.).
Postel, Guillaume. — Nachdem er
mit dem französ. Gesandten zweimal io
Conslantinopel gewesen, 4 535 Prof. d.
oriental. Sprachen u. d. Mathematik am
College de France in Paris ; später in Wien
lebend, aber dort wegen seines Chiliasmus
vertrieben, nach Italien flüchtend und erst
4 553, nach mehrjähriger Gefangenschaft
in Rom, nach Paris in seine Stellung zo-
rückkehrend. Kurze Zeit Jesuit (CF) (Ni.
vni; (HL) (A),
geb. 4 54 0, Mürz25, Dolerie,*
gest. 4 584, Sept. 6. Paris.
Deorbis tcrrarum concordia, fol., Basil.4 544.
De universitalo über, in quo astronomiae de-
ctrinaeve coelestis compendium terrae apta-
tum etc., 4^ Paris. 4 552. Tabulae in astrono-
miam, in aritbmeticam theoricaro et in must^
cam theoricani, Ib. 4 552. Signorum coele-
stium vera configuratio et significationnm ex
Potter.
510
BBOl, Laureol. — Prof. d. Ha>
am College roy. de France von
an seinen Tod; Uitgl. d. Acad.
daselbst VOD 1682 bis 1699, wo
lo längeren Nichlbesuchens der
i) aasgeschlossen ward (CF) (LA),
. . ., gest. nSS, . . . Paris.
de gtomätrie pratique : Trouver la
'UD lien que Ion ne penl voir den
1 pointi d'ou l'on obierve (Anc. Mäm.
X; vorgelegt der Academie I6S1.
■ Potbenot'BClie Aufgebe*, die la~
n W. ball in seinem Erstoslhene«
Lugd. Bat. 16<7] besehrieben hat^
. Verdau in GrunBrt'i Arcb. 11, 91 0 ;
iD V. Kuh'i Uonall. Corr. XXVIl,
rqne», Bullet. T. III, p. SQ).
r (Polerius, auch De la Poterie),
— Leibarzt des Königs von Frank-
tiatens in Italien lebend (J),
Anjou,
nach 1640, . . . Italien.*
poea spagyrlca, nova et inendita,
lae <<11. Opers omoia medica et
8>, Lugd. Gell. <«ts. — Von ihm
la Aotiheclicuin Poleri (ein
)s AntimoDoxyd}.
D tnulMCD Fnuada 6 1 n c ■• 1 1 B i gnnordcl.
r (Poteriua), Michel. — Arzt u.
, der ganz Bnropa d uro b reiste und
in Deatcbland lebte (J),
Frankreicb,
I ersten Decennien d. XVII. Jahr-
bunderts lebend,
im pbilosophlcum , 11°, Fraocof.
naterls vera, 8°, Ib. 16t7. Philoso-
i", Ib 4 S4 T et 1 639. De conSciendo
oaophicDelc., 8°, Ib. USä. Vere-
oietico-philosophlcDS, 8°, Ib. KU.
armetico-philosophira, 4°, Ib. leso.
achymica, (', Jb. 16t8. Fon» chy-
Colooiae te37. Noch mebre dergl.
lohannUeinrich. — Dr. Hed.
rof. d. Iheoret, Chemie beim Col-
idico-chirurgicum in Berlin und
roann's Tod (1737) auch Prof.
Ihemie an demselben, sowie Di-
königl. Kofapotbeken. Hilgl. d.
Visa, von etwa 1730 bis <76i,
len Streitigkeilen mit Brandes,
isti, Lehmann u. Ha rggrar
im.Berlm\T11) (MJ,
169t, Halberstadt,
1177, MIR 19, Berlin.*
Dias, inaug. de snlpboribus metallorum, i",
Halae (Tts. Eiercilalionea chyraicae, de sul-
phuribus melallornro, de earipiKinento, de so-
iutione corporaon parliculari, de terra Toliata
tertar), de acido vitrioli vinosi) et de acido ni-
tri vinosQ etc., t°, Berolini IT». Obaervalio-
num et SDimadversiODum ehymicarum, prae-
aertim circa sal commane, acidum aalis vi-
noiam, et wigmutbum versaatium Collectio
prima, 4", lb.173S. Obs«, etc., praecipae zin-
cum, boraceiD et pteudo-geleDam traclantium,
Collectio aecanda, 4°, Ib, tTtl. Chymiscbe
VntersuchuQgen, welche fUrnebmlicb von d.
Litbogeognosia usw. bandeln, 4°, Potsdam
• Tts. Fartaetzung davon, 4°, Berlin d. Polsd.
17S). ZweitePortsetiung, 4», Berlin 4TS( [Die
beiden ersten Schriften aach rraniäsiacb, It*.
Paris I7S>]. Nene Auflage dea Ganzen nebst
Anhang (worin er sich gegen ▼. Jnatl recht-
fertigt), i', Ib. 47S7. Pfaysikaliacfa-cbemiache
Aemerkungen über verschiedene Saiis n. Er-
fahrungen des Hrn. Sllar, t°. Ib. 17S6 (Auch
lateinigch). Fortsetzung davon, 4', Ib. 47BS.
Pbys.-chem. AbhsDdl.veod. sonderbar feuer-
besttindigen u. lartdilsaigen ürlnaalzusw., i".
Ib. I7S7. Neue Aufl. mit Anbang (Rechlferti-
guQg gegen JUrggraT], (■>, Ib. t76(. Send-
schreiben aa Hrn. Bergratb Jnsti, in welchem
dessen Einwürfe usw. erörtert u. abgefertigt
werden, i°. Ib. 4 761. Eine zweite Slreitscbrilt
gegen denselben, 4", Ib. 1769. — Historia ex-
pertmentorum et ifairofiifuir In solutione cal-
cis vivae cum ipirltn nltroso occurrentjnm
[Mise. Berolin. III, 1717J. Experimenta chy-
mica circa diacrisln tarlarl vitriolati (Ib. V,
1717). Aasertio aeidl anlmalis per experimenta
chymica (Ib. VI, 17(0). Examen chymicum
piumbi scriptorii, des Wasaerbleya (Ib. id.).
Exam. cbymic. magnesiae vilriariorimi (Ib. id.).
UethodusdestiKandi et dephlegmandi, opeca-
loris solaris (Ib. VII, 1741). Consideretloaea
circa Indolem basis selis communis (Ib. id.).
Monita de cauais rubedinis vaporom acidi ni-
IroBi (Ib. id.). Vitrioli elbi analysis justlor, quam
Lemeryana (Ib. id.), Excerpts ei lilteris
circa alcalinativumindicum et boracemilb.id).
— Examen pyrotecbnique du talc (Uern. Berlin,
174fl). D°surle topaiedoSaie (Ib.17*7), D"
lur la plerre Dommee per tes anciens Steatites
flten ailemand Speckslein (Ib. id.}. Recherches
9ur la nalure et les propriete« du Qel de verre,
□Iaagalle(lb. 1746). Essai sur la meni&re depre-
parer des vaisseaui plus solides, qui puissent
loutenir le feu le plus violent etc. (Ib. 17SB).
ttecherchea sur le mälauge d'nn acide du Vi-
triol avec le salmiac et aur les produits, qui eo
resullent (Ib. 1791). Examen chymique de la
aature du sei volatlle de l'anibre (Ib. 176S).
• ROt. Hin JO {M).
Pott«r, Richard. — Fellow vom
Queen's College in Cambridge ; dann (seit
etwa 1846) Prof. d. Physik u. Astronomie
am Cniversity College in London fOrJ,
geb. <T99, Jan. 1, Manchester.
An elementary treatise on mecbanics, 1' edit.
8*, London 4 SIS. An elementary treetlse od
&11
Fotti
FoaülAt.
Ml
optica, t vol. S°, Ib. 4SS1. Physical optica or
Ibe DBlnraandproperiiesoflight, S*, Ib. ISS6.
— UalheniBticat consideretions on tbe pro-
blem ofthe raiabowcte. (Tr. Cambridge PhIL
Soc. Vol. VI. pt. 1, 18S6). Oa a new correclioD
in Ibe construclion or the double achromalic
object-glasa (Ib. pt. III, 1B1B). Calculations
of tbe belghts ot Ihe aurorae borealee of Ihe
17"" Sept. and u""Ocl, 1839 elc. (Ib. Vol. VIII,
pt. Hl, IS4T). — Experiment« to determioe
tbe quantlly ot light retlected by plane metal-
llcspecula underdilTerent anglogof incidence;
wjtb a descrIpt. oF the photometer made use
of (Biemter, Journ. ofSc. VI, ISSO). Od im-
prov»d metbotla of caaling and groundlng ape-
cula Tor reflecting telescopea (Ib. IV, Mti et
VI, 1SB3). On tha rellectlve pnwer« of glaea
(Ib. id.). On tbe determinalioa of the positioo
of the aurorae borealeg [Ib. V, iSH). Od tbe
apeciSc hesta of metala (Ib. id. et VI, 1S31}.
On a new conatruct. ofHewton'a roicroacope
(Ib. VI, ieti). — On Riviog conic sectional
flgurea to lenaea etc. (Pbil. Mag. Ser. III, Vol. I,
tssa). On tbe reClexion at tbe aecond aurface
of (linlglaa at incidencea of total relleiion (Ib.
Id.). Oq a new photometer (Ib. id. et Xll,
18(8). Od a particular modiScation ofthein-
terference of homogeneous light (Ib, II, 1 BIS] .
Iteply loiiiT'a remarkson this paparftb. id.j.
On a new helioalat (Ib. id.}. On Iwo archea o(
aarorae borealis (Ib. id.|. On a brillant srcb
of an aurora borealea (Ib. III, 1831). Od the
velocily with which light traveraea Irsoapa-
rent media (Ib, id.). On the relleiion of light
by glasof antimony (Ib. IV, tsat). On tbe pri-
■nary andsecoadaryrBiDbows [Ib. Xlll, IHSS).
On photomelry elc. (Ib. XVI, 1840). On in-
terferences, as an experimeotura crucia as to
thenalureorUghl(Ib. id.|. On HuTgheui'priD-
ciple applied to physical optica (Ib. XVil, 1 8(0
et XVIII, 18(1). On conical refraction in bi-
axiel cryaUls (Ib. XVIlI, 18(1]. On the phe-
noinena of diffraclion in the shadow of a cir-
cular diac (Ib. XtX, 18(1). On Ibe discovery
of thechillingprocessin thecasting ofthe spe-
culaforrenectlngtelesCüpesilb.XXXiV, 18(9j.
On the suppojed invorsion of hydroslatical
principlea in tbecestingof specula for reflect-
ing telescopea (Ib. XXXVI, 1 SSO]. Ontheat>ro-
roetric balani'e, an instrumenl for measuring
Ibe density of elr (Ib. XXXVII, 1890). - On
Iba Solution ofthe Problem ofsound (Ib. Ser. IV,
Vol. I et II. 1881), On hydrodynamica (Ib. l,
(SSI). On tbe fourtb law ofthe relationaof tbe
elastic force, density and lemperature of gagea
(Ib. VI, issa]. On the interterence of light
noar a caustic, nnd tbe pbaenomena of rain-
bow [Ib. IX. 1855). On the pnnciple ofViooI'i
rbomb, andsomeimproved Form of tbe rhombs
for procuring beams of plane-polarized ligbt
(Ib, XIV, 18S7etXVl, 1868).
PotU, Lnwrence Holker. — Dr.
Mfld. (1815). Erst Chirurg bei der Devon-
II. Cornwnll-Uillx in Truro (ISI3), dann
DireclOrJ.Comwalicr Irrenanstalt (1818),
spüter pract. Arzt in London u. Vorsteher
einer von ihm lu Blacliheath gegründti«
Anstatt för Rückgrats- Krank heilen. Grän-
dendes Hitgl. d. Roy. InslitntioD ofCornwil
u. d. Chemical Soc. in London (Ch.S.TSl,
geb. <789, Apr. It, London,
gest. (850, Harz 13,
ErBnder das »Pneutnatic Pile-Drlvlngi (Ela-
rnminen hohler eiserner Röhren a. ScfaicM
mitlelsl EvacDiren derselben durch LoItpaH-
penj. welches I8(E auf deo Goodwin's Stttt
zuerst im Grossen ausgeführt wurde. SiebaP»-
tytechn. Centralbl. 18(8. — Hedicin.Scbriflia,
Potrka, Julius Karl. — Dr. Phil.
(Gältingen 1869), Apotheker zu Beutbei
in Oberschlesien fOr),
geb. 183S, Jan. 6, Beuthen.
Ober d. Arseoikkies von Sahia (Fogf. iu.
CVII, 18aej. Über d. Boracit von Läiuba|
u. d. Slassfurthit von SlassFiirtb (Ib id.), Ük«
e. neues niobbaltig. Mineral (Ib. id.). thM
Vorkomm. d. Anorthits im Gestein d. Kot-
chekowskoi Kamen (Ib. CVIII, ISSB). (ttwrt
grünen Feldspath von Bodenmals (Ib. id.),
PoDdra, Noel Germinal. — Höhe-
rer Slabs-Officier in d. französ. Annee,
seit t85t verabschiedet. Prof. an d. £o)le
d'fitat major. Schüler d. polytechn. Schdt
fHEP),
geb. 1791, . . .
Queslion de probabililä resolue par Is gtoint'
trie, 8°, Paria I8S9, Etsmen critiqueduTrsilA
de perspective linäaire de Mr. de U Gonrnsiii
8°, Ib. 1859. Mit Cloiaard: TraiM de per-
spective-relief, 8°, Ib. IBSO.
PoillUet,ClaudeServaisMalfaias.
— Folgweise Schüler (1 8 M), Repetent n.
Hallre de Conference de l'£cole normale.
Prof. d. Physik am College Bourbon (Bo-
naparte), an d, £cole polytechnique (einige
Jahre) u. an d, Faciillt5 des Sciences; 18»
Subdireclor u. 1831 üireclor d. Conscf
valoire des Arls-el-Metiers bis <8J9, «>
er seine Stollen niederlegte. Uitgl. d. ßtai-
d. Wiss. in Paris (OrJ,
geb. 1790, Febr. l6,Cusanceb.6auBie'
les-Dames (Doubsl."
Elements de physique et de metiiorologie: J^"'-
8°. ParisIS!?, 7""edil , Ib. 1858 (Deulsth '"■
J. H. J. KUIar] . Portereuilte industriel de Cob'
servaloire des Arla-et-Meliera ou Atlas d it-
acription des machines etc. ; mit LebUa«, V»
Atlas fol., Ib. 183*. Notions generales dt phl'
sique et de m^teorologie, 1S°, Ib. (8St, t*'
«dit. 185B. — Eipäriences sur les annsautflf
loreaquise formenl parle reflexioo des nyow
i la secoude surface des tames epaissesctc
(Ann. chim. phys. I, 1816, p. 87). Hfiia. soi
de nouv. pb^nom&nes de produclion de cba-
leur(lb. XX, 1811). Sur les pheoom^oeaeiec-
tromagneiiques (Ib. XXI, 181t, p. 77). Sa
StS FoiiU«tiar de la Sdla
MMiriciU da« flnldM rilasliqaes et snr une
tadOMsde rtilectrlclMderalmoiphöre [Ib.
HIV, OST). Sarl'electriciUquisedäveloppe
diM Im actions chlmiques et sur Toriglne de
rehetriciie de l'almosphfere (Ib. XXXVl. i SSTJ.
~ Rechercbea snr les baates tempäratures et
NT quelques pbCDOiabneB qai en dependeot
[Cenpt. rend. III, ISlSj. U6tn. sur la pile de
filtietiitr la loi g^Därala d'intengit« quesui-
Ml les conraDts etc. [Ib. IV, f 817). Deter-
■latlloD des baue* temperatares ao moyea
fc pjrromöträ magn^liqoe et du Ibermomölre
kfalcool (Ib. id.). Hein, sur la mesure rela-
tira des aources therm o-titeclriques et hydro-
fkctrlqnes etc. (Ib. id.). H£m. sur la chaleur
nliire, mr les pouvoin rayounants et abaor-
btgl« de ralmosphbre et sur la tempArature
ielMpace(lb. VI et VII, 183S). Hern, aur la
kaalenr, la vitease et la direction des nuagea
Hb.Xl, 1840). Utm. snr lea loia s^oerales de
• r^nlatioD [Ib. XV, 1B4t}. Sor un moyen
M ■•surer des Intorvalles de lemps exlrfi-
■uent courta etc. et aur ud moyen nouvean
iaeonparer les InteDsiies des conraols «lec-
triqaes, aolt pennenenta, aoit instanteaäs (Ib.
m, 1844). Svrl'«teclrocbimie(lb.XX, (84S).
Uta. iur la tbtorie des fluides «tasliques et
tu la chaleur lateute des vapeurs (Ib. XXIV,
lli7J. Nolehiltorique aur divers pbAnomänes
fittiactioii, de räpalsion et de deviatioD qui
M tu attribnes fa dea causes siogulüres etc.
(Ib.'XXIX, 484SJ. Sur une proprieie pbotome-
Mqae dea plagues dagnerriennes (tb. XXXV,
<U1|. Suppläment b l'inatniction snr les para-
lauerrea (Ib. XXXIX, 4SStetXL, fSSS). Sur
■ moyeD photograpbique de dritermiuer la
knienr das auagea (Ib. XL, 4SSS). Actluo-
F^he, lualniinent qui marque les Inslants
M \» jonroe« aniquels le soleil ae montre ou
m Cache alc. (tb. XLII, ISBGI. H#m. »ur la
ituM de l'alcool abaolu, sur celle dea mä-
lugea alcooliquea et aur un douv. mode de
piduatioD pour raröomätre h, degrös 6gaux
(Ol. XLVIII, 1BSS, ausmbriich la Mäm. de
rUad. XXX). Viele Berichte, ebeadaselbat.
-MltBiat: Sor la diffraclion de la lumifere
MI. Soc. philomat. 1816). — Einige aeiner
fa Aead. übargebenea Abhandl). sind nicht
pdnickt.
*itb.mi,F*br. i6(rjj){oc.v).
PMllaUerde laSalle, Pran^ois
Nni Lyon. — PrBsident im hohen Rath
1- Hilgl. d. königl. niediciii. Gesetlscb. in
hm(Q),
geb. 1719, Sept. 30, Lyon,*
lest. 1788, Hlrz . ., Paris.
>ar la bile (Hern. loc. mädlclee 1 779] . — Half
iMfMr bei teioem DictioDuaire de Chymie,
'pb.lTlT, S«p(. W,int.i;ST, Hin ..(A)-
1 Fawid, James. — Pfarrer (Reclor) za
Wauied in Essex. Oheim von Bradley.
JHigf. d. Roy. Sociely seit 17 43 (Th),
geh gut. nti, . . .
Rom« corlmu utronomlcal obaervationa [Phil.
m74«). A rwllflMUoD of tbe motlona of the
Fow«U.
514
flve satelliles of Saturn, witb aome accarata
observa(lonsorihe[D(lb. 1718). Lunareclipse
observed (Ib. id.). Transit of Jnpiler'g fourlh
salelllte over bis disk, observed (Ib. 1719).
Nuperae observationes estronomicae (Ib. id.).
Obaerva Ilona ma de witb Hr. Hkdley'a reflecling
telescope (Ib. 4 711].
Ponrronr, s. Pelit.
Pontei, Jean Joseph £lienne. —
Hilgl. d. Acad. zu Harseill«. Correspond.
d. Pariser Acad. (QJ,
geb, 1779, Dec. SB, Roquevaire(Boa-
ches-du-Rhöne).
gest
iDstniellon pour recoaaaitre la blsiBcatloa
de l'buile d'olive, B°, Uarseille ist«. Consi-
däratiods sur les savona de Hsraeille, 8', Ib.
<8SD. Snr lea aulQtes dana les sela de aoude,
S", Ib. 1811. Sur l'eniploi d'nn tartrimMre, 8*.
Ib. 1814. Nouv. manuel du rsfflneur de aucre,
11°, Ib. 1818. ConsidäratioDS gänerales snr
l'art de laire le vin, B», Ib. 4 B19. — Formation
de la rermentation vineuse (U6m. deHaraelllo,
IX, 1818).
P*ff*ad«rff, I
a. Paulsen.
Karl Rudolph. — Von
(Sil bis I8i8 Gehüire an d. Hambnrger
Sternwarte, von 1850 bis 1866 Mitarbei-
ter an Hansen's Sonnen- u. Mondtafeln,
a. seildemHilarbeiler and. Berliner Astro-
nom. Jahrbüchern (Or),
geb. 18(7, Juni 19, Neu-Dielendorf b.
Gotha.
AatroDom, Baobb. n. Berecbn. von Cometeu'
babnen in d. Aatron, Nachr. von Bd. XXIII
(1S4B] an. Berecbn. von Bahnen kleiner Pla-
neten im Berlin. Astron. Jahrb. fUr IBSOn. IT.
Berechn. TUr Huuen'a neue Hoadtefeln.
Poirell, Baden. — Hagist. Arlium
(18(7). Geistlicher d. engl. Hochkirche.
Savjlian Prof. d. Geometrie an d. Univ. za
Oxford seil 1817. Mitgl. d. Roy. Sociely
seit 1811 (KECJ (Ot),
geb. 1796, Aug.Sl, StamfordHill.Mid-
dlesex. *
A Short treatise on tbe principles of the diffe-
rential and integral calcnlus, 1 vol. V, Oxford
1 BIS — 10. An elementary treatiae on tbe geo-
metry of curves and curved snrfacea etc. S",
Ib.lSSD. Aabortelemenlary treatise ofeiperi-
menlal and malbematical optica, B°, Ib. iBt8.
An bisloricalvlewoftbe progress of the pbysl-
CBt and matheinitical sciencesetc., 11°, Lond.
1884. Tbe conneiion of natural and dlvlne
truth etc., S°, Ib. ISSB. Tbe unily of worlda
and of natura etc., 1^ edit.. Ib. 1868. — In-
quiry into the nalure of the radlani heating
effectsfromterrflBtrisiaourcestPhil.Tr. 1836).
Experiments to the pessage of rsdiant beat
through glassscreena (Ib. 1816). On the re-
33
615
Power
Poin.
pulslve power of heat (Ib. 4834). Researches
towards esUblishing a theory of tbe disper-
sion of light (Ib. 4 885 [zwei Abbandn.]i 4887
et 4888). Od tbe tbeory of tbe dispersion of
ligbt, as coDDected witb polarizalion (Ib. 4838
et 4840). Od tbe tbeory of dark bands formed
in tbe solar spectrum by transparent piates
(Ib. 4 840, Auszug : Pbil. Mag. XVII, 4 840, aucb
Ib. XXIX, 4846). On tbe elliptic polarization
of ligbt (Ib. 4842). On certain cases of elliptic
polarization of ligbt by reflexion (Ib. 4848 et
4 845). On a new case of tbe interference of
ligbt (Ib. 4 848). Remarks on certain points on
tbe dififraction of ligbt (Ib. 4 85i). — On tbe
communication of magnetisme to iron in dif-
ferent positions (Phillips, Ann. of Phil. III,
4 822) . An appendix to Bamond's instruct. for
barometrical measurements (Ib. VI, 4 823). On
solar ligbt and beat (Ib. VII, 4824 et IX, 4 825).
On light and beat from terrestrial sources (Ib.
IX, 4 825). Hist. Sketch on photography (Ib.
XI, 4826). On Sitchie*! experiments on radiant
beat (Ib. XII, 4 826). — On experiments rela-
tive to tbe interferences of light (Phil. Mag.
Ser. II, Vol. XI, 4 882 et Ser. III, Vol. I, 4832).
On tbe inflexion of ligbt (Ib. 11. 4883). On tbe
achromatism of tbe eye (Ib. VI, 4 885). On
Cauchy*! theory of tbe dispersion of light (Ib.
VI, 4 835 ; VIII, 4 836 ; XetXI, 4887 ; XII, 4 888).
On Xelloni'i paper on the transmission of heat
(Ib. VIII, 4 836). On the formula for tbe dis-
persion of light (Ib. VIII et IX, 4 836 ; X, 4 887).
On the repulsion by beat (Ib. XII, 4838). On
Wrede'i explanation of the absorption of ligbt
(Ib. id.). On some points in tbe tbeory of tbe
dispersion of light (Ib. XIV, 4 839). On certain
points in the theory of undulalion, related to
the hypotbesis of the symmetrical arrange-
ment of tbe molecules (Ib. XVIII, 4 844). On
the tbeory of light (Ib. XIX, 4 844). An appa-
ratns for the circular polarization of light in
liquids (Ib. XXII, 4 843). An easy method of
imitating tbe corona (Ib. id.). On a new dou-
ble-image micrometer (Ib. XXVIII, 4 846). On
some points in the recent discussions on tbe
aberration of ligbt (Ib. XXIX, 4 846 et XXX,
4 847). — On the recent experiment showing
the rotation of the earth by means of a pen-
dulum (Ib. Ser. IV, Vol. I, 4 854). Remarks on
Lord Brougham's experiments on the proper-
ties of light (Ib. IV, 4 852). On certain phe-
Doroena of rotatory motion (Ib. VII, 4 854). On
the demonstration of Fresners formulas for
reflected and refracted light, and their appli-
cations (Ib. XII, 4 856). — Indices for the
Standard rays of the solar spectrum in diffe-
rent media (Report British Assoc. for 4 839 —
in diesem u. jden andern Bänden noch viele
Notizen) . — On luminous rings round shadows
(Mem. Astr. Soc. XVI, 4 847). On Irradiation
(Ib. XVIII, 4 850). On some phenomena attend-
ing the solar eclipse of 4 854 , July 28 (Ib. XXI,
4852—58). — Notizen in d. Monthly Notices
of tbe Roy. Astr. Soc. — Siehe Pereira.
* geb. 1798, . . . London {DV) ist falsch.
Power, Henry. — Dr. Med. Mitgl.
d. Roy. Soc. In London seit 1663 (A) (Th),
geb. . . ., gest. 4 673, . . .
Bxperimental pbilosopby, in three booi
taining new experiments microscopica
curial and magnetical, London 4664.
Pownall, Thomas. — Gin§
nach Amerika, ward Gouverneur vc
sachusetts («757), von New Jersey
und später von Süd-Carolina, kehrt
nach England zurück, ward 4762 G
Controleur d. britt. Armee in Deuts
4768 Mitgl. d. Unterhauses und lic
4 780 als Privatmann in Bath nieder
d. Roy. Society seit 4772 (BD) (KE
geb. 4722, Lincolns!
gest. 4 805, Febr. 25, Batb.
Hydraulic and nautical observations
currents in the atlantic ocean, 4**, Loi
(Auch im American Museum, Year 4 7
tellectual physics etc., 4^ Ib. 4802. li
into coloured light, by a collation of tl
riments and observations made by I.
on that subject : together witb some ad
ones (TiUöoh, Phil. Mag. XII, 4 802). —
litisches, Commercielles, Antiquarisc
* geb. 1720 etwa, . . . {Ä),
Posai Andres de. — Jurist; im
Yorsteber d. Navigationsschule zu
baslian (NM),
geb Lendono d
bei Orc
gest. 4 595, Oct. 4 8, Madrid.
HidrograOa, sumario de la esfera, insl
tos de la navegacion, marcas, latitud
tud, con un indice de voces näuticas,
bao 4 585.
PozzI jCesareoGiuseppe.-
im Olivetaner Orden, Zeitlang Prof.
thematik an d. Sapienza zu Rom, bi
in Ordensangelegenbeilen in Wien
Madrid auf (F) (LL),
geb. 474 8, Bologna^
gest. 4 782, Aug. 25, Rom.
Institutiones philosophicae, 4<*, Nicei
Leitera sulla turmalina, 4 2^, . . .
PozzI, Vincenzo. — Prof. d.
an d. Univ. u. am Institut zu Bologna
geb. 4 727, Oct. 29, Bologna,
gest. 1790, Juli 5, Bologna.
A. a. 0. keine Schriften genannt.
Pozzly Giovanni. — Directo
lerinärschule zu Mailand, und Prof.
sik u. Chemie an derselben seit 4 8C
her Medico-Cbirurg in d. französ.
(Cii) (BI . . .;,
geb. 4 769, Juli 24, Mailand,
gest. 4 838, Aug. 4, Mailand.
Materia medica chimico-farmaceutici
8°, Milano 4846. Dizionario di fisica e
»7
Priadsl
•ntieata illAartl, 9 to). S», Ib. 4810—1817.
ftichi? perchif ossta spiegaiione dl mollls-
lini bDomeal della natora, 18°, Ib. 18BS (e
Ute Tial« Anflagea). — Hediciatschea.
PribUtol (PrSndl), Johann Geori
— Prof. d. Kalhemalik, Physik, Naturge-
fdüchte and d. Gescbäflsstyls am kÖDigl.
Uelhause zu Hüncfaen (M. 11),
geb. 1759, Apr. 9, München,
gest. 1816, Jan. 8, UüncheD.
logeldreiackalsbre uaw., 8°, Hünchen <79S.
jUgebra, nebat ihrer lilerar. Geschichte, 8°,
lb.lTBa. tlbenichtd. Mathematik u. Physik,
I*, Ib. 1 804. Neue Theorie d, reinen u. kubi-
Kbea Gleicbangen, 8°, Ib. 1 809. Anleilj, Land-
Urleo (U eetwerren, &", Ib. 1810. Erdglobu*-
lahre, im Verbaade mit mathemal. Geograpliie,
■',&mbarg18il. DieSphSrikusw,, 8°, Müach.
lUG. Noch mehre solider Handbücher.
Pnwtorins (Richter). Johann. —
1^. Pfatl., erst Hecbanicus in Nüraberg,
iäa, nacfadem er von 1 661 in Prag, Wien
(m er Kaiser Maximilian II. in d. Ha-
Ibematik unterrichtete) a. Krakau gelebt,
hof. d. Mathematik erst an d. üniv. zu
Wittenberg (1671 — 76), darauf an der zu
illdorf (J) (Dpp) (WN) (A),
geb. 1 637, Joachimslhal,
gest. 1616, Oct. 17, Altdorf.*
Dteometla, qui antea visi sunt, et de eo qui
Mfinime mflme Novembri apperuit narratio
•Ic., 4', Norimb, 1679. Probleme quodjubet
n qoataor rectta lioeis datis quadrilalerum
bri qaod alt in circnto, aliquot media eipli-
nhiin, Jb. IBIB. — Hat, nach dem Zeugniss
HiiieaScbiiten Sohvantai, das Messliachcben
Htaiala praetoriana) erfunden, sowie
<i*e Wasaerwaage ; verfertigte auch gute ma-
itmai. lastrameate a. stellte astronom. Be-
lAacbtQngen an.
'iHt-D«. 37 (ja).
Pn«terfna (Schnitze), Hierony-
Dos. — Organist an der Jacobikircbe in
Bunborg (JJ,
geb. 1560, . . . Hamburg,
gest. t6S9, . . . Hamburg.
Op» masicum, DOvnro et perfectom, B Tom!
''.HllDb. ItK.
Praetorlw, B i e r 0 n y in u B. — Sohn
^N Vorigen. Hag. Phil., Prof. d. Ethik
LPoliUk (<6SG), sowie d. Physik (1631)
ad. Dniv. zu Jena, dann 1633 lutheri-
idier Prediger an d. Kathedrale zu Würz-
borg, 1 636 Hofprediger zu Weimar, \ 637
Inperinlendent, Gymoasialprof. u. Consi-
lorialassessor in Schleusingen und t6lt
Dperiotendent in Sroalkalden (JJ (GJPJ,
geb. 1695, Oct. 8, Hamburg,*
gett. l651,Dec.l3, SmalkaldeD.
Ftmm. SIS
Elnfg« pbyitkal. Diaputaliooea, i. B. : Deopelo
et atellis, 4°, Jsoae itio. De oaturae parlibos
et iaatramentis pbllosophiae, 4°, Ib. 16iO. —
Philosophisches.
• geb. Woi. 25, nkht Ott. B (A).
Prandl, Pi o t r o, — Vermögender Pri-
vatmann, der seine pbysikal. Studien in Bo-
logna gemacht halte (Gn. fl. LXI; (1^. Vli;,
geb. 1799, Apr. l,Medicina,
gest. 1830, Apr..., Hedicina.
Erfand einen Hallostaten [siehe Pogg. Ann.
XVII, S. 74], ein Beroskop, ain Agthrioakop,
ein Hygrometer usw., nnd machte meteoro-
log. Baobb. aaf einem eigends dazu von ihm
errichteten Otuervatorlam.
Pranp, Christian Friedrich. —
Dr. Phil., Prof. d. bildenden Künste an rf.
Univ. zu Halle seit 1787, früher Prof. d.
Mathematik u. Zeichenkunst an d. refor-
mirlen und d. evangelischen Gymnas. da-
selbst (MAI) (N),
geb. 1756, Apr. 10, Halle,
gesl. 1836, Oct. 13, Halle.
Farbenlexicon, worin die m<iglichen Farben
der Natur nicht nur nach deren Eigenschaf'
tan, Benennungen, VerhältnisseD u. Zosam-
menselzungeo, sondern auch durch die wirk-
liche Ausmalung enibalten sind, k", Halle 1TSS.
Praaie, JohannGottfried. — Me-
chanicus u. Raths-Chrmacher in Zittau (Ott),
geb. 1715, Febr. 13, Hennersdorf,
Lausitz,
gest. 1799, Dec. 16, Zittau.
VoD einem Instrumente zur Ausschoeid. run-
der Platten (QeUaler'i Gemeinnutz. Beltr. t.
ausübend. Uhrmacberkunat, N" M). Über d.
Verbindung mehrer Enden in Abiicht auF stär-
keren Zug (Ib. N° D). Vorricht. an d. Haken
einer Hemmung (ib. N" IS). Vorriebt, zum
Heben u . Senken eines Pendolnms (Ib. N° 1 7).
— Mandel mit vor- u. rückwärtsgehend. Be-
wegung, mittelst einfacher Kreisbewegung d.
Kurbel [OeiaileT'« Beschreib, u, Geschichte d.
vorzüglichst, Instrumente, N° 11. Verbessr. d.
sogen. Goldwaage (Ib. N°i). Entwürfe, mn-
sikal. Zeitmessers (Ib. N° 8). Instrument, Fei-
len zu hauen [Ib. N° 19). Drehbank mit d.
Holzdocke n. e. allgem. Seh rauben werke usw.
{Ib. N" II). Instrument z. Verfert. d. Rände-
rirradcben (Ib. N" 11).
Praaie,Horitz von. — Hagisl.Phil.
(1796). Docent (1796) und darauf Prof.
(eitr. 1798, ord. 1799) d. Mathematik an
d. Univ. zu Leipzig. Mitgl. d. Jablonowsky'-
schen Gesellschaft seit (807 (M.W) (A),
geb. 1769, Dresden,
gest. 1 8 1 i, Jan. 1 1 , Leipzig.
Dlip. de usu logarilbmorum Inflnltoinil in
theoria sequationum, 4°, Lips. 1798. Com-
meot. de ellipaeos evolutione etc., 4°, Ib. 1 798.
Prgm.de reUculiscryptographicis, 4°, Ib. 1799.
33*
619
Prasmowiki
Prolm«
Bxpositio qoarandam fonnalaram de centro
gravitatis, 4«, Ib. 4 799. Additamenta ad theo-
riam serierum arithmeticarum ordinum sape-
rionim, 4^ Ib. 4 SOS. Methodus Dova series
arithmeticas interpolandi, 4<>, Ib. 4 SOS. Fan-
ctiones logaritbmicae et trigonometricae in se-
ries infinitas solatae, 4», Ib. 4 SOS. Theoreroa
tis binomialis demonstratio eleroentaris, 4«,
Ib. 4 SOS. De aequationibus numericis altionim
ordinum comment., 4«, Ib. 4807. Logarithmi-
sehe Tafeln usw., 42«, Ib. 4 840, revidirt u.
vermehrt von X. B. Xollweide, Ib. 4 824, von
O. A. Jalm (Stereotypausgabe). Commenta-
tiones mathematicae , 4^ Ib. Fase. I, 4 804;
Fase. II, 4 842. Institutiones analyticae, 4<^,
Ib. 4 84S.
PrMsmowsU, A... — Observafor
an d. Sternwarte za Warschau (JU),
geb. 4 824, März 25, Warschau.
Sur les erreurs personnels daos les observa-
tions astronomiques (Compt. rend. XXXVIII,
4854).
Preohtli Johann Joseph. — Erst
Hofmeister beim Grafen Taaffe in Brunn,
dann (4 809) Director d. Real- u. Naviga-
tions-Academie in Triest, und, von 4 8 4 4
bis zu seiner Emeritirung im J. 4 849, Di-
rector d. polytechn. Instituts in Wien. Seit
4 818 k. k. Regierungsrath und seit 4 849
Ritter von. Seit 4 848 Mitgl. d. Acad. d.
Wiss. in Wien (WAA^t^^),
geb. 4778, Nov. 4 6, Bischofsheim vor
d. Rhön, Pranken,
gest. 4 854, Oct. 24, Wien.*
Grundlehren d. Chemie in techo. Beziehung,
2 Bde. 8°, Wien 484 8—46, 2. Aufl. 4 84 7-4 9.
Anleit. z. zweckmässigst. Einrichtung d. Ap-
parate z. Beieucht. mit Steinkohlengas, 8°,
Ib. 4 84 7. Practische Dioptrik usw., 8», Ib.
4 828. Untersuch, über d. Flug d. Vögel, 8^
Ib. 4 846. — Gab heraus mit Anderen: Jahr-
bücher des k. k. polytechn. Instituts zu Wien,
20 Bde. 8*», Wien 4 84 9—89, und: Technolog.
Encykloptfdie usw., 20 Bde. 8<>; Stuttgart 4830
— 56 (darin über 90 Artikel von ihm), fortge-
setzt von Karmarsch. — Die Physik d. Feuers
(Gekrönt 4 805 von d. Haarlemer Gesellsch. ;
holländisch in deren Natuurk. Verhandl. III,
4 806). — Ober d. Steinregen zu Iglau (Oehlen's
Journ. f. Chem., Phys. u. Min. Vu. VI, 4 808).
Ober d. Zustand e. Nichtleiters d. Elektr. zwi-
schen zwei ungleichnamig elektrisirt. Flächen
(Ib. VI, 4 808). Bemerkk. zu Avogadro'i Abh.
über d. Natur d. elektr. Ladungszustands (Ib.
id.). Beitr. z. elektr. Meteorologie, Abth. I:
Widerlegung d. Vo I tauschen Hageltheorie (Ib.
VII, 4 808). D» Abth. II : Theorie d. elektr. Me-
teore (Ib. VIII, 4809). Theorie d. Krystallisa-
tion (Ib. VII, 4 808). -> Bemerkk. zu Conilglia-
ehi's Prüf, seiner Theorie d. elektr. Meteore
(Behweigg. Journ. IV, 4 84 2) . Vorschlag z. Ver-
bessr. d. Bisen-Frisch-Prozesses (Ib. X, 4 84 4).
Ober d. Trans versalmagnetismus usw. (Ib.
XXXVI, 4822). — Ober «. neue Tl
Fliegens (Oflb. XIX, 4805). Ober Id
Licht- n. WUrmestofifs (Ib. XX. 4805
die math. Theorie d. Schallgeschwind
d. Erfahr, zu vergleichen (Ib. XXI, 48
suche z. Bestimm, d. absolut. Wider
Luft senkrecht gegen e. bewegte Fl
XXIII, 4 806). Erklär, d. gross. Rü
lockeren Sandes bei Schiesspulver-j
nen u. der Vermindr. d. Bewegung c
langen Röhren (Ib. id.). Bemerkk. z
Einwürfen dagegen u. über d. Widers
d. Flügel d. Vögel in d. Luft erleiden (
4 808). Über d. elektr. Ladungsznsl
Bezug auf d.-von Ermaa entdeckte '
denheit d. galvan. Leitvermögens (11
4840). Ober Dietrioh's Erklärung d. s
ten Sand-Paradoxons (Ib. LVI, 4 84:
Stahl-Bereitung, Scbmelzeil d. Plati
Ofenfeuer usw. (Ib. LVIII, 4 84 8).
Magnetismus u. dessen Ableitung aut
tricität (Ib. LXVII, 4 824). Ober d. v
schaffenheit d. magnet. Zustands d
sungsdrahts d. Vol tauschen Säule
Neue Versuche üb. d. Magnet usw. (Ib
4 824). ZurTheoried. Magneten (Ib. i
d. Seitenwirk. d. Schliessdrahts au
wegl. Magnetnadeln (Ib. id.). Obei
Dampfmaschine (Ib. LXXVI. 4 824).
Gesetz d. Wärme-Abnahme mit d.
id.). — Über d. Dampfbildnng (Po
XXXV, 4885). — Über d. Ursache c
Explosionen (Kastner's Arch. 1. 4 824)
z. Theorie d. Transversalmagnetismi
van. Schliessungsdraht (Ib. II, 4 824
schreib, e. Instruments z. Mess. d. ]
d. Dämpfe bei d. Temperaturen d.
(Banmgartner u. Ettingshansen'B 7a
4 826). 33 Aufsätze in d. JahrbUchen
techn. Instituts; darunter, ausser I
z. B. : Beschreib, e. neuen Baroskop
4828); Über d. Mittel, d. Luabäller
chero u. dauerhafte Construct. zu geb
4 824; VII, 4 825; VIII, 4 826); Verg
Untersuch, über d. mechan. Wirk, d
puIvers u. d. Wasserdampfs usw.
4 826) ; Versuche über d. Bezieh, d.
d. Metalle zu ihrer elektr. Differenz
XIV, 4 829; Auszug: Pogg. Ann. X
Über Spiegelteleskope, besonders i
Stellung d. parabol. Formen d. Sp
XVlIl. 4 834) ; Über e. neue Art vo
Barometer (Bd. XX, 4 839). — Aufs
Vaterland. Blättern f. d. österr. Kais
♦ geb. 17S8, Doc. 16 ( WÄ. 1852) u. 1778, t
ISS.'t— 55) wohl Druckfehler. Gest. 18
(ö. 1855).
Prehn, Jeppe. — Jurist; >
bis 1834 Comptoirchef in d. Rent
zu Kopenhagen, dann Amtmann
Steinhorst (Herzogth. Lauenburg),
Ratzeburg (Crelle'sJourn.f.Mat
geb. 4 803, Aug. 29, Kopenh
gest. 4 850, Nov. 28, Reichen
Remarques sur le calcul dont a fait
Grelle dans son memoire : Sur les <
SU
Prdgney
Freitol.
522
MBi^raf de sa servir de r^lasticitö de l'air
atmosphäriaue comroe force motrice sur les
clMiiiiD8defer(Crelle'f Jonrn.XL, 4850). Über
i Avfliebcing d. Dngleichmässigkeit der durch
dto Kerbel yermittelten Bewegung (Ib. id.).
Oberd. Bedeatong d. divergenten anendl. Bei-
In, die Bestimmung ihrer Werthe, u. über
i, ZalSsf||keit ihrer Anwendung bei analyt.
lachDungeD (Ib. XLI, 4854).
* Auf eiD«r Bdie nach Italien.
Preigaej, Lac Joseph Hatherot.
^Abb^, Canonicus, zuletzt Inhaber d. Ab-
tei von St. Cheron (BS),
geb. Anfangs d. XVIU. Jahrb., D6Ie,
gest. 1758,
Koovelles Lampes en forme de flambeaux oa
diboiigeoirs (Mäm. Par. 4 755). CbandeÜer ä
floile (Machines approuv. par Tacad. T. VII).
~P. ist Erfinder der »Lampe ä pompe«.
Primontral, s. La Guay de Pr^-
noDtval.
Presl| Johann Swatopluk. — Dr.
led., seit 4 820 Prof. d. speciellen Natur-
fMchichte an d. Univ. zu Prag u. Director
ioaturhtst. Cabinets derselben. Mitgl. d.
kSoigl. Böhm. Gesellsch. u. d. Acad. d.
Wi88. zu Wien (N) (ABG, yill, 4 864;,
geb. 4794, Sept. 4, Prag,
gest. 4 849, Apr. 6, Prag.*
Ii|ierimental-Chemie, 8^ Prag 48S8 (Bdh-
■iich). — t*ber d. Anwend. d. K^Iichlorats
i. Schwefels zur Entdeck, d. Meiallverbin-
iragen (Abhb. d. königl. Böhm. Gesellsch.
Folge V, Bd. II. 4 842). Mineralog. Aufsätze in
ilMlhro. Zeitschrift Krok, z. B. : Beschreib.
d.njbramits (HR. 1, 4 824). Beschreib, u. Ein-
M\.d, Nigrins (Ib. id.). Naturgeschichte d.
Miaeralieo (Ib. 11, 4822). Die Krystallreihe d.
Arigooits (Ib. id.). — Viel Botanisches.
•fwt.Apr. 7(rX1854). "
Pretli Karl Borziwog. — Bruder
fcs Vorigen. Dr. Med. (4 84 8). Prof. d. a II-
|eiD. Naturgeschichte u. Technologie an d.
Univ. zu Prag, sowie Gustos d. vaterlUnd. Mu-
leams daselbst seit 4 832, vorher seit 4 8 4 9
Anistent d. Lehrfachs u. pract. Arzt. Mitgl.
'königl. Böhm. Gesellsch. (4 835), d. Leo-
Ndin. Academie (4 837) u. d. Wiener Acad.
teil 1848 (WA. 4 854; M^G. VIII, 4 854;,
geb. 4794, Febr. 47, Prag,
gest. 4 852, Oct. 2, Prag.
Aiieit. z. Selbststudium d. Oryktognosie, S"",
Ng4883. — Viel Botanisches.
PreflSleTi Maximilian Robert. —
Jon 4836 bis 4 840 Lehrer d. Ingenieur-
MieoscbaAen an d. (damals neu errich-
VMil kdnigL Gewerbschule zu Zittau und
Iriaai Prof. d. Forst- u. Land wirthschafts-
Mathematik an d. königl. Academie zu Tha-
rand (Or),
geb. 48 4 5, Jan. 4 7, Dresden.
Der Messknecht u. sein Practicum ; ein Uni-
versal-Mess- u. Berechnungs-Brieftaschenin-
strument usw.^ 4 2<*, Brauoschw. 4 852, 8. Aufl.
4 859. Neue Viehmesskunst usw., 8», Dresd.
4856, 2. Aufl. 4 859. Neue holzwirthschaftl.
Tafeln usw., 8^ Ib. 4857. Der rationelle Wald-
wirth u. sein Waldbau d. höchsten Ertrages
usw., 80, Ib. 4858 u. 59.
Prestoli Jean. — MitgL d. Congre-
gation d. Oratoriums, lehrte lange Zeit Ma-
thematik in Angers (J) (A),
geb. 4 648 etwa, . . Chälons-sur-Mame,
gest. 4 690, Juni 8, Marines.
Elements de math^matiques, 2 vol. 4°, 4689.
Prestoli Michael August Fried-
rich. — Dr. PhiL Oberlehrer d. Mathe-
matik u. Naturwiss. anl Gymn. zu Emden,
früher Lehrer d. pract. Astronomie an d.
Navigationsschule daselbst (JU) (Or),
geb. 4 809, Oct. 27, Göttingen.
Anleit. z. perspectivischen Entwerfong d. Kry-
stallformen, 8*^, Gott. 4 838. De centro gravi-
tatis, Diss. inaug., 4°, Ib. Vorschule d. Geo-
metrie, 8°, Ib. 4 886. Lehrb. d. Arithmetik u.
Algebra usw., 8^ Ib. 4838. Lehrb. d. Natur-
geschichte. Tabellar. Übersicht über d. inne-
ren Bau d. Erdrinde, fol. Die Gestalten d. In-
dividuen d. unorgan. Natur, 4. Lief, fol., Em-
den 4 842. Grundriss d. Naturgeschichte, 4°,
Leipz. 4 848. 49 Netze zu geometr. Körpern
u. Krystallmodellen, fol., Emden 4 846. A-B-C-
Buch d. Zeichen-, Reiss- u. Messkunst, 8<*,
Leipz. 4 847. Das Thermometer, als Hülfs-
werkzeug Tür Seefahrer, u. d. Meeresströmun-
gen usw., 8**, Emden 4848. Methodisches usw.
Lehrb. d. ebenen u. sphär. Trigonometrie, 8^
Weimar 4 848. Der gestirnte Himmel usw., 8**,
Emden 4 849. Astrognosie f. Seefahrer, 46^,
Ib. 4 850. Die astronomisch-nautischen Beob-
achtungen, 8^ Ib. 4 854. Wittcrungskarten
usw., fol., Ib. 4858. Die arithmet. Scheibe, e.
höchst einfache Rechenmaschine, 4 884. Der
Tangenten-Maassstab u. die Komponenten-Ta-
fel z. Bestimm, d. miltl. Windrichtung usw.,
8^ Emd. 4 855. Das Vaporimeter oder die Psy-
chrometer-Skaleusw., 8**, Ib. 4855. Tabellar.
Grundriss d. Experimental-Physik, fol.. Ib.
4 856. Die Temperatur v. Emden, 4*", Ib. 4 855.
Die geometr. Heuristik, 4. Buch, 4*", Ib. 4 856.
Die Gewitter d. Jahres 4 855, 8^ Ib. 4 856. Bei-
träge z. Kenntn. d. Klimas v. Ostfriesland, 8*",
Ib. 4 858. Das astronom. Diagramm, ein In-
strument, mittelst dessen usw. viele Aufgaben
d. astron. Geogr. u. naut. Astron. usw. gelöst
werden können, 8^ Ib. 4 859. Der Barometer-
stand u. diebarometr. Windrose Ostfrieslands,
40, Ib. 4 860. — Die mittl. Windricht. an d.
Nordwestküste Deutschlands (Verhandl. d.
Leop. Carol. Acad. XXVI, 4 858). Die jShrl.
Verändr. d. Temperatur in Ostfriesland (Ib.
XXVn, 4860). — Die geogr. Verbreit. d. Ge-
/
523
ProncUioiaiiie
Pirovott«
fM
wUter iD Mittel-Europa im J. 4 865 (Sitzangs-
berichte d. Wien. Acad. XXIX, 4 858). Beobb.
über die mit d. Höhe zunehmende Tempera-
tur in d. unmittelbar auf d. Erdoberfläche ru-
henden Region d. Atmosph. (Ib. XXXVl, 4 859).
TT neue Reihe, 8^ Gotha 4860. — Der Moor-
rauch des J. 4 857 (Mittheill. aus J. Perthea'
geogr. Anstalt, 4 858). — Der Moor- oder Hö-
henrauch u. das Moorbrennen (Xeidinger'a
Monatsschrift U. 4 869). Bildl. Darstell, d. Gan-
ges d. Witterung im Königreich Hannover von
4 855 bis 4 869 (Henneberg*! Journ. f. Land-
wirthsch.). — Ferneres in d. Jahrbüchern d.
k. k. geolog. Reichsanstalt; Oesterr. Marine-
Zeitung ; Allgem. naturhistor. Zeitung d. Ge-
sellsch. Isis in Dresden ; Jahn's Aslr. Unter-
haltungen ; Onmerf i Archiv, Bd. XI ; Heime-
berg'i Zeitschrift usw.
Prendhomme, Louis. — Yemiuth*
lieh Mechanicus in Genf (SG),
geb. 4734, .. ., gest. . . .
Mäm. sur les engrönages, avec la description
d'un Instrument dont l'utilitä sera trds-grande
pour däterminer les engränages (M6m. de la
Soc. des Arts de Gen6ve, T. I, auch unter d.
Namen Le Cerf, in d. Phil. Tr. 4 778).
Preusohen, August Gottlieb. —
Kirchenratb, Hof- u. Stadtdiaconus in Carls-
ruhe seit 4 792 ; früher Diaconus in Grün-
stadt (AJ,
geb. 1734, Diethart, Unter-
hessen,
gest. 4 803, MSrz 24, Carlsruhe.
Essais pröalables sur la ty pomdtrie ou le moyen
de dresser les cartes g^ographiques ä la facon
des imprimeurs, 8°, Carlsruhe 4 776. Ehren-
säule in einer typometrischen Karte d. Land-
schaft Sausenberg usw., S°, Ib. 4 783 (In bei-
den Schriften die Beschreibung der von ihm
entdeckten Kunst, Landkarten mit beweglichen
Typen zu setzen. Siehe W. Haas). Denkmäler
von alten physisch, u. politisch. Revolutionen
in Deutschland usw., 8°, Frankf. a. M. 4 787.
Gemeinnützl. Theorie von Erdbeben, nebst
Nachr. von einem neu erfund. Erdbebenmes-
ser usw., 8^ Heidelb. 4789. Moralische Arith-
methik nach biolog. Grundsätzen, 8°, Ib. 4797.
Prenss von Sprinsonberg (Pan-
nonius), Valentin. — Seit 4 688 Prof. d.
Medicin u. Physik an d. Univ. zu Königs-
berg fJ),
geb. 4 553, Apr. 29, Frankfurt a. d. 0.,
gest. 4 604, Nov. 28, Königsberg.
A. a. 0. keine Schriften genannt.
Pren88, Ernst Wilhelm. — Obser-
vator an d. Sternwarte zu Dorpat seit 4 827;
begleitete d. zweite Expedition 0. v. K o t z e-
bue's in den J. 4 823 — 26 als Astronom
(Jubelfeier d. Univ, Dorpat, 4 852;,
geb Oberlausitz,
gest. 1839, Apr. 26 (A.St.), Dorpat.
Astron. Beobachtangeo auf d. Hni. CaytI.
V. Xotiebne zweiter Reise um die Welt in 4«
Landungsplätzen angestellt; herauagegeb. f«
W.Stmve, 4^ Dorpat 4 830. — FemeraBeoMk
in d. Astron. Nachr. Bd. II bis XII.
. Prerost, Pierre. — Dr. iuris (lllS).
Nachdem er als Hauslehrer einige Jahre in
Holland u. Paris gelebt, von 4780 bis 4714
Mitgl. d. Acad. d. Wiss. u. Prof. d. Philo-
sophie in Berlin, dann wieder in Genf s.
Paris lebend, Prof. d. Philosophie (1793)
u. d. allgem. Physik (4 810) an d. Acade-
mie in seiner Vaterstadt bis er f 823 seiDOii
Abschied nahm. Daneben 4786 Zweihon-
dertmann und 4 8 i 4 Mitgl. d. Conseil re-
pr^sentatif (Mem. Geneve, XJ (BibL mn.
Nouv.Ser.XX) (BS) (Q),
geb. 4 75«, März 3, Genf,
gest. 4 839, Apr. 8, Genf.
De l'origine des forces magnötiques, 8*, Ge-
näve 4 788 (Deutsch von Bovrgiiet, Halle 4714).
Recherches physico^möcaniques sur la cbt-
leur, 8<*, Ib. 4 792 (Deutsch von Bovrgnet, Balte
4798). Deprobabilitate, 42», Ib. 4 794. Essai
sur le calorique rayonnant, 8^, Ib. 4809. Deu
traitös de physique möcanique (publik par
P. F., corome aimple öditeur da premier fli
comme auteur du second), Ib. 4 848. EsqoisM
d'un cours d'optique 6l6mentaire, 4 i**, Ib. 4 8S4.
Exposition älömentaire des prioeipes qui ser-
vent de base ä la thdorie de la chaleur rayon-
nante, 8**, Jb. 4 832. — Sur les principes de li
thäorie des gains fortuites (M6m. Berlin 4781
et 4 784). M6m. sur l'origine des vitesses pro-
jectiles, contenant quelques recherches suria
mouvement du Systeme solaire (Ib. 4781).
M6m. sur le mouvement progressif du ceatra
de gravitö de toat le Systeme solaire (Ib. id.,
auch Bode's Jahrb. 4 786). Sur les probabilita;
mit 8. LhniUer (Ib. 4796). Sur rapplicatioo d«
calcul des probabilit^s ä la valeur du {6mmr
gnage; mit Demselben (ib. .4797). Sur le
mouvement propre de quelques steiles, de
4 756 ä 4 797; mit F. Maurice (Ib. 4 804, auch
Bode'a Jahrb. 4 805). Essai d'applicatioo de U
thäorie de l'öquilibre mobile ä divers pb^no-
m^nes de la nature (Ib. 4 804). — Überd. Re-
genwind (Sehr. Gesellsch. naturf. Fr. in Be^
lln, X, 4 79i). — Quelques remarques d'optique,
principalement relatives ä la röflexion des
rayons de la lumi^re (Phil. Tr. 4 798). Quelques
remarques sur la chaleur et sur l'actioD des
Corps qui l'interceptent (Ib. 4 802). ~ Überd.
vorgebl. Einfluss d. Sternes Capeila (Beriiaer
Monatsschrift 4 783). Über aörostatische Ma-
schinen (Ib. 4 784, auch Journ. encyclop. 11,
4 784). — Examen d'une diflicult^ relative äla
th^orie de T^lectricitd (Magas. encycl. VI, 4796).
— Möm. sur I'i^quilibre du feu (Journ. pby^.
XXXVIII, 4 794). Sur la limite des venU alizes
(Ib. id.). R^flöxions sur la chaleur solaire (Ib.
;XIU, 4 793). De la diverse r^flexibilit^ des
rayons älömentaires dont la lumiöre blancbe
est compos^e (Ib. XL1X, 4799). Sur l'epoque
m
Prevoit
PriYOit.
526
4i la chate d'ane pierre (Ib. LVI, 4 803). Re-
Mrques snr trois saites d'observations cya-
lom^triqaesdeH.B.SaiiBfiireflb. LVII, 4 803).
Obs. d'an mM^ore lomineax (Ib. LIX, 4804).
M^m. sur la transmission du calorique ä tra-
un l'eau et d'autres substances (Ib. LXXII,
4IH). Sar la thöorie de r^quilibre mobile du
cilorique rayouDant et sur certaines difflcul-
Ite «lev^es contre cette thöorie (Ib. LXXXIII,
4116). — Remarques sur une assertioo de La-
vriiiar (ADD. chim. L, 4804). — Remarques
nr denx citatioDS relatives ä la thöorie du
nyoDDemeDt (Ann. chim. pbys. VI, 4 847). Sur
les Tents qu*OD öprouve dans les orages (Ib.
XI, 4849). Sur riucliDaisoD mutuelle des axes
vigaelles (Ib. XIV, 48SO). Note sur le calorique
divide (Ib. XXXI, 4826). Mouvemeot appa-
natd'nn petit corps tr^s-voisin d'un plus grand
oa plus brillaot, sur lequel Toeil demeure flx6
(Ib. XXXVI, 48S7). Sur la Constitution möca-
oique des fluides ölastiques (Ib. XXXVII 1,
1S18). Note relative ä Tinfluence de la density
mr la chaleur spöcifique des gaz (Ib. XXXIX,
1138). Sur la duröe du refroidissement d'un
eorps dans divers gaz (Ib. XL, 4829). Sur les
bolkies (Ib. XLIII, 4830). Doublement d'un
objatpar an oeil unique (Ib. LI, 4832). De Tin-
iMBce du rayonnement sur la röpartition de
li cbaleor solaire aux deux hömispbdres de la
lim (Ib. LX, 4835). — Sur un halo lunaire
(Bibl. britann. 4804). Sur la chaleur inter-
eipt^e (Ib. 4803). Considörations sur le mcfde
d'ietion de la chaleur (Ib. 4804). Sur la dis-
Ince des planstes (Ib. 4808). Sur la temp^-
ntire de 4803 (Ib. 4809). Sur le m^t^ore du
Ull8re4844 (Ib. 4844). Sur les rapproche-
■mls m^t^rologiques du P. Cotte ; Recherche
(fiae m^thode pour reconnaltre l'influence de
ii pkiie svr le baromMre (Ib. 4842). Möm. sur
in prognostics barom^triques etc. (Ib. 4 843).
(Mques remarques relatives ä la propagation
^ta lami^re (Ib. 4844) — Sur la notation nu-
Qtfrique (Bibl. univ. 4846). Discussion de
Wqaes critiques (Ib. 4 84 8) . Tentative faite
daat le bvt de concilier deux principes fon-
dioieotaQx de la th^orie de l'^lectricitä (Ib.
^^2). Sor quelques hypothdses de Hewton
(Ib. 4823). Remarques historiques relatives au
M6m. de Mr. Lealie sur la lumidre de la lune
^des planus etc. (Ib. 4825). Sur Tinfluence
iiagD^I^IQ^ ^^ ^'®>1 i^^- ^ ^'^) • ^^^ '^ Vision
«itraordinaire de J, B. (Ib. 4 827). Sur une
lielM dans le champ de la vue, qui est \i€e par
fielques rapport avec la tache de Xariotte
(Ib. 483t). Remarque relative ä T^poque oü
^ • propos^ l'emploi des liquides dans la
eoastmctton des objectifo des t^lescopes (Ib.
4134). Sur une Observation öthrioscopique (Ib.
1138). — Sar r^mission du calorique (Ib.
««r. n, T. XV, 4838). — De l'effet du mouve-
naat d'un plan röfringent sur la röfraction
(Hol Soe. Geo^ve, I, 4824, auch Ann. chim.
pkys. XVI, 4824). De quelques phönomänes
d^adaota de la radiation du calorique (Ib.
JI, 4311). De rinfluence que la d^pression du
fol peak SToir sar la gelöe des plantes pen-
daal la oatt (Ib. III, 4826). De quelques ap-
TteneUes sani objet extörieur (Ib. V,
4 832). — Some remarks on the theory of equi-
librium of radiant heat (Ann. of Phil. 484 5).
— Philosophisches, Historisches, Oekonomi-
sches etc.
Psrerosty Isaac Benedict. — Von
4777 bis 484 0 Erzieher u. Privatlehrer zu
MoDtauban, dann Prof. d. Philosophie an d.
protestant.-theolog. Facultät daselbst, Mit-
gründer d. dortigen Aeademie. Verwandter
des Vorigen (BJ (Q),
geb. 4755, Aag. 7, Genf,
gest. 4 849, Juni 8, Montauban.
Möm. sur la cause immödiate de la carie ou
du charbon des bl6s etc., 4°, Paris 4807. —
Mouvements produits par le contact mutuel
de diverses substances et explication de ces
mouvements (M^m. Soc. Genäve, III, 4 826).
Sur une apparence de d^composition de la lu-
miäre blanche du corps qui la räfl^chit (Ib. id.
— Beide Abhh. von F. Prevost publicirt u. re-
digirt). — Observations sur les causes des
queues des comMes (Journ. Phys. LXXIIl,
4 84 4). — Sur l'araign^e des jardins (Bibl. bri-
tann. 4845). — Divers moyens de rendre sen-
sibles ä la vue les ömanations des corps odo-
rants (Ann. chim. XXI et XXIV, 4 797). Rech,
sur la force expansible des 6manations odori-
förantes (Ib. XXXVII, 4 804). Nouv. expö-
riences sur les mouvements spontan^ de di^
verses substances ä l'approche ou au contact
les uns des autres (Ib. XL, 4 804). M6m. sur
la rosöe (Ib. XLIV, 4802). Sur la chaleur et
sur l'action des corps qui Tinterceptent (Ib.
XLV, 4803). — Sur le mode d'ämlssion de la
lumi^re qui part des corps color^s; moyen
d'augmenter consid^rablement Tintensitö de la
couleur de ces corps (Ann. chim. phys. IV,
484 7). Sur les yeux d'une Organisation parti-
culiäre, et sur un moyen simple de suppiger
aux lunettesdes presbytes (Ib. VI, 4 84 7). Ana-
lyse d'une concr^tion calculeuse etc. (Ib. id.).
Sur des concr^tions v^sicales d'oxalate de
chaux qui ne sont pas murales (Ib. id.). Sur
le ralentissement de la chute des corps l^ers
dans l'air (Ib. X, 4 849). De reffet des gouttes
de pluie sur les plantes, lorsqu'elles se trou-
vent dispos^es de mani^re ä concentrer les
rayons de soleil (Ib. XI, 4 819). — Sur la blan-
cheur (Bibl. univ. XXXVII, 4 828). — Voll-
ständiges Schriftenverzeichniss in F. Prevost:
Notice de la vie et des Berits d'I. B. Prevost,
Gen^ve 4820.
Privosti Louis Gonstant. — Nach-
dem er von 4846 bis 4819 bei Ph. H. de
G i r a r d (siebe Diesen) in Wien gelebt, folg-
weise Lehrer d. Geologie am Atbenaeum in
Paris (4 820 — 29) und an d. £cole centrale
des arts-et-manufactures, dann Prof. adj.
(1834) und später Prof. titul. für Minera-
logie an d. Faculte des sciences in Paris.
Mitgl. d. Acad. d. Wiss. daselbst seit 4 848
and Mitstifter d. Soc. g^olog. de France im
J. 1829 (VD) (GS.WW) (Or),
527
Freroit
geb. t787, jQDi i, Paris,
gest. I8S6, Aug. U, Paris.*
Docuraentg poar lervir ä l'hlstoire des terralns
terliaireg, 8°, Pari* [ohne Datum). Coup des
' terrains tertiairea du basaia de Paria, Foliobd.
(ohoa Datutn). Trail^ ät^ment. de geographle
phygique; mitB. BuMUio, 18° Paris I8S6. Lea
coatiaeotB actuels ont-ils 616 ä pluiieura re-
prises submergäs par la mer, 8', Ib. 18«. —
Essai Bur la Constitution pbysiqu« et gäognos-
tique de Vienne (Journ. pbys. 1810). — Sar
nie Julia (das im Juli 1814 ans d. Mitletmeer
emporgeadegene Eilend) pour servir k l'hls-
toire de ia rormatioD des montagnes {Uim. Soc.
g^ol. de France II, 4BI5, auch Compl. rend.
11, 18iS et tV, ISST). Sur le mode de form h-
tlon dea cönea votcaniques et sur celui des
chalnes de montagnes (Compt. rend. I, 18SS),
Sur tes coquilles marines trouvriea k la Somma
et sur leg däductions qa'on a tiräea de ce fait
etc. (Ib. IV, 18)7). De la Chronologie des ter-
rains el du synchron jsme des formatioDS (Ib.
XX, (8411). Sur l'epplication de la thioiiedes
affluents fa la rormatton des terrains tertialres
du bassin sud-ouest de la France [Ib. XXVII,
18tS). Quelques proposilions retelives fal'ätat
orlglnsire et actuel de la masse tarrestre, ä la
tormation du sol, aux canges qui ont modiSä
le reliefde sa surface etc. (Ib, XXXI, 1850).
Sur rapparilloD recente dea glaciers etc. (Ib.
id.). Theorie des glaciers [Ib. XXXII, 1BS1).
Sur la perroration de roohes csicaires attri-
buM ä dea Uellx (Ib. XXXIX, 18S(). Sur la
näcessitö de bien fiier ,le sens da mot eoul^
vemoDl (Ib. XL, 18SS). Etüde des pbäDomänea
volcaniques du VAeuve et de l'Etna (Ib. XLt,
1SSS). Consid^rations gänärelea et queations
sur les eruptions volcaniques (Ib. id.). Sur ia
theorie des cAnes et craläres de soul^vement
[Ib. id.). — Viele Aufsatia Im Bull, de la Soc.
geaiog.de France; Diclionn. classique; Dic-
liono. nnlvers. de rhisl. aal.; Encyclop. das
gens du moode etc.
•gib.JuDiG, galt. Aug. lU(ff5.Xl[I)i seit. Aug. 16
(CÜ).
Preroit, Jean Louis. — Dr. Med.
(Edinburgh I81B). SeÜlSiO pracl. Arzt
in Genf; Hilgi. d. Soc. de pbys. el d'bisl.
nat. daselbst fMem. Soc. Geneve. XU),
geb. <790, Sept. <, Genf,
gest. <S50, Harz U, Genf.
Sur Rlectricite des niuscles; mit DnmM (Ga-
lesen IBis in d. Soc. de pbys. et d'hlst. nat.
zu Genf). Sur i'acide libre conlenu dans t'es-
lomac des herbivores; mit Ia SayeT (M^ni.
dieser Soc. III, 1 BIS). Eismen du aang et de
aon Bction dans les divers ph^nomfenea de Ib.
vre; nnitI>iuiu*(Ana.cbim.phys. XVIII, 4 811).
Sur l'emploi de la piie dans le trallement des
calcnlB de la veagie [ib. XXIII, iBls). Sur le
döveloppementd'uncouranteiectriquequiac-
comuagae la contraction de la ßbre muacu-
laife (Bibl. univ. Ser. II, T. VII, 1BS7). Sur
raimanlalion d'aiguilles de fer dans ieur con-
lad avec les nerfs en aclirfn (Compl. read. VI,
<8IB). Sur quelques eiperiencea relatives h
'«lectricit« utimale (Arcbtv. de t'«l«
8iS). — Viele rein pbysiolog. Arbeih
Pr«voit, Alexandre Pl«rre.-
äs-ScJeDCes. Sludirle wa 18*0-
Berlin, und lebt seitdem als Private
London. Enkel von Pierre Prov
Schwiegersohn von A. de 1 a B i v e
geb. 18S1, Febr. 6, Gent.
Essai sur la theorie de la visioa bim
(Dias, inaug.), *", Gen6?e)8*>.
Prioe, Richard. — Dr.TbeoL
gow 1769). Dissenter-Predigererstz
ington Green, zaletzt zu Hackney in I
sex. Mitgl. d. Roy. Society seit 176:
geb. 1713, Febr. S3, Tynton,G
giDshir
gest. 179t, yarz 19, London.*
A demoastrslion ot the second rula in
say lowards the solutioa of a problei
doclrine of cbances [Phil. Tr. 1761).
efTect of tbe aberration ot Venus dui
last traoalt over the aun (Ib. 1T70). Pc
to bis nephew W. MoTgan'i observal
the iigbt of bodiea in a slate of combns
I78S). — Theologisches, Philosopbiscl
lilisches usw.
• grb. Ttbr. 22, JMt. Apr. IB U) (JtOJf).
Prloe, James. — Dr. Med., prs
zu Guildford in Snrrey; sehr ven
(Scbm. A) (A) (RGE).
geb. 1755,
gest. 1783, Äug. 3, London.*
Beschaftigle sich leidenschaftlich mi
mie u, schrieb darüber: An accouni
experimentgon mercury, silvsr and gol
at Gnilford in Hay I7B1 in the labor
Jameg Frioe, t°, Oif. 1781 (deulach, S'
4788).
* pBt. Juli 31 Wi). — Vargiflftc gfdi mit
Pi4oitl«y, Joseph. — Dr.Jut
burghl766). Dissenler-Prediger fo
zu Needhana-Uarket (SuBblksbire) u.
wich (Cheshire), Schullehrer in W
Ion (17 61 — 67), wieder Prediger i)
(1767—73), Hauslehrer beim Gl
Sbe Iburne (nachmal. Marquis v.[
d o w n e) zu Calne in Willshire (177
darauf abermals Prediger in Bim
bis ein am lt. Juli 1791 gegen
Freidenker gerichleter PÖbel-Aufr
dem er alle seine Habe einbiisste, Vi
sung gab, dass er nach Hackney bei
und von da im J. 1791 nach Pen ns;
übersiedelle. Mitgl. d. Roy, Soc. s<
u. auswärt. Hilgl. d. Pariser Aca
(CvvieT\aMem.lnst.y\.) (KBC) (
29
PriMfley
Prienr.
530
geb. 1733, MSnl3 (A.St.), Fieldhead
b. Leeds, Yorkshire,*
gest. 4801, Febr. 6, Northuraberland,
Pennsylvauien.
Chart of Biography (fol.) with a Description,
WarringtoD 4 765. History and present slate
of electricity with original experiments , 4«*,
Lood. 4767, additions 4770 (deutsch von J. B.
IriBiti, 4», Berlin u. Stralsund 4 774). Intro-
dnction to the study of electricity, 4®, Ib. 4768.
iBtroductioD to the theory and practice of per-
spective, 8^ Ib. 4 774, S^ edit. 4 780. Direction
for impregnating water with fixed air etc., S**,
Ib. 4772. History and present state of disco-
Tiries relating to vision, iight and colours,
I Tol. 4«, Ib. 4 77S (deutsch von O. 8. Klügel,
Leipz. 4775). Experiments and observations
oodifferent kinds of air, 8 vol. 8<>, Ib. 4774—
77 (deutsch von C. Ladewig, 8 Bde. 8'», Wien
1. Leipz. 4778). Pbiiosophical empiricism etc.
iaterspersed with various observations relat-
iog to different kinds of air, 8^ Ib. 4775. Ex-
Ciments and observations relating to various
Dches of natural philosophy, with a con-
ftBoation of the observations on air, 8 vol. 8°,
Ib. 4779— 86 (deutsch, Leipz. 4 780). Heads
of lecturea on a course of experinoental philo-
fophy particnlarly including chemistry, deli-
nred at the New College in Hackney, 8°, Ib.
1794. Experiments and observations relating
to the analysis of atmospherical air ; also far-
tber experiments relating to the generation of
lirfrom water etc., 8^ Ib. 4 796. Considera-
tioos on the doctrine of phlogiston and the de-
composition of water, S Pt. 8», Ib. 4 796 u. 4 797.
Tbe doctrine of Phlogiston established and that
of tbe decomposition of water refuted, 8**, Ib.
im. ~ Account of rings, consisting of all the
prinnatic colours, made by electrical explo-
iloBSOD the surface of pieces of.metal (Phil.
IV. 4768. — Die Priestley'schen Ringe).
Kxpr. on the Itteral force of electrical explo-
lioQs (Ib. 4 769). General experimenton electri-
etl exploaions (Ib. id.). Investigation of the
Itfenl exploBion and of the electricity, com-
■QDicated to the electrical circuit, in a dis-
ebarge (Ib. 4770). Expr. and obss. on char-
eoal ilb. Id.). Obss. on diflTerent kinds of air
IIb. 4 778 et 4 775) . Account of W. HenlT^s elec-
tiometer (Ib. 4772). On the noxiousness of the
«IBinrii of putrid marshes (Ib. 4 774). Obss.
M respiratioD tnd the use of the blood (Ib.
^776). Exprm. relating to phlogiston and the
Noming conversloiia of water into air (Ib. 4 788).
Obü. relating to air and water (Ib. 4 785) . Expr.
Üd obis. relating to the principle of acidity,
^ composition of water and phlogiston (Ib.
nilet4789). Bxpr. on the phlogistication of
ipirltof nitre (Ib. 4789). Expr. on the trans-
■isfioo of the vapour of acids through a bot
Mrtiien tabe, and fnrther obss. relating to
pbiogMoo (Ib. 4 789). Obss. on respiration (Ib.
4799). Bxprs. on the generation of air from
Witor ; to which tre prefixed experiments re-
iattag to tbe decomposition of dephlogisticated
lud ioflammable tir (Ib. 4794). — Exprms.
iml obw. relatiDgtto the analysis of atmosphe-
Pegf eaderffi fliiidwSrierbocb IL
ncal air (Tr. Americ. Phil. Soc. IV, 4799;.
Farther exprms. relating to the generation of
air from water (Ib. id.). Exprms. on the trans-
mission of acids and other liquors, in the form
of vapour, over several substances in a bot
earthen tubo (Ib. V, 4 80S). Exprms. relating
to the change of place in different kinds of air.
through several interposing substances (Ib. id.).
Exprms. relating to the absorption of air by
water (Ib. id.). Miscellaneous exprms. relating
to the doctrine of phlogiston (Ib. id.). Exprms.
on the production of air by the freezing of wa-
ter (Ib. id.). Exprms. on air exposed to heat
in metallic tubes (Ib. id.). — A reply to Cndk-
ihask's observations in defence of the new Sy-
stem of chemistry (New-York Magazin, 4802,
March). Obss. and exprms. relating to the pile
of Yolta (Ib. id.) On the theory of chemistry
(Ib. 1802, June). Obss. on the conversion of
iron into steel (Ib. 4 802, Aug.). On the air from
finery cinder and charcoal, with other remarks
on the experiments of Cmikihank (Ib. 4808,
Sept.). — Letters to 8. L. Xitohill on bis at-
tempt to accommodate the disputes among the
chemists concerning phlogiston (Medical Re-
pository. Vol. I and II). Letter on red preci-
pitate of mercury, as fiavorable to doctrine of
phlogiston (Ib. Vol. II). Exprms. relating to
the calces of metals (Ib. id.). Of some experi-
ments made with ivory black and also with
diamonds (Ib. id.). On the phlogistic theory
(Ib. id.). Reply to bis antiphlogistian oppo-
pents (Ib. id.). Singular effects of gaseous oxid
of septon or dephlogisticated nitrous air (Ib.
Vol. HI, 1800). Sentiments on the doctrine of
septon (Ib. id.). — On the new theory of che-
mistry (Monthly Magaz. 4798, March). Letter
on the decomposition of water (Ib. 4 798, Oct.).
On the doctrine of phlogiston (Ib. 4 799, May
and June). — F. entdeckte das Sauerstoff-
gas (4 774— gleichzeitig mit 8oheele), das salz-
saure Gas (4 774), das Ammoniakgas (4774),
das Fluorkieselgas (4 775), das schwefligstnre
Gas (4 775), das Stickstoffoxydul (4776) u. das
Kohlenoxydgas (4799); siehe Kopp, Gesch. d.
Chem. Bd. 1, S. 286, Höfer's Hist. de chim. II,
479 und Doniaa' Philosoph, d. chimie, auch :
Commemoration of the centenary of the Birth
of Dr. Priestley in Phil. Mag. Ser. III, Vol. II
(1888), p. 888. (Die Feier fand am 25. März
statt.) — Sehr viel Theologisches, Pädagogi-
sches,. Historisches, Politisches u. Anderwei-
tiges.
* geb. M&n 18 (SD) : M&rx 24 {ÄAB) {Th) ; Man 30
{JTö/er, Hist. chim. II) {Dumas, Philotopk, ds
chim,) ; gett. Febr. 9 {A) {Altr. XII).
Priestley, Joseph. — Seit 4 7 69 Su-
perintendant and Principal Agent of the
Leeds and Liverpool Canal (GM, \S\1),
geb. 4744 etwa,
gest. 4 8 47, Aug. 4 4, Bradford, Yorksh.
A. a. 0. keine Schriften genannt, aber gesagt,
er sei ein Mann von mathematischer Bildung
gewesen.
Prienr (genannt: Prieur de la Cöte-
d'Or*), C . . . A. . . — Genie-Officier beim
34
581
Prfnoe
PrUtwits«
Beginn d. französ. Revolation, in die er als
Mitgl. d. National-Convents vielfach ver-
flochten ward (BCJ (Ann. chim. phys, LH,
geb. 1763, Dec. 22, Auxonne,
gest. 1832, Aug. . ., Dijon.
Instruction sur le caicul dreimal, 4 795. In-
struction sur les poids et mesures de la r^pu-
blique fran^aise (Ann. chim. XX, 4 797). Des-
cript. d*un assortiment de nouveaux poids (Ib.
id.). Sur I'exploitation extra-ordinaire du sal-
p^tre (Ib. id.). Sur le serein et la ros^e (Ib.
XXVIII, 4 798; auch Journ. de TEcole poly-
techn. Gab. VI). Note historique sur I'inven-
tion et les premiers essais des parachutes (Ib.
XXXI. 4 799 et XXXVI, 4 800). Considerälioos
sur les Couleurs et sur plusieurs de leur appa-
rences singuliäres (Ib. LIV, 4 805). De la dö-
composition de la lumi^re en ses 616inents les
plus simples (Ib. LIX, 4 806). Considörations
sommaires sur les couleurs irisöes des corps
reduits en pellicules minces etc. (Ib. LXI,
4807). Sur la double rdfraction du sulfate de
cuivre (Ib. LXVI. 4 808). — - War Haupt ver-
anlasser d. Einführung d. neu-französ. Maass-
u. Gewichts-Systems und der Gründung der
polytechnischen Schule.
* Auch Prieur-OuTernois genannt.
Prinoe, John. — Prediger an der er-
sten Kirche za Salem in Massachusetts von
4779 bis zu seinem Tode (Sillim. Journ.
xxxi;,
geb. 4 754, Juli 22, Boston,
gest. 4 836, Juni 7, Salem.
Account of an air-pump on a new construction
(Mem. American. Acad. I, 4 784). — Beschöf-
tigte sich von 4 792 ap mit Verbesserungen ver-
schiedener physik. Instrumente (z. B. d. Lam-
penmikroskops, d. Zauberlaterne, d. Thermo-
meters, Aequatoreals, Teleskops), die er in
Briefen an den Londner Künstler George Adams
u. dessen Nachfolger William Jones beschrieb.
Siebe 0. Adams, Lectures on Natural and Cx-
perimental Phllosophy, London 4 799, auch
Gentlemen's Magaz. Vol. LXVI.
Pringle, Sir John. — Dr. Med. (Ley-
den 1730). Von 4 730 bis 4 742 pract. Arzt
in Edinburgh u. zugleich (von 4 734} Prof.
an d. Univ. daselbst, dann Arzt bei d. brit.
Armee und als solcher die Feldzuge in
Deutschland u. Holland mitmachend; spä-
ter Leibarzt des Herzogs von Cumberland,
der Königin und zuletzt (1763) des Königs.
Mitgl. (seit 4 745) u. später (4773) Präsi-
dent d. Roy. Society. Zum Sir erhoben
4 766 (BD) (KEC) (Abr,XJ,
geb. 4 707, Apr. 10, Stichelhouse, Rox-
burgshire,*
gest. 4782, Jan. 4 8, London.**
Od substances resisting putrefaction (Phil. Tr.
4 759). Agitation of the water at Tunbridge
(Ib. 4 755). Earthquakes at Brüssels, a
tation of waters in Scotland and Hai
(Ib. id.). A fiery meteor seen in Brib
4 758). — Medicinisches.
•geb. 1709, Apr. \0 {R0£).
** grtt. 1782, Jan. 10 (7%); 1782, Jan. 14 {BDI
Jan. 18 U) ; 1784, Jan. 19 iBGB),
Prlnaepy James. — Nachdem
in d. Münze zu London ausgebildet
weise Hülfswardein an d. Münze z
cutta (18 4 9 — 20), an der zu Benares
— 30), wiederum an der zu Calcutta
— 33) und darauf Münzmeister an
rer bis er 4 838 Kränklichkeits halbe
England zurückkehrte. Mitgl. d. Ro
ciety, Mitgl. u. Secret. d. Asiatical ^
(Bibl. univ. S^r. II, T. XXIX ; (Abs
(An,R.\SiO) (KL.iSiO) (G. ti),
geb. 1799, Aug. 29, London,
gest. 4 840, Apr. 22, London.
On the measurementof high temperatur
Tr. 4 828). Abstractof a meleorol. Jour
at Benares 4824—26 (Ib. id.). — On tl
tude of the Hindu -Observatory at B
(Asiatic. Research. XV, 4 825). Meteorol.
(Ib. id.). Descript. of an pluviameter
evaporometer, constructed at Benares (!
— Analysis of minerals from Ava (Journ
Asiat. Soc. of Bengal, I, 4 832). On ja
mirror (Ib. id.). Oriental accounts of tl
cious minerals (Ib. id.). Exprm. on tti
servation of iron from rust in India (
4884). On gold refinage (Ib. id.). Ch
analyses (Ib. IV, 4 835). On measurea
arabic quadrant (Ib. V, 4836). On wel
thermometers depression (Ib. id.). On
metric ränge in various places of Ben{
id.). On the coropass star (Ib. VII, 4 8
In diesem von ihm redigirten Journ. aui
viele Aufsätze über indische Archäologi
Prittwitz, Moritz Karl Ernsl
— Schon sehr jung in die preuss. .
eintretend, 4 84 0 Lieutenant, 484 5
1824 Oberst -Lieutenant, 4 829 C
1844 General-Lieutenant und zulet
neral d. Infanterie, als welcher er
seinen Abschied nahm (NS),
geb. 1795, Febr. 9, Landgut Ki
wilz bei E
Untersuch, über einige Curven. die mi
ihrer Subtangente rectißcirt werden, 4^
4 84 6. Untersuch, überd. Wege, gleich!
fortrückenden Körpers usw., 4°, Ib. 4 84
trage z. angewandt, ßefestigungskunst,
tert auf 4 00 Tafeln, 4 886. Über d. Oek«
d. mechan. Krtffte zu d. Zwecken d. In«
(Verhandli. d. Vereins z. Befördr. d. Ge^
in Preuss. 4 829, 4 885 u. 4 839). — Viel
ficatorische u. national-ökonom. Schri:
War seit 4 828 Director des Baus der I
Posen.
S3
de MoUirei
Frony.
534
Privat de Molliros, s. Moli ^ res.
Probflt| Johann Maximilian Ale-
Lander. — Dr. Phil. Von 1836 bis 1840
)ocent, dann Prof. exlr. d. Pharmacie an
L Univ. zu Heidelberg; ursprünglich Phar-
maceut (BR. LXXVU; (G.3iJ,
geb. 1812, März 1 i, Sickingeu, Baden,
gest. 1812, Febr. 15, Heidelberg.
Die Zaisenbttuser Schwefelquellen, 8<*, Hei-
Mb. 1886. Pbarmacopoea badensis, 8", Ib.
1141. Chem. Untersuch, d. Chelidonium ma-
Im n. d. Glaucium luteum (Bnehner's Repert.
LXV, 1839).
Prooll4ska| Georg. — Dr. Med. Von
1778 bis 1791 Prof. d. Anatomie an d.
Cbiv. zu Prag, dann Prof. d. Anatomie u.
Fbysiologie an der zu Wien bis 1819, wo er
seineu Abschied nahm (M. W) (ABG. \Sii),
geb. 17 49, Apr. 10, Liespitz, Mähren,
gest. 1820, Juni 17, Wien.
Gedanken über d. anziehend. Kräfte, welche
bei chym. Auflösungen u. der Erzeugung d.
•egiQ. fixen Luft können In Betracht gezogen
«erden, Prag 1778. Versuch e. enopirischen
Dintell. d. polarischen Naturgesetzes usw.,
S^, Wien 4 815. Von mephitiscben Luftquellen
bv. bei Karlsbad (Abhh. d. Böhm. Gesellsch.
iWiss. I, 4 785). — Anatomisches u. Zoolo-
liiehef.
PrBwig, Friedrich Karl August.
— Premierlieutenant in sächs. Diensten.
Lihrer d. Kriegswissenschafken beim Ca-
^tencorps in Dresden (L),
geb. 1780, März 21, Königstein,
gest
Vinach 6. neuen Eiponentialrechn. u. An-
*^. derselben auf Gegenstände d. Arithme-
tta. Geometrie, 8^ Dresd. 1819. Lehrb. d.
nioeo Mathematik usw., 8^ Leipz. 1829.
Flrofo, Gottfried. — Dr. Tlieol.
(frinkfurt 1760). Prof. erst (1739) d. Ma-
iWmatik, dann (1741) auch d. Philosophie
«iGymn. za Halle und seit 1750 Director
'• FSdagogiums daselbst, früher (1735 —
)() Lehrer in Kloster Bergen bei Magde-
hrgund (1'738^JB|| Docent an d. Univ.
a Balle fM), %P
geb. 4712, Sept. 41, Frankfurt a. d.O.,
gest. 4770, Mai 31, Altona.
M*. Matbesis philosophiae filia. non mater,
4*1 Halte 4788. Hist.-mathemat. Nachricht
«ead. Osterzeit, 4«, Altona u. Flensburg 1 744.
IV^rn. de cometis magnarum calamitatum
»reeniiociis, 4*, Altona 1744. Prgrm. Ob die
'foktridtat d. Glases schon den Alten bekannt
tveeen sey, 4^ Ib. 4 748. Prgrm. de analysi
d physicam adplicata, Ib. 4 750. — Philoso-
UieliM.
Pröklns. — Philosoph in Athen, ge-
nannt Di ad och us, der Nachfolger, weil
er seinem Lehrer Syrianus als Lehrer d.
Philosophie folgte (B),
geb. 412, Febr. .., Byzanz,
gest. 485, Apr. 17,
Man hat von ihm, ausser einem Commentar
zum ersten Buch des Euklid, ein Buch über
die Bewegung u. eins über die Sphäre, jenes
ist indess aus Aristoteles u. dieses aus Oemi-
nui entnommen ; ebenso ist der Inhalt seiner -
astronom. Positionen von Ptolem&os enUehnt.
Nach Zonaraa soll er die Flotte des Yitalianus
vor Coi)>tantinopel durch Brennspiegel zer-
stört haben, wie Archimedes die des Maroellns
vor Syrakus ; allein Malalas meint, es sei durch
fortgeschleuderten brennenden Schwefel ge-
schehen (Mt. I, 884;.
Pronyi Gaspard Clair Fran^ois
Marie Riebe de*. — Folgweise Inge-
nieur (1787) und Ing^nieur-en-chef des
Ponls-et-Chaussöes, Direct. d. Catasters
(1791), Prof. d. Mechanik an d. £cole po-
lytechnique (1794) und später Examinator
an derselben, u. Direct. d. £cole des Ponts-
et-Chauss^es (in die er 1776 als Schüler
eintrat) v«n 1 798 bis an seinen Tod. Führte
viele Öffentliche Bauten in Frankreich aus.
Machte im Auftrage Napol^on's drei hy-
draulische Reisen nach Italien (1805, 1806
u. 1810 — 11). Mitgl. d. Bureau d. Longi-
tudes seit 1817, d. Instituts u. d. späteren
Acad. d. Wiss. seit 1795. Baronisirt 1 828,
zum Pair erhoben 1835 (BS) (KEC),
geb. 1755, Juli 11, Chamlet, Döp. du,
Rhone,**
gest. 1839, Juli 29, Asni6res bei Paris.
Möm. sur la pouss6edes voutes etc., 4*^, Paris
1788. Nouv. architecture hydraulique etc.,
2 vol. 4«", Ib. 1790—96. Exposition d'une mö-
thode pour construire les (^quations indäter-
minöesquiserapportentauxsectionsconiques,
4°, Ib. 4 790. Analyse de I'exposition du Sy-
steme du Monde de Mr. La Place, 8°, Ib. 4 8ai.
Analyse raisonnee des cours de möcanique de
Mr. de Frony, 4^ Ib. 1801. Rech, sur la pous-
s^e de terres et sur la forme et les dimensions
ädonneraux mursde revötement, 4*^, Ib. 4802.
Mem. sur le jaugeage des eaux courantes etc.,
4**, Ib. 1 802. Instruction pratique sur une me-
tbode pourd^terminer les dimensions des murs
de revötement, 4°, Ib. 1802. Rech, physico-
math6matiques sur la theorie des eaux cou-
rantes, 4°, Ib. 1804. M6m. sur le calcul des
longitudes etdes latiludes, 4°, Ib. 1806. M6m.
sur les variations de la pente totale de la Seine,
dans la traversöe de Paris etc., 4**, Ib. 1806.
Sommaire des leQons sur le mouvement des
Corps solides, l'i^quilibre et le mouvement des
fluides etc., 4^ Ib. 1809. Leconsde möcanique
analytique etc., 2 pt. 4^ Ib. 1815. Instruction
34*
535 Proiparitt —
sar le Ih«rmam6tre mMalliqne de HH. Mt*-
fnatelo., (■>, Ib.lSIt. Nouv. mäthode de Di-
vellement trlgoaomätrique, 8°, Ib. 1S>t. Des-
criplioD hydrograpblqiie et blslorlqneg dei
meraiB Pcatins etc. [ReBUltal leiner Untenn-
cbnDgeo daselbst )d d. J. 1811 u. It), ^', Ib.
teil. Notice sur leg grandos (abiee logarith-
mjqaea-et trigonomätriques adapt^es au nou-
veaa systime Eaätriqae d^lmal, i°. Ib. 1814,
(Aucb H«m. riDst. V, Ad XII, hiat. — Diese
anf Befehl d. National -Co nvCDts unter Pronj'«
LeituDg in d. J. 1701 — St berecbnelen Tareln
fUlleo 1 T Vol. gr. Fol. im Hanuscript, sind aber
bis Jetzt oicbt gedruckt). Rtsurat de la th«o-
lie et des forinulea relatives au mouvenaeut de
reaudanslestuyauxettescaneux. t°, 1h. IgSS.
RecDsll de cioq tables pour faciElter et abr£-
ger les calculs des Formulea relatives hu mou-
vemeatdeseauietc., A°, Ib. ISIS. loslruction
416meDtalre sur les moyeas de caiculer les in-
tervalles maslcaui etc., t°, Ib. 1 811. Sur les
■noyens de perfactionnor le compas de rfiduc-
tioQ etc., 8°, Ib. 18S5. lostrucliou sur [es
poDts ä baseule, 4°, Ib. (obue Datum). Sur un
moyeD de mesurer Teffet dynacnique das ma-
ohines de rolatloa, i", Ib. [ohne Datum). Sur
un Douv. iDoyen de r^ler la dürfe des oscit-
lations des pendules, (°, Ib. (ohne Datum).
Resultats des experiences Taites etc. pour de-
teriDiner le rapport du m^lre au pied anglais
etc., t", Ib. (ohoe Datum). — Examen de la
maaivelle b manöge (Journ. Uio. 1, 17BB).
Rapport sur un niDyeii de mesurer la vitesse
initiale des projectiles lanciJes par les bouches
b feu etc. (Ib. XVI, 180tj. — Cours d'analyse
eppliquäe ä la m^canique (Joura. Kcole poly-
tecbn. T. I, IIB*). Essai eip^rimental et ana-
lytlque sur les lois de la dilatabilitii des fluides
eiastiques et sur Celles de la force expansive
de la vapeur d'eau el da la vapeur d'alcool etc.
(Ib. id.). Courade mt^canique de Tan V (Ib.
II, I79S). Surleprlocipedesvitessas virtuelles
el la dfcoiD Position des mauvemeots circu-
laires (Eh. id.). Intraduciion au cours d'ana-
lyse pure et d'enalyse appliquee k la m^ca-
nique (Ib. id.). Theorie du mouvement autour
d'un ata iibre de rotetion d'un corps de ßgure
invariable solliciti^ par des puissances quel-
conques (Ib. id.). Mecanique philosophique
etc., III pt. (Ib. 111, ISOO). Sur rappticatioa
de la theorie des solutioni parliculi^res das
equations difffrenlielles ä des questions qui
intereaaent la pratique de l'ert de l'lng^nieur
(Ib. IV, 1801). Sur le syslönie hydrsuUque de
rilalie (Ib. id.). Analyse detailltie des diSi-
rentes questions qui se rapportent au mouve-
ment d'un corps solliciltS par des puissances
quelconques (Ib. id.). Sur la nouv, fcluse de
Mr. Utuieonrt (Ib. Vtil, 1809]. — M^m. sur
UD moyen de convertir les mouvements cir-
cnlaires Continus en mouvements rectilignes
allernatifB etc. [M^m. de rinslit, II, ITSS —
aucb rUrsicb, S^'ädit., Par. 1S39). Häm, sur
le rapport da la mesure appelläe pauce de fon-
tainieravecl'oace d'eau romaine moderne atc,
juem. Acad, U, 181 S}, Fernere Autsätze in d.
Anaal.desponts-et-chausaees|z, B, : Formulea
pooT oalcater les bauleurs des remons etc.,
Prontt. 51
tSSS), Ballet. Soc phUomatiqiM (s. B. : W
thode pour dälerminor la loognenr dm pw
dnle simple, Au IV. — Snr un condannlifl
de lorces etc. , An XII) , Encyclop. nrftt»
dique, etc,
'Eissotl/chKIch« deFroDT-
" geb. Juli 31 (SO {KSCi Um/», Omvt. »wr-lIQt
Juli 23(8) (0.21).
Praspertn, Er il[. — Hag. Phil. (1761].
An d. Univ. zu Upsala folgweise Docenli
Physik (nei), Adjuncl d. Halhemalü: a
Physik(1767),astrODom.Observalor(n74
Observator regius (Hie) u. Prof. d.Aab*^
nomie (ITST), Dahin indess schon 11H
seineD Abschied. Seit 1771 Uilgl. d. Aeii
d. Wisg. zu Slockbolm u. seil 1774 Mil||li
d. Soc. in Upsala (SJ,
geb. 1739, Juli 15, Närlinge, DpIiD^
gest. IS03, Apr, I, tJpsala.
Dissertelio grad, in qua explicatur motni eol-
lidentium lubricorum eorporum non gravii^
Upsat. 1761. Dias, de emendalioae tubot«
dioptricorum recentissima , Ib, 1781, IMi
siatens problema geometricum de invanM»
dis punctis proiimis parabolae et circuli dm
eundem focum descriplomm , Ib. 177(. —
De inveniendis orbitis planelarum et com«!*'
rum, datis tribns radüs vecloribus, cum 1»
guiis interceplia (Nov. Act. Soc, Upsal. IQ
1780], Tentaminaprodetermioando nodolla^
curii (Ib, V, 1791), Diatautiae Mercnrit e( Se-
ils d, i. Uaji A, 17gs observatae (Ib. id.l. -
Om Planeten Veneris gang under Solen d.)
och i Juo. 1769 [Velensk. Acad. Handl. 17li
etl78S). Observationer pä 1789 ärs Coowt
med uträkningsr p^ dess elemeoler (Ib. tTIl)
lilräkning pa 1771 ars Comets psraboliikael*-
mentor (Ib. (771). Om Comelernas mln^taiF
stand ifrän jordens orbita (Ib. t77S, 1781«
1796). Undersökningom de litla rörliga sljar
nan, som blef upptSckt i England 1 Hart, mi-
nad t78t (Ib. 1781 el 1783). Meteorolog. m
fernere eslronom. Beobb. ebondaselbll.
Prosa, Friedrich. — Folgweise Ge»-
meler, Ober-Geomeler (1818) u. Trigoo»-
meler {ISS3) bei d. würlemberg. Lande«*
Vermessung, dann (I8!8) Beal-Lehrw i>
Biberach und zuteU[(IS35)Pror. and.p»-
lytechn. Schule in Slutjprt fNJ fC. 186V
geb. 1793, Hai ^, KchÖnegnind. *
gest. 1852, luli n^Jhiltgart.
ADfaDRSgründe d, tbeoret. u. pracl. Gaom»
Lric, 8°, Biberach 18)8. Lebrb. d. pract, Geo-
metrie, 8°, Slultg, 18S8. Lehrb. d. eben«
Trigonomelrieu.Polygonometrie, 8°, Ib. 11**
Lebrb, d. Geometrie uaw,, 8°, Ib, 18ti. D»
pract, Geometr. ohne Instrumente, 8°, Ib. 1841
• Oheumt FKndHuUult, W
Pronsl, Joseph Louis. — Ober
Apotheker am Hospital der Salpelri^re i
Paris, dann Prof. d.^Chemie erst an d. Äi
Wl
ProQft.
538
Blerieschale ra Segovia und darauf an d.
CeDtnIschuIe in Madrid; zuletzt Privat-
Buiny erst zu Craon in Mayenne, dann in
ingers. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu Paris seit
1816 (BB.XKnj (Arm.ofPhiLXU, 4 826;,
geb. 4755, ... . Angers,*
gest. 4 8S6, Juli 5, Angers.
IKm. sur le sacre des raisins, B^, Paris 4 808.
■•caeil des mömoires reiatifs ä la poudre ä
ctaoD, 4°, Ib. 4 84 5. Essai sur une^des causes
qni peavent amener la fonnation du caicul,
P, Aogers 4 884. — Sur uu verre blanc retirö
dsTacide phospborique des os (Journ. Phys.
X 4777). Sur les pyrophores saos alun et sur
naflammatioD des huiles (Ib. XII, 4 778). Sur
liaatnim (Ib. id.). Sur une nouv. substance
troav^e daos les urioes (Ib. XVII, 4 784). Sur
kborai (Ib. XXX, 4787). Sur Taction des
mi de la mer sur Targent (Ib. id.). Sur le
pkosphate calcaire (Ib. XXXII, 4 788). Sur le
nlpitre de Madrid (Ib. id.). Sur le vitriol de
■agaesie (Ib. id.). Sur le camphre de Murcie
pb. XXXVI, 4 790). Recbercbes sur le bleu de
Frasse (Ib. XLV, 4794;. Analyse d'une roine
äTargent d'Amörique (Ib. XLVI, 4798). Sur la
fn^rtion du charboo dans quelques bois etc.
(Ib. XLVIIl, 4 799). Sur l'acide nitrique (Ib.
XLIX, 4799). Du nitrite de potasse (Ib. id.).
Mdud'ethersulfurique (Ib. id.). Sur les eaux
potrifiöes ä la mer et sur i'ammoniac (Ib. id.).
8v le fer uatif du Pörou (Ib. id.). Sur la py-
fita da P^rou, coonue sous le nom de miroir
dei lacas (Ib. id.). Sur les oxidations de Tar-
NBic (Ib. id.). Sur le mercure contenu dans
biel marin (Ib. id.). Sur la composition des
hiiles (Ib. id.)- Sur le phosphure de charbon
(Ib. id.). Recherches sur Tötain (Ib. LI, 1800).
Sir noe maladie qui attaque les hommes et
Im animaux dans la province Cbicas, inten-
^ocedu Potosi (Ib. id.). Sur le platine (Ib.
LU, 4894). Sur les oeufs de perdrix p^trifi^s
(Ib. LIII, 4 804). Sur quelques sulfures m6tal-
Bqoes (Ib. id.). Sur les moyens d'aroöliorer la
Rbsistaoce dusoldat (Ib. id.). Sulfate de chaux
dinsles plantes (Ib. id.). Sur la pröparation
d« l'acide oitrique (Ib. id.). Sur les sulfures
Nüls et artificiels du fer (Ib. UV, 4 802). Sur
ii cire (Ib. id.). Sur Toxidation de charbon
(Ib. id.). Sur le sucre du miel (Ib. id.). Sur le
iU^ae (Ib. LV, 4802). M6m. pour servir ä This-
teire de l'antirooine (Ib. id.). Sur l'oxide d'a-
loterespire (Ib. id.). Surl'urane (Ib. id.). Sur
ii fteule des iiitiitas vertes (Ib. LVI, 4 803).
Snr le sucre d« nilsin (Ib. id. et LXI, 4 805).
Sor le Systeme das connaissances chimiques
defonreroy (Ib. id.). Sur I'hydrogöne huileux
(Ib. id.). Sur le nickel (Ib. LVII, 4803). Sur
Tcta-de-vie de Caroubier (Ib. LIX, 4 804). Sur
lebooillOD d'os (Ib. id.). Sur les sulfures alca-
Usos (Ib. id.). Sur les oxidations m^talliques
ilb. Id.). Sur les muriates du cuivre verd et
blaac (Ib. Id.). Sur Targent rouge (Ib. id.).
8ur les hydrates de cuivre (Ib. id.). Sur Täta-
mage du cuivre (Ib. id. et LXI, 4 805. — Für
sich, Madrid 4808). Mem. sur le verd-de-gris
(Ib. LXI, 4 805) . Sur le fer natif et sur uo nouv.
sulfure de maDgaD6se(Ib. id.). Faits pour l'hist.
de Tötain (Ib. id.). Faits pour servir ä Thist.
de Tor (Ib. LXII, 4806). Faits pour servir ä
Tb ist. de l'argent (Ib. id.). Des carbonates cal-
caires (Ib. id.). Sur Tutilit^^ du nitrate de soude
(Ib. LXIII, 4 806). Analyse des nids d'oiseaux
d'orient (Ib. id.). Sur rutilit^ du Liehen d'Is-
lande, comme aliment (Ib. id.). Mäm. sur le
Sucre de raisin (Ib. id.). Faits pour servir ä
l'bist. des charbons de terre (Ib. id.). Sur les
mines de cobalt, nickel etc. et sur les sulfures
m^talliques (Ib. id.). Faits pour servir ä Thist.
du cobalt (Ib. id.) . Faits pour servir ä Thist. du
nickel (Ib. id.). Faits sur le mais (Ib. id.).
Fönte de fer (Ib. id.). Sur la blende (Ib. LXIV,
4 807). Sur les moyens de remplacer econo-
miquement la corde ä feu dans le service de
rartillerie (Ib. id.). Des oxides de cuivre (Ib.
LXV, 4 807). Sur l'öcrit de Mr. Parmentier re-
latif au moyen de remplacer le sucre dans la
mödlcine et l'äconomie domestique (Ib. LXVII,
4 808). Faits pour servir ä Tätude de la pou-
dre ä canon ; neun Abhh. (Ib. LXX, 4 810;
LXXII, 4 841; LXXIII et LXXIV, 481J;
LXXVI, 4843; LXXVllI, 1814**). Sur l'incer-
litude de quelques oxidations ; sieben Briefe
(Ib. LXXIX, 4 844; LXXX et LXXXI, 1845).
Faits pour servir k Thist. du mercure (Ib.
LXXXI, 184 5). Däcomposition du cinabre ä
Almaden (Ib. id.). Sur environ trois mille
quintaux de mercure enfouis dans la vase d'une
rivi^re du Perou (Ib. id.). Faits sur la doci-
mastique des mines d'or et d'argent (Ib. id.).
Recherche sur le principe qui assaisonne les
fromages (Ib. LXXXIX, 4819). — Analyse de
la suie des aludels d'Almaden (Ann. chim. IV,
1 790) . Mdm. sur le principe tannant (Ib. XXV,
1798; XLIetXLII, 480S). Recherche sur le
cuivre (Ib. XXXII, 4 799). Expr. sur l'urine
(Ib. XXXVI, 1800). Analyse de la mine de
muriate de cuivre et de l'atacamit (Ib. XLV,
4 803). Sur les acätates de potasse et de plomb
(Ib. LXI, 4 807). — Analyse de Torge avant et
apr^s la germination (Ann. chim. pbys. V,
1 81 7) . Obss. sur la natura de quelques-uns des
principes imm^diats de Turine (Ib. X, 1819).
Descript. d'un principe acide extrait de l'acide
lithique (Ib. XI, 1819). Faits pour la connais-
sance des urines et des calculs (Ib. XIV, l SSO).
Sediment rouge de l'urine (Ib. id.). Sur les ta-
blettes ä bouillon (Ib. XVIII, 1821). Sur la
natura de l'acide et des bases salifiables qui
existent ordinairement dans l'estomac des ani-
maux (Ib. XXVII, 1824). — Recueil de difT^
rentes observations de chimie (Möm. de l'Inst.
savants Strang. I, 1805). — Sur Texistance
vraisemblable du mercure dans les eaux de
I'ocean (M6m. Mus. d'Hist. nat. VII, 1821).
Sur une analogie remarquable entre les eaux
de quelques parties du golfe de Californe et
Celles des lacs de Sodome et d'Urmia en Perse
(Ib. id.). — P. entdeckte ums J. 1799 den
Traubenzucker.
•geb. 1761,. . . (Q) (BS).
** In (QC) werden diese neun Abhh. einem Joachim
Proutt, Direct. d. Pulver- u. Salpeter- FabricaUon
det IMp. Blaine-et-Lnire (geh, 1753, . . . Angers,
gest. 1821, .. . Angers), sugescbricben, aber gewist
mit Unrecht,
539
Proat
Pradlo.
541
Prent, William. — Dr. Med., pract.
Arzt in London, Mit^l. d. College of Physi-
cians u. d. Roy. Soc. daselbst (An. R, 4 850j,
' geb. 1786 etwa, . . England,
gest. 1850, Apr. 9, London.
Cbemistry, meteorology and the funclion of
digeslion, considered with reference to natu-
ral theoloKy (Bridgewater treatise, N° 8), S«*,
Lond. 4 888. 4^^edit. by J. W. Orifflih, Ib. 4 855
— Description of an acid principle (purpuric
acid) prepared from the lithic er uric acid
(Phil. Tr. 4 818). On the chan^es which take
place in the fixed principles of the egg during
incubation (Ib. 4 82S). On the nature of the
acid and saline matters usually existing in the
stomachs of aniroals (Ib. 1824). On Ihe ulti-
mate composition of simple alimentary sub~
slance; withsome preliminary remarkson the
analysis of organized bodies in general (Ib.
4 827). — On the quantity of carbonic acid gas
emitted from the lungs during respiration etc.
(Thomson, Ann. of Phil. II, 4 818 et iV, 4 84 4).
On the aap of the vine (Ib. V, 4 845). On the
excrement of the Boa constrictor (Ib. id.). On
the liquor amnii of a cow (Ib. id.) . On the ink
of the cuttle fish (Ib. id.). Some observations
on the analysis of organic substances (Ib. VI,
484 5). On the relation between the specific
gravities of bodies in their gaseous State and
the weighls of their atoms (Ib. id. — Anonym.
Darin zuerst das Wasseratom =1 gesetzt). On
the nature of some of the proximate principles
of the urine (Ib. XI, 4 818). On the phenomena
of sanguification and on the blood in general
(Ib. XII, 4 84 9). On pulmonary concretions
(Ib. XIV, 4 84 9). On an earthy iiiass discharged
from a wen (Ib. id.). On the action of nitric
upon lithic acid (Ib. id.). Descript. of a case
of spontaneous ptyalism (Ib. id.). On the pink
Sediment of urine (Ib. XV, 4820). Descript. of
an apparatus for the anaUsis of organized
substances (Ib. id.). On an urinary calculus,
composed of the iithale of ammonia (Ib. id.).
On the excrement of the Chamaeleon vulgaris
(Ib. id.). On pure potash (Ib. XVI, 4820). On
the urine of the horse (Ib. id.). On the fluid
of hydrocephalus (Ib. id.). — On the ultimate
analysis of animal and vegetable substances
(PhilUps, Ann. of Phil. IV, 4 822) Descript. of
an instrumcnt for ascertaining the specific gra-
vity of the urine etc. (Ib. IX, 4 825). — Ferne-
res in : London med. chir. Transact., London
med. chir. Journ., London med. Gazette, etc.
Provana di CollognOi G i a c i n t o .
— Piemont. Artillerie-OWicier. Im J. 4 82 4
aus polit. Gründen zum Tode vcrurtheilt,
wanderte er nach Frankreich, und wurde
zu Bordeaux Prof. d. Geologie; kehrte 1848
in sein Vaterland zurück und wurde da-
selbst Bergrath, General, Mini.ster u. Sena-
tor. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu Turin (Or),
geb. 4 794, Juni 4, Turin,
gest. 1856, Sept. 29, Baveno.
Sulla giacitora del oarbon fossile in Evopi,
Milano 1838. Note sur les changes de sucoii
que prösenterait la continuation du soBda(^
de la place Dauphine, Bordeaux 4844. Sorle
metamorphisme des rocbesde sädiment et ei
particulier sur celui des depöls de combasti-
ble, Ib. 4 842. Terrains tertiaires du dfparta.
de la Gironde, Ib. 484S. Element! di geolofcü
pratica e teorica etc., Torino 1847. ■— Sor la
distribution des coquilles fossiles daos lester*
rains tertiaires du Nord-Ouest de rilalie {Actes
de TAcad. de Bord. 4889). — Möm. sur lei
eaux souterraines dans le Sud-Ouest de li
France (Rivi^re, Ann. de scienc. geol. 4841.
-- Auch für sich, Paris 4 842). Sur les terraim
diluviens des Pyrenees (Ib. 4843). —Essai
d'une carte geofogique d'Italie (Present^ I la
Soc. geol. de France 6 Mai 4 844 et au Congrte
scientif. de Milan 48 Sept. 4844). Suinnamo-
vibilitä del livello del mare (Antologia italiaoi
4 847). — Nota sui terreni dei contorni delli
Spezia (Mem. Accad. Torino, XII, 485J). —
Essai geologique sur les collines de Saperpa
Möm. Soc. göol. de France, II. 4 839). — Sv
les mouvements du sol en Scandinavie et sor
les terrains carbonifdres du Hainaut (Ballet.
Soc. g<^ol. Ser. I, T. IX, 4 887—38). SurU^
des calcaires du lac de Como (Ib. X, 4 888— 19).
Sur les ophites etc. de Dax (Ib. id.). Sur les
terrains tertiaires de la Gironde (Ib. XI, 48)1
— 40). Sur les terrains de la Toscane (Ib.XIll,
1844—42). Sur les terrains stratifies des Alpes
lombardes (Ib. Ser. II, T. I, 4 843—44). Sor
le terrain erralique du revers meridional des
Alpes (Ib. II, 4 844- 45). Sur les roches striM
des environs de Gen6ve (Ib. id.). Sur letrias,
sur la dolomie du Tirol et sur le terrain juras-
siqued'Italie (Ib. IV, 4 846-47). SurllledElbe
(Ib. V, 4847—48). Notes sur un voyage en
Espagne et en Portugal (Ib. VII, 4 849—50).
ProTOStayei s. Herv^ de la Pro-
V 0 s t a y e.
Prowo, LeopoldFriedrich. — Dr.
Phil. Oberlehrer am Gymn. zu Thom (Orj,
gob. 4 8*4, Ocl. 4 4, Thorn.
Zur Biographie von Nicolaus Copemieiia (Fest-
schrift d. Königl Gymn. zu Thorn zur Feier d.
Enthüll, d. Copernicus-Denkmals), 4", Thoro
4 858. NiooUus Copemiona in seinen Beziehun-
gen zum Herzog Albreoht von Preusseo (Fest-
schrift zur eoojähr. Jubelfeier d. Stadt Königs-
berg), 4", Ib. 4 855.
Pmdlo, Felix. — Lehrer erst am
Gymn. zu Leobschiitz (4819 — 2t), dann
am kathol. Gymn. zu Breslau (NS\
geb. 1794, Mai 2 8, Schoffizilz,*
gest. I8.J7, Aug. 22, Warnibninn.
Lehrb. d. ebenen Geometrie, 8", Bresl. tSil
Vollstdnd. Lehrb. d. Arithmetik, 8«, Ib. 4824,
2. Aufl. 4 827. Lehrb. d. ktirperl. Geometrie
8", Ib. 4 825. Lehrb. d. ebenen Trigonometrie
8°, Ib. 4 826. Das Monochord oder der Einsai
ter (Prgm.), 4°, Ib. 4 834. Die vorhandene
Höhenmessungen in Schlesien beider AolheiU
Piellns
Pmstant.
542
I. Glaiz, der preuss. Lausitz usw.,
iele Aufsütze in d. Schles. Provio-
Me Naturgescbiciile d. schles. Ge-
effend. — Über d. Einwirkung d.
Kalte auf d. Höhe d. Töne bei mu-
iimenten (Eutonia, 4 883). Ciavia-
lente ohne Obertasten (ib. 1834). —
ber d. Aeolsharfe(Okeii*sisis4 8S4).
wnbei^, Schlesien.
8y Michael*. — Nachdem er
tudirt, Lehrer d. Philosophie in
Opel; unterrichtete die Söhne d.
mstantinus Ducas und be-
cb ÖtTentl. Aemter, zog sich aber
rch den Philosophen Johannes
rdrängt, in ein Kloster zurück
020, . . . Constantinopel,
HO, . . .in einem Kloster.
atuor roathematicis scientiis, Aritb-
sica, Geomelria et Astronomia, 8°,
Liber de lapidum virtutibus, To-
Compendium naathematicum etc.,
at. 4 647. De terrae situ, figura et
c, • . .
1er Jüngere, zur Unterscheidung Ton einem
en gleiches Namens, der ums J. 87U lebte.
laaoSi Claudius [IIiokefiaTog
— Der berühmteste, wenn auch
rösste Astronom des Alterthums,
n geboren* und in der ersten
zweiten Jahrhunderts zu Ale-
:bend ; sonst nichts über ihn be-
'WdJ (HH) (MtJ.
Jes nach ihm benannten Weltsy-
:hes die Erde zum unbeweglichen
des Weltalls macht. — Unter sei-
inglich griechisch geschriebenen,
rabische u. Lateinische übersetzten
leren Anzahl sich auf ein Dutzend
1 besonders berühmt: 1) Syntaxis
a (am meisten unter dem arabi-
»Almagest« bekannt), worin sein
auseinandergesetzt ist; 2) Geo-
I) Optica, merkwürdig durch Ex-
die sonst bei den Alten nicht vor-
ehe Delambre, Connaiss. d. temps
OMin, Nouv. M6m. de Tacad. des
VL
rtsort ist unbekannt. Die gewöhnliche An-
er aus Pelusium geb&rtig »ei, Ist bloss
1 ans einem Irrthum der Uebersetzer hin-
les arabischen Wortes Keloudieh (Fe-
, vrelches nichts anderes bedeutet als das
Claudius (B),
orgori Martin. — Jesuit,
i. Collegien zu Kaschau, Raab,
lau usw. ; zuletzt, bis zur Auf-
Ordens, Reclor in Pesth (SSJ),
1 1 5, Aug. i, Deutsch-Oester-
reich,
796, Oct. %i, Raab.
Diss. pbyslca de corpore generatim, deque op-
posito eidem vacuo, Cassoviae 4 752. Diss. de
motu corporum. Ib. 4 753. De causis motuum
in corporibus, Ib. 4 754.
PaiUoiii s. Boblaye.
PnisoiUC, V . . . — Schüler der Nor-
roalschule, folgweise Prof. d. Mathematik
an d. Facultät zu Besan^on, Mahre de Con-
ferences bei d. Norroaischule, Astronom-
Adjunct an d. Pariser Sternwarte u. Prof.
suppl. d. rationell. Mechanik bef d. Facul-
tai d. Wiss. in Paris (VD),
geb. 4 848 etwa, . . .
Probleme de gäomötrie (Lionvilla'sJoarn. VII,
4 842). Sur le mouvement d'un point materiel
pesant sur une sphdre (Ib. id.). Sur le mou-
vement d'unechaine pesante infiniment mince
sur la cyclöide (Ib. VIII, 4 848). Problömes
sur les d^veloppäes et les developpantes des
courbes planes (Ib. IX, 4 844). Sur les courbes
tautocbrones (Ib. id.). Sur les sommes des puis-
sances semblables des termes d'une progres-
sion arithmötique (Ib. XI, 4 846). — Mäm. sur
les racines des ^quations considäräes comme
fonctions d'un paramMre variable (Compt.
rend. XXX, 4 850). M6m. sur les fonctions al-
g^briques; zwei Abhh. (Ib.XXXlI, 4854). So-
lution de quelques questions relatives au mou-
vement d'un Corps solide pesant posä sur un
plan horizontal (Ib. id.). M6m. sur les varia-
tions de la pesantcur dans une petita ätendue
de la surface terrestre et sur quelques effets
qui en r^sultent (Ib. XLII, 4 856). Sur les in-
ögalitös pöriodiques du mouvemen^des pla-
nMes (Ib. XLIII, 4 856). M6m. sur les fonctions
p^riodiques de plusieurs variables (Ib. id.).
Patosanti Louis. — Polgweise Prof.
d. Mathematik an d. Centratschule des D^p.
Lot-et-Garonne, Attache beim Depot de la
Guerre, Prof. d. Mathematik an d. Militär-
schule zu Fontainebleau (1804), Escadron-
chef u. darauf Oberst-Lieutenant im Corps
royale des Ingenieurs- Geographes mili-
taires und Prof. d. Geodäsie an d. £cole
d'application dieses Corps, Mitgl. u. Secre-
tär d. Comit^ du Döpöt de la guerre und
d. CommissioD für d. neue Karte von Frank-
reich. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. seit 4 828
(BS),
geb. 4 769, Sept. 22, La Ferme de la
Ga.steUcrie,*
gest. 4 843, Jan. 44, Paris.**
Recueil de diverses propositions de göomötrie,
resolues et dömontröes par Tanalyse algöbri-
que, 8^ Paris 4801, 8"« edit. Ib. 4824. Traitö
de gäodösie etc., 4^ Ib. 4 805, 2>"« ^dit. 2 vol.
4", Ib. 4 849. Supplement dazu, 4», Ib. 4 827.
8">«edit. Ib. 4 848. Traitd de topographie d'ar-
pentage et de nivellement, 4**, Ib. 4 807 (Sup-
plement dazu, 4«, Ib. 4 84 0), 2'**«edit. Ib. 4820.
TrlgoDomötrie appliquöe au leve des plana etc.,
643
ruitti
%<•, Ib. tsis. Observitions sur diverses ma-
niÄre« d'exprimer le relief du terraln dam les
carUs topographiqueg etc., 8°, [b. IBIS. Ob-
servelioD« eur Is mälhode adoptäe au topogra-
phie, pourSgurer Es terrala, S° Ib. 481T. In-
slruclion aur Tugage des lahles de projectioa
adopUes pour la construction du canevas de
]a Douv. carte topographique da la France, i'.
Ib. 1S1I. U«thode gintrale pour obtenir le
riflullat mayen d'une tirie d'obiervalions
Bstroaomiques failas avec le cercla rdp^titeur
de Borda, i", Ib, 4glS. Priocipea du Bgurä du
terralD et du IbvIs sur las plana et cartes lo-
pographiques etc., 8°, Ib. 1816. Tab les pour
feciliter le caicul des diffdrences de niveau
daus las operatioDS topographiques, i>. Ib,
4S11. Nouv. tables pour facililer etc., 4°, Ib.
<S17. Cours de matbemallques etc. ; mit Bon-
drot, AlUiie u. BiUj, s°, Ib. 1811. — Nouv.
methode analytique pour deierminer tes effels
de reberratiun sur 1a Position des sstres(JourD.
ficolepolytecbo. X, ISISJ. — U«m. ler la me-
Bure et le caicul das azimuts propres i la 66-
lermination des loogitudes terrestres [fAtta.
Acad. IX, 18)0). Nouv. esaei ds trlgonometrle
Bphdroidique (tb.X, 1881]. ApplicalloD du cai-
cul des probebilit«s k la mesure de la prSci-
slon d'uQ grand aivellement trigoaDm^trlque
(Ib. id. et XI. 1 811). Sur les opöralions g«a-
desiques et astrongm. qui serveot de foada-
meot k la oout. carte de la France (Ib. XIV,
I SBS] . Nouv. daermlnation de la distauce mä-
rldienoe de Monljouy k Formeolera etc. (Ib.
XVl, 1838). — Sur la dätermination d'un arc
perpendiculaire ä une märidieDoe terrcstre
etc. (Connaiss. d. temps, 1810J. Sur les opä-
ratioas gindesiques faitea vers le lln du si^cle
dernier pour furmer le plan topograpbique de
la Corse (Ib. tsil]. Forniules pour ramener
k une vsleur quelconque d'aplalisBement ler-
reslre, tant les lalitudesel longiludegdespolots
d'un r^seau de triangles etc. |lb. 1813). Sur
lea Operations trigonometr. qui rattachent l'lle
d'Elbe etc. k l'lle de Corse IIb. 1S14). Sur los
calcuts des azimuts observtg au Ih^odoJite rä-
P^liteur (Ib. IBIG). Application de la metlio<le
ta plus Bvantageuse, k la determlnalian de
replalissemeDt du spheroide osculateur en
France, par la coropuraison d'un arc roäridien
avec un arc de parall^ls (Ib. 1817). Sur la
dätermination des tongitudes terrestres per les
observalionBazimulales(Ib. 1838), Tabtespour
abrtiger les caicula des latitudes et azimuts
terrestres, obaervte au moyen de la Polaire
(Ib. 1819). Table pour calculer les difl^rencea
de oiveau des points trigonom«tr. du premier
ordre (Ib. IBBO). Nouv. table pour calculer lea
azimuts terreatrea donn^a per les digressioos
de la Polaire (Ib. IBSI). Sur la trigoaometrie
apb^roidique (Ib. ISS«). — Fernere Aulaätze
im Bull, soc. philoroat. u. im Memoria] topo-
grapbique et militalre. Artikel in Kontferiler's
Dictionn ■ --■ - -
Pqjstl, Giuseppe Antonio. — Arzt
folgweise zu Curzola (Dalmatien), Poice-
Puoh. 5«
Digo (Friaul) u, Pordenoiw; daoa (I7t4]
Prof. d. HedJciD an d. Dniv.m Padiuf I)).X^
geb. not, . . . Socile, Friaul,
gest. I76D, . . . Padaa.
DisaertazioDi fisiche (t. Della rag[oDedi]n-
diiv i CBOpamenti de' temporl ; S. Della loe»,
Bua formBEione, e feuomeiif si nttursli cbi
morbosi; 8. DiBsertazioDe meteorologics) d
una Egloga intorao la origine delte lonUai^
i°, Venezie 1718.
Piyoalz, Jean Baptisle, — LJtenl,
dramatischer Schriftsteller, anonymer Se-
crelir d. Theaters de la Gaitö in Paria fQ},
geb. I76S, St. Hacaire, Mp.
Gironde,
gest. IStI, Apr. 17, Psria.
Lecons de physique de l'^cole polytechniqu
aur les proprietäs gen^rales des corps etc., 1°,
Paris 1808. Hinerslogle k l'usage dei geosdi
monde, 8«, Ib. 1811. — Viel BelletrisUscbas.
Pnrbach, s. Peaerbach.
ParUiOa(Purltyae),JohaiiiiesETiD-
geliala. — Dr. Med. et Phil. Von 1819
bia ISS3 Assistent d. Anatomie u. Phyn»-
logie an d. Dniv. zu Prag, dann Prof. d.
Physiologie u. Pathologie an d. Dni*. ta
Breslau bis 1 819 and seitdem Prof. d. Pi/f-
aiologie an der zu Prag. Corresp. d. BerliOM
u. Wiener Acad. d. Wiss. (NS) (WA. I8BV,
geb. 1787, Dec. 17, LibocbowiUb.Lttl'
meritz, Böbmeo.
Beiträge z. Kenntniss d. Sehens In sabjectlTU
llinsicIit(lnBuguraldiss.), 8°, Prag 181 9,1. Aal-
Ib. 1818. Beobachtungen u. Versuche z. Pby
Biologie d. Sinne, 1 Bde. 8°. Berlin IBM. -
über Verbalten u. Bildung d. Tartiniscban drit-
ten TooB (Xaataar'a Arch. VII, 1Bi4; aul d-
Bull. d. Bcbles. GeselUch. f. vatertHod. CoU-r
wo noch mehre pbysiltel. Aufaätze vonifaal-
Der mikroskopische Quetacher tKUlar's Arcb.
18Si). ~ Sebr viel rein PbysiologiBcbes.
Parmoker, Johann. — FoIg«ei«<
Subconrector (17*3), Prof. d. Beredlsamlicit
u. röra. A)lerthünier{t757) u. Alumnen-In-
spector(l767) amGymn. zu Bayreuth (U),
geb. 1717, Sept. 17, Thiersheim be«
Bayreuth,
gest. 17Si, Uärz 19, Bayreuth.
Prgm. de deleclione ex physicea atudio, M-,
Barutbi 17(5. Prgm. de lonitru, fol.. Ib. HtB.
Prgm. de fontium origine, fol., Ib. IJiB. —
Viel Philosophisches.
pBSob, Sigismund. — Jesuit, Leh-
rer in d. Collegien zu Wien u. Graz, zulelz
Cancellarius an d. Univ. zu Graz (SSi),
geb. IE69, Aug. 16, Graz,
gest. 1735, Juli S9, Graz.
Probleme gnomico-geogrsphicum , qnomod
horologlo wlari aatroDomlco orbia ternqu«
Pythoftf.
n^onm ■dscribeodae sint, ut index osteadst,
^la per relitjuBi mandi plagas sit hora diei,
t*. Onecii (707. Horographia lunarls, **,
DtDute <708. — Hiftoriscbea.
I Georg Goitlieb. — Von
1116 bis 1816 Prof. d. Chemie u. Hütlen-
knide «D d. Berg-Acadeniie zu Kieice in
hleo, dann, nach Aufhebung dieser Aca-
Jcmie, bis IS3i Assessor des Bergdepar-
tomeots in Warschau, bis 1 8t3 Hünzmei-
llv an d. dortigen Hünze und seitdem
Ig^rath, sowie Chef d. Berg- u. Hiitten-
Stction daselbst (Warschauer Bibliothek
l.mV (Or).
geb. 1790, Dec. IS, Kohren, KÖnlgr.
Sachsen,
gest. 16 te, Oct. S, Warschau.
bUntemde Eiperimente Uberd. Gruadlebren
iillgem. D. HiDeral-Cbemie ; mit Ch. Berobt,
f.Fralberg 1 84 D. Geognost. Katechismaa dbw.,
1^, Ib. 1SI9. Geognost.-bergmSnDiicfae Reise
ttrtk e. Theil d. Karpalhen, Ober- u. Nieder-
iBffro, iiiiJ.1814, SThle. 8° LeLpi.4Btt fUo-
inritR, ob erscbienen). Kurzer geogn. Abriss
T.FDien u.d. raitterDScbtl, Karpalben asw., 8»,
V>rMh.18S0.GeogD. Beschreib. v.PolsDQ. der
IbngenNard-KarpatbBD-Laiider, SBde. 8°, mit
UluiDFol., Slutlg. 4BSI— 38. Polen'* PalBon-
Ulogiaiiiw., t°. Ib. 1 8IT.— Über d. neost. Aen-
teugea in Wener*! HiDeralsystem (Laon-
IsriTascheab. ISIS). Bemerkk. Uberd. Hi-
MAyitem TOD Banelltu |lb. 4 818). tber
■MtM^ Beitrage i. Kenntn. d. oberschles. Ge-
UqM (Ib. Id.] . Beschreib, von 4 6 neoen oder
*Mi| gekannl. Mineralien eusPolBn(Ib. 4 831].
-Cbard. geogDott. CoQslitutiao d. Karpatben
1. Nord -KarpathenlS oder (Suiten'i Ait;biv f.
Illn.t, 1BI9). Über d, geogooet. VerbHItn. Ton
Mmnsw. {Ib. XII, 18BS). Übersicht d. auf
bntbtu, HUIteO' u. Salzwerkskunde bezügl.
lUuDdU. u. AaCaaize in d. period. Schrillen
»0 I7t0 bis IBIB (Ib. XV, 48(4], — Nene
Mir. s. EriaateruDg d. endl. Erledigang d.
■initlrage über Tnr (Ums] n. Zubr [Bison]
(ni(Bun'a Archiv f. Nalurgesch. letl). —
mr d. Temperatur d. Quellen in d. Dmge-
fni ton Warscbas [Warscbauer Biblioth. III,
Mtt). Bemerkk. über d. Abhandl. d. Tempe-
M, d. Tater Quellen (Ib. IV, I8t(). Nachr.
fber Den entdeckte buchst bedeutende Stein-
nhtager bei Stebnik Im Itsll. Galiiien |Ib. Id.
UdLMnhudu.Bnmn'iN Jebrb.4g(G). Ober
Htbenniess. durch Beobb. gleichzeitig. Baro-
MtarsUode (Warsch. Bibl. V, I8(B). Ober d.
Ttaperat. d. Quellen u. d. Wilterang von Kra-
us (Ib. id.). — Hinterliess handschrinilch:
) Vortrag über Geologie i )) Uberd. SUndflulb
I. die von ihr abgeleiteten sogen. Diluvislge-
ild«i ■] Systematik n. Physiologie d. metall-
tbrend. Lager u. Ganggesteine ; i) Allgero.
altontolo^e ; 5) Polens Aarometrie, ein Werk
>■ 1 Bdn. (Eine pfayslkal. Geographie von
iImi, mit meteorolog. Beobb. von IBie bis
14*) ; •) Nene Beltr. i. Oeognosie von Bolen.
PailHlorff, lUnJirBrttrbBeh II.
MÖ
(Van der Pulten), Erycius.
Prof. d. Beredsamkeit zu Haiiand u. Hislo-
riograph d. Königs von Spanien (1601),
dann, von 1606 bis an seinen Tod, Prof.
d. allen Sprachen an d. Univ. zu Löwen
W (Pq) (Fpp),
geb. I Uli, Nov. i, Ventoo, Geldern,
gest. 16i6, Sept. 17, Löwen.
De cometa anni 1 6( 8, novo maodi spectacolo,
llbr. II, paradoxologia, II', Lovanii etColonü
<64G. Circulus Urbanianua s. Linea ä^x^ut-
QtvTi compendio descrlpla, qua dierum civi-
lium principium hierelicum in orbe lerrarum
haclenus desideratum constituilur, 4", Lova-
nii 48(1 (Siehe Astronom. Nacbr. VIII, 188}.
— Viel Historisches u. Archäologisches.
PnyiMtnrlii, Jean Pierre Casi-
mir de Narcassus, Baron de*. — Von
(816 an Direot. d. königl. Hedaillenmünze
in Paris, früher [1806 — 1i] Hilgl. d. ge-
setzgebenden Corps und noch früher Hilgt.
des General-Conseil vom Däp. Ober-Ga-
ronne. Hitgl. d. Acad. d. Wiss. zn Tou-
louse (BS) (G.%1),
geb. t1S7, Dec. 3, Toulouse,**
gest. I8i4, Febr.U, Toulouse.
H6molres snr diffäreota sajet« relatKs anz
Sciences et aui arts, S°, 1341. H«m. sur lefl
procedes les plus convenables pour remplecer
le CDivre par le bronze per la fabrication dee
medailles, 8', Paris 18)1. — De I'aclde fluo-
rique, de son actioii sur Is terre ailicense et
de l'application de cette proprititä ti la gra-
vure sur verre (Hem. deToulonse, III, <T8().
Sur les moyens de rendre les cimeots inde-
slniclibles (Ib. id.).
PytlMCoru. — ' Schüler von Tha-
ies. Stiller der nach ihm benannten Phi-
losoph. Schule zu Krolon in Dnler-Italien,
wohin er, nach verschiedenen Beisen, ans
Samos ausgewandert war (B),
geb. 580 etwa (vorChr.), InselSamos,*
gest. COO etwa Hegapontum (T).
Entdeckte, wieDiagensiLabtliisbezengl, den
nach ihm benannten geometrischen Lehrsatz
(Magister malheseos] und , nach Vioomkehn*
Angabe, auch die malhemat. Verhullnisse der
Ton-Inlervslle. SiehedarUberu.Uberseineao-
derweitigen Verdienste : Kontnalm, Bist, matb.
T. I, p. 14 5(1.
■ ADdim AnfibiD: &4aj5<S;fieS; fiSt.
Pytheui. — Griechischer Asironom,
Geograph u. Seefahrer, aus Hassilia (Mar-
seille) gebürtig, im vierten Jahrhundert vor
unserer Zeitrechnung lebend (B) (Mt).
547
Quadrat
Qaeiliaali.
541
Machte von Marseille aus eine Reise nach
Britannien und anderen nördlichen Tbeilen
Europa's ; beschrieb sie in einem Werke (Pe-
riplus betitelt), von dem sich nur Bruchstücke
erhalten haben.
Qnadrati Bernhard. — Prof. d.
techn. Chemie an d. k. k. techn. Lehran-
stalt in Briinn, früher Assistent d. Chemie
an d. Univ. zu Prag u. Docent d. analyt.
Chemie am ständisch-techn. Institut da-
selbst (Or),
geb. 1821, Mai 21, Prag.
Lehrb. d. Chemie usw., S Abth., 8°, Brunn
4853—54, %. Aufl. Ib. 1855—57. Anleit. z.
qualitativ, u. quantitativ, ehem. Analyse usw.,
8®, Ib. 4855. Der Verzebrungssteuer-Beamte
als Chemiker, 8°, Ib. 4 857. — Über Verbindd.
d. ^latincyanUrs mit Cyanmetallen u. über d.
Platinblausäure (Abhh. d. kOnigl. Bdhm. Ge-
sellsch. d. Wiss. Folge V, Bd. V, 4 847). -Ana-
lyse d. Bronzekessels d. Podmokler Goldmün-
zen (Ib. id.) . — Über d. Zusammensetz. d. Her-
cinits (Lieb. Ann. LV, 1845). Über d. Kopro-
lithen von Macropoma Mantellii (Ib. id.). Ueber
fossile Hayfiscbzähne (Ib. id.). tber d. Plä-
nerkalk von Bilin (Ib. id.). Über einige Pla-
tincyanverbindd. (Ib. LXIII, 1847; LXV, 1848
u. LXX, 4 849). Über Schwefelcyanbenzol u.
dessen Zersetzungsproduct (Ib. LXXl, 1849).—
Über einige Bestandtheile d. Safrans (Sitzungs-
berichte d. Wien. Acad. VI, 4851).
Qnadriy Giovanni Lodovico. —
Depositar am ÖfTentlichen Leibhause zu Bo-
logna (F),
geb Bologna,
gest. 1748, . . . Bologna.
Tavole gnomoniche per delineare gli orologi
a sole etc., 4°, Bologna 4 783. Tavole per re-
golare di giorno a giorno gli orologi a ruota,
4°, Ib. 4 736. Tavole gnomoniche per le ore
oltramontane, 4°, Ib. 4 743. — Hinterliess
handschriftlich : Scritti matematici, parlicola-
rimente di geometria ed astronomia, 3 vol.
fol., u. viele andere astronom. Schriften. —
Edirte die Werke von Baroszi.
•
Qiiandty Christian Friedrich. —
Dr. Med., pract. Arzt zu Niesky in d. Ober-
Lausitz (M. ii; (oitj,
geb. 1766, Sept. 17, Herrnhuth,
gest. 1806, Jan. 30, Niesky.
Über Harmonica u. ähnl. Instrumente, nebst
Bemerkk. über d. Harmonicaton überhaupt
(Lausitzer Monatsschrift, I, 4 793). Versuche
u. Bemerkk. über d. Aeolsharfe (Ib. II, 4 795).
— Erfand eine neue Harmonica ; siehe Journ.
d. Luxus u. d. Moden, 4794.
Qnaroli, Johann Wilhelm. —Dr.
Phil., Privatlehrer d. Arithmetik in Leip-
zig ß),
geb. 1785, Oct. 23, Pleusslgb. Leipzigs
gest
Über d. Theilbarkeit d. Zahlen u. über Reck-
nuDgsproben, 8°, Leipz. 48S8. Lehrb. d. Re-
chenkunst, %**, Ib. 4 8t5. Noch verschiedeM
kleine Lehrbücher der Art.
Qoatremire-Di^JoaTml, Denis
Bernard. — Anfangs Dirigent einer Fix-
berei oder Kattundruckerei in Sedan, dau
(1789) unter den hoUänd. Patrioten die-
nend, aber von den Orangisten gefangefl
genommen und erst 1796 nach Paris zu-
rückkehrend ; später immer mehr in die |
politische Laufbahn hineingerissen und tod
Napoleon in die Provinzen verwieset.
Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu Paris (BC) (BSj,-
geb. 1751, Aug. I, Paris,
gest. 1830, Bordeaax.*
Collection des mämoires chymiques ei phy-
siques (T. 1), 4°, Paris 4784. M^m. surlad«-
couverte des sels triples, Ib. 4 784. Essai sor
les caractäres qui distinguent les cotons de
diverses parties du monde etc., 4**, Ib. 4784.
Sur la däcouverte du rapport constant entre
Tapparition etia disparition, le travailoulert-
pos, le plus ou le moins d'ötendue des teilet
et des fils d'attacbe des araign^es des diff^
rentes esp^ces et les variations atmosph^ri-
ques, 8**, La Haye 4 785. Nouv. calendriir
aranöologique, 8«», Ib. 4795—99 (Vier Jahr-
gänge). L'aranöologie, 8«», Ib. 4 797**. — M^o.
sur l'indigo etc. (M6m. Sav. 6tr. IX, 4780).
*ge8t. 1829 etwa, . . . (Q).
** Soll 1794 in ücincm Gefängnisse durch Beobacbtni«
der Spinnen den nahen Frost Torhergesehen und ds-
durch dem Genoral Pichcgru, dem er daToa Kood«
gegeben, das Vordringen in Holland sehr erieidittit
haben.
Qoellmalz, SamuelTheodor. •-
Dr. Med. (Leipzig 4 723). Erst Docent, dann
Prof. extr. d. Anatomie u. Chirurgie (47!^),
Prof. ord. d. Physiologie (1737), d. Ana-
tomie u. Chirurgie (ilil), d. Pathologie
(1748) u. d. Therapie ilbS (M) (A),
gob. 4 696, Mai 4 2, Freiberg,
gest. 4758, Febr. 40, Leipzig.
Diss. de magnete, K°, Lips. 4 72S. De homiD«
eleclrico, 4°, Ib. 4744. De virtutibus electri-
eis medicis, 4^ Ib. 4 758. De vinis oiangoQi'
salis, 4", Ib. 4 753. Prgm. quo vasa aeneaco'
quinae famulantia expendit, 4", Ib. 4 758. ütniiD
arsenicum sit primum principium metallo-
rum, 4'', Ib. 4 755. — De cadmia fornacnm pbos-
phorescente (Commerc. litt. Norimb. Vol. V).
De spiritu ignem producente (Ib. id.). Desac-
cino artificiali (Ib. Vol. VI). — Viel Medicini«
sches. — Edirte 0. Sothe's Griindl. Anleit. x.
Chemie 4 750 mit Anmerkungen.
Quenot
Qnarrot.
550
tot, Fran^ois Marie. — Oflfi-
. französ. Marine, der als Aslro-
Expedition nach Aegypten mit-
nd glücklich von ihr zurückkehrte
nei, Febr. 5, Lorient,
. Beobb., besonders d. Jupiter u.
)trefifend, in d. Connaiss. d. temps.
Lflel| Conrad. ^— Mag. Phil., erst
an d. Univ. zu Abo, dann (1705
) Prof. d. Mathematik u. Rector d.
1 Pemau in Livland und nun, von
Prof. d. Mathematik an d. Univ.
(TF) (RN),
4 676, Apr. 16, Stockholm,
4732, Jan. U, Lund.*
;clipsium solis et iunae, 4<>, Perna-
. XVIII Dissertatt. mathematici et
imenti, Lond. Goth. 4 74 4—30. Al-
• för ären, 4 6°, Ib. 4 74 4—33. Com-
;licus verus etc., Ib. (ohne Datum).
>liga tankar cm calendarii reforma-
b. 4 720. Brevis manuductio ad usum
, 8°, Ib. 4 782 (posth.).
'34, Jan. 13 (8).
isoly Conrad. — Dr. Med., erst
isis d. Botanik an d. Univ. zu Up-
4), dann Lehrer d. Chemie u. Na-
chte an d. Kriegsacademie zu Carl-
>9) und zuletzt (4 805) Prof. d. Na-
chte u. Pharmacie am Carolini-
jtitut zu Stockholm (SLH),
4 767, Dec. 4 0, in Schonen,
4 806, Aug. 2, Carlberg.
; tili kemiska och physiska försök,
I. 4 802. — Naturhistoriscbes u. Me-
ts.
Jltedt, Friedrich August. —
erst Assistent am mineralog. Mu-
Berlin, dann Prof. (exlr. 4 837,
2) d. Mineralogie u. Geognosie an
euTübingen (Or),
4 809, Juli 9, Eisleben.
I. Krystallographie, Tübingen 4 840.
gebirge Würtembergs, 8°, Ib. 4848.
nkunde Deutschlands, 5 Lief. 8<>,
-49. Lepidotos im Lias E Würtem-
Ib. 4847. Beitrage zur rechnenden
(rapbie, 4^ Ib. 4 848. Handbuch d.
nkunde, 8^ Ib. 4 852. Handb. d. Mi-
, 8». Ib. 4 854. Über Pterodactylus
im lithographischen Schiefer Wür-
4», Ih. 4 854. — Sonst u. Jetzt; po-
rträge über Geologie, 8°, Ib. 4 856.
II. u. Entwickl. d. Krystallverhült-
elst einer Projectionsmethode (Pogg.
UV, 4885). Entwickl. u. Berechn.
is Dach dieser Methode (Ib. XXXVI,
HneilLk. Über eine abgekürzte Pro-
jectionsmethode (Ib. id.). Ober Afterkrystalle
d. Serpentins (Ib. id.). — Fernere Aofstitze in
Leonliard u. Bronn'a Neu. Jahrb. u. in Wieg^
xnaim's Archiv.
Qoorootaniui (Du Chesne), Joseph.
— Herr von Morence, Lyserable u. la Vio-
lette. Königlicher Rath u. Leibarzt Hein-
richs IV. von Frankreich. Hielt sich lange
in Deutschland auf (J) (B),
geb. 4 544, ... Esture in Armagnac
(Gascogne),
gest. 4 609, . . . Paris.
De ortu et causis metallorum, Lyon 4 575. Ab-
dilorum chymicorum tractatus, Francof. 4595.
Extractio mercurii ex auro. De praeparatione
medicamentorum mineraiium. — Sehr viel
Medicinisches. — Siehe Gmelin's Gesch. d.
Chem. I, i84.
Qoerenghii Flavio. — Canonicus
u. Kämmerling d. Papstes Gregor XV.;
wurde 4 624 Prof. d. aristotelischen Moral
in Venedig (J),
geb Bergamo,
gesL 4 648,
Alchimie delle passioni dell' anima.
Qoerretf Jean Joseph. — Von 4842
bis 4 823 Chef d'Institution am College zu
St. Malo, dann (4 825 — 26) Prof. d. trans-
cendenten Mathematik an d. Facultät d.
Wiss. zu Montpellier, darauf Prof. d. Phy-
sik am College roy. zu Nantes, an dem in
Rennes und wiederum in Montpellier; zu-
letzt (4 833) entlassen, auf dem Lande le-
bend (Tq) (QC),
geb. 4783, St. Malo,
gest. 4 839, Dec. 8,
LeQons d'hydrographie, 4 84 9. Traite d'arith-
m^tique, 8", St. Malo 4 812. Tables des logarith-
mes, Ib. 4 830. LeQons eiöment. d'alg^bre. —
Sur la formation des puissances et l'extraction
des racines (Oergonne's Annal.XII, 4 824 — 22).
Sur l'ciquivalence des tätraödres de m6me base
et de möme hauteur; mit GFergonna (Ib. id.).
Sororoatlon de diverses säries; drei Aufsätze
(Ib. XIII, 4 822—28). Sur la multiplication et
division num^rique (Ib. id.). Recherche de la
trajectoire orthogonale de toutes ies lignes du
jme ordre de m^me foyer (Ib. id.). Somma-«
tion de diverses s6ries de sinus et cosinns
d'arcs multiples; drei Aufsätze (Ib. id.). Re-
cherche de la courbe qui termine la mappe-
monde dans le Systeme de projection de Flam-
steed; mit Yecten (Ib. XIV, 4823—24). De-
monstration de deux theorömes sur Ies trans-
versales (Ib. id.). Recherche du Heu des points
du plan d'un triangle desquelles abaissant des
perpendiculaires sur Ies directions de ses cötös,
le triangle dont Ies pleds de ces perpendicu-
laires sont Ies sommets, a une aire constante ;
mit Sturm (Ib. id.). Sur la sommation des ter-
mes da däveloppement des puissaDces d'un
35*
551
Qiwinay
Quetelet.
sa
binöme (Ib. XV, 48S4— 25). Demonstration de
qnatres thöor^mes sur rhyperbole ; mit Veetan
u. Stnnn (Ib. id.). Recberche de la courbe ä
laquelle sont tangentes les cordes d'une ligne
du S*"* ordre qui joignent les extrömitös de
denx diamätres perpendiculaires l'un ä l'autre
(Ib. id.). Transformation immödiate d'un po-
lygone quelconqae en un parallölogramme
äquivalent; mit Stein (Ib. id.). Recherebe du
Segment circulaire et du segment sphörique
Baximum entre eux qui sont terminös par des
arcs de m6me longueur ou calottes de m6me
surface (Ib. id.). Demonstration de deux theo-
r^mes de statique ; mit Stein (Ib. id.).
Qnosnay, Fran^ois. — Pract. Arzt
in Paris u. königl. Leibarzt. Prof. an d.
£cole de Chirurgie, sowie Mitgl. u. bestän-
diger Secretär d. Acad. d. Chirurgie (Q),
geb. 1694, Jan. . ., Merei b. Montfort-
rAmaury,
gest. 1774, Dec. 4 8,
Obss. sur la conservation de la vue, 4*^, Ver-
sailles 4 760. Polygonomötrie, 4^ Ib. 4 770. —
Viel Medicinisches.
Quesnerille, Gustave Augustin.
— Doct.-^s-Sciences. Seit 4 832 Inhaber
d. Vauquelin'schen Fabrik chemischer Pro-
ducte zu Paris; früher Pharmaceut, auch
Präparator bei Vauquelin u. Chevreul
am Jardin des plantes (Or),
geb. 4 84 0, Jan. 2, Paris.
Recettes et formnies anciennes, nouvelles et
inedites dans les sciences, rindustrie, la phar-
macieetc, Svol. 8°, Paris 4 849. Revue seien-
tifique et industrielle, 30 vol. 8°, Ib. 4 840— 49,
sär. II; Ib. 4 850 u. fT. Le Moniteur scien-
tifique du chimiste et du manufacturier, 8 vol.
4", Ib. 4 859. — Sur un nouv. proc6d6 pour pro-
perer le deutoxide de bariuro (Ann. cbim. phys.
XXXVI, 4 887). Sur un ph6nom6ne d'lncan-
descence particulier ä la baryle et application
de cette propri6t6 pour distinguer cet oxide de
lastrontlane ; mit Jiilia-Fontenelle(lb. XXXVII,
4 828) . Procädö pour obtenir l'oxide de cobalt
pur (Ib. XLII, 4 829). — Bereit, d. rolhen u.
weissen Purpursäure (Pogg. Ann. XII, 4 828).
Methode, schöne Wismuthkry stalle zu erhal-
ten (Ib. XXXI, 4 834). — Sur Temploi de l'eau
oxygönöe comme m6dicament (Compt. rend.
XXV, 4 847).
• Qiiety Jean Anloine. — Dr.-^s-
scienc. math. Von 4 833 bis 1835 Prof. d.
Physik am College roy. zu Grenoble und
Prof. suppl. d. Mathematik an d. Facultät
d. Wiss. daselbst, dann Prof. d. Physik erst
am Lyc^e zu Versailles bis 4 849 und dar-
auf am Lycöe St. Louis in Paris bis 4 854;
seitdem Rector d. Acad. in Besannen. Von
1839 bis 4 845 auch Examinator (d'admis-
sion) bei der £cole mililaire zu St. Cyr,
ficole marine u. ficole foresli^re (OrJ (VDJ,
geb. 4 84 0, Oct. 48, Klmes.
Des mouvemens relatifs en g^n^ral, et ipteia-
lement des mouvements relatifs aar la tem
(LiouTille's Journ. XVIII, 4 85S). Nouv. thterii
des tuyaux fonores (Ib. XX, 4856). — Soru
fait nouveau de diffraction et sur quelques loii
de la diffraction ordinaire (Ann. chim. ph|i
Sär. III, T. XLVI, 4 856). Diffraction de lala>
mi^re produite par une fente tr^s-^troite (Uk
XLIX, 4857). Diffraction de la lumiireparu
fll opaque (Ib. id.). — Sur la polarisatioo deh
lumiöre (Compt. rend. X, 4 840). Sur aa ctf
remarquable d'arcs-en-ciel secondaires [fk,
XI, 4 844). Sur la loi ölömentaire da refroi-
dissement (Ib. XVI, 4848). Recherches sar k
fluor ; mit Colin (Ib. XXIII, 4846). Sur Tactiot
des ölectro-aimants sur l'arc voltaiqae (A.
XXXIV, 4 852). Recherches mathömatiqiMi
faites ä l'occasion des expöriences de Mr.ln-
canlt pour rendre sensible aux yeux le mo«-
vement de rotation de la terre (Ib. XXXV,
i 852) Sur divers phönomtoes ^lectriques (Ib.
XXXVI, 4 858). Sur le magn^isme des liquid«
(Ib. XXXVIII, 4 854). Sur un phönom^oedt
polaritö dans la d^composition des gaz pir
r^tincelle ölectrique etc. (Ib. XLVI, 4858). Snr
la stratification de la lumidre ölectrique; mit
Segnin (Ib. XL VII, 4 858 et XLVIII, 4859).
Queteloti Lambert Adolphe Jac-
ques. — Dr.-ös-sciences. Von 4 8U bis
4 8 4 9 Prof. d. Mathematik am College royale
zu Gent, dann dasselbe am Alhenaeum in
Brüssel und 4 836 Prof. d. Astronomie o.
Geodäsie an d. Militärschule daselbst; zu-
gleich seit 4 828 Director der dort unter
seiner Leitung erbauten Sternwarte. Mitgl'
d. Academie d. Wiss. daselbst seit 18S0
u. beständiger Secretär derselben seit 1831
(BAB) (DC, Y) (YD),
geb. 4 796, Febr. 22, Gent.
De quibusdam locis geometricis nee oonde
curva focali; Diss. inaug., 4<*, Gand. 4849. Re-
lation d'un voyage fait ä la grotte de Han-sar-
Lesse etc.; mit Kiokz, 8", Brux. 4 823. Co^
respondance math(^matique et physique, 4 1 voL
8», Ib. 4 825— 39 (Die beiden ersten Bande mit
Garnier. — Darin viele Aufsätze von ihm). An-
na les de I'observatoire roy. de Bruxelles, lOvoL
4«', Ib. 4834— 53. Annuaire de robservatoire
de Bruxelle, 27 vol. 4 8°, Ib. 4 884—60. Alme-
nach söculaire forroant le compUment de rao-
nuaire 4 854, 4 vol. 4 8^ Ib. 4 854. Sur lecli-
mat de la Belgique. 2 vol. 4<>, Ib. 4 845et13AS
(Aus d. Annal. de Tobserv.). Astronomien^
mentoire, 2 vol. 48^ Ib. 4884, 2»< ^dit.1848.
Astronomie populaire, 4 vol. 4 8^ Ib. 48t1.
2""« 6dit. 4 837. Astronomie (in d. Biblioth^o«
populaire), 4 vol. 4 8°, Ib. 4849, 2«"« 6dit. 485».
Position de physique (ausd. Englischen), tvol.
4 8°. Ib. 4 827, 2«"« 6dil. 4 834. Physique popu-
laire de la chaleur, 4 vol. 4 8°, Ib. 4 852. In'
structions populaires sur les calculs des pro-
babilitt^s. 4 vol. 48°, Ib. 4 828. Thterie des
probabilit^s, 4 vol. 42«, Ib. 4 858. Supplement
Qniiieke
anist.
554
trattö de la lumi^re par Henobal, tradoit
r Yttrhiilst» Paris 481 9 (im Bd. II). Physique,
ami^re partie ; mit PUtaan, 8 livr. 4 S®, Brux.
Sl — 55 (Aas d. Encycl. popol. beige). —
hn. aar une formale gänäraie, poar d6ter-
iaar la aurface d'ao poIygone, forme sar ane
hhn par des arcs de grands ou petits cer-
B6 diapoa^ entre eux d'uoe manidre quel-
aqae (Nouv. U6m, Acad. Brux. II, 48SS).
Sm. aar une nouv. thöorie des sections co-
i|aea considörees daos le solide (Ib. id.).
\m. aar une nouv. mani^re de considörer
( caustiques soit par röflexion, seit par r6-
icUoo (U). id.)- M6m. sur quelques con-
nctions grapbiques des orbites plan6taires
I. in, 4 8S6). Mäm. sur differents sujets de
ometrie h trois dimensioos (Ib. IV, 48S7).
som^ d*ane nouv. thöorie des caustiques,
ivi de diffärentes applications ä la thäorie
s projections steräographiques (Ib. id.). D^
soatration et d^veloppemeot des principes
idamentaax de la th^orie des caastiques se-
ndaires (Ib. V, 4 8S9). Recherches sur Tin-
uite magnetique de diff^rents lieux de TAI-
nagne et des Fays-Bas (Ib. VI, 4880). Re-
ercbes aar l'intensitö magnätique en Suisse
en Italie (Ib. id. et XIII, 4 844). Apercu
itorique des observations mätöorologiques
ites en Belgique jusqu'ä ce jour (Ib. VIII, 4 834).
ir la latitude de l'observatoire de Bruxelles
b. X, 4 887) . Mem. sur les Variation« des tem-
Stares de la terre (Ib. id. et XIII, 4 844).
ipporta sar les observations des maröes,
itet en 4 885, en difförents points de cötes de
Bigiqae (Ib. XI, 4 888). Sur la longitude de
i^rvatoire de Bruielles (Ib. XII, 4 889). Sur
^tda magneUsme terrestre ä Bruxelles (Ib.
i.). Catalogue des principales apparitiooB &€-
»Ues filantes (Ib. Id. et XV, 4 84S) . Sur la diffö-
«oe des longitudes des observatoires royaux
eGreeowichetBruxelles (Ib. XVI, 4848). Ob-
snratioos met^rologiques horaires etc. (Ib.
1. et XVII, 4844; XVIII, 4845). M6m. surles
ariations p^riodiques et non periodiques de
I temperature ä Bruxelles (Ib. XXVIII, 4854).
- Recherches sur les degr6s successifs de
>rce magnötique qu'une aiguiile d'acier re^oil
eadant les frictions multiples qui servent
faimanter (Ann. chim. pbys. Uli, 4 833).
w QD phdnomdne d'optique et de pbysiolo-
ie(Ib. LIV, 4884). — Sehr viele Berichte usw.
uBoll. de l'acad. de Bruxelles. Viel Statisti-
dMt, Nationalökonomisches, Litterariscbes
ttw., theils in d. Mem. und d. Bull, de Tacad.
^m., theils in Annales Belgiques; Mercure
^t; Annal. d. travaux publiques ; Le träsor
^tUooal; Revue encyclop^dique de France;
^6 de Gen^ve; Encyclopädie du XIX" sid-
sie; Dictioon. de Töconomie politique. — Astro-
■HNBiiches a. Meteorologisches auch in Sohn-
^ifcar's Astr. Nachr. und im Annuaire m6-
(^orolog. de France 4 849— 5S.
Qwfaieke, GeorgHerrmann. — Dr.
^l, seit 4859 Privatdocent an d. Univ.
RiBeriiD (Diss),
geb. 1834, Nov. 19, Fraokfurt a. d. 0.
De coDstantibos mercarii capillaribus, 4^ Be«
rolini 4 858. — Beitr. z. Kenntn. d. rothen u.
grauen Gneisses des Erzgebirges (Lieb. Ann.
XCIX, 4 856). — Dber d. Verbreit. d. elektr.
Stroms in Metallplatten (Pogg. Ann. XCVII,
4 85e). Über d. Capillaritätsconslanten d. Queck-
silbers (Ib. CV, 4 858) . Über e. neue Art elektr.
Ströme (Ib. CVU, 4 859u. CX. 4 860). (jberd.
Verdicht, von Gasen u. Dämpfen auf d. Ober-
Oäche fester Körper (Ib. CVIII, 4 859). Ober
elektr. Diaphragmen- Apparate (Ib. id.).
Qnintiis loilins, E... W... Gu-
stav von*. — Dr. Phil., von 4849 bis
4 853 Privatdocent an d. Univ. zu GÖttin-
gen, dann Prof. d. Physik an d. polytechn.
Schule in Hannover (G,\%bi) (Or),
geb. 1824, Sept. 20, Gelle.
Experimental-Physik, ein Leitfaden bei Vor-
tragen, 8®, Hannov. 4855. — Über d. periodi-
schen Aenderungen d. relativen Feuchtigkeits-
gehalts d. Atmosphäre im nördl. Europa (Pogg.
Ann. LXXXIV, 4 854). Über d. Temperatur-
veränderungen, welche e. galvanischer Strom
beim Durchgange durch die Berührungsfläche
zweier heterogenen Metalle hervorbringt (Ib.
LXXXIX, 4853). Über d. Polarität d. dia-
magnet. Wismuths (Ib. XCVI, 4 855). Über d.
numerisch. Werth d. Constanten in d. Formel
für d. elektrodynam. Erwärmung von Metall-
dräbten (Ib. Gl, 4 857).
* Nachkomme des preusB. Obersten Karl Göttlich
Guichard (^b. 1724, . . . Magdeburg, gest. 1775,
Mai 1 5, Berlin), welchem F r i e d r i o h d. Gr. den Na-
men Quintus Icilius beilegte, weil er sich erdrei-
stet hatte, den König, als er den Centurionen Icilius
mehrmals I Heins (Caecilius sagt Oeppert in der
Chronik Ton Berlin, Bd. III [1S41], 8. 214) nannte,
zu rectifioiren.
Quirosai Josö. — ^ Jesuit, der als
Missionar nach Paraguay ging, die Expe-
dition unter A I v a r e z zur Erforschung der
Küste von Patagonien begleitete, auf Befehl
des Königs die Gränze zwischen den spa-
nischen und portugiesischen Besitzungen
feststellte und sich, nach vieljährigem Auf-
enthalt in Südamerika, nach Italien zurück-
zog (B) (NM),
geb. 4 707, März 14, Lugo, Galicicn,
gest. 4784, Oct. 23, Bologna.
Tratado del arte verdadero de navegar por cir-
culo paralelo a la equinozial, 8", Bologna 4 784.
De ratione inveniendi longitudinem in mari ope
solis, lunae, planetarum ac stellarum flxarum,
. . . (Beides edirt von seinem NeflTen Emma-
nnelMendea). — Hinterliess viele Manuscripte
astronom., nautischen u. mechan. Inhalts.
Qntot, Bangt Andersson. — Di-
rect. d. feineren Eisenfabrication in Schwe-
den. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. in Stockholm
(SR),
geb. . . ., gest. 4799, Oct. 4 4, . . .
Ron om blyerts (Vetensk. Acad. Handl. 4754).
Forsök pä en del kiael arter och i synnerhet
555
ttuoy
Baaba<
de härdare s& kallade äkta stenar (Ib. 4768).
Forsök anstfiUda pä Trass (Ib. 4 770). Anmfirk-
niogar om Oculus mundi (Ib. 4 770 et 4 777).
Forsök Kjorda med terra pouzzolana och ce-
ment (Ib. 4 773). Anmarkningar Ofver kisel-
arterna (Ib. 4 775). Berättelse om engelske
stenkols-flötser och deras bearbetande ; vier
Aufsätze (Ib. 4 776).
Qiioyi Jean Renö Constant. —
Folgweise Omcier( 4 82 4), Professeur( 4824),
Officier-en-chef (4835) u. Inspecteur g^-
neral (4 848) du Service de la Santo de la
Marine fran^aise, in Brest wohnhaft. Beglei-
tete Freycinet auf seiner zweiten Reise
um die Welt. Corr. d. Pariser Acad. (VD),
geb. 4 790, Nov. 4 0, . . .
Mit Ckdmard : M6m. sur raccroissement des po-
lypös lithophytes consid^r^s g^ologiquement
(Ann. scienc. nat. VI, 4825). — Bearbeitete d.
zoolog. Ergebnisse d. Freycine fachen Ex-
pedition.
Raab, Andreas. — Mag. Phil. (4752).
Folgweise Adjunct (4746). Tertius (4749)
u. Conrector (4752) an d. Schule m Neu-
stadt a. d. Aisch, dann Diaconus (4 757) u.
Pfarrer (4 770) zu Neuhof u. Senior d. Die-
tenhöfer Kapitels (M),
geb. 17 20, Jan. \ 7, Neustadt a. d. Aisch,
gest. 4 783, Juli 4 8, Neuhof.
Prgm. de physicorum prineipiis adhaesionis
et attractionis omnino diversis, 4°, Norimb.
4 748. Prgm. de pluvia extraordinaria, 4o, Ib.
4 756.
Raab| Christian Wilhelm Julius.
— Apotheker erst zu Creussen (4 8 4 9 — 27),
dann zu Bayreuth (BR. LS) (N),
geb. 4788, Juni H, Kirchleussb.Culm-
bach,
gest. 4 835, Dec. 4 4, Bayreuth.
Mehrjähriger Mitarbeiter an Bncbner*! Reper-
torium, worin von ihm z. B. : Über Goldschwe-
fel u. Kermes (Bd. XXXII, 4 829) ; Ober ChloraU
kalien (Ib.) ; Ueber Jalappenharz (XLII, 4 832).
Raabe, Joseph Ludwig. — Dr.
Phil. Von 1833 an Prof. d. Mathematik am
oberen Gymn. zu Zürich, Privatdocent und
später Prof. extr. an d. Hochschule, sowie
Prof. am Polytechnicum (seit dessen Grün-
dung) daselbst (Neue Zürch. ZeiU \%h^,
Jan. \ k) (Or),
geb. 1801, Mai 4 5, Brody, Galizien,
gest. 4 859, Jan. 4 2, Zürich.
Die Differential- u. Integralrechnung mit Fan-
ctioneD einer Variablen, B Bde. 8^ Zürich 4839
—47. Die Jacob-BernoulirscheFti
4<>, Ib. 4 848. Matbemat. Mittbeilaogen. 2R
8«», Ib. 4857—58. Ober d. fortschreiteDda
wegung d. Schwerpancte d. Planeten m
Sonnensystems usw., 4^ Ib. 4868. — Bern
über Differentialgleichungen (BanaigBrtur
Ettingihaiuea's Zeitschr. V, 4829). Bei
deren Differenzreihen wiederkehren (Ib.
4 829). Beitr. z. Theorie d. Integration pa
Differentialgleichungen höhr. Ordnungea
VII, 4 880). Integration d. Differenttalglei
gen mebrer Variablen erster Ordnung
(Ib. VIII, 4830 u. IX, 4881). Über Conve
u. Divergenz d. Reihen (Ib. X, 4832
LionTülo's Journ. VI, 4844). — Allgem.
rie d. Epicyklen (ereile's Journ. 1, 4 826). Spl
rische Polygonometrie (Ib. II, 4 827). Ober
Stillstand d. Planeten (Ib. id.). Gleicbu
2. Ordn. in d. Geometrie (Ib. id.). Über d. Di»;
rectrixen d. Curven (Ib. id.). Eigenscbt
d.Gurven, die sich auf bestimmten OberflidM
befinden (Ib. id.). Aufgaben u. Lehrsätze (fti
id.). Zur Theorie d. Convergeuz o. Dive
d. Reihen (Ib. XI, 4834). Ober d. Intagit^
tion d. Differentialgleichungen von d. Fem:
dzsHdx + Kdy+Ldp-i-Mdq-i-Ndz+etc. (Ib.
XIV, 4835). Zur Theorie d. Eingehüllten, EiiH
hüllungsflächen usw. (Ib. XV, 4 886). BeroerU.
zum Princip d. doppelten Substitution beii
ellipt. Fnncftonen (Ib. id.). Ober d. Suromatiai
period. Reihen und d. Reduction d. Integrak,
>
^(sinax, co8bx)dx (Ib. id.). Bemerkk.äbflr
/»OD
e. Stelle in Lagrange's Traite de la resolut, du
dquat. algebr. (Ib. XVII, 4 837 u. XX, 484t).
Beitr. z. approx: Berechn. bestimmt. Integral!
nach d. Methode d. Quadraturen (Ib. XVIII,
4 838). Ober den Fall, wenn in d. Integral
/ (^(x)dx die Function ff(x) usw. unendlicb
gross oder discontinuirlich ist (Ib. XX, 484t).
Ueber d. Summation d. ohne Ende fortlaufen-
den harmonisch-periodischen Reihen usw. (Ib.
XXIII, 4842 u. XXV, 4843). Angenäherte Be-
stimmung d. Factorenfolge 4. 2. 3. 4 5. ..ns
jr(4 +n)= /x°e-»dx(Ib. XXV, 4843 U.X3CVIH
4 844). Ableitung d. Reihe arc.sinx, mit Zu-
ziehung d. Grenzgll. lim.sinx=0 u. lim. cos
x=0 usw. (Ib. XXV, 4843). Reduction d.
p-fachen Intergal-Ausdrucks
f f f y(a.»i*+a,»;*...+8pi'J')X
t/o t/o t/o
0
.r
-1 r.-l
^'^
x/ x,» ...Xp"^'dx,dx,...dxp
usw. auf ein einfaches usw. (Ib. XXVIII, 4844).
Ober d. Anzahl u. d. Form d. Bedingungsgll*
unter welchen eine gewöhnt. Differeatialgl*
zweier Variablen n'*''Ordn. usw. das unmittel'
bare Di fferentiatioos-Ergebniss einer usw. ao^'
gelöst, analog. Differentialgl. (n— 4]^'0rdn.isl
(Ib. XXXI, 4 846. Reduct. d. Doppel-Integrtle
y(ax»»±by")xP~*y'^~*dxdy und
ri.
OD
y(ax»»±by»)xP-*y^-*dxdy
Eabe
Radicke.
558
le bestimmte Ausdrücke (Ib. XXXVII,
or d. ricbtigen Gebrauch vieldeutiger
n usw. (Ib. id.). Ober d. Werth e.
Integrals, aus d. unbestimmt. Inte-
>n gezogen usw. (Ib. XLI, 1851).
irung einiger Summen u. bestimm-
ale auf d. Bernoulli'schen Fun-
b.XLII, 1851). Über d. Factorielle
(m-1)(m--a)...(m->k-t-1)^,,^
sis m=sp+qi usw. (Ib. XLIII, 1852 ;
Lschr. d. allgem. Schweiz. Gesellsch.
). Über d. gegenseit. Beziehungen
irgend e. ebenen Cnrve u. den ihr
3n usw. Directrix- u. Fusspüncten-
.XLVII1,18S4). Werthungd. Facto-
"^"Ta"''^r'"''^^b.id.).über
1. Potenzen bestimmter einfach. In-
;drücke durch mehrfache dargestellt
Über d. Darstellung einer Function
riablen z, r! nach aufsteigenden Po-
^eier anderen Variablen y, y' usw.
Über d. singulären Integral-Auflö-
ner Differentialgl. erster Ordn. mit
iblen (Ib. id.). Ueber e. Hülfssatz z.
d. Werthe bestimmter Integrale (Ib.
ckführung d. Wurzelform e. algebr.
auf d. Integration linearer partieller
eines Systems simultaner gemeiner
ilgll. erster Ordn. (Ib. id.). Über d.
Zusammenhang einiger Functionen
Bemerkk. über Directrix- u. Fuss-
tien (Ib. L, 1 855). Discuss. üb. krum-
n in Bezieh, auf Directrix- u^ Fuss-
ichen (Ib. id.). — Über einige, ohne
Qsverrichtung gewonnene Integra-
nisse (Mittheill. d. naturf. Gesellsch.
11,1850—52). Über einige Anwendd.
)meinert. Stirl Inguschen Reihe (Ib.
-55). Anwend. d. imaginären Zahlz.
. Satzes Tom Parallelogramm u. vom
ipedon d. Kröfle (Vierteljahresschr.
sellsch. zu Zürich I, 1856).
, Johann Georg. — Prof. d.
ik u. Naturlehre am Gymnas. zu
(M. II ;,
1719, März 27, Mark-Sugenheim,
1802, Jan. 26, Anspach.
;. Beobachtungen für das Jahr 1770,
771.
el, Claude. — Jesuit, Lehrer
opbie in verschiedenen Städten
bs, zuletzt über 20 Jahre lang
Mathematik im Ordenscollegium
'BS) (BEL lYJ,
1669, Apr. 24, Pont-de-Veyle,
Bresse,
1728, Apr. 12, Lyon,
lire snr la g^omötrie de Mr. Des-
LyoD 1780.
pUi Giuseppe Maria (eigentL
. — Baroabit, Lehrer erst d. Lo-
gik u. Metaphysik, dann (1766) d. Physik
am Liceo S. Alessandro in Mailand, darauf
(1787, statt des nach Wien übersiedeln-
den Landriani) Lehrer d. Physik an d.
Brera daselbst. Mitgl. d. Istit. Lombardo-
Veneto a. d. See. Italiana (Mem, Istit Lomb.-
Ven. Y) (Mem. Soc Hai XXI, pt. l),
geb. 1741, Jan: 6, Torazza, Prov. Vo-
ghera,
gest. 1822, März 4, Mailand.*
Teorica generale dei fluidi etc., 1779. — SuU'
ariete idraulico ; mit E. Pini (Mem. Soc. Ital.
X, 1803). Sopra la misura delle altezze col
barometro (Ib. XlII, 1807 et XVI, 1818). So-
pra alcuni conduttori elettrici peroossi dal ful-
mine (Ib. XVIII, 1880). Sopra alcuni edifizi
muniti di parafulmini Frankliniani stati
dal fulmine danneggiati (Ib. XIX, pt. II, 1823).
— Sui prodotti di fattori che sono funzioni si-
mili d'una stessa quantitä che varia per una
differenza costante (Mem. Istit. Lombarde- Ve-
heto, I, 1819 [pro 1812—18]).
* gest. Mtn 5 {DO. V).
RaoluiltZyJosephFriedrich, Frei-
herr von. — Von 1761 — 69 im sächs.
Militärdienst, dann Kammerjunker, Kam-
merherr (1774), Hausmarschall (1790) u.
erster Hofmarschall (1809) am kursächs.,
später königl. sächs. Hofe (M, U) (AJ,
geb. 1744, Nov. 3, Dresden,
gest. 1818, Apr. 10, Dresden.
Briefe über Carlsbad u. d. Naturproducte d.
Gegend, 8<>, Dresd. 1788. Schreiben über d.
Basalt, 8^ Ib. 1789. Über d. Schachspiel d.
Hrn. ▼. Kempelea, 8®, Ib. 1789. Über d. aus
d. Luft auf d. Erde gefallenen Steine, Ib. 1804
(Auszug in YDigf ■ Mag. f. Naturkunde, VIII,
1804). — Kunstgeschichtliches.
Radenlolu, Joachim, — Erst Pri-
vatdocent an d. Univ. zu Rostock, dann
(kurz vor seinem Tode) Prof. d. Mathema-
tik an der zu Königsberg (3) (Ä),
geb. 1575, Rostock,
gest. 1603, Dec. 11, Königsberg.
De coelo et sphaeris coelestibus, Regiom. 1608.
RadleSi (Radits), Anton. — Jesuit,
Lehrer d. Philosophie in Ofen und dann d.
Mathematik in Tyrnau; trat 1769 aus dem
Orden (BEJ. IV),
geb. 4726, Nov. 12, Ungarn,
gesl
Introductio in philosophiam naturalem, theo-
riae P. BO|geri Bosooviob accomodata, 4*^, Bu-
dae (ohne Jahrzahl). Institutiones physicae,
2 vol. 4<», Ib. 1766, 8 vol. 8«, Ib. 1768.
Radleke, Gustav. — Dr. PhiL, von
«840 bis 1847 Privatdocent, dann Prof.
extr. an d. Univ. zu Bonn, früher in Berlin
privatisirend (Or),
4.
559
Eaffles
Rallier dei Onrmes.
geb. 4 810, Jaiv 18, Berlin.
Handbuch d. Optik, 2 Bde. 8^ Berlin 1839.
Lehrb. d. Arithmetik o. niederen Analysis, %**,
Coblenz 1847. — Berecbn. u. Interpolation d.
Brechungsverhältnisse ii^cb Canchy's Disper-
sionstheorie u. Anwend. Aif doppelt brechende
Krystalle (Pogg. Ann. XLV, 1888). Vervoll-
kommnung d. NicoTschen Polarisationspris-
men (Ib. L, 1840). — Einige Bemerkk. über
d. Principien d. Cauchy'schen Residuen-
rechnung (Crelle'a Journ. XXV, 1848). Über
eine fruchtbare Integrationsrechnung u. Be-
nutzung derselben z. Darstell, d. WerUies von
^^^^„ (Ib. XXXVI. 1848).
Raffles, Sir Thomas Stamford. —
Erst (1805) Secretär d. Gouverneurs von
Pulo-Pinangy dann Gouverneur erst von
Java (während es im Besitz der Engländer
war), später von Bencoolen ; gründete 1812
die Niederlassung auf Singapore (An, R,
1826;,
geb. 1781, Juli 6, zu Schiff bei Jamaica,
gest. 1826, Juli 5, Highwood-Hill, Engl.,
History of Java, 2 vol. 8°, Lond. 1812, 2dedit.
1880. — Nach ihm wurde die Pflanzengattung
Rafflesia benannt.
Rafk, Carl Gottlob. — Assessor d.
Oekonomie- u. Commerz-CoUegiums (1 797)
u. Mitgl. d. Fabrikcommission (1801) in Ko-
penhagen. Mitgl. d. königl. Dan. Gesellsch.
d. Wiss. seit 1798 (NK),
gab Juli 31, Viborg, Jütland,
gest. 1808, Kopenhagen.
Gab heraus : Physikalisk-oekonomisk og me-
dico-chirurgisk Bibliothek. 12 Bde. 8", Kjöbnb.
1794—97. Bibliothek f. Physik, Medicin u.
Oekonomie, 6 Bde. 8°, Ib. 4 798—1800. Nyt
Bibliothek f. Physik etc , 9 Bde. 8», Ib. 1801
— 1807. — Viel Botanisches u. Anderweitiges.
Ragani, ZaniPierPaoloTeodoro.
— Rechner beim Sagro Monte di Piel^ in
Bologna u. Lehrer d. Arithmetik an d. Univ.
daselbst (PJ (Mz. RJ,
geb. 1685, Bologna,
gest. 1757, Jan. 8, Bologna.
Trattato d'aritmetica pratica, 6 vol. fol. (Hand-
schria).
Ragazzoni, Rocco. — Dr., Prof. d.
Chemie an d. Militair-Academie zu Turin,
Secretär d. Reale Soc. agraria daselbst (CtJ
1^0.1856;,
geb Novara,
gest. 1856, Apr. 24, Turin.
Gab heraus: Bepertorio d'agricoltura e di
scienze economiche ed industriale seit 1828.
— Abhandll. in d. Calendario georgico, den
Memorie u. den Annali della Reale Soc. agra-
ria di Torino, sowie im Propagatore.
Raha, Johann Heinrich. •
sor u. Zeugherr in Zürich (1651
Landvogl in Kyburg (1657), Obe;
Küssnacht (1 670) u. zuletzt (1 674)
meister d. Standes Zürich (ZNGJ (Ml
geb. 1622, .. . Zürich,
gest. 1676, .. . Zürich.
Teutsche Algebra oder Algebraische
kunst usw.. 4*», Zürich 1659 (Übers
introduction to algebra, by Bahn, ti
by Th. Branker ; much augmented by
8^ Lond. 4 688). — Figürliche Darstel
1664 gesehenen Cometen, fol. (Engl
Tb. Branker, Lond. 1668). — Verfertij
grossen metallenen Brennspiegel.
Rahlli Johann Heinrich.
Med. u. Mitgl. d. Raths in Zürich (
geb. 1709, Zürich,
gest. 1786, März . ., Zürich.
De arcano tartari sive terra foliata ta
Lugd. Bat. 1738. Abhandl. von d. N
genschaft usw. d.Nydelbades, 4^ Züi
(Auch in d. Abhandll. d. naturf. Ges
Zürich, Bd. III, 1766).
Rahn, Johann Konrad. — 1
u. Mitgl. d. grossen Raths in Zürich
Assessor Synodi (1778), Pfleger
zum grossen Münster (1 779), Censoi
Spitalpfleger 1785 (M) (LSLSJ,
geb. 1737, Zürich,
gest 1787, Juni 19, Zürich.*
Diss. de aquis mineralibus Fabarieni
piperinis, 4o, Lugd. Bat. 1757. Kürzel
bung d. Pfefferser Mineralwassers {A
d. naturf. Gesellsch. in Zürich, Bd. II
♦ gest. 178S, . . . {M),
Raimiindu LiiUus, s. Lul
Rl^us, s. Ray, John.
Rake, C... R... — Dr. Phi
ord. d. MathemaUk an d. Univ. z
lau (N),
geb
gest. 1828, Ocl. 5, Breslau.
Scheint nichts geschrieben zu haben.
Rallier des Ourmes, Je
seph. — Ehrenrath beim Landge
Rennes, Mitgl. d. Sociötö d'Agricul
Commerce et des Arts de Bretagn
respond. d. Pariser Acad. (B) (Q),
geb. 1701, Mai 26,
gest. 1770, Juni A3, bei Vitro
Vilaine)
M6m. sur les carrös magiques (M6m.
IV, 1763). Usage des diviseurs d'un
pour r(^soudre un probläme d'aritl
(Ib. V, 1768). Mölhode nouv. de
quand le dividende est multiple du
(Ib. id.). Methode facile pour dteoa
u nombres premlen cotfenus daos na cours
nimiU de la snite das [mpaira etc. {Ib. id.).
- ArilLsl in d. Encyclopedie, ■rithmetiKheD
■htitg.
* Auf KlDnii 8eUöa> d* l> aiTiln.
Bernardo. — Dr.Hed.,
mct. Anl folgweise zu Rom, Carpi und
1671) Hodena, dann Prof. d. theoret. Me-
Hcin an d. Dniv. in Jetzlerer Stadt (1 6SS bis
O90] uod seitdem Prof. d. pract. Hediciu
■d. Ooiv. lu Padua. Hilgl. d. Berliner u.
»LeopoJdiQ. Academie (J) (B) (Nx. Vi;
T7J (ANC),
geb. 1633, Nov. 5, Carpi, Herzogth.
Hodena,
gest. 17U, Nov. 5, Padua.*
)« toDtlnm Halinensium adToirenda scetnrl-
^ne.TracUtug pbysico-hydrogtalicus, K', llu-
laaeKSl. Epbamerides baromelricas Hoti-
HBiei iDDi lest, una cumdisqalBilione cbu-
MidsceosiuatdeBceDsuimercarillnTorri-
etlMana 6stni8, Jaita diversom aCrl« »[Blum
V, Ib. f «>fi. De Dleo montii Zibloil seu pe-
trnleo agri MutiDenils tnaolHi Ailoati llbei-
ImbUSS Bdiloaeto., 11«, Ib. <sao. — Epi-
Ma de canaa adacensuB et desceosui mer-
cvilln flstvIaTorrlcelliaDa [Ephecaerld.
And. Nat. Cnr. Cent. I et II, ITI3], De frl-
■m hy«nali (Ib. td.). — HediciDiBcbei. —
AUHgeiammelt in: Opera emola med. «tphys.,
**,UDd. Itis, Genevae ITIT.
'(eb. trstt. t, («t. Kot. »—IS [CAM).
BamOB«, Jean Philipp. -^'Lange
faü Mitglied einer herumziebendeil Geaell-
MlufLvon Operisten, dann OrMnist in Cler-
Moot, darauf bei der Oper inTtris ange-
(telll und endlich königL Hofcomponist da-
«•Ibri (B) (DP),
geb. 1683, Sept. SB, DijoD,* .
gest. net, Sept. M, Paria.
TnlU d'liarmoDie, t°, Paria 1713. Nonv. ay-
•ttnw de moBlqne tbeoratiqoa, K", Ib. 4 716.
GdwratlOD harmentqne etc., S°, Ib. 4 787. Code
de Dosiqne pratlqoe etc. avec dea aonv. rd-
BeKonaanr le priocfpe aocore, (°, Ib. ITtO.
DtiDoosIralion da principe de PharmODls, 8°,
Ib. nso. Ncuv. ränexions aur Ib dAmonslra-
tim du principe de l'barmoDle, 8°, Ib. 1791.
bponse h uoe Jeltre d'Euler aar ridenlilä des
«hTea, ■*,Ib.1TS>. DemoDalralion du prin-
dptdel'liariDoole londacaeDtale, 8°, Ib.17S0.
— CompoDlrte viele Opera.
'|(b. GM. K (Q).
BaaaUli Agostino. — Ingenieur u.
IbaduDUIerst im Heere d. Kaisers Karl V.,
^io dem d. Kfinigs Heinrieb lU. von
Frnkreich (B),
gab. 153t, . . . Haraniaoa b. Mailand,
gest. tS90
'adlnrse ed artlOoIose nuccblae del A, B*-
MU,hrii1BU.
Rammeliberg;, K-arl Frledrtoh.
— Ür. Phil. (Berlin tili). Von 18if bis
1346 Privuldocent, dann Prof. extr. an d.
Univ. zu Berlin, zugleich Lehrer d. Chemie
am königl. GewiAe-Inslilut seit 1850 u.
Milgl. d. Acad. d. Wiss. seit 1865. Div
sprüngficb Pliarmaceut (Or}^
geh. t8<3, Apr. I, Berlin.
De cyanogenii connabila nonaullia, 8°, Bero-
liDL <83?. HaadwOrterb. d. cbem. Theila d.
Mineralugie, S', Ib. IS(<. Vier Sapplemente
dazu, 8", Ib. I8tl— 49. Neue Aufl. d. Ganzen
unter d Titel: Hendbnch d. Uineralehemie,
S", 11) tSGO. Lehrb. d. SUIchlometrle n. d.
sll$;em. theoret. Chemi^ 8", Ib. 1811. An-
fanf^a^r. d. qaantltatlveS mjneraloglsob - u,
TDeliillurRisch-analyt. Chemie, «•, Ib. 18tS.
Leiiladen [. d. qualitative ehem. Analyae uaw.,
8°, tb. 18(7, I. AaO. 1854. Lehrb. d. cbem.
Melalturcie, B°, Ib. ISSO. Lehrb. d. Kryatall-
kunde uaw.. 8°, Ib. 1881, Handb. d. kryatal-
loiiraph. Chemie. S", Ib. 181$. Supplement
dazu, 8", il).1SB7. — Verbauend. Cyaos i.
Ksdiuium u. über verachisiL Doppel eyanüre
tPogK. Ann XXXVIII, 18t<jTzusBmmen8etC.
d. Bertliients (Ib. XL, 18B7). E in fache u. do^
pelle Cyaninetalte (Ib. XLII, 1S17|. über d.
Stilpnoinelan {Ib. XLIII, 1818;. Natüri. neu-
trale schvterelaanreThoQerde a, aohwelelaaDr.
Eisenoiyd (Ib.id.). Zutammeaael^ d. aogen.
Haarsaizea u. Federalauna (Ib. td.). Neue ba-
siach scbwerelsBure Thouerde (Ib. Id.). Ver-
bind, d. lodzlnks mild, alkal. IodUreD(Ib.ld.}.
lodsaur« u. itberiodsenre Salze [Ib. XLIV,
tSSB}. l'ber Itryatall. lodalure (Ib. id,].-Zu-
aammeaaetz. d. natUrl. n. kUnall. oialiaur.
Bisenoxydula (Ib. XLVI, ISIS u. LIII, 1841).
IdcntilUt d Tbomsonits n. Comptonil« (Ib.
IXLVl, IHS9). ZuaaromenseU. d. Datolitba n.
Botryolitha (Ib. XLVII. 1819). D* e. Fossils
auB d. Basalt von Stotpen (tb. id.). Über d.
Boulangerit (Ib. Id.). Varbindd. d. lodmetalle
mit Ammoniak (Ib. XLVIII, 1BS9). tlber Cha-
basll u. Gmellnit (Ib. XLIX, IStO). Zuasm-
mcnecU d Afterkry stalle d. Augila (Ib. Id.).
D° d. Borucila u. d. Verbindd. d. BoriHure
mit Talkerde (Ib. Id.). D" d. Llevrita (Ib. L,
lätD). D" lt. Ailnits (Ib. Id.). Analyse d.Ba-
Irachlta (Ib LI, 1840). Über d. Bromaflure
u. ihre Satze (Ib. LH, 1841 n. LV, 1841). Uo-
lersuch. d. Suiranlirooniate u. Solfarseniate
(Ib. LH, 184<), über d. sefalacklge UagneU
eiaen »us d. Basalt von ünkel (Ib. LIII, 1841):
Zusammensetz. ä. CbondrodiU (Ib. Id.). Ku-
pti<rn}ari|iBn, Krdkobalt u. Pallomelan, Glieder
e. besonderen Grappe (Ib. LIV, 1841). Brom-
melalle u. ihre Verbindd. mit Aromonlak (Ib.
LV, 1841) Alodgewicht d. Urans u. Zuaam-
raensetz. aeiner Oxyde u. Salie (Ib. Id. \ LVI,
18(1; LIX, 1841 D. LXVI, 184S}. Zeraab. d.
ScbwefelbleiB in d. HItzs (Ib. LVI,l184l|. Zar
Kenntn d. untenchwenigsaur. Salze (Ib. id.).
tber Serüle'a Gasbehälter (Ib. LVIII, 1841).
Sülze d. üntersohwefelaiiure u. Ihre Verbindd.
mit Ammoniak (Ib. id.]. Ooterauch. d. Uran-
pecberaes (Ib. LIX, 1848). Basthudtbeile d.
36
Kamon de Is Bagra.
564
L
Mftleor8(e(no(Ib. IX. i Ut). Verhalt, d. KupCer-
chlorlds zum Schwetelqueclisllber (Ib, LXI,
1844). BBltr. z. Uineralchemiedb. LXll, (844).
Bemerk, über lodsHure ([b. id.). Unlersuch.
d. Meteorsleins von Klein-Wenden (tb, id.|.
Zusammensetz. ä. Eudialils (Ib. LXIIl, IStt).
Über Terpenthinülhydral (Ib. Id.). über Zlnk-
oxyduisulfuret (Ib. LXIV, (B45|. Hl^Clanti-
monglanz vom Harz (II). Id.). Eiaige nelürl.
u. kiinstl. Verbindd. d. PhnsphursUure (Ib. id.).
Beiirr. z. Kenotn, d. LilhlouBalzB (Ib. LXVt,
4 845], Über d. schwentgsaur. Salze (Ib. LXVII,
4H(S). Üb. chrumsaur. Chrnmaiyd (Ib. LXVIII,
4B4S). Zersetz ungsproducte d. oialsaur, Ei-
aenoxyduls \a bohr. TemperBlur (Ib. id.). Mi-
neralaDelysen: Acbmit, Apatit, Apophyjlit,
Araeniosideril, Boulan^jerit, Kpidot. arseo-
8Bur. kupferoiyd, ManganocalcLl, Nickelglanz,
Palybalil, Prehnil, Psilomelaa, Cyrophyllil,
Scheelit, Scbwerspatb, Thüringit, Weissgiiilig-
en, Wotrraro u. Zinnkies (Ib. id.). Über d.
Vertboll. d. uniirgan. SlolTe In d, einzelnen
Tbeilen d. Pflanze [Ib. LXXl, 1847. Zusam-
meoselz. d. Condurrit« (Ib id.). Ausfuhr, d.
Minernisysleraa nacb Banalini (Ib. id.). Ver-
gleichende Übersicht d. nalilrl. Silicate nacb
d. SeuerstoffverbUllnias ihrer Bestandlbeiie
(Ib. LXXII, <84T]. Chem. Untersuch, d. Quel-
lenabsBtio d. Alexisbades (Ib. id.). Verhalt, d.
Cyanüre u. Doppelcyanüre in hQbr. Tempe-
ratur (Ib. LXXIU, 1848). Neues Kaliumku-
pfercyanur(lb.id,). Zussmmensetz.d. Meteor-
steins von Juvenas (Ib, id.), Kupfereisencya-
nllr u. Kaliurakupfereisencyanür (Ib. LXXJV,
1848). ZurKenntn. d. Eisenbohofenachlacken
(Ib. id.). Zusammensetz. d. Cbiolilh8(Ib. id.).
D° d. Meteoreisens von SeelHsgen (Ib. id.). D°
d. Mangankuprererxes von FrJedricbsrode (Ib.
id.). D" d. Hislngerits (Ib LXXV, 1848). D"
d. Epidot« u. Ortbits (Ib. LKXVI, 1849). Ver-
bindd. d. PhospborsUure mit Lithion (Ib. id.).
ÜberWismuihspath aus Süd-Carolina (Id. id.).
Zusammensetz. d. Scliorlamils (Ib. LXXVII,
tfl(a). D''d. Chlanla(lb. id.). Identität d. Ar-
kansits u. Brookits in ehem. u. kryatallograph.
Bezieh. (Ib. id ). Bemerkk. über d. Oxyde d.
Kobalts (Ib. LXXVIU, 1849). Über d. Hypo-
sklerlt von Arendel [Ib. LXXIX, 1850). Zu-
semmenselz. d. Kupfergiimniers von Andreas-
berg (Ib. id.). Wahrscbeinl. Nicbt-Eiisleaz d.
OiaUaur. Kali-Natrons (Ib. id.). Untersuch.
Dordamerikaa. Uineralien (Ib. I.XXX, 1H5D).
Zusaminensetz. d. TurmHllns, verglichen mit
der d. Glimmera u. Feldspatbs (Ib. id. u.
LXXXI, 1880). Zusammensetz. d. Augils u.
d. Hornblende, nebst allgem. Bemerkk. über
beide (Ib. LXXXUl, ISSI). D° d. Meteorsteins
von Slannern (Ib, Id.), D°d. Meteoreisens von
Schwel* (Ib, LXXXIV, (SEI), über Bleihorn-
erz u. Maliockit, ein neues BMierz (Ib. LXXXV.
IgBl)'. Doppelsalz BUS chrumsHurem Kuli u.
Quecbsilbercyanid (Ib. id.j. Analyse von Apa-
tit, Augit, Arsenikaickel, Doleril, Granat, Kie-
selkupfer u. Schorlamil (Ib. id.). D'vonCbil-
drenlt, Tripbyllin, PeUlit u. Spodumen (Ib.
id.). VerbSltnisse d. UurailB (Cbondrodits) u.
Oiivinsflb. LXXXVI, 1858). Zur Kennto. d.
Nitroprussidnalrlums (Lb. LXXXVU, 18SS].
Seleoquecksilber vom Han (tb. LXXXVID,
INSa). überd. Cbivialil aus Peru (Ib. Id.). Zl-
sammensetz. d. Zinnkieses (Ib. d), D>d. amt-
nnierikan. Spodumens (Ib. LXXXIX, 1811).
Chem. u. kryiitailogr, untersuch, d. lodilin
u. verschiedn. Salze (Ib. XC. ISSS). (Ibsrd.
Mimetisit oder Kampylil IIb. XCI, 1854). Gb«
d. Verballn.. in welchem rsomorphe ECrp»
zusamrnenkrystallisiren u. d. EinQust deiNl-
ben auf d. Form d. Kryslalle (Ib. id.). Krr-
stallochem. Monographie d. Oialsäure n. il-
rer Sal^e (Ib XCIII, 1854 u, XCV. I8SS). "
sammenaeti. d. Kelvins (Ib. XCIU, ISSi).
d.Vesuviansdb.XCIV, I85SJ. D'eiaigerr
IIb. id.). Kryslallf. d. Mejooits (Ib. id.).
d. Form u. Zusammensetx. d. liorsaur. KiÜi
(Ib. XCV, 1838). trd.weinsaur Kalis u.Ani-
iiioniaks (Ib. XCVI, 18S5). Beitr. z. Formd,
recbis- u. d. links-weiasaur, Doppeisal»>-
der Traubensflure (Ib, td,), Krystallf, d. il-
dehyd-Ammoniaks (Ib, id,). Über d. Deppit-
Satze aus zweifacb-iodsaur. Kali a. CblorU>
lium oder schwefelsaur, Kali (tb. XCVU.ItH).
über d. Vülknerlt von Snarum (Ib. id.). Ob«
d. sogen. Steatil (Ib. id.). über d. Buraaal)>
calcil aus Sud-Amerika (Ib. id.). Zusamow
seil. d. Leucits u. dessen Zersetzungipro-
ducte (Ib. XCVIII, 1886). Kryslallf. u. Zo-
sammenselz, d. Vanadinbleieries (Ib. il]'
Idenllidt d. Leucophens n. Melinophaiii (Ib.
id.). Über d. Tachydrit (tb. id.). Krysiilll. B'
Salze d. Tbiaidins (Ib. id.]. über d. Zoitlt n.
seine Bezieh, zum Epidol (Ib, C, 186T1. It-
sammenseli. d. Beudantits (Ib. id.). Oberd. '
pbospborsBure Natron- Lithion (lb.CII,18tT).
Ueber i- krystellograph.u. chem. BeiieäM-
gen von Augit u. Hornblende usw. (Ib. Clll
1858). überd. Zusammensetz. d. TllsnelUHi
sowie d. rhomboi^dr. u. oclaedriseh krysttit
sirten Eisenoxyde überhaupt (Ib. CIV, ISUj.
Über d. Zusammensein, d. Analcimg (Ib. CTt
1858). Überd. Doppelsaije d. Chlorwlsmntb i
mit Cblorksiium u. Chlorammonium (Ib.Ol. .>
1839). über d. Vllrolllanll (Ib. id.). Oberl
Form u. Zugammeoselz. d. Doppelcyanüre M ,
Kalium u. Kupfer (Ib. id.). überd. wtht«I*- '
summenselz. d. Franklinits u. die IsooinifU*
d. Mono- u. Sesqui-Oiyde (Ib. CVU, 1«»)-
Über d. sogen, oclaedr. EiseDglani voibV(-
suv u. über d. Bild, von Magneleisea dotd
Sublimation (Ib. id.). Überd. ZusammenHil.
d. Cerits (Ib. id.). über d. Osyde d. OraO-
d. Sulfate d. Ceroxyduls (Ib. CVUI. I8i)l-
Über d. Krystallf. d. Salpetersäuren Doppct-
salze von Ceroxyd mit Ceroxydul, Uolli"0-'
Didymoxyd u. Magnesia (Ib. id.). Überd.Ml-
pelersaure Quecksilberoiydul-Ammoniak |lb.
CIX, 1860). über d, Kryslalltorm d, Malhyl-
Slrycbninbydralsflb.id.). Zusammenseti. «i-
niger seltneren Mineralien d. Vesuvs (Ib. id-)'
Über Isomorphie u. Heleromorphie bei d SW-
gulosilicaten von Mon- u. Sesquioiydea (Ib.
id.). Über d, Zusammenseti. d. SlilbiU |l>>-
CX, 1860). D« d. Marmoloms u. Phillipsl**
(Ib. id.). — Noch einige Aufsätze in den Sehr.
d. deutsch, geolog. Gesellsch.
Ramoa d« la Sagra, s. Sagri
I
Eamond de Carbonniires
Bamofl.
ad de Oarbonnldres*, Louis
s Elisabeth. — Baron. Depu-
Paris bei d. Assembläe l^^dslalive
I, Prof. d. Naturgeschichte an d.
lule d. Dep. d. oberen Pyrenäen,
esetzgebenden Körpers von 1800
, Präfect d. Däp. Puy-de-D6me
bis 4 814, Mahre des requdtes im
Dienst, Mitgl. d. Finanzcomitö
:aatsrath im ausserordentl. Dienst
itgl. d. Instituts (DC) (Cuvier,
l. IX) (IF),
1753, Jan. i, Strassburg,
18 «7, Mai 14. Paris.**
ns faites dans les Pyr^n^es etc., S*',
, Lidge 1792. Voyages au Mont-
, 8^ Ib. 1801. Mämoireb sur la for-
m^trique de la roäcanique Celeste
Jermont-Ferrand 1 81 1 . Lettres in-
conteoant un coup-d'oeil gönöral
aison sur les Alpes et les Pyränäes
1834. — Mäm. sur les neiges teintes
{ue Fon rencontre dans les hautes
(Möm.delinstU y, AnXll). M«m.
sure des hauteurs ä l'aide du baro-
5r Abhh. (Ib. VI u. VII, 1806; IX,
1809). Resultats des observations
faites ä Clermoiit- Fernand depuis
'en 4 81 3 (Ib.XIU, 1 81 2). Mäm. sur les
its baroro^triques des Monts-Dores
it-Dömes (Ib. XIV, 184 8). Applica-
ivellements exäcut^s dans le Dep.
-Dome ä la göograpbie pbysique de
e de la France (Ib. id.). M6m. sur
1 v^g^tation au sommet du Pic-du-
. Acad. VI, 4 823). — De la v^geta-
s montagnes (M6m. du Musäum IV,
r la structure des Hautes Pyr^nees
philomat. An VIII). — Politisches
isches. — Oeuvres complätes, 8",
•
lieh bloM B am on d.
\ Jan. 1 {B8) ; gest. 1827 Mai 4 (Q).
•ndinli Vincenzo. — Nachdem
1 9 bis 1 7 9 6 auf Reisen in Deutsch-
ifD (wo er in Schemnitz Bergbau-
Metallurgie studirte), England u.
1 zugebracht hatte, Prof. d. Oryk-
in d. üniv. zu Neapel (Tp, l),
4758, Oct. 4 0, Messina,
4 84 4, Sept. 4 5, Neapel,
la nitriera naturale di Pulo di Mol-
Ferra di Bari, 8*», Napoli 4 788. Trat-
Qtare di Mineralogia. — Entdeckte
(BreiiUk, Instit. göolog. T. III).
linelUi Ramiro*. — Oliveta-
rer d. Mathematik in d. Klöstern
dens zu Bologna u. Mailand, zu-
7) Prof. d. Mathematik an d. Univ.
lir
566
geb. 4 697, Aug. 40, BresciC*' ^
gest. 4759, Febr. 8, Mailand.
Lectiones opticae, 4 vol. 4^ Brixiae 4 760. Isti-
tuzioni di meccanica (handschriftl.). — War
4740 Lehrer der Agnoti (siehe Diese).
* SdaJKIoatername ; getauft: Ladoyico.
lUlPpl^By Jesse*. — Mechanicus u.
Opticus in London ; Schwiegersohn seines
Lehrherrn JohnDollond. Seit 4 7 »6 Mitgl.
d. Roy. Society (BD),
geb. 4735, Halifax, Yorkshire,**
gest. 4 800, Nov. 5, Brighthelmstone.
Description of an engine for dividing mathe-
matical instruments, Lond. 4 777. » Account
of eiperiments to determine tbe specific gra-
vity of fluids, thereby to obtain tbe strength
of spirituous llquors etc., 8^ Ib. 4 792. De-
scription of two new micrometers (Phil. Tr.
4 779). A description of a new construction of
eye glasses for, such telescopes, as roay be ap-
plied to mathematical instruments (Ib. 4788).
— Berühmt durch seine Fernrohre u. getbeil-
ten Winkelinstrumente, besonders seine gan-
zen Kreise ; siebe unter anderm ▼. Zaeh*s Mo-
natl. Corr. VII, VIII. IX, X u. XXI.
* Nicht John.
** geb. 1735, ... Salterhebble bei Halifax {Orant^
Hut. astr, p. 490) ; geb. 1730, Oct. 6 {BOJS) ( T%),
RamUy Petrus*. — Nachdem er län-
gere Zeit philosophische Vorlesungen in
Paris gehalten, 4 554 Prof. d. Philosophie
u. Eloquenz am College roy. de France,
welche Stelle er aber, da er sich den Hu-
genotten anschloss, mehrmals verlassen
musste; h'ielt dieserwegen ums J. 4 570 so-
gar Vorlesungen in Heidelberg, kehrte 4 57 4
nach Paris zurück und ward in der Bartho-
lomäusnacht ermordet (J) (Ni. XUl) (B)
(Ch. Waddington: Ramus, sa vie etc.,
Paris 1855;,
geb. 4 54 5, ... . Cuth,Dorfb.Soissons,
imVermandois,**
gest. 4 572, Aug. 24 — 25, Paris.
EnoUdea, 8^ Paris 4 544 u. 4 549. Antbmeti-
cae Libr. III, 4°, Ib. 4 555. Scholarum pby-
sicarum Libr. VIII, 8°, Ib. 4 565. Scholarum
mathematicarum Libr. XXXI, 4°, Basil. 4 569.
Geometrie, 46», Paris. 4 577. — Opticae Libi;. IV
ex voto Fetri Band novissimo per Fr. Risne-
rnm ejusdem in matbematicis adjutorem olim
conscripti, 4<>, Cassellis 4606 (Edirt yon K.
Crng).
* Eigentlieh Pierre de la Bain6e.
•• geb. 1502, . . . {OF).
Ramu, Melchior. — Lectord. Theo-
logie in Drontheim (NK),
geh Norwegen,
gest. 4 692, . . . Drontheim.
Dispp. physicae duae de a^ris natura, 4^
Hafn. 4 667.
36*
M7
Ruiiu
Kkskiiifl.
SM
■aavi, Jacbum Friderik. — Sobn
des yorigeD. Folgweiae Slaalscoaducleur
(1718), Direclor d. Navigationsschule auf
Höen (1710], Prof. d. Halhemalik aa d.
Univ. zu KopeDhagen uud (I71S] Director
d. Brand- u. Wasser-CommissioD. Mitgl. d.
königl. Dan. GesellBch. d. Wiss. (HK) (W),
geb. < 686, Juli 3, Drontheim,
gest. t7E9, Jan. i, Kopenhagen.
Memorlale trigoDometrlcnm, t°, HaFu. ITIO,
Helbodug actis a terra diatantiam metieudi, i°,
Ib. 1711. De instrumenlis astroaomlcis, i",
Ib. 1718. De Joveptaneta, t>, Ib. 1T1). Ele-
menla gaomeldae etc., t°, Ib. 1787. — Be-
akrivelse over Nordlyiels forunderllge Skik-
kelH, Natur og Opriadelae (Danske Setsk.
teiitl. Rkk. [. DI. I, I7ts).|
II»UBI, Christian. — Braderd. Vo-
rigen. Von 171 1 bis 1731 Pastor in Kopen-
hagen, dann Bischof von Fünen (NKj (W),
geb. 1687, Febr. .., Drontheim,*
gest. 1761, Dec. U
De alchamia biblica, 1710, De roedlcamento-
rum galeniconim et chemicorum aequipollaO'
Ija, IT1I. — Tbeologiscbes.
pb. l6Se, Febr. .. (IT).
RaaMB, Christian. — Prof. (exlr.
1834, ord. <8i9} d. Hatbemalik an d.
Dniv., sowie seit 1831 auch an d. poly-
techn. Lehranstalt zu Kopenhagen. Hitgl.
d. königl. Dün. Gesellsch. d. Wiss. seit 1 833
(E) fC. )856A
geb. 1806, Dec. 6, Nykiöbing,Fa1ster,
gest. IS56, Juni 13, Kopenhagen.*
Trigoooroelri etc, 4°, Kiöbnh. 1837, ). Aull.
IBSt. Algebra ogFunclionslare, Ib.lSto. Ana-
iylisk Mechanik, i". Ib. I8S1. Elemenlair Al-
gebra, 8°, Ib. 18Si. — Reduction afenClassear
Inlagraler besiti|(tede med deelliptiske (Danske
Seisk. Skrm. Rkk. IV, DI VI, 1 H37). Bidrag til
TheorlBnarKiadebrOkerdb. vn,1ssR|. Uiider-
sOgetse af Resten io LojruiKa'a Rakke {Ib IX,
ISil). Om en Egeniikab ved de lineaire Dif-
lerentialligDiDger med to Variable (Ib, id.).
— Remarques sur röquation tf<[(\)='i\.-r-
(OnUe'a Journ. IX, ISSS). Solution g«n«rale
d'un probläme d'analyse combinalaire (Ib. XI.
18I4|. Demonstralion de la formule )r;eD^rale
d'intigralion indäßnie, propos^e par Hr. Hill
(Ib. XIX, 1BB9). Remarques sur les fractions
continuea p^riodiques [\\>. XX, 1840). Theo-
reina geometricum ad trianiiuli reclilinei Iheo-
riam pertinens (Ib. id.), Sur une prophiMe
des «quations difT^rcnlielles tinäeires ä deui
' variables (Ib. XXI[],1B41). Deintegralibusdif-
rer«ntialiatn algebraicerum IIb. XXIV, 1843).
Sur une queslion de probabiiilri, relative aux
correctioiis des hauleura baromCtriquea (Ib.
kl.|. Demonstration d'uii Ihi^orfeiiie sur quel-
ques integrales däfinies (Ib. id.). U^aioustr.
d'un tb^rtcoe sur lei^qnal. dlB. IlD«iir«l
dem variables [Ib. id.).
•(ml. Juni 11 (Z().
IlMVo, Konrad Tiburtius. —Dr.
Theol. (667 Rector am Gymn. in Berlin,
I 681 Pastor an St. Nicolai in Stettin, IHI
Prof. d. Theologie an d. Univ. zu Grob-
wald u. General-Superintendent vod Yo^
pommem u. Rügen (J) (A),
geb. t639, Aug. 9, Colberf,
gest. 1701, Dec. 3, Greifswald.
Disa. de adamante, Colon. Brandb. latT. IM
nsDgonischen Natural ienkammer erstes iri
xwar ScböDsbergisches Cablnet, fol., Grypb-
walde IS97. ~ Viel Theologiscbea.
Rangone, Gherardo Aldobran-
dino. — Harchese, Hinister des iDnin
im Herzogthum Hodena bis zur ADfldsmi
desselben, dann als Privatmann in Win
lebend (BC), |
geb. I7ff, Hodena, j
gest. 1816, Hai 17, Wien. I
Positiones de motu sotidorum et floidomn,
Viennae 1 7<1. — Thaiiger BescbQUer der Wii-
seoschatten.
RuklD0, William John Mie-
qnorn. — Civil- Ingenieur in Glasgow.
Mitgl. d. Philosoph. Soc. daselbst, d. Roy.
Soc. in Edinburgh u. in London (Or),
geb. 1810, Juli G, Edinburgh.
Od the mechanicelactlonorheet, especisllyii
gase» and vapours (Edinb. phil. Tr, vol. XX
pt ],I8S3{. Note as to Ihe dynamical eqniti-
leiit of lemperature in liquid wster and Ue
specific heat of atmospherical air aad stemi
(Ib. pl. II). On the power and econom; ol
sintjie scting eipensivesteam angines (Ib. id.).
On Iheeconomv of heat in etpansivetnacbion
(Ib. id.). On the cenlrifugal Iheory of claHi-
cily and its coaneiion with the theory irf bN>
(Ib. pt. III). On Ibe computatioo of Ihe spe-
ciGc heat oF liquid waler at various tempan-
tures Trom the experiments of Mr. Sapult
{Ib. id.). Od the absolute lero of the p«ied
gas therniomeler [Ib. pt. IV}. On the oiael»-
nical action ol heat [Ib. id.J. On the geom*-
trical represeotation of the eipaasive adlM
oF heat, and the theory of tbermo-dynanic
angines (Ib. XXI.pt. 1, 1884). — On IheaMrfi-
cation Ol the lawof theconiervalionoFenarff
Io Ihe determination oF- Ihe magnelic metidiia
on board of ships, when out of reech oroal
of sighioFland (Phil. Tr. 18S3). Ontheganf
ral integralions of equations of the intcrwl
equilibriumoFanelasticsolid[Abatr.VII,1tU)'
On Bxes of elasticity and crystallina forms [Ib.
id.). On the malhemutical theory of tbetlabi-
lity ofearthnorkand masonry (Ib. VIII, (Bil).
On the slability nfloose esrth (Ib. id.). Ontbe
thermo-dynamic theory oFsteam-eDginesvilli
dry sHlurated Meani, and its app1icatio> ta
practica (Ib. IX, 1S59). — On tha mummI}-
i69 Santna
nlar, ao iaatrament [o Bssist )n the grapliic
apreseatalioQ of tba place of b gravilating pro-
Ktlte in an elliptic orbit (Phil. Ueg. Ser. III.
'Ol. XXXVII, 1850). On LaplkDB'i IhMry ol
«oDd (Ib. Ser. IV, Vol. I, ISSI and 11*1851}.
to PeliMiii'a investigalion on Ihe (beory of
OBiid {Ib. I, (SSI). On tbe Vibration or plane
wlarixedligblllb. id.). On Ibe lawof tbecom-
iTMiibility ot waler [Ib. id.). Od tbe canses
if the eicess of tbe mean kamperatnre of ri-
en above tbit of Ibe atmosphere (Ib. IV,
(Sl). Od Ibe reconceotralion o( the mecha-
lieal energy ot Ihe univeree (Ib. id.). Od the
lOD-polariulioD oftba aurora borealiallb. id.).
hl Ibe machanical effect of best and ofchs-
oical forcea (Ib.V, IBSB). Od Ibe generai law
•t tbe tranaformation of energy (Ib. id.). Od
he mechanicel Ibeory of beal (Ib. id.). Geae-
»I View of an oMillatocy tbaory of ligbt (Ib.
n, 1SSI). On a proposed barometrical pen-
iDlnn for the registration of the mesn almo'
ipberic pressure during long periods of time
Ib. id.) . On Ihe mecbanlcal bcIIod of beat (Ib.
b^II, I8S4). On tbe eipansion of cerlain sob-
lUacea by coid (Ib. VIII, 1864). Od gome ai-
nultineoua observationa of rain-fall at diFTe-
reol pointg od the same mountain-rsnge [Ib,
Id.). Od forniulae for tbe maiimum pressure
■od tateot heal of vapoura (Ib. id.), On pres-
aara oF «alnrated vapoura (ib. X, ISIS). On
tka hypoth«sis of molecular voiiices or cen-
Irihgal Ibeory of eiaaticfly (Ib. id.). Od tbe
priaeipleof isorrhopie axes in slalics(Ib. id.).
Ob Ihe heat as Ihe equlvelenl of work [Ib. XII,
UM). Onthereslstanceorehip(lb.XVI, 18S8).
Ob tbe conservalioo of enei^ (Ib. XVII, ( 8119].
Ob Ihe density of steam (Ib. XVIII, <8BS).—
MetiieD In d. Reporla of tbe Brilish Association.
BAMhig.
570
I (Ranzau, Ranzow) , Hein-
rich, Graf von. — Herr von Breitenburg,
Dnchenburg, Ranzowsholm usw. in Hol-
ileiD. Slallbalter von Schleswig- Hol stein
(Wd) (HCL),
geb. 1616, Hllrz II, SIeinburg, Holst.,.
gest. 1599, Jan. I, Breileoburg bei
Itzehoe. *
CBtalogu* imperatorum, regum et princlpum,
qai Brtem aslrologicBni amarunt, nrnarantet
«MTcneruDt elc, 1t°, Antverp. 4180. D°cum
TrKt. de annia elimalericts et periodiB impe-
■iorDni, 4°, LIps. isai. Aoroscopographia, 4°,
^IBDtorBt. 4S8S. Astrotogia et certitudo hU'
JW seieoliae, 8°, Colon. 4B8S. Calendarium
luieTfanam asIroDomicam et ecciesiaKlicum
Uai IS91, 4«, Lips. isgi. Diarium s. Calen-
'wiam Romanum, oeconomicum, ecctesiasti-
<■■, utroDoroicam et fere perpetnaoi elc,
**, Viteb. ISSI. Tractatus astrologicus de ge-
""" — n thematam jttdiciig, 8", Frtncof.
'fwt. IMS, Jma. I iJ).
B>por, II a 1 1 h e w. — Esquire zd Thor-
k} Hai) io Herifordshire. Hilgl. d. Roy.
S«eie(y Mit 1 764 (Th) (BGE),
geb. l7iS, Sept. S4,..., gest. 4778, ...
Inquiry iato Ibe meaaurement of the roman
toot (Phil. Tr. (761). Remarks on a passag»
of Ibe Editor of the CoDueissance des mouve-
menls Celestes pour l'anDä I7fil [Ib. 176».
Observation on the solar eclipse 1 Apr. 1764
BtThorley Hall (Ib. 1764).
RsphRon, Joseph. — Uitgl. d. Roy.
Society seit 1698 (Ä),
geb. . . ., gest. 17(9 oder 1716, . . .
ADalysis aequalionum anivergalia s. tlelho-
dus ad resolvendas aequationes algebraices
elc, 4', Lond. 1B9T. Tbe bislory of Ooiions
elc, (', Ib. 1717.
lUppold (Rappolt), Wilhelm Gott-
lieb.—Prof. d. Halhematik(177() u. Bi-
bliothekar (1777) an d. hoben Karlsschu)^
in Stullgari, seil 4*793 Prof. d. Halhemaiik
am Gymn. daselbst (M. lij (HgJ (Grd),
geb. 1718, Aug. 49, Brakenbeini, Wür-
leraberg,
gest. 1808, Dec. !l,
Dilucidalionessnalyseos flnilorum Kaeslne-
rianae, 4", Tubing. 1768. De variationibus
barametneis, 4°, Slull«. I77S. SSlie aus d.
Statik, MecbaDiku.HydrostaUk. 4°, Ib. 1779 a.
17S0. Satze von Ltill, Feuer. Licht u. Warme,
4°, Ib. 1784. Über d Starke rund gewobener
Seile usw., 8°, Ib. 179a. «Juaeslio: quae et
quantae gint vires sotiset InnBBBlmogpbseram
noslramperturbaates, 4*', Ib. 1798. DesolisDa-
Iura, Ib. 180S. Von den Gameten (Neu. Hamb.
Hagaz. n.,). — Verfassledie würlemb. Land-, •
Stadt- u. Hodialender von 1 7S8 an.
lUppolt, Karl Heinrieb. —Hag. »
Phil. Von (731 bis 1733 Docent, dann
Prof. exir. an d. Univ. zu Königsberg, jtlis-
wärt. Hilgl. d. Acad. d. Wiss. za Berlin seit
1735 (M).
geb. 4701, Juni 47, FischhauBcn^fl||f»
preussen,
gest. I7S3, Od. 13, KÖnigqbei^.
CoDjectDrae philosophica^ecolorum in facle
telluris vicisHiludine annna, 4°, Londini 4710,
Edilio BmendalB, 4", Berol. 1730. Diss. Quse-
slio naturalis prussiaca de oolitbo regiomon-
tano, an caviarium petrelactum? 4", Heeinm.
47)1. Da origine succini in liltore Sambieosi
etc., 4°, Ib. 1TS7. — K ist. -physischer Deriebt
von d. schwimmenden Insel bei Gerdauen,'
iasgemein der Schwimmbruch genannt (Er-
IHuterles I'reugsen, Bd. II). Besebreib^u. Er-
klär, d. seltsamen Materie, womit in d. Bl-
bing'scbeo Niederung über 60 H^d I.an^
bedeckt »ind (Hambyrg, Berichte jbn gelehrt.
Sachen, 17B6).
Rasohig, Christoph Euscbius,— f
Dr. Med. Von 1798 bis 4835 General-
Stabsmedicus in Dresden und zuglAch seit
tSIS Prof. d. Hedicin au d. raeHicini.scIi^
Chirurg. Academie daselbst (M.llJ (N),
vom Sath.
5T1
geb. t766, USrz U, Dresden,
gest. 1817, Hai 19, Dresden.
tJber d. Donnern, da» Riecben d. Metalle, u.
über d. KDBlIsilber (Gilb. Ann. XXItl. IBOfl).
Wied, BliU Metall an Menschen schmilzt, ohne
sie zu besehadigen (Ib. XXXI, I80B|. Merk-
würdige fililzschlUge ; Sannenllecke u. Sun-
aenrackeln [Ib. LVIII , 1818 u. LXl, 1849).
Versuche mit d. elektromagnet. Multipllcator
u. über PreoWi ErtlJirung (Ib, LXVIl. )SS!).
Einfachste Darslelt. e, Magnets durch e, gal-
van. Strom [Ib. LXIX, tsil). Prüfung d,
Muncke'scheu Erklar. d. Elektro-Magnetls-
mus(Ib.LXXl. <81t). Slernschnuppenbeobb.
(Ib. id.). Nachtl.I<agelwetler(Ib.LXXIl, IMtS)
Zu SiBback'a neust, elektrnmagnet. Versuchen
(Ib. LXXIII. IH33). — (Ingewübnl. Kalte in
Dresden (PogS' Ann. III, 1BSS|. — Axlronom.
Beobb. in Bede'» Jahrb. IStO, <8!1— SS. —
Mitarbeiter an d. Zeitscbr. f. Natur- u Heil-
kundö, beratisgegsb, von d. ProlT. d. ehirurg.-
medicin, AcHd. tu Dresden, — Meilicinisches,
IlMpail, Frani;ois Vincent. —
Kam 1815 nach Paris und war seitdem, als
Demokrat u. Republikaner, fast bei allen
polnischen Bewegungen u. Verschwörun-
gen belheiligl, wodurch ec sich mehrma-
lige Verhaftung und endlich 1853 Verban-
nung zuzog; seitdem in Belgien lebend
(DC) (VDj,
geb. I79i, Jan. 39, Cnrpenlras, Dep.
Vauctuse.
Tableau comparalif des caraclferes physiques
de diverses ft^cules, 8°, Pari»IBS6. Recherche»
4<ehiia, et phys. destmees i eipliquer la slruc-
tUfO et le devstoppement des llssus vägätaux,
Ib. ISS7, E.tsai de chimtB mlcroscoplque ap-
pliqatti la Physiologie, 8°, Ib. ISII. Nouv.
sysläinedeciiimleorganii)ueetc., 8°, Ib. 1833,
S'" edil. 8 vol. 8", Ib. <S8B. Gab heraus mit
^lägtSi Annales de» science» d'observation,
titEa.S'', Ib. I81S— 80. — Viele Aufsülze theil»
hTertn, Iheils in d, Anna!, scienc, naturell..
Finuaso'i Bulletin. Mäm. soc. bist, nst. de
Paris, etc. — Pllamn physiologisch es, Medi-
ciniscbes u. Polnische»,
Raapall, Eugäne. — Neffe des Vo-
rigen. Ums J. ISiS Direclor d. Gasanstalt
iii Avignon, zugleich Abgeordneier in d.
National-Versammlung, der äusserslen Lin-
ken angehörig (CBj (QC).
geb. (Sil, Sept. 13, Glgondas, Döp.
Vaucluse.
Obss. sur VB nouv. genre de »aurien fossile
clc. avec quelques remarques gColng, sur la
commune de Glgondas, 8°, Paris 18tl.
Raspe, Gottfried. — Dr.Med. Prot,
d. Medicin an d. Univ. ku Leipzig {Ott),
geb Görlitz,
gest. 1663, . . , Leipzig.
Diss. de gt^larum natura earumque aBecils-
nibus in genere, Ups. lAtO. De oalaracod
et praecipue ejus affeclionibus. Ib. <Att. Di
iride, Ib. «631. Collegli pbysici Dispp. XXIl,
Ib tSiS,
Raspe, Rudolph Erich. — Folg-
weise Bibliothekschreiber in Göttin gen, K-
bliotheksecrolSr in 'Hannover (I76i) wA
Prof. d, Allerthumskunde am Collegiua
rolinnra, sowie Aufseher d. kurfürsll. Aii-
tiquiläten- u. Hünz-Cabinels (1767), aw^
Rath und (1771) zweiler Bibliothekar di
selbst; Höh wegen Cnlerschleife l77SDad
England, wo er bis zu seinem Tode all Lt-
lerat u. Bergmann (I7SI in Comwall U
geslelll) herumirrle (St) (ü).
geb. 1736 oder 1737, Hannover,
gest. 1794, ausgangs, Mucross. Irland.
Specimen hisloriae DBluralls globi ternqntl,
praecipue de novis e mar! nalis insulis, 1*
Amslelod. et Ups. 1 Tss. Beitr. z. slleraliMln
u. natürl. Hisl. von Hessen oder Beschreib, d.
Ilabichtwaldes usw., 8°, Cassel 4771. I
durch England in Hiicksichl.Buf Manufactureo
usw., 8°, Berlin I78S. — De ossibus et deali-
bus elephantuiu (Phil. Tr. 4769). De moih)
marmoria albi producendi (Ib. 4 770|. A »bort
accouni of some basalt hills in Hessia (Ib. 4 IIt|.
Sur Tanatyse cbyraique de quelques minerau
(Nov. Act. Acad. Petr. III, 1 78t). Von einiitii
niederrbein. Basallen (Deulscbe Sehr. d. GM-
ting. Soc. I. 4711). Von einem ilalien. Hu-
mor-Tufu (Ib. id.).
Rait, GeorgHeinrich. — Hag. Phil.,
seil 1719 Prof. exlr. d. Mathematik and,
Univ. zu Königsberg (Jj,
geb. 1695, Aug. 7, Königsberg,
gesl. 17i6, Jan. S9, Königsbei^.
De llnea merldiana, 1°, Regiomonl. 4T46. D*
inQnitlsseclionibusconlcis nova methodai!*o-
melrice delineandis, t°, Lips. 4717. EipÜCi-
tio Lflibnitiana mutollonis barnmetri io
tempestalibus pluviis contra J.Tb, Seugnliii*
dubitationes defense. (", Regiooinnl. 47<'.
Specimen methodl ad summa» serierum BD**
lytice demonstratum, Ib.liio. Occullatlo pt-
lillcii a Lune e specula regia berolineosi astrt-
nomicB observata, Ib, 1710,
Raatall, J o h n . — B uchd rucker (der Zeit
nach einer der ersten] in London (BD) (3I<
geb London,
gest. 153 6, . . . London.
Canones aslrologicae.
▼om Rath, Gerhard. — Dr. Hd-
(Berlin IS5.3). Privatdocent an d. Univ. ID
Bonn seit 1867 (Oiss),
geb. 183Q, Aug. 20, Duisburg.
De compositione et destructiane weroeritis
fossilis, 8°, Berolini 46GS (Auch Togg. Aon.
XC, 4 8S3). — ehem. untersuch, einiger Grün-
Bfttt«
nr- ADD. XCV, 1 SSS). tiberein queck-
bu Fiblen v. Kotterbacb (Ib. XCVl,
isammeD Satzung d. gelben Apatila v.
id.). Uberd. pseudofflorphoseDCliiD-
omiliti (ib. XCVIII, issg). Ober d.
ilo, welche am 10. Juni 1898 ober-
gswinlar zweimal über d. Rbein ging
1858], Über d. Apatit aus ä. PBtach-
.VIII, 1SS9). KrysUllograph. Beitrage
ISeo). über d. KrygUllforni d. Ak-
r Aagltifryglatle v. Warwick u. pseu-
. gediegen Silber (Ib. CXI, 1880),
'aockit, ein neues krystall. Hari (Ib.
:heiii. Dntenncb. zweier Phonolithe
DeuUch. geolog. Gesellscli. VIII,
Mgnoat. Benerkk. über d. Beniioa-
(b. IX, IBSTd. X, 18S8).
S, fitienne Hyazinthe de. —
3our-des-aides zu Uonlpeltier vod
. Uitgl. n. SecrelBr d. dortigen
), spSlflr auch AssociA d. Pariser
Onkel von U. Flangergues
t) fZC.XVIA
IT3S, Sept. I, Hontpellier,
1805, Aug. 16, Montpellier.*
. Beobb. in d. H«m. Acad. Paris 1 781,
74. Edliie die Aasembläe publique
. roy. d. Sc. k Honlpeltier, 1 vol. 4°,
er 1788 et 1T7T (worin euch astron.
i. d. Bolletln» d. spateren Soc. libre
IS etBeUes-Leltres daselbst. Lieferte
im DicUonn. encycloptid.
«f-Sf«.
Bimrgt Christian. — Apotbe-
threr an d. Thierarzen ei schule in
}(M.U),
4768,
1808, Jan. 3, Berlin.
. ZoopharmatHilogie 'Uf., 1 Bde. t",
•1— • (Neue Aufl., der 1. Bd. von
ibwtb. Ib. 1BI1}. — Botaniscbee.
»Imrg;, J u I i u 8 T h e 0 d 0 r C h r i-
_ Sohn des Vorigen. Dr. Med.
8SS). Prof. d. Nalurgeschichle an
icademieznNenstadt-Bberswalde
1801, Febr. 16, Berli*.
i. tlber Formen u. Zablenverhaitnlase
ttrper, i', Ber1in1819. Lelv« vond.
len n. deren BeaennoDg bei d. Ul-
aaw., t Bl. fol., Ib. 1819. Tabelle
latürl. AbtheiluDgan d. verschiedn.
itloasiysteme ; nach 0,8, Wein usw.,
tia. — Botanisches u. Zoologisches.
Johann Jacob. — Folgweise
r za Wain, Weidenstetten u. Bal-
17B1}, Prediger zu Bltlenschliess
8 (1763) ond endlich (1771) zu
itt«^ bei mm (M) (M. UJ,
574
geb. 1716, Juli 30, Chn,
gest. 178«, Oct. Sl, . . .
Kurie Elolell. i. Kennte, o. i. Gebrauch d.^
Erd- n. Himmelskngeln, S°, Ulm ITB« (Voll-
stkndig umgeerbeitet von Bolielbel, 8°, Bres-
lau 1770).
Ran, Wolfgang Thomas. — Dr.
Ued., folgweise Stadiphysicus in DIm (1 7 iS)
u. GeissliDgsn (1716), dann Landphysicus
in Wiesensiieg (I7SS). Hitgl d. Acad. d.
Wiss. zu Hiinchen seit 1769 (Bd),
geb. I7SI, Decll, DIm,
gest. 1771, Juli 6, . . . «
Vom Nutzen o. Gftbrancb d. Kochsalzes (Abhfa.
Beyer. Acad. II, ITSi). De laplde malacblte
(Nov. Act. Acad. Nat. Cur. II, ITBt]. De plu-
vie porporea Dlmensi, tB Nov. ITSS [Ib. id.).
naa, Christian Gottfried von.
— SHchs. Lieutenant u. Lehrer d. Mathe-
matik am Cadettencorps in Dresden (A),
geb. 1145, Jan. 4, Schmiedeberg bei
Dippoldiswalde,
gest. 1813, Dresden.
Anweisung i. Situatlonszeichoang usw., S",
Friedricbsstadt n. Frelb. 17S4. Grundsitie d.
Artilttiie usw., S', Dresd. 17BS.
Raa, Ambrosins. — Dr. Phil. Prof.
d. Naturgeschichte u. Oekoncatie an d. Univ.
zu Würzbiirgr*.nj W,
geb. 1784, MBrz 7, WIrzburg,
gest. 1830, Jan. 17, Würzbnrg.
Über d. techn. Thell d. Salzwerkskuolb, 8*1^
Warzb. tSOB. Lehrb. d. Miaeralogie, 8% Ib.^
ISIS, l.ADfl.1818. Bemerkk. tlberd. Itehi-
sohe Mineralsystem, 8«, Ib. 1 811 , — Bmm- „ .
sches. f" '
Rao, Ludwig. — Pfarrer tttj^danir
heim (Hessen-Darmstadt) seit 1834, %flh
zu BuDsenhom (G. 1 868;, ^Iv '
geb. 1800 etwa, . , Butzhl^,
gest. 1858, Apr. Ilf^derhheim. v
Der Orgel Erfindung n. Vervoll kommnaog bis
auf die neueste Zelt, 1 Bd.
Raa«h, Gregor. — BenedJctlner,
Prof. d. Physik zu Neuborg an der Donau,
seit 1791 Abt zu Andechs fm Isarkreise,^
Bayern rJI.IIJ (Bd),
geb. 1747, Juli Sl, Andeche,
gest, IBM, UBnie. Andetdu.
EntwnrTd.KSrperlebre, i", 17BSJbtartefare,
8«, Ingolstadt 1 7SS. ^beoria nn^f 4°,
Elemeote sectionnm coDicarum «Tetlc
flnilesimalia, 8«, yonach. 1790.
Ketlcnli u
Auto ine. -
znlettt IngAnieur-en-chef des p
chauss^es, Prof. d. Conslruction an d. £cote
des arta-Bt-mäti«n;'ei))i8o JAbre in mss.
- In^faieor,
s p«lb-et'
575
KanUo
Diensten Genie-Oberst d. Wegbaus (BEP)
geb. (799 Charleville,
gest. 18 4 4, Juni . ., Paris.
Trait6 sur l'Brt da faire de bons mortiera et
•d'en bien diriger i'aroploi etc., 8°, Paris ISIS.
Sur la neceuitä de perfectionner las nioyens
d'aoalyses que ia praticieus amploient ponr
faire dei experiences sur leg chaui et les mor~
IJera (Ann. cbim. pbyi, XXXVIl, 1BS8). Sur
la r^sislance pregenta el k venir des roortiera
(Ib. XXXIX, 4StB).
Ranllii, Joseph. — Dr. Med., pract.
*' Axzt erst in Nirac (Guienoe), dann in Paris ;
kOnigl. Leibarzt u. Censor daselbst (Q) (AJ,
geb. 1708, Hära 19, Ayguetinte, Diö-
cese Auch.
gest. <78i, Apr. (t, Paris.
Tratte aaalyliqe des eaui miaerales •□ giat'
ratete., lvol.11°, Paris 1773— 7t. Examen
de la houille, coasidäräe corame eagrais de
la terre, ir, Eb. 177S. Parallite des eaui
mineralei d'AllaiHBgDe qua l'on IraoaporlB en
France, et de celEes de Ja m^me nature, qul
sourdent dans la royaume etc. 11°, Ib. 1777.
Aaalyse des eaux minerales Bpatioo^martialea
de Provina, S°, Ib. 1778. — Viel Uedicinj^hea.
nanlln, Fölii v'ictor. — Dr.-^s-
> Sciences (1848). Von 1838 bis l8i6Prä-
paralettr f. Geologie im Musöum d'bist. nal.
jn Paris, dani» Prof. d. Geologie bei d. Fa-
Cüliai d. Wiss. zu Bordeaux (VD),
g«b. ISIS, Aug. 8, Paris.
*TraiU de gfiolagle [Theil d. Werkes Patria),
Paria IStl. ClassiBcationdesterralnstartiairas
de l'Aqnllaine, Ib. 1 gta. Carle geolog. du Däp.
da llEpnne, 6 Bll., Ib. IBSG. — Uem. sur la
coustitalion gäolog. du Sancerrois [Compt.
read. XXIII, iStSetXXV, 18(7). Remarques
.«■Je dimorphisme (Ib. XXXII, IBSI). Viele
■■wog. Aufsätze in d. M«ro. de l'acad. de Bor-
deani u. d. Bullet, de la Soc. gäol. de France
.. t888-SS. ' ^
Ranmsr, Karl Georrg von. — Dr.
Phif., folgweise Assessor beim Oberberg-
deparlement in Berlin (1810), Bergrath in
" Breslau u. Prof. d. Mineralogie an dortiger
Dniv. von tSI I bis 1813, wo er an den
* Preibeitsk Hegen Theil nahm; dann Ober-
bergrath u. Prof. d. Mineralogie in Halle von
1819 bis 1813, Lehrer am Dittmar'schen
Erziehuiw-lQslitut in Nürnberg bis 1 8 S7 u.
seitdem ftf. d. allgen^ Naturgeschichte u.
Mineralogie an d. Univ. zu Erlangen. Bnider
des Historikers fjf.li;,
geb. (783, Apr, 9, Wörlitz.
Geogndll. Fragmente, B-, NUrnb. laH. Der
Granit das Riesengebirges, 8°, Berlin 1818.
Geognost. Umrisse vo»Frankreicti, England,
einem Theil von Deutscbla^ usw. ; mit K. v.
—^ Eaj.
Engalbardt, 8°, Ib.lBIfl. DasGebirgel
Schlesiens, d. Grätsch. Glatiosw.. 8*. II
Vermischte Schrillen, i Bde. 8°, Ib. 1 1<
Versuch e, ABC-Buchs d. Krystallkun
Ib. 4830, Nachtrag dazu. Ib. «II . Le
allgem. Geographie, 8°, I. Anfl., Leipi
— Über eine elektr. Erscheinung (Sei
Jonre. XXXVIl, 181t).
RavpMih, Johann Friedri
Dr. Phil. Von 1797 bis 1807 Hau
beim russ. Minister NovosHzow
Petersburg und seit 1809 Pcpf. d.
malik u. Physik an d. Rilter-Acade
Liegnitz. Brt^der des dracualiscbeE
lers ("CG. I8!0;('i'h,'MA
geb. I77S, Juli I, Straapitzt
nau, Set
gest. 1819, Apr. (I, Liegnitz.
DIss. analytics circa cissoidem, (°, St.
bnrg (Halle] 1808. Elemented. Algebra
ly Bis usw., 8°, Bresl. I8ts, Theorie
graph. Netze oder ProjectioDend. Kage
8°, Liegnitz IBIfl. Grundriss d. Dynat
Halle 1819. — Uhr, welche d. wahre S
zeit zeigt («Ib. Ann. LX, 1818). — I
z. Gnomonik (Xzseh a. er^ai'i Encyc
Rftaaoh Ton Traobe&bnrg, I
— Jesuit, Prof. d. Civil- u. Hilitär-
teclur amTberesianum in Wien; nat
hebnng des Ordens Prof. d. Mathem
d. Univ. zu Pesth, dann Canonicus in
bürg, Gebeimer Rath u. Ober-Sluc
rector in Raab (SSJ),
geb. 1743, Sept. 13, Prelenkirc
gesL 1816, Jan. S6, Raab.
Etementa architacturae etc., 8°, Buda
Die Feldmesskunst, S Bde. 8°, Presdl
Geometria practica, 8°, Budael^S. Ai
tica, 8°, PeMni 1797. Compendlum .
Iriae subterraneae, 8°, Budaal797. C(
diurahydrolechnicum. 8°, Ib. 1797. D
lio brevis constmendae foraacis etc., '
viae 1797. • .
Ray (Wray, Hajus), John. — .
d. Tnnity Colleg* zu Cambridge u.
d. Griecbi%:hen, d. Malhemalik u. <
maniora in demselben; später Geisl
doch biüd als Privatmann lebend uC'
Reisen in.Btropa unternehmend. H
Roy. Society (Abr. l) (BDJ^ThJ (i)
geb. I6S8, N0V.S9, Black-Notl
Braintrse,
gest. 1705, Jan. 17, Black-Not^
The wlsdom ot God mBnifastad in the
ofcreation, fbedon iflsi. On tbe dtss
and changements o[ the world, Ib. 1'
Experiments on Ihe motioDOfthesapir
mit F. Wülngiby (ttil. Tr. I8UI
ments made with an acide jnK»Hi5i
i
ni
Kay
Bazoinowsky.
578
Ib. 4671). Oq a comet tbat appeared in Rome
€64 (Ib. 1 706). — Botanisches u. Zoologisches.
Bajy Benjamii). — Geistlicher, Vicar
'«0 Sarfleet u. Cowbit bei Spalding in Lin-
«Inshire. SecretSr d. Spalding Sooiety (BDJ,
k geh Spalding,
gest. 1760, .. . Spalding.
kCcount of a ^ater spout, raised off tbe land,
1 Deeping Fen, Lincolnshire (Pbil. Tr. 4 752).
Ray, Joseph. — Dr. Med., erst Arzt
mCommercial Hospital zu Ohio, dann Prof.
. Mathematik am Woodward College in
incinnati von 4 834 bis 1851, darauf Di-
ector dieser Anstalt u. President of the
oard of Directors of the House of Refuge
4>f. I856A
geb. 4 807, Nov. 25, Ohio County,
gest. 1855, Apr. 4 7, Cincinnati.
N^i Lehrbücher über Arithmetik u. zwei über
Jgabra.
( Reinmann ) , Johann
kdam. — Dr. Med. (Leiden 47 4 2), Phy-
acQS zu Eperies in Ungarn. Mitgl. d. Leo-
»oldin. Academie (A) (ANCJ,
geb. 1690, . . . Eperies,
gest. 1769, .. . Eperies.*
)• dubia aari uvanim vegetabilis existentia
Iphem. Act. Acad. Nat. Cur. Cent. IX et X,
I7tt), Fallacia aari uvarum vegetabilis ulte-
"Htt demonstrata (Act. Acad. Nat. Cur. VI,
1711). — Bericht von d. Entzünd. d. Berg-
velters in Soovar, Oberungarn (Braekmann,
Magnalia Dei, T. I). Tractat. de succino car-
ptthico vegetabili (Act. Vratislaviens. naturae
rt Iltis). Aufsätze in d. Breslauer Sanfhnl. —
Mediciaiscbes.
* NmMmi er sich mehre Jahre lang eingebildet, be-
nifei tMlt ni tein.
Baynond, Jean MicbeL — Prof. d.
Chemie an d. £cole normale in Paris seit
iltrer Gründung ; Repetent d. Chemie an d.
tcole polytechnfque daselbst (QJ,
geb. 1766, März 24, Vallier (Dröme),
gest. 4 837, Mai 6, Vallier.
Sv ploflieurs propri6t^ ii#nvelles reconnues
^Di le gaz hydrogäne phosphorö (Ann. chim.
IXXV, 4800). — Erfand eine blaue Farbe,
iniinntBleii-Raymond.
Kaymondi J... B... — Capitän im
Corps d. franzBs. Militär-Ingenieur-Geo-
Snpben. Bruder de^ Folgenden (BVJ,
. geb. 1766, Dec. 26, Chamb^ry,
gut
Cirtt physiqae et minore logiqae du Mont-
UiBc M &• vali^es qui l'avoiaMHDt, 4 84 5.
lafmonJ,GeorgesMarie. — Folg-
0!ie Bppt^. Naturgeschichte an d. Cen-
Pof f eiffo|rr, Hii^^Srt'erboeh II. ^
tralschule d. Dep. Montblanc, Prof. d. Ma-
thematik in Genf, Principal u. Prof. am Col-
legium zu Chamb^ry. Bestand. SecretSr d.
Soc. academ. de Savoie (Mm. dieser Soc.
IXJ (QJ (BVJ (BS),
geb. 4769, Mai 23, Chamb^ry,
gest. 4 839, Apr. 24, Chamb^ry.
Essai sur la d^termination des bases physico-
mathömatiques de i'art musicale, 8°, Paris
4 848 (Auszug in Oorgonne's Ann. I, 4 84 0—44).
Des principaux systömes de nolation musicale
usitös ou proposäs chez divers peuples, 4°,
Turin 4 824 (Aus vol. XXX d. M6m. de Turin,
wo noch einige Aufsätze von ihm über theo- ^
ret. Musik). — Recherche de T^quation du se-
cond degrä donn6 d'espdce sur un plan (0er-
gonne'a Ann. I, 4840—44). D° dans Tespace
(Ib. id.). Application, aux ^quations du Pre-
mier degrä, de la m^thode d'dimination par
la rechercbe du plus grand commuu diviseur
(Ib. II, 4 84 4—4 2). G^näration des lignes du
second ordre par Tintersection de deux droits
mobiles (Ib. id.). De la gänöration de la para-
bole par Tintersection de deux droits mobiles
(Ib. III, 4 84 2—4 8). — Sur la nature et la signifi-
cation de l'expression analytique g6n6rale '/o.
— Quelques notes relatives ä la th^urie analy-
tique des Ügnes du second degr^ et ä celle des
surfaoes du 4« et 2"*^ ordre. — Sur les causes
de la mobilitö apparente du regard dand les
portraits (Alle drei Abbh. in d. M6m. de la
Soc. acad. de Savoie). — Viel Anderweitiges.
Razumowsky, Gregor, Graf von.
— Reicher Privatmann ; lebte mehre Jahre
in d. Schweiz u. Ilalien (BS) (G. 4 1),
geb Russland,
gest. 4 837, Juni 3, Rudoletz, MShren.
Voyages min^ralogiques et physiques de Bru-
xelles ä Lausanne etc. faits en 4 782, 8**, Lau-
sanne 4 783. Voyages minöralogiques dans le
gouvernement d'Aigle et une partie du Bas-
Valais et sur le lac de Lucerne, 4**, Ib. 4784.
Oeuvres de minöralogie et de physique, 2 vol.
8°, Basle 4 784. Essai d'un Systeme des trans-
itions de la nature dans le r6gne minöral, 4 2<*, /
Lausanne 4 788. "Histoire naturelle du Jorat
etc., 2 vol. 8®, Ib. 4 789. Coup d'oeil g6ogno-
stique sur le nord de TEurope, S**, Petersb.
4846; 2'"«6dit., Berlin 4 820. Observations mi-
n^ralog. sur les environsde Vienne, 4<*, Vienne
4 824 . — Descript. d'un nouv. oculus mundi
(M^m. Soc. scienc. phys. de Lausanne, die
B. mitbegründen half, T. I, 4 784). Descript.
d'une nouv. mine de ferre blanche (Ib. id.).
Conjectures sur la formation des roches pri-
mitives (Ib. id.). Sur la d^composition et la
recomposition des pierres par le moyen des
agens naturels (Ib. id.). Considöration sur le
fossile appell6 belemnite etc. (Ib. id.). Sur les
apports faits par les eaui de la roer sur les
cötes de Hollande (Ib. II, 4 787). Obs. sur la
chaux (Ib. id.). Sur les mines de mötaux na-
tifs sous forme capillaire (Ib. id.). Essai pour
faire de la pyrite artificielle (Ib. id.). Sur le
37
579 B«
phciiphorisme des corps du rbgne minäraLpar
le rooyeD du froUement (Ib. id.). Sar uDe Üle
et des coroeg fossiles d'Irlsnde (Ib. id.). Sur
les eaux de Leyde (Ib. id.). Sur l'acide de
bouleau(lb.ict.). Descript. d'un ocuius mundi
volcanique (Ib. III, IT90). Doscript. d'une
nouv. espbcedepierro [AdulaireJ (Ib. id.). Des
bois fossiles, considärM relstisemeDl k leura
diverses espäcss etc. (Ib. id.). Du charbon mi-
n^ral etc.- (Ib. id.). — Sur ia natare de quel-
ques montagnes du caolan de Berne (Nov. Act,
Helvet I, ^^i^]. — Over bet verscbynsel der
phosphorlke lichten van deOost-zee (Verhaadl.
Haatsch. Htrlem, XXIII, 4786). — Feraere
AursUlze in d. M^m. de la Soc. de min6ralogie
de St. Petersboun; von I8IT u. 1S18 [t. Des-
oription de pluxieurs fossiles remarqnabtes
etc. ; 1. CoDaid^relions sur les effals le^ plus
eitraordinairas de l'action du lau etc. ; S. Obss.
sur rairaant et parllcuütremenl sur plusieurs
nouvalleBmaniäresde stimuter leilorcesma);-
neiiques; (, Obss. nouv. snr divers fossiles
de la Hnssie; S. Cotlections mln^rslogiques :
e. Essai da g^logie chimique).
ROf Elia del. -^ CarmelilermÖDch,
erster Malhemntiker des Königs von Spa-
nien (MB),
geb Bari, Königr, Neapel,
gest. 1733, . , . Neapel.
Arilmetica e geomelria pratica, i", Napoli 1 697.
Vaticinio delle Stelle, Venezia 4 701. Vari dis-
CDi'Si BStronomici ad aatrologici
Ro, Filippo. — Graf, folgweise Prof.
am Lyceum zu Reggio in der Lombardei
(1790). Prof. H. Agricullur an d, Univ. zu
Bologna und Prof. d. Agriculliir u. Botanik
an der zu Modena (tSli). Mitgl. d. So-
cielä' llaliana seil 1806 u, d. Istiluto lu-
liano seil I S 1 1 {Bl. Vi; (Mem. Soc. Hat. XX,
pi.l) (Tp.V,
geb. 1763, HUrzlO,ßeggio, Lombardei,
gest. 1847, Härz!6, Reggio.*
Proposizioni teorico-pratiche di Rsica vs(!ela-
bile, 8°, HBggio179S, Element! di agricoltura.
t vol. 8", Parma I 798, S vol, 8°, Venezia 1 80!
el 1808, Nuovi elementi di agricoltura, i vol,
8°, MilanolSIS, ediz. III, lb,ISSS. Noch ver-
schioüene Schriften über Ackerbau, Gürtnerel
■ IM(. Min 1:1 (jri.X); Ubi 10 (7>. V).
Real oder Reale, b. Vichard di
San Reale.
Rial, Pierre Frangois. — Nacb-
dem er vor der französ. Revolution eine
Liqueurfabrik besessen und während der-
selben als leidenschaftlicber Republikaner
verschiedene Sffeniliche Rollen gespielt, eif-
riger Anhänger von Napoleon, der ihn
1804 zum Staatsralh und Grafen, sowie,
nach seiner Rückkehr von Elba, 1 8 H zum
Sianinnr.
Polizeipräfecten von Paris enuDnte.
8 1 5 aus Frankreicb verbannt, ginge
Belgien, wo er eine Brennerei im gl
Maa.''sslabe anlegte, kebrle indess
nach Paris zurück, wo er nun als I
n leble, doch nicbi ohne Anlbeil 1
Julireroluljon (BC) (BSJ (G. 18(3;,
geb. 1757, Hät7>8, Cfaaton (Se
Oise),
gesl. 1834, Mai 8, Paris.*
Erfinder der nach ihm benannten Eilrai
presse; siehe DibereiBer in Soltwaigf.
XVI[18te), S. 889u.OUb.Ann.LX(l8n;
' (Fb. ITB3 Mwi . . ., gnt. IB34, Hin 7 {BB
Riaamar, Ränö Antoine
chaultde*. — Anfangs die Recht
dirend; seit (708 Mitgl. d.Acad. d.
zu Paris, wobin er 1 703 übersiedelte
PaT. ilül) (Q) (B),
geb. 1683 La Rochelli
gest. I7G7, Oct, 17, Bennondi^i
L'Art de convertir le fer fofne en Bcier
d'adoucir le Ter fondu etc,, i", Parigl?
hiell'darür vom Herzoge von Orleans eil
sion von 11000 Livres], Noav. eH d'i
le fer fondu elc,, fol , Ib. 17fil (In d, D
tion des Arts el Maliers der Acadenii<
da räpinjilier etc, avec des edditions
luunal AnKoBoeaQ, fol., Ib, 1 7fl9(EbeodB
L'artdes ancres etc, fol,, Ib, ITS1 (E
selbst), — Mani^re gtin^rale de troui
inflnite de lignes courbes noiivelles etc.
Par, 17 08). Methode K^nCrele pour deu
le poinid'inlersectiondedeuit lignesdro
finiment proches, qui rencontrent une
quelcMique, vers le tn^me cU6, soug i
Kies ^K^ux etc, IIb. 1709}. Formules ge
pour dälerminer ce paint d'inlersecti
id ). E\periencps pour connattre, sl I
des Cordes furpasse la somme des lor
üls qui composent ces mämes cordes (Ib
Dftcouverle d'une nouv. leiature de p
etc. IIb. Id.). Eiip«riences et r^Oeiioni
prodigieuse duclilitö de diverses matii
4 7IS). Experiences poursavoir si lep
quelques eutres corps sont capabtes d'
l'air et l'eau etc. [Ib. 4 7U). DeseffeUq
duit le paisson appellä en fran^is To
ou Tremble etc. |lb. id.). Obst.
mines de Turquoise du Royaume etc. (It
Obss. sur les maliferes qui colorent let
(süsses elc. (Ib. (716). Essais de l'histt
rivitres et des ruisseaui du Raygunie<|
tent des pailleltes d'or etc. (Ib. ITIB;
criplion d'une mine de fer du paya de F
(Ib. id ). Moyen de meltre les carossl
berlines en etat de passer par des c
plus «troils que les chemins ordinaii
(Ib. 17il). Sur la natura el la formal
ciillom (Ib. id.). Examen d'une matü
vreuse qui est une esp^e de verd-de.i
turel (fh. I7is). Eup^riences qui m
avec quelle facilite te fer et l'aoier B
31
Beccard
Sedem.
582
•1, m^me sans toucher ä raimant (Ib. id.).
tf merveilles des Dails ou^de la lumi^re qu'ils
IpsodeDl (Ib. id.). Sor la rondear qae sem-
Ital affecter certaines espöces de pierre etc.
h. id.). De rarrangemenk que prennenl les
•fües des matiöres m^talliques et mlnörales
mqn'apr^ avoir 6t6 mises en füsion elles
iennent ä se figer (Ib. 4 734). Moyen de con-
Brer les essieux des roues de voiture dans
Hile leor force etc. (Ib. id.). Principesde l'art
B foire le fer-blanc (Ib. 4 725). Sur le son que
nd le plomb en quelques circonstaoces (Ib.
116). Qoe le fer est de tous les mötaux celui
■i se moule le plus parfaitement et quelle en
it la cause (Ib. id.). Idöe g^nörale des diff^-
iDtes manidres dont on peut faire la porce-
JDe etc. (Ib. 4 727). Obs. sur la formation du
irail et des autres productions appellöes plan-
m pierreases (Ib. id.). Quelle est la princi-
•le cause de l'alt^ration de la blancbeur des
tarres ei des plAtres dans les bätimens neufs
!b. 4729). Second memoire sur la porcelaine
kc. (Ib. ib.). De la natura de la terre en g^-
^ral et du caractöre des diff^rentes espöces
e terres (U>. 4 780). Rdgles pour construire
•i thermom^tres dont les degräs sont com-
arables (Ib. id. — Darin das sogen. Räau-
lar'sche Thermometer). Second memoire
ir la coDstruction des thermom^tres etc. (Ib.
734). Basal sur le volume qui rösulte de ceux
• deux liqueurs mölöes ensemble etc. (Ib.
7M). Exp^riences sur les diffärens degräs de
nid qu'oD peut produire, en m^lant de la
iBOe avec difförens s^s etc. (Ib. 4734). M6m.
V las ^iincelles produites par le choc de Ta-
ler coDtre od caillou (Ib. 4736). Obs. sur Te-
aporation de la neige malgrö la gelöe(lb. 4 738,
kX.). Ilöm. sur l'artde faire une nouv. espdce
la porcelaine par des moyens extrömement
inplef et faciles ou de transformer le verre
• porcelaine (Ib. 4789. — Das Röaumur'-
cIm Porzellan). Exp^rience pour faire de la
faee inflammable (Ib. 4745, bist.). Sur un
lali föisile Irouv« dans le comt^ de Nassau (Ib.
17N, liist.). — Zoologisches u. Botanisches.
* Hfiatiieli : Bini Antoine Ferehault, Seig-
wtmr do K^ftnmar, de« An^es et de la Bermon-
Mkn, — Di« Mtai. de raosd. fcbreiben abrigena im-
■•r: Seavaar, nicht Biaumur.
**ldacm Sehloaee in Haine. — Gest. Oct. 18 (B);
Vov. 18 (MoMier^ To^Im de Paead, des aäeneet).
y Gotthilf Christian. —
Dr.Tbeol. (4766). Folgweise Lehrer an d.
Uschole in Berlin (1758), Inspector an
duielben o. Diaconns an d. Dreifaltigkeits-
Unke (1761), Prof. ord. d. Theologie an d.
Mf. zu Königsberg a. Diaconus d. Sack-
tai*8cheQ Gemeinde daselbst (n65),
^lieber Pfarrer (1767), Consislorialrath
(1773) und (4775) Direct. d. Collegium
Fridmeianum (M) (M, W),
geb. 1736, M9rz43, Wernigerode,
gest. f798, Oct. 3, Königsberg.
IblattdI. voo d. grossen Sonnenflnsterniss,
Hlehe sieb am 4. April 4764 ereignen wird,
nebst einem Anhang, worin alle sicblbaren
Finsternisse der Jupiterstrabanten desselben
Jahrs, ingleichen alle künftigen Sonnen- u.
Mondfinsternisse dieses Jahrhunderts berech-
net werden, 4°, Berlin 4 764. Lehrbuch, darin
e. kurzgefasster Unterricht aus verschiedn.
Philosoph, u. mathemat. usw. Wissenschaften
gegeben wird, 8», Ib. 4 765, 6. Aufl. 4 782. Aus-
zug daraus, 8», Ib. 4 765, 4. Aufl. 4 785. Prgm.
de noviluniis, 4°, Ib. 4772. Astron. Bemerkk.
in Bode's Jahrb. 4 797 u. d. Act. Eruditorum.
— Theologisches.
Reoorde, Robert. — Dr. Med. Nach-
dem er in Oxford u. Cambridge studirt,
auch in Oxford mathemat. Vorlesungen ge-
halten, pract. Arzt in London, Zeit lang
Leibarzt B d u a r d's VI. (BD) (J),
gab Wales,*
gest. 4 558, . . . London.**
The pathway of knowledge, containing the first
principles of geometry etc., 4», Lond. 4554 et
4 574. Theground of arts, teaching the perfect
work and practica ofarithmeticke etc., 8«, Ib.
4 549; vielfach aufgelegt, zuletzt 4 623. The castle
of knowledge, containing the explication of the
sphere bothcelestial and materialelc, 4*, Ib.
4554, fol., Ib. 4556, 4«, Ib. 4596. The whet-
stone of Witte, which is the second part of
arithmeticke, containing the extractioo ofroods
etc., 4^ Ib. 4557. The urinal of physic and
thejndicialofurines, 4«, Ib. 4 558. 4 567, 4 574,
%^f 4 582 et 4654. Soll auch geschrieben ha-
ben : Cosmographiae isagoge ; De usu globo-
rum ; De arte faciendi horologia.
* Tcnby, Pembrokeshire (X£C).
** Im SchuldgefftDgnift.
ReonperOi Giuseppe. — Canoni-
cus an d. Kathedrale zu Catania (Tp, y\),
geb. 4 720 Catania,
gest. 4 778, Aug. 4, Catania.
Discorso storico sopra il vomito delle acque e
fuochi di Mongibello. Storia naturale e gene-
rale deir Etna; gedruckt 2 vol. 4^ Catania
4 84 5. Carte orittografica deir Etna.
ReonpilOy Giulio Cesare. — Je-
suit, Lehrer d. Philosophie u. Theologie in
Neapel (BEJ. II),
geb. 4 584, Neapel,
gest. 4 647, Aug. 8, Neapel.
De vesuviano incendio nuntius, 4«, Napoli 4 632.
Avisso deir incendio etc. , 8^, Ib 4 635. De novo
in universa Calabria terrae motu congemina-
tus nuntius, 8^ Ib. 4 638.
Rederiiy Sigismund Ehren reich,
Graf von. — Herr d. freien Standesherr-
schaft Königsbrück in d. Oberlausitz, Erb-
herr auf Glossen usw. KÖnigl. preuss. Ober-
hofmarschall, Ehrenmitglied u. seit 4 751
einer d. Curatoren d. Acad. d. Wiss. zu
Berlin (Genealog, Reichs- u, Staatshandb, auf
4798,Frankf.a.M.; (A),
37*
583
Bedisld
geb. nto,
gest: t7B9, Juli I, Königsbrück.
ObssrTallonsmrl'eiat präsent de ladioptrique,
Rur le» EDoyeDS de perrtclionner les lanettes
h rdrracIloD et Bur la decouverte qu'oa an-
DODce d'uD nouvesu-genrs d'obJectLh etc.
[Mäm, Bedln Mi9]. Considärstions aar t'ia-
Ousnce qua Jltwtoa attrlbue ä la diverse t6--
Jrstigibllitäde la lumiärB sur les luneltes k ci-
fraction (Ib. 1780). ConsidäralioDsdiopiriques,
(roisiäme partle, appllcatioa des principes de
la Iheorle älablie dans les deux premiera par-
ties i la pratique dans la constnictian des tu-
eettes elc. (Ib. 11S1]. Hriminphtre septentrio-
oale «t uäridionale, dressA en 1754 parMr. la
corole de B., ei6cuU par l'ordre de l'acad, ä
Berlio 1T«I.
Rodfl«ld, Williame... — Anfangs
Hechanicus, spSIer in New-York bei der
DaropfschiOTahrl und dem Transport auf
dem Hudson bescbärii gl (Sillim.N.Jovm.
kxiiietxxiv;,
geb. 1789, Harz J5, Uidd1etown,Con-
neclicut,
gesl. 1857, Febr. U, New-York.
n«marks on the prevailing slonni et the Al-
lanlic Coast of tbe North American States (Bil<
IIb. Joarn. XX, 488t;. On the burricfhe o(
Aag. 4 811 (Ib. XXI. 4B3I]. On tbe hurricaaes
and storms oF tbe West indiei and tbe coast o(
Ibe United SlBles (Ib. XXV, 48tS). Sumroary
Statements of some of the leading facts in me-
teorology <lb. id.). On the evidence ol certaiD
phenomena in lideg and meleorology (Ib.
XXVIII, (83S). On tbenBlesandhurricaneBof
tbe Western Atlantic (Ib. XXXI, ISISI. Re-
marks on Ihe supposed connexion of Ihe Gulf
Stream with opposile currenla (ib. XXXII,
4B3T). MeteoroJogical Sketches (Ib. XXXIII,
1S37' 38j. Some accouni ol tno visils to Ihe
mountains in Essex County (Ib. id.]. On the
courees of hurricanes, wilh nolices ol tbe ly-
phoons of the China See and olher stnrms (Ib.
XXXV, 48S9). Some account of violent co-
lümnar wbirlwinds whicb appear to have re-
sullfld Crom the action of lar^e circular fires
[Ib. XXXVI, 1839). Additionul lacts to the Ba-
leigb'! typhoon in tbe Chine Sea (Ib. id ). Ab-
strucls olmeteorolog. obss. made at St. Jobn's,
Newfoundland, and at Conton in China, nilb
RDDie notice of tbe half-yearly Inequalities oF
atmosphericdislribuiion which appear in Ihese
observationsdb. XXX VIII, 4 840). Remsrksre-
lating to the tornado which visiled New Bruns-
wick, New Jersey, I83S, June 4 9 elc. (Ib.XLI.
48(4). Observations on Ihe glorm of 4839,
Dec. <S elc. (Ib. XLII, 4811). Reply to Dr.
Hwe's objections to Ihe whiriwind theory of
Storms (Ib. id. et XLIII, 4843). Naiice of Dr.
Hwe*« striclure« on Prof. DoTe'i essay on Ihe
law of storms (Ib. XLIV, <8ts). Remarks on
tideü and ihe preveilinK currents of the ocesn
and Bimosphere (Ib. XLV, 18(3). On Ihe drift
Ice and currenls of tbe North Atlantic elc. (Ib,
XLVIU, <S(B). — Od Ihe three several hurh-
- Kedtmibuher. 5M
caaea of the American seoa, and Ifaeir reliüM
to Ibe Northern so calied of the goirof NnlM
elc. [Blllim. NewJouro. I etil, tut). BIMi
ofthe earth's ruialion apon laillDg bodi« »1
upon tbe almosphere (Ib. III, 4847). Od M
spireUly o( motion in wbirlwinds (Ib. XXIli,
4S57|, Notes altached to a commBaicatloo;
On the avoidance of the violeot poriioDt d
cyclones, with noticesofa typhoon atthsB»-
nin Islands (Ib. id.). Oo paclBc Cyclosa« (H.
XXIV, 4867), — Od Ihe wbirlwiad cbarscUr
of certain storms (Journ. Franklin Inslit. XU,
183?;. Remarks on Ur. Eapj'a theory af Mi-
iripetal storms elc. (Ib. XXIII et XXIV, im.
— Accouni of tbe circatar storm of Dec. (Hl
(London, Naulicat Uag. 4Sil)). Tbe ia« •(
storms and ils penaltles Cor oeglecls (Ib. ISM).
On Ibe first barricane of Sept. 4 891 in Ibe M-
lanticetc. (Ib. 4 854). — On Ihe appareoli*-
cessity of revising the reeeived syslenisadi-
namical meleorology (Froceed. Amerie. i*-
soc. torAdvaneem. ofSc, 4'^ Ueel. t8tll. Ca
the velueot baromeler in navigating Ihe Aiw-
rican lakes (Ib. 7'» Ueet. 4S5S). Oa the tlon
of 4 864. Oct. 7 near tbe coast of Japan elc, (Ik
9"'Meel. 4 865). A slorm-lrack of seven IkM-
sand miles (Cleveland, Ann, oF Science, 43U|.
— UeteorolORiBCbe q. geologlache Beobidt-
tungen, Schrillen UberDampFschiflhbrio.El-
seDbahneo,
Redl, Francesco. — Dr. Ued. M
Pbil., LeibarzI d. GrossberzDge vod Toi-
cana Ferdinand II. und Cosmos BI.
Mitgl, d. Accademta del Cimenio i'^i, m)l>).
geb. I6!6, Febr. tS, Arezzo,
gesl. (697, März I, Pisa.*
Eiperimenta circa res diverses naturales, qoM
ex Indiis praecipue afferunlur; acceasere «b-
servationes de Viperis et Epistola ad alltguil
oppositiones Fsclas insuasobservatiooeiciia
Viperes, itemque observelionea circa illssg'l'
tulas Ol fils ex vitro, quae rupta in quaennqu
sui parte peoitus communiuntur, 4t°, AmlU-
lod. 1675 (Italienisch : (<>, Firente 4874; (ocl
Miscell, Acad.Nat. Cur, 4 674). Leiters in ton»
all' invenziooe degli occbiali di naso, 4°, Fi-
renze 4678. — Bellelrislisches.
■ gttt. lees, uin I iri).
RedteDbaoher,JacobFerdiD*nJ'
— Von 4 S30 bis 1 83 4 Assistent an d. pO-
lytechn. Schule in Wien, dann Prof. »n ^
höheren Industrieschule in Zürich bis 19''
und seitdem Prof. an d. polylechn. Sd»**
in Carlsruhe, gegenwärtig auch Direcic
derselben (Or),
geb. 1809, Juli 15, Sleyer, Oesim«ici<
ob d. Enns.
Theorie u. Bau d. Turbinen □. VentilttorM'
8°, Mannheim 48(4, 1. AuFI. 4S4S, Theorie«
Bau d. Wasserräder, 4°, Ib, 4 848, 1. Aun,!***
Resultate für d. Maschinenbau, 8°, Ib. 4il*
(. Ann. I SSO. Die calorische Uascbine, 8°, i^
4B51, 1. Aufl. 4SSI. PriDcipien d. Heckw*
35
£edtenbacher
Keggio.
586
. d. MaschioeDbans, 8^ Ib. 1 85i, i. Aufl. 4 859. ,
ie Gesetze d. Locomotivbaues, 4<*, Ib. 4 855.
4e BipwegungsmecbaDismen , fol.» Ib. 4857.
Itt Dyoamidensystem, 4^ Ib. 4 858.
*f^. 1810, Juni 15 nach einer anderen autographen
Angabe.
Bodteabaeher , Joseph. — Dr.
led., Prof. ord. d. allgem. u. pbarmaceut.
«beiDie»aD d. Univ. zu Wien seil 4 849,
'orber dasselbe an der zu Prag. Milgl. d.
kcad. d. Wiss. zu Wien seit d. Gründung
WA),
geb. 4 810, März 4 2, Kirchdorf, Oester-
reich ob d. Enns.
)er Sauerbrunnen zu Bilin in Böhmen, che-
iiisch untersucht usw., 8«, Prag 4 84 5. — Ana-
yse d. Phonoliths von Whisterschan (Pogg.
Ion. XLVIII, 4 839]. D<> eines albittfbnl. Mi-
lerals (ib. LH, 4844). D° d. methionsaur. Ba-
ryts (lieb. Ann. XXXIII, 4 840). (3ber d. Zu-
mnmensetz. u. Deslillationsproducte d. Talg-
tfore (Ib. XXXV, 4840). Untersuch, d. Fett-
ilare (Ib. id.). Atonogewicht d. Kohlenstoffs;
Btt J. Liebig (Ib. XXXVIII, 4 844). Analyse d.
Mtteorsteine von Ivan (Ib. XLI, 484i). Über
d. Zerlegungsproducte d. Glyceryloxydes auf
trocknem Wege (Ib. XLVII, 4 843). Überd. Ge-
genwart d. Ameisensäure in faulendem Kie-
fcroreisig (Ib. id.). Über d. weisse u. schwarze
Site vom Hochofen in Mariazell in Steyermark
(Ib. id.). Über d. Binwirk. d. Salpetersäure
auf Choloidinstfure u. Cholesterin (Ib. LVII,
4141). Über d. Zusammensetz. d. Taurins (Ib.
id.). Ober e. neue Entstebungsweise d. Meta-
eeloDstfure (Ib. id.). Über d. Stture d. Johan-
oiihrodes (Ib. id.). über allgem. Entstehungs-
weise der Säuren (CH)q04 mit d. Siedepunct
«berSOO* (Ib. LIX, 4846). Über d. Constitu-
fioo d. Taurins u. einen damit isomeren Kdr-
per{Ib. LXV, 4848). Über d. Carbothialdin ;
t^h Uebig (Ib. id.). — Analyse d. alUlavi-
tckeo Ginecer Bronzen (Abhandl. d. kOnigi.
Bttm. Geseüscb., 5. Folge V, 4847).
1, Tbeophilus. — Prof. d.
Chemie u. Pharmacie bei d. pbarmaceut.
Gesellschaft von Gross-Britannieo, in Lon-
don. Secretär d. ehem. Gesellschaft da-
leibt (Or),
geb. 1808, Apr. 4S, Boverton, Giamor-
ganshire.
Ainpplement to the Pharmacopoeia etc., 8°,
Uidon, 8^ edit. 4856. Practical pbarmacy,
biaded on Kohr'a Manual. — Chemische u.
pktrmaceat. Aufoftlze im Pbarmaceut. Journ.
I Holger Christian. —
^olgweise din. Kammerjunker (4 8 2 4), Se-
crettr im Departement des Auswärtigen
(||3I_I84S), Kammerherr (4 840) und
PHfatmaiin u. Gutsbesitzer auf Palsgaard
^ Honens in Jutland (1845), aber seit
(148 wieder in Staatsdiensten, von 1850
—54 Minister des Auswärtigen (E) (VD)
/^G. 4 867;,
geb. 4800, Febr. 41, Odensee,
gest. 4 857, Febr. 4 4, Palsgaard.
Astronom. Beobb. in Bchnmacher'a Astr. Nachr.
Bd. XXI (4 844), XXII (4 845), XXIU (4 846) u.
XXXVI (4 858).
ReeSi Abraham. — Über 20 Jahre
lang Prof. d. Mathematik am Institut zu
Hoxton bei London, dann Prof. d. Theologie
am Collegium zu Hackney bis 4 795 u. dar-
auf Prediger in London (An. Ä. 4 8 25; (BS),
geb. 4 743, Wales,
gest. 4 825, Juni 9, London.
Chambers' Cyclopaedia, new Edit., 4 vol. fol.,
Lond. 4 784^86. The new Cyclopaedia or Uni-
versal dictionary of arts and sciences, 80 vol.
4«, Lond. 4 802 u. ff.
▼an ReeSi Richard. — Dr. Phil.
(4849)u. Med. (4824). Von 1824 bis 4831
Prof. d. Mathematik an d. Univ. zu Lüttich,
dann Prof.an d. Univ. zu Utrecht, bis 4 838
der Mathematik und seitdem der Physik.
Mitgl. d. Niederländ. Instituts zu Amster-
dam und auswärt. Mitgl. d. Acad. d. Wiss.
zu Brüssel (Or),
geb. 4797, Mai 24, Nimwegen.
De celeritate soni per fluida e]§stica propa-
gati, 4«", Traject. ad Rhen. 4 849. Over de ge-
tijen aan de kusten van Nederland (N. Ver-
handl. van bet K. Nederl. Instit. VII. 4 887).
Over de verdeling van het magnetismus in
staalmagneten en electromagneten (Ib. XU,
4 846 et XIII, 4 848). Over de tbeorie der mag-
netische krachtlinien van Faradaj (Verhandl.
d. K. Nederi. Acad. d.Wetensch. I, 4854).—
zwei Meteorstein nulle in Holland (Pogg. Ann.
LIX, 4 848). Über d. elektr. Eigenschaften d.
Spitzen u. Flammen (Ib. LXXIII, 4 848 u.
LXXIV, 4 849).
. RegglOi Francesco. — Jesuit, erst
Lehrer d. Theologie im Collegium zu Ge-
nua, dann Astronom auf der Sternwarte der
Brera zu Mailand (B) (CBJ.s) (GL) (Mem.
hat, Lomb, Venet, l\),
geb. 4 743, Apr. 25, Genua,
gest. 4 804, Oct. 4 0, Mailand.
Seine Arbeiten (84 an der Zahl) sind sttmmt-
lich in d. Effemeride astronomiche von Ceaaria
enthalten, z. B. : Dell' anello di Saturno (4 775) ;
De veris lunae et solis diametris (4 776) ; Ele-
ments orbitae cometae observati Mediolani
(4 779); De machinis speculae astronomicae
Mediolanensis (4 782) ; Observatio novi plane-
tae ann. 4784 (4784); Supputatio obliquitatis
eclipticae (4 785); De altitudine media baro-
metri et thermometri (4 785) ; De motu medio
Saturni et Jovis (4 785) ; De mensione basis ha-
bita 4 788 ab astronomis mediolanens. (4 798) ;
Observatio Urani (4 796) ; Osservazioni dei pia-
B«gi
Regl, Francesco Harfa. — Bama-
bit, k. k. Valhematicus u. Hydraulicus zu
Hailaad, früher Fror. d. Halhematik am
CoUcgio San Alessandro in Pavis f7)). V^
geb. 1720, . . . Mailand,
gest. I79i, . . . Hailand.
Dso della tavola parabolica per le bocche d'tr-
rigaiione, i°, Uilano. — Nocb eiaige mathe-
mat. Werke, t. B. 177) eine TrigoDometrie.
Reglemontamu [eigentlich Hüller],
Johann*. — Begab sieb um MSI oder
HG3nacbWien, um unter Peuerbacb
Astronomie zu sludiren, wurde nabb des-
sen Tode (lt6l) zum Prof. d. Astronomie
ernannt, ging Indess mit dem Cardinal B es-
sarion nach Italien und kehrte erst nach
mehren Jahren zurück, hielt sich darauf
einige Zeit zu Ofen beim Könige Hat tbias
von Ungarn auf, und nahm 1471 seinen
Aufenthall in Nürnberg, von wo er 1175,
vom Papste Sixlus IV. zum Behufe der
Calenderreform dahin berufen, nach Rom
reiste (WN. 111 u. VlI^ (Ni. XXXV111> (B)
(Mt) (J) (A).
geb. Ii36, Juni 6, Königsberg, Fran-
* ken,"
gest. 1*76, Juli 6, Rom."*
Kudlii AatrononitcoD Libr. V, t°, Norimb. [El
oIGcina loen. de Regiomonte} , ohoe Jahres-
zahl, wahrächeinlicb aber 4113 oder 1473.
Qeor^ PaTbaohil Nova theorica planetarum,
K-, Ib. ttlS? CalendBrium Dovum etc , i,->, Ib.
1 179 (Aucb deutsch;. Epbemerides, ques vulgo
dicant Almanacb, ad trif^inla duos annos, 4°,
Ib. 1(74. Dlsputatioaes contra Qanrdl Cram»-
naiuia in planetarum Iheoricas deliramenta,
fol., Ib. Ult. Tabulee direclionum profeclia-
namque, non tarn aglrologiae judicariae, quem
tabulia, iostrumentisque innumeris [abdCBD-
dis ulileg ac necessariae ; tabalee sinuuni, per
siagula minuta eitensa, uDiveraaiu sphseri-
corum triangiiloruro acieatrain complectentes,
4", Ib, )47S. — Nach seinem Tode prschia-
nen 1 loumla da Xont« Ba^o et Bagrgl Pnrbk-
•hli Epitome in Cl. Ftolemael magnsm com-
positionem etc., Venetiis 1499. De trianguUs
plania et npbaericla libr, V, fo]., Ib. 1 sas. Epi-
slola ad BeMMionanCardineleni de composi-
lione meiroscopli, fol., Ingolsladli lats. De
ponderibua et equaeductibua cum figurationi-
bna instrumenlarum ad eas res necassariorum
et de Speculis ustorüs atquealils multorumge-
nernm, 4°, Uerp. IS31, Problemala astrono-
micaadAlmagestumspectanlis. Norimb. 1S41.
Und viele andere, aucb In deulscber Sprache.
' Auch: IMDDM ix Hsnu B«(lo, Ioidd» dt Btgla-
KOiiigtperg, KOnI jibetg«- ,
Eagnantt.
" Nicht iD KSnlpt)«! Kltat, •nDdcni In DnlB
UnSnd (iTugmioiii Utnfchl oder Utfdd fm
HU. tfUai (iMr in HlIdbar^iaHn kam ( ff.
— GtlHnnln KOnlfikoho IJTi.XXXVIU).
Ragls, Pierre Silvsin. — I
der Cartesischen Philosophie in Tou
Hontpellier u. Paris, seit <699 Hil
Acad. d. Wiss. daselbst (Mem.Par.\
geb. <63!, SaWeUt de
quefort, Ki
gest. 1707, Jan. I {, Paris.
Systeme de pbilosopbie, coateneot la k
la metaphysique, la phyalque etc., It
Paris iseo, — Examen des eani minert
Balaruc (Hern. Par, tSSS, bist.).
ReglB Rer» ^- R ^ Y-
Reg^ [Van Roy), Heinrich. -
Med-, pract. Arzt zu Naerden u. d
auch Prof. (eilr. 1638, ord. I6i9]d.
ret. Hedicin a. Botanik, sowie d. An;
an d, Univ. in letzterer Stadt (Aj,
geb. I69S, Juni 19,
gest. \ 679, Febr. (9, Dtrecht.
FnndaroeDlB physices, 4", Amst. IStt.
Sophia naturalis, 4>, Ib. 4694 u. ItSi,
zOsisoh, 4°, Utrecht ISBS. — Hedicinis-
RegnftMlt, Nog). — Jesuit, Pr
Hathemalik am College Louis-le-Gn
Paris (B) (BEJ. Ii;,
geb. (683, Arras,
gest. 1768, Hai li, Paris.
Entretiens physiques d'Arüta et d'Endi
Physiqua douvbIIo en dialogues, 5 vo
Paris 47S5. Origioe ancienne de ta pb
nouvelle, S vol. 11°, Ib. 47S4, Lettre d'u
sicien sur la Philosophie de Newton, Ib
EntretieoB mathematiques sur l«s noi
l'alg^bre, le giometrie, le Irigonomeiri«
ligue, Toplique, la propagation de la In
les lelescopes, les tnicroscopes, Im n
l'ombre et la perspective, 1 vol. ti", Ib
RttfaMlt, Henri Victor. —
dem er IS31 als tUv9 in das Cor]
Hines eingetreten, Ing^nieur-en-cl
Classe seit I 847, zugleich Prof. d. C
an d, £cole polytechnique [deren S
er von (830 bis I83i war} und d. :
am College de France, Direct. d. Por.
fabrik zu S^vrea seit I 854 u. Hilgl. d
d, Wiss. zu Paris seit I 840 (AIIJ (YD
geb. 1810, Juli II, Aachen.*
Cours eiemenlalre de chimie etc., 1
4 pt., S", Paria 1847—49, 4™ edil. 4 -
Ib. 4859 (Deutscb vonStreaker, auch et
italienisch u. holIHndiscb), — Snr la c
£egnier
£eiob.
590
I liqaeur des Hollandois et sur une
•stance ^th^r^e (Ann. chim. phys.
35). Recherches de cbiroie orga-
LIX,1885). IdeDtU^ de I'acide «qui-
Braeonnot avec Tacide mal6Uque;
quelques mal6ates (Ib. LXII, 1886).
8 relatives h i'actfon de la vapeur
e haute tempdrature sur les mötauz
üres mötalliques etc. (Ib. id.). Sur
o-naphtbalique (Ib. LXV, 4 837) . De
Tacide sulfurique anhydre suV Thy-
irbon^, et d'une nouv. isomörie de
fo-vinique (Ib. id.). De l'actioQ de
'urique anhydre sur le monohydrate
^ne (Ib. LXVI, 4837). Recherches
Dbustibles min^raux (Ib.id.). Nouv.
i sur la composition des alcalis or-
[b. LXVIIIJ888). Examen chiroique
es variät^s de diallages (Ib. LXIX,
alyse de deux micas ä base de po-
lithine (Ib. id.). De l'action du chlore
ueur des Hollandais et sur le chlo-
^byd^ne (Ib. id.). Sur Tacide chlo-
ae et la sulfamide (Ib. Id.). Sur les
de carbone (Ib. LXX, 4 839). Sur
proc^dö pour doser le carbone M>n-
les fontes et dans les aciers (Ib. id.).
I du chlore sur les öthers hydrochlo-
i'alcool et de Tesprit de bois etc. (Ib.
9). Sur l'acide chlorosulfurique (Ib.
erches sur la chaleur sp^cifique des
^les etcoropos6s(Ib.LXXIII, 4 840).
dritte Abhandl. darüber (Ib. S^r. III,
et IX, 4 848). Rapport sur plusieurs
concemant Temploi du proc^dä de
. (Ib. II, 4 844). Recherches sur la
des gaz (Ib. IV et V, 4 842). Sur la
du verre (Ib. IV, 4843). Sur la com-
lu thermomätre ä air avec le ther-
h mercure (Ib. V et VI, 4 84i). Sur
" latente de fusion de la glace (Ib.
I. Mäm. sur les forces ölastiques de
d'eau (Ib. XI, 4 844). Sur la tempä-
'6buIIition de Teau ä difTörentes hau-
XIV, 4 845). Sur un voIumenomMre
Sur la dötermination de la density
>. id.). Etudes sur Thygromötrie (Ib.
et XXXVII, 4 853). Obss. surl'hy-
de lüdoechi (Ib. XIX, 4 847). Sur les
res d'ebullition de l'acide carbonique
toxyde d'azote sous la pression or-
Talmosphöre, et sur les co^fficients
on dans les basses temp^ratures de
ipfa^rique sous diffärentes pressions
drogöne (Ib. XXVI, 4 849). Sur la
>6cifique du potassium (Ib. id.). Sur
sp^ciGque et la chaleur latente de
brome, et sur la chaleur sp^cifique
re solide (Ib. id.). Recherches chi-
r la respiration des animaux des di-
18868 ; mit J. Seilet (Ib. id.). Obss.
t la note de Mr. Wisse sur T^bullition
t dififärentes hauteurs dans Tatmos-
XXVIII, 4 850). Recherches sur la
in de l'air atmosph^rique (Ib.XXXVI,
r la chaleur späcifique du phosphore
XXXVIII, 4868). Mäm. sur la cha-
ifique de quelques corps simples et
sur les modiGcations isomörjques du s^lönium
(Ib. XLVI, 4856). — Sur les forces älastiques
des vapeurs dans.le vide et dans le gaz aux
difTfirentes temp^ratures; et sur les tensions
des vapeurs fournies par les liquides m^lan-
g^s ou superposäs (Compt. rend. XXXIX, 4 854).
Sur les forces ^lastiques des vapeurs (l\^. L,
4860). Noch viele Notizen und Berichte da-
selbst. — Relation des expöriences entreprises
par ordre etc. pour döternuner les principales
lois et les donnös numäriques qui entrent dans
le calcui des machines & vapeur, 4 vol. 4°,
Paris 4 847 (Ist zugleich Vo!. XXI d. M6m. de
Tacad. ; die Fortsetzung davon findet sich in
Vol. XXVI dieser Mämoires).
*geh. 1811, JaU21 (Or).
Regaler y Edme. — Mechanicus in
Paris, während der Revolution Inspect. d.
Fabrication tragbarer Waffen nnter dem
Wohlfabrtsausschuss, dann Aufseher d. De-
pot d. Modelle u. Archive d. Artillerie, Con-
Nervaler d. Central-Museums d. Artillerie
in Paris ; früher BüchsenscbSfter in Dijon
(DCJ (Q) (BS),
geb. 4 754 , Juni 4 5, Semur, Bpurgogne,
gest. 4 825^ Juni 4 0, Paris.*
Description et usage d'un nouveau möridien ä
canon, 4^ Paris 4798. M6m. explicatif du dy-
namom^tre et autres machines (Anemom^tre ;
M^ridien ä mnsique d'horlogerie ; verschiedene
Presses ä timbre sec ; Piquet ä^^ermom^tre
pour regier la chaleur des couchOT des jardins
etc.) iuveniles par le citoyen Begnit r, 4°, Ib.
4 798 (Auch im Journ. de l'Ecole polytechn.
T. II, 4 798).
• gest.' 1826, Juni 10 {DO).
Relbell, Fölix Jean Baptist Jo-
seph. — Stieg im Service des ponts-etr-
cbaussöes folgweise zum Ing^nieur-en-chef
(4 836), Tnspecteurdivisionnaire(484i), als
welcher er 23 Jahre larig die Hafenbauten
zu Cherbourg zu leiten hatte, und Inspec-
teur g^n^ral (1852), bis er 4 857 Ins Ma-
rineininisterium trat und dabei die Aufsicht
d. bydraul. Arbeiten d. Marinebäfen bekam
und Mitgl. d. Commission für die Leucht-
thürme ward (VD),
geb. 4795, Nov. 22, Cherbourg.
Gab heraus : L. Sgamin, Legons d'un cours de
constructioD, 8 vol. 4^ Paris 4889— 44. Auf-
sätze in d. Annal. des ponts-et-chauss^es.
Releh, Edler von Ehrenberg, Da-
vid. — Dr. Med. Ganonicus, kaiserl. Leib-
arzt u. Stadtarzt in Breslau. Mitgl. d. Leo-
poldin. Academie (ANC),
geb. 4 652, MSrz 22, Breslau.
gest
Mercurius in sole visus (Miscell. Acad. Nat.
Cur. 4 690). Medicina universalis (alcahestum),
menstruo catholico et labore herculeo quae-
y
1, Verdi naud. — Dr. Phil. (Leip-
xill IHlfi), rol(twei$e Hüllengehülfe bei d.
h'oibi)rici)r Uüllttu i18l9}, Inspecior bei d.
ttorKucnJeuii» lu tVeiber« (<81i), Prof. d.
t'h><4ik lUt7 bis jetzl], Lebrer d. Vergtei-
• iivruiiKakuiiUe (1830 bis (Sil) und der
Ihuurel. Chemie (1841 bis I8S6) an der-
^«lbell, Bergralh (1853) und seit tS56
Obtirhütletiamlsasfieagor (Or),
ti«b. 1799, Febr. <9, Bernburg.
V'all\er»ui:he über d. Orodrebung d. Erde, B°,
Vreiliui'H <till. Beobb. über d. Temperatur d.
(ieiteini In varichiedeneD Tiefen in d. Grü-
belt U itoli». Eragebirget, 8", Ib. Igt(. Ver-
«ui'he Über die mittlere Dichtiglteit d. Erde
iiillUIal il. Drehwaage. S°, Ib. 1HI8. Leitfaden
t\\ A Vurieaungen über Pbysik, ) Tble., 8°,
lli. im* u. Mit. — BeitrBfie zu d. meteoro-
loK' Uaubb. In Sachien von Lohimum. — Bei-
traiia >u d. von A. t. Hnmboldt (spBter von
BaOH) elngarlc bieten Beobb, d. magnetiachen
llaiilliialliiiiiverlnderunRen. — Redaclion d.
kuleiideri [llrd. suchi. Ber^- u. Hilltenmann
tun tN«7 lil« 1SIT. — Eteklrische Veraache
(Atiliaiidll. belBegrUnd. d. K. Sacha. Geseilacb.
lt. Wlaa. 1*4«). Neue Versuche mit d. Dreh-
wMKHe lur Beallnim, d, miUl. Dlcbligk. d. Erde
lAblianilll. d, K. Sitcha. Geteilacb. d. Wiaa. [,
taat, HUDh.lierIcble dieaer Geaelltch. f SGI).
|l|ier il. dlamBRnet. Wlrl^ung (Dieaelben Be-
riolile, IIHS). Ueber photographiache BegUlri-
t UilH •). inuiinat. Decllnatlon (Ib. I BSg}. — Über
elel>h' NlriimiiiiganaufErinlingei) OPogg. Ann.
Xl.Vllt, IHIHJ. Üljer d. Wirk, einiger Blitz-
arlilUKe III Krellii^rxer Gruben (Ib. LXV, ISiS).
fliHi' il ulolomiende Wirkung eines Hagnet-
iioliHurunrnaiinet. KOrper(lb.LXXtlI, IBiSj.
|iii|<«r lefrue'a llaromeler (ib. LXXIV, I8(S) .
Itniitili illier A. magnet. PolarilBI d. FOblber-
una IIb I.KXVI), 1819). Regenmenge in Frei-
liHFil (ll<. I.XXVIM, 1819).
üolebard, ChrislianGottlieb.—
Vtiii nH3 hia 1798 Sladtschreiber, dann
h<ir(ii|irH|)l> und apSler Syodicus in Loben-
«luiii (N) (li. W),
Hel). <7S8, Juni 16. Scbleiz,
Unal. (837, Sept. I(, Lobenslein.
tlHilliiirle die Geograph. Ephemeriden von 1 80B
lila UtB. Birometr. Hübenmessungen in der
liniHaHand von Lobenstein (Monsl1.Corr.VlII,
IHttti Niioh einige AufsStze daselbst. Viele
Nlltillierlen, i. B. : Atlas der eilen Well in 19
tllelli WnlUarle nach üareKtor'a Projection.
MlUM>(»lor en lUelar** Uandaliaa.
RvlehArdt, Eduard. — Dr. Phil.,
*p|| Inno t'rlvaldoccnt an d. Univ. zu Jene
II liohrPl- nm Inndwirlhachani. u. pharma-
iwil. Iltalllul dnanlbst ; früher Assistent von
WiicktiliraJiir u. Pliarmaceut (Or),
geb. 1817, Ocl. 19, Camburg
(Mflinii
Tabelle d. Aeqniveleale d. eiafkcb
usw., fol., Jena I8SS. tlberd. chem
theile d. ChinarindeD [Gekrönte Pr
%", Breiinscbw. tSSt. De plaDlami
anor^aaicis, Dias,, B«, JanaelSSS.
WMrme, 8°, Ib.KBT. Die ehem. Vt
anorgan. Cbemie, S", Erlang. I8S8
lurchemischer Vortrag, gehalten in <
stUdt, 8°, HettstadtlSBS. Cbem Uni
Mineretquelte zu Liebeasteia, Hbdi
Ackerbaucbemie, Erleng. ISBI. —
Salzbergwerk Stassrurlh bei Hagde
d. Leopold, Acad., auch für sich, Ji
— Aufsätze im Archiv d. Pharmecii
Rftlohol, Alexis von. — C
Secrelär im kaiserl. tum. Hanufs
panement zu St. Petersburg (Ot)
geb. IS3i, Sept. 10, Novgor
Beschreibung d, Papierrabriken in
Deutschland usw., sowie Lileretur i
fabrikation im (russischen) Journ.
hcturea a. d. Handels. Cberseltung
Anleit. z. chem. Analyse ins Russisci
tersb. ISBB.
Rftlohalt, Julius. ~ Prof. d
matik an d. Dniv. zu Sirassburg s
geb. (637, Juni 8, Slrassbi
gest. (7(9, Febr. (9, Strassbi
Elemenla aslronomtca et geograpbic
torat. 1688. Deiiaealio arcbiteclarae
Ib. 1700. Diss. dedisciplInitmaltaB
Ib. 1707. Sytioge Ihesium mathemi
Ib. 1707. — Eine Karte von Deutsch
Relahenbaoh, Georg von.'
dem er von (791 bis (793 Engl
reist, Lieutenant in d. badnischen
auf Hauptmann in d. bayerischen .
bis 18(1; schon I80S zum bayer. :
ralh ernannt, ward er 1810 Chef
ser- u. Wegebaues in Bayern um
Direclor d. Hinislerial-fiaubureaus
berg- u, Salinenralb in Hüneben
Mitgl. d. Acad. d. Wiss. daselbst (.
geh, 177t, Aug.Si, Durlach,
gest. 1816, Hai !l, Hüneben.
Nachdem er sieb schon von I79B big
Herstellung einer Kreislheilungsmascl
schanigt u. mit derselben einige kleine
u.geodüt. Instrumente angeFerll)
dete er (804 mit Liabberr u. Utuobai
berühmte mathematiscb - mechanisci
tnl zu MUncben und 1809 mit Fmn
DttaaluiaidaT das zu eben so hohem
langte optiacbe Institut zu Benedic
welches tsas ebenralls nach Müncbei
ward. Aus beiden schied er 1814, t
1 neues der ersteren Art grüadend,
diesem 1810 ganz Uberliess. — B(
193
Beiehenbach
Seid.
594
Boolenleitung von Berchtesgaden nach Rei-
chenhall die nach ihm benannte Wassersäu-
leo-Maschine, die 4 817 vollendet ward (Gilb.
Aao.LIX, i06). Über seine Kreistbeilmaschine
nd seine astronooa. Instrumente siehe Oilb.
Ann. LXVIII, 83 u. Aslron. Nachr. VII— XVII.
'gcBt. Joni21(£Xir).
BeloXiMibaoh, Karl, Freiherr von.
— • Dr. Phil., Besitzer d. Herrschaften Gu-
lenbninn u. Raidling in Nieder-Oesterreich,
Evisco in Galizien u. Reisenberg bei Wien,
der Eisenwerke zu Terniz u. d. Hochofens
bei Gaya ; lebte erst zu Stuttgart, dann zu
Blaosko in Mähren, von 1821 an associirt
■lit dem Altgrafen Hugo zu Salm (gest.
IS36) zu verschiedenen hüttenmännischen
n. anderen industriellen Unternehmungen,
seitdem auf seinem Gute bei Wien lebend.
Itfonisiri 4 839 (CL) (OrJ,
geb. 4788, Febr. 4 2, Stuttgart.
JDliB. de nova constructione foUis hydrostatici,
1td>iog. 4844. Geolog. Mittbeilungen ausMtih-
IM; Darstellung d. Umgegend von Blansko,
4*, Wieo4 8S4. Untersuchungen über d. (so-
fen.thierischen) Magnetismus (Beilage zu Lieb.
iaa.) 4845. Untersuch, über d. Dynamide d.
Vagoetismus, d. Elektricilät, d. Wärme, d.
Lichts in ihren Beziehungen zur Lebenskraft,
SBde. 8^ Braunschw. 4 850. Odisch-magne-
fiKbe Briefe, 8», Stuttg. 4852. Der sensitive
Vesseh n. sein Verhalten zum Ode, i Bde. 8*>,
lb.4S54. KAblerglaube u. Afterweisheit, C. Vogt
nr AotnilH, 8^ Wien 4855. Wer ist sensitiv,
viroieliilt.8^, Ib. 4856. Odische Brwiderun-
gio an d. Herren Fortlage, BeUeiden, Feehner
Q. Carai, 8®, Ib. 4 856. — Beitrag zur näheren
Kaontoiss d. trockn. Destillation organ. Kör-
ptr; darin : Entdeck, d. P a r a f f i n s (Sohwaigg.
^m. UX, 4 880). Erste Fortsetzung: das
{laphthalin (Ib. LXI, 4 834). Zweite d"»: das
FiraiDa(Ib. id.u. LXV, 4 88S). Dritte d°: Kri-
tik der von Unverdorben dargestellten Körper
Odorin, Aoimin, Olanin, Ammolin, Krystallin
■.Foscin (Ib. LXI u. LXII, 4884). Vierte d"»:
das (von ihm entdeckte) Eapion (Ib. LXII.
4114 a. LXVl, 4882). Fünfte d«: Vorkommen
ICbolesterins im Thiertbeer (Ib. LXII. 4 884).
Sechste bis neunte d^ : das (von ihm entdeckte
Kreosot (ib. LXV u. LXVl, 4 832; LXVII.
IUI; aoch für sich, mit Zusätzen von Bchweig-
lirMdel, 8«, Leipz. 4835). Zehnte d"»: das
(MB ihm entdeckte) Pittacall (Ib. LXVllI,
*lll). Elfte d** : Einige Beispiele schätzbarer
Heilknfta d. KreosoU (Ib. id.). Zwölfte d"»:
Twwt*i Naphthalin n. Dnmas' Paranaphtha-
lll (Ib. id.). Dreizehnte u. vierzehnte d° : das
(vea ihm entdeckte) Pioamar (Ib. LXVII u.
LXVlil, 4838). Fünfzehnte d**: Über d. Heil-
«irt a. d. Bereit, d. Kreosots (Ib. LXVIII,
4111). Sechzehnte d»: das Steinöl (Ib. LXIX,
<ttl). Siebzehnte d<> : der Mesit (Ib. id.). Acht-
Kkoted«: der Holzgeist (Ib. id.). — Über d.
(teo ibm entdeckte) Kapnomor (Erdauuin's
Jeam. I, 4 884). t)b«r d. Eupion (Ib. id.). —
Ptf f tadorff, RandwSrterbnch II.
Das (von ihm entdeckte) Cedriret (Bene-
Uns' Jahresbericht XV, 4 835). — Der Meteor-
steinfall bei Blansko (Banmgartner's Zeitschr.
III, 4 885). — Über d. Röstung organ. Körper;
das (von ihm entdeckte) A s s a m a r (lieb. Ann.
XLIX, 4844). — Über Bonge's Kyanol u. Kar-
bolsäure (Pogg. Ann. XXXI, 4884). Über Eu-
pion u. Bergnaphtha (Ib. XXXVIII, 4 886).
Ueber Blitz ohne Donner (Ib. XLllI, 4 888).
Über d. Meteorstein fall zu Ivan in Ungarn (Ib.
LIV, 4844; BnnUer u. Ehrenberg darüber. Ib.
id.). Über Meteorsteinanalysen (Ib. LXXIX,
4 850). Über d. Meteoriten; dreizehn Abhandll.
(Ib. CI U. eil, 4 857 ; CHI, ClVu. CV, 4 858 ; CVI,
CVII u. CVIII, 4 859 ; CXI, 4 860). Meteoriten u.
Sternschnuppen (Ib. CXI, 4 860). — Über Zu-
ckerfabrication (Dingler'sJourn.LXVIU, 4 888).
— Viele zerstreute Aufsätze in andr. Journalen.
Reloheaberger , Johann Nepo-
muk. — Prof. d. Philosophie u. Mathe-
matik am bischöfl. Lyceum zu Regensburg
seit 4772; zuletzt Beneficial (AJ (Bd.llJ,
geb. 4 737, Nov. 23, München,
gest. 4 805, Wemding.
Philosophie et mathesis universa etc., 8 vol.
8°, Ratisb. 4 775-78.
Rolohetzer, Franz. — Bergrath u.
Hofsecretär bei der Holkammer in Wien,
vorher Lehrer d. fiergbaukunde an d. Berg-
academie zu Schemnitz (M. TL),
geb. 4 770, MSrz 3, Wien,
gest ,
Anleit. z. Geognosie, insbesondere zurGebirgs-
kunde, nach Werner, 8^ Wien 4 84 2, S. Aufl.
4820.
Relohma3ri*f Johann Evangelist.
— Benedictiner, Prof. im Stift St. Emme-
ran in Regensburg (M, l\J,
geb. 4745, Febr. 24, Schamhaupt,
Bayern,
gest
Beobachtungen über d. Erschütterung d. Berge
in d. Gegend von Scbwöbelweis am 4 8. Mai
4783, Regensb. 4 788.
Reld| Thomas. — Erst Prediger, dann
Prof. d. Philosophie am Kings College in
Aberdeen (4752 — 63) und seitdem Prof.
d. Moralphilosophie an d. Univ. zu Glasgow
(BD),
geb. 4 74 0, Apr. 2 6, Strachan b. Aber-
deen, *
gest. 4796, Oct. 7, Glasgow.
Essay on quantity (Phil. Tr. 4748). — Philo-
sophisches.
Rold, Sir William. — Zuletzt Gene-
ral-Major in d. brittischen Armee, in wel-
che er 4 809 als Ingenieur eintrat; diente
unter Wellington in Spanien, fungirte
38
595
Eeiher
Eein,
4 831 in Barbadoes, und war Gouverneur
ful;;weise von Bermuda (1839), Barbadoes
(1847) u. Malta (1851—58). Alilgl. (1839)
u. Vice-PHisident (1849) d. Roy. Society
(Abstr. IX; (Sil lim. N. Journ. XXMi;,
geb. 1791, Apr. 25, Kinglassie, Fifa-
shire, Scbottl.
ge^t. 1858, Oct. 31, London.
An attempt to deveiop the law of storros by
means of facts etc., 8^ Lood. 4888 (Erlebte
mehre AaflI. u. eine Übersetzung ins Chinesi-
sche). Tbe progress and the development of
the laws of storms and periodicai wiods, 8®,
Ib. 1849.
Beiher, s. Reyher, Samuel.
Rell| JobannCbristian. — Dr. Med.,
Prof. d. Aledicin (extr. 1787, ord. 1788)
an d. Univ. zu Halle bis 181 0, dann an der
zu Berlin, 1813 mit der obersten Leitung
d. Rriegsspitäler am linken Eibufer betraut
(M. Ii; (CLJ,
geb. 1758, Febr. 20, Räude, Oslfriesl.,*
gest. 1813, Nov. 22, Halle.
De oculi mutationib. internis, 8**, Halae 1797.
Über tbierische Elektricitfit (Oreen's Journ. VI,
1792). Über d. faserige Stractar d. Krystall-
% linse (Ib. VIII, 4 794). — Viel Medicioiscbes.
* geb. 1759, Febr. 20 (M, II).
Reimann, KarILudwig. — Besitzer
chemiscber Fabriken zu Pforzheim u. Lud-
wigshafen am Rhein seit 1830. Früher
Pharmaceut in Jena (1818 — 23) u. Salz-
uffeln (1824—25), sowie (1826— 29) As-
sistent von Geiger in Heidelberg (Or),
geb. 1804, Jan. 1, Bultstädt, Grossberz.
Weimar.
Entdeckte 4 828 das Nicotin; siehe Ch. W.
Posselt, welcher d. physiolog. Theil der da-
selbst erwähnten Untersuchung bearbeitete.
— Kleinere chemische Arbeiten in Geigec's
Magazin u. B. Brandes' Archiv.
Relmaras Urans (eigentl. Rymers),
Nicolaus. — Mathematicus des Kaisers
Rudolph n. (WdJ (Kästner, Gesch. d.
Math. IV, 1 1 0),
geb Henstede, Ditmar-
sehen,
gest. 1 600, Aug. 1 5, Prag.
Geodaesia Ranzoviana, Landrechnen u. Feld-
messen, sainmt Mes>en allerlei Grössen, 4°,
Leipz. i5s3. Fundamentum astrononiicum. s.
Nova (loclrina siniium et triangulortim. mon-
Strato ejus usu in asCronomica calculatione et
obsorvalione, 4°, Argentorat. 1588. Tractatus
astronomicus de hypothesibus ostronomicis s.
de systemate mundano; additur astronomi-
cartim hypolhesium a se inventaruro, oblata-
rum et editarum, contra quosdam eas teme-
U
rario ausu sibi arrogmitee, vindicatio et di^
fensio etc., 4^ Pragae 4597*. Arilbnetiei
analytica vulgo Cosa oder Algebra, 4* Fnikt
a. d. 0. 1601.
* Darin Mine Anfprüohe auf dM Tycboniwii 1#
syttem.
Relmarus, Johann Albert Hell-
rieb. — Dr. Med. (Leiden 1767).
Arzt in Hamburg, später (1796) auch'
d. Physik u. Naturgeschichte am Gy
daselbst (A) (M. II ; (Selbstlnographie,}^^^
bürg 1814;,
geb. 1729, Nov. 1 1, Hamburg,
gest. 1814, Juni 6, Ranzau.
Die Ursache des Einschlageos vom Blitai,
dessen natürl. Abwend. von onserea Gcbii*
den, 8«, Hamb. 1768. Vom Blitze, 8«, Ib. 171i
Vorschriften z. Anleg. von BlitzableitongMij^-
8», Ib. 1778. Einige gegen d. Blitzt
gemachte Einwürfe beantwortet, 8^ Fi
a. M. 1 790. Neuere Bemerkk. vom Blitza,
sen Bahn, Wirkung, sichere u. beqaeoMA^
leitungusw., 8«, Hamb. 1794. Über d.BiMii|
d. Erdballs u. insbesondere über d. Lifci|h
btiude des Hrn. Deine, 8«, Ib. 180t. — (wr
Blitzschmge u. Blitzableiter in Wb. Add.H
IX u. XXXVI. — Edirte u. emendirto «• I.
Aufl. der: Allgem. Betracht!, über d. Triiki
d. Tbiere (Hamb. 1798) seines Vaters &»
maim Samuel (geb. 1694, gest. 1765).
Belmeri Nicolaus Theodor. —Dr.
Phil., erst Privatdocent in Göttiageo(1796),
dann Prof. (extr. 1801, ord. 181^) d.lb-
tbeinatik an d. Univ. zu Kiel (P) (N) (M.Uk
geb. 1772, Febr. 23, Bendsburg,
gest. 183 2, Jan. 23, Kiel.
Diss. Specialen libelli tractantisbistoriaoiHt-
blematis de cubi duplicatione etc., 8*. Gol*
ting. 1796. Historia problematis de cubi ^
plicatione etc., 8"*, Ib. 1798 (Auszog io te*
quem, Bull, de bibliographie etc. matbtoaii
T. II, p. iO). Übersetzte: Boarat, Esf*\m
rhist. g6n6rale de malhematiques, niitZutlM
u. Anmerkk., 2 Bde. 8^ Hamb. 1804.
RelmerSi J ab a n n. — Lehrer d. n-
tbemat. Wissenschaften u. d. italien. Bock-
baltens in Hamburg (M. 11^,
geb. 1731, Dec. 24, Steinau,LaodHi-
dein,
gest. 1803, Juli 10, Hamburg.
Anweisung zur Rechenkunst usw., 8*. Hiob.
1758, 2. Aufl. 1776. Der roathemat. Liebbi-
her, eine Wochenschrift, 4 Thie. 8» Ib. 171'
— 69. Samml. gemeinnütz, mathemat Aoigi-
ben, 8^ Ib. 1772. Anweis, zur Algebri odir
Universal-Arithmelik usw., 8», Ib. 1777. Holl-
tafeln, nebst Abhandl. von der Art, Hob K
messen, 8°, Ib. 1782. Anwend. d. DoiTonal-
Arilbmetik usw., 8°, Ib. 1794.
RelBi Karl Fried rieb. — Dr. üod.
u. Apotheker in Leipzig (M. UJ,
Beineggs
Beinhold.
598
4780, Leipzig,
4 828, Juli tS, Leipzig,
ntdeckung d. Eucblorine (Oilb. Ann.
809). Analyse d. Aicoronokorinde
15).
$gg8| Jacob*. — Ursprünglich
seil in Leipzig, dann folgweise
. Medicin, Schauspieler, Dr. MfÜ.
i, Reisender im Orient, russ. Ün-
r in Georgien, russ. CoUegien-
brter Secretär d. medicin. Colle-
Schulstudiendireclor d. Instituts
Wundärzte in St. Petersburg (M),
1744, Nov. 28, Eisleben,
4 793, März . ., St. PelersbuiÄ.**
} chemici ex demonstrationibns lyr-
js pars naturalis et experimentHÜs
etc., Tyrnaviae 4 77«. — Histori-
eograpbiscbes über d. kaukasischen
rh: Christian Rudolph Ehlich oder
;h.
93, Apr. 7, 8t. Petersburg (NOB),
^rllis, s. Renieri.
MlQSy Thomas. — Prof. d.
n Altdorf, dann Inspect. d. Gym-
iera, Leibmedicus u. Bürgermei-
Itenburg, endlich sächs. Rath in
4 587, Dec. 13, Gotha,
4 667, Febr. 14. Leipzig.
I, hoc est, Medicina nobili et neces-
»arte, Chimia. instrucla et exornala
erae Ruth. 1624, Jenae 1678.
(anmiii Herrmann. — Dr.
imnen-Inspector u. Prof. am Jo-
tischen Gymnas. zu Berlin (GB.
4 803, Juni 4 6, Frankfurt a. M.
9 d. Erd- u. Länder-Abbildungen d.
(onders d. Griechen u. Römer, 8°,
•
kard, Adam Friedrieb Chri-
- Dr. Jur., Prof. extr. d. Philoso-
. Rechte (1779), dann d. Lehn-
783) u. d. Mathematik (1785) an
EU Erfurt, auch kurfürstl. main-
irkl. Kammerrath 1791 (MAIJ,
4 747, Feb^. «, Erfurt,
1808, Sept. 20, Erfurt.
US quantitatum mediis, Erford. 1 789.
notione additionis et subtractionis
m oppositarum (Act. Acad. Mogunt.
. — Juristisches u. Statistisches.
larti Anna Barbara. — Tocb-
athsberrn Salomon Reinhart
rthur. ünverehlicbt (MB.iS^i)
khweiz.Biogr. l),
geb. -^47^0, Juli 4 2, Wintertbur,
gest. 4796, lan. 5, Wintertbur.
Veröita^fchte (wenigstens unter ihreni Na-
men) 'fifljftiPScbrifteh, HiBtte aber bedeuftnde
mitheM§Cenntftisse, so dass JobaxmBemoiilli
sie noch ttber die D« Cliiitelft setzt, und Da-
niel Bemonlli bezeugt, sie habe Xanpertnii* ,
Auflösung des Prai||ems von der Courbe de
poursuite bedeutend erweitert und ver-
bessert.
Relaholdi prasmus. — Prof.*d. Bla-
tlpumatik an d. Univ. zu Wittenberg seit
4 536 (J) (Wd),
geb. 4 51 1, Oct. 21, Saalfeld, "^
gest. 1563, Febr. 19, Saalfeld.**
Pnitenicae tabulae coelestinm motuum, 4**,
Viteberg. 4 551. edirt von M.XMttUn, TubinK.
1574, von CStrnbins, Vileh. 1584 (Suftenannt,
weil sie dem Herzog Albracht von Preussen
gewidmet waren). Primus hher tabularum di-
rectionum, accediintcanon foecundusad sin-
gula scrupula quadrantis propagatus et nova
tabula climalum, parallelurum et umhraruro
et appendix canonum secundi libri directio-
num qiii in Segiomontani opere desiiieiaiHur,
4°. Tubing. 1554. — Gab heraus: G.Pnrbachii
llieoricae novae planelarum, n^^uris elsciioliis
auctae, H«*, Viteb. 1549, neue Autl., I^arisiis
«543, Viteb 4 580 (Darin sehender unvollkom-
menen Camera ohscurn erwühnt; siehe Sehai-
bel's Mathemat. Dücherkenntni.ss II, 290). —
B. war einer der ersten Anlianger des Coper-
nicanischen Systems. — Nach seinem Tode
veröfr<*ntlicbte sein Sohn Srafmiis, pract. Arzt
in SaalfeM, ein von ihm nicht vollendetes
Werk : Gründlicher und wahrer Bericht vom
Feldmessen usw., 4<*, Errurt 1574.
• geb. Oct. 22 U).
** An dtr Ptrst, der er durch die Flucht aas Witteoberf
zu entrinnen gehofft. Aurh tein Bruder Johann,
der 1549 Piof. d. Mathematik in Oreiüiwald gewor^
den, starb hier 1553 an der Pest.
Reinholdi Christian Ludolph. — *
Prof. d. Mathematik, Physik u. zeichnenden
Künste am Gymnas. zu Osnabrück (M),
geb. 1737,
gest. 1791, Apr. 19, Osnabrück.
Geometria forensis oder die aufs Recht ange-
wandte Messkunst, 2 Bde. S^ Münhter17S1 —
83. Architectura forensis oder die aufs Recht
angewandte Baukunst, i Bde., Ib. 1784 — 85.
Arithmetica forensis usw.. Ib. 1785. Mecha-
nica forensis usw., Ib. 1789. Maschinenbau-
kunst usw.. Ib. 1790. — Viel Anderweitiges.
Reliihold|Johann Christoph Leo-
pold. — Dr. Med., Prof. extr. d. Medicin
an d. Univ. zu Leipzig, seit 1804 erster
Arzt am St. Ja^bshospital u. Lehrer am
klinischen Institut daselbst (M, 11^,
geb. 1769, Leipzig,
gest. 1809, Nov. 28, Leipzig.
Degalvanismo. Spec. letll, Lips. 1797 et 1798.
Geschichte d. Galvanismus; frei nach 8ae, 8^
38»
Ib. «SOI. — Aaimiltel. d. OrnndbeUA. V«l-
ta'schen Sflule (OUb. Ann. X, 1803), Natur d.
S8ule(lb.id. u.XlI, tsoi). älviDitcb-alektr.
VerwIÄe (Ib. XI, IUI], ßbw MÜTVer-
■ache (Ib. XXVIH, m>). 7^
Relalsii, s. R^nieri.
Reiake, Johana. Theodor. —
Grenz-Aufseber, sowie Strom -- u. Canal-
Baudireclor in Hamburg seit 1796; ur-
sprünglich Privallehrer d. flalhemalik und
seit 1718 bei slüdlischen Wasserbaami
besclianigt w,
geb. I7i9, Apr. tO, Hamburg,
gest. 1896, Jan. 30, Hamburg.
Anweisunf!, aus eiaer benbachlelen Distanz d.
Mondes von d. Sonne oder einem Fix^te^n die
fteogr. Länge lu flnden usw., Hanib. ISDS.
über Hambur)^ fiBOKr. Lage, Ib. 1«03. Über
d. parabolischen Rellectoren u, deren Anwen-
dung zu Nachlsignalen an d. SeekUsten, Ib.
4803. — Über d. BeweguD); d. Himmelsktlrper
D..ilberd. Melbode, aus beobachteten Abstun-
den vom Monde die Lunge lur See zu ßndeo
(Bode'i Jahrb. 17ST|. Einige aslron. Beobb.
(Ib. <787, 17»g u. 180S).
BelalelB, Jacob von. — Dr. Med.,
seil 1771 Prof. d. Uedicin an d. Univ. zu
Wien u. Leibarzt; ( S 1 0 geadelt, 1814 peo-
sionirt fU.n) (ONJ,
geb. I7ii, Hai 30, Araberg, Bayern,
gesl. 1816, Aug. 3, Wien.
Diss. d« phospboriB, Vindob. <76S. -- Medi-
. Rsymann.
n«!BWardt, Kaspar Georg Karl.
— Dr. Bled. Nach Rüclikehr von einem
mehrjührigen AurenlhHlle in den hollünd.-
ostind. Colonien, Prof. d. Naturgeschichle
an d. Univ. zu Leyden von I8!3 bis I8i5,
wo er in d. Ruhesland trat (SLJ (Bpl. \\j,
geb. 1773, Juni 3, Luliringshausen,
Grossberz. Berg,
gesl. 1851, MSrz 6, Leyden.
Oratio lie geologiae orlu et progressu, Lugd.
Bat. <B3I. Waarneminiten aangsaende de ße-
Htelilheid van den grood van hei Eiland Aruba,
en het gould aldaar gevonden (N. Verhtndt. d.
\. Klass. van hei Nederlandsche Inst. I, <S17;
flebwalgg. Journ. LI). — Botanisches u. Zoo-
logiKCbes.
Relsoh (nichlReich), Gregor. — Kar-
IhSuser-Prior In d. Karthause zu Freiburg u.
BeichtvaterKaiserManimilian'sl.f'iJMJ,
Lebte Ende d. XV. u. Anfang d. XVI.
Jahrh.
Mnrgarila philosophica, Heidelb. 1(96 (Eine
EiicyclopHdie, die bis 1S83 zehn Auflagen er-
lebte and in ihrem lebnlen Buche eiee Per-
Parii
l3i».
RqImI, SalomoQ. — DrHed.,«!
riiy&ikiis in Worms, dann Leibarzt d.Bv-
7.0^-s von WÜrlember^ in Slntlgirt. lÜgL
d. Leopoldin. Academte (MiteeU.Aeaa.lfA
Cur. 1701— ö;,
f^cb. 1610, Oct. 3t (N.St.), HiracUwtt
ScblHM,'
^i^sx. 1701, Juni 10, Stuttgart.
Si|jlio wirlenibergicui per majoraeiperiiMA
firnialuD, **, Stultg. tflOB. — EiperiM*
ein-ä congelalioaem (Hlscell. Aced. Nil. CK
IGTI.i. Da ascensus quasi ipontanei iqtiib
liilro CBLisa (Ib. 1677), Uotor perpeloc '-
rms ejii>^que rationes In Iheraioscoplo
riali lihiatn (Ib. 1681;. Sipho wirtetnbnfMl
si\e ^i(ilio in versus crurihn« aequi-alliiBi"
etrenueiishHCleauainauditUB|Ib.16Btelll
MulHla locorum siluslio, ejuaqoe probafaA
cnusa i'lb. <6SS). Cogitatio de Ihannoac»
corrcfiixindente (Ib. 1«8t et 180)). ~ ItOr
cQiK'eriiingtheaipbo wirteiiibergiciu(Pbil.Tr.
ledS). An e»lra-ordin«ry tinctare fEivenlot
sloncilb. 1686). — Botanisches u.ZoolDfiKki
• gi-t.. i«!5, oci. II, iMi. i7ui, Ko*. 11 (Jjrcj.
Reiser, Sebastian Jacob Wil-
li c Im. — Nach mancherlei Scbictaia
177 6 Proreclor d. lulher. Gymo. in
dann 1186 Vorsieher einer Handelsawl»-
niie zu Mühlhausen im Sundgau, splletili
Erzieher in Montpellier lebend (MAIj,
geb. I7it, Febr. ^, Kempfenbraui ia
Hanauiscbeo,
.\nli-il. zur mathemat. Erdbeschreibung
R°, KianUf. 8. M. 1777. Nachricht voa einipi
iK'iien Vorrichtungen bei physikd. Eipffi-
infiilpn , besonders von einer verbetwrM
Luftiiunipe, S°, BsselnsO. Beschreib. e.»!)
Mirllieilliafl ein^ierichteten Etektrisirmaicti*
(Voigt'» Miigai. r. Phys. VII, 17B1). Vl^A^^
sulie im Haitau'schen Magazin.
Reiset, Jules. ~ Hilglied d. Consi
iji'iii.'i;U du Oep. de la Seine inrerieara,a
Rrorrlicboeiif wohiihan, Corresp. d. Aad'
S'-Ü (»o7 (Or),
Ceb. ISIS, Oct. 6, Ronen.
Aiiniiaire de cbimie etc. ou Repertoire d«d(-
mil £. UUloD, F. HSfer u. ITieltUi, 7 Aa>M
S", Paris 1S»5 — 81. — Obss. iur le pro«*
nnHlyliqueproposeparMU.Tumiti^tlA
püur Im dClermination de l'aiole danslesn^
«laiicp:« organiques el quelques circoaiUK*
nouv. ile la formation de l'BmmoDiaqnelAM-
chini. phys. Ser. III, Vol. V,)Bt»elVllI.mi(.
Siirune nouv. consiruclion de ts pile vollilq»*
(Ib. VII. 1813). Nouv. documents inr la f*
deBusien (Ib. VIII, <84l). Häm. sorlupU-
Ml
BddKa
Bamer.
602
■MHD^nes chimiqnes dos au contact ; mit WlIt,
Um (Ib. id.). M6m. sur les combinaisons dfl
dkoi noav. bases alcalines conteoant du pla-
Um (Ib. XI, 4 844). Sur la compositioD du lait
dhas cartaioes phases de la traite et sur les
üvaotages de la traite fractioDnöe pour la fa-
brication du beurre (Ib. XXV, 4 849). Recber-
chim. sur la respiralion des animaux des
diverses classes ; mit ▼. Segnaalt (Ib. lüM,
1149). M6m. sur la valeur des grains alltdli-
MresfIb.XXXIX, 4 858).— Sur la natura Aes
Dombinai^ons produites par Taction du cyano-
Rtrmre de potassium sur les dissolutions sa-
Uaes des m^taux terreux (Compt. reiid. IX,
1119). Surunecombinaisoo nouv. decbiorure
laplatineetd'8mmoniaque,consid6r6ecomme
Itndical des sels de Oros (Ib. X, 4 840). Sur
Me Dote de Dojire: Nouv. m^thode pour Ta-
Mlyse des gaz (Ib. XXV, 4 84 7 et XXVI, IfiS) .
Bip^rieoces sur la puträfaction et sur la for-
Bttioo des fumiers (Ib. XLU, 4 856).
Beiskei Johann. — Rector folgweise
■id. Gymnas. zu Weimar (4674), Lüne-
borg (4 671) und zuletzt (4 679) zu Wo!-
tabattel (JJ (AJ,
geb. 4 644, Mai 25, Gera,
gest. 4701, Febr. SO, Wolfenbüttel.
Commentatio physica aeque ac historica de
lloisopetria Luoeburgensibus etc., Norimb.
4IS7. Bxercitatio de cornu hamroonis agri
Bnosbutani et Gandersheifbensi laplde quem
^■^D DrakeosteiD nominant (Mise. Acad. Nat.
Cir. 4888.) — Anderweitiges.
BelMif, Jacob. — Erst Forstgeoine-
1er,dann Accessist (4 828) u.Secret8r( 4832)
tei d. Forstdirection in Damistadt (Sc),
g^
mix« Teoaer u. Joh. Beutsel*: Tafeln z. Be-
ntiiD.d. Coordinateo ohne Logarithmen, Hei-
Mb. 4880. — Aufsätze in Wedekind's Neuem
Mffb. d, Forstkunde.
'|BiL 1837, Apr. 20 als grotshenogl. hest. KaUster-
Beltemeieri Jobann Friedrieb.
— Dr. Jur. Erst Privatdocent in Göttingen
(1783). dann (4 785) Prof. ord. d. Rechte
10 d. Univ. zu Frankfurt a. d. 0. , auch
(1790) preu88. Legationsrath ; endlich Prof.
ovd d. Rechte an d. Univ. zu Kiel von 4 805
te 4848, wo er sich nach Kopenhagen ins
Mfalleben zurückzog (M.ll) (P),
geb. 4755, . . . Göttingen,
gest
fluehiehta d. Bergbaus u. HUttenweseos bei d.
i>« Völkern (Mit halbem Preise von d. Gott.
Sie.iBBkrOat ; siehe Floreneourt), 8^ Gott. 4 785.
*"tealiwiMenicbaftlicbes u. Juristisches.
Ute, Wilhelm Otto. — Dr. Jur.
(IWbt 4736), folgweise Praeceptor in
Qere (47SI), Lehrer an d. Schule zu Rot-
Maiii(l7ts), Lector u. Prof. d. Rechte am
Gywi.'Jili.MMdelburg (4736) u. seit 1744
Rector dieser JAislalt, sowie Prof. d. Ge-
schiclll|0«9ei'tM«mkeit an derselben (M),
«Mi - - *
OSj Juli ttt, Offenbach a. Aain,
giä£*f768, bd. 22, Middelburg.
' blss. inaug. de mathesi Jnridica, 4^ Trajpcti
ad Rhen. 4 780. — iUeu gevonde berekning der
kunstbreiiken (VenKodl. Maatsch Haarlem, I,
4 754). De bereknlng van kunst-tallen ; nader
opgehelderd en grootelyks verlichl(Ib. II. 4 755).
Nieuwe opiossingder stolkundige vei^lykin-
rvan de vierde macht, en hierdoor ouk van
derde macht (Ib. IX, 4 767). Nieuwe be-
spiegeling der klootiiche figuren, met de be-
rekening van dbrzelver oppervlakte of inhoud
(Ib. X, 4 768). — Grondig onderwys in de be-
handeling der breuktallen zoo gemene als de-
cimale of tienlallige. benevens de daarof han-
gende rekeningen (Verhandl. Genootscb. Viis-
singen, I, 4 769). — Juristisches.
Rembrandsz (Rembrantsz), Dirk. —
Schuster oder Schiffer* zu Nieuw-Nierop
am Zuyderzee; Freund von Descartes
(J) (BS) (Mt),
geb. 4 64 0, . . . Nieuw-Nierop,**
gest. 1682, . . . Nieuw-Nierop.
Nederduytsche Astronomia, dat is: Onder-
wys van den loop des hemels, leerende het
vinden der plaetsen en bewegingen der vaste
starren, son en maen : als ook haer Eclipsen of
Verduystringhen : item den loop der planeten,
welke door rekening en ook tuygh-wercke-
lyck meteen planeet-wyzeraengewesen wordl,
4«, Harlingen 4658, 2 Aufl. 4658. Tydbeschry-
ving der wereldt, 42<>, Ib. 4 659. Wiskonstige
rekeningen en beschryving der zonnewysers,
4^^ Ib. 4 659. Des Aardrijks bewegingen de
Sonne slillstant, 4% Ib. 4 664. Eenige Oeffe-
ninge in godlyke, wiskonstige en natuerlycken
dingen etc., 4°, Amsterd. 4 669. Ry-voeghsel
op de Nederduytsche Astronomia etc. , 4°,
Harling. 4677. Konst der Stuurlieden, 4^ Ib.
4696. Rekening der Dreihoeken, 4 8", Amst.
. . . — B. war ein entschiedener Anhanger
von Copemicoa.
* Batelier ou quelque choce d*approchant, sagt {Pq).
•* geb. 1615, .. ., gert. nach 1677 (Pj).
Remer, Wilhelm Herr mann Georg.
— Dr. Med. et Phil., von 4 799 bis 4 809
Prof. (ord. 4 804) d. Philosophie u. Medi-
cin an d. Univ. zu Helmstädl, dann Prof.
d. Medicin an der zu Königsberg bis 4815
und seitdem an der zu Breslau, daselbst
seit 4 830 Regierungs-Medicinalrath (M.W)
(NS) W,
geb. 4 775, Juli 9, Braunschweig,
gest. 4 850, Dec. 31, Breslau.
Diss., num expositio notionis salium hactenus
a cbemicis recepta vera sit, nee ne, 4°, Heimst.
4 798 (Nur handschriniich). Ober d. Definition
d. Salze u. d. Eintheilung d. Stiuren, 8^ Ib.
4 798. Lebrb. d.polizeylich-gericbtlichen Che-
mie, S", Ib. ISO«, 1. Ann., 1 Bda. 8>, Ib. UlT
(rrtnzösiacb v. Bonilloa-Lftgnui^, ParistSIfl;
ilalieniüch vod CluappMi, Hilano iSfi; rug-
siGcb, Petersb IMIBJ.— Elektrlich«YaraDChe
(OUb. Ano VIII, 1801). über d. mHhüch-
»onlicht (Ib. XVII u. XVII!, 1804).— t Fort-
■chrilte d. Pbysik u. Chemie d. arstea fünf
Jabre d. IB. Jabrh. [Bredow'j Chronik d. IS.
J«brb., Bd. ir, ISOT). — liel Medicloiscbe*.
R«mlor, Johann Christian Wil-
helm. — Apotheker zu Naumburg an der
Saale seil 1801. Uitgl. d. Acad. d. Wiai.
zu Erfurt ,'jtf.Ii;,
geb. 1759, Apr. i\, Oberbösa, Amt
Weisse nsee,
gesi
Chemische ünlersuch. d. TamarindensHare
usw., ^', Erturli7S1. Tabelle, welche d Menge
d. wesentl. Oels snieiKt, das aus verscbieilD,
GewSctiseD Erhalten wird usw., t', Ib, 1T8B.
SBlichemteinTsbellen, Ib.tTSS. TaL^^lletlber
d. in Wasser u. Weingeist lOsiichen Bestand-
theite d. fflanzen, Ib. 1T89. Tabelle über d.
Gehalt d. in neueren Zeilen untersuchten Mi-
neraiwusser, Ib. «790. Tabelle d. Beslsnd-
theile d, genauer untersuchten Stein- u. Brd-
arien, Ib, 17B0. Neues cbemrsches Wörter-
buch usw., Ib. <78S. Tabeilar. Übersicht d.
feitlen u. flüchtig. Bestand tb eile, die in einem
Pfunde der Mineralwasser enthalten sind usw.,
foJ.. Ib. 1793. Tahellar. Versuch e. rranztt-
sisch-teutschen Nomenclalur d. neueren Che-
mie, rol., Leipz. 1799. Taschenbuch für Tln-
tenliebhaber usw., S°, Ib. I79S. — Cber d.
Zerleg, d. Kochsalzes durch DieiKiatte (Oitt-
Ung*! rascheiib. <7HS). Kürzeste Methode, das
mineralische Laagensalt, wenn es mit Koch-
oder Digeslivsalz vermischt ist, davon abzu-
sondern (Ib id.]. Ober d. Doppelfarba d. wil-
den Kaslanienrlnde (Ib. id.). Beweis, dasa d.
Salzsaure, wie alle übriften Sauren, gegen d.
ve«elfll>il. I.augensBlz eine slürkereVerwandt-
schslt eis pegen d. mineralische habe (Ib. id.).
Zufällig erhaltene wesenll. WeinsleinsUnra (ib.
id.). Bereit, d. TamarindcnsBure (Ib, <7KS),
Untersuch eines ausgewillr, Salzes (Ib. 1787).
Über d. Bereit, d. Seignellesalzes (Ib. id.).
Vlier d. Bereit d. Minder er'schen Geistes
(Ib. id.). Chem. Uniersuch, d. bitlero Mandeln
(Ib. id.). Über d. Bssigalher (Ib. id.). über
d. Weinsteinaaure u. die dabei zuf^leich er-
ballene DlHIlererde (Ib id.). Tabelle tiber d.
Feuchtigkeit, 80 einige olüiinelle Wurzeln,
Krauler u. Blumen durch Trocknen verlieren
(Ib. 17Sg u. 1789), Versuch mit lluchlig. Vi-
Iriülsalz (Ib. (791). Noch verschiedene Be-
morkk. dnselbst. — Über d. Spicssglanzlinclur
von Theden (Crell'i Ann. I78SJ. Versuche mit
Piliinzensauren (Ib. 1786 u. 1787). Noch ver-
schiedene Bemerkk. daselbst.
BJmoBd de Mentmort, s, Monl-
raort.
IMmiuat, Jean Pierre Abel. ~
Dr. Med., seit I S, I i Fror. d. chinesischen u.
^ Emdu. IK
Handschu-Spracbe am Co)ligsden«i
in Paris, Aurseber d. orienUL BndiM-
len d. königl. Bibliothek. MiigLd.lal
des [nscriplioDS et Bellea-LetttM ntUII
(BS) (Q),
geb. 1788, Sept.B, Paris,
gest, I83S, Juni 3, Paris.
5iu les a^rolilhes de la Cblne (Aai. 61m.
pbys. X. 1819). Sur I'eiistancededHK^
cans brülans dans la tartarie ceDiral« [lb.Ill
1810). L'Ucanegraphla mongollca (lliMili
rOrient, T. III). — Viel orlenUl, uig-''^
RoBaldlnl (Rinaldini), Carlo.
Ingenieur im pHpsll. Heere, i»aa IUI
Prof. d. Philosophie an d. Dnir. niflnil
danhf Prof, d. HatbematJk u. niitn
von (667 bis 1698, wo er sich nach Nk*!
Vaterstadt zurückzog. Uilgl. d. AcewWl
de! Cimento in Florenz (NU) (T. Vm^, I
geb. I6IG, Dec.30, Ancona,
gest, 1698, Juli 18, Ancona.
Opus algebraicum, ia qao praeter inti^MK
algslft'am nova quoqne pertraclalnr, AsoM
<6(4. Philosophie naluralia, 1 vol. fol., Fttl
1^94 (Darin zuerst der Vorschlag, Gefriw-I.
Siedepunctd. Wassers als feste Puncted.Tbcc
moroeterscala zu benulzen). — Bsperiaatepta-
posle neir Accad. del Ciraeato per codomiI
se il calore si dilToada sfericamenta (Man.dif
Accad. del Cimenio, RaccolUlI; Taitin(-I»
setti, T. II). Somee>periment«, sbewingUt
dilTerence of ice made wilbout air, Uam tW
which Is produced wilh Bit (Phil. Tr. Hill.
Renan äXllsacaraT, Bernird.--
Früh in die französ. Marine eintretotd nJ
mehre Seezüge milmachend, wir er »•
letzt General- Inspector in derseibeo, s^
ler auch Rath im Uarine-Conseil, eiid|l
Zeit iiberdicss General-LieulenantinifiK
Diensten. Ehrenmilgi. d. Acad. d. Wi>.ii
Paris (Mem.FaT.M\9),
geb. I 6SI Prov, Bim,
gest, 1719, Sept. 30, Pougues.
Thtorie de !e manoeuvre des vaissetDi, hril
IS89. Resolution du probl6me propostpirlT'
Laguy (Möm. Par. 1716).— Erfand di«BÄ-
bengaliolen u. verbesserte die BombeainönN,
Rendn, Louis. — Seit 1813 BistW
von Annecy in Savoyen, früher Lehw*
Philosophie, sowie d. Physik n. d. K^
nen Wissenschaften am Collegium n ^
necy (VD.sufipL),
geb. t789,Dec. 9,Meyrin,PaysdeG«.
D^p. de l'Ain,
Apercus p^ologtques sur la vallSe de Ciui»'
bcry, 8°, Chambery 1838, Tbtorle de linep-
litä de la marche des vents. — Htm. ist !>
coastilutioD des monlagnes jurssiiqust, ~
£engger
£eimie.
606
des giaciers des Alpes. » Inflaence
Hisme sur les actions chimiques (Ann.
ys. XXXVIU, 4 828, p. 4 96).
(ger, Johann Albert. — Mi-
weiland helvet. Republik; später
Regierung im Aargau (N) (G, 1) (Or),
1764, Juli 8, Gebisdorf b. Brugg,
1835, Dec. 23, Aarau.
Eur Geognosio, besonders zuderjenl-
chweiz a. ihrer UmRebungeo, 4 . Bd.,
)°, Stuttg. 4 824. Über d. Goldsand d.
, 4 827. Analyse de Teau min^ralede
nait H. StniTt (Chavaimas , Feuilles
ure etc. 1, 4 842). Kleine, meistens
kte Schriften, herausgegeben von
Sern 4 888. — Verschiedene Gelegen-
iften.
(ger, Jobann Rudolph. — Pri-
. Neffe des Vorigen. Machte von
4 826 eine naiurhistor. Reise durch
ika, auf welcher er mehre Jahre
Francia in Paraguay gefangen
ward. Nach der Rückkehr unter-
noch eine Reise nach Neapel (G,
4795, Jan. 34, Aarau,*
4 832, Oct. 9, Aarau.
2h Paraguay in d. Jahren 4 848—26,
geben von Albert Bengger, Bern 4 885.
{iscbes.
in. 21 irao).
er, Stefano Andrea. — Prof.
alogie, Geologie u. Zoologie an d.
t Padua. Mitgl. d. Acad. daselbst
. Padova, Ui; (BL LYllJ (Tp, IJ,
4 759, Chioggia,
4 830, Jan. 4 6, Padua.
di Mineralogie, 4 825—28. — Zoolo-
eri (Reinerius, Reinieri), Vin-
— Olivetaner; Prof. d. Geometrie
liv. zu Pisa seit 4 640. Schüler
8 (Ti. VIIi; (NU),
Genua,
4 648, . . . Florenz.*
Ilediceae universales, quibus, post
rostaphaereseon orbis canonem, pla-
calculus exhibetur, juxta Rudolphi-
icas, Laosbergianas, Prutenicas, AI-
I et Ptolemaicas, 4«', Florentiae4 689.
notuuna coelestium universales, Me-
incupatae, auctae, recognitae etc..
647. — Versuchte auch, von Gali-
afgefordert, Epheoaeriden für die Ju-
•nten zu berechnen, kam aber damit
)taode.
147, Not. ..(ril)*
ialli James. — Zuletzt Ma^jor im
roorpt d. britt. Armee, nachdem
ier lange Zeit in Indien u. am Cap gedient,
auch viele Jahre das Amt eines Surveyor-
General ofBengal bekleidet hatte. Seil 1782
wieder in London lebend. Mitgl. d. Roy.
Society (Abstr.lU) (An.R,\S30) (KEC)
(^Seine Biogr. v, Wa Ickenaer) (ABO) (G.
4 830;,
geb. 4742, Dec. 23, üpcott b. Cbud-
leigh, Devonsh.,*
gest. 4 830, März 29, London.**
A Chart of the bank and currents of Cape La-
gullas, 4 778. Bengal Alias, 4 784. A map of
Hin'dostan, 4 788. On the geography of Africa,
4 790. The geographica! System of Herodotut,
4 798. An investigation of the currents of the
Atlantic Ocean and tbose, wbich prevail in the
Indien Ocean, Lond. 4 882. — On the current
to the westward of Ihe Scilly Islands (Phil. Tr.
4 793 et 484 5). On the effect of westerly winds
in raising the level of the British Channel (Ib.
4 809).
* g0b. Not. S (B8) : Novl 22 oder Dec. 7 (Th),
** gest. Min 20 {ÄBO) ; Dec. 2» {BS).
Renner, Christian Franz*. — Dr.
Phil., erst Privatdocent an d. Univ. zu GÖt-
tingen(4 802 — 5), dann, von 4 807 an, Prof.
d. Mathematik an d. Univ. zu Kasan (M. II j,
geb. 4780, Wildesbausen,
gest. 4846, Juni 46, (Kasan?).
Anfangsgründe d. Algebra usw., 8^ Münster
4 805. Disquisitiones ad caiculum integralem
finitarum spectantes, 4<>, Mitaviae 4840.
* Nach Anderen: Ernst Friedrich.
Rennte I John. — Civil -Ingenieur,
später auch Ober -Aufseher sämmtlicher
Hafen- u. Marinebauten in England, seit
etwa 4 780 in London wohnhaft (BDS) (B),
geb. 4761, Juni 7, Preston-Kirk, East-
Lothian,*
gest. 1824, Oct. 46, London. **
Erbauer d. Kennel- u. Avonkanals, des Hafen-
damms (Breakwater) zu Plymouth (Oilb. Ann.
LX, 4 48), des Arsenals zu Sherness, der Wa-
terloo- u. der Southwark-Bridge in London,
der London-, der East- u. West-India-Docka
daselbst und vieler anderen grossen Wasser-
bauten.
* geb. lu Phantaieie, Haddingtonthire, Schottl. {KSCi.
**ffett. 1821, Oct. 4 {00,ib21) (An.SABli); 1822,
Oct. 2 (CZ).
Rennte, George. — Aeltester Sohn
des Vorigen. Erst Assistent seines Vaters
und nach dessen Tode selbständiger Civil-
Ingenieur in London ; vollendete viele von
Jenem angefangene Docks und andere Ha-
fenbauwerke, baute Kanäle, Eisenbahnen,
Dampfschiffe, Dampfmaschinen, Mühlen-
werke, PrSgwerke u. viele andere Maschi-
nen in grosser Zahl, nicht allein für Eng-
607
Benovanz
Süftl.
land, sondern auch für das Ausland *. Mitgl.
d. Roy. Society seit <8J2 (KECj,
geb. 4 791, Jan. 3, London.
AccouDl of experiroenis mado on tbe strength
of nialerials (Fbil. Tr. 4 818). Experiments on
the friction and abrasion of tbe surfaces of so-
lides (Ib. 4 829). On tbe friction of fluids (Ib.
4834).
* 9fai Brader von ihm, J o h n ^ der bei ErOffhnng der
London Bridge xam Sir erhoben ward, war bia 1845
•ein Compagnon und ist leitdem Architect.
RenovanZi HansMichael. — Ober-
bergmeister im Koiywanskischen District,
dann Inspector u. Lehrer d. Bergwissen-
Schäften an d. Bergschule zu St. Petersburg
(M) (M. U) (Nov, Act Acad. Petrop. XW),
geb. 4 744, Juli 24, Dresden,
gest. 4 798, Sept. 9 (N.St.), St. Peters-
burg.
Mineralogische, geographische u. andere ver-
mischte Nachrichten von d. Altaischen Ge-
birge usw., 4°, Reval 4 788. — Bemerkk. über
diejenige Fortsetz. d. schwed. Gebirge, welche
zwischen d. Weissen Meere u. d. Seen Onega
u. Ladoga auf russ. Boden eintritt (Pallas, N.
nord. Beitr. I, 4 784).
Rentsoh (Renschel), Johann Wolf-
gang. — Folgweise Adjunct in d. philo-
soph. Facultät d. Univ. zu Wittenberg (4 664),
Rector d. Stadtschule in Bayreuth (4 664)
und seit 4 670 brandenburg. Hofprediger,
sowie Prof. d. Mathematik am Gymn. da-
selbst (J) (A),
geb. 4 637, Nov. J3, Busbach bei Bay-
reuth,
gest. 4 690, Dec. 4 3, Bayreuth.
Disp. de maculis et faculis solaribus, 4*^, Vite-
herp. 4664. De lunae maculis, 4'», Ib. 4 664.
Disp. de planetis novis circumjovialibus, 4°,
Ib. 4 66«. De motu terrae, 4<», Ib. 4 676. — Noch
viele Diss. vermischten Inhalts.
Repsold, Johann Georg. — Erst
Elbconducteur unter Woltmann, dann
seit 4 799 Spritzenmeister der Stadt Ham-
burg, zugleich Inhaber einer mechanischen
Werkstälte (N) (Sp.N.WUlJ,
geb. 4774, Sept. 23, Wremen, Königr.
Hannover, *
gest. 4 830, Jan. 4 4, Hamburg.**
Aus seiner Werkstatt gingen astronom. Instru-
mente von grosser Vollkommenheit hervor,
z. B. 4 84 8 der Meridiankreis der Göttinger
Sternwarte. Seine hinterlassenen Instrumente
wurden für die Hamburger Sternwarte ange-
kauft; siehe Astron. Nachr. (Bd. XI), woselbst
auch einige astronom. Beobb. von ihm.
• geb. 1770, Sept 19 (CL).
** Erschlagen durch ein bei einer Feuersbrunst herab-
•türzandes Mauerwerk.
Repsold, Georg. — Sohn desYori-
gen u. mit seinem Bruder AdolphNadi-
folger in dem Geschäft des Vaters (Jüj,
geb. 4 804, Atfg. tZ, Hambarg.
Stehe den Folgenden.
Repsoldi Adolph. — Seit dem Tode
seines Vaters Spritzenmeister der Stsdii
Hamburg und mit seinem Brader 6eor|
Nachfolger in d. mechan. Geschäft dessel-
ben (JU),
geb. 4 806, Aug. 34, Hamburg.
Die Werkstatt der Gebrüder JEUpaold hat islro-
nom. Instrumente ibtk gleicher Vollkommei^
heit wie die des Vaters geliefert, z. B. Msri^
diank reise für die Sternwarten zu Hambir^
Puikowa, Königsberg usw., Passagen-Ioiln-
mente, Universal-Instmmente usw. (t^arüb«
Astr. Nachr. XV, XVI, XIX n. XXI). Aocfc
die Erflndung einer rotirendeo FeuerspritM
ging aus derselben hervor (Diagler*! Joum.
XCIII, 4 844 u. XCV, 4 845).
Resal, Am^Henri. — Ing^Dienrin
Corps imperial de» Mines ; Prof. an d. Ft-
cultät d. Wiss. zu Besannen. Von 4847-^
49 Schüler d. £cole polytechnique (Or),
geb. 4 828, Jan. 27, Plombi^res(Yosges].
Elements de möcanique, 8^ Paris 4 854. TViiU
de cin^matique pure, 8^ Ib. 485.. Deserip-
tion de la carte g^ologique da Doabs. D* «v
Jura. — Sur la röduction des forces ceatri-
fuges compos^es dans les mouvemeots relaüfi
angulaires des solides de revolution (Compt
rend. XXXVI, 4 868). Sur quelques propri6Mi
des forces centrifuges compos^es et leura sp-
plications (Ib. Id.) . Recherches sur la loi d€i
osciliations du pendule ä Suspension, ä lamM,
des chronomätres fixes (Ib. XLII, 4856). Sai
les proprieläs gäomätriques du mouveiMsl
d'un systäme invariable (Ib. XLIII, 4 855). U6tn.
sup le mouvement relatif d'un corps soli<ls
(Ib. XLIV, 4857). — Consid^raUons g«0B^
triques sur les conditions de stabilite de f^
quilibre des syst^mes materiels (Mem. d« Is
Soc. d'ömulation du Doubs, 4856). Determi-
nation du rayon de courbure des courbeeli^
licoides tracäes sur des surfaces developpf
bles (Ib. 4856). M^m. sur le probidmed«!*
rotation des corps solides (Mem. acad. Bor-
deaux, 4 859). — M6m. sur les forces appi-
rentes dans les mouveroents relatilis et leois
applicafions ä l'^tude de quelques phönomis**
terrestres (Ann. d. Mines, Ser. V, T. III, 4SWl.
M6m. sur le calcul de Teffet utile et Uco^
struction du ventilateur ä force centrtfuge(ll>-
V, 4 854). Sur le marteau-pilon hydrauliqa*<l'
MM. Onmemiiiet][i]iAi7(Ib.VIl,4855).li«tt-
sur ie mouvement vibratoire des bielles (H^'
IX, 4 856). Mem. sur le mouvement relaüf d'oD
corps solide par rapport ä un axe iovaritbl^
(Ib. XII, 4 857). Sur les formules k employe^
dans les 6prenves des essieux de TartÜl^'
(Ib. XIII, 4 858). ~ Mem. sut' le Irotlemeotd«
mlu, Jobann Paul. — Prof. d.
ie an d. Univ. tu Kopenhagen. Bf-
<n Seeland (WJ,
156t, Febr. S, Resen.SlinRipen,
Jütland,
U3S, Sept. U, Kopenba^ten.
ometrlca , arllhmellca, astronomica,
erg. iSia.
Jiaber, Augustin. — Bene-
. Von I83i bis 1817 Adjunct und
Direclor d. Slernwarle zu Krema-
, zugleich von JSit bis tSSl Prof.
geschiebte an d. philosoph. Lehr-
daselbst. Mitgl. d. Acad. d. Wiss.
(Ot) (JU).
1808, Juli G, Garsten bei Sieyer,
Oberttst erreich,
itanten vod KreiDBmUnsier, 4°, LIdi
agnel. Beobb., tägliche a. Termins-
lu Kremsmünster von IBSB bis ISSO,
14. Resultate ausd.melecirolog. Beobb.
(mUailer im J. 185«, 4°, Linz 1HS7.
ISST, 4*, Ib. < ans. — tbcri). magnel.
orium lu Krerasniünsler und die von
(SSO angestelUen Beobb. u. üater-
enkscbr. d. Wiener Acad. VI, 18S4).
blUberd.Nordlicblvoni <8. Oct. 1848
iberichle dieser Acad. V. 1S49], Über
sralur d. Quellen von KremsmUnster
, Igst). Über d. OiODgebattd. atmo-
.uR (Ib. id.). Über Btuipfer*! Licht-
ikrometer im Fernrobr d. Meridian-
d. Sternwarte lu Kremsmünster (Ib,
IB). Untersuch, über d. BtnioS|jhHr.
. XXI, iSiS). Über d. Welterleuch-
[XVHl.teSB).— Resultate ausd. Die-
Beobb. lu Krenismünsler von t163
(Jahrbücher d. CeDtral-Aoslsll f. He-
e u. Erdmagnelism. In Wien, I, 1BG4).
r. stÜDdt. o. tnonatl. Mittel d. meteo-
H>bb. lU Kremamiinsler von ISIS bis
, IV, leSB). Magnet. Beobb. daselbst
—8* (Ib, V, 4838: VI, 1849 u, VLI,
aaultate aus d. roeteorolog. Beobb. da-
ID 18(8 bis 18SS [Ib. II bis Vll). Pbä-
Og. Beobb, daselbst tg4S-SS {Ib. II
lieber d. Leistuagen eines Kupler-
larmographen nach Krail's Erflndunj;
IS8D}. — über d. Toposkop sul d.
la-Tburm zu Lisi (Jahresbericht d.
rr. Museal vereine Francisco-Ceroll-
4«). Über Kometen im Ailgeoi. □. die
11(1 — 4B enchienenen insbesondere
l). Beiirr. z. Klimstologie von Ober-
ich: Über d. Winde (Ib. 48SB). Über
tan von dea J. 9TS, 1184 u 1 966 |Ib.
Iber d. Druck d. Luft aus asjHbr. Ba-
Mobb.zuKremsmUnster(Ib. <SB8|.—
Periode, welcDe die miniere Jahras-
. llgl. Schwankung d. niagnet. Decli-
I. HorlzouUI -Intensität befolgt (Pogg.
fl«a4arrr, HiDditSncrbufa II.
Ann. LXXXV, lesa). — Astronora. Beobb. in
d. Astronom. Nacbr. Bd. XIII, 188* bis Bd.
XLIX. I8BS. — Fernere Aufsaize-io d. Volks-
bncbe : Der Oberttslerrelcher, Jahrg. 1 8Bi ~S8.
,, J o s e p h. — Folgweise österr.
Forstagenl in Krain (<8I6], dann Forst-
conservator, Forst- Inspeclor (1831) und
zuletzt Forst-Intendant bei d. Öslerr. Kriegs-
marine in Triest (WCO), >
geb. J193, Cbrudim, Böhmen,*
gesl. I8S7, Ocl. 9, Laibach.
ErBnder der SchraubeD-DBmpfschifnBhrt. Das
ihm darüber von der ehemaligen Horkammer
in Wien verliehene Privilegium dstirt vom \ I .
Febr. 18S7. — Seine Übrigen ErSodungeo (48
an der Zahl, worunter eine BuMole, eine
Dampfmaschine, verschiedene Mühlen , eine
elastische Wasserscbreube usw.] sind anfge-
zflhliin : BiograSs di Oiosappe BeMsl, pubbll-
cata per cura di un comitalo formalosi all' og-
getlo dl onorare la memoria di lui coli' erl-
gergll nn monumento, S°, Trieste 1858.
• (H>. 17»! etwa, . . . {O. IgSB).
RaHOauitJeaDBaplisteDeschiens
de. — General- Lieutenant in d. Artillerie
d. Franzüs. Landamiee, früher CnpilSn in
der Flotte. Seit 1716 freies Milgl. d. Acad.
d. Wiss. zu Paris (Mem.Par. 1731;,
geb. 1660, Juni tk, Cbalons, Champ.,
gest. 1135, Jan. 3),
Methode pour lirer lea bombes avec succbs
(Mem. Par. 1716). Epreuve de la poudre (Ib.
I7t0, bist.).
R«ttb«rK, Ernst Friedrich. —
Nachdem er von 1787 bis 1791 in Claus-
thal zum Bergmann ausgebildet worden,
von 1791 bis 1796 in d. scliles. Bergwer-
ken beschönigt, dann bis <80G Bergfactor
beim Sleinkolilenbergbsu am Süiilel bei
Hameln und seitdem Salinen-Inspeclor zu
Holhenfelde (Or),
geb. 1770, Jan.l9, Zeflerfeld,
gesL 1816, Mai 17, Hothenfelde.
Erfahrungen Über d. LagerslBIleo d. Stein-
kohlen, Brauokoblen a. d. Torfs, 8°, Hannov.
tSOI. Die Gesetze der nach ihrer Grlisse ge-
ordneten Bräche, 4°, Ib. 18fl. Dlepracl. Peld-
measkuDst, 8°, Golting. HOB. Zwei neue Ma-
nometer (QUb. Ann. XUI, 1111).
Retslu, Anders Jahan. — Erst
Docent an d. Univ. zu Lund (seil <76i),
dann Prof. (eitr. 1777, ord. d. Naturge-
achichte, Oekonomie 1796 ti. d. Chemie
1798] am Carolinischen Institut zu Stock-
holm. Uilgl. d. Acad. d. Wiss. daselbst seil
1788. Ursprünglich Pliarmaeeul (SLBj
(Vit. Acad. Handi. 1893; (Sj,
3»
«11
S«tsiiu
geb. t7f3, Ocl. 3, Christianslad.
gest. (Sil, Oct. 6, Stockholm.
Disücrt. de natura ac indole chemiee purae,
Und. Gotb. i7Si. Forsök tili mioeralrikets
uppitUllning Btc, Lund 1T9S (DeuUch. Laipi
17S8). De lapide obsldiaan, Ib. Ali«. — Ad-
piSrkning vid fraiande aablimaU tillrcdning
utaa eld (Velensb. Acad. Handl. I7T0). För-
sOk med vinalen ooh desa ayra (Ib. id.). Vi-
dantoraök med naturlig TSit-ayra (Ib. I7ie).
AamBrhn. vld SkSne'a Mineral-Hiatoria (Phy-
■iogr. Saiak. Handt. I|. Spiritus vini campho-
ralaa cum aqae miacibilis (Acl. reg. Soc. Usd.
HavQ. t]. Hinera logische BemerkoDgen [Ne-
turforacher, St. «81. — Viel Zoologlaches u.
Botanigchea. — B. atiftete 1T71die phyiiogra-
phiacbe Geaellscbaft in Land, — Nacb ibm be-
nannte Tkanbarg die PnanEengatlung Retzia.
lUlsIiU, Carl Gustaf. — Sobn des
Vorigen. Adjuact d. Cbemie an d. Cniv.
zu Lnnd, Eulelzt Prof. an d. Velerinirschule
za Slockholm (S) (CB),
geb. 1798, Apr. IS, Lund,
gest. <S33, Pebr.98, Slockholm.
Unteraucb. d. Zeolithe von d. Fardern (letie-
llm^ Jabreaber. IV. ISIS). Noch einige chem,
Notlien daselbst. — Unteraucb. d. norweg.
Tremohths tSabwelgs. Jourrt. XXVH, 4819).
D» d. Zeollihs von Aedellors (Ib. id.).
Rvweh, Erhard. -^ Prof. d. Elo-
quenz und später d. Poesie an d. Univ. zu
HelmslSdl (J),
geb. 4 678, Hai 3, Coburg,
gest. 1740, Pebr. 1, Helmslädl.
Origines metallifodioarum GermaDiae, Hetm-
slad. 1716.
arl Daniel. — Prof. d.
Physik an d. Dniv. zu KÜnigsberg (Or),
geb. (736, Apr. 18, Königsberg,
gest. 1806, Aug. 18, Königsberg.*
Ueditallones physicee circa syatemata Enlari
et ITawtMil de luce et coloribus, Regiomont.
1771. Tbeoria aeHs Gii, Ib. 4T76. A^ris et-
Riospbaerlci pbaenomeoa quaedam ex theoria
de aer« aio lUnstrata, Ib. 1777.
•|«l, Auj.ST{if.II).
R«HM1|, FriedrichEduard. — Dr.
Phil., folgweise Ober-Reallehrer am Gymn.
zu Heilbronn(l837), Prof. d. Physik u. Ue-
chanik an d. polytecbn. Sebule zu Slull-
gart (1839—51) und seitdem Prof. ord. d.
■ Physik an d. Univ. zu Tübingen (Or), .
geb. t Sil, Apr. 17, Kirch he im unter
Teck.
KrtlmmoDgsgesetze d. sphBrlachen Cnrven,
besonders der spbUr. Evolvente (Prgrm.), 4*,
Heilbronn tSSB. Über d. gezwungene Bewe-
gung des Atoms (Prgrm.), 4°, Stuttgart 1Bt6.
Der Spllibogen u. d. GrundliDleu selnesHassS'
Werks, ein geomelr. Beitrag i. Oraamenlistik
d. Miltolallers, Ib. ISSt. über gewi
mungsgebilde Im Innern von Flüssig
deren morpholog. Bedeutung [Prgrm.
1880. — Über einige Erscheinungen
sigkeiteo , die um eine verticale An
(POBK- Ann. LXXXIX, 1858). über
gliedr. scbwefeUsure Nickeloxyd (
1BS(). Neuer Polarisalionsapparat (I
18S(). Neuerstromwender (Ib. id.). l
d. Lichts bei mebrmal. innerer ReHe
XCIII,1S54). über d. Ringbildung d.
keiten (Ib. CX, IgflO).
Rensollle,KarlGuätav.— 1
Prof. d. Mathematik u. Geographie an
XU Stuttgart seit 1840, vorher Rept
Seminar in SchÖnlhal (1837—38)
Slifl zu Tübingen (1838—39), so
gleich Docent an d. Univ. daselbst
geb. I 81 l.Dec. 16,Mehrstetten.(
Münsingen,
Lehrb. d. Arithmetik mit Ginschluss
bra, 1 Bde. 8°, Stuttj. <844-4S. Ko
Schüler u. Laien, S Bde. S>, Ib. 1848
arithmetik, B«, Ib. ISSO. Lehrb. d.
phie, IBde. 8°, Ib.lBSf— Bl. ~ Proe
1) über d. sphärische Pendel. 18(0 ; 1
eine biogr. Skizze, isti; 8] Über Raui
a. Stabdflcben, 1847; 4) tleber Trigoi
u. e. schweren geometr. Satz, <SSD ; !
z. Theorie d. Puncte, Transverielen us
e. neuen erithmet. Entwicklung, 1 8BS
zahlentheoret. Tabellen usw., 1856.
d. analyl. Beweise elementar-geome
(CreUe'a Journ. XXIV, 1B42). über
daclion d. Methode d. kleinst. Quad
BegrilTen d. Wahrscheiniichkeilsrechi
XXVI, iB4a u. XXVII, 18(4), — Über
cip d. kleinsten Zwanges (Onm*Tfa A
184B). — Tafel d. ausd. 5""' Einheit»
zusammengesetzt, primären complex<
factoren aller reellen Primzahlen von
5/< + 1 in d. ersten Vierlelmyriade i
berichte d. Berlin. Acad. IBSB). Zerf
Phmzsliien innerhalb d. ersten Tausen
aus 7""' Wurzeln d. Einheit gebildet!
plexen Primfactnren (Ib. id.). Tafel d.
eller Primzahlen innerhalb d. eitlen '
in ihre aus 11*°° u. aus 18"" Wurzelnd
gebildeten primBren complexsn Prim
(Ib. 1 880). — Verschiedene Aufsätze ii
scbria: Miltelscbule (1847 u. 1BS0)
Schwäbisch. Jahrbüchern (18(4 u. 18
U'i Vierteljahresschrin (1847—48) n.
Morgenblalt (1B4T).
Reus, ChristianGoltlob.
sächsischer Maschinen- u. Hofzimu
sler in Dresden (M) (II. \\j,
geb. 1716, Aug. 3, Lampcrtsv
Oschatz
gest. t79S, Ocl. .., Dresden.
Anweis. z. Zimmermannskunsl, fol.
176(, neue Aull. 1789. Anbang dai
Ib. 1TB9.
' nb- >'^G, Auf. 3 {HD).
Baust
Reoit.
614
I Christian Friedrich. —
1769), Prof. (exlr. «774, ord.
iedicin an d. Univ. zu Tübingen
; (Grd),
7 45, Juli 7, Kopenhagen,
813, Oct. 49, Tübingen.*
Dgen a. Nachrichteo von des be-
»elierwassers Bestandtheilen , 8"*,
5, 9. Aufl. 4780. Samml. emiger
aD8 d. OekoQomie, Kameral wissen-
eoey künde u. Scheidekunst, 8°, Ib.
ersuch, d. Cyders oder Apfelweins,
;. 4 784. (]ber d. Salpeters vortbeil-
Brfertigangsarten, 8®, Ib. 4 788; zwei
Igen davon. Ib. 4 785 u. 4 786. Ab-
e d. Pflanzen- u. Steinreich sowohl
lere das Tbierreich manche Körper
velche zum Weisamacben d. Lein-
len (Beschäft d. Gesellsch. natnrf. Fr.
, II, 4 776). Untersuch, d. Küchen-
V. (Crell'i Neust. Entdeck, XI, 4 783).
sang wie man auf Glas allerhand Fer-
ien u. einbrennen könne (Crell's Ann.
Mediciniacbeg, Botanisches u. Oeko-
18.
S14, Oct. 17 U).
Wi Jeremias David. — Erst
liothekar in Tübingen ( 1 7 7 4), dann
Igen Castos (4782), Unterbiblio-
789), Bibliothekar (1 8 U) u. Ober-
kar («829), sowie Prof. (extr. HS«,
5) an d. Univ. daselbst. Bruder
leu (P) (N),
1750, Jali 30, Rendsburg,
4 837, Dec. 4 5, Göttingen.
am commentationum a societatibus
editarum, 4 6 vol. 4^ Gott. 4 804— 24.
irte England usw. von 4770—90, 8°,
ett. 4794. lA von 4790 bis4808, 2 Bde.
04 (Beides auch unter engl. Titel).
ISi August Christian von. —
, Prof. d. Medicin an d. Univ. zu
1 seit 4783, später würlemb. Leib-
in Stuttgart (4794)» Mitgl. d. Me-
»partements (4 808) u. d. Obercon-
;ibms (4840), sowie (1847) Me-
th. Bruder des Vorigen (ET) (Hg)
r. n; (W,
4756, Jan. 2, Rendsburg,*
4824, Oct. 9, Tübingen.
I motuum causa, 4^ Tub. 4 778. De
itivo Hombergü, 4«, Ib. 4 778. Be-
e. ehem. Ofens, 8", Leipz. 4 782. —
^beeilen Schmelzung d. Eisens in de-
»rter Luft (Crell's Neuste Entdeck.
S).
ebr. 2, nicht Jan. 2 (LS).
ISi Franz Ainbrosius. — Dr.
rstl. Lobkowitz^scher Brunnenarzt
n Böhmen (M.\) (ABG. IV, 4 837;,
geb. 4 764, Oct. a, Prag,
gest. 4 830, Sept. 9, Bifin.
Naturgeschichted. Biliner Sauerbrunnens, 8^
Prag 4 788. Urographie d. nordwestl. Mittel-
gebirges in Böhmen, 8^, Dresd. 4 790. Das
Saidschützer Bitterwasser, physikalisch, che-
misch u. medicinisch beschrieben, 8<*, Prag
4794. Mineralog. Geographie von Böhmen asw.,
2 Bde. 8^ Dresd. 4 794 u. 4 797. Chemisch-me-
dicin. Beschreib, d. Kaiser Franzensbad, 8**,
Ib. 4 794. Samml. naturbistor. Aafstttze mit
Hinsicht auf d. Mineralgeschichte Böhmens,
8°, Prag 4 796. Versuch eines mineralog. Wör-
terbuchs, 8«", Hof 4 798. Mineralog. Beschrei-
bung d. Herrschaft Unterbrzezan usw., 8**,
Ib. 4 799. Lexicon mineralogicum etc. oder
Neues mineralog. Wörterbach usw. , S^,
Ib. 4 799. Lehrb. d. Mineralogie, nach Kar-
sten'! Tabellen, 4 Bde. 8<>, Leipz. 4804 — 6. —
Chem. Versuche mit d. Asche verschiedn.Ve-
getabilien (Abhh. d. Böhm. Gesellsch. 1, 4 786).
Untersuch, d. natürl. Bitterwassers zu Wit-
schitz (Ib. II, 4 786). Bemerkk. auf einer Reise
durch einige Gegenden d. Leitmeritzer Krei-
ses (^b. id.). Oryktographie d. Gegend am
Bilin (Ib. III, 4 787). Beitrr. zur Geschichte d.
Basalte (Ib. id.). üeber e. natürl. mineral. Al-
kali (Ib. id.). Beschreib, einiger Bitterwasser-
quellen in Böhmen (Ib. IV, 4 789). Theorie d.
Bitterwässer (ib. id.). Bemerkk. auf e. Reise
durch e. Theil d. Ellbogner Kreises (N. Abhh.
d. K. Böhm. Gesellsch. I, 4 790). — Karakte-
ristik d. basalt. Hornblende (Majer*! Samml.
physikal. Aufsätze usw. Bd. II u. III). Einige
allgem. Bemerkk. über d. Trappformation in
Böhmen usw. (Ib. Bd. IV). Beitrr. z. Mineral-
geschichle Böhmens (Ib. id.). Eintheil. aller
z. Trappformation Böhmens gehörigen Fossi-
lien (Ib. Bd. V, 4 798; von ihm selbst edirt).
Geognost. Bemerkk. über d. Herrschaften Kö-
nigshof u. Tocznik (Ib. id.). D® d. Eger'schen
Bezirks (Ib. id.). Ober d.Nothwendigkeit, meh-
rere Formationen d. Basaltes anzunehmen (Ib.
id.). — Kleine geognost. Bemerkk. (Neue Sehr,
d. Gesellsch. naturf. Fr. in Berlin, I, 4 795).
Mineralog. Bemerkk. auf e. Reise nach Karls-
bad (Ib. id.). — Bemerkk. über Ombtr*! Ap-
parat, den Luftgehalt verschiedn. Flüssigkei-
ten zu bestimmen (Gren'i N. Journ. II, 4 795).
-— Fernere Aufs&tze in Crell's chem. Ann. u.
Köhler*! Bergmann. Journ.
Reii8S| Ferdinand Friedrich
von. — Dr. Med., erst Privatdocent in Göt-
tingen (4 804), dann Prof. (extr. 4 803, ord.
4 807) d. Chemie an d. Univ. zu Moskau,
sowie (4 847) Prof. d. Chemie u. Pharma-
kosynthese an d. medicin. -Chirurg. Acade-
mie daselbst , Academicus bei dieser Aca-
demie (4 828), Bibliothekar d. Univ., Staats-
rath (4 822). Liess sich 4 830 emeritiren u.
kehrte später in seine Heimath zurück. Sohn
von Christian Friedrich (P) (Or) (G. 4853;,
geb. 4 778, Febr. 4 8, Tübingen,
gest. 4 852, Apr. 4 4, Stuttgart.
39*
«15 • Bhm
DUs. inaug. sUlens etamea vasornni Ogatina-
ram patriae, caice plumbl obductomm, nac
noa ad eoruro correclionam (entaniLna et con-
silja, 4°, Tubiag. I8t0. De incendüa sponta-
Dsia, 8", HoRCov, 4 809. Nouv, aaalyse du priO'
dpa Kbrifuga du quinquina, Ib. tHtO. Cata-
mantt. deetectricitali« VoUaaae effectunovo
et de viribni aaagaiaem movenlibus, (811. —
EITectnum cbemieorum electricilatis galvani-
caa hiitoria (Comment. Soc. phya. med. apud
Univ. litt. Caea. HosqueDiem institutae, Vol. I,
1808).
B«BM, August Emmanuel. — Sohn
von Franz Aubrosius. Dr. Med., erst Phy-
sikus u. Brunnenaret zu Bilin (1834 — 49]
und seitdem Prof. ord. d. HlneraloBie an
[|. Univ. zu Prag, auch Pror. am stand, po-
lylechii. lostllut duelbst. Hilgl. d. Acad.
d. Wiss. zu Wien (seit 1 848) u. d. K. Böhm.
Gesellscb. d. Wiss. in Prag {JPJ (WA).
geb. <8H, Juli 8, Prag.
Dia Ümgebuogea vod Bilio u. Tepltti, 8°, Prag
1840. Die Thermen von Tepliti, 8°, Ib. 1844.
Die Kroidegebilde d. westl. Böhmern, 8", Ib.
18(4. Die Versleiaerungen d. bOhm. Kreide-
tormatioo, 4°, Slullg. IS4S— 4B. Die fossiJea
Polyparien d.WieaerTertiarbeckeas, t°, Wien
1847, Die fos^ileo Enlomoalraceen d. tislerr.
TerllBrbecken«, 4°, Ib. ISiS. Neue Foramineea
aus d. Schichtea d. östsrr. Tertiarbeckens, 4°,
Ib. t84S, Die SUsBwaMergebilde d, nordwestl.
BOhmBiia usw., 4°, Ib. 1849. Die Foramiaeen
u. Botomoalraceeii d. Kreideraergels vqq Lem-
berg, t°, Wien I8SI. D° der Septariealbone
d. Umgegend von Berlin, 8°, Berl. ISSt. Beitr.
I. Paläontologie d. TerliHrachlchlan Oberschle-
slens, 8°, ib. IBDI. Beilrr. i. geognogt. Kenntn.
von Hühren, 8', Wien t8S4. Beitrr. t. Cha-
racteriatik d. Tertiaracbichteo d. mitll. u. nlirdl.
Deutschlands, 8°, Ib. (8SI). Beitr. x. genaue-
rea Kenntn. d. Kreidegebilde Mecklenburgs,
8*. Berlin tgss. Kurte Cbersicbt d. geogaost.
Verhüll». BOhmena, 8>. Prag18S4 UberClytia
Leachi usw., 4°, Wien 1SS3. Ober einige neue
Pseudoroorpboseu, 8°, Ib. <SSS. Beitrage z.
Cbaraclerialik d, Kreidescbichlan lo d. Ost-
alpen, 4°, Wien 4854. PalNanlolog. Miscellen,
4°, Ib. IBSS. Fragmente i. Entwicklungsge-
schichte d. MIaeraliea, 8", Ib. iBss. — Mehre
dieser SchriRen auch in d. Denkschr. u. Si-
tiungaberichten d. Wiener Aced., sowie in d.
Abbandit. d. geolog. Reichs- Anstalt, wo noch
viele Aufsatie von ihm, ebenso in d. AbhandJI.
d. K. Bijhm. Gesellscb- d. Wiss. |z. B. : Über
e. neuee in Böhmen aufgefundenen Vulcao,
t8Sa] und In verschieda. Zeilscbrifteo.
Realer, Heinrich Ferdinand. —
Dr. Phil., Oberlehrer an d. ersten Bürger-
schule in Leipzig (JU) fOrJ,
geb. 4 806, Aug. 8 , Connewilz b. Leipzig.
Der nOrdl. gestirnte Himmel, 4 lithogr. Blatt,
fol., Gotha 1849. — Meteorolog. Beobb. in
Jalm'a Uoterhaltangea.
liäjbve.
Johann Franz. — (
Chemie am Alhenaeum zu Luiei
Hilgl. d. Soc. des sciences naturell
seihst (Or),
geb. 1819, Apr. 3, . . .
Analyse de t'eaude Hondorf [Bull, acB<
XIII, 1848). Analyse des mintiraia de
Grand-Ducb6 de Laxenbouif (Bulle
icienc. nat. Lux. 111, <8S9). Analyseadi
cipaui calcalre* du Luiembourg [Prof
de l'Ath«nee, ISE«]. Hit J.P.*aBli
Über Pyroiylin (EidMuia'a Jonra, XL
Rereread, Dominique. —
Canonicus zu St, Cloud fJ),
geh, 1 648, Nov. I 4, Rouen,
gest. 1734, Juli 16, Paris.
I.i physiquB des Ancieoa (Gegea Deae
BerlosU, Anton. — Jesuit,
d. Pliilosophie , Malhematik u. Kin
storie zu Tyrnau , dann Reclor d.
giums zu Peslh und zuletzt, nach
bung d. Ordens, Abt zu Lekir in
(CBJ. s),
geb. 1713, Jan. 17, Zemplin,
gest
Universae tnatheseos brevis institullo,
Tyrnavtie nsi. Elements phikisopb
turalis seu phyaica generalis. Ib. I7S7
Bey*, Jean. — Praclischer Ai
W,
geh, gegen Bnded. XVI. Jahrb., Ba
gesl. I64B
Essai sur la recherche de la causa [
quelle l'estain eileplombaugmenlenit
qi^and on les calcine, 8", Bazas (SSO
edit. par Oobet, 8°, Pari« 177 B (Hin)
des Inhalts dieser merkwürdigen Sehr
Kopp. Gesch. d. Chem. 111, ISI u. EiU
de Chim. II, tut.
•RrgiiRejiD(»F).
" liD Pirigord, Jeliigrn Dfp. Dordogn».
ReTBer, Goilfried. —Wohl
der Privatmann in Danzig; vjelj)thri|
glied d. nalurf. Geseilsch. daselbst
geb. 1701, Nov. 1, Danzig,
gesl. 1788, Oct. !9, Danzig.
BeschafTenbeitd. Witterung in Dantigi
bis 176S usw., Danzig 1770. Zweite
von 1770 bis 1780 usw.. Ib. 1788 |Zu
auch in d. Schrift, d. naturf. Gaset
Danzig). Vorstellung d. Waltgebdude
Venus u. d, Monde (Neue Samml. dii
seilach. Bd. 1). Nähere Bestimm, d. IJo
d. Sonna u. ihrer Mittagshöhe in Dai
id.). Nühere Bestimm, d, Dämmerung
(Ib. id.). Von d, Festigkeit einfacbei
simmengedrehter Faden (Ib. id.),
Berher, Andreas, — Fe
Scbulrerlor in Schleusingen (1631)
7 iMjhtr
Rathsschttle in Lunebui^ (1639 — ii)
il seitdem Reclor d. Gymnas. in Gotha.
ter des Folgenden (J) (Seh) (A),
geb. 1601, Hai t, Ueiarichs, Grafsch.
Henoeberg,
gest. <673, Apr. S, Gotha.
tf, de itellJB Alis, i°, Lips. )S1>. Arilbnie-
■ oder RechenkuQBt, 8°, Vlmiriae 4661.
fiicB. — Philologisches.
B«jher (Reiher), Samuel. — Mag.
il. (Leipzig 1606] u. Dr. Jur. (Leyden
<66), Prof. exif. d. Mathematik (I66S] u.
oT. (extr. I6T3, ord. 1683) d. Hechle an
Udiv. zu Kiel (J) (A),
geb. 1635, Apr. 19, Schleusingen, Graf-
sch all Ueniieberg,
gest. 1714, Nov.SS, Kiel.
iMmathemdicuaetc, 4°, Kilon. 4 666. Prgm,
monatratiani oouli opticae praemiasum, 4°,
,)S67. Epi«t Bafhail et Bt. Lnblenioli mu-
le, de comsti» anDoruin 4664 et 466S, Fol.,
Dst. 4666. De aere, t°, Kilon. 46SB. Uatbe-
: mosaica a. Loca pentaleuchi mathematica
itbemalice sxplicala etc., 4°, Ib. 46T8. Ei-
liineDtum novum, qua aquae marlnae duU
do examioata deacribilur, 4', Ib. 467). Ta-
;\» eihibeni aciagraphiair et djvisionem dia-
^liaarnm malhemattcarum omnium etc., toi-,
ilhae 1681. De bacillis Eeitgenalibus et de
aridiaDoruiD differeetlia accureteet Faclleia-
inleodis, 4°, Ib. 48S8, De auro et argenlo
lymieo, 4* Ib. (SM. De Dumis qulbuadem
, chymico metaUo Taetta, 4°, Ib, 4 691. Nov.
irotoglani, 4°, Kil.16»t. Bpist. de motu mer-
irli in lubo lorricBlIieoo aüiaque tabulii ad
■ Ch. tehalhammarnm, 8°, Ib. 4S9B. De pra«'
puis auperiorum saeculorcm phaenomBDia,
', lb.470l. De obiervationibus asIroDomicis
I da obaervaadi modo, 4°, Ib. 4 701. De len~
bti >. vllrli lenticularlbus nova et facili ra-
ioae paraodia, 4", Ib. 4 704. De perpendiculo,
nllallationa et chorobate, ac In specie de bO'
«loftiis aulomatii perpendiculo modarandis,
I*, Ib. 4718. — Im Ganzen Über 80 Schrinen,
MHardem aatroDOm. u. raeteorolog. Beobb.
liHi«;. BerollD. [I et 111) u. Htim. Par. [4704
■.474G].
BojBMU, Daniel Gottlob. —
trtau. Hauptmann u. seit 1788 Inspector
i. Plankammer in Berlin (G. 1 i),
gd>. I7&9, Not. H, Lüben, Schlesien,
gest. 1837, Oct. 30, Berlin.
Itehtrtio grOaaere Kartenwerke, darunter eine
Ipiclalkarte von Deutschland lu StlBlaU (wo-
*N er aber nur 1 43 vollendete) .
RajBard, Francis. — Director d.
■Hhemat. Lehranslalt zu Reading (G. i6},
geb. 1770, Knaresborough,
gest. I8i0, Nov. 11, Andover.
In eleaeiitary System ot tbeoretical geome-
ry, 4611. eeometrieal lolntlona, <S48.
Beynand.
618
BeyiWBd, Antoine Andrä Louis.
— Baron. Folgweiae Prof. d. Analyse beim
Cataster, am Athenaeum, am kaiseri. Ly-
ceum, an d. polymath. u. polylecbn. Schule,
dann Examinator bei d. letzteren Schule,
bei d. HilitSrschuIe von St. Cyr, bei d. Ma-
rineschule usw. (QJ (QCJ,
geb. 1777, Sept. 13, Paris,
gest. ISii, Febr. II, Paris.
Tratte d'algibre, 8°, Paria lag«, »"• Mit.
1880. PragmaDtasurralgbbreetlalrigonome-
trie, Ib. 4 S0( . Trait« d'arllhmetique b l'usage
des £16vea de l'ecole polytecbn. etc., 8', Ib.
ISO); S4»*ädit. Ib. 1846. D« k l'usage des
eiAvea des iog^aieura du cadestreelc., 8", Ib.
4804. Introduction h l'algibre, 8°, Ib. 4804.
Trigoa DiDÖtri e a na lytiqne, 48°, Ib. 4806. £lä-
ments d'algäbre, Ib. (808, 40™ HH. 4888.
Tratte de trlgoQometrie recliligne, 4°, Ib. 1808.
Tralte de trigonometrie rectiligne et apheriqua,
4 8", S-"' ädll. Ib. 184 8. Trail« de l'appIlcatioD
de l'elgibre i, la geom^lrie et i la trigonomä-
trie, 8°, Ib. 1849. Probiemes et developpe-
menta sur diverses parties des matb^maliques ;
mit Dnhamal, 8°, Ib. 48S1. Treit« «lement. de
methematiques, de pbysique et de chimle etc.,
8°, Ib. 4814, 8°" edit., 1 vol. S', tb. 4848.
Tablasde togarithmespar J. daLaland«, eten-
dues ä 7 declmalas par F. C. X. lUri«, £dil.
stereotyp., 41°, Ib. 481B, Tirage III, 18S7.
Cours de math. k l'usage de la marine etc. ; mit
;. B. ViaoUat, 1 vot. 8°, Ib. 4880. Th«or«mes
et probiämea de gäometrie etc., 8°, Ib. 4 Sil.
Thäorie du plus i^rand commundlviseur etde
l'eliraination, 8°, Ib. 4 818, Pelit trait« eiemenl.
d'arithmäüque, 49°, Ib. 4SSB. Notea snr l'al-
gfebre etc., 8", 10°" «dit. Ib. 4 888. Notea snr
l'arithmätlqueetc., 8°, 10-" «dil. Ib. 4819.—
Gab neu heraus: Cours compl. des malh. par
BeaoBt, woraus eiozelD ; L'AritbroAtlque etc.,
8°, 10"» «dit., PaHs 1889; La geom6trie elc,
8°, »'"•edit.. Ib.484B; L'Algtbreetc., 7»' Mit..
Ib. 1816.
Beynand, Fran^ois L^nce. —
General-Inspect. bei d. Direction d. Leucbt-
tbiirme; Ingänieur-en-chef I. Classe des
Ponl8-et-Chaussees (1830), Prof. d. Ar-
chitectur an d. £cole polylecbn. (1837) u.
£cole des poots-et-chaussäes 1840 (VD)
(REP),
geb. 1803, Nov. 1, Lyon.
Traite d'archltecore etc., 1 vol. K', ParlsISSS
—56.
Beynand, Jean' Ernest. — Ing^
nieur des Mines bis 18SI (Q) (REP),
geb. 180S, . . . Lyon.
Mineralogie desgeoa du monde etc., 18*, Pari)
1886. DlBcoors Bur la condilloo physlqae de
la terre, 8°, Ib, 4840 [Aus der von ihm und
F. Laioiis berauBgegebeoeo Eocyclop. noav.).
Coup d'oeil Bur lea (ormalioDB voicanlqueadea
borda du Bbia (Aon. Mio. S6r. III, VoL II, 4811).
619
. Btyntan
Uo.
Rejaeav, Charles R4nä. — Prie-
- sier vom Orden des Oratoriums. Lehrer d.
Philosophie zu Toulon u. Pezenas, dano,
von 1 683 an, Prof. d. Halhemalik zu An-
gers. Associe tibra d. Acad. d. Wiss. zu
Paris seit 1716 (J} (Mem. Par. iliS),
geb. 1666 Brissac b. Angers,
gesl. (718, Febr. %i, Angers.
Li sc)«nce du csicui des graadeurs en g^ne-
rtl, 9 vol. 4«, Paris *^H, »"" Sdit. Ih, ni«.
Analyse demoDtr^e du Haniärs de resoudre les
problömes dB roathämaliques, 4°, Ib. 4 708,
«"•* edil. t vol. 4°, Ib. <7ie.
Beyaler, Jean Louis Antoine. —
VerwalUtngsbeamler beim Traniös. Heere
in Aegypten, später 6ouvernenienls-Com~
missar inCalahrien unter Joseph Booa-
Iiarle, dann unter Mural Ober-Inten-
dant der Posten u. Gencraldireclor d. For-
sten im Königreich Neapel; nach 1814 als
Intendant der Posten des Cantons Waadt
in seiner Heimalh lebend und daselbst Hil-
gründer der Society centrale des scienccs
naturelles (BSJ.
geb. <76S, Juli 33, Lausanne,
gesl. l8Si, Dec.t7, Lausanne.
Du leo et de quelques-uns de ses priacipaui
elTels, Lausanne et Paris 1787*. M^moires
pnur servir ä I'b)«toire pbysique et nslurelle
delaSuisse; mita. ItniTa, Ib. 1T8S. Ques-
ttons sur les elTel» du vont nomm^ la Vh U'
dlire (Feuilles du Canton ds Vaud. T. VI).
— Viel AgrODOinisches u. Oekonomisclies.
i Soc,
Rezcouloo, Anton Gi ose rfo.dalla
Torre di. — Graf, Harschall, Kammer-
herr d. Herzogs von Parma u. Gouverneur
d. Citladelle von Parma (Tp. l) (BD),
geb. 1709, Como,
gest. 4785, Uär2 16, ... .
Disquisitiones Plinianae, s. Da utriusque Flinii
palria, scriptis, codicibus, editionibus atque
inlerpretibus, 1 vol. fol., Farmae 17t3.
RhaeUcni*, Georg Joachim. —
Nachdem er in Zürich Halhemalik sludirl,
Hag. Phil. (1535] in Wittenberg u. Prof.
d. Malbemalik an dortiger Univ. von 1537
bis (541, wo er sich erst nach Nürnberg
u. Leipsig, dann nach Polen u. Ungarn be-
gab. Reiste auch 1539 zu Copernicus
nach Frauenburg in Oslpreussen, um dem-
selben bei Ausarbeitung seines Weriis zu
unterstützen fffdj (JJ (UL),
\
geb. I5U, Febr.15, Feldkin^Ttnrt«
gest.lS76, Dec. i, KMcbao, Dntn.
Narratlo de libris revolntiODum Cap«aW|l|t-
slola ad J. Schananin], K", Gedani lS4t<t.h-
ail, IS41, euch dem Werke des
De revolutioDibuB {Basil. \ SM) aogi
tiones de islrononiiB, geograpbia et phj^
Norimb.(S41. Epbemerisex fuDdaniMtiiS»
pamlel, 4°, Lips. ISBO. Opus palaUnoiak
triangulis, a O. 3. Bhmatiao coepton, Imm
TaJgnUnni Otho, principii Palatini FrMericin
eleclorls malbematicDB , conaumimvit
isse, fol., Neosladii in Palatio. (Heidelb«
1S9S (Dann die von Bbaatleu von <l nH
Secundea Tür den Radios DOOllOt'
rechaete Talel des Sioos, Coiiaus, TaagailM
usw.].- Thesaurus mathemalicas sive eiaot
■inuumid radium I daddo oggoa oosit al.L
Bhaetiaa luppu latus, at nunc priranrolBli-
cemeditusaB.PitUeoelo., Tel., Prancof.lltl.
'BbotlcDi eirtnUlch nnr tau
■' gth. Fthr. 18 1/) {A\.
eigentlich Mufaamed Ihn Sf
karjah Abu Bckr al Bast. — Berühmter
bischer Arzt, Zeitlang Vorsteher der Hos-
pitäler zu Rai, in Irak Ajemi, u. Bagdad,
vielfach auf Reisen in Palästina, Afrika
angeblich Spanien (KECj (WGA) (B),
. Rai,
gest. 9!3 oder 93S, Rai oder Bagdad.
Unter seiaen vielen medicInischaD Werl«t
bandeln auch einige von Alchemie u. Cheaü*
(siebe HSfar, Hisl. de chim. I, MS u. Sqf.
Gesch. d. Cbero. I, S« u. II, ilH).
■Auch: BniKiui, Riiei, Btiii, Biiiii»,
Blli, BhlKUI.
Bheltft*, Anton Maria Schyrllnt
de. — Capuciner aus d. Kloster Rheit JQ
Böhmen. Prof. d. Theologie u. Beichlvaltr
des Erzbischofs von Trier (B) (BBC),
geb. 1597, . . . Böhmen,
gest. 1660, . . . Ravenna.
Novem stellae circa Jovem visae, circa Sstor-
num sB.<i, circa Marlem nonnutlae, » 9. tA-
Bhsita delectae, 13°, Lovaai t64>. OcdJbi
Enooh et Kli&a sive Radius sidereo-mysticia
etc., fol., Antverp. 4G4G (Darin das voa ihn
erfundene terrestrische Fernrohr [nul
vier Linsen] beschrieben, auch zuenl die
Worte Ocular u. Objectiv gebraucht).
■ BhFili nur ein Bcluu, BchtillDt od« Sthr''
der eigintlicke Nunc.
Rho, Johann. — Jesuit. Lehrer d.
Rhetorik in Slailand, Horenz, Rom, Neapel
u. Venedig;, dann Reclor d. Professhstises
in Mailand, zuletzt Provincial daselbst (1]
(BEJ) (Seh),
geb. 1690, Hailand,
gest. 1661, Sept. 10, Rom.
Eho
Biccati.
622
arithinetica. Assemblea astronooiica
comete.
(Rhaudensis), Jacob. — Bruder
;en. Jesuit. Ging als Missionar nach
id führte daselbst den Namen L o-
mit dem Zusatz W e i - c h a o , un-
bem auch seine chines. Schrilten
en (BSJ) (B) (BEJ, Vi),
1593^ '. Mailand,*
1638, Apr. 17, China.
in chinesischer Sprache : Reformatio
ii sinensiü. Tabulae motas solaris,
lunares. De mensura coeli et terrae,
quinque piaDelaruro. Regula propor-
Etc.
»90, . . . (/).
le, Johann Gottlieb. — Dr.
eslaü 182 4). Folgweise Hausleh-
*aunschweigischen, Hofmeister bei
Edelleuten in Esthland, Privatleh-
aunschwetg, Literat in Berlin, Di-
. Schaubuhne in Breslau und seit
09 Prof. d. Geographie u. deut-
>rache an d. Kriegsschule daselbst
t76S, bei Halberstadt,
t827, Aug. 23, Breslau.
I. Verbreitung d. Schalls f. Baukunst-
4800. Versuch über d. Alter d. Thier-
. den Ursprung d. Sternbilder, Bresl.
»er d. Anfang unserer Geschichte u.
Revolution d. Erde, als wahrscheinl.
e. Cometen, Ib. 4 849. Beitr. z Pflan-
) d. Vorwelt, 4 Llefr. fol., Ib. 4834 u.
Belletristisches.
liu (Rhode], Ambrosius. —
Ir. d. Mathematik an d. Univ. zu
srg seit 4 608 ; trieb auch Medicin
ieV/;,
4 577, Aug. 4 8, Kemberg b. Wit-
tenberg,
4 633, Aug. S6, WiUenberg.
m tractato de crepusculis, 8", Viteb.
ip. de refractiooibus astronomicis, 4<>,
Tract. de cometa per Bootem anno
Ib. 4649. Snclidis eleoaentorum libri
cioctis et perspicuis demonstrationi-
>rebeDSi, 8^ Ib. 4684.
lerer Ambrosius Bhodius, ebenfalls an«
rf und Zeitgenoese des ersteren, war Prof. d.
aaük am Oymnas. tu Christiana, dabei auch
f n. Medieiner (/) {KdMtntr^ Otteh. d,
IV, 407).
••Btropi Heinrich Gottlieb
ob. — Folgweise in brauoschweig.
Bergeommissar (4798), Bergas-
4799), Bergrath in Blankenburg
1. Kammerrath (4 805), dann west-
»erbergmeister in Alfeld (4 809),
nach 4 8 4 4 wieder Berg- u. Kammerrath in
Blankenburg, 4 826 Oberbergrath u. 4 831
Bergbauptroann u. Director aller braun-
schweig. Berg- u. Hüttenwerke, in Braun-
schweig (M, \\) (NJ,
geb. 4 776, MSrz 3 4, Grassleben bei
Helmstädt,
gest. 4 834, Apr. 20, Braunschweig.
Vermischte BemerkuDgen u. Versuche über d.
Eisen, Braonschw. 4 796. Resultate chemischer
u. metallurg. Erfahrungen, in Absicht d. Blei-
Ersparung bei Schmelzprocessen, von Da Ca-
mera, übersetzt mit Anmerkk. von Lampadini,
Dresd. 4797. Ober d. Bützrdhren oder Fulgu-
riten, besonders über d. Vorkommen dersel-
ben am Regenstein, Brannschw. 4880 (Auch
Sehweigg. Journ. LVII, 4899).
Rloard, Dominique. — Jesuit, trat
aus d. Orden und lebte als Jugendlehrer u.
Literat in Paris (Conn. d. temps, 4 804; (BD),
geb. 4 744, MSrz 23, Toulouse,
gest. 4803, Jan. 28, Paris.
La Sphäre, po^me, 8^ Paris 4796 (Eine voll-
ständige u. genaue Beschreibung d. Astrono-
mie — sagt Lalande in seiner Bibliograph,
astronom. p. 687 — die überdiess in einem
Zusatz von 460 Seiten alle astronom. Gedichte
seit den Zeiten der Griechen aufztthlt).
Rlooatiy Jacopo. — Graf, reicher
Privatmann, derin Padua studirte, bis 4747
in Venedig und dann in Trevigi wohnhaft
war. Von d. Republik Venedig mehrmals
bei Wasserbauten consultirt. Mitgl. vieler
gelehrt. Gesellschaften. Vater der drei Fol-
genden (VI) (Tp. ix;,
geb. 4 676, Mai 28, Venedig,
gest. 4754, Apr. 4 5, Trevigi.
Seine: Opere,.4 vol. 4^ Lucca4765, haben fol-
genden Inhalt: Vol. 1: Saggio intorno al si-
stema dell' universo ; Libro I : Delle partico-
laritä generali, su cui li fonda il sistema ma-
teriale dell' universo; Libro II, pt. 1: Delle
particolaritä fisiche ; Libro II, pt. II : Delle par-
tioolaritä metafisiche del sistema ; Libro III :
D'alcune regele, che si osservano nel com-
mercio tra lo spirituale ed il corporeo. — Vol.
II, Libro I : Dei principii generali della fisica ;
Libro II : Dei principii particolari della fisica ;
Libro III : Dei metodi della fisica. — Vol. III:
Schediasmi fisico-matematicl : I. Soluzione ge-
nerale del Probleme inverso intorno a' raggi
osculatori, cioö data in qualsisia maoiera per
l'ordinata l'espressione del raggio osculatore,
determinare la curva, h cui convenga una tal
espressiooe; II. Data in qualsivoglia modo per
la curva, che descrivesi, l'espressione del rag-
gio combaciante, determinare la curva mede-
sima (Ans d. Comment. Bonon. II, pt. II, 4 747) ;
III. Riposte ad alcune opposizioni fotte dal
sign. Oiov. BemonUi alle soluzione del pro-
blema ioverso delle föne centrali oel vöto in
623
Bieeati.
ragiooe reciproca de' quadrali dolle distaoze
etc. ; IV. Contrariposta alle annotazioni dei
sign. Hieolo Bemonlli con un metodo di sepa-
rare lo indeterminate nell' equazioni differen-
ziali, e coo alcune riflessioni intorno le forze
centrali tanto nel vöto, che nel pleno; V. De'
PoliDomli ; VI. De recla ratione analylicae ex-
primendi lineolam interceptam inter tangeo-
tem etcarvam; VII. Animadversioaes in ae-
quatiooes differentiales secundi gradus; VIII.
Appendix dazu; IX. Della qaadratura della
post-evoluta della cicloide ; X. Della connes-
sione, che passa tra la costnizione dell' equa-
zioni analitiche e la quadratura d'infinite curve
algebraiche; XI. De solutione aequationum
analyticarum et probleinatum geometricoruin
per curvassimplicissimas; XII. De modo con-
struendi non ineleganter problemata plusquam
solida ; XIII. Deanalogia inter aequationes ana-
lyticas et potestates logarithmicas ; XIV. Tbeo-
ria proportionum per exponentea ; XV. De or-
ganica curvaram trajecioriae atque logarith-
micae conslructione, a viro cel. J. Folano io-
venta; XVI. Scientiae dynamicae elementa;
XVII. In pleno tempore, quibus arcus traje-
ctoriae describuntur, non possunt esse areis a
radio vectore factls proportionalia ; XVIII. Del
sistema titonico; XIX. Riflessioni sopra un
principio usato dal Bradlay per ispiegare l'ab-
errazione delle stelle fisse ; XX. Determinare
la lunghezza ad un pendulo SQmplice isocrono
d'un dato composto ; XXI. Delle communica-
zioni del moto, che si fanno per via di attra-
zione (Aus d. Comment. Bonon. II, ps. Uli
4747) ; XXII. Dei limiti, da' quali restano de-
terminate le leggi della communicazione del
moto in qualunque ipotesi ; XXIII. Verae et
germanae virium elasticarum leges, ex phae-
noroenis demonstratae (Aus d. Comment. Bo-
non. I, 4731) ; XXIV. Sopra alcune proprietä
delle corde elastiche ; XXV. Confutazione dell'
ipotesi che due corpi dotati di eguali quantitä
di moto, urlando in due corde del tutto eguali,
li ripieghioo per eguali saette; XXVI. Della
proporzione, che passa fra le affezioni sensi-
bili, e la forza degli obbietti esterni, da cui
vengono prodotte; XXVII. Delle resistenze;
XXVIII. Della forza, colla quäle i corpi fluidi
urtano nei solidi, o sia della resistenza, con
cui i mezzi fluidi s'oppongono al moto dei so-
lidi ; XXIX. Data in qualsivoglia modo la forza
centripela per la distanza dal centro, e messe
la resistenza in raglon coroposta della velocitä
attuale duplicata, e della density del fluide,
investigare le leggi della discesa d'un grave ;
XXX. Del moto dei pendoli a cicloide, posta
la resistenza del mezzo in ragione duplicata
del l'attuale velocitä; XXXI. Sopra le leggi
delle resistenze, con le quali i mezzi fluidi ri-
tardano il moto de' corpi solidi; XXXII. De-
terminare il moto d'un pendulo a cicloide,
supposta costante la resistenza del mezzo;
XXXIII. Determinare il moto d'un pendulo a
cicloide, supposta costante la resistenza, che
si oppone alle discese e agli ascendimenti ver-
licali ; -XXXIV. Osservazioni sopra il moto de'
corpi solidi nei mezzi fluidi ; XXXV. Delle pres-
sioni e degli eqnilibri dei fluidi ; XXXVl. Di-
fesa del corollario U della proposizioaellM
libro II de' Principii matematici della ÜIomIi
naturale del caffl. Vewton; XXXVII. Dei ti-
Chi Primarii e secondarii delle lenti sferiehe;
XXXVIII. OmoM radii paralleli, in spfaMM
incidentes, dnplicem refractioiiem patiulv;
XXXIX. Deir analogia fra i suodI ed i eoM,
e del vero metodo di filosofare in fisiei.-
Vol. IV : Discorsi d'argomento filosofico. I Uh
tera sopra il fenomeno apparao in Gotico r»
no 4 706 ; II. Lett. sopra le meleore igoiteif-
parse in Rossano, 4747; III. Lett. alsip-i
Vallimieri in conferma del sistema da loi»*
stenuto intorno l'origine delle fontane; lY.ii-
notazioni sopra un libricciuolo stampstoli
Lucca l'anno 4795 intorno l'origine dell« fM*
tane ; V. Lett. in difesa del libro dell' origiiii
delle fontane del sign. A. TalUmieii fk.\
VI. An not. sopra due lettere del sign. A.1!ri*
lisaieri intorno al diluvio; VII. DeUa otfhfi
e delle proprietä delle acque acidole Mh
Valle di Sole; VIII. Lett. al sign. A. Coatiele.
sopra la dissertazione dell' aurore bomi;
IX. Breve descrizione delle tre aurore boml
comparse l'anno 4744; X. Lett. in difett ^
libro del sign, conte O. Sisetti sopra leiÜH
zioni del lume. — Lettere tre alla signoraoos*
tessa M. O. Agneii sopra la trisei ione de#
angoli (Nuov. Giorn. de' LeU. d'Itelia, yol.XÄ
4 780). — Die nach ihm benannte Ricettf*
sehe Gleichung gab er in d. Act. Erodit.
Suppl. vni, 4 721. — Kirchliches, BeUelriiü-
scbes Qsw.
Rlooati, Vincenzo. — Graf. Zwei-
ter Sohn von Jacopo. Jesuit. Prof. d. Ma-
thematik im Collegium zu Bologna von 4739
bis zur Auflösung des Ordens, wo er sidi
nach Treviso zurückzog (VI) (TpAX),
geb. 4707, Jan. 4 4, CastelfraDCO t)ei
Treviso,
gest. 4775, Jan. 47, Treviso.
Dialogo, dove ne' congressi di piü gioroil^
delle forze vive e dell' azioni delle forze mortt
si tien discorso, Bologna 4 749. De usa molos
tractorii in coostruqjtione aequationum di0^0'
rentialium commentarius, Ib. 4 75t. Deeane-
bus recipientibus summam generalem alge*
braicam aut exponentialem commentarioi, 1^
4 756. Opusculorum ad res physicas et vO^
thematicas pertinentium Tomus primuSi 1^
4 757. D*" Tomus secundus. Ib. 476t. losUti
Uones analyticae coUectae, 3 vol. 4^ Ib. 471
—67, neue Aufl., Milano 4 775. De' priacip
della meccanica, Lettera al Prof. T. GailBf
Venezia 4779. — De causa compositioois <
resolutionis virium (Comm. Bonon. II, ps. 1
4 746). Animadversiones in fractionem, cvu«
numerator et denominator per certam delei
minationem nihilo aeqoales sint (Ib. II, ps. 11
4748). Animadversiones in formulam diff
rentialem, in qua indeterminate ad anica
tantum dimensionem ascendunt (Ib. id.). 1
centro aequilibrii (Ib. id ). De natura et pr
prietatibus quarundam curvarum, quae sin
cum tractoria generantur, quaeque proin
K
Biccati«
626
yntractoriae nominabuntur (Ib. III, 17S5).
kmotibus liberis et curvUineis in vacuo (Ib.
V, 1757). De termino gedbrali serierum re-
ivrreotiam cum appendice (Ib. V, 4 767). De
DoUbos liberia et curvilineis corporum pro-
ectonim, quae se attrabunt per funem inex-
eostbilem, transeuntem per datuoi punctum
Ib. id.). De aequivalentia potentiarum per
mocipia metaphysica demonstrata (Ib. id.).
Cpistolae tres, quibus utilitas calculi sinuum
I cosinuum in infinitesimorum analysi de-
QODStratur (Ib. id.). Additamentum ad opus-
olam de termino generali serierum recurren-
[um, cum appendice etc. (Ib. id.). De corpore
rojecto, cui praeter potentiam servantem ra-
ooem reciprocam duplicatam distantiarum a
entro, applicalae sunt aiiae potentiae duae,
aarum una dirigitur ad idem centrum, altera
Bthuic perpendicularis (Ib. id.). De quadra-
ira curvarum tradita per summas generales
Brienim (Ib. id.) . Disquisitio prima : De motu
Bctilineo corporis attracti aut repulsi a cen-
x) aeqnabiliter lato (Ib. VI, 4 783). Disq. se-
onda : De motu rectilineo corporis attracti
ot repulsi a centro, quod fertur motu aequa-
iliter accelßrato aut retardato (Ib. id.). Disq.
irtia : De motu rectilineo corporis attracti aut
Bpalsi in ratione directa distantiarum a cen-
ro, quod quacumque data lege movetur (Ib.
i.). Disq. quarta : De motu corporis , quod
er facit in medio resistente in ratione velo-
itatis, et quod in ratione distantiae attrabi-
ir aut repellitur a centro quacumque lege
radiente {Ib. id.). De quarundam formula-
iimexpon6ntialiumintegratione(Ib.VII, 1794).
- Lettera al O. Saladini, nella quaie trattasi
eilt combinazione del mpto rotatorio col pro-
reisivo (Raccolta di alcuni opuscoli, Firenze,
Ol. I, 4 774).
Blooatl, Giordano. — Graf. Dritter
obn von Jacopo. Scheint Privatmann ge-
wesen zu sein (VIJ (TpAXJ (Mem.Soc.
lailX),
geb. 4709, Febr. 25, Castelfranco bei
Treviso,
gest. 1790. Juli 20, Treviso.
tarne intoroo all' opera : Elementa geome-
iae Infinitesimorum, auct. Hieron. Saladino
tc., Venezia 4 764. Saggio sopra le leggi del
ODtrappunto, Castelfranco 4 762. Delle vere
iggi delle forze elastiche dimostrate da feno-
Moi, Lucca 4 764 . Della proporzione che passa
re le affezioni sensibili e le forze degli ob-
*ietti esterni, da cui vengono prodotte. Ib.
764. Difesa del corollario della proposizione
^XJiVl, del libro II del principii matematici
lalla filosofia naturale del I. Newton, Lucca
7S4. Delle corde, ovvero delle fibre elastiche,
*. Bologna 4 767. Dellä tensione delle funi,
^•MDO 4 784. — Della vera origine e della
itora della forza centrifuga (Raccolta di Opus-
^i matematici, Vol. I, Lucca 4 763). Regole
iü importaoti delle strutture architettoniche
^otcoli diversi, Vol. I, Firenze 4 774). —
alle leggi delle commanicaztone del moto tra
sorpi molli senza far nso dl verun principio
Pof f«adorrr, HandwSrterboch II.
che dai Cartesiani e dal Leibniziani
possa essere contrastato (Nuova Raccolta Calo-
geriana, XII, 4 764). Riflessioni sopra Tanno-
tazione allo schediasma XXXVI nel Tomo III
delle Opere del Conte Jaoopo Sicoati (Ib. XIX,
4770). Soluzione della di(ticoltä proposta dal
0. Saladini intorno ad una proposizione con-
tenuta neu' opera delle corde ovvero fibre ela-
stiche (Ib. id.). Delle figure piane isoperime-
tre, contenenti la massima superficie (Ib. XXI,
4 772). Della maniera di costruire un portico,
che ascende e discende lungo un piano incli-
natoair orizonte (Ib. XXllI, 4 772). Sopra la
necessitä delle leggi (Ib. XXV, 4 778). Parere
sopra la forza viva (Ib. XXX, 4 776). Del cen-
tro della percossa (Ib. XXXI, 4 777). Spiega-
zione d'una esperienza (Ib. id.). Nuova ma-
niera di costruire le elittiche (Ib. XXXV, 4 780).
— Nuova difesa del cav. I. ifewton da IIa nota
di petizion di principio nel determinare la ve-
locitä della propagazione del suono (Nuovo
Giorn. de Letterati d'Italia, XII, 4 777). Dell'
artifizio di cui si serve la natura per far si che,
incitata una corda al suono, si addatti in bra-
vissimo tempo ad una curva bilanciata ed iso-
crona (Ib. XIII, 4 778). Della equazione gene-
ralissima delle curve bilanciate ed isocrone
(Ib. XIV, 4778). Riposta alle riflessioni anali-
tiche del Prof. Festnti sopra una lettera dal
Conte Vincenso Sieoati (Ib. XV, 4 778). Sopra
i logaritmi dei numeri (Ib. XVI, 4 779). Della
supposta applicazione di un penna al punto
medio di una corda, determinare, lasciata che
sia in libertä, 11 tempo impiegato a passare
dalla prima posizione isocrona e bilanciata e
semplice d'un ventre solo, ovvero composta
delle due semplici d'un 'solo ventre e di tre
(Ib. XVII, 4 779). Delle pratiche conseguenze
della Stabilita dottrina delle curve bilanciate
ed isocrone (Ib. id.). Della trisezione degli
angoli ; alla Signora Contessa O. AgnesL Diss.
epist. unita alle lettere sul medesimo argu-
mento del Conte Jae. Sioeati (Ib. XIX. 4 779).
Della figura e dello sfiancamento degli archi
(Ib. XX, 4 780 et XL, 4788). Esame del sistema
musico del sign. Giuseppe Tartini (Ib. XXI,
4 780). Esame del sistema musico di Mr. Ba-
meau (Ib. XXII, 4 784). Riflessioni sopra il li-
bro primo della scienza teorico-pratica della
moderna musica del Franoeseo Antonio Tal-
lotti (Ib. XXIII, 4 784). Della risoluzione car-
danica deil' equazione del terzo grado (Ib.
XXIV, 4 78t). Della veritä di alcuni paradossi
analitici, creduti communemente paralogismi
(Ib. id.) . Dell centro di oscillazione (Ib. XXXIII
et XXXIV, 4 784). Della maniera di perfezio-
nare la musica (Ib. XXXVI, 4 785). Del risor-
gimento della, musica (Ib. XL, 4 789). — Del
moto di discesa o di ascendimento dei corpi
immersi nei mezzi fluidi (Raccolta d'opuscoli
Ferrarese, IV, 4 780). Dei due genere di resi-
stenze, che nascono dall' Inerzia della mate-
ria e ritardano il moto dei corpi solidi dentro
de' mezzi fluidi (Ib. V, 4 780). Del moto d'un
corpo discendente lungo un lato retto d'un
triangolo materiale privo di gravitä, che pu6
camminare liberamente sopra un piano oriz-
zontale (Ib. IX, 4 780). Del moto d'un corpo
* 40
627
Bicoati
Biccomanni.
discendente lungo un lato retto d'un triangolo
materiale privo di gravilä, che pu6 cammi-
nare Ilberamenie per una linea veriicale (Ib.
XI, 4 781). D^, che pa6 camminare libera-
mente sopra un piano inclinato all' orizzonte
(Ib. XVI, 4785). Della musica anarmonica
(Ib. XIX, 4787). ^ De|la figura del gorgo, che
natura forma in un vaso cilindrico ripienjB
d'acqua, nel cen'lro del cui fondo sia apertb
un foro circolare (Mem. Soc. Ital. III, 4 786).
Della forza viva di alcuni corpi che ruzzolano
sopra un piano orizzontale, oppure^irano in-
torno ad un asse verticale, roovendosi ancora,
se cosi piace, per una direzione orizzontale
(Ib. IV, 4 788). Determinare 11 massimo allun-
gamento, che il peso di un pendulo produce
nella corda a cui b attaccato, che si suppone
priva inerzia e di gravitä (Ib. id.). II nnlto
imaginario non pu6 confondersi col reale (Ib.
id.). Della costruzione e della quadratura di
alcune volte e lunule (Ib. V, 4 790). — Delle
vibrazioni sonore del tamburo (Sagg. di Pa-
dova, 1, 4 786). — Del suono falso (Nuova En-
ciciop. Italiaoa, Siena 4 779). Delle vibrazioni
delle corde d'ineguale grossezza regolata da
una legge costante (Ib. id.). — Historisches,
Metaphysisches u. Politisches. — Hinterliess
ausserdem achtQuartanten Handschriften ma-
thematischen, mechanischen, architectoni-
sehen u. akustischen Inhalts.
Rlooatl, Francesco. — Graf. Fünf-
ter Sohn von Jacopo. Anscheinend Privat-
mann (Tp. ix;,
geb. 47 4 8, Nov. 28, Castelfranco,
gest. 4794, Juli 4 8,
Dissertazione intornoal rarchitettura civile, in
cui si dimostrano e si stabiliscono tutte le pos-
sibile .simmetrie e scomparlimenti in una figura
rettangola ad una sola nave, Venezia 4 764.
Lett. al cay. di Bovero intorno a varie nuove
teoriche e metodi pratici per Tarchiteltura ci-
vile, Trevisö 4 763. — L'elettricitä, poemetto.
Rloohebaohy Giacomo. — Cano-
nicus. Prof. d. Mathematik an d. Gregoria-
nischen Universität des Collegio Romano u.
Direct. d. Sternwarte in Rom (Gn. R. XCIU),
geb. n76, . . . Rom,
gest. 4 844, . . . Rom.
Opuscoli astronomici di 0. Calaadrelli, A. Conti
e O. Bioohebaoh etc., 3 vol. 4°, Roma 4 84 8,
4 8« et 4 824 (Vol. VI, VII, VIII der ganzen
Reihe, die mit 4 803 anfängt; siehe G. Calan-
drelliu. A. Conti).
Rlool, Matteo. — Jesuit. Ging als
Missionar erst nach Goa (4 578), dort Rhe-
torik u. Theologie lehrend, dann 4 583 nach
China (BEJ, Y) (J),
geb. 4 552, Oct. 6, Macerata, Mark An-
cona,
gest. 4 64 0, Mai 4 4, China.
Schrieb in chinesischer Sprache : Praeceptio-
nes cosmographicae et astrologicae. De astro-
labio. De sphaera. Arithmetica practica.
graphica orbis descriptio. Etc.
t
RIool, Giovanni. — Carmt
mönch. Prof. d. Mathematik an d.
zu Bologna (FJ (Mz, R),
geb. 4 607 etwa, . . . Bologna,
gest. 4 664, Nov. 4 4, Bologna.
Degli elementi di Euelide nei primi sei
tradossi in lingua italiana, 4 654.
Rlool, Michel Angiolo. — <
nal in Rom seit 4 68 4. Correspond.d.i
del Cimento (J) (VI) (Ti),
geb. 4 619, Jan. 30, Rom,
gest. 4 692, Mai 4 2, Rom.
Exercitatio geometrica de maximis et
mis, 8**, Romae 4666. Lettero varie in 1
ni'i Lettere inedite d'uomini illustri, II
Rlool| Vito Procaccini. — 1
mann, wie es scheint, der anfangs
prudenz trieb, sich dann auf Geologii
und nun Italien nach allen Richl
durchreiste (Gn, R. CXVHj,
geb. 4765, Jan. 30, Montesanv
Piceno,
gest. 4 845, Febr. 6,
Viaggi di vulcani spenti d'Italia nello st
mano verso il Mediterraneo, 2 Tom., 1
484 4. Osservazioni suUe gessaje del tei
sinigagliese etc., 4 828.
Rloololli Giovanni Battisl
Jesuit. Lehrer d. Philosophie u. Tb(
in d. Ordenscollegien zu Parma u. B(
dann d. Astronomie im letzteren (J)
(Td) (B),
geb. 4 598, Apr. 4 7, Ferrara,
gest. 4 674, Juni 25, Bologna.*
Almagestum novum , astronomiam i/
novamque compiectens, observationibi
rum et propriis, novisque theorematibv
blematibus et tabulis promotam , 2 v
Bononiae 4654. Theses astronomicae d<
simocometa anni 4 652, 4°, Ib. 4658 (M
mulhlich von ihm). Geographia et hy«
phia reformata, fol., Ib. 4664, edit. n(
4 667 et Venet. 4 672. Astronomiae refc
tomi duo : quorum prior observationes
theses et fundamenta tabularum; p(
praecepta pro usu tabularum astronom
et ipsas tabulas astronomicas CII et
catalogum fixarum universalem ad an
continet, fol., Ib. 4665 (Dritter Theil ^
magest. nov.). Argomento fisico-mat
il moto diurno della terra, 4<*, Ib. 4 668
noiogia reformata, fol., Ib. 4669. Episl
cometis ann. 4664 et4665, fol., Lugd.Ba
♦ge»t. Jum26(n).
Rlooomannl, L u i g i. — Abate.
thekard.Card.Salviati in Rom (LL
Sichard
Biohe.
630
741, Sept. \ 0, Scandriglio, Sabina,
788, Apr. 7, Rom.
ituralium Montis Marii prope urbem
etc. ; mit F. SohiUingio et J. C. Be-
mae 4 782. Herausgeber d. Giornale
tura, di manufatture e di commercio
ifsätze voD ihm über den Vesuv) u.
einer Accademia georgica zu Mon-
d. Mark Ancona.
ard| Claude. — Jesuit. Lehrer
matik erst im CoIIegium zu Lyon,
iem zu Madrid (BJ,
589, Omans, Bourgogne,
664, Oct.20, Madrid,
arii in omnes libros BnoUdii, Ant-
5. Commentarii in ApoUonii Pergaei
D libros IV, Ib. 4 655. Soll Arohimed'i
rausgegeben haben, Paris 4626 oder
ardy Rudolph. — Inspector u.
[D Schindler'schen Waisenhause in
inn Feldprediger bei einem preuss.
B-Regiment (M) (M. IIA
t763, Juli 6, Rosenwinkel b.Ky-
ritz, Priegnitz,
4 798, Juli 29, Berlin,
über Gewitter, Biitzahleiter, Witte-
inderaogen usw. in verschiedn. Zeit-
— Romane.
ard, Achille. — Dr.Med., Arzt,
Botanik u. Naturgeschichte in d.
d. Medicin in Paris. Mitgl. d. In-
eit 4 834) u. d. Academie d. Mc-
elbst (Q) (CR. XXXV;,
1794, Apr. 27, Paris,
t862, Oct. 5, Paris.
Ire des drogues simples et compo-
J.A.B. CheTallier, Paris 4 826. Pr6-
intaire de minäralogie, Ib. 4 885. —
les.
ardflon, Sir John. — Dr. Med.
gb 484 6). Trat als Wundarzt in
ische Kriegsflotte ein, begleitete
; Arzt u. Naturforscher die arcti-
ipeditionen des Capt. Franklin
fahren 4 8<9— 22 u. 1 826— 27,
arauf Oberarzt in d. Flotte (1838)
;tor d. Marine-Hospitals zu Haslar
•ort (4 840) und später Befehlsha-
r der drei zur Aufsuchung des un-
ranklin ausgerüsteten Expedi-
4 848 — 49). Zum Ritter ernannt
jab 4 856 seine Stellungen in d.
if (KECJy
1787, . . . Dumfries,''Schottland.
zu J. Franklin'! Narrative of a Jour-
M thores of the Polar Sea in 4 84 9 to
4 822 (Lond. 4828) u. Narrative of the second
Expedition to the shores of the Polar Sea
in the years 4825 — 27 (Lond. 4 828). Artic
searching Expedition etc., 2 vol. 8**, Lond.
4 854 . — Bearbeitete die zoologische Ausbeute
d. Reisen von Capt. Beeehey, Capt. J. C. Bom
o. Anderen.
BiohardflOB, George Frederick.
— Assistent im Mineral-Departement des
brittischen Museums (G. \Si9),
geb. 4 796,
gest. 4 848, Juli 5, Somers Town,
Verfasser einiger geologischen Handbücher.
RlohardflOB| James. — Geistlicher
d. Hochkirche, machte als Missionar zwei
Reisen in Afrika, einmal (1 846) in die grosse
Wüste und dann (4 860) in Begleitung yon
Barth u. 0 vorweg in die Gegenden des
Tschad-Sees (CL),
geb. 4810, Schottland,
gest. 1864, März 4,'Unguratua.*
Travel in the Great Desef t of Sahara , Lond.
4 849. Narrative of a mission to Central- Africa,
2 vol., Ib. 4853.
* Dorf, 6 Tagereisen ron Kuka.
Riohe, Claude Antoine Gaspard.
— Dr. Med. Nachdem er einige Jahre bei
V i c - d'A z y r in Paris gearbeitet, nahm er
von 479 4 — 97 Theil an der zur Aufsu-
chung Lap^rouse*s ausgesandten d*En-
trecastau x^schen Expedition. Bruder von
Prony* (Q),
geb. 4762, Aug. 20, Chamelet (Rh6ne),**
gest. 4797, Sept. 5, Mont d'Or. ,
Considörations sur la cbimie des v^g^tanx etc.,
8^ Montpellier 4787. — Anatomisches.
* Welcher eigentlich Biche de Prony hieM.
•• geb. Lyon (A),
Rlohe, Jean Baptiste Leopold
Alfred. — Dr.-^s-Sciences. Prof. agr^^
an d. £cole de Pharmacie, Repetent d. Che-
mie an d. £cole polytechnique, Chef d. ehem.
Arbeiten bei d. Facult. d. Wiss. in Paris,
Pharmaceut erster Klasse (Or),
geb. 4 829, Febr. 3, Gray (Haute-Sa6ne).
Recherches sur le tungst^ne et ses compos^s
(Thäse prösent^ ä la fac. d. sc), 4^, Paris
4 857 (Auch Compt. rend. XLII n. Ann. chim.
phys. S6r. III, T. L, 4 857). Sur I'action du
courant ölectrique sur certains mötalloides et
quelques-uns de leurs composös en dissolution
dans l'eaa (Thtee prdsentöe ä l'Ecole de Phar-
macie), 4**, Paris 4 858. — Recherches sur le
stanmöthyle ; mit Cahoun (Compt rend. XXXV,
4852). Sur Talimentation des insectes galli-
coles ; mit Laeue-Dathiert (Ib. XXXVI, 4 858) .
Rech, sur le stanmöthyle ; mit Cahoun (Ib. id.).
Rech, sur des radicaux nouveaux renfermani
de l'arsenic; mit Cahoun (Ib. XXXIX, 4854).
631
Siehe de Prony
Bichmann.
611
Sur des combiDaisons cblor^ef döriväes des
sulfures de möthyle et d'6thyl6(lb. id. u. Ana.
chim. pbys. S6t. III, T. XLIII). Sur ractioo
da courant ölectrique sur le cblore, le brome,
l'iode en prösence de l'eau (Ib. XLVI, 4 858).
Döriv^s chlorös de l'acötone (Ib.XLIX, 4859).
Sur un carbure d'bydrogdne d^riv^ de l'acide
subörique (Ib. id.). Sur les acides organiques
bibasiques et. sur un carbure d'hydrogdne
nouv. d^rivö de l'acide oenaotbylique (Ib. L,
4860). — Combinaisoo du nitrate d'argeot avec
Tiodure et le bromure d'argent (Journ. de
pharm, et de chim. 4 858).
Rlohe de Prony, s. Prony.
Rlohebovrgi Pierre Ambroise.
— Opticus in Paris; nach Vincent Che-
valier*s Tod Nachfolger in dessen Ge-
schäft (VD),
geb. 4 8 4 0, Nov. . ., Paris.
Manuel de Photographie sur collodium, S**,
Paris 4 858. — Widmete sich seit 4 839 der Pho-
tographie und führte mannigfache Verbesse-
rungen in dieselbe ein.
Rloholoty Friedrich Julius. —
Dr. Phil., folgweise Privaldocent (4 83 4) u.
Prof. (exlr. 4 832, ord. 4 8 44) d. Mathema-
tik an d. Univ. zu Königsberg (Or),
geb. 4 808, Nov. 6, Königsberg (Preuss.).
Comment. de functionum ultra-ellipticarum
valoribus etc., 4°, Regiomont. 4 845. Über d.
Problem d. Rotation eines festen Körpers, Ber-
lin 4 854 (Auszug in CreUe's Journ. XLIV). —
Anwend. d. ellipt. Transcendenten auf d. sphär.
Polygone usw. (Crelle's Journ. V, 4 880). De re-
solutione algebraica aequationis x'*^=4, sive
de divisione circuli etc. (Ib. IX, 4 832). Sur le
th6ordme relatif ä une cerlaine fonction trans-
cendante (Ib. id.) . De integralibus A b e 1 i a n i s
primi ordinis comment. prima (Ib. XII, 4 834).
De transformatione integralium Abeliano-
rum primi ordinis comment. (Ib. XVI, 4837).
Nota ad theoriam eliminationis perlinens (Ib.
XXI, 4 840). De integralibus quibusdam defl-
nitis, quorum summa ad quadraturam divisio-
nemque circuli revocatur (Ib. id.) . (jber d. In-
tegration e. merkwiird. Systems von Differen-
tialgleichungen (Ib. XXIII, 4 842). Einige neue
Integralgleichungen d. Jacob i'schen Systems
von Differentialgleichungen (Ib. XXV, 4843).
Nova theoremata de functionum Abel iana-
rum cujusque ordinis valoribus, quibus pro
complementis argumentorum atque indicum
dimidiis induuntur (Ib. XXIX, 4 845). Über d.
Reduction d. Integra
, r fxdx
X«)
auf ellipt.
Integrale (Ib. XXXII, 4 846). Beweis e. Satzes
über ellipt. Functionen (Ib. id.). Über d. Sub-
stitutionen von d. ersten Ordnung u. die Um-
form, d. ellipt. Integrale in d. Normalform (Ib.
XXXIV, 4847). Überd. Anwend. einiger For-
meln aus d. Theorie d. ellipt. Functionen auf ein
bekannt. Problem d. Geometrie (Ib. XXXVUI,
4 849). Bemerkk. über e. Fall d. Bewegung e.
Systems von materiell. Puocteii (Ib. XL, 48S9).
Einige Bemerkk. zum Eule r'schen Additiooj-
theorem d. ellipt. Integrale (Ib. XLIV, 4851).
Darstell, einer beliebigen gegeb. Grösse dorcb
sin.am[u+w,k] (Ib. XLV, 4858). Bemerkk.
über d. Theorie d. Raumpendels (Ib. id.). Über
e. merkwürd. Formel in d. Theorie d. ellipt.
Transcendenten, und eine Ableit. d. Funda-
mentaltheorems (Ib. L, 4 855). — Ober die aof
wiederholt. Transformationen beruhende Be-
rechn. d. ultra-ellipt. Transcendenten (AstroB.
Nachr. XIII, 4 836).
Rloheri Jean. — Mitgl. d. Acad. d.
Wiss. zu Paris. Machte im Auftrage d. Acad.
von 4 67 4 bis 4 673 eine astronom. Reise
nach Cayenne (LA),
geb. . . ., gest. 4 696, . . . Paris.
Observations astronomiques et pbysiques faitoi
en Tisle de Cayenne, 4", Paris 4 679 (Dario die
Pendelbeobachtungen, welche zuerst die Ab-
nahme der Schwere gegen den Aequator dar- •
thaten) . — Ferneres enthalten die Anc. Uiat.
Paris, nämlich : Obss. sur rinclinaison de l'ai-
guille aimant^e et sur la difförence de loo-
gueur du penduleä Paris et ä Cayenne (Tom. I);
Sur la distance vöritable des tropiques et sur
les r^fractions et les parallaxes (Ib.) ; Sur las
mar^es de Cayenne (Ib.) ; De la longueurda
pendule ä secondes de temps, observ^ k
Cayenne (Tom. VII) ; Sur la duröe et la foroa
des crepuscules observös ä Cayenne (Ib.) ; Sur
les vents ä Cayenne (Ib.); Obss. astronomi-
ques et physiques faites en l'isle de Cayenna
(Ib. — Vielleicht identisch mit dem ersten
Werk).
Rloher, Jean Fran9ois. — Mecha-
nicus in Paris (BCJ,
geb. 4 743, Oet. .., Sur^nes bei Paris.
gesl
Erfand einen Zirkel« mittelst dessen die sphl-
rischen Dreiecke nach Lagraiige*i System io
geradlinige verwandelt werden konnten. Con-
struirte ferner ein Instrument zu Dickenmes-
sungen, ein anderes zum Messen d. Ausdeh-
nung von Metalien u. a. m.
Rloher du Bonohet , Claude.—
Abbe, Canonicus am College de St. Qui-
riace zu Provins, später Diaconus an d.
Kirche N6tre-Dame daselbst (BS),
geb. 4 680, Nov. 4 0, Auxerre,
gest. 4 756, Provins.
La gnomonique universelle etc., 8", Paris 4704.
Analyse g6n6rale des möthodes nouvelles poor
rösoudre les probl6mes (unter Lagny'iNamea
publicirt), Ib. 4733 (Bildet auch Tome XI d.
Anc. .Mäm. de Paris).
Riohmann, Georg Wilhelm. —
Sohn eines schwcd. Hauptmanns. Nach'
dem er in Reval, Halle u. Jena studirt, und
Hauslehrer beim Grafen Ostermann ge-
I wesen, erst Adjunct (4735) u. dann Mitgl.
Richtenichweil
634
44, ord. 1745) d. Acad. d. Wiss.
tlersburg (M) (RN),
17H, Juli \ l(A.Sl.), Pernau,Liv-
land,
1753, Juli 26 (A.Sl.), Sl. Peters-
burg. *
endis mappis geographicis, imprirois
tbus, per idoneas scalas metiendis
iDservientes (Comment. Acad. Fe-
[ [für 4744—48], 4754). De constru-
trumenti, quo quantilas aquae calore
erae naturali ex superficie aquae
^rem elevatae commode mensuratur
fürn44— 46], 1754). De electrici-
'poribus producenda nova tentamina
— De quantitate caloris, quae post
flaidorum certo gradu calidonim
3t (Nov. Comment. Acad. Pelrop. I
-48], 4 750). Formulae pro gradu ex-
loris supra gradum caloris mixti ex
le ammoniaco, post miscelam dua-
arum aquarum, diverso gradu caii-
)D6rmatio per experimenta (Ib. id.).
in legem, secundum quam calor
vaso coDlenti certo temporis ioter-
emperie a^ris constanler eadem de-
b1 crescit, et detectio ejus, simulque
;trorum perfecte concordaotium con-
ratio hinc deducla (Ib. id.). Teota-
em evaporationis aquae calidae in
diori constantis temperiei deßniendi
De insigni paradoxo-physico, a^re
4 787 voluminis parlem aqua gelas-
ucto, et de compulatione vis, quam
»cens et sese in volumeo expandens
i Cava ferrea, Bomba dicta, ad eam
adam impendit (Ib. id.). Tentamen
1 phaenomenon paradoxon, scilicet
Uro mercuriaÜ ex aqua extracto mer-
I aöre aqua calidiori descendere et
temperiem minus calidam ac aöris
est (Ib. id.). Constructio Atmome-
aachinae hydrostaticae ad evapora-
uae mensurandam aptae (Ib. 11 [von
II). Inquisitio in rationem phaeno-
r aqua profunda in vasis homogenae
plus evaporet, quam aqua minus
et confirmatio experimentö nova
stituto (Ib. id.). De evaporatione ex
diori at^re, observationes et conse-
id). Experimenta de compressione
imis per aquam in bombis congja-
•scripta (Ib. id.). Usus legis decre-
oris ad definiendam mediam certo
mtervallo temperiem aöria^ostensus,
lentum meteorologicum novum, me-
)eriei ai^ris inveniendae inservieris
De media barometri altitudine, de-
poris intervallo invenienda, et ma-
ic usui aplandae constructione, co-
(Ib. id.). De argento vivo calorem
icipiente et celerius perdente, quam
Ja leviora, experimenta et cogitatio-
I [4750—51], 4 758). De ratione co-
ratione densitatis radiorum directo-
densitatem per lentem refractorum
determinanda (Ib. id.). De virtate magnetica
absque magaeHk communicata experimeota
(Ib. IV [4 751— 5S], 4 758). Inquisitio in legem
decrementi et incrementi caloris solidorum in
aöre (Ib. id.). Tentamen solutionem in diversa
temperie ad mensuram reducendi (Ib. id.).
Tentamen rationem caloris respectivam lenti-
bus et thermometris definiendi (Ib. id.). De
indice electricitatis et ejus usu in definiendis
artiflcialis et naturalis electricitatis phaeno-
menis (Ib. id.).
* Erschlagen Ton einem Blits ans seinem ElektriciUts-
seiger (einem isolirten BUtsableiter), als er sich dem-
selben w&hrend eines Gewitters unrorsichtig — oder
wie Seh lös er (Sein Leben, 1. Fragm., 8. 186) be-
hauptet — absichtlich sehr nSherte. — Über seinen
Tod siehe : 1 ) W i n k 1 e r , De arertendi fulminis ar-
tificio ex doctrina electriciUUs , 1753; 2) H. (Ha-
n o t), Nachricht aus St. Petersburg vom 3. Aug. ron
d. berühmten u. merkwQrd. Todesfall d. Hm. Prof.
Bi ch m an n , mit phys. Anmerkk. begleitet (Frankf.
gelehrt. Zeitung 1753); 3) Balthasar Hof mann
(Rector in Merseburg), De moralitate circa electrici-
tatis experimenta praesertim fulmina (Jena, gelehrt.
Zeit. 1754) ; 4) Relation sur la mort de Mr. B. (M«m.
Paris) ; 5) An account of the death of Mr. B. (Phil.
Tr. 1755).
Rlohiensohwelli Johannes Wild
von. — Prof. d. Geodäsie am Polytechni-
cum in Zürich. Strassen- u. Wasserbau-
Inspector d. Canton Zürich (Or),
geb. 4841, März 43, Richtenschweil,
Canton Zürich.
Topographische Karte d. Cant. Zürich, unter
seiner Direction aufgenommen u. herausgege-
ben. Karte vom Aargletscherln Agassis' Werk.
Geodät. Aufsätze in d. Verhandll. d. techn.
Gesellsch. in Zürich.
Richter, Johann Christoph. —
Kaufmann, Rathsherr (4 730) u. Rathsbau-
meister (4 738) in Leipzig (A),
geb. 4 689, Oet. 29, Leipzig,
gest. 4 754, März 6, Leipzig.
Museum Richterianum, continens fossilia, ani-
malia, vegetabilia, marina illustr. iconibus et
coromentariis Dr. I. S. Hebenitreitiü, Lips. 4748.
Rlohteri Georg Friedrich. — Erst
Assessor d. philosoph. Facultät (4 7 4 4), dann
Prof. extr. d. Mathematik (4 726) und dar-
auf Prof. ord. d. Moral u. Politik (4735) an
d. Univ. zu Leipzig. Mitgl. d. Leopoldin.
Academie seit 4 730 (7; (AJ,
geb. 4 694, Oet. 26, Schneeberg,
gest. 4 742, Juni 23, Leipzig.
De sola, quod caloris vulgo tributi causa non
Sit, k°, Lips. 4 74 5. Objectiones contra physi-
cam divinam Andr. Büdigeri, Ib. 4 747 et 4 74 8.
De natalibus fulminum, 8*^, Ib. 4 715. De ma-
gnitudine et flgura telluris, Ib. 4 726. Kunst-
u. Natur-Lexicon, 8^ Ib. 4 727 u. 4 784. — De
motu etvelocitateliquorum fluentium(Nov. Lit.
Lat. Lips. 4 720). De motu hydrargyri in baro-
metro(Ib. 4 72ij. Deaestimationevirium leib-
nitiana contra LouTiUiimi (Ib. 4728). — De
phoroDomia J. Hamnaiuii (Mise. Lips. T. II).
635
Bichter
BicAtar.
Series nova circult magoitudinem exponens
(Ib. id.). Deargamentismathematiconim, qui-
bu8 coDtra atomos pagnant (Ib. III). De eo,
quod in maUiesigeometriceetquod mecbanice
fieri perhibetur (Ib. IV). — De iis, quae opti-
cae Newtonianae opposuit Siaattiu (Act.
Erudit. 4 7i4, Suppl. T. VIII). Melhodus oova
computandi series fignratas (Ib. IX). De er-
rore in aestimando motu corporis (Ib. id.). De
aestimandis viribus coi^porum juxta quadrata
celeritatum (Ib. 4729). De motu composito
(Ib. 4 784). De demonstratione Jurini, virium
mensurae Leibnitianae opposita (Ib. 4 735) .
— Dq lapide in trunco betulae reperto (Act.
Acad. Nat. Cur. III, 4 783). De vera virium
corporearum natura et varietate (Ib. IV, 4 787).
Rlohieri Karl Friedrich. — Bau-
adjulaDt in Berlin. Erbauer vieler Pracht-
gebä^ude u. PrivatbSuser daselbst (A),
geb. 4 701, .. . Berlin,
gest. 4 766, .. . Berlin.
Anfang von einer neuen Methode unter Was-
ser zu bauen, ohne Fangdämme zu machen n.
das Wasser auszupumpen usw., fol., Berl. u.
I^ipz. 4751.
Rlohteri Gottlob Heinrich. — Ma-
gister legens (Hii) u. Adjunct d. philo-
soph. Facultät d. üniv. Wittenberg (4 745
— 49), dann Lehrer d. Mathematik an d.
Landesschule zu Grimma (M),
geb. 47 4 8, Sept. 4 7, Wittenberg,
gest. 4 796, Apr. 2, Grimma.
Optische Fragen (Gemeinnütz. Abfiandll. aus
d. Naturkunde u. Oekonomie, Bd. I, 4 765).
Versuch, die regulären Vielecke als mathemat.
Pro^ressionalgrössen zu behandeln (Ib. 4 770).
— Ki. Schriften, philosoph., mathemat., Phy-
sika!, u. geogr. Inhalts.
Richter, Jeremias Benjamin. —
Dr. Phil. (Königsberg 4 789). Erst Berg-
secretär ( 1 7 9 4) u. Bergprobirer (4796) beim
schles. Oberbergamt in Breslau, dann (4 800)
Assessor bei d. Bergwerks- u. Hültenadniii-
nistration in Berlin, sowie Arcanist d. kÖ-
nigl. Porzellanfabrik daselbst (M. \l) {Bgr.J,
geb. 4 762, März 4 0, Hirschberg, Schles.,
gest. 4 807, Apr. 4, Berlin. *
De usu matheseos in chymia, Regiomont. 4 789.
Anfangsgründe d. Stöchyometrie oder Mess-
kunst chymischer Elemente, 8 Bdo. 8** (Bd. I :
Reine Stöchyometrie. Thermimetrie u. Phlo-
gometrie; Bd. II u. III : Angewandte Stöchyo-
metrie), Bresl. u. Hirschb. 4 792 — 94. Über die
neueren Gegenstande d. Chymie, 4 4 Hfte. 8°,
Bresl., Hirschb. u. Lissa 4 794—4 802 (Hfl. I:
Voi*zügl. über das ohnlöngst entdeckte Halb-
metall Uranium, 4 794; Hft. II: Vorzug!, über
d. Wasserblei und den daraus entstehenden
blauen Carmin, 4792; Hft. III : Kritik d. anti-
phlogist. Systems, 4 798 ; Hfl.IV: Vorzug!. über
Flussspathsäure u. die neu entdeckte Ordnung
chymischer Elemente, 4 795 ; Hfl. V : Vc
über Antiphlogistik, bequeme Scheidi
u. einige physische Parihieo, 479S; Hft.
Vorzug!, über d. Neuiralitats-Ordoini
brennlicher Säuren, nebst cbymischeo,
besondere pharmaceut. u. metallurg.
griffen, 4 796 ; Hft. VII : Vorzüglich Beitfipj
Antiphlogistik in Bezug auf d.Göttliog'f
Versuche, 4796 ; Hfl. VIII : Vorzug!, ttberi
Verhältnisse d. Strontian-Erde u. quaot
Ordnung d. Metalle, 4797; Hft. IX: Vc
über d. besondere Ordnung d. Metalle o.
rer Verhältnisse, 4 798 ; Hft. X : VorzägL
d. Chromium, Titan, Tellur, Wolfram a.
dere Metalle, nebst fernerer Enlwickliii|i
quantitativen Ordnung, 4800; Hft. XI: Tl
zugl. über d. Glucine, Agusterde o.
besondere Eigenschaften d. Goldes, 4811;.
Setzte fort : Bourguef ■ Chemisches Haac
terbuch, Bd. III bis Bd. VI (L— Z), 8«,
4 803 — 4 805. — Über eine neue zwecki
gere Einriebt, d. Arfioroeters (Neue
Gesellsch. naturf. Fr. in Berlin, III, 4814).
Etwas gegen Bettberg*» Widerlegung e.
drostat. Satzes (CreU'i Annal. 4 798). Obf
Entzünd. d. Schwefels mit Metallen ohnei
genwart d. Lebensluft (Ib. 4 794). Über d.
cif. Gewichte von Flüssigkeiten, welche
Wasser u. Weingeist in verscbiedn. Vi
nissen bestehen (Ib. 4795). Etwas Ober
neuere Bemerkk., die Lehre vom Breoi
betreffend (Ib. id.). Über d. Reinigung d.Tc
ponderosa salita etc. (Ib. 4 796). Neueste Ei
deck, einer besondr. quantitativen BlementoB-
Ordnung(Ib. id.). Beitr. z. metallurg. Phlogo-
metrie (Ib. id.). Analyse d. Eisensteine tt
Bielschowitz in Oberschlesien (Ib. id.). Obif
d. geschwindeste u. vortheilbafteste Metbodüi
den Weingeist schlechterdings wasserfrei dd^,
zustellen (Ib. id.). Etwas über d. Reinigui
d. Braunsteins vom Eisen (Ib. id.). Etwas übtf
d. vortheilhafte Darstell, d. rein. CitroDSMti
usw. (Ib. id.). Phlogometr.BetrachU.(lb.47l7).
Wie die schnelle Wiederherstellung d. PIiÜb*
durch Quecksilber aus d. Platinasalzv8W.fi
erklären sei (Ib. id.). Reduction d. lieoiü^
durch y,o Schwefel u. */, vegetabil. Alkalini*
(Ib. id.). Über d. Prüf. d. raffinirt. Schwett
auf Arsenik usw. (Ib. 4 798). Über d. BestimiD-
d. Gehalts wössriger Auflösungen, nebst Be*
trachtt., den Begriff mittlerer Schweren be
treffend (Ib. 4799). über d. quantitative Vcr-
hältn. d. Substrats vom Lebensstoffe io d.
Flussspathstfure (Ib. id.). Über d. Destillat. i
rauchenden Salpetersöure (Ib. 4 799). — tlbei
d. sogen. Agusterde (Oehlen'a Neu. Joorn. li
4 803). Beitr. zu Cheneviz'a Abhandl. voroM-
ladium (Ib. id.)^ Über d. bis jetzt sichenti
Reinigungsmethode d. Kobalts u. Nickels usw
(Ib. II, 4 804). Über d. absolut reinen Nickel
ein edles Metall usw. (Ib. III, 4 804). Beitr. i
Kenntn. d. rein. Nickels (Ib. id.). Nachtrag!
Sftersen'a Bemerkk. über d. nöthige Verhältn.^
Schwefelsäure z. Salpeter (Ib. IV, 4 805). Nie
colanum, ein neues Metall (Ib. id.). üeberd
sicherste Reinigung d. ürankalks (Ib. id.). Am
lyse d. Rothenburger Kupfervitriol-Mtttterlai
gensalzes (Ib. id.). Bemerkk. über d. Chrom
Richter
Biddk.
638
. y, 4 805). Noch etwas über d. AgusU
id.). Über d. Reinheit d. per se re-
Nickels (Ib. id.). Aphorismate pro-
i za einer aaf Erfahr, gegründ. Theo-
ligerns (Ib. VI, <806). — Cber O. O.
I Bemerkk. zum Rieht er'schen Al-
fter (Oren's Neu. Journ. III, 4796).
. zu I. G. Voigt'! Beobb. u. Versuche
>ige8 Licht, Farben u. ihre Mischung
797). ~- G. H. Hess: Über Bichter's
(Brdnuotti's Journ. XXIV, 1844).
iai 4 {G9hl$n*t Journ. IV, 1807).
lieri JohaDD Andreas Lebe-
' — Erst Docent d. Hathematik ao
zu Jena, dann Subrector (4 801)
sctor (4 808) an d. Hauptscbule zu
M. n;,
477J, Nov. 9, Dessau,
Binfluss d. Astronomie auf d. Cultur
hl. Gesellschaft, 8«, Dessau 4829. An-
ide d. Algebra, 4. Tbl. 8«. Ib. 4822.
1. populär. Astronomie usw., 2 Bde.
ifl., Quedlinburg 4839. — Anderwei-
tifr, Karl Friedrich. — Nacht-
eister auf d. Muldener Schmelz-
)weit Freibergy später Gewerks-
daselbst (L) (Or),
4775, Aug. 4 6, Freiberg,*
. 4 828, Aug. 6, Halsbrücke,
h- Ökonom. Taschenbuch auf 4 804,
. 4 842, 8«, Chemnitz 4805 u. ff. Ta-
z. Geognosie, 42<'. Freib. 4 818. AU-
tterknnde oder auf Erfahrung gegrün-
terungsregeln usw., 8*>, Leipz. 4 824.
le Chemiker usw., 8°, Freiberg 4 822.
lomisches.
776, Aug. 16(Jr.II).
itOTi Theodor Friedrich Ma-
in. — Reisender Raufmann; zeit-
m engl. Commissarrat auf Malta an-
(GAh)(N),
4 783, Dec. 2, Dresden,
. 4 837, Nov. 4 6, Dresden.
u Wasser und zu Lande, 4 0 Bde. 8^,
Dresd. 4 884. Die Wasserwelt oder
* u. d. Schifffahrt im ganzen Umfang,
; Ib. 4884.
ftteTi Reinhard. — Dr. Phil.,
i. Realschule, d. Progymnas. u. d.
t siSdtischen Schulen zu Saalfeld
»3, vorher (4 837 — 40) dritter und
iter Lehrer an d. Realschule und d.
Q. daselbst. Mitgl. d. Leopoldin.
ie, d. Deutsch, geolog. Gesellschaft
TA
. 4 84 3, Oct. 28, Reinhardsbrunn.
Paliontologie d. Thtiringer Waldes,
i. 4848. Geogoott Übersichtskarte d.
sttdöstl. Thüringer Waldes. Gäa von Saalfeld
(Prgrm.), 4 858. Über Nereiten, Psycoden,
Graptolithen , Tentaculiten , Pleurodictyura,
Ostracoden d. Zechsteins (Zeitschr. d. Deutsch,
geolog. Gesellsch. V, 4 858). Beitr. z. Paläon-
tologie d. Thüringer Waldes; mit F. Vnger
(Denkschr. d. Wien. Acad. IX, 4 856).
Biohter^ Hieronymus Theodor.
— Oberhüttenamts-Assessor, Höttenche-
miker u. Lebrer an d. Bergacademie zu
Freiberg (Or),
geb. 4821, Nov. 24, Dresden.
Gab heraus : Vorlesungen über allgem. Hüt-
tenkunde, von L. F. Flattner, 8°, Freib. 4 859.
RlohthoBbiiyFerdinandPaal Wil-
helm, Baron von. — Dr. Phil. Einige
Jihre im Dienst d. geolog. Reichsanstalt zu
Wien beschäftigt. Seit 4860 Theilnehmer ap
d. preuss. Expedition nach Ostasien (DissJ,
geb. 4 833, Mai 6, Karlsruhe, Schlesien.
De melaphyro, Diss. inaug., 8^ Berolini 4 856.
Über d. Bildung u. Umbildung einiger Minera-
lien in Süd-Tyrol (Sitzungsber. d. Wien. Acad.
XXVII, 4 857). Bemerkk. über d. Trennung
von Melaphyr u. Augitporphyr (Ib. XXXIV,
4 859).
Rlddermarok, Andreas. — Prof.
erst d. Geschichte an d. Univ. zu Upsala
(4 683), dann d. Mathematik (4 684) und
darauf d. Jurisprudenz (4702) an d. Univ.
zu Lund (JJ (AJ (S),
geb. 4 654, Nov. 20, JönkÖping,
gest. 4707, Mai 4 5, Lund.
De triplici solis facie adulterina, Diss., Malm.
4 690. De uimo, Land. 4692. Elementa astro-
nomiae tarn sphaerica quam theoretica, Ib.
4 693. Elementa geometriae etc.. Ib. 4694. De
sensu tactus, Ib. 4 698. De lachrymis vitreis,
Ib. 4 698. De vacuo vero et ficto, Ib. 4698. De
stellis fixis et de situ telluris in zonis. Ib. 4 698.
— Gedichte.
Rlddle, Edward. — Vorsteher (Ma-
ster) erst der Trinity-House-School InNew-
castle-upon-Tyne (4 841 — 24), dann der
Schule d. Green wich-Hospitals bis zu sei-
ner Emeritirung im J. 4 854. Mitgl. d. Astro-
nom. Society (ASM. XXIV; (ASN. XY)
(G. 4 85V.
geb. .4788, Troughend, North-
umberland,
gest. 4 854, März 3 4, Green wich:
Remarks on the present state of nautical astro-
nomy, 8^ Lond. 4 824. A treatise on naviga-
tion and nautical astronomy etc., 8«, Ib. 4 824,
7^1" edit. 4859. Tables of the logarithms of
numbers, sines etc. to six places of decimals,
8^ Ib. 4844. — On flnding the rateof time-
keepers (Mem. Astronom. Soc. III, 4829). On
findiog the longitude of an observed oceulta-
639
BlMki
lli«^.
tioD (Ib. IV, 4BSI). Correctian ofthe formulae
tor d° (]b, V, I8BI]. ObMrved eclipses of sa-
telliles or JupiWr (Ib. XI, «SfO). LoriRirude of
Usdraa, by mooD-Culmintllng observalions
(Ib. XII, <SI1). — Suggesilojis Tor simptitying
iTOtj*! sototioD of Ihe double alUtuile problem
(Tilloeh, Philoaapb. Hag. LX. «BiS), — Ma-
themal. Aufsfitie in Hntton'iDiary, von 1 81 0 sn.
Rleoka, Friedrich Joseph Py-
thagorae. — Erzieher d. Prinzen E. v.
Hohentofae-Ingelfingnn 1816, Repe-
tenl am theolog. Seminar in Tübingen 1818,
Privaldocent d. Hathematik an d. Univ. da-
selbst <8t3, Prof. d. Malhematik u. Phy-
sik in Hohenheim I8i3 , zugleich ausser-
ordentl. Mitgl. d. Sludienraihs in Sluligarl
1850, mit dem Tilel als Oberslud ienralh
185t (BAJ,
geb. <794, Juni I, Brunn, Mahren.
Ober d. Berechn. d. Geldwerths ä, Waldun-
gen (Pi^rroO, »BI9. Die Lehre von d. Kepei-
schnitten usw. [Prgrm.), SluUe. <8(l. über d,
Barechn. d. kflrperl. Inbalt« unbeschlagerier
Bannistamme (Prgrm.), Ib. 1849. Die Rech-
DDng mit RicblungszableD oder die pcometr.
Behandt. Imaginärer Qrässen , Ib. 1SEG. — Die
Gescbwiadigkeit d. Lichts ans d. Aberration
d. Fixsterne (enmerfs Archiv XVIll, 4851).
Verallge meinem Dg d. Plolemiiiscben Lehr-
satzes {Ib. XXXII, las 1. — Uberd. Errlcht.
van Hageleblei lern (WÜrtemb. Correspondenz-
blalt, Bd. VII). Ober Wollmesser (Ib. XIII).
Ober d. Mittel, die Weinbertie gegen FrUh-
lingsfrost zu schützen (Ib. XIV:, Die Seiden-
oullar in Würtemberg (Ib. XXIll), — Kl. Auf-
sätze im Hesperus u, a. Zeitschrirten. — He-
digirle : Wochenblatt für Land- u, Hauswirlb-
schaft usw. u. dess. Fortsetzung, zusammen
IBBde. 8° Slullg. 18St-S9.
Rleokhar, Theodor. — Apotheker
zu Harbach in Würtemberg (Or),
geb. 18(9 etwa, . . . Sluligarl.
Chero. Untersuch, einiger Suol-Mutlerlau^cn
usw., *°, Marbach 18*7. — Tobello über d.
physik. EigenschalteD organ. Verbindd. (Lieb.
Ano.XLVI.ISO). Chem. Untersuch, einiger (u-
marsaur. Salze u. derConatitut. d Funiersiiure
(Ib. XLIX, 18U). Über KarlolTelfuselöl (Ib.
LXIV, 18*7). — Cberd. Anealicasaure in d.
Sumbnlwurzel;mitSeiMcJi(lb.LXV[ll,IB48).
— Ober d. Rectificat. d. Schwefel säure (Jahrb.
d. pract. Pharm. XV, 1847). lintersoheid, von
Arsen u. Antimon; verbessert. Marsh'scbcr
Apparat; mit Bchenkal (Ib. XIX, 1St9). Be-
reit, d. esaigsaor. Aethyloxyds; mit Dcmsel-
b e n (Ib. XX, ( SSQj . Darslell . von Megislerium
Bismuthi u. selpelersBur. Silber; mit Dom-
selbsD [Ib. XXII, 18S1). IJber Darstcll. d.
FerridcyankBtiams (Ib. id.), Über haldrian-
saur. Eisenoxyd |Ib. id.). Über d. Darstell.
d. Scblippe'schen Salzes (Ib. XXV, iHSi).
tlberd. AntlmoDilonoberlN. Jahrb. d. Pharm.
VI, IBS«]. CberreiDau. nur gereinigte Schwe-
felsSnre (Ib. lXy.<8IS]. Cber Dante
wasserfr. Alcobot (Ib. X, IStS). D° voi
len ai>i Id.).
Riedel, Gottlieb'. — Hag.
Privatlehrer d. imhemalik u. Ph;
Leipzig i zeillaog Amanneusis bei
Winklet (M) (A).
geb. I79S, ...... Leipzig*
gest. 1800, Ap
Die Verbind, d. SoDse, <
in einem UodoU vdrgesUllt, 8*, Leip
Gründl. tlDlarflcht vom Gebrauch d. E
ind.practQtraelri«,-«», Ib.l7gil. A
von d. VerbeneruDg d. untarschtfichi
milhlen usw. (Scbrift. d. Lelpz. tikon<
sellsch. VII, 1T8T).
•lrt.l7M, ...(.*)■
Riipderer, Johanu Baptist.
Phil. n. Mag. Pharm. Seil 1833 Re
landwirtbschani., Gewerbs- u. H
schule zu Freysing In Biyern u.
Nauvseschichte, Chemie o. Laadwir
am Lyceum daselbst fOr).
geb. 1803, Febr. <8, R0(z.*
Über d. Evonymin. Müncb 1 81B. INa
bildungd. GewerbmanDB, FreysInglBI
d. Nutzen d. naturhist. Studiums Im
u. besonders Tiird. Theologen, Ih. 1841
d. Cultnr d. Moore u. Moser; Ib. IB
Bildung d. Landmanni usw.. Landsb
Anleit. i. Kennln. d. Edelsteine, 4°, I
1859. — Darstell, d. Jalappenhsnes
gen. Slfingeln (Bnelmar'a Repert. XLIV
D° d. Boob Sambuci |lb. XLV, 1833).
giRige Wirk. d. Slrychnina (Ib, XLVIl
Die gerbstolTh allig. Mittel (Kunst- n i
blatt d. polylechn. Vereins f. Bayen
Über e. neue Darstell, d. Wasserglases [I
* Bf^crun^bFzirk ObcTpfoll u. Re^DIbui^
Riedleln, Veit. — Dr. Med.
d. Collegium medicum in Dlm (AN
Acad.Nal. Cur. Vol. Ml),
geb. lese, Hürz 19, Dlm,
gest. nii, Febr. 19, Ulm.
De lopasio miita sappbiro (Mise. Ac
Cur. 1SBS). Aurum in venlriculis ani
perlura (Ephem. Acad. NaI, Cur. 1 71 i]
turhislorisches u. Medicinigcbes,
Rlo^er, Christian. ^ Jesu
rer d. Mathematik, Physik u. Archit
Görz und am Theresianum in Wjei
königl.span. Cosmograph in Madrid
lang), darauf Rector d. CoUegien zi
u. Laybach bis zur Aufhebung d.
wo er sich nach Wien zurückzog [M
(SSJ),
geb. (TU, Mai i, Wien,
gest. 1780, MärzSG, Wien.
Universae architecturae civilis eleme
4«, Vindob. iTSfl. tt Dl versa e aichilMt
iUria clementaetc., t", Ib. iVsfl. Observa-
tlan de] transilo da Vendt por cl :)m('u <Jel
t«l, ■ Junio, 11SI, Madrid IT . . Ohserviicln-
kM pbyBicaa aobM la fueria elt-olrica, iirande
r blmine, canflrmada ^aumcntaila (.-un nue-
PW eiperimenlos, >', I^ 1763.
VkUemana, Georg Friedrich Beni-
tard. — Dr. Phil. (Götlingan t85l). Kolg-
weise Nivaldocent 4l85i) u. Prof. [e\lr-
M67,bFd. I||9)d.lla[hematikan tl. Univ.
tn GSläiiBen (Or). ,
. eeb. f8S6, Sept. l7,-*reBeIeiw. '
Mngarai.'DlH. : QMDtlligan iFUr e. allRcm
rhaori« d. FaKtionen ein^ veränderlichen
Srüise, GdUing. t8B1. Zur Theorie d, Nobi-
faclMD RiiiKe (Pogg. Ann. XC\', 1S.^5). Über
li« durch dieGauBs'achefteihc {V, n. ß, y. W
laralell baren Fuactionen (Abhandil. ßi>sellscli.
I. WiM. GMt VII, 1857). ~ Wh^eiu. Voraas^Rei
■Mnngenn. HilirsmiUc] für d. Uniorsucli. voa
^McUonenunbescbrlJnktvertiDderlicherflrüJi-
ten (CroUa'i Joorn. LIV, 1SS7). I.ehrsbtzanui;
I. aoalywa altp« fUr d. Tbaoric d. laleRrale
raniweigliedr. vollttänd, Integraiien IIb. id.),
Intimm. einer Function einer v«randerl.com-
ileien arDsae durch Granz- n. Unstelißkells-
B(Ib.
■ * ad DuiwDbcig, KunlgRlch Hunuiri.
Rlepl,FraniXa»er. — l'rof.d.Wria-
'Mikunde u, Naturgeschichte am polylechn.
Ii»lilul za Wien; spater Direcl. d. Kaiser-
Ferdinand s-Nord bahn (OS) (G. IS67A
geb. n^O, Nov. 19, Graiz,
gest. 1807, Apr. IG, Wien.
Db«r d, VerwenduDK d. Trapparlen lu was-
HrbetUnd. Cemenlen (Jahrb. d. polylechn.
iad. 1, 1 H18).' übersiebt d. Steinkahlanblldun-
(Hi In d. Osterr. Monarchie [Ib. II, I SID). Dar-
itili. d. Eitenerx- Gebilde in d. usw. Gebiri^en
d. Bilerr. llonarchie (Ib III, Igt«) . EnlwickI
i. Theorie über d. hSuBge ErKheinung d. ra-
Khen Kmporaleigeni anlerirdischer Wüster
ww. (Uedicin. Jahrb. d. Oalerr. SlnalN. t, I Slij.
Ijber d. GoM'LiKeraiailen d. üslerr. Alpen
HMUardD.BTOmi'ajBfarb, 181»]. Ubard Gru-
Ud d. Riihhausberges bei Gastein {Ib. mas].
- Biae fjeognoat. Karte ,von Dijhmen.
Biei, lohann Philipp.— Foigwei^e
Avfieher d. gewerkschaltl. Alaun- u.Slcin-
Mikenwerke lu Almerode u. KanfunRoi
(m?), Berg- u. Hülten-Commissar d. Ilie-
(cbdorfer Kupfer- u. Koballwerks [1779)
V. Bcrgraili beim Bergamt zu Veckerh^igen
■n Heuen [1790- Mehrfach von nnderen
il«Jl«chen Slaaten In Bergwerksüarlieii zu
lUlh gezogen (It),
geb. nSI, Aug. 4, Cassel,
gest. 1794, Nov. 13, Veckerhngen.
'ntl, Abhaadl. von d. ElgeDRcbatlen u. d. '/ii'
kMl.d. AI>iint;neb9lBenchreib d l> .'^tein-
Pif laalorfr, lUndiranH-liiich II.
— -Bkm. 642
kohlen werkeDoReotslehend. Peaersasw., 8°,
Marh, t785; ». Aull,, Frankf. u. Letpz, 1790.
MtiiL'ralOK. a. b«rf;iiiHDn. Beobb, Über einifn
liQsx, (iebirgsgeitenden [herausgeneb. von L.
a. Karsten), 8», BerliD 1761. — Über d. Ver-
hallen d.OeirnunKaltBr ei ngsBchloss. Gewölbe,
Druniien u. di^l. (Cassl. Potizey- u. Commerz-
Zeil. <TgS}. Uberd. heas. Bergban bsl Frao-
kenborg u.^JMgeladorflBergbaukunde II, 179«).
17B0|.
Riete (Ryse, Ries], Adam. — Re-
chcnmeisler u. Beamter beim MÜDZwesen
in An.iaberg (CL),
geb. U89 etwi
, Uiiri
, StnffelMein bei
Bamberg,*
, Annaberg.
gcsl. )5S9,
beiiung nach der Lenge, auf der Lioibeo
Kcder, dazu Torleil vnd bahendigkcil durch
nie l'raportiones. Practica genennt, 8', St, An-
nenherg <9S0 (Verschieden von einem ähnli-
chen Buch, daalttl zu Erfurt erschien]. Eid
Kerecheot BUchleio, auf den SchdfTel, Eimer
vnd iTiindtgewlcht, Leipz. IG3S. — Auch seine
Sohne Abrahan, Iiaak (Bürger □. Viairer zu
Leipziiil und J«keb vertessten arithmetische
Lelirbiicher.
• gth.HVl,...{KaiHitT,OtKi.ä.Mitlk.l,W»);
ipsl. ISW, . , , {J).
Rleie, B... I... C... Friedrich
Christian von. — Dr. Phil. Ersl Cabi-
rielsrath d. Fürsten Salm-Horstmar zu
Coesfeld, dann Docent u. Prof, in d. phi-
losoph. FacullSl d. Üniv. zu Bonn (Ous),
geb. t790, Dec. 6, Coesfeld.
Thenrin approxImationisdaBrum funcllonom,
4°, Durolin, isas. Bestimm, d, magnel. Decti-
nalinn millelat e. Spiegels (Fogg. Ann. IX,
1837], Millt. Barometersland am Meere (Ib.
XVIII, 18SD). — Allgem. Formeln zu einer
bei licherbaromelern vorkommenden Corre-
cfioiisrechnung (Aslron, Nachr. VIIT, IS3I).
A.'lroii. Beobb. (Ib. XVIII u. XX).
Rieil, PeterTheophil. — Dr.Phil.
(Berlin t83t], Prof., Mitgl, d. Acad. d.
VViss, ID Berlin seit ISIS (Diss),
geb. 1805, Juni 17. Berlin,
Do Iclluris magneliaml mulalionihus et dtoTais
nt meuatrulf. (■, BeroI.tSSi. Die Lehre von
d. [teihnngs-ElaktricilUI, % Bde. 8°, Ib. ISSt.
— Chef d. Magnetism. d, Soanenlichls ; mit
L. F. Koi«r (?egg. Ann. XVI. 1819). EiDHuss
d. Wiirme auf Magnete; mit Demselben
(Ib. XVII, 1839). Messung d. Intensität d.
Mapnetlsm.; mit Demselben (Ib.XVIll.lSt*).
über d. IMgl, Variationen d. tellur, Magnetkratt
u. PolHOB'a Methode d. IntensiUI d, Kraft ab-
solut zu messen; mit Dem selben {Ib. XIX,
isao). — Methode, die magnet. lociination tu
bestimm. (Eb. XXIV, 1881). Über gebundene
ElektrieiUt (Ib. XXXVII, 4S>S). Wirkung d.
Reihungaelektricilfll im VerhUltniM an ihrer
4)
643
Siflkiat dM Hfttref
. Xabixtl. (Ib. XL, 1817). Über d. ErwBrm. im
■ Scbliessbogan d. elektr. Batterie (Ib. XL11I,
1818). über d. PropaftatioDsvermOgeD d. ge-
bandn. Elektr. (Ib, XLIV, 1818). Elektr. Ver-
lüxeruogs kraft u. Kmarmangavermögea d.
Uelalle{lb.XLV, IStSj. MaKristisirungu. WHr-
ms-Erregung mittelst eines durch d. SchliesR-
drabt d. Batterie erref^t. SIromes (Ib. XLVII,
ISIS], tber ToitMlmui de Hau'* Beorthet-
lungdiaserUntersuch. ([b.XLVIlI.tSSSl.VBr-
zllgr. d. Entladung durch (.eiter, welche dein
Schllo«adrHht nahe sieben (Ib. XLIX , 18iO).
Über d, Nebenilroni d. Batterie (Ib. L. 1840).
Maxlniuiii d, Wirkung e. Nebendrahla auf d.
Kiitledung (Ib. LI, 18i0). überd. Richtung d.
uluklr. Nabenglroma (Ib. id.j. Über d. elektr.
Luntberraomeler[lb.Ln, 18(4). Cbard.Schlag-
wetlfld. elektr. Batterie (Ib.LIII, 18H). Über
il. l'yro-KlBktriciiat d. Minerale , mit 0. fioia
(Ib. I.IX, ist) u. LXI, 18it ; auch Abhh. d.
Berlin. Acid. f. IBtS). Ober d. elektr. Kigon-
(uherien brennender KOrper (Ib. LXI, <8it.
AuifUhrllchor: Ubsr d. AnordnuDg d. Elektr.
auf Leitern [Abhh. d. Berlin. Acad. f. 4844]).
Überd. Wurm o-Erreg. im vereweigt. Schliesa-
bogen d. elektr. Datierte (Ib. LXllt. 484().
Klektr. Leitvermögen einiger Stoffe (Ib. LX1V,
484S). Über d. PhoRphoreseeni ä. Dianiants
(Ib. id.). Ober d. OlUben n. Schmelzen Ton
UotnlldrUhten durch Blektr. (Ib. LXV, l8tS;
•neb Ahhb. d. Berlin. Acad. t. <84S). Eleklro-
lytlsche Bilder (Ib. I.XVIt, IS4Ö}. Uerkwürd.
Eigentichanen d. Glimmers (Ib. Id.). Ober d.
Ablenk. d. Magnetnadel durch d, elektr, Bat-
terie (Ib. id.J. Über eleklr. Kiguron u. Bilder
(Ib. LXIX, 4846 ; such Ahhb. i\. Berlin. Acad.
f. 484B}. Vergleich d. Reibungs-Eleklr. mit d.
gnlvan. Elektr. (Ib. id.). Die Ursache d. Luft-
elektr. noch unerwiesen (Ib. id.]. Dber d.
Entladungszeil d. eleklr. Batterie [Ib. id.).
Bemerkung gegen KnosbenluQeT (Ib. id.). Be-
stimmung d. eleklr. Dichtigkeit mittelat d.
Torslonswaago (Ib.XXXI. 18*7). Kritisches
über d. elektr. Eigenschaften d. Klamme (Ib.
LXXI. 4847; LXXlIlu. LXXiV, 4S48]. tber
d. Influani-Eleklr. u, d, Theorie d. Conden-
sators (Ib. LXXIll, 48(8]. Aluminium ein Lei-
ter d, Elektr. u. megnetiüch (Ib. id.). liber
Seiten-Bntladungd. eleklr. Batterie (Ib. LXXVI,
1849; auch Abhh. d. Berlin. Acad. f. 484»].
Mech,nriism d. elektr. Entladung (Ib. LXXVIII,
1848). (Iber d. Entladungsstrom in e. dauernd
nnterbrochn . Schliessbogen (Ib. LXXX, 4 830 ;
auch Abhh. d. Berlin. Acad. f. 1850). Ober
d. Entladung d. Krank lin'schen Batterie (Ib.
id.). Wirkung d. einfachen Schlie.isdrabts auf
Hieb selbst (Ib. LXXXl, 48SO). Ober. eleklr.
KtrOme hohr. Ordnung (Ib. LXXXIII, <SSI).
Der goldene tisch [Ib. LXXXIX, 4K58). (Iber
d, NeefTsche LI c h terato hei nung [Ib. XCI,
I8S4). über d. Unterbrecb. d. Schliessbogens
d, eleklr. Batterie durch d. Condensator [Ib.
Id.). Über d. ObernachenHnderung der Gutta
perolia (Ib. Id.). Über d. Wirk, nichl-leiten-
der KOrper l«i d. elektr. Innnenz (Ib. XCll,
I IB4) . Über eine Schrift von ZnDchenluiQeT |lb.
hl) Bemerk, liber d. elektr. Inlliienz (Ib,
Xi:iU, 1884). Uberd.Durcfagangelektr.Slrtime
Ugujt. Mi
durch verdUonl« LuR (Ib. XCVl, 4881). Bii 1
SiiiuB-Bleklroraetef (Ib. id.). Über d. ViA.
iiu:bt--1eitender KOrper bei d. eleklr. Indoefaii;
mitFftrad>7(Ib.XCVU,48SS). Einflossd Lö-
liiiig e. elektr. Strom« auf d. Art seiner Bil-
hi(jung(lb. XCVIII, 48it). überd. elektr, ht-
4en (Ib. id.). Pausen-Erscheinung am lidi- i
(Lijnsappsrat (Ib. XCIX, 48S«]. Die OtVi. '
Würmeformel belrelTend (Ib. C, 4857). Otet
t\ elektr. PunkenenUa4iiiig in PlitMigknlN
II.. cn. 1857). EleklruskoplKbe Wirk, i
(ieissler'schen Röhren (Ib. CIV,48»I). (Ihr
e. elektr. mnuenirersucb (Ib.CV, 4RSij Olwr
i\. Bescbstrenbeil^. elektr. Funken-EnilMlH|;
\n FIüssigkeiteB (Ib. CVl, 1890). Der Nebts-
slroro im Zwelga elektr. ScfaliMsung (Ib. M.|.
Die Schlagwelle proporlinel d , ntitlleren elsUr.
IiKihtigkeit d, Batterie (Ib. td,). Das Gesell d.
i-loktr. Schlagweite (Ib. CVIII, I8S8]. DaiAf
bliisen offener Rübren durch eine Flsmme (Ih.
Id.). Anhaltendes Tönen e. Röbre darck t
Flamme (Ib. CIX, 4 860). Die elektr. Scktaf-
weite belrelTend (Ib. id.). über d. Prvfnsp-
mittel d. Stroms d. Leydner Batlerte (Ib. id.).
L'tier Oalaaler'a oBchleuchtende Röhren |l^
CX, 4 880). Überd. elektr. RlngRguren (AMk
d Berlin. Acad. f. 4864).
BlAnlt des BAtrei, Jeaip Rene
Doiiis. — General-Admjnislrator d. Pnl'
vcr- u. Salpeler-Fnbricatioii in Paris; seil
1817 pengionirt (BS),
geb. 4754 etwa, . . Sauraur,
gest. 1816, Febr. 7, Paris.
Ti'tiiie de l'art de fibriqiier ia poudre k canoi,
l'iiris 4 8<i. L'art du salp£lrier, Ib. 4 815. Ui-
iiuel complct du teinturier el du degrsiueur.
II). 481S. Manuel de chimle, Ib. 4BtS. Haontl
d'urchileclure, Ib. 4835. — Oberselite viel«
Werke aus d. Kugl.. namentlich Tb. Thonns^
System of cbcmistry, 4 vol. 8° et Supplem..
l'iiris 4843—92, in dessen Suppt. Ftmd«1 «-
nen TrailS de Is LumiCre veroffentlichle
Rlgand de rille, Louis Mich«).
— Balailloiiscbef u. während d. Revolu-
üun Genie-Onicier in d. franzüs. Arntfc.
ilnnn Mitgl. d. Geiieral-Conseit d. Dep. <'«
1.1 Dröme, auch Hilgj. d. Kammer (Ql-
geb. 17 69 Crest (Drftnie),
gest. (S36, Juni .., Grenoblo.
Hccberches sur le mauvais ilr et seseffe'*'
I>uris4831. — Ward (840 von d. Iranzäs.I>^~
giorung mit Pronr, Tvart u. A. nach d. Psali'
iiischen Sümpfen gesandt, um Mitlei lur Aus-
trncknUQg u. Urbarmachung vonnschllgss.
Btsatld, Stephen Peter. — Prof-
(Savilian) d. Geometrie (1810 bis 181*].
d»nn d. Astronomie an d. Univ. zu Oiford.
zugleich (von l S i 0 bis an seinen Tod) Leh-
rer d. Physik und seil (8!7 Vorsieher d
UadcIilTeSlernwarle dn.selLst, Uilgl. d. Roy
Society seit 1 SOS u. d. Roy. Astronom. S»
BU
IHgbj
ftinmaiifi
646
oety» fHAS.Sl) (KEC. s\ipp\m.) (An.H.
«tau
geb. 177t, Richmond.Surrey,
gest. 1839, MSrzie, London.
Ib« nitCBtlaneous worka sad correspandence
afJ.Bndl«T, \', Oxford iSü. SuppJeroenl lo
Dr. Inid]*7'i roiscellaneoDa works, with an
■ccoudI ot H&TTiat'« BBtronomtcal papera, i°,
Ib, t B». Soma eccount of Hklley'i AtlronO'
■iw comelica« aynopsiB, which eoDtaina the
iaTMügatton of tbe Orbits □( comets, 8", Ib.
■MB. Ad hislorical sssay oq tbe firgt publi~
ntioDorSirlMH>ewtaa'iPrinc[pia, Ib.) BBS.
CarrMpoodonce of acieDliäc moo of tbe <7'i>
CMlnry, fncIndiuK lelters ot Banow, Flsm-
Mwd, WalliiandVnrton, avol. B°, Igt) (Edirt
wo Mioem Soboa Staphan Jardas S.]. — On
tk« relative quaatities of laad aad water od
tbe NiHaca a! tbe tarraqueous globe (Cam-
liHdg« Soc. Transact. Vol. VI, pl, li, 48S7). —
Oo tbe princlpal iDslrumeDts at Greenwicb in
ttallme of Dr. Halle; [Mem. AstroD. Soc. IX,
IUI). — Od B curious depogilion o! ice od b
aloDewall (Pbil. Mag. Ser. III, Vol. II, 1813).
Du Vewtan, WbiitMi Hallay and näsiBtead
(Ib. VUl, 18S6). Gm Pemliertoii'i tranalatioii
«( lawton'B Priocipja (Ib. id.). — Sotne ac-
c«BBl ot Jamei Stlrllng (Brawitat'i N. Joaro.
«( ScieDce, V, 1834). — Ferneres im Nauti-
Ml Mag.
'Au «nn fTUuBriichFo , bai AuthebuD; d« EdicU
lon Nkfllca, Duh Enflud IHkEhlindsn FuhIUf. ecin
Vater Dud Hin Omurater mDUcrUdienBlU waren
Dn«rdlD(i Id «b metcorolofiKb» a. ma^eütchea
Obaemtorliim Tvrwaiidclt wÄrd.
Ugbr, Edward. — Dr. Med., pracl.
Am in Norwicb, Sherif u. später Hayor,
«ch Präsident d. Philosoph. Society da-
wUntffiS; (An.n.iSii),
geb. 1747 etwa
gest. 181(, Od. 37, Norwicb.
Emy OQ tbe theory oftbe productioD oFani-
ulbeat, r>, LoDd. 1785.
B^ka, Pieter Leoobard. — Dr.
FUI., Prof. d. Physik erst am Alhenaeum
Ev)laeslricht(seill83i), dann (extr. 1 845,
nrd. (SSi) an d. Univ. zu Leyden (OrJ,
geb. 1811, Juli II, Hemmen, Niederl.
ConnDent. de projeclione atereograpbicB eju»-
^ uu io geographica et pbasibus dafectus
Miris delioeaadia, Lugd. Bat. 1831. Com-
■»Dt. de praecipuis oaturae Jegibus quae io
luinla diffracttooe observaalur, earumque
Hiaeom eliia optlces pbaenomenis. Ib. 183S.
SpMiDeD ioaugurale de origiae electricitatis
nniieae, Trajocti ad Uosam ( 836. Sela over de
**nilDe vaa bat GroodiJB (Algomeeiie Konsl-
«UUerbode 181«). Oratio de meritia viri )i.
I, I. UjIOBtooak, Lugd. Bat. I8ts. — Erklä-
"Hdeadurcb e. unterbrocbn. gsIvBO. Strom
DDlir Umalflodea verursachlen Gertluscbea
Chi. Ann. LXXXIX, 18SB). tlber d. SchlaR-
*<<ta d. KnbnikortracbeD Apparats [Ib.
XCVII, 1856). (Jberd. EtehtriciiHts-ErreguDg,
die man beobecbtet, wsdd e. Flüssigk. d. sphu-
roidalon Zasland verlHsat [Tb. XCVm, ISSB).
tbar d. Extraströme [Ib.'CII, 18S7). Über d.
Seh lagweite d. eleklr. Batterie (Ib. CVl u. CVII,
1 8SS ; CIX, 1 860; . Neue Art, die in eiaer ao '
beiden EndeD offenao Hjthre eDthalta, Luft in
Scbwingg. lu versetzen (Ib. CVII, 18S9J, Ober
d. Inductionafunkea (Ib. CXI, 186S).
Bimrod, Friedrich August. —
Pfarrer in Wetzlar (M. U),
geb. 1731, Juni 14, Levesleb. Hannover,
gest. leOS.Jan. .., Wetzlar.»
De origine floviorum et montinm bIc., Wetzl.
17TS. llDlerhallungeD überd. Erde ti. d. Men-
schen, nebst e. neuen Theorie von d. Ober-
näche d. Erde, Ib. 179S. Beitrage für d. Bil-
dungsgeacbichte d. ErdflUche usw., Jena 1 800.
AufsBlze abnl. lahaits in d. Allgem. geogr.
Ephemerideo, z. B. : über e. besondere Art
von Thaiero an d. Niederungen d. FlUsae u.
Bäche [180TJ.
•gnt. ISlft, Jas. ..(ZtoiiAariri TmcAnb. 1810).
Binaldinl, s. Renaldini.
Blnselbergh, Joacbim Sterck
(Fortius) van. — Am Höre Kaiser Hasi-
milians I. erzogen, dann auf d. Dniv. Lö-
wen studirend. Lehrer d. Philosophie u.Ua-
tbemalik in verschiedenen Städten Deutsch-
lands u. Frankreichs (Ni. XXXIII; (PqJ (Wd),
geb. 1499 etwa, . . . Antwerpen,
gest. 1536 etwa,
Institutionnm astronomicarum llbr, III, V,
Basll. tS18. CosDiographla, Paris. 1S39. Optica.
Cbaos raetbemalicam. Ahlbmatica. Spbaera.
AstrolOHia. Alles zusammen, Lagd. Bat. 1S31.
RlMUBUm, Sven. — Folgweise Ans>
cullanl im schwed. Bergcolleglum (1740)
und, nachdem er 1746—47 eine Reise ins
Ausland gemacht, Aufseher über d. Berg-
werke in d. Prov. Rosalagen (4749), Di-
rect. d. Silberbergwerks zu Hellefors (1760),
Oberniaassofenmoister (4 754), Direct. d.
Schwarz- Q. Grobschmiede ((760), zuletzt
Ralh im königl. Berge ollegi um. HitgL d.
Acad. d. Wiss. z\x Stockholm (S).
geb. 4 780, Juni IS (A. St.), Dpsala,
gest. 1791, Dec. 10, Bskilstuna.*
Anledning tili Stfil- och JernsfdrSdlingen och
dess fOrbUitriag, 8°, Stockb. 4771 (Deutsch,
Wien17BD]. FOrsük tili Jernets bisloria, tvot.
t°, Ib. 1783 (Deutsch, 1 Bde. S", Berlin 178S,
mit Anmerkk. von K. I. B. Kantan, 3 Bde. 8°,
LlegnitilBII). Bergverks Lexicon, IBde., Ib.
1788—89. Afbaadl. rOrende mekanlken, med
tillampning i synnerbel tili bruk och bergverk,
DI. 11, Ib. 1 TB4 [Der erste Thell ist von S. Vord-
vall). — FörsOk med Zaolilh elter gassten (Ve-
lensk. Acad. IIandl.i7(lj. Anledning tili smBll^
varkens rorbatlrande (Ib. I74S). Anmarkning
647
daEio
öfver den i Sala grufva befintliga serpentinste-
nen (Ib. 4746). AnmärkD. om en art jernhal-
tig teonmalm ifräo Dannemora socken i Dp-
iand (Ib. id.). Anmärkn. om lysspat ifrän Gar-
penberg (Ib. 4 747). Anmärkn. angäende jern-
haltiga jord- och stenarter (Ib. 4 754). Beskrif-
ntng pä hammarbyggnads förbättring etc. (Ib.
4 758). Anmärkn. vid Holmgren's utgifna för-
bättring for stSngjerns-bamrar etc. (Ib. 4 759).
Anmärkn. vid H&rleman's uppfinning, att fäsla
bläshjuls-kammar af tackjern utanpä hjul-
stockarna vid stänj?jerns-hamrar (Ib. 4 760).
Ron om dragugnars förbättring vid Jernverken
(Ib. 4 764). Rönommagnesia(lb.4 765). Mine-
ralogiska rön om tourmalinen elier askbläsare-
Kten (Ib. 4766). Rön om brasiliansk tourmalin
(Ib. id.). Anmärkn. vid UggUi's försök, angäende
hesparing vid koppar-formar för stangjerns-
och plätsmidet (Ib. 4 768). Anmärkn. vid San-
del'f rön, angäende malm- ocb berg-spräog-
Hing (Ib. 4769). Beskrifning pä valls- ochskär-
vork med förbättringar (Ib. 4 772). Rön om
cement (Ib. 4 778). Tiliäggoing vid en berät-
telse om cemenl för valten>murningar (Ib. id.).
Tilläg tili Waiftröm'a Beskrifning ^ damaske-
rade skjutgevär af jero och stal (Ib. id.). Rön
om etsning pä jern och stäl (Ib. 4774). Be-
skrifn. pä en ny art af spatformig magnesia*
eiler brunsten etc. (Ib. id.). Om tackjerns lyft-
armaretc. (Ib id.). Om kokkärl« förbättrande
(Ib. 4 779). Om grön mälarerdrg af cobolt (Ib.
1 780 et 4 784 . — Das R i n m a n'sche Grün). Hu-
ruvida bränntorf är tjenlig vid smide(Ib. 4 784).
* ;e>t. 1794, Dec. 20 {SM).
da Rio, Nicolo, s. Da-Rio.
del Rio, Andres Manuel. — Nach
vollendeten Studien in Freiberg u. Schem-
nitz, Prof. d. Mineralogie an d. Bergschule
(Coliegio de Mineria) in Mexico von 4 795
his 4 829, wo er in Folge einer Revolution
auswanderte und sich in Philadelphia nie-
(lerliess (IC E. v. Moll's Miuheilungen aus
seinem Briefwechsel^ Bd. III, S. 609^,
geb. 4 769 etwa, . . . Spanien,
gest ♦
Giementos de oryctognosia ö del cooocimiento
de los fossiles, dispuestos segun los priiicipios
de A. 0. Werner, 4", Mexico 4 795. Nuevo si-
stema mioerale, Ib. 4827. — Döcouverte du
chröme** dans le plomb brun de Zimapan
(Ann. d. Mines,.Sär. I, T. IV, 4849). Analyse
tl'un alliage d'oret de rhodium(Ib.XlI,4 8i6).
Analyse de deux nouv. esp^ces minörales com-
fKis^es de s^löniure de zinc et de sulfure de
mercure (Ib. S6r. II, T. V, 4 829). Dicouverte
de l'iodure de mercure au Mexique (Ib. id.).
— Ein Paar Anmerkk. zu Hoffinann'a Hand-
buch d. Mineralogie (Gilb. Ann. LXXI, 4 822).
• Compt. rend. XXX Vll (1853), p. 761 et 765, woraus
hervorgeht, du« er schon 1849 todt war.
Glaubte darin ein neues Metall (Erythronium
genannt) gefunden zu haben , lies« sich aber durch
CoUet-Üescotils(Ann.chim.LIlI[l8U5].p.26S)
bestimmen, es fttr C h r o m zu erklären. Erst W ö h-
1er zeigte, dass jenes neue Metall Vanadin sei
(Pogg. Ann. XXI [1831], 8. 49).
«•
Kiitori.
Ripking, Behrendt. — Folgweisi
Markscheider im hannövr. Oberharz (1 7 !•;,
Geschwornor im Bergamt zu Clansüttl
(17 1 5) u. Maschinendirect. daselbst (17 14).
Machte wissenschaftl. Reisen nach Scbw^
den (1709 zu Polhem) und 4748 nach
England (Or),
geb. . . ., gest. 474 9, .. . Claostbal
Karte vom Harz : Syl vae Hercy niae tabula, H«r*
cynia metallifera s. metallifodlnamm Haila
accurata delineatio authore B. B., geodafitael
mechanico, Gr.-Folio. — Barometermewu-
gen in d. Gruben von Clausthal a. Andnaf*
berg, auf Veranlass, von Leibniti in desM
Briefen von 4 742—4 5 abgedruckt (Oattnc,
Anleit. d. Harz zu bereisen, V, 9, S. 611}.- 1
Machte sich um d. Maschinenwesen d. obe^ 1
harzischen Bergbaus sehr verdient. I
Rlpley (Riplaeus, Riplajus, RipoIegi4
Georg. — Erst AuguslinermÖDch zu Bur-
lington, dann, nachdem er Frankreich,
Deutschland u. Italien durchkreuzt hatte
und 4 477 Rämmerling d. Papstes Inno-
cenz VIII. gewesen, seit 1478 Canndi-
termönch u. Canonicus zu Burlington oder
Bridlington (J) (BD) (Schm. A),
geb. 4 44 5, .. . Ripley, Yorkshire,
gest. 4 490, ... St. Botolph, Lincolush.
Liber de mercurio pbilosophico; CompouDd
of alchymie ; Philorcium alchemistarum; Me-
dulla philosophiae chymiae ; Aiiomata chy-
mica u. andere (gegen 25) alchemistiscbe Tra-
ctate, die in lateinischen (Opuscula qoaedam
chymica, 8", Francof. 464 4, u. von L. Combaik,
12°, Cassel 4 649) u. deutschen (Nürnberg. %\
4 74 7, Wien, 8", 4 766) Gesaramtausgaben mehr
oder weniger vollständig vereinigt wurden.
Rianer, Friedrich. — Lebte laogr
in Paris als Freund u. Schüler von Peler
Ramus, welcher ihn zu seinem Nachfol-
ger im Lehramt ausersehen hatte. Kehrte
indcss in sein Vaterland (Hessen) zurück,
ohne dass man- weiss, welche Stellung er
daselbst bekleidete (Str),
geb. Hersfeld,
gest. 4 580, Sept. 4 5, Hersfeld.
Opticae libri quatuor, ex vMo Petri Baai no-
vissimo, per F. Risnemm ejusdem in matbe-
maticis adjutorem, olim conscripti, nunc de-
mum etc. in usum et lucem publicam produdi,
excudente W. Wesaelio, 4<*, Cassellis 4616.
Opticae thesaurus (Eine Ausgabe der Werke
von Alhaien u. Yitellio), fol., Basti. 457t.
Riatori, Giuliano. — Carmeliter-
mönch, lehrte Astronomie u. Mathematik
folgweise in Florenz, Pisa u. Siena. Leh-
rer von Giuntini (BP),
geb Prato,
gest. 4 556, Dec. 7, Florenz.
049 Bitchi«
%
Ewlnra auper Ttolawui qusdriparllluni. II
couieoio aopra l'aluiagesto di Tolomeo.
BMohle, William. — Dr.Jur., Geisl-
Itrher, erat Keclor d. königl. Academie ta
r>in in Inverness-Shire, dann, nachdem
BT sich in Paris zum Physiker ausgebildet,
MjI 18S9 in London lebend und daselbst
Mit 1831 Prof. d. Physik u. Astronomie an
I. Londofl-Öniverstly, sowie Prof. d. Phy-
ük an d. Royal Jnslilulion. Hilgl. d. Roy.
Society {An. Ä. ( 837; (G. i 6J (Abitr. 1\J,
geb Schottland,
gut. 1837, Sept. 15, Porlobellob. Edin-
burgh.
>■ • aew pbolometef to determine tbe rels-
in iDlensiÜu of artificiat tigbt etc. (Phil. Tr.
IUI). Od h new form o( the diCTereiiltal ther-
Bometer (Jb. IBtIJ. Oa tbe permeabillty of
niiparent screenaof eitreme tenuity by ra-
litDt beal (Ib. Id ).. On electric conduction
Ib. ins). Od the elactric and chemlt»! tbeo-
rim of galvaniatn {Ib. «eSBJ. On the etasticity
>l tbreads of glau, and epplicalioas of Ihia
M>perty to lorsioD balances (Ib. IBSO]. Re~
Mtrchea In Vollaic electricitf (Ib. IBM). Re-
teirehes in eleciro-magnetigm (Ib. 1BIIJ. —
3o Ihe pbeDomena of endosmose and nxoa-
aof« (Abslr. 111, gelnen in d. Roy. Soc; 1S34).
)■ Ibe law, wbich coooecla Ihe variouB roag-
■Mo-electric pbaeaomena Utely diacovered
by Dr. WMiuAaj (Ib., gelesen 1831). On tbe
werefWDcy betweeo Ibe valocily ofsouad in
tir end Ibat of tbeory (Ib., gelesen ISSI).
Bipnn. Researcbes on the conducting powen
)( vires for eleclriciiy : and on tbe heat de-
•eleped in melallic and liquid conduclors (Ib.
d.i. — On a new roelhod of drauing a tan-
tMlIoa circle (FbilUpa, Ann.ofPhit. I, iSli).
^poaal for propelling aleam vensels by bori'
eoBtel molion ioBleadorcircular(Ib. IV, 1811).
)■ rawelTa paper on radiant beat (Ib. XII,
ItU). Od an air pump witboul ertiBcial val'
rt( (Ib, id.). — On tbe pcwer of aa electro-
Ugnet to retain ita uiagnelism after Ibe bat-
«ry bas been removed (Phil. Hag. Ser. III,
Vol. III, 4SII). On the roUtioa of cloaed vol-
ta ciruaiU (tb. Vol. IV, I8S4J. On the de-
leulioa of oaygen and bydrogeo by e magne-
Uetpark (Ib. Id.). On cerlain dlffereoces be~
>«Mo Ibe permaoent and the electro-tnagnet
(Ib. IX, tut). On certaio improvemeals in
Ib* nagaeto-electric macbine (Ib. id.j. On
Ui^i, JUeOuUj'a and OalUn'i theories
« Mgoelic reactioD (Ib. X, 1817). On Vew-
tM"! rlD^ »od Ibe Bied llnes of tbe specirum
Vk.ld.). Od tbe electric apark and ahock froni
> F«cnaB«il magnet (Ib. id.). — On Lailla'i
'Mottelar (■rewiter's Juurn. of Science, 11
*'RI, ins). Improvetneat o( tbe Phanlac-
*t>iU (Ib. IV, tSSt). On an extremely cbeap
■adMkaie tiydroitalic balaoce (Ib. VI. iB)«].
UtfMI, Ferdinand Frani von. —
[>r Ked. [1808) u. Phil. (1813). Prof. d. .
Ritter. 6&0
Geburlshülfe u. Chirurgie an d. Univ. za
Giessen seit 1816. Geh. Hedicinalralh. Ge-
adelt seit (839 (ScJ (Justi),
geb. 1787, Oct. 1 1, Wulfen, Grafsch.
Salm-Salm.
Über die nflchsle Ursache der BeweguOR der
Himmelskörper, 8°, Wien 188«. - llber d. Ein-
flussd, verscbiend. Aten aufd. Kry stall gestal-
lung u, über eine diesem EinduMe entspre-
chende Rezeichn. (LaeBhard u. Brenn'i Jahrb.
1 888). — über cbeoiiscbe Nomenclatur (Lieb.
Aon. Hl, 18S1J. — Viel Uedlcioisches.
Biffenhonse, David. — Dr. Juris.
Anfangs Uhrmacher u. Mechanicus in Phi-
ladelphia, spüter verschiedene offen lliche
Aeroter im Staate Pennsylvanien beklei-
dend, z. B. das des Sc halzro eislers von
1777 bis I7S9, das des Hünzmeisters der
Vereinigten Slaalen von (791 bis 1796;
war auch (779 u. 1786 mit Regulirung d.
Grenzen von Pennsylvanien beschSRtgt.
Mitgl. u. seit (79t Prüsident der American
Pbilosophical Society, auch Uilgl. d. Roy.
Society in London (AAB) (CAL),
geb. 1731, Apr. S, Germanlown bei
Philadelphia,
gest. 1796, Juni tS, Philadelphia.*
An easy method of deducing tbe time of the
aan's passing the meridian per clock, witboul
tbe faelp of Ihe equation tables, by equal alti-
tudes laken on two succeding deya (Transacl.
Americ. Soc. I, 1T8S). A new orrery (Ib. id.).
Calculalions of tbe Ireosit of Venus over tbe
Sua, 8 June 178B (Ib. id.). Oba. on the comet
ofjune end July177a, with the elemenls of
ils molion etc. IIb. id.], New methodorplaclng
a meridian mark (Ib. II. 1786). An optical Pro-
blem proposed by J. HopkinanB and solved by
D- a. IIb. id.). Explanetion of an oplical de-
ceplion [Ib. id.). Some expericnents on megne-
lism (Ib. id.). On a remarkeble meteor seen
in Virginia and Pengylvania (Ib. id.). Uethod
of Beding Ibe suro of the severe! powers of tbe
gines (Ib. III, 1798). Account ofseveral bousea
in Philadelphia, gtruck wilh lighlning (Ib. id.).
Account of tbe effecta ota atroke of lighlning
on a house furniabed witb two conduclors ;
mit r. HopklaBon (Ib. id.). To detenoina the
Irae place of a planet in an elliptic orbit di-
rectly trom the mean anomaly by converging
series (Ib. IV, I TS9). On Ibe eipaosion of wood
by heat (Ib. id.). On tbe improvemenl of the
timekeeper [Ib. id.). Uelhod of reislng tbe
common logarithm of any ournber immedia-
tely (Ib, id.). Noch einige astron. Beobb, in
diesen Traaaact. u. den Phil. Tr. 4 7fl9 u. <770.
* |»t. Jgnl 2U [SC. VII) ILS) ; Uli 1« (Br).
Bitter, Franz.— Pfarrer in Slöckels-
berg bei Allorf (JJ,
geb Nürnberg,
gest. IGtt etwa,
651
Bitter
Ritter.
InstrucUo instrumentalis quadraiitis novi d. i.
Beschreibung u. Doterricbt eines neuen Qua-
dranten, Nürnb. 4599.
Ritter, Albrecht. — Erst Hofmei-
ster, dann folgweise Substitut (nn), Sub-
conrector (1781), Conrector(47S3) u. Pro-
rector (1740) d. königl. Sliftscoilegiums zu
liefeld. Mitgl. d. Leopoldin. Acadeinie (M),
geb. 4 684, Juni t, Holzhausen (Gotha),
gest. 175 Ilefeld.*
Lucubratiuncula I de alabastris Hobensteinen-
sibus etc., h**, Helmstad. 4734. Lucubrat. II
de alubastris Schwarzburgicis etc., 4«, Ib. 4 783.
Oryctograpbiae Goslariensis epistolica histo-
rico-physicaetc, 4* Sondershusii 1718. Com-
raent. epistol. de fossilibus et naturae mira-
bilibus Osterodanis, 4**, Ib. 4 784. Comment. II
de zoolitbo-dendroidis in genere, et in specie
de Sohwarzburgico-Sondershusanis curiosis-
simisetformosissimisetc, 4**, Ib. 4 786. Sehe-
diasma de nucibus Margaceis vulgo Mergel-
nüssen, 4^ Heimst. 4 740. Relatio bistorico-
curiosa de iterato itinere in Hercyniae montem
famosissimum Bructerum, 4°, Ib. 4 740. Spe-
cimen U et II Oryctograpbiae Calenbergicae
otc. 4^ Sondersh. 4 744 et 4 743. Hist.-phys.
Sendschreiben von dem in d. Mark Branden-
burg belegenen merk- u. wundernswürdigen
Arendsee, 4°, Ib. 4744. Supplemente scripto-
rum historico-pbysicorum successu temporis
particutatim in lucem editorum etc., 4°, Heimst.
4748. Abhandll. in d. Commerc. litt. Norimb.
und d. Hamburg. Berichten v. gelehrt. Sachen.
* geb. 1682, Mai 12 {ANC)]ge»i. 1755, . . . (Kf),
Ritter, Jobann Jacob. — Dr. Med.
(Basel 1737), folgweise pract. Arzt in Bern
u. Vorsteher d. anatom. Theaters daselbst
(4 738), Leibarzt d. Landgrafen v. Hessen-
Homburg (1740), Riedesel'scher Physicus
in Lautcrbacb (1744), Prof. d. Medicin u.
Anatomie an d. Univ. zu Franeker (1747
— 48), dann wieder in Bern und zuletzt
in Gnadenfrei bei Ober-Paylau, unweit
Nimptscb in Schlesien lebend (M),
geb. 4714, Juli 15, Bern,
gest. 1784, Nov. «3, ....
Oratio de usu matheseos in vita humana, 4<*,
Bernae 4735. Meditatio de corrigendis borolo-
fi^iis portatilibus (Tempe Helvet. T. I, 4 734).
Toniamen naturalis ditionis Riedeselio-Avi-
montanae etc. (Act. Acad. Nat. Cur. X, 4 754).
Analysischemicainfusionumquarundam(Nov.
Act. Acad. Nat. Cur. VII, 4 783). Symbolae ad
historiam plantarum et mineraliuro Ducatus
Suidnicensis (Ib. id.). Beitrage zu Baorgnefi
Tratte des petrifications, Paris et la Haye 4 742.
— Medicinisches. Aufs&tze im MercureSuisse,
in d. Erlanger u. Frankf. Gelehrt. Nachrichten.
Ritter, G e 0 r g H e i n r i c h. — Dr. Med.,
pract. Arzt folgweise in Wiesbaden, Cassel,
Nendorf ü. Mainz. Wollte f8l8 nachlh-
silien gehen (St),
geb. 1764, Mai 20, Hersfeld, BeM^
gest
Physikal. Erscheinungen u. Venucke d. i»
men Quellen in Wiesbaden (N, Sehr. d. Gl-
selUch. naturf. Fr. in Berlin, lU, 4814}.
Ritter, Christian Wilhelm Jobi-
than. — Dr. Med., pract. Antfolgw«
in Altena, Krempe u. Plensburg (XSJ,
geb. 4765, Apr. 19, Flensburg,
gest. nach 1819, .. . Flensburg.
Beschreib, d, grOsst. u. merkwürdigst. Hülln
d. Erde usw., 8*, Hamburg 4804. OberSeM-
entzUndungen in organisirten a. leblosen Ur»
pem, 8^ Ib. 4 804. Beschreib, merkwirdipr
Berge, Felsen, Vulcane usw., 9 Bde. 8*, Il-
sen 4 807.
Ritter, Johann Wilhelm. — h
Med., erst Pharmaceut in Liegnitz (I79I--
95), dann in Jena studirend und tbeilsM
tbeils in Gotha u. Weimar privatisirend kii
4 804, wo er als ordentl. Mitgl. d. ba^c
Acad. nach München berufen ward (Hl,
geb. 1776, Dec. 4 6» Samitzb.BuD«^
Scblesieo,
gest. 1810, Jan. S3, München.
Beweis, dass ein beständiger GalvaDisnrasda
Lebensprozess im Thierreich begleitet, ^
Weimar 4 798. Beiträge zur näheren KeDStiÜ
d. Galvanismus, 4 St. In S Bdn., 8«, JenilMI
— 5. Darsteli. d. neueren Untersuch, aber 4
Leuchten d. Phcsphors in Stlckstol^ itf*i
8«, Ib. 4 800. Das elektrische System d. I<M
per, 8o, Leipz. 4 805. Die Physik als Konstiis«-.
8^ Münch. 4 806. Physisch-chem. AbbiiA
in chronolog. Ordn., 3 Bde. 8», Leipz. IWt
DerSiderismus, 4. Bd. 4. St.. 8o, Tttbing.«««*-
Amoretti's phys. u. bist. UntersuchuflgeoäNr
d. Rhabdomantie oder animal. ElektroDeKii
usw., 4. Bd., 8^ Berlin 4809. Fragmentestfi
Nachlass e. jungen Physikers, 8 Bde. 8* HeidA
4 84 0 (anonym) . — (Jeher e. bisher unbekiü^
ölartig. Product bei d. Bereit, d. S^lpeteritktf
(Bcherer*! Journ. III, 4 799) . über e. unerKieb'
liehe Dinte aus Tungsleinoxyd (Ib. IV, ISH)
— Beitr. z. Kenntn. d. ehem. Wirkaogei'
Galvanismus (Gdttling's Almanacb, 4804).-
Galvan. Versuche überd. ehem. Natard.Wfi
sers (Crell'f Annal. 4 804). — Über venchie
dene merkw. Erscheinungen, welche mehr
Metalle in d. galvan. Kette darbieten (OeUfl'
Journ. f. Chem. III, 4 804). Über gaJTao. >
ehem. Gegenstände (Ib. id.). Über e. voni
oholx beobacht. galvan. Phtinomen (Ib. H
4 805). Über d. Magnetism. d. Eisens, Nickel
Kobalts, Niccolans u. Chromiums nsw. (Ib.^
4 805) . über verschiedn. galvan. u. ehem. G«
gensttfnde (Ib. VI, 4 806). — Über Salzsäure'
Natron (Oehlen'i Journ. f. Chem. o. Pbys*
1806). Über verschiedn. phys.-cbein. Ge^
stünde (Ib. id.). Überd. zu den Versncben a
Hrn. Campetti angewandte Instrument, ^
»
Bitter
Bitter.
654
«BD. Balancier (Ib. IV, 4807). ÜberYolte'i
ersuche mit Zitterrochen (Ib. id.). Über Da-
fB Prodnde ans Kali u. Natron (Ib. V. i 808 ;
lIMhrl. in d. Denicschr. Mttneh. Acad. 1, 4 809).
«aaeModiAcation d. Nervenerregbarkeit durch
Mvaoisinaa(Ib. VI, 4808). Pseodogalvan. Ver-
ache (Ib. id.). Über Pflanzenerregbarkeit im
l^enieiaeo n. Besonderen (Ib. id.). Über d.
^erhalten mehrer MineralkOrper im Kreise d.
^•Ua'schen Siiule (Ib. id.). Bemerkk. zn
ÜBaak'a Versuchen über d. vermeinte Son-
laniBg d. Lichts d. Sonnenstrahlen von d.
Virme (Ib. id,). Versuch einer Geschichte d.
iehieksale d. ehem. Theorie in d. letzten Jahr-
iWiderteB(Ib.VII, 4 808). Überd.Stoffverpflan-
lagiTir Innerhalb feuchter Leiter im Kreise d.
Palta'achen Säole (Ib. id.). Schwefel als Pro-
JKt d. Blektricitut ; elektrischer Geruch usw.
ib.id.). Galvanische Combinatiooen usw. (Ib.
i.). Ober e. neues erdmagnet. Phtfnomen (Ib.
rill, 4809). — Versuche mitVoIU's galvan..
hlterie (Voigfs Mag. f. Naturk. II, 4 800 ; IV,
804 u. VI, 4808; am letzt. Orte seine La-
laagaalfule). Über d. Einfluss d. Wirk. d.
folta'schen Säule auf d. Gesundheit d. Ex-
Mrinenlators (Ib. II, 4 800). Galvan. Beobb.
■ihrend e. Sonnenfinsterniss (Ib. VII, 4 804).
3bar magnet. Gegenstände (Ib. VIII, 4 804).
i^crsucbe mite, gross. Elektrisirmaschine, vor-
Eigl. im Vergleich mit ehem. -galvan. Wirkk.
Ib. IX, 480S). — Neue Versuche über d. Gal-
laoismos (Reichsanzeiger, 4 803, Bd. I, N** 66
i.Bd.11, N<»494). ^ Über d. Gnivanism. in d.
norfaii. Natur usw. (Gilb. Ann. II, 4 799). Über
BolHIsion a. deren Zusammenhang mit d. Ma-
fMtiam. (Ib.IV, 4800). Über d. Wirk. d. Vol-
;srachen Saale (Ib. VII, 4 804). über unsicht-
ters Strahlen ansserhalb d. prismat. Violetts
|B>. id.). Versuche u. Bemerkk. Über d. Gal-
itaisin. (Ib. VII, VIII u. IX, 4 804]. Versuche
L Brweiae, dsss auch bei d. gewOhnl. Elek-
trieHit die positive die oxygene sey usw. [Ib.
11,480«). Oeberd. Sonnenlicht (Ib. XII. 4 803).
farsQche mit e. Volt. Batterie von 600 Lagen
(lb.XUI, 4801). Über Ladungsfähigkeit d. Me-
feilla, elektr. Erdpolarität usw. (Ib. XV, 4 808).
6bar Nordlichter usw. (Ib. id.). Ideen über
FaMrkvgaln u. Meteorsteine usw. (Ib. XVI,
4804 «. XIX, 4 80^. Neue Versuche u. Be-
Mtk. über d. Galvanism. (Ib. XVI, 4 804 u.
XjX, 4898). — Über den Einfluss d. Galva-
•im. auf d. Erregbarkeit thierischer Nerven
(DtBkschr. d. Mttneh. Acad. I, 4809). Elektr.
Vonuehe an d. Mimosa pudica (Ib. II, 4 84 1).
BUtarf Erasmus. — Baumeister u.
Oberaofseher d. Kaufhauses in Bern (M. II ^
geb. I7S6, Bern,
gest. 4 805; Juli 4, Bern.
TMorie des foyers de cuisines et des poäles,
**, Bene 47e8 (Auch deutsch). L'öoonomie
^ boteou NouT. Ihöorie des foyers etc., 8'',
Ib. 4794. — Gedanken von d. Anschlägigkeit
0^ Fähigkeit xu d. Kttnsten u. von d. Nutzen
<Ue mecban. Kttnsta zu erweitern (Abhandll.
Ökonom. Geaellsch. Bern 4764 ; auch franzö-
ütek). AbiModl. ttberd. Frage: Welches ist
d. beste Theorie i. Einriebt, d. Feuerherde u.
Heizöfen usw. (Ib. 4 769; auch französisch).
Ritter, Karl. — Dr. PbiL Von 4798
bis 4 8 4 4 Erzieher im H o 1 w e gesehen Hause
zu Frankfurt a. M. und als solcher mehr-
fache Reisen mit seinen Zöglingen in das
siidl. Europa machend, dann, nachdem er
bis 4 84 9 in Göttingen privatisirt, Prof. d.
Geschichte am Gymn. zu Frankfurt a. M.
bis 4 820 und seitdem in Berlin Prof. d.
Geographie an d. allgem. Kriegsschule ii.
Prof. (exlr. 4 8«0, ord. 1825) an d. Univ.,
so wie (seit 4 822) auch Mitgl. d. Acad. d.
Wiss. (Or) (Catalog sein, Biblioth,, Leipz.
4864;,
geb. 4779, Aug. 7, Quedlinburg,*
gest. 4 859, Sept. 28, Berlin.
Die Erdkunde im Verhältniss z. Natur u. Ge-
schichte (Afrika, 2 Bde. 8«. Berlin 4 817 — 4 8,
2. Aufl., 4 Bd. 8^ Ib. 4 882; Asien, Bd. 2—4 7,
Ib. 4832—4854. nebst 2 Bdn. Register). —Be-
schreib, zu Knmmer's Stereorama oder Relief
d. Montblanc, 8o, Ib. 4 824. Ein Blick in d.
Nilquell-Land, 8^ Ib. 4 844. Der Jordan u. d.
Beschiffung d. Todten Meeres, S«", Ib. 4 850.
Anleit. z. allgem. vergleich. Geographie u. Ab-
handll. z. Begründ. e. mehr wissenschaftl. Be-
handl. d. Erdkunde. 8», Ib. 4 852. — Zur Ge-
schichte d. peträisch. Arabiens u. seiner Be-
wohner (Abhh. Berlin. Acad. f. 4824). Über
geogr. Stellung u. horizontale Ausbreit, d. Erd-
theile (Ib. 4826). Bemerkk. über Veranschau-
lichungsmittel räumlicher Verhältnisse bei
geogr. Darstellungen durch Form u. Zahl (Ib.
4 828). Ober d. Alter d. Runenkalenders (Ib.
4 829). Entwurf zu e. Karte vom ganzen Ge-
birgssysteme d. Himalaja usw. (Ib. 4880). Ober
d. histor. Element in d. geogr. Wissenschaft
(Ib. 4 888). Der tellurische Zusammenhang d.
Natur u. Geschichte in d. Productionen d. drei
Naturreiche usw. (Ib. 4 836). Über d. geogr.
Verbreit. d. Zuckerrohrs in d. alten Welt usw.
(Ib. 4 839). Über räumliche Anordnungen ouf
d. Aussenseite d. Erdballs usw. (Ib. 4849).
Über d. geogr. Verbreit. d. Baumwolle usw.
(Ib. 4854). Über einige verschiedenartige Denk-
male d. nördl. Syriens (Ib. 4 854). — Ferneres
ind. Monatsberichten d. Acad. u. d. Gesellsch.
f. Erdkunde, in d. Zeitschr. f. allgem. Erd-
kunde, im Berliner Kalender usw. — Histori-
sche u. archäolog. Schriften. — Gründete 4828
d. Gesellsch. f. Erdkunde in Berlin.
*) ireb. Aug. 8 {OB, 1825 u. 1845).
Rltteri £l ie. — Dr.-^s-sc, Lehrer d.
Mathematik in Genf, Mitgl. u. Secretär d.
Soc. de physique et dabist, nat. daselbst (Or),
geb. 4 804, Dec. 9, Genf.
Trait<i 6l6ment. d'arithm^tique, 8'', 2"*« ödit.,
Genöve 4 845. — Sur une relation entre le vo-
lume atomique, le coefflcient de dilatatlon et
le coefflcient d'ölasticit^ dans les corps chi-
mlqoes simples (Möm. Soc. deGenäve X, 4 848) .
655
Eitthanien
Biyai.
Snr la Constitution phyitique des fluides 61a-
stiques (Ib. Xf, 4 846—48). Sur la d^lermina-
tion des ölöments de i'orbite d'un comdte ou
d'une planele au moyen de trois observations
(Ib. XH, 4 849). Snr la mesure des hauteurs
par le baromötre (Ib. XIII, 4 854). Sur la figure
de la terre (Ib. XV, 4 860). — Nouv. m^thode
pour d6terminer les ölt^ments de Torbile des
astres (M6m. Inslit. nation.Geneve, III, 4 855).
— Recherches analytiques sur le probldme
des röfracUons astronoroiques (Compt. rend.
IX, 4889). Modifications de la formule de Mr.
Laplaoe pour la mesure des bauteurs par le
baromötrc (Ib. X, 4 840).
Biithaiuieiii Karl Heinrich Leo-
pold. — Von 1854 bis 4 856 Chemiker
d. Versuchsslation zu MÖckern bei Leipzig,
dann Direcl. d. Versuchsstation Saarau in
Schlesien bis 4 858 u. seitdem Prof. d. Che-
mie an d. kÖnigL landwirthscbafll. Acad.
zu Waldau b. Königsberg in Preussen (Or),
geb. 4826, Jan. 43, Armenruh b. Lieg-
nitz, Schlesien.
Aschenanalysen von Lycopodiom (Xrdmann's
Journ. LIII, 4854 u. LVIII, 4858). Zersetzungd.
Salmiaks durch Kupfer u. Zink (Ib. LIX, 4 853).
Zusammensetzung voo Branntweinschlempe,
Biertreber, Malz u. Malzkeimen usw. (Ib. LXV,
4 855). — Viele agriculturchem. Untersuchun-
gen zerstreut in landwirthschafll. Zeitschriften,
theilweise gesammelt in d. Berichten d. Ver-
suchsstation in Möckern, III (4854), IV (4 856)
u. V (4 857). Erster Bericht d. Versuchsstation
zu Saurau (Mittheill. d. landwirthschafll. Cen-
tral Vereins f. Schlesien, Hft.IX). Mittheill. aus
Waldau, Hft. I, Berl. 4 859.
Rittingeri Peter. — Folgweise k. k.
Pochwcrks-Inspcctor in Schcmnitz, k. k.
Kunstmeistor in Brandcisl, k. k. Bergoher-
amtsvorstand in Joüchimsllinl ii. endlich k. k.
Sectionsrath (Ober-Bergratli) in Wien (OrJ,
geb. 181 4, Febr. 23,Neudilsclicin,M8hr.
Theoretiscb-pract. Darstell, d. Anfangsgründe
d. freien Perspectiv -Zeichnung usw., Wien
4889. Der Spitzkasten-Apparat usw., Freiberg
4 889. Theoretisch-pract. Anleit. z. Räderver-
zahnung, Wien 4 854. Theoretisch-pract. Ab-
handl. über ein für alle Gattungen von Flüs-
sigkeiten anwendbares neues Abdampfverfah-
fahren usw., Ib. 4855. Kurze Mittheill. über
d. berg- u. hUttenmünn. wichtigeren Maschi-
nen usw. d. allgem. Industrie-Ausstellung zu
Paris, Ib. 4 855. Centrifugal-Ventilaloren u.
Centrifugal -Pumpen usw., Ib. 4 858. — Bei-
trüge z. Erdhohren (Berichte f. Eisenbahnen
4 848). Neuerfundene Methode d. Verzeichnens
mittelst d. Kompasses in Strecken usw. (Ib.
id.). Beschreib, e. neuen Gruben-Eisenbahn-
wagens usw. (Ib. id.). Versuche mit d. ex-
centr. üniversalmühle (Ib. 4848). — Beitrr. z.
nass. Aufbereitung (Bergwerksfreund, 4 848).
l^her Gedingzahlung bei Pochwerken (Ib. id ).
Das Sohneckengeblase u. dessen NutzefTect (Ib.
id.). — EinaxigeMönchkolben-Hab- a.Dnck-
pumpe usw. (Jahrb. d. geolog. Reidtt-AML
4 850). — Grobenventilatoren nach neasoi Pldjr
cip (Zeltscbr. d. österr. logoniear-Van^l
4854). Versuche über d. 9ewegoiig-A Wal-
sers in KanäJeD (Ib. 4856^. Direct «iitadi
WasserhaUangs-Dampfmaschine mit Schieb«^
steurung ohne Schwungrad (Ib. 4858). — Vi^
bessert. Dynamometer (Oesterr. Zaitaehrf.i
Berg- u. Hütten weaeo, 4868). Dynamomalr.
Zapfenlager (Ib. 4 856). Versuche Uberd.Ui-
reibung ao d. Röhreowänden einer WiodM-
tung (Ib. id.). Darstell, d. zu Bbenaee amfi-
führt. Versuche überd. Reproduciningderia
Wasserdampf gebundenen Wirme durch Was-
serkraft (Ib. 4 857). Stetig wirkander Setzbiri
(Ib. 4 858). — Redigirta: Erfahrungen ünbeff-
u. hüttenmfinn. Maschinenbau- u. Aulbeni-
tungswesen, Wien, Jahrg. 4854—4857. Diria
von ihm: Berechn. d. Nntz*u. Betrieb-Effedi
e. Scfawanzhammers (4 855).
RlTard, Dominique Frangois.— ^
Prof. d. Philosophie am College zu Beao* ^
vais (BJ,
geb. 1697, Neufchatean, Loi^
raine,
gest. 4778, Apr. 5, Paris.
Elements de g<Som6trie, 8°, Paris 47St. 5**
(^dil. 4 750. äl^meuts de math^matiques. I'i
Ib. 4 740, 6~* 6dU. t vol. 4°, Ib. 4 75«. Abrigl '
des ölOmeots de math^matiques» 8**, Ib. 4741,
8">« (^dit. 8 vol. 48^ Ib. 4 774. Trail^ de b
Sphäre, 8», Ib. 4 744,6""ödit. par Lalaade 4 814,
7"^ 6dit. par PuiasaBt 4 84 6. Nouv. traile di
gnomonique, 8», Ib. 4748, 8'"«6dit. 4757. Ab-
rögö du traitö de la sphcre et du calendrier,
42", Ib. 4748. Tables des sinus, tangeotesfll
leur logarithmes, Ib. 4 743. Trigonometrie reeti-
ligne, 8«>, Ib. 4743. 4"" ödit. 4757. Trait^d'i-
rithmi^tique, 8**, Ib. 4747. Secttons coniqo«
d^montröes par synthdse, 8", Ib. 4 757. Kit-
men des systemes du monde. 42**, Ib. 47U
(Für Tycho Brahe gegen Copenicas). ^ Gnn-
matikalisches u. Pädagogisches.
Bivault de Fliiraiiee (Rivaltius a
Flurentia), David. — Lehrer d. Malbema-
tik am Hofe Ludwigs XIII., wo er noch
andere Aemter bekleidete (JJ (IIM)^
geb. 4 574, hei Laval, Maine,
gest. 4 616, Jan. . ., Tours.
Les Clements de Tartillerie etc. , 8^ Paris 4 60S*.
Arohimedis opera, quae extant, novis deoioii'
strationibus commentariisque lllustrata, fol-i
Ib. 4 64 5. — Anderweitiges.
* In der zweiten Auflage di^te« Werks (1008) wirf
Knallgold als Schietapulver empfohlen.
RIvaZy Pierre Joseph de. — Mo-
chaniker u. Uhrmacher in Paris (1748—
1760), dann Direct. d. Saline zu Moutien
in der Taranlaise (R),
geb. 4711, März 29, St. GingoulpJi, Bas-
Vafois,
gest. 4 772, Aug. 6, Moutiers.
w
de la Sivd
de la Bive.
668
ZrfiDd eine Ubr mit eigenthümlicbein Echap-
»Mieat, die er i 748 der Pariser Academie vor-
W^ Q. patentlrt erhielt (Berthond , Essai sur
Vprlogerie, T. II, p. 480). Erfand auch eine
bschine yum Heben des Wassers in Berg-
TCrken und ein Werluceug zur Vereinfachung
les Gravirens. — Schrieb : R^ponse aü m6-
■Dir« pabli« par Le Sei contre naes döcou-
r«rtaf an horlogerie, 4<>, Paris 1781. — Obser-
vation sur une pendule diffärente des auires
■er le poids de sa leniille et par la petitesse
leiarct etc. (M6m. Par. 4 749, bist.}.
Am la niTüi Charles Gas pard. —
>. Med. (Edinbargh). Pract. Arzt erst in
idOndon (4797 — 99], dann in Genf, seit
I80S Honorar -Professor d. pharmaceut.
Cbemie, später auch d. allgem. Chemie u.
Physik an d. Acad. daselbst, zu deren Re-
Btor er 4 8S3 ernannt wurde. Von 4 8 4 7 bis
«84 8 MitgL d. Regierung zu Genf (BU.Vf)
fMm, Geneve, T. X ),
geb. 4770, USrz 4 4, Genf,
gest. 4 83i, März 4 8, Genf.
De calore animalium, Edinburgii 4 797. —
8v un proc6d6 pour constater la pr^sence de
finenio (Bibl. britann. XLI, 4809). Sur ün
MOV. gaWanomMre (Ib. XLVI, 4 84 4). Du sys-
üne de Dalton (Ib. id.). Sur la graisse des
^IM (Ib. XLVII, 4 84 4). Sur la conversion de
Vifflidoneo socre (Ib. XLIX, 4 84S). — Sur
IniOBt |»roduit8 dans des tubes par la flamme
da gax (Bibl. univ. IX, 4 848. — Fortsetzung
aiAbh. im Joum. de phys. LV, 4 806). Etudes
aar faction des aimants sur les flotteurs 6lec-
Iriqaei (Ib. XVI, 48«4). Sur certains points
di la th6orie de Mr. Amptee sur Tölectrody-
aarnique (Ib. XX, 4 8)S). — Observations sur
Im eaoses prösumöes de la chaleur propre
im animaui (Ann. chim. phys. XV, 4 820,
nehBibl. oniv. XV, 4 820). Sur des nouv. ex-
pMeaces relatives aux actions des courants
pivaaiqoes (Ib. XX, 4 822). — Medicinisches.
dalaRlTei Auguste Arthur. —
Sohn d. Vorigen. Prof. d. Physik an d. Acad.
QiGenf. Mitgl. d. Soc. de phys. et d'hist.
Dat. daselbst. Corresp. d. Pariser Acad. (Or),
geb. 4 801, Oct. 9, Genf.
Mto. sur les caustiques, 4°, Geneve 4 824.
Tnit^ de Tölectricitö th^orique et appliquöe,
tvol. 8<>, Paris 4854—58. — Sur Tacide mu-
riaüqoe (Möm. Soc. Geneve, II, 4 823). Action
<leiiD6taux sur les gas inflammables (Ib. id.).
Dlitribation de Tölectricit^ dynamique dans
dci conducteurs (Ib. III, 4 825). Sur la con-
daetibilit^ relative pour le calorique des difTä-
niUbois ; mit A. de Candolle(Ib. IV, 4 828). Sur
r«lietricitä voltaique (Ib IV, 4828; VI, 4888,
et VII, 4886). Sur les courants magnöto-ölec-
lriqDes(Ib. VIII, 4 889). Sur l'action combinäe
im eoarants d'ioduction et des courants hy-
dro-electriqoM (Ib. XI, 4846—48). M6m. sur
la caaae das auroras bor^ales (Ib. XHI, 4 864).
— 3ar OD noav. proc^d bygromötriqua (Bibl.
P«f f eadorrf, HudwSrterbQch 11.
univ. XXVIII, 4 825). Rechercbessur une pro-
pri^tä particuliäre des conducteurs ra^lalliques
del'6lectricit6(Ib. XXXV, 4 827). Recherch.sur
la chaleur sp6cifique des gaz; mit F. Mareet
(Ib. XXXVII. 4827). Sur les effets calorifiques
de la pile (Ib. XL, 4 829). Nouv. recherches
sur la chaleur spöcifique des gaz ; mit F.Xar-
oet (Ib. XLI, 4 829). Note relative ä l'action
qu'exerce sur le zinc l'acide suifurique ölendu
d'eau (Ib. XLIII, 4 830). Esquisse historique
des principales döcouvertes faites dans l'^lec-
tricitö depuis quelques annöes (Ib. LIIetLIlI,
4883). De l'älectricit^ dövelopp^e par le frot*
tement des mätaux (Ib. LIX, 4 835). -~ Sur 1*6-
lectricitö döveloppöe par la dösoxidation de
certaines substances min6rales(Ib nouv. S^r.
I, 4 836). Röponse h quelques objections pro-
sent^es contre la Ihöorie purement chimique
de l'ölectricitö voltaique (Ib. 111, 4 836). Theo-
rie de la pile voltaique (Ib. IV, 4836). Examen
de quelques circonstances qui influent sur la
puissancedeiapile (Ib. id.). Obs. sur les nouv.
recherches relatives aux efTets älectriques de
contact de Mr. Beoqnerel (Ib. XX, 4 689). Sur
une petite batterie voltaique d'une force ex-
Iraordinaire (Ib. XXII, 4 839). Sur la seconde
coloration du Montblanc (Ib. XXIII et XXIV,
4 839) . Sur un proc^dö 61ectro-chimique, ayant
pour objet de dorer l'argent et le laiton (Ib.
XXV, 4 840, auch Ann. chim. phys. LXXIII et
LXXV. 1840. — Erhielt darur 4 84 4 von d. Pari-
ser Acad. einen Preis von 3000 frs.). Quelques
recherches sur la chaleur spöciflque ; mit F.
Mareet (Ib. XX VIII, 4 840). Sur la chaleur spö-
cifique du carbone dans ses difförents ^tats;
mit Demselben (Ib. XXXII, 4844). — Coup
d'oeil sur l'ötat actuel de nos connaissances
en ölectricitö (Archiv, de l'ölectr.1, 4 844). Obss.
etc. aux travaux et aux opinions des AUemands
sur la pile voltaique (Ib. id.). Nouv. recher-
ches sur les propri^tös des courants 6lectriques
discontinus et dirigös alternativement en sens
contraires (Ib. id.). Sur quelques expöriences
faites avec une forte pile de Orove (Ib. id.). Des
progr^ qu'a faits le proc6d6 de dorage par la
voie ^lectrochimique (Ib. id.). Sur quelques
Instruments et appareils ^leclriques, fabriqu6s
par Mr. BonUol (Ib. id.). Sur la r^istance de
passage (Ib. id ). Quelques observations dcc-
trochiroiques faites aux Eaux d'Aix en Savoie
(Ib. II, 4 842). Obss. sur une note de Mr. Pog^
gendorff relative ä Thypothtee de l'existence
d'un contre-courant dans la pile de Volta etc.
(Ib. id.). Des efTets calori6ques de T^lectricitd
etc. (Ib. id.). Sur une nouv. corobinaison vol-
taique (Ib. III, 4 848). De l'action chimique d'uD
seul couple voltaique et des moyens d'en aug-
menter la puissaoce (Ib. id.). M^m. sur les
effets de temp^rature qui accompagnent la
transmission dans les liquides, au moyen de
divers ölectrodas, des courants ölectriques etc.
(Ib. id.). Sur l'^tat actuel de l'^ude de l'elec-
tricit^ en Angleterre (Ib. id.). Obss. sur le
m^m. de Mr. Orove : De la batterie voltaique
ä gaz (Ib. id.). Obss. sur un m6m. de Mr. Wheat-
■tone: Descript. de plusieurs Instruments etc.
(Ib. IV, 4 844). Des mouvements vibratoires
que d6terminant dans les corps, et essentlel-
42
^itihaMen
.liaues (l^- *■'•,. de Vorbile » ." V .-rvations
Cn de» *'Ä moven de iro« »^f ,^'„ieurs
" Recherobe« ;rtron«'»*'»«*S^mule de Mr.
d«" .i;r"S^'«t«o«s de ^ »-is par le
tj^omfetre IVb. X. 1 ,_.i.h Leo-
" Kar
ronw"- >- ' viftinricta Leo-
da.m Direci. V^r« sead«^
VraWcremsf.ScW ^^ ,859.
n^4 AT. -
fs^MfÄche
X«erbaU«n|-
bes»erl^D>«
VeibunR an d. 1
wog (»>■ '''iu.
(ührl. Versuch
NVasserdampt
serkraft^bj*
Hb. < 8581.--»
u. hüllenmS'"
langswesen.
von ihn» : Bet
e. Schwan*"'
RWard
ProC. d. P»"
vais fßi»
geb. '
W»ldao, "»• '• _ Fo\gwe>se V. ^•
Polwerks-lnspe^ o; ;^^^^^ , V. B^ >;;.
^'«b- '«' ''^"t oSte"- d. ^n'-V^nS
Thforeli.cb-pract.D««^i„bnunR<«'«-
d freie« P/Äen- APP«^f':rr «»derver-
,k... DerSp;^k«9W ^^^ '^"11 sch-pra«' ^b-
handl. über e^„;^,esneaeafa.mp.,, ^^,
j Kare- O. »»*. — InailStn«^ .ii«lnrcn U
gest.
v:\(^ineois
aes e^c"^«
üi»»p edU«
•^luc 6dit.
rcji<^ du
Ai", ^^•
leur log
d6mon
meo ^
(Für 1
maüW
Bi
Flur<
lik 5^
and«
hano». *""' -«endbare» ";', " ^ MiUne"»- --
d. berR- «• ^^Jiem. In^Ä-VenlUaloren
trwe »;,Snd«"»*** strecken »s^- g^ 1
,841 . ^«"Kompasses »«-^„ueo-EUenbahn- 1
mittelst d. *^o^V „ Grub«» ^ ,»-
mV Beschreib; e «• versuche ««' „^^ ,
Eobert d« Vaiigondy Robertson. ^
. .** ?o hürlogerie. — Des-
r> okiv. jppareils cunsiruits
.uutf :e» pnncipaux pheno-
r Vaaceady, Gilles. —
i\.»iilgs \oii Frank-
^..'^ •»■•*
. ). Paris.
*\<teines du monde,
ducdiMi u la geographie
«3. Isa^e des globes,
!CW!i, sur rhisloire de la peo-
•ö J'S Vorrede zu seinem :
, .t.^ i i.^c.Ntfi lu 108 Karten.
•«..*. > • .*
N.i't
tiii^«ir« 4« Vamgondy, Didier.—
.vJv auch ordenll. Geograph
IV >
V » '^'«'
.\ V
* ! i J.:iii I <. Paris,
^. ^ * \ .1. .... Paris.
v*.^..M->-^* *''"'** '"^*- Instilwlions gc^o-
.V. ... V » • *** IVscriptiün et usage de
. ' .».*. V . •' » 'V elo , Ib. 4771. Mein, sur
, ^....v'^.i ^ . jpplalissement de la lerre
4.K V».'*.: >ensiMc sur les cartes etc.,
\ 0-0 l {iiulkarten.
^|i^>y^ d« Vaugondy (genannt Sa-
^ . . ^ I • Uli. — Bruder des Vorigen.
,, .». « < « olwa, . . Paris,
*...v f >. N^'v. 8, Bergues St. Vinox.
^ v"» t»oiup*s, 4", . . .
H^^WHl« Johann. — Jesuit, Lehrer
.. i.. xVvlouscoll«*t;ion zu Douay, Trier,
vVr ..*. -< u Main/, dann Ueclor des zu
^. > j M.*> iMwa, ... in d. Ardonncn,
^.»..i M'N». IVhr. I i, Namur.
..!..» ^'» '»v»^» do lu^l^nolica vulnerum cura-
\.' 4... uMo K. Ooclenio, hrevis annolalio,
.//. i.ii» OaoUnlua lleautontimorunienos,
„ ..iniioin* iiniKiH»licae et unguenti ar-
o »1 l uxoiid». 1618. Melamorphosis
i,. ».I ^ .»Umo lioclenianae, Leod. 1618.
,i . Ivu^i»« M K»'» «'t*' . l^"nci 1619. Curaliones
^ '.i.. »a,» Ol uiiguoiiti armarii inagica impo-
*'^. . i\oi *ii* di*Putationem loa. Bapt. Hei-
^,v^k» luvoiiib •«*^*-
H^^^rii« K r a n r e s c 0. — Jesuit, Leh-
, tvponutonlal- Physik am Collegio
. .1*» >»»*' '»» Ni»a|»ol iCBJ. s),
^,.:* riiK J»»i ^7, Neapel,
^, ,1 vl.obtt». noch 1785).
^' .*. sU ^oomolri« piana coli' aggiunta di
* ' i. »Moj»A^uioin pratiche, Roma 1780.
«^^♦rl«« GtM>rge. —
\.».»
.y>. .8^sf. 1860, Juni ..,
An etymological and explanatwydidi
the terms and language of geolak>'. I'
18S9.
Robertson, John. — Erst hi\
d. Mathematik, dann V^orsleher (M
königl. malhcmat. Schule am Christ
tal in London (IT54 — 55J, darai
an d. Royal Naval Academy in Po
bis 17 66, wo er nach London zuri
und zuletzt Clerk, Bibliothekar i
Mitgl. d. Roy. Society ward (Abr.
geb. ni2, . . .'
gest. 1776, Dec. H, London
Complete treatisc on mensuration,
elements of navigation, 4 754. Treat
thematical Instruments, 1775. — E:
orHalley's demonstration of the ana
logarithmic tangents to the meridi
sum of the secants (Phil. Transact.
account of an extraordinary opera
formcd in the dock yard at Portsi
1757). Accountofthe fall of water unc
ilb. 1 758; . Of the theory of circulati
fractions 'Ib. 1768). Law of motion
of a body doflecled by Iwo forces te
stantly to two fixed points (Ib. 17<
stigations of twentv cases of compou
(Ib. 1770).
Robertson^ £tienne Gas
Ursprünglich Theologe, dann Pro
sik im Dep. de TOurthe und darai
tasmagorist u. Aeronaut halb Euro
streifend (BS) (G. 13;,
geb. 17 63, Juni 2 5, Liege,*'
gest. 18 37, Juli . ., Batignol
ceaux
La Minerve, vai.sseau ae^rien deslir
couverles etc., 8", Wien 1804. 1'"'
1840. — Sur le nouv. systöme qu
mati^re eleclrique pour cause de la c
de l'cau (Journ. phys. XXXVI, 1790
lectrophore resineuxet papirucc \\h
1790 — In beiden Aufsätzen nennte:
AbbeBobert). Experiences nouv. si
galvanique (Ann. chim. XXXVII, '
Sacharoff : Rapport fait ä l'acad. de
bourg, sur leur voyage a^rostatiqu
1804). — Ferneres über ihn in Gilb.
XVI u. XX.
* Hicsb rigcntlich Robert und fügte di
erst »päter willkürlich hinzu.
•• geb. Juni 15 (Q).
Robertson, 6 u i 1 1 a u m e t
— Sohn des Vorigen ; auch Aen
als solcher in der Well herumzit;
(BLB),
geb. 17 99, Sept. 27, Paris.
gest. 183 6, Nov. . ., Mexico
Relation du premier voyage aerosi
öcut6 dans la republique me.\icain(
1835, Paris 1885.
«65
Eoberval
Eobiqnet.
666
I Giles Persone* de. —
Tod I6S7 an Prof. d. Philosophie am Col-
MgeGenrais zu Paris, später, nach M ori n's
Tod, Prof. d. Mathematik am College royal
^ "d« France daselbst. Mitgl. d. Acad. d. Wiss.
L «I Paris (B) (CF) (J) (Mt),
I geb. 4 60), Aug. 8, Robervalb.Beau-
k vais,
l gest. 1675, Od. «7. Paris.
C Tralt^ de m^chanique des poids etc. (publicirt
F" b Hanenne'a Traitö de l'barmoDie). Aristar-
tUSanii de mundi systemate, partibus et mo-
tibos, ejasdem libellus cum notis, 4**, Parisiis
4844. Nouvelle mani^re de balance (Journ. d.
ia?ans, 4870. — Die sogen. Hoberval'scbe
Waage). — Sur la composition des mouve-
ments etc. (Anc. Möm. Paris, T. VI). De re-
eogoitiooe aequationum (Ib. id.). De geome-
Irlca planarum et cublcarum aequationum re-
solotlooe (Ib. id.). Traitö des indivisibles (Ib.
id.). De trochoide ejusque spatio (Ib. id.). —
Leixtere alle posthum, indess schon 1698 von
•eiDem Freunde, dem Abb6 Oalloit, publicirt.
* P er s o n e (oder wie M o n t u c 1 a, T. II, p. 43 schreibt,
Pertonier, Termuthlich weil er selbst sich Utini-
■ilt Pe r so neri US nannte) sein eigentlicher Name ;
Boberval nur ein angenommener, entlehnt von dem
Dorfe, wo er geboren.
Roblda, Karl. — Benedictiner, seit
1830 Lehrer am Gymn. zu Klagenfurt (Or),
geb. 4804, Oct. 4 3, Malavasb. Laibach.
Eotwicklungsgang d. Physik von d. ältesten
Zeiten bis auf d. Gegenwart, 8^ Klagenfurt
1854. Vibrationstheoried. Elektricitttt, 8«, Ib.
4857. Magnetismus, als Fortsetzung u. Schluss
d.Vibratioiistheoried. Elektricitttt, 8*, Ib. 4 888.
Gmndiüge einer naturgemfissen Atomistik, 8*>,
Ib. «160.
Bobllanie (Robillant), s. Nicolis di
fiobilante.
Bobin, Edouard. — Prof. d. medicio.
Chemie» d. Physik u. Naturgeschichte iD
Parii (Cll),
geb. 4 808, . . . Suze, D^p. de la Sarthe.
Chlmie medicale raisonnöe, % vol. 8**, Paris
4885-87..
Bobli&ol, Stephane. — Apotheker zu
Pftris, Mitgl. d. Acad. de mädicine seit 4 895,
Mitgl. d. Soc. centrale d'agricullure, Mitgl.
Q. Secret. d. Soc. de chimie mödicale (Q),
geb. 4796, Dec. 6, Paris.
IHäioonaire des meoages ; mit Mme. Gaoon-
Kanr, t"*edit. 8», Paris 4 888. Examen cbi-
>riqM des frolts du Lilas, Ib. 4 884. Recherches
*8r l'emploi des sels neutres dans ies analyses
^^Clalet et application de ce procede ä To-
PiUi. Ib. 4 885 (Aach Ann. cbim. phys. XXX.
*^U). Bisai sur l'affinite organique, 8^ Ib.
*'M. Manuel de Teducateur des vers ä soie,
**>lb. 4848. Aufsätze im Journ. de pharm.,
I^ni.chlm. medicale, Annal. de Tagriculture
inn^iie, Journ. d*agricult. pratique u. Mem.
Soc. centr. d'agricult. — Debersetzte John's
Chem. Tabell. d. Thierreichs (Paris 484 8).
Robins (Robyns), John. — Caplan
d. Königs Heinrich VIIL u. Canonicus an
dessen College in Oxford (4 532 — 43), dann
Canonicus zu Windsor u. Caplan d. Köni-
gin Marie (J) (BD) (KEC),
geb. Ende d. XY. Jahrb., Staffordshire,
gest. 4 558, Aug. 25, Windsor.
De culminatione stellarum fixanim. De ortu
et occasu stellarum (Beides handscbriftl. in d.
Bodleian Library). Annotationes astrologicae.
Tractatus de prognosticatione per eclipsin. De
cometis commentaria (s. Halliwell's Rare ma-
thematica, Lond. 4839).
Robli&a| Benjamin. — Lange Zeit
Privatlehrer in London und, wie es scheint,
auch mit politischen Angelegenheiten be-
schäftigt, dann seit 4 749 General-Ingenieur
d. englisch- ostindischen Compagnie. Mitgl.
d. Roy. Society. Quäker (BD) (KEC),
geb. 4 707, Balh, Somerset,
gest. 4754, Juli 29, Ostindien.*
A discours concerning tbe natura and certainty
of Sir L Vewton's Method of fluxions, 8^ Lond.
4 735. Remarks on Snler*! Treatise on motion,
on Bmith's System of optics , and on Jarin's
Discourse of distinct and indistinct vision. Ib.
4 738. New principles of gunnery (Darin das
ballistische Pendel), Ib. 4742, uew edit. 4754
(Deutsch, mit Anmerkk., vonL.Snlor, a**, Berl.
4 745, diess wieder englisch von H. Browne,
Lond. 4 784), edirt von Cb. Hntton, Lond. 4805.
Mathematical tracts, edirt von J. Wilson, 2 vol.
8^ Ib. 4 764. — Demonstration of tbe 4 4**» pro-
position of I. Vewton'a Treatise of quadratures
(Phil. Tr. 4 727). Mariners compass disturbed
by tbe electricity of glass (Ib. 4746). Obs. on
the heigbt, to whicb rockets ascend (Ib. 4749).
*ge«t. 1752, Febr. 12(7%).
Robinson, JobnFarrer. — Geist-
licher, Lehrer d. Mathematik am Peter's
College in Cambridge Mn.A./l 4 854;,
geb. . . ., gest. 4 854, Juni 5, Chelsea.
A. a. 0. keine Schriften genannt.
Robiqvoti Pierre Jean. — Apothe-
ker u. Besitzer einer chem. Fabrik in Pa-
ris , Prof. u. Administrator d. £cole sup^
rieur de pharmacie. Mitgl. d. Instituts seit
4 83i (Q) (BR.LXXlu.LWlW),
geb. 4780, Jan. 4 3, Bennos,
gest. 4 8iO, Apr. 29, Paris.*
Essai analytique des asperges (Ann. cbim. LV,
4805). Sur le soufre liquide de Lampadiaa (Ib.
LXI, 4 807). Sur la preparation de la baryte
pure (Ib. LXII, 4 807). Sur la decomposition
spontanöe du sulfore bydrogene de baryte;
mit Chevreol (Ib. id.). Sur la puriflcation do
nickelparrhydrog^ne8ulfure(Ib.LXIX,4809 .
Analyse de la reglisse (Ib. LXXII, 4809). Ex-
667
Bobiqnrt
päriences «ur tei cHnlharidw (Ib. LXXVt, ) 8(0].
Sur la naluredu kermfes (Ib. LXXX[, 4811}.
— Sur la DBlure de la maliäre huiteuae des
chin)lftleshollsndnis(Ann.chin). phys. I, ISIS).
Surrhulle du gazoläQaut (Ib. II, 18<6j. Sur
It r^action de l'eau r^ale sur.l'HDlimoLne (Ib.
IV, <gl7]. Surl8distillatioQduBuccia(lb.id.]-
Observations sur un mäm. relalif b raplum
(Ib. V, mi). Sur le rarSnage du borax (Ib.
Vlll, tS<8). Sar t'acida borique |lb. XI, <819).
Snr le fer oiidalä (ib. id.). Nodv, rechercbes
aar la neturedu bleu de pruaae (Ib. XII, I8<B),
Coniidäralionssur l'arome(Ib.XV, 1810). Sur
le mim. de Beneliu relatir h la composilloD
des pruBiiales [Ib. XVII, 4811). Sur le suIfate
de quin ine (Ib. id.). Nouv. expr. aur l'buile
volatite d'amandea amäres (Ib. XXI, 1811).
Observ. aur le m6m. de Bobinet, relalif k une
Doiiv. analysa de l'opinm (Ib. XXXI. lB«a).
Nouv. rechercbea iur la roatiäre caloraate de
lagaraeca; mit Colin (Ib. XXXIV. Ui7). Ea-
■ai analytique du liehen de rorseille (Ib. XLII,
4 819). Surle bleu de Prusae (Ib.XLIV, 1810).
Nouv. exptir. sur les amandea amöressisur
rhuile volatile qu'ellea fournissenl; niil Bon-
tron'Charlard (Ib. id.). Sur la conslilution de
quelques eorps organiquea (Ib. XLVII, 1831).
Quelques obserrations sur la garance (Ib. L,
4 811). Nouv. observ sur les principaux pro-
duiU de l'opium (Ib. Li, 48tl). Sur J'acide
m6conlqua (Ib. LIII, 4833). Reflexious aur un
niäm. ayaut pour titre : Examea comparalif de
la garance d'AvigDon et de la garance d'Alsace
(Ib. LVII, 4BH), Nouv. observv. surl'orcine
(Ib. LVIII, 48»). Sur les eaux Ihermalss de
N6ris (Ib. LX, 1 815). Obss. sur un ra^ra. inti-
tulä : HonngrapliiBchitiiico-lecbniquedelaga*
rance, par Bonge (Ib. LXIil, 4S36). Faita pnur
aerviräl'histoiredei'acidegallique (Ib. LXIV,
4 RtT). De Tactioa de la chaleur sur I'acide ci-
Irlque (Ib. LXV, 48S7). Notice sur l'buile de
[Doularde;mllBDiv(lb. LXXII. 4836). Deia
pr^existaace de la tnatiire coloranie dans la
racine de la garance (Ib. LXXtll, 4 8*0).
- gtb. ItB. SO, gHt. Apr. 2S (O. W).
Boblqnet, Henri Gdme. — Sohn
des Vorigen. Dr. -Äs- Sciences , Apotheker
in Paris und zuletzt auch Prof. d, Physik
an d. £cole sap^Heure de Pharmacie da-
selbst (Ot) (G. (860; i'ConHO.'XVIi;,
geb. ISSi, Nov. 13, Paria,
gest. 1860, Apr. i9, Paris.
De la däcom Position putride, 8", Paris 4" et
»™edil. t8S3. lostruction sur l'usage du dia-
btitomätre, 8", Ib. 4 858. Sur le codöine, 8",
Ib. I8&e. Manuel th^orique et pralique de Pho-
tographie surcollodion et aur aibumine, 18°,
Ib. 48S9. — Recherchea sur le suc d'alocs
(Ann. chim. pliys. Sör, Hl, Vol. XX, 4847).
— Rechercbea sur la rerrnenlation gallique
(Compt.rend.XXXV, 485S), Sur lecollodium
■eci mit DabDici] (Ib. XLIII. 4 858 et XLIV.
4857). Sur lex raies du spectre solsire et des
diffärents speetres f leclriquea (Ib. XLIX, t SSO).
— Noch verschiedene phytochemieche Auf-
sfilie im Jouro. de Pharmacie.
— Eoelu.
RoblBon, John. —
ige Jahre in d. brittischer
dient, darauf die Chronometer-)
Harrjson nach Jamaica
und dann vier Jahre lang physikal. Tarif
sungen in Glasgow gehallen halte, Gmo-
ral-Inspeclor d. Seecad etlencorps in Int-
Stadt von 1 770 bis 1 77t , wo er Prot, i
Phvsik an d. Univ. zu gdiobnrgh wirf.
Uilgl. d. Roy. Soc. daselbst (BD) (BD^
(Edinb. Tr. \ll) (KEC),
geb. 4739, Boghall b. Glu|0*,
gesl. 1 805, Jan. 30, Edinburgh.
Elements otmechaDical pbiloiophy, 4val.r,
Bdinb. 4 811 (Herausgegeben von D.BiiiW
nach binteriassenen Handschrirten undHCt
Artlkaln d. VerfasserB in d. EncyclopaediaBii-
taanice. Ein Tbeil d. Werks vom Verf. t«IM
schon ISO« veröffentlicht]. — Tbe oitHul
molloD ot the Georgiutn Sidus determiMdC-
reclly Trom Observation (Tr. Edinb. Sk. I,
< 788) . Obs. on Ibe place oF Ibe Georginm pb-
net, made et Edinburgh witb an equatoritl ii-
strument (Ib. II, 4 T90). On the motioo oNi|liL
aa affecled by refracllng and renedingHl)-
slances, which are also in motion (Ib. id.).
Robyn*, John, s. [tobins.
Boooa, GianDanlonio. — ADBebw-
nend Privatmann zu Reggio in d. Lombv-
deiiTtf.IV;,
geb. 1607, Oct. 31. Reggio,
gesl. (6S6, Nov. II, Reggio.
Hat nicbts veröffentlicht, ward aber voI^T»^
rioeUi u, CaTalieii, mit denen er im Brief«Kh-
eel stand, wegen seiner nnsthemet. Keantaiiu
sehrgescIiBtzl; soll den sogen. Guldin'icbti
Satz «cbon 4831 gefunden haben.
de 1b Boohe, F...-. ~ Dr. lad.
(Edinburgh). Proct, Arzt in Paris, inleW
Arzt am Haison de Santa du faubourg St-
Martin (BS),
geb. 1743, . . . Gen^ve,
gest. 181t, .. . Paris.
Pharmacopoea genevensis, 8°, Genevae 41H'
Miro, sur rinfluence que la temperatun d>
l'air enerce dang les phönomfenes cbimiqM*
de le respiralion, Paris 4 84 8. — MediciaiKktf
u. Nalurhisloriscbea.
Roche, Jean Pierre Louis AD'
tides. — Arlilleriecapilän in d. rranii>'
Armee. Prof. d. Mathematik, Physik u. C»'
mie an d. Marine- Artillerie-Schule lu To»'
Ion i'Sl.f.Ii;,
geb. 1788, . . . Sl. Claude (Jura).
Dimonstralion nouv. et eiemeolaire de* f°^
mules des pilea de bouleta, 4 SIT. NaoTtl''
S9
Eoche
Eochon.
670
^rie ballistique, 4 830. — Überreichte der
uriser Academie 4828 ein Mörn. sur leg ma-
m« et minima, 4884 zwei Mäm. sur une nouv.
aniire de reprösenter les lois du mouvemeot
I rolatioD des corps un.d 4 827 ein M^m. sur
d^rmination de la loi suivant laquelle la
rce ölastique de la vapeur croit avec la tem-
iratare (b. Dolong, Pogg. Ann. XVIll, 467).
BoohOi Edouard Albert. — Prof.
Mathematik an d. Facultät d. Wiss. zu
ontpellier (Or),
geb. 1820, Oct. H, Montpellier,
^exions sar la thöorie des phenom^nes co-
^taires ä propos de la comöte de Donati, 4«,
iris 4860. ~ M6m. sur la figure d*une messe
lide soumise h rattractioD d'uu point 6Ioign6
16m. Acad. de Montpellier 4 849—54). M6m.
ir la distribution de l'^lectricit^ ä la surface
» Corps sph^riques (Ib. 4 854). M6m. sur la
6orie de Tatmosph^re (Ib. 4 854). Sur la loi
i la density et la Variation de la pesanteur h
nt^rieur de la terre (Ib. 4 855). Mäm. sur le
ouvement du pörig^e lunaire et la tböorie
i peodule conique (Ib. 4 856} . Remarques sur
aelques questions de möcanique (Ib. 4 857).
ir la formule de Taylor (Ib. 4858). — M6m.
ir la figure de la terre et la loi de la density
rintörieur de la terre (Corapt. rend. XXVII,
U8. L'lDstitut 4848). Möra. sur la distribu-
DQ des comötes dans Tespace (L'Inst. 4848).
Boohlederi Friedrich. — Dr.Med.,
rof. d. Chemie an d. Univ. zu Prag seit
848, vorher Prof. d. techn. Chemie an d.
cad. zu Lemberg. Mitgl. d. Acad. d. Wiss.
iWien seit 4 848 (WA),
geb. 4 84 9, Mai 4 6, Wien,
eitrige z. Pbytocbemie, 8^ Wien 4 847. Die
eoussmittel u. Gewürze in ehem. Beziehung,
\ Ib. 4 852. Pbytocbemie, 8^ Leipz. 4 854.
nl«it. z. Analyse von Pflanzen- u. Pflanzen-
teilen, 8», Würzb. 4 858. Chemie u. Pbysio-
»gied. Pflanzen, 8«, Heidelb. 4 858 (Abdruck
08 Omelin*! Handb. d. Chem). — Ober d.
iowirk. von Kalibydrat auf Hydrobenzamid
ei höhr. Temperatur (Lieb. Ann. XXXVII,
8(S). Über künstl. Darstell, d. Camphor's d.
aorlneen (Ib. XLII, 4 842). Beitr. z. Kennt-
lud. Kisestoffsdb.XLV, 4 848). Über d. Le-
omin (Ib. XLVl, 4843). Untersuch einiger
lechtenarten ; mit Heldt (Ib. XLVIII, 4843).
Dtersuch. d. KafTeebohnen (Ib. L, 4 844 ; LIX,
M6 n. LXIII, 4 847). Ober d. Glycerin (Ib.
IX, 4846). Ober d. Boheasöure u. Gerbsäure
• BItttter von Thea bobea (Ib. LXIII, 4847).
berd. Familie d. Rubiaceen (Ib. LXVI.4848).
berd. Kaffeegerbstfure (Ib. id.). Oberd.SUure
•Blatter von Ilei paraguayensis (Ib. id.). Ober
Caffein (Ib. LXXI, 4 849 a. LXXIII, 4 850). —
^rd.Tbeobromln ; mitHlaiiwtti (Sitzungsb.
, Wien. Acad. IV, 4 850). Ober d. Wurzel d.
•biococca ractmosa ; mit Demselben (Ib.
• 1850). Ober ein Stearopten aus CassiaOl ;
Bit Demselben (Ib. Id.). Bericht über Ar-
'^tttD in seinem Laboratorium (Ib. id. u. VI,
4 854). Ober Elektrolyse organisch. Basen (Ib.
V, 4850). Ober d. bituminöse Substanz (Ib.
VI, 4 854). Untersuch, d. Wurzel d. Rubia tin-
ctorum (Ib. id.), Ober d. Ricbardsonia scabra
(Ib. id.). Welchen Einfluss üben d. klimat.
Verhältnisse auf d. Stoffwechsel in d. Pflanzen
aus? (Ib. id.). Ober d. Kaffeebohnen (Ib. VII,
4 854). Untersuch, d. Blüthenknospen vonCap-
paris spinosa; mit Elasiwets (Ib. id.). Ober
d. natürl. Familie d. Rubiaceae (Ib. VIII, 4 852).
Ober d» d. Ericineae (Ib. IX. 4 852). Ober
Aesculin, Fraxinin usw. ; mit B. Sohwars (Ib.
Xu. XI, 4 853). Ober d. Constitution organ.
Verbindd. (Ib. XI, 4858 u. XII, 4854). Ober
d. Bildung d. Kohlehydrate in d. Pflanzen (Ib.
XII, 4854). Oberd. Einwirk, doppelt-schwe-
felsaur. Alkalien auf organ. Substanzen (Ib. id.).
Ober d. Aesculatin- u. Origanum-Oel (Ib. XIII,
4 854). Über d. chines. Gelbschoten (Ib. XIV,
4854). Ober d. Oxyde R,Os (Ib. XV, 4855). Ober
d. Trocknen d. zu analysirenden Substanzen
(Ib. XVI, 4 855) . Chem. Notizen (Ib. XVII, 4 855
u. XX, 4856). Oberd. Gerbsäuren (Ib. XVIII,
4 855). Obere, eigenthüml. Zersetz, d. schwe-
feligsaur. Ammonium-Oxydes (Ib. XXII, 4857).
Ober d. Gallapfel-Gerb.stoff (Ib. id.). Ober d.
Anwend. von Thonerdehydrat u. Thonerde-
salzen in d. Pnanzenanalyse(Ib. XXIII, 4 857).
Mtttheilungen aoi d. chem. Laboratorium zu
Prag (Ib. XXIV, 4857; XXIX u. XXX, 4858).
Ober d. Vorkommen d. Quercitrins als Blü-
thenfttrbestoff (Ib. XXXIII, 4 858). Oberd. Vor-
komm, d. Fraxins in d. Rinde von Aesculus
Hippocastanum (Ib. XL, 4 860). — Ober d. Zer-
legungsproducte d. Glycerins bei erhöht. Temp.
(Abhh.königl.BOfam. Gesellsch. II, 4 842). Ober
Reactionen d. Caffeins (Ib. V, 4847).
Roohoüi Alexis Marie de. — Abbe,
Prior von St. Martin-la-Garonne bei Nantes,
folgweise Bibliothekar d. königl. Marine-
Aeademie (4 765) u. Marine-Astronom da-
selbst (1766), dann, nachdem er drei trans-
allant. Reisen gemacht (eine nacb Marocco
und zwei nach tle-de-France u. Bourbon),
1774 Conservator d. physikal. u. opl. Pri-
vat-Cabinets d. Königs zu Muetle, 1787
Astronom-opticien d. Marine und 4 79601-
rector d. Sternwarte zu Brest, wobei er aber
seit 4 802 in Paris lebte. Milgl. d. Acad.
d. Wiss. u. d. späteren Instituts (B),
geb. 4 744, Febr. 21, Brest,
gest. 4 817, Apr. 5, Paris.
Opuscules math^matiques, 4 vol. 8°, Brest 4 768
[Darin : Sur les moyens de perfectionner les
Instruments dioptriques. — Moyen d'observer
en mer les Klipses des satellites de Jupiter,
pour döterminer les longitudes. — Sur le pi-
lotage. — L'art de tailler et de polir les verres
et les miroirs des tdescopes dioptriques et cat-
optriques. — Table pour le caicul du lieu du
soleil et celui de la lune.]. Recueil de mömoires
sur la möcanique et sur la physiqae, 8°, Ib.
4 788 [Darin : M^m. sur un micromätre objeclif
(microm^tre ä double Image, vorgelegt d. Acad.
671
Bodig
\
m
4TT1, Jan. 19). — Sur ta nature de la lumiöra
dflKloilM flta* (vorgelegt n7a, MünD). —
Svr let inoyena de perCeetioDaer lei lunella*
•ctaroDialiques par l'interpogilioa d'un Ouide
antra las objecUra (1174, febr. B). — Da ta vi-
sioD. — Pourquoi na voyons-noQB pes lea ob~
jeli doubtas, puUque nous avons deui yeuif
■— Da dieaparamtlra optiqae ou de Ttastru-
roeat propre h meiurer la dispenion das cou-
leurs. — Sur las nioyens da randre rh^liomi-
tra de Bangner propre k mesurer de« aaglei
considanble« aSo da faclliter le> Observation«
daadistaaces d'^loilei ä la luoe (I7BT). — Des-
crlpL d'un moyen de randra le quartler da ra-
flexion de Hadlar lUBceplible de meiurer les
anglea compria depuia O'juaqu'i 4 80*. — Rap-
port auraon micromatre b double Image (17T7,
Ken E). — Sur an nouv. inalruroant propre
h mesarer avec une Ir^-grande pr6cision las
baulanra solatUiales etc. -~ Sur la mesure de
la diaperaJOD et de la räfraction de difiarealas
subatances etc. — Descript. d'ana macbioe fa
gnver.^SurlwdagrCidacbaleurdeBrayoDS
color^i. — HöDexioni aur lai luaeltea ichro-
matiques.]. Nouv. voyage bla mer du sud rß-
diga d'aprti lea plnna el les journaun de Mr.
Oroaat, 8°, Ib. 178t. Voyage a Uadagascar el
•ui Indes-Oriäatale«, 8°, Ib. 1791; »•"' Kdit.
1 vol. 8°, Ib. an-, t<"* tdIL unter d. Titel:
Voyiges anx ladBa'OrienUlax et en Afrique,
8°, Ib. f 817 (Dflotich vuQ S. ToraUr, 8°, Ber-
lin 47St). Apercu etc. des avantagas qui peu~
vent rtoulter da la cooversiou du mi^tai da
olochesen monnaiaelc, 8°, Ib. 1791. Comple
raadu das axperiences sur la monnaie uouläe
et mouiea en m^tal de cloches, H°, Ib. I7SI.
Essai sur les monnaias anciennes et modernes,
S°, Ib. <7S3. — U^m. sur lutilitä des gazes
DiÄtalliques couveiies d'un enduit transparent
pour le Service de ]s marine (Journ. phys.
XLVl, 1798]. Uäm. qui Iralladu plshoe, de
aoD nlililä dass les arts. du perfectioonement
du QIntglas, el des avanlages du teiescope sur
les lunelles Bchromaliques {Ib. XLVII, 1798).
Uem. sur Tastronomie neutique (Ib. id.). 6ur
la typographia (Ib. id.). Mim. sur les verres
actaromatiques adaptes h la mesure des angies
el aar las avnnlages qne Ton peut tiror de Is
double r^fraction pour ta mesure pr^cise des
pelit« angles (Ib. LIH, 18l)< — auch für sich,
4>, Paris 1801). Des miroirs el des verres ar-
denU (Ib. LVIlt, 1804{. Sur la tourba cbar-
bonisee (Ib. LX. fSOS). Eip«riences sur la
formallonde la double Image, et sur la dispa-
rillen dans le spath d'lslandeetdans te crislal
de röche, appliquäes au perfectionnemenl de
lous Im micromMres composös de ces deux
aubilnees (Ib. LXXll, 1811). Nouv. reche rch es
aur la mesure des angles, et description des
Insiruments donl il est utile de se servir pour
obtenlr avec ta plus grande precision las dia-
mölres du soleil et de la lune eto. (Ib. LXXIV,
181t). Sur l'emploi des gazes meialiiques pour
rendrele*ediBcesincDmbuslih!es(lb. id.). Sur
la nieillenre maniöre d'evitar le danger du
reu dans la fabrication des lenaux etc. (Ib.
LXXV, 1811). Sur repuretioo de l'eau de mer
etc. par la distUlattoD dani le vide (Ib. LXXVI,
(SO). — Expäriecces sur un\ lurtta (lüt
avec un prisme de crislai d'IslaadUilkaMv,
t JuilletlsaiJ. Sur ta conslmctit^s tfai il-
cromfelre prlsmatique (Ib. II Apr. IUI).
Jobann Chriatlaa. — Dr.
Slaillrichler in Pirna (il.B} (Lj,
geb. 1771, USrz S3, Pin»,
gest
Theorie d. Licbls für Chemie u. Phyiik, f,
Pirna 180(1. Naturlehre, 8', Lelpi. 1801. Btt-
träge I. Naturwissenschaft, 8", Ib. 1811. -
Ein leicht zu verrertigeadea Baromeler (Sllk.
Ann. VI, 1800). Plan zu einer Naturlehn |lk
VII, 4801).
BodripMs, Don Jos^. — SpaDiackr
Marine-Offider (RE. XU),
geb. 1776 etwa,
gesl. lail , Madrid.
Uilsrbeiter an d. PorlMllUDg d. letltes Ini-
Töi. Gradmassung bis lu den Balearen. "Ob-
■ervations on Ibe measuremenl oF threede-
grees of (he meridian conductad In Engliid
by wmum Xndga (Phil. Tr. 1811). — Sisbi
auch ■■ Diasertalions and lelters by EadrifiM,
Selambra, Zaah, Thamaon etc. rep. Ibe Ingo-
nometrical survey ol Englaad and Waleitlc
edited by 0. OiaKoir, 8°, Lood. 181S.
B8ber, August. — VoD IS 19 bis :
IS36 Lehrer d. Halhemalik, Physik u.Cbe-
mie an d. hähercn Bürgerschule zo Gre-
fe Id , seildeni Lehrer d. Malhematik aa d.
slüdlischen Gewerbeschule zu Bertin (Or),
geb. (806, Dec. 1(, Elberfeld.
Darstellung von ■olielblwr's UatarsncbnnfN
überd. sogen. SchlBge.Scbwebungenu. SIMM
fPogg. Ann. XXXll, 1834). Zur Theerie 4.
Dellmann'schen Elektrometers (Ib. LXX.m.
1S5S{. Berechn. d. AtomgewicbU d. Kohles-
slolTs aus Versuchen (Eidmaim's Journ, XXIT,
18(1). — Brechung u. Hetlexioo d. LictU
durch eine Kugel (Pr({rni, d. Berlin. GeMrlf
schule ISSt).
Boebaok, John. — Dr. Hed. (UT'
den). Erstpract. Arzt in Birmingham, dwo
Gründer u. Besitzer grosser Fabriken i>
Sctioltland, i. B. der Schwefelaüurebbrit
zu Preslon-pans, der Eisenwerke zo Ck-
ron, spSter auch Püchter d. ausgedehatO
Kohlen- u. Salzgruben d. Herzogs v. Ha-
milton. Hitgl. d. Roy. Sociely zu Lonilon
u. Edinburgh (BD) (KEC) (Abr. WWj (ESii-
Tr. \S),
geb. 1718 Sheflield, rorkahire,
gest. 1794, Juli 17, Kinniel, Scbotlland.'
A comparison of the heat oI London aod Edin-
burgh (Phil. Tr. 1 77S). BiperimeBla an ignited
bodies IIb. 1 7 76) . — Od Ibe ripenlug and flllinn
ofcorn (Edinb. Soc. Tr. I, 4788). Account af
certain pbenoniena obsarvad Id the air nait
of iha ftiroaeet of the Devon iroa worka |lh.
i
Köder
Eömer.
674
895). — B. rührte die Bleikammerp bei d.
wefelffiurefabrication ein.
■HL JaU 16 (7%) ; Jani 16 (SGE),
BBdttr, Johann Paul. — Folgweise
urector (1733) u. Rector (1738) d. Aegi-
i-Gymn. in Nürnberg, Diaconus zu Lauf
43) u. Pastor an Si. Leonhard zu Nürn-
gseit 4749 (M),
geb. 4704, Nov. 4 5, Nürnberg,
gest. 4766, Febr. . ., Nürnberg.
iQterte Geometrie usw., 8®, Nürnb. 4 717.
iaterte Arithmetik usw., 8«, Ib. 4 787. —
lorisches, Theologisches u. dgl.
Uhly Lamperl Heinrich. — Nach-
) er Hauslehrer in Scharsdorf bei Ro-
;k und in Stralsund gewesen, auch Prof.
Mayer bei seinen Vermessungen der
imerschen Küste unterstützt hatte, 4 762
onom. Observator in Greifswald, 4 763
f. extr. u. 4773 Prof. ord. d. Mathe-
ik u. Astronomie, sowie Direct. d. Stern-
1e daselbst. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu
^kholm seit 4769 (MJ,
;eb. 4794, Juli 8, Ribbnitz b. Rostock,
est. 4790, Juni 4 5, Greifswald.
. de methodo generali coDstruendi aequa-
es algebraicas, h"*, Gryphiswald. 4 755. Vod
ODoenparallaxe u. ihrer Bestimm, aus d.
chgttogen d. unteren Planeten vor d. Sonne,
Ib. 4 764. Observatio veneris ante solem
, 4% Ib. 4 764 . Einleil. in d. astronom. Wis-
ichaften, 2 Thlc. 8«, Ib. 4 768— 79, 2. Aufl.
. This. 4 790. Merkwürdigkeiten von d.
chgHDgeo d. Venus durch d. Sonne, 8",
1768. Comment. acad., qua methodum ge-
ilem omnet numeros integros positives in-
endi, qui satisfaciunt aequationibus inde-
linatis simpliclbus, 4°, Ib. 4777. Anleit.
«uermannskunstusw., 8^ Ib. 4 778. Diss.
meD Situs tubi sie dicti meridiani ab ob-
'ationibus ipso instrumento factis petitum,
[b. 4 779. Rechnungsmethode z. Auflös. e.
sd. sphttr. Trigonometrie usw., 4^ Rostock
I. Erläutr. d. Borda' sehen Methode, aus
bacht u. Distanz d. Mondes die Meeres-
^ zu finden, 4^ Greifsw. 4782. Bestimm.
Seogr. Lage d. Greifsw. Sternwarte usw.,
[b. 1 78f . Kleine mathemat. Abhandlungen,
Ib. 4 790. Berechn. d. Quadrat- u. Kubik-
rzeln d. ganzen Zahlen von 4 bis 4 000 (in
LSduüaa^ Logarlthm. Tafeln, Bd. II, Ber-
1778). — Astronom. Beobb. in Bode'i Jahrb.,
laaist. d. temps u. Hell'i Ephemeriden.—
»netzte T. Bargman's physikal. Beschreib.
Brdkugel und F. Xallet'i mathemat. Be-
liib. d. Krdkugel.
Maar, OleoderOlof. —Von 4 674
4484 ahf^Lehrer d. Dauphin u. Mitgl.
4eid. d. Wiss. in Paris lebend, dann
L d. Mathematik an d. Univ. zu Kopen-
eo bis 4705, wo er Polizei- u. Borger-
P«fgeB4«rrr, HaadwSrtorbach II.
meister der Stadt wurde; daneben wirk-
licher Kanzieirath (4 688), Justizrath (4 693),
Assessor d. höchsten Gerichts und 4706
Etatsrath (W) (NK) (J) (Wd),
geb. 4 644, Sept. 25, Aarhuus,
gest. 474 0, Sept. 4 9, Kopenhagen.
Entdeckte 4675 die Fortpflanzungsge-
schwindigkeit des Lichts, worüber er
am 22. Nov. d. J. der Pariser Acad. Nachricht
gab; siehe DnHamel: Regiae scientiarum aca-
demiae historia (Paris. 4 698) p. 4 56. — De-
moostration touchant le rooovement de la tu-
mi^re (Anc. M6m. Paris, Tom. I et X). R^le
universelle pour juger de la bont^ des machines
qui servent ä ^läver l'eau par le moyen d'une
machine (Ib. Tom. I). Construction d'une roue
propre ä exprimer par son mouvement l'in-
6g8lit6 des revolutions des planstes, inventöe
par lui (Ib. id.). Description de son niveau;
par Pioard (Ib. id.). Experimenta circa altitu-
dines et amplitudines projectionis corporum
gravium, instituta com argento vivo (Ib. VI).
De crassitie et viribusrtuborum ifi aqnaeducti-
bus secundum diversas fontium allitudines di-
versasque tuborum diametros (Ib. id.). Ba-
lance danoise et de sa division en proportion
harmonique (Machines approuv. entre 4666 et
4 704 par l'acad. dfllKris. I, 4 785). Plani-
sph^re pour les ötalfes et pour les planstes,
inventö par lui (Ib. Id.). Planisph^re pour les
öclipses, inventö par lui (Ib. id.). — Descriptio
luminis borealis, quod nocte inter 4 et 2 Febr.
4707 Hafniae Visum est (Mise. Berolin. 1, 4 74 0).
De instrumento ästronomicis observationibus
inserviente a se invento (Ib. III, 4 727). — Tri-
duum observalionum tusculanarum Boemeri
(in P. Horrebow'f Basis astronomiae u. Opera
math. T. III, siehe auch J. 0. GaUe). — Bö-
mer erfand u. gebrauchte zuerst das Mittags-
rohr, den Meridiankreis (Rota meridiana), den
Höhen- u. Azimutkreis (Siehe n. a. Orant'i
Hist. of phys. Astronomy p. 464). Er entdeckte
auch 4 674 dieEpicycloide u. deren Vor-
theilhaftigkeit für d. Gestalt d. Zähne bei Ru-
dern (Siehe Klilgers Math. Wörterb. II, 426).
Bömeri Friedrich Adolph. —
Bergamts- Justitbeamter seit 4 831^ Berg-
amts-Assessor seit 4 844, Vorsteher d. kö-
nigl. hannövr. Bergschule zu Clausthal seit
4 854 (Or),
geb. 4 809, Apr. 4 4, Hildesbeiin.
Die Versteinerungen d. norddeutschen Oolith-
gebirges, 8 Lfr. 4^ Hannov. 4835. Nachtrag
dazu, Ib. 4 888. Die Versteinr. d. norddeutsch.
Kreidegebirges, 4», Ib. 4840—44. Die «er-
steinr. d. Harzgebirges, 4^ Ib. 4848. Beiträge
z. geolog. Kenntn. d. nordwestl. Harzes. Sy-
nopsis d. Mineralogie u. Geognosie (Theil von
J. Lennif^ Synopsis d. drei Naturreiche). —
Viele Aufsätze in Leonhard u. Broim's N. Jahrb.
RSmeri Ferdinand. — Dr. PhiL
von 1 848 bis 4 856 Privatdocent an d. Univ
zu Bonn, dann Prof. ord. d. Mineralogie o^
43
AiBiiberf
67»
Geologie in der zu Breslau. Hacble von
I8i5bi< t848 eine natu rwiss. Reise durch
Texas u. d. übrigen VerelHigl. Slaaien. Bru-
der des Vorigen (Or),
geb. (818, Jan. 6, Hildesbelm.
Das rheiniicba tl bergt agi^abirge, Hannover
184*. Tetas, mit beionderer Ruckalcbt auf
deuuebe Aaswaodr. u. die pbya. VerhBllDlMe
d. Landes uaw., Bonn f 84». tUonograpble d.
(ossllen Criooldea-FamlllB usw., Berlin <8S1
(AuB d. Archiv f. Naturfieaoh lebte, Jabr«. XVll).
Dia KreidabIM engen von Teiai d. Ibre ontan.
EtnioblUue, Bonn <8SI. — AubHtse in laen-
haid u. Bre^'e N. Jahrb. u. Zeitscbr. d. deut-
teben gaelog. Geaellscbatt.
RBBttbarg, Bernhard Heinrjcb.
— Dr. Pbil, u. Tbeol., folgweise Privat-
docenl (I73T] u. Prof. ord. (039) d. Be-
redisa aikeil> an d. Doiv. zu Rostock, Beclor
d. Gymn. lu Wismar (<7iG) und Prof. d.
Theologie an^nannterDaiT.{l7S4), sowie
. Consistoriainth (KrJ (M),
geb. 1711, . . . Parchiro, Hecklenb.,*
gest. 1760, . . . Parchim.
graTitatia ic tootu« planeUnim in sysiemale
noalroBolari, 4*. Ib. 17(4. GedanliaD von d.
Orsacfaen d. Elehlricitit, 4°, Witroar 1741.
Leicbte o. ricbüge Autmesa. d. Fsxaer, welcbe
nach d. Liege iietceo u. nlcbl vollgerilllt alml,
4°, Ib. 174.B. Wahre Beicbreib. d. ringfOrmi-
gee SonnenSnfteraiss usw., 4°, Ib. 1 748. Ver-
nttoriiga Gedanken von d. Ursachen d. Soa-
oeokronen luw., 4°, Ib. <7SI.
•^.i;ie,...[jf).
RSrdam, Jacob Thomas. — Seit
<S0< Lehrer an der Torden»kjold 'sehen
Schule zu Holmestraiid, Norwegen (SFLj,
geb. I81S, Mni M, Brutilnnes, Norw,
Ober d. geoloft. VerliUllniBSB d, UmiteRend von
Sandeljord, in IhmBlnw'i : Die Schwefelquellen
u. Seebäder bei Sandeljord, Hamburg tH5S. —
Hacbte (Bt9, IgSO o. (8S4 auf Staalskoslea
geolog. Untersuchungen übor d. erratischen
Phunonieoe im Chrislieniefjord. — BeMetri-
stischei.
, Gottiteb Friedrich. —
Nag/PbiL Erst Diaconus zu LauCTen in Wür-
temberg ((766 — 68), dann Prof. [eilr.
17«B, ord. 1770) d. üalbeniatik u. Physik
am Gymn. zu Stuttgart, auch 1776 Asses-
sor,d. Com merz depu tat I on ; von 1783 an
in Stuttgart privatisirend. Corr. d. Gölling.
Soo. (II}.
geb. ITiO, Juli 14, Stuttgart,
gest. 1790, DecIS, Stuttgart.
Dias, de cometis, et arcende axiode eleclrici-
tale, ad eipllcindum syslema mnedaiiBm a
nonnullls adToeata, 4*, Tnbiegae t
ment. eiettelica-physicB de luce^M
Genes. I, 1, 4', Ib. <7SS. De BcUc
themalicli ad verum ducibus, aar
hypuihesibiisphyslcisdiicrimine, 4'
De multipllcl unu icientiae hydrost
lb.17TS. Handb. d. pracl. Astronor
8", Ib.iTSS. Beitr, s. Nsturgescbic
loglh. WUrtemberg, 1 Hlte. 8°, Ib.
Alldem, rassliche Anleit. i. Algebra,
Ih. 17Sa— ftD. Schreiben über d. I
(Neu- Hamb. Magas. VI, lies). V<
trlcllst (GOlt. gelehrt. Anteig. 4788
RSlllai;, ChrislianLebe
Dr. Phil. Erst ßoceDt(l80)} u.
(1806) an d. Univ. zu Erlangen,
an d. Gewerbscbule in München |
und seitdem Prof. d. Halbemalik
am Gymn. lu Ulm (N) (M. IIA
geb. 177«, Juli t. Schall
gesL 1836, Aug.l6, Ulm.'
DIss. letll, de iis qnae ad rolar
hmrlen. Ibeoriani apeclant, Erle
Grundlehren von d. Kormen, DifTer
ferenliallen u lelegrallen d. Func
180S. Compendisr. Handbuch d. T
usw. ; mit J. K. W. BisIiBg, Ib. 4
PsbrikenscbuleDsw., ( Bde. S°, It
Analytioch-prsct. Abbandl. über d
d. Gewelbe, Ulm IStO. Kurze u.
Anweis. i. Benuti. d. KerlolTeln au
Zuckentyrup usw ; mit C. L. Bei«
IBIl. Krit. Prüfungen u. Berichtifi
rig. ElektricilSlslehre. durchgängig
rlinenlegeKründetusw., lh.4813. j
ninmus. au« d. Dunklen sn d. Lieh
1 Bile. 8", Ib. isat. Neugegründe
srtind. l'citeriicbt in d. GenOlbehau
W. KCaling, 4°, Ib. (819. Slalisi
lectursi'huleusw , 8°, Augsb. (8S1.
serpunipen au« Dielen usw., H°,
Neues usw. Lehr- u. HiilFsb d, Ue<
Ib. t8!5. Ausriihrl pracl. Unterr
Pottaschen-Bereitung usw.; mitJ.I
Eiallsg, 8°. Ib. (815. Neue usw. Sei
8°, Ib. t8S6, NothiRsle Vorlehren .
chanik u. Hydraulik usw., 8", Ib. '
d. obernchlMcht. Wasserrädern, 8°,
Neue Lehre von d. Sackrädern, 8>,
— Philosophisches.
RdHer, Columban. — Be:
im Kloster Banz und seil 1773 Pi
gik u. Metaphysik an d. Dniv. zu '
geb. 1736, Dec. II, HönchstO'
Würzbi
gest. t780, Dec. 3, Wünbnrj
Encyclopaedia posilionum philosopl
malbemetiCBrum, 8°, Cobargi f77<
tlones geographiBB physicae, 8<, Wii
— Philosophisches.
Böthig
Bohde.
678
^j Jobann Wilhelm Oscar,
lil., Lehrer an d. slädl. Gewerb-
Berlin (DissJ,
1834, Oct; 31, Berlin,
dam generibus integralium ellipti-
5S., 4°, Berol. 4857. Über d. Poleo-
Anzieh. eines homogenen Cylinders
Gewerbsch ), 4°, Ib. 4 864.
bI, Giovanni Antonio. —
u. Med., Prof. d. Mathematik in
FJ (Mz. R),
Bologna,
1643, Dec. 8, Bologna,
cam cujusdam Martini Horckii pe-
lem circa Sydereum nuntium excell.
ililaei, Bonon. 4 644. De laudlbus
>logiae et adversus ejusdem calum-
b. 464«.
)do-Saorg;lo, Francesco. —
nönch. Prof. d. Geometrie am
u Nizza. Mitgl. d. Acad. d. Wiss.
'Mem. Turin 1805;,
1745 etwa, . . . Saorgio,
1804, März 47,
IV. observations microscopiques de
am (M6m. Turin IV, 4 790). Essai
lerne: Un nombreentieretantdonne
des cötes d'un triangle rectangle,
US les couples des nombres aussi
i, avec le cot6 donnä, formeot ce
). VI, 4804).
% Joseph Louis. — Arzt in
r (DC),
Sirassburg,
1764,
t musices in corpus humanum, 4 758.
'-Martin, ... — Prof. d. Ex-
1- Physik zu Toulouse, weiland
aths d. Fünfhundert und des ge-
den Körpers (Q),
1741, . . . Estudens (Haute-Ga-
ronne),
1841,
le mathömatiques etc., Paris 4 802.
sserdem (aber nicht gesagt wo) Sur
>ur les trompes des fori^es des Py-
ir les principes du caicul diffären-
kbhandll.); Sur une foudro ascen-
Cbersetzte auch Adams' On electri-
•S, James B... — Dr., Prof.
! an d. Univ. von Pennsylvanien
188t, Juni 15, Philadelphia.
ts witb tbe elemontary voltnic bat-
J. ereen (BUliman'i Journ. XXVIII,
omite« a double Salt (Ib. XLI, 4 844).
Analysis of meteoric iron (Ib. XLIII, 4 842). —
On the alleged insolubility of copper in hydro-
chloric acid etc. ; mit B. E. Bogers (Ib. New
Ser. VI, 4 848).
Rog;er80ii, WiMiam. — Adjunct an
d. Sternwarte zu Greenwich (G. 1853^,
geb
gest. 4 853, Apr. 26, Greenwich.
Temporis calendarium.
Rog;et) Peter Mark. — Dr. Med.
(Edinburgh 1798), pract. Arzt erst in Man-
chester, dann in London. Mitgl. d. Boy.
Society seit 1815. Zeitlang auch Secretär
derselben (KEC) (Or),
geb. 1779, Jan. 18, LondBti.
Animal and Vegetable physiology, 4 884 in d.
Bridgewater Treatises. Treatise on electricity,
galvanism, magnetism, and electro-magnetism
in d. Library of useful knowledge. — New
Instrument for performing the Involution aod
evolution of numbers (Phil. Tr. 4 84 5). Expla-
nalion of an optical deception in the appea-
rance of the spokes of a wheel seeo through
vertical apertures (Ib. 4 825). — On the geo-
metric properties of the magnetic curve, with
an account of an instrument for ils mechani-
cal description (Journ. Roy. Instit. 1, 4 880— 84 ).
Remarks on the kaleidoscope (Ann. of Phil.
XI , 4 84 8) . — On Ampirei theory of magnetism
(Quart. Review). — Physiologisches u. Philo-
logisches.
Rog;g;, Ignaz. — Dr. Phil. Von 4 827
bis 1832 Pnivatdocent an d . Univ. zu Tübin-
gen, seitdem Prof. d. Mathematik am Ober-
Gymn. zu Ehingen in Wörtemberg (Or),
geb. 4 796, Dec. 8, RÖlhenbach, Ober-
amt Waldsee, Würt.
Handb. d. mathemat. Literatur, 4. Thl. 8**,
Tübing. 4 880 (Fortgesetzt von Solmke; siehe
Diesen). Elemente d. niederen Analysis. 8^
Ulm 4K47. — Einige Journal-Aufsätze u. Pro-
gramme.
Rohanlt, Jacques. — Prof. oder Pri-
vatlehrer d. Mathematik (B),
geb. 1620, . . . AnjjfQs,
gest. 4 675, .. . Pai*t
Traitö de physique, 2 vol. 42», Paris 4 674 u.
4 682 {Übersetzt von Samnel Clarke ins Latei-
nische (Lond. 4 697, 4 704 ü. 4 74 8) und von des-
sea Bruder John Clarke ins Englische (Lond.
4 723). Entretiens de la philosophie. Ib. 4 674.
El^mens de mathämatiques. Trait6 de m^-
chanique. Oeuvres mathematiques posthumes,
2 vol. 42^ Ib. 4682 (Edirt von seinem Schwie-
gervater C. Clertelier).
Rohde, Jobann Philipp von. —
Ofücier in d. preuss. Armee, zuletzt Ge-
neral-Major. Mehre Jahre Lehrer an d. In-
genieur-Academie zu Potsdam (N)i
43*
679
Eohir
EoUa.
geb. 4759, Jan. 31, Berlin,
gest. 1834, Sept. 5, Berlin.
ErlttuteruDgen zu XAntan'i mathemat. Analy-
sis u. bohr. Geometrie, Berlin 1789. Ober d.
Abweicb. geworfener Körper von d. verticalen
Ricbtungsebene, 4® Ib. 4795 (1794 von d. Ber-
lin. Acad. gekrönt) . Mathemat. Abhandlungen,
4 797. L'architecture militaire etc., Halle 4 797.
Über d. Strahlenbrechung, 4<*, Ib. 1801. tber
Laplace*! neue Verbessr. d. am barometr.
Beobb. berechneten Berghöhen, Ib. 4 803. M^m.
contenant la valeur rigoureuse et flnie du rayon
de courbure pour tous les azimuths sur la sur-
face d'un ellipsoide ä trois axes, Potsdam 1 804.
Vier astronom. Aufsatze, Ib. 1806. Fortge-
setzte astronom. Aufsfitze, Ib. 1808. Jahres-
zeiten von höherer Ordnung usw., Königsb.
4810. Nöthige Zusätze zu Lagrange's Solutions
de quelques probl^mes d'astronomie sphö-
rique, Potsdam 1819. Über d. Polarisation d.
Lichts usw., Ib. 4 81 9. Über interessante noch
fehlende Versuche mit d. Pendel usw., Ib. 1 8S0.
— Über d. Problem», aus d. mittl. Lange e. Pla-
neten, dessen wahre Lange zu finden (Bode*s
Jahrb. Suppl. IV}. Über d. Verbessr. d. Bou-
V a rd' sehen Jupiter- u. Saturntafeln (Ib. 184 8).
— Über d. Bestimmung d. Masse d. Planeten
(▼. Zaeh's Monatl. Corr. XII, 4 805). Über ei-
nige seiner astronom. Aufsatze (Ib. XIV, 1806
u. XIX, 1809). ~ Kriegswissenschaftlicbes.
RohTy Julius Bernhard von. —
Kursächsischer Kammeijunker u. Beisitzer
d. Merseburgischen Stifts- u. Erblands-Re-
gierung, zuletzt Landkammerrath u. Dom-
herr zu Merseburg (DK),
geb. 1688, März 28, Elsterwerda,
gost. 1742« Apr. 18, Leipzig.
Compendiöse physikal. Bibliothek, 8°, Leipz.
1724, mit Zusätzen von A. 0. K&itntr, 8^ Ib.
1754. Compendiöse Haushaltungsbibliothek,
8°, Ib. 1716, 1726 u. 1755.
d« Roi, Johann Philipp. — Dr.
Med. Hofinedicus, Stadtphysicus u. Gar-
nisonarzt in Braunschweig (M),
geb. 1741, Juni 2, Braunschweig,
gest. 1785, Dec. 8, Braunschweig.
Von d. Devitrifltttion (Gelehrte Beitr. zu d.
Draunschw. Aiial(|.r4774, St. 6). Überd. Wie-
ner Stahlmagneter [Ib. 1775, St. 13;. Neue
elektr. Versuche Über d. Ausbrüten d. Hüh-
ner- u. Schmetterlings-Eier, über d. Aufkei-
men d. Samen u. den Wuchs d. Pflanzen (Ib.
4 779, St. 7). — Botanisches.
Roland de la Platidrei Joseph
Marie. — Folgweise Parlaments-Advocal,
General-Inspector d. Manufacturen der Pi-
cardie, Municipal-Oflficier in Lyon u. endlich
(März 1792) Minister d. Innern, aber schon
im Juni 1793 gestürzt u. verfolgt (B) (Q),
geb. 4752, Villefranche b. Lyon,
gest. 4793, Nov. 4 5, bei Ronen. *
Dictionnaire des manulaturet et des a
en dependent, 8 vol. L'art da fabrica
toffes de laines räsees et s^bes, uniese
sees, 4^ Paris 1780 et 4 784. L'art de \
meur d'^toffes en laine, fol., Ib. 1780 et
L'art du fabriquers de velours, de coto
4 o. Ib. 1 780 et 1 783. — Sur la culture da
et de la fabrication de I'huile de noix |
pbys. XXXVI, 4 790). Effeto de la gel^e d
et 1789 sur la vigne (Ib. XXXIX, 1791|
* stürzte «ich , als er die OuiUotinirun; leii
(1793, Not. 8) erAihr, In sein eigne« Schwer
Rolflnoki Werner. — Dr. Mei
1 629 an Prof. d. Anatomie, Chirurgie,
nik u. Chemie an d. Univ. zu Jena (J)
geb. 1599, Nov. 4 5, Hamburg,
gest. 4 673, Mai 6, Jena.
De objecto chimiae et de metallis perfec
et luna, Jenae1637. De metallis imp
et mollibus. Ib. 1638. Scrutinium chi
vitrioli, Ib. 1666. De minera martis, U
Non entia chemica, mercurius metallt
mineralium, 4^ Ib. 1670. Chimia in ai
mam redacta. Ib. 1671. Diss. chym.
tartaro, sulphure, margaritis, auro, a
antimonio, ferro et cupro. Ib. 4 691. -
cinisches. — B. legte zuerst in Jena eii
Laboratorium an.
Rolilieiii Ludolph Johan. —
weise Seconde-Lieutenant (1 839), Pr
Lieutenant (1842), Capitän (1854)
Visionschef in d. norweg. Landwehr
geb. 1814, März 1 6, Bergen, Nor
Original Foredrag af den ren. Malii
1. Hfl. 8*», Bergen 4 841.
Rolle, Michel. — Von 168S
(göomctre pensionnaire) d. Acad. d
zu Paris, Zeitlang auch Beamter im
de FExlraordinaire des guerres (Mi
m1719;,
geb. 1 652, Apr. 21, Ambert, Au
gest. 1719, Nov. 8, Paris.*
Trait^ de lalgöbre, 4^ Paris 4 690. 1
pour räsoudre les questions indctermi
l'algöbre, Ib. 1699. — R^gles pour l'i
mation des racines des cubes irrationi
M6m. Paris, T. II et X). Methode poui
dre les ^galit<^s de tous les d^gr^s, qui
primös en termes gönöraux (Ib. T.*X)
marques sur les lignes g^omötriquej
Paris 4 702 et 4 703). Du nouv. Systeme
fini (Ib. 4 703). De l'inverse des tangei
4 705] . Observalions sur les tangentes
Methode pour trouver les foyers de
göom^triques de tous les genres (Ib
Recherches sur les courbes g^om^ti
m^caniques etc. (Ib. 4 707). Eclaircis
sur la constructioD des dgalit^s (Ib.
4 709). De Tevanouissement des quai
oonnuesdanslag6om6trieanalytique{l
Rögles et remarques pour la coostruc
ögalit^s (Ib. 4 74 4). Remarques sur c
Bl
AollmMiB
o%9 dM aflbatioDi gMmttriqaes (Ib. ITII et
T**).
* |Ht. 1719, IdU & (ESlT).
BoUawiin , Wilbolm. — Ordentl.
«hrer am Gymn. zu Stralsund, früher an
\tm za.Stargard in Pommern (OrJ,
geb. tB2t, Hai IS, Soest, Weslphalen.
»«Thermo-Eleklricitüt, I.Tbl. (Prgrm), 4°,
ilraUund 1S59. — Galvan. Verballen d Ei-
m» t. Salpelersaure [Fan- Ann. LXXIII,
84g{ . Stellung von Le^irungen u. Anialf;amea
Q d. thermo-elsklr. Reihe [Ib. LXXXIU u.
.XXXIV, I8SI u. LXXXIX. 18S81. Neue An-
vud. d. stroboaltop. Scbeiben (Ib. LXXXIX,
811). Zur Stereoikopie (Ib. Id.). Zwei neue
tereoskop. Heihodea (Ib. XC, <89R). Polari-
■tiOQ d. Lichts bei Brechung desselb. in He-
iU (Ib, id.). Farben gekühlt. GlHaer ohne Po-
irlHtiaoMpparat (Ib. XCIV, 4SGA). Das Tre-
«lyan-Inslramenl bewegt durch d. galvaa.
«rom (Ib. CV, 1898).
Boleff, JohaDD Christoph HeiD-
ich. — Dr. Med., Uedicinalralb u. Di-
triclsphysicus zu Magdeburg ('Jf.li; (N)
Ca).
gest. I8I&, Febr. .., Magdeburg,
kalell. zur Prüfung d. Araeneykttrper usw.,
<•, Hagdeb. I8li, ». Aufl. 1830. ~ über d.
QiUTblnisch. Getiis» u. über d. chines. Stein
Tb (lelnveln. Jonra. V, 18it). Verfahr, t.
McbU. Auamlttl. d. Arsens (Ib. VI, 184 9 u.
ru, 1811). Amt). Nacbr. aber d. Meteorstein
'MBnlaben (Ib. VII, ISt*). Zusammensetz.
1. Kobalt- a. Nickeloiyde (Ib. XXII, 1818).
-Zar Geschieht« der (durch ihn veran-
aiiten) Bnldeckangd. Kadmiums (euh. Ann.
X, 1811 iLXI, ISieu, LXX, 1831).
Beaa, Joseph. — Minorit, Vicarvon
■■voyen, von 1719 an Prof. d. Experimen-
t)-Physik an d.ÜnIv.ni Turin, spSteraucb
liUiotbekar u. SUatsralh daselbst (Jj,
geb. 1687 Bearn,
gest. 1736, MSrz 13
L a. 0. keine Scbrilten genannt.
H— g«oai *, Gian Domenico. —
Tm 1793 bis 1 80t Advocal in Trient, dann
W. d. öffeotl. Rechts an d. Univ. zu Parma
lii 1 807, darauf Rath im Justizministerium
U Hailaqil u. Prof. d. bürgert. Rechts an
L Cniv. za Pisa bis 1817 und seitdem Pri-
itaianD iaVailand (Tp. VJ (Notisia di G. D.
itwtagnoti »Uta da C. Cantü, edü. sec.
l*,Pralol8iOA
gab. 176t, Dec. 13, SalsoMaggiore,**
grat. 1835, Juni 8, Mailand.
Mr iMnaapmntfi prlmlHvo delle matematl-
ka, ■*, Hilaio^ Oalla condotta delle acqus
•oeBdoladsItripadeiraeeUeetc., evol. 18°,
k.tm-M (Stelle e.lfani). — JurlsUscbes,
- Borna d« l-ble. 662
Natlcnalokenomisches n. Philosophische*. —
B. rerfiCTeiillicble auch im Giornale di Trenlo
(nach Anderen in d. Gazietla di Roveredo) vom
a. Aug. I8D) die Resultate eini)!er Versuche
mit d. Volla'scfaen Süule. in F6ige deren ihm
selbst ja neuerer Zeit, wie trüber von Genfi-
glUeohi (Giornale dl FisicaiatD) u. Lfliri (An-
tologie di Firenze von 1 817) , J. Aldini |EsRal
Iböor. etpret. sur le galvanisme. Pari» 180*,
p. (40) u. J.Iswn (Henuel du galvanisme, Pa-
ris ISOt, p. ItO) die Entdeckung d. Elektro-
magnetismus zugeschrieben worden ist. Eine
Dubehngene Prüfung der Notiz von S-, die
in d. angeführten Scbrift von Oantb wörtlich
abgedruckt n. neuerdings in ErleamejaT u. La-
vfBiteiii'i krit. Zeltschr. f. CheraisBd. II (1 SES),
S. 1(3 auch deutsch gegeben ist, zeigt aber
hinreichend den Uogrund dieser Reclamslion,
• aomicetl in Oilb. Ann. LXVIIJ, los.
•• Dorf In der Mlhe ran Pliceaii.
de RmoM, ... — Lieutenant-Asses-
seur am Landgericht zu Närac in Gascogne.
Mitgl. d. Acad. zu Bordeaux u. Corresp. d.
Acad. zu Paris (Bj,
geb. anfangs d. XVIII. Jahrb., N^rac,
gest. »776 Wrac.
M£m. oii l'on rapporte des observations frap-
pantes, qui prouvent que plus le corps isold
est etevA au dessus de la terre, plus le feu de
rtlectricite est ebondant (Hern, sav. etrang. '
T. II, 1TSS. — Darin die 17GB mit d. elektr.
Drachen angestellten Versuche beschrieben].
Sur I'etptirience älectrique du cerf volaol (Ib.
!V, iTSlj. — Uäm. sur lea moyens de se ga-
rantir de la foudre dans les maisona, Bor-
deaut IT7S.
Bem£ de l'Iale, Jean Baptiate
Louis. — Nachdem er 1757 als SecretSr
eines Artillerie- u. Genie - Detachements
nach Indien gegangen und bei Pondich^ry
in die GefangenschaR d. Engländer gera-
then war, dann längere Zeil in Tranque-
bar, St. Thomas u. China gelebt, fand er
nach Rückkehr im J, I76i seinen Dnter-
balt in Paris hauptsachlich durch die Hu-
oificenz eines reichen Medaillen liebhabers,
Hr. d'Ennery, aowia^iHBh eine königl.
Pension u. das EinkomittB von Privatvor-
lesungen (Bj (Q) (Joum.dephys.X^WI),
geb. 1736, Aug. 16, Gray, Franche-
Comtö,
' gest. 1790, März 7, Paris.*
Basal da crlstallographie, 8°, Paris 1771. L'ao-
tlon du feu centrale bannle de la sarface de la
terre et le soletl r6labU daoa ses.drclts (gegen
Bnffiml, S°, ib. 177S n. 1781. CrisUllographie
ou Desorlptlon des formes propres i tous les
Corps du r«gne min^raletc., I vol. 8°, mit At-
las, Paris (781. Des caraclAres eilärleurs des
mloeraux, B«, ]t>. I78t. Hätrologie ou Tables
pour servir b l'iiitelllgeace des polds et des
meiarei des Aociens etc., (*, Ib. 178>. — Sur
683
Bomerihansen
BonaUi.
les altäratioos qai survieDnent naturellement
ä difförentes mines m^talliques et particuliäre-
ineot aus pyrites martiales (Act. Acad. Mo-
guot. 4 776). Sur les rapports qui' paraisseot
exister entre la mioe dite cristaux d'ötaio et
les cristaux de Ter octaddres (Ib. i 786). De an-
tiquorum alabastrite et variis quibusdam la-
pidtbus, quos receotiores alabastri nomine ap-
pellaverunt (Nov. Act. Acad. Nat. Cur. VI,
4778). Sur la cristailographie (Möm. Berlin,
i 784). — Sur les terres simples et p^rticuli^re-
ment les terres absorbates (Journ. phys. XVII,
4 784 ) . Sur les becs de secbe dans Tambre gris
(Ib. XXV, 4 784). Sor la figure priraiUve des
rubis, Saphirs et topases d'Orieot (Ib. XXX,
4 787). Sur le fluide ignö ou matiöre de la cha-
leur (Ib. XXXIl, 4 788).
* gwL M&n 10 {DF),
Romershansen, E 1 a r d. — Dr. Pbil.,
von 4 84 0 bis 4 846 respectiye Pfarrer u.
Oberpfarrer der reformirlen Genteinde zu
Acken a. d. Elbe, Regierungsbezirk Magde-
burg; dann Privatntann erst zu Halle dar-
auf zu Marburg (Or),
geb. «784, Jan. 4 6, Niederurff, ün-
lerhessen,
gest. 4 857, Dec. 23, Marburg.
Luftreinigungs-Apparat z. Verhüt. d. Ansteck,
in Lazarelhen usw., 8^ Halle 4 84 4. Das Dia-
stimeter, neues Instrum., welches in Form e.
Taschenfernrohrs alle Entfernungen aus einem
Standpunct misst, Berlin 4 84 5. Die Theorie
d. Diastimeters usw., Ib. 4 84 6. Die Luftpresse
zum Extrahiren, Piltriren usw. (patentirt), 8o,
Zerbsl 4 848. Der Spiegeldiopter für Feldmes-
ser usw.. Ib. 4848 (2. Aufl., Halle 4845). Die
Dampfpresse zur Extraction organ. Substan-
zen, Ib. 4 849. Die Luft- u. Dampfpresse für
d. Kaffee- u. Tbeetisch, Ib. 4 890. Die Luft-
söulenmascbine, Ib. 4 822. Der Dampfapparat
z. Bierbrauerei u. Hopfenextraction, Ib. 4 822,
2. Aufl. 4 828. Das verbesserte Kühlgeröthe f.
Brantweinbrennereien, Ib. 4 822. Das Kunst-
rad f. Bergwerke usw.. Ib. 4 822. Die pneu-
mat. Maschine als Aspiralor usw., Ib. 4 822.
Der Apparat z. Abschlägerei, Ib. 4 823. Neuer
OelrafBnirapparat mit hydrostat. Druck, Ib.
4 824. Grundziige e. fassl. Unterrichts in d.
Mathematik, NaUÜN u. Gewerbskunde usw.,
2 Bde. 8°, Ib. 48fl5. Lichtblicke d. Naturfor-
schers in die Wunder u. Geheimnisse d. Schö-
pfung, Ib. 4 837. Das SpiCj^elniveau. neues
vollkommen sicheres Instrument z. Wasser-
wägen. Leipz. 4 842, 2. Aufl. Marb. 4 852. Die
Messkunst f. Landleute usw., Halle 4 847. Die
magneto-elektrische Rotationsmaschine u. der
Stahlmagnet als Heilmittel usw.\ Ib. 4 847. Der
dynamische Antagonismus, Ib. 4 847. Das Re-
ductions-Niveau usw.. Ib. 4 848. Das Militär-
fernrohr z. Distanzmess. militör. Aufnahme,
Ib. 4 848. Der einfache galvano-elektr. Bogen
als Heil- u. Schutzmittel, Ib. 4 848. Die Heil-
kräfte d.Elektricitätu. d. Magnetismus, Marb.
4 854, 2. Aufl. 4 853. Der galvano-elektr. Ap-
parat z. Förderung d. Fruchtbarkeit d. Bodens,
Ib. 4 854 . Die Distanz- u. Höhenmesj
Diastimeters u. Distanzfernrohs, Ib. 48
Miasma usw., Ib. 4 856. — Über Exin
pressen (Pogg. Ann. 1, 4 824). Spiegelb
terusw. (Ib. IV,4825). Apparat z.Beobi
atmosphär. Elektr. (Ib. LXIX, 4 846 u. LS
4 853). — Fernere Aufsätze in Tromn
Journ. (4 84 8, II), Scliweigg. Journ. [K
4 822), Kästner*! Archiv, Dingler*! Jour
über Elektromagnete, CXX, 4 854) u. i
Romilly, Jean. — Uhrmacher
ris (B) (Q),
geb. 474 4, Juni 29, Genf,*
gest. 4796, Febr. 4 6, Paris.
Observations sur une montre avec pli
nouveaux changements (M6m. Par. 4 755
— Er vervollkommnete das Echappei
repos von Caron (Berthond, Hist. de la i
de temps, II, 4 70). Gab von 4 770 an c
nem Schwiegersohn Corancei das Joui
Paris heraus, worin er auch raeteorol«
Beobachtungen veröffentlichte. Liefen
Artikel für die grosse französ. Encyclo
* geb. Jiüi 29 {ALÄ),
Romme, Charles. — Französ
neoflicier, vor d. Revolution königl.
nom zu Cayenne u. Lieutenant d. Na
truppen daselbst, später Lehrer d. N
tion an d. Marineschule zu Rochefort
resp. d. Instituts (B) (Q),
geb. 4744, Riom,
gest. 4 805, Juni .., Rochefort.*
Möm. oii Ton propose une nouv. m^thoc
döterrainer les longitudes en mer, 8°,
chelle 4 774. M6m. oii Ton propose un«
methode pour d^terminer les longitu
mer, 8", Ib. 4 777. L'artde la mäture de
.seaux. fol., Paris 4 778. L'artdela voitui
Ib. 4 784. L'art de la marine, 4«>, La R
4 787. Dict. de la marine francaise, 8°, Ib
2'"*^ 6dit., Paris 4 84 3. Modöle de calcu
determiner en mer, par des Observation^
nomiques, la longilude et la latituded'u
seau, 4°, Ib. 4 800. La science de l'hon
mer etc.. Ib. 4 800. Dictionn. de la mar
glaise, 2 vol. 8«. Ib. 4 804. Tableaux des
des maräes et des courants qui ont 6te
ves sur loutes les mers du globe, 2 ^
Ib. 4 805. — Formule pour r^duire la d
apparentede la lune au soleil ou ä une
ä la distance vraic (Conn. d temp»,
Observations sur les mar^es (Ib. 4 799).
geb. 1750, . . ., g«8t. 1795, Juni 17 {DF),
Ronalds, Francis. — Vormi
reclor d. meteorolog. Observatoriu
Kew. Seit 4 844 Mitgl. d. Roy. Soc
geb. 4 788, Febr. 2 4, London.
Descriptions of an electric telegraph
some other electrical apparatus, 8°,
4 828. Mechanical perspective or Des(
of an Instrument for skotching from
and of a machine for drawing in pers
from ground-planes and elevations, 8®
B^nchi
Bote.
686
icriptioD de quelques Instruments mä-
]ues et magnetiques, 8**, Paris 4 855.
kotograpbic-self-registeriDg meteoro-
id magnetical Instruments (Phil. Tr.
Erhielt dafür von d. Regierung eine
lg von 850 Lstrl.). — On Eieclricity
Phil. Mag. XLIV, 4 81 4). On the electric
•f Balnc (Ib. XLV, 4 815). On correct-
ite of an electgc clock by a compen-
r changes of temperature (Ib. XLVI,
- Oq the application of the pbotogra-
lera to meteoroiogical registration
g. Ser. III, Vol. XXVIII, 4 846). Ex-
made at the Kew Observatory on a
-apparatus for meteoroiogical obser-
Ib. XXXI, 4 847). — Report concer-
Dbservatory of the British Association
rom 4 843 to 4 844 (Report. Brit. Ass.
^ from 4848 to 4 849 (Ib. 4 849). D"
9 to 4 850 (Ib. 1850). D» from 4 850 to
4854).
^hl, Saivalore Maria. — Prof.
titl. Medicin, später d. Chemie u.
nedica an d. Univ. zu Neapel, auch
d. medicin. Klinik daselbst (ARS.
843;,
47 63, Nov. 4 2, Neapel,
. 4 840, Dec. 25, Neapel,
eile acque della solfatara di Pozzuoli.
9ni alla farmacia e materia medica di
- Mediciniscbes.
lelety Jean. — Baumeister in
ilgl. d. Conseil des bätiments civils
lerium d. Innern u. der Acad. d'ar-
re, Prof. d. Stereotomie (Q),
4 734, Juni 4, Lyon,
4 829, Sept. 27, Paris,
^orique et pratique de l'art de bätir,
, Paris 4802—47, 7'"« 6dit., Ib. 4884.
ielli, Geminiano. — Biblio-
]. Prof. folgweise d. Philosophie,
itik, Forlification u. Hydraulik an
zu Bologna (B),
4 652, Aug. 2, Roncascaglio bei
Modena,
. 4735, Bologna.*
1 fluentium mensura nova methodo
, 4", Bonon. 4 694. Pianorum et soli-
ndidii elementa facilloribus demon-
3U8 explicata, k^, Ib. 4 693. Urania,
Jel tempo etc., Ib. 4 700. Universale
etria lineare o logaritmica, h°, Ib.
e aäris elasticitate utrum densitatis
>nem sequatur (Comm. Bonon. 1, 4 734).
)bb. (Phil. Tr. 4 724).
738 oder 1739 (JTs.JK).
kiöj Lawrence. — Prof. erst d.
sie (1652 — 57), dann d. Geome-
(Sresham College in London. Mitgl.
Society, die längere Zeit in seiner
Amtswohnung ihre Sitzungen hielt (BD)
(Abr, l),
geb. 4 623, Deptford b. Green-
wich,
gest. 4 662, Juni 27, London.
Observationes in cometam, qui mense decem-
bri anoo 4652 apparuit (in 8eih-Ward*i: De
cometis, Oxon. 4 658). — An Account of an
experiment made with oil in a long tube, read
in the Roy. Soc. 4 662. Directions for seamen
going to the East and West Indies (Phil. Tr.
4 665). A melhod for observing the eclipses of
the moon (Ib. 4 666). A discourse concerning
the observations of the eclipses of the satelli-
tes of Jupiter (Hist. of the Roy. Society).
Roppolt| Johann Baptist Georg.
— Benedictiner im Kloster Banz, dann Prof.
d. Mathematik u. Physik an d. Univ. zu
Bamberg (M. IIA
geb. 4 744, Dec. 4 7, Bamberg,
gest. 4844, Febr. 4 4,
Institutio de calculo literali et analysi, Bamb.
4 763. Systemauniversalismatheseos, Ib. 4 794.
Rosatiy Giuseppe. — Pract. Arzt zu
Foggia in d. Prov. Capitanata, KÖnigr. Nea-
pel, später Prof. d. Agricultur dasel.bst
(Tp. IIi; (BUN),
geb. 4752, Sept. 2 4, Foggia,
gest. 4 8 4 4, Sept. 4 , Foggia.
L'aritmetica. Element! per laedificazione. Ele-
ment! di agrimensura. — Hinterliess hand-
schriftlich : Le instituzioni di fisica sperimen-
tale ; Gli elementi di navigaziooe; La geome-
tria pratica ; Osservazioni della parallasse ; u.
andere Werke.
Rosooe, Henry Enfield. — Dr.
Phil., Prof. d. Chemie an Owen*s College
in Manchester. Studirte in Heidelberg (Or),
geb. 4 833, Jan. 7, London.
On the absorption of chlorine in Water (Journ.
of the Chemie. Soc. VIII, 4 856). Somechemical
facts respecting the atmosphore of dweHing-
hou8e8(Ib. X,4 858). On the absorption of hydro-
chloric acid and ammonia in water ; mit W. Dit-
tmar (Ib. XU, 4 860) . On the oomposition of the
aqueousaoidsofconstantboillngpointflb.XlII,
4 860). Photochemical researches ; mit B. Bii]im&
(Fünf Abhh., Phil. Tr. 4 857 u. 4 859, Pogg. Ann.
XCVI, 4855; C u. CI, 4857; CVIII, 4 859; die
erste auch Quart. Journ. ehem. soc. VIII, 4 856).
Rose, Jean Baptiste. — Priester,
Dr. Tbeol. u. Mitgl. d. Acad. zu Besan^on
(B) (BD),
geb. 474 6, Febr. 7, Quingey, Francbe-
Comt^,
gest. 4 805, Aug. 4 2, Quingey.
Möm. sur une courbe ä double courbure, Be-
sangen 4 779. — Übersandte In demselben Jahre
der Pariser Acad. eine Abhandl. überd. Durch-
I gang der Venus durch die Sonnenscbeibe.
«87 Bon —
Rote, Valentin. — Apoibeler in Ber-
ÜD und seil 1710 Assessor d. Ober-CoIIe-
giam-Hedicumdagelbsl. Schiller von Harg-
graf und Vsler des Folgenden (Stralsund.
Mag. Ii; (Allgem. Deutsch. Bibl. Bd. XV, Sl. 2,
S.%tV (Ot),
geb. nse, Aug. <6, Neu-Ruppin,
gest. 1771, Apr. 18, Berlin.
AbbiDdl. von d. Vermisch, einiger Metalle,
«elctie in kochendem Wasier die Isurende
Gestalt des Quecksilbers loaehmen (Posthum
im Stralsund.llagaz.il, 1771. — DasRose'-
scbe Heia II). CbytniscbeZergliedr. d. Talks
(Ib. id.). — Lieferte zur Allgem. Deutsch. Bibl.
die cbemiscbeo Recensioneo.
Rose, Valentin. — Apotheker in Ber-
lin seil 1791 u. Assessor d, Ober-Colle-
gium-Hedicum daselbst seit 1797. Mitgl.
d. Gesellsch. nalurforsch. Freunde. Valer
der beiden Folgenden (Mag. Gesellseh. na-
tuTf.Fr.l) (GehleniJouni.V,iaQ8),
geb. (761, Oct. 31, Berlin,
gesl. <S07, Aug. 10, Berlin.*
Cber die von Vu Ifoni behauptete AutlOstich'
keitd. Tatkerde ia Aelzkall(G»lI>iAnn. <7SM.
Cbem. Versuche mit d. Krauen Araber (BerÜD.
Jabrb. d. Pharmacie, I7S7}. Bewel«, öus der
durch Scbwefelsaure bereitete Aether keine
ScbwefalsSure enthalt (Boberer** Journ. IV,
IBOOj. Chrom Im Serpentin (Ib. id.). Über d.
verscbiedeneo VerbHItalsse, in welchen Kali
n. Natron sich mit d. KohtenstoffsSure verei-
nigen (Ib. VI, 1801]. — Chem. Unlersucb. d
Feldspaths von Lomniti (Ib. Vltl , 1SD1). —
Vber d. von CbeBevtonRGblich nachgemachte
Palladium -, mit A. F. eahlen (ßtUan'i Journ.
N.iouro. f.Cbem. I, tS03j, Chem. Untersuch,
d. Gelbbleierzes von Jotiann-GeorgansUdt (Ib.
111,1801]. Versuche über d. FetlsHare (Ib.id.),
Über e. eigenthUml. v^elabitische Substanz
In d. Alandwuriel (Ib. id.). Chem. untersuch.
d. Icbthyophtbalms (Ib. V, 1 SOS), tber das Be-
standtbeilverbltltn. d. salzsaur. Neutralsalie
(Ib. VI, 481)6). Über d. quantitative Verhaltn.
d. Sauerstoffs zum Ptiospbor in d. Phosphor-
ilare (OeUat'i Journ. l. Chem. u. Phys. II,
f BUS], über d, zweckm Gasigste VerTahren, um
bei Vei^inungen mit Arsenik letzteren Bubu-
Bnden u. darzuslalleo (Ib. id.], über d. Ver-
haltnissmengen d. Restandtbeile d. schwefel-
saur. Baryts (Ib. III, 18t7). Ilberd. Verhalten
d. üohlensUure zum Baryt- u. Kslkwasser
(Ib. id.). — Gab heraus mit F. A. OeUeni
Neu. Berlin. Jabrb. I. Pharmacia, Bd. I— IV,
M*, Berlin 1B03— S. Aotheil in Oren's Syst.
d. Pharmacol., Halle 179g— 9*, und d. Preuss.
Pharm acopoe.
Boaa, Heinrieb. — Dr. Phil. (Kiel
18SI). Erst Pharmaceul, dann, nachdem
er sich bei fieneliuszutn Chemiker aus-
gebildet (<8I9—18S0. Doceot (I81S) u.
Prof. (extr. 1833, ord. t83S) d. Chenit
an d. Dniv. zu Berlin, sowie auch geil I Mt
Mitgl. d. Acad. d. Wiss. daselbst (Orj,
geb. (796, Aug. 6, Berlin.
Diss. de titanio ejnsque canaiibio Cttm Wffr
nioelsulphure,K11on.1SSt. BandboobiLn»-
Chemie,
Ib. ISIS, S. AuD. unter d
Handb. nsw., 1 Bde. 8*, Brsanicbw. 4IM,
S. Aufl. (franziSs. Original- Aufl.) , 8 Bde. l*.
Paris 4SSS— «I. — über d. basisch iiJaav.
Kalk [SelLwaiig. Journ. XXIX, ISlSj. Bif-
trag zur chemischen Kenntalse d. GUuibmi
(Ib. id.). — FersSk, aU beaUmm* doB lu-
miska sammanaatb) Ingen af de (basiber, ü«
hafva pyroiens kristalttorm (Vetensk. icii,
Handl. tsii). Om titans Rfreningar iiied ijn
och svBhel (Ib. 1 814 . — Beide Abbandll., Uf
tere mit Zusätzen, auch in Bilb. Ann. LXXll,
tsai u. LXXIII, tSiB). — Unleraocb. e. •)•■
aiig. Glimmers (Oilb. Ann. LXXI, ISN).-
Zerleg, mebrer Glimmer (FesS' Ann. I, Itttl.
Zerleg, seien ha Itiüer Fossilien vom Oatl. Ran
[Ib. II. tsa« u. III, ISIS). Scheidung d. 1t-
tansaore vom Bisenoiyd (Ib. III, 18»). »
leg. d. Iserins (Ib. id.l. !>• d. RutiU von Trt-
eux (Ib. id.). 0' d. RotbspiessglaiiiarMi (Ik
id.). tberd. Verblndd. d. AntimoDa mitChlw
u. Schwefel (Ib. id.). Zerleg, d. TitaaaitcM
von Egersnod (Ib. id. u. XV, (81t}. Cberi
ZFneti. d. Scbwerelmetalle darcb Wasctr-
stoITgas |Ib. IV, IBIS]. D° d. ScbwefeleiBM
mit! At. Schwefel (Ib.V. 181B). tlberd.Ve^
bindd. d. Phosphors mitWassentoffa. A.lla-
tallen (Ib. VI, Mit). Ober d. Eisengebalt^
Bluts n. d. Einfluss organ. Substanzen auf'.
Abscheid. von Eisenoiiyd[Ib. VII, tSlS). im-
leg. d. ZinkenitSQ Jamesonits (Ib, VIII. 181*).
(jberd. Gas susd. pbosphorig. SSurellb.ld.).
tjber d. Gas aus neutral, phosphortgsanr, Sit-
zen [Ib. IX. (SlTj. Cberd. Gas aus siur.o-
basisch, phosphorigs. Salzen u. ans unter-
phosphoriger SUure (Ib, id.). ZusammenMli-
d. onterphosphorieen Säure [Ib. id.}. tlbwd.
unterphosphorigsaur. Salze (Ib. XII. tDI)-
Seue Bereit, d. TiUnsSure (Ib. Id.). VerbllL
d. Schwefel wssser»tofrs zu QuecksilberlOsaa-
gen ;lb XIII, tSlB). Verhalt, d. Phoipbor-
«esscrstoffa zu Metall-Lösungen (Ib. XIV, tili.'-
Atomgewicht d. Titans (Ib. XV, »Bi»). tb«
d. quantitative Scheid, d. Eisenoiyde(lb.hl.)'
Zerleg, d. nicht-o\ydirt. Verblndd. d. Aali-
mons u Arseniks [Zinkenit, Miargyrit, Jame-
sonit, Federen, Rothgülden. Sprodgtisen.
Bournonit, Polybasil, Fableire, Nlckelspiaa-
glanzeri] (Ib. id.l. Ober d. Verblndd. d. Ti-
tan- u. Zinocblorids mit Ammoniak (Ib. XVI,
1B19]. Überd. Mineralkermes (Ib.XVlI.tU*
u. XLVII, 183BJ. Merkwürd. Verhalt, d. Bt-
raxeszurSilberlöaung (Ib. XIX, ISi». Cbtr
d. Verbindd. d. Ammoniaks mit wasserfreM
Salzen [Ib. XX, tsio). Vber d. Cblorrded,
Schwefels, Selens n. Tellurs [Ib. XXI, ISI<).
Zusammensetzung, Dichtigkeit u. Verbindd, d.
Phosphor« asserstoffgas es (Ib. XXIV, IBM).
Chlor-, Brom- n. lodschwefet (Ib. XXVä.
(Bl>}. Zerleg, einiger Eieenaal» oiw. M
id
Kosa.
690
d^Amerika (Ib. id.). Aogebl. Phosphorhy-
at (Ib. id.). Verbindd. d. Chroms mit Fluor
Chlor (Ib. id. -- Aasruhrl. in d. Abhh. d.
»d. 4818). Zusammeosetz. d. Polybasits o.
omgewicht d. Silbers (Ib. XXVIII, 4888).
irbindd. d. SchwefelaDtimons u. Schwefel-
leiis mit basisch. Schwefelmetallen (Ib. id.).
ler d. PllN|ng d. Antimons durch Schwefel-
isaerstoirpb. id.). tiberd. Verbind, d. Phos-
iarimitSticksto£r(Ib. id. — Auch in d. Abhh.
Acad. 4 883). Trenn, d. Talkerde von d.
lerfeaten Alkalien (Ib. XXXI, 4 884). Rela-
• Flüchtigkeit d. alkal. Chlormetalle (Ib. id.).
lerd. Erkenn, einiger organ. Säuren (Ib. id.).
mnung d. lods vom Chlor (Ib. id.). Über
wasserfreie schwefelsaure Ammoniak (Ib.
IXII, 4884 [Auch Abhh. d. Acad. 4834];
LVII, 4889 n. XLIX, 4840). Bemerkk. über
»sphor n. Phosphorwasserstoff (Ib. XXXII,
84). Überd. Harze (Ib. XXXIII, 4 884). Über
wasserfreie schwefligsaure Ammoniak (Ib.
CUII, 4884 [Auch Abhh. d. Acad. 4 884] u.
LH, 4887). Ueber d. Verbindd. d. Alkalien
ttKohlensflnre (Ib. XXXIV, 4 835). Analyse
Wassers vom Eltonsee u. Kaspischen Meer
b. XXXV» 4 885). Analyse d. Kupferantimon-
uses (Ib. id.). Über d. Licht-Erscheinungen
liKryatallbildd. (Ib. id. [Auch Abhh. d. Acad.
188] n. LIl, 4 844). Verhalt, d. wasserfreien
^hwefelsliare zu einig. Cblormetallen u. Sal-
ia(Ib.XXXVIIi, 4886 -- auch Abhh. d. Acad.
lU). Verbind, d. wasserfr. Schwefelsaure
it wasserfr. schweflig. Säur^ (Ib. XXXIX,
lU). Verbalt. d. Phosphorwasserstofljsases
1 Qoeduilberlösungen (Ib. XL, 4 887). Neue
BihefliüchügerChlorverbindd. (Ib. id.). Über
AnfOnd. kleiner Mengen von Cblormetallen
t grossen Mengen von Brom- u. lodmetallen
b. id.). Verhalt, d. Chlors zu Schwefelme-
Ueo u. über e. der schweflig. Säure entspre-
leode Cblorverbind. d. Schwefels (Ib. XLII,
117 — auch Abhh. d. Acad. 4 887). Verhalt,
oicht-flüchtig. organ. Säuren zur Auflös. von
senoxyd u. Kaliumeisencyanür (Ib. XLIII,
188). Ober d. Mineralwasser von Fraozens-
imn bei Eger (Ib. id.). Über e. der Schwe-
Islare eoUprechende Chlorverbindung d.
ihwefels (Ib. XLIV, 4888). Binwirk. d. was-
ffr. Schwelelsäure auf Phosphorchlorür,
deachlorid u. Zionchlorid (Ib. id.). Über d.
iflied. d. Strontianerde (Ib. id.). Über Chlor-
iram (Ib. XLV» 4888). Über d. Darstell, d.
tosäare (Ib. id.). lieber d. schwefelsaure
Awefaleblond {ih. XLVI, 4839). Zerleg, d.
ilaiiqoecksiifa. aus Mexico (Ib. id.). Über d.
irbiiidd, d. Ammoniaks mit d. Kohlensäure
b.ld.). Über Phospborwasserstoff (Ib. id.).
BberSehwefelsäurebildung (ib. XLVII, 4 889).
bir d. Verbind, d. wassert. Schwefelsäure
itt8lioMoflöxyd{lb. id.). Untersuch, d. kry-
•IHsiri. Hanes aus Elemi (Ib. XLVIll, 4839).
bard. Koistersalz von Wieliczka (Ib. id.).
bir d. Theorie d. Aelherbildung (Ib. id.) . Über
FUiujig einiger Metalloxyde durch Wasser
b. id.). Zerleg, d. in d. Natur vorkommen-
•I Alanioete (Ib. LI, 4 840). Über Arsenik-
(Ib. id.). Zusammensetz. d. Ver-
L IltteMiger Chloride mit Ammoniak (Ib.
P«gfca4«rfr, HaodwSrIerbDch II.
Ul, 4844). Ueber d. Gährungsfähigkeit ver-
schiedn . Zuckerarten (Ib. id.). Über d. Queck-
silberoxydulsalze (Ib. LIII, 4 844). Über Ele-
miharz, Euphorbiumharz, Copaivabalsam,
Sylvin- u. Pininsäure (Ib. id.). Einwirk. d.
Wassers auf d. Schwefelverbindd. d. Metalle
d. alkalisch. Erden (Ib. LV, 4 842). D" auf d.
alkal. Schwefelmetalle u. d. Haloldsalze (Ib.
id.). Über d. unterphosphorigsaur. Salze (Ib.
LVIII, 4848). Überd.Yttererde(Ib.LIX,4 84S).
Zusammensetz. d. Eisensäure (Ib. id.). Licht-
Erschein. beim Glühen d. Chromoxyds u. Ga-
dolinits (Ib. id.). Über d. Uwarowit (Ib. id.).
Über d. wasserfreie schwefelsaure Ammoniak
(Ib. id.). Über d. Titansäure (Ib. id. u. LXIl,
4 844). Über SchwefelcaIcium (Ib. id.). Zu-
sammensetz, d. Tantalits u. ein neues Metall
im Tantalit von ßaiern (Ib. LXIII, 4 844 —
Entdeckung des Niobiums). Über d.
Carlsbader Mineralwasser (Ib. LXV, 4845).
Über d. Zusammensetz. d. phosphorigen u.
unterphosphorigen Säure (Ib. LXVII, 4 846).
Über d. Spratzen d. Silbers (Ib. LXVIII, 4 846).
Über d. Binwirk. d. Wassers auf Cblormetalle
(Ib. id.). Ein zweites neues Metall im Tantalit
(Columbit) von Baiern (Ib. LXIX, 4846). Ver-
halt, d. metall. Zinks gegen Quecksilberlüsung
(Ib. LXX» 4 847). Untersuch, d. Asche organ.
Körper (Ib. id.). Über d. Säure im Columbit
aus Nordamerika (Ib. id.). Zusammensetz. d.
Uranotantals u. Columbits aus d. Ilmengebirge
(Ib. LXXl, 4 847). Über d. Trenn, d. Zinns
vom Antimon (Ib. id.). D® d. Nickels vom Ko-
balt, u. beider von andr. Metallen (Ib. id.).
Zusammensetz. d. schwarz. Yttrotantals von
Ytterby (Ib. LXXII, 4 847). Über d. specifische
Gewicht d. Samarskits oder Uranotantals (Ib.
id.). Über d. goldhaltige Glas (Ib. Id.). Ein-
fluss d. Temperatur auf d. spec. Gewicht d.
NIobsäure (Ib. LXXIII, 4 848). Über d. sogen.
Ilmenium (Ib. id.) . Neue quantitative Bestimm,
d. Arsens, Antimons n. Zinns (Ib. id.). Specif.
Gewicht d. Pelopsäure (Ib. LXXIV, 4 848). D"
der Tantalsäure (Ib. id.). D"" der Thonerde,
Beryllerde, Magnesia u. d. Eisenoxyds (Ib. id.) .
Anwend. d. Salmiaks in d. analyt. Chemie
(Ib. id.). Über d. isomeren Zustände d. Zinn-
oxyds (Ib. LXXV, 4848). Quantitative Bestimm,
d. Molybdänsäure (Ib. id.). Über d. isomeren
Moditioationen d. Phospborsäure (Ib. LXXVI,
4849). Quantitative Bestimm, d. Phosphorsäure
u. deren Trennung von Basen (Ib. id.). Über
d. unorgan. Bestandtheile d. organ. Körper
(Ib. id. u. LXXIX, 4 880). Quantitative Be-
stimm, d. Arsens (Ib. LXXVi, 4849). D° d.
AnUmons (Ib. LXXVII, 1849). Über e. Reihe
unlösl. alkal. Salze d. Phosphorsäure u. d.
Arsensäure (Ib. id.). Über d. Trenn, d. Phos-
phorsäure von Basen, besonders d. Thonerde
(Ib. LXX VIII, 4 849). Über d. Entfern, d. Schwe-
felwasserstoffs aus Auflösungen bei quantitat.
Analysen (Ib. id.). Quantitat. Bestimm, d.
Fluors (Ib. LXXIX, 4 850). Quantitat. Bestimm,
unorgan. Bestandtheile organ. Substanzen (Ib.
LXXX, 4 850). Über einige Eigenschaften d.
Borsäure u. quantitat. Bestimm, derselben
(Ib. id.). Anwend. d. Kieselfluorwasserstoff-
säore bei quantitat. Analysen (Ib. id.). Quan-
44
6dl
&oi^.
titat. Bestimin. d. Oxalstture u. Trenn, der-
selben von Phosphorgtiure (Ib. id.). Über d.
Einfluss d. Wassers bei ehem. Zersetzungen
(Ib. LXXXII, 4854). Verhalt, d. Wassers ge-
gen Basen (Ib. LXXXIIf, 1854). Dagegen Stfu-
ren (Ib. id. u. LXXXIV, 4854). Ober d. Ver-
bind, d. Kohlensäure u. d. Wassers mit Zink-
oxyd (Ib. LXXXV. 4 852) D« mit Kadmium-
oxyd (Ib id.). D« mit Silberoxyd (Ib. id.). Über
d. Umwandl. d. schwefelsaur. Alkalien in
Cblormetalle(Ib. id.). Neue Verbind, d. höch-
sten Schwefelchlorids mit Schwefelsäure (Ib.
id.). Allgem. Bemerkk. über d. Verhalt, d.
Wassers gegen Kohlensaure u. kohlensaure
Salze (Ib. LXXXVI, 4 85t). D« d. Alkalien ge-
gen Wasser u. Kohlensäure (Ib. id.). Über d.
Niederschlflge, entstehend durch doppelt-koh-
lensaur. Alkalien in d. aufgelöst. Salzen d. al-
kal Erden (Ib. id.). Verhalt, d. Wassers ge-
gen Borsäure u. borsaure Salze (Ib id.). Über
d. Verbindd. d. Borsäure u. d. Wassers mit
Kalkerde (Ib. id.). D** mit Baryterde (Ib.
LXXXVH, 4 858). D» mit Bleioxyd (Ib. id.).
D» mit Kupferoxyd (Ib. id.). D» mit Kobalt-
oiyd (Ib. LXXXVIII, 4 858). D» mit Nickel-
oxyd (Ib. id.). D» mit Zinkoxyd (Ib. id.). D»
mit Silberoxyd (Ib. id.). Über d. isomereo lio-
dificationen d. Schwefelantimons (Ib. LXXXIX,
4 858) . Verbindd. d. Schwefelaotimons mit An-
timonoxyd (Ib. id.). Verbindd. d. Borsäure u.
d. Wassers mit Eisenoxyd (Ib. id.). Anwend.
d. Cyankaliums in d. analyt. Chemie (Ib. XC,
4858 u. XCI, 4854). Bemerkk. überNiobsäure,
Pelopsäure u. Tantalsäure (Ib. XC, 4 853). Ver-
halt, d. Schwefelarseniks gegen kohlensaur.
Alkali (Ib. id.). Verbindd. d. Borsäure u. d.
Wassers mitThonerde (Ib. XCI, 4 854). Überd.
Krystallwasser einiger Doppelsalze (Ib. XCIII,
4 854). (jber d. weisse Farbe d. Eisenoxyd-
Alaune u. d. braune ihrer wässr. Lösungen
(Ib. XCIV, 4 855). Über d. Zersetz, unlösl.
Salze mittelst d. Lösung aoflöslicher (Ib. XCIV
u. XCV, 4 855). Neue u. vortheilhafte Darstell.
d. Aluminiums (Ib. XGVI, 4 855). Über d. ver-
schiedn. Methoden, die schwach u. stark ba-
sischen Eigenschaften eines Oxyds zu bestim-
men (Ib. id.). Über d. Carnallit (Ib. XCVIII,
4 856). Über d. borsaure Aethyloxyd (Ib. d.).
Bemerkk. über d. Atomgewicht d. Antimons
(Ib. id.). Über d. Tantal u. dessen Verbindd.
mit Chlor u. Brom (Ib. XCIX, 4 856). Über d.
Verbindd. d. Tantals mit Fluor (Ib. id.). Über
Schwefeltantal (Ib. id.). Überd. Verbindd. d.
Tantals mit Stickstoff (Ib. C, 4857). Über d.
Atomgewichte d. einfachen Körper (Ib. id.).
Über d. Tantalsäure u. d. Tantalsäurehydrat
(Ib.id ). überd. Verbindd. d. Tantalsäure mit
Kali (Ib. id.). D° mit d. Natron (Ib.CI, 4 857).
Verhalt, d. Silberoxvds gegen andere Basen
(Ib. id.). Über d. tantalsaur. Salze (Ib. ClI,
4 857). Über d. niederen Oxydationsstufen d.
Tantals (Ib. id.). Über d. Verbind, d. salpe-
tersaur. Natrons mit salpetersaur. Silber (Ib.
id.). Verhalt, d. Borsäure zur Weinsäure (Ib.
id.). Über d. Licht-Erschein. gewisser Sub-
stanzen beim Erhitzen (Ib. CHI, 4 858). Zu-
sammensetz, der in d. Natur vorkommend,
tantalsäurehalt. Mineralien (Ib. CIV, 4 858).
Über d. Niob (Ib. id.). Über d. Niobfli
(Ib. id.). Über d. Lösungen d. Manganc
salze (Ib. CV, 4 858). Über d. Schwefe
(Ib. id.). Überd. isomeren Zuständed.i
oxydsu. überd. Verhall desselben u.d.i
elektronegativen Metalloxyde in ihrer c
wasserstoffsaur. Lösung (Ib. id.). tlberd.J
stofTniob (Ib. CVI, 4 859). Über J. Verb
d. salpetersaur. Kalis mit salpelersaar
beroxyd (Ib. id.). Verhalt, d. ameiseo
Alkalien zum Quecksilberchlorid (Ib. id.)
d. Schwefelzinn (Ib. id.). Über d. M
Schwefelarsenik (Ib. GVII. 4 859); Über d
hing mancher Oxyde durch Qaecksilbei
(Ib. id.). Über d. Niobsäure (Ib. id.). Ül
niobsaur. Salze (Ib. id.). Überd. verseil
Zustände d. Kieselerde (Ib. CVIU, 4859).
d. Verbindd. d. Unterniobs (Ib. id.). Del
Dnterniobfluori<)(Ib. id.). Über d. Kiesel
d. Hohöfen (Ib. id.). Über d. Bestimm, d
tallmenge in Schwefelverbindd . (Ib. CX, '
Chemisch -analyt. Beiträge (Ib. id. u.
4 864). Über d. Dnterschwefelniob (Ib.
4 860). Über d. Unterstickstoffniob (Ib
Über d. Unterniobsäure (Ib. CXII, 486
Gedächtnissrede auf Berteliui (Abhan'
Berlin. Acad. 4 854). — Überd. Medicinal
u. d. Zustand d. Pharmacie in Bnglan<
(Cuper'iMedicin. Zeit. 4886 u. 4847). -
sichere Erkenn, von Blut u. Blutfleck
gerichtlichen Untersuchungea (Caapar*
teljahrsschr. f. gerichtl. Medicin, IV, 41
Rose, Gustav. — Dr. Phil, l
\StO). Erst Berg-Eleve in Königshü
Tarnowitz (1816), dann Docent (18
Prof. (extr. 1826, ord. 1 839) d. Mme
an d. Univ. zu Berlin, sowie Beamter
u. Director (1856) d. mineralog. Mu
d. Univ., Mitgl. d. Acad. d. Wiss. seit
Bruder des Vorigen (Or)f
geb. 1798, März 18, Berlin.
Diss. de sphenis atque titanitae Systeme
stallino, 4°, Berolin. 1820. Elemente«
slallographie, 8°, Ib. 4 880, 2. Aufl. 4 83
neralogisch-geognost. Reise nach d. C
Altai u. d. Kaspisch. Meere (in BegU
A. V. Humboldt u. G. Ehrenberg 4 839 gei
2 Bde. 8», Ib. 4 837—4«. Das krystal
mische Mineralsystem, 8°, Ib. 4 852. -
d. Feldspath. Albit, Labrador u. Anortbi
Ann. LXXlll, 4823). — Überd. kryst
Mineralien d. Meteorsteine (Pogg. Ai
4 825). Epistilbit, ein neues Mineral i
4 826). Krystaijform d. Polyniignitsu. d
phorsaur. Yttererde (Ib. id.). Zinkec
neu. Min, (Ib. VII, 4«26). Krystallf. d.
Vitriols (Ib. id.). Über d. beiden Krys
honigsteinsaur. Ammoniaks (Ib. id.).
d. Apatite (Ib. IX, 4 827). Über d. sogen
nit (Ib. id. u. XXIII, 4 884). Über d.
krystallisirt. Obsidian (Ib. X, 4 827).
Formen d. regulären Krystallsystems (
4 828) . Über d. Nickelglanz vom Harz (I
4 828). Ungewöhnl. Form d. Schwef*
(Ib. XIV, 4 82«). Überd Selensilber vo
t
Boae
Eosa.
6d4
id.). Über d. glasig. Feldspath (Ib. XV,
9). Zwei neue Tellurerze vom Altai (Ib.
[II, 4830). Krystallf. d. Columbins (Ib.
:, 48S0). Identität d. Hornblende u. d. Au-
(Ib. XXII, 4884 u. XXVII, 4 883). Über d.
tu. Zusamroensetz. d. gediegenen Goldes
XXIII, 4 884). Krystallf. von Gold u. Sil-
(Ib. id.). Bemerk, über d. AnthophylHt
Id.). Zerleg, d. glasig. Feldspaths u. d.
akoUtbs (Ib. XXVIII, 4833). Krystallf. d.
lioniU (Ib. id.). D» d. Mesotyps (Ib. id.).
1. Nickelspeise (Ib. id.). Krystallf. d. Silber-
fcrglanzes u. Atomgewicht d. Silbers (Ib.
über angebl. meteorische Schwefelkies-
ler (Ib. id.). Über d. krvstallisirt. Osmium-
iom vom Ural (Ib. XXIX, 4 833). Über d.
Bdinbleierz von Beresow (Ib. id.). Über d.
tifiltn. d. Augits zur Hornblende (Ib. XXXI,
I). über d. Rhodozit (Ib XXXIII, 4 834 u.
XIX. 4836). Krystallf. d. Chromoxyds (Ib.
Xin,4834). Überd. mitGrünsiein u.Grün-
Dporphyr bezeichneten Gebirgsarten (Ib.
XIV, 4835). Eigenschaften d. gediegn. Iri-
Bis(lb. id.). Überd. Kupfer-AntinMnglanz,
aeu. BliD. (Ib. XXXV, 4 835). Krystallf. d. es-
«or. Kupferoxyds (Ib. XXXVII, 4 836). Über
losammenhang zwisch. d. Form u. d. elektr.
irititd. Krystalle, zunächst beimTurmalin
XXXIX, 4836. — Ausfübrl. in d. Abbh.
Beriin. Acad. 4836). Über d. Bildung d.
kspatbs u. Arragonits (Ib. XLII, 4837). Be-
reib, d. Brocbantits (Ib. id.). Vergleich d.
ito mit d. Periklin (Ib. id.). Über d. reihen
ioderungen d. Gelbbleierzes (Ib. XL VI,
f). Über d. Eremit (Ib. id.). Über d. Pho-
th von Marienberg (Ib. XLVIT, 4839). Mi-
ilog. u. geognost. Beschaffenheit d. llmen-
irgs (Ib. id.). Beschreib, einiger neu. Mi-
il. vom Oral (Ib. XLVIII, 4839 u. L, 4 840).
ilitilt d. Bdwardsits u. Monazits (Ib. XLIX,
I). Über d. Strontianit in Westphalen (Ib.
1840). DioK>rphie d. Iridiums (Ib. LIV,
I). Dimorphie d. Palladiums (Ib. LV, 4842).
rd.Graoitd. Riesengebirges (Ib. LVI, 4842).
r d. Rhodocbrom (Ib. LIX, 4843). Ueber d.
»-Elektricit. d. Mineralien; mit P. Siesi
id. — AutfÜhrl. in d. Abhandll. d. Acad.
I). Über d. Krystallsystem d. Quarzes (Ib.
I, 4844. ^Ausfübrl. in d. Abhh. d. Acad.
). Über d. Quarzkrystalle von Jerischau
id.). Vergleich d. Krystalle d. Columbits
lenend. Wolframs (Ib. LXIV, 4845). Merk-
1. Zwiilingskryst. von gediegn. Silber aus
jiberg (Ib. id.). Verminderung, welche d.
. Gewicht d. Porcellans beim Brennen
tecbtai d. Schwindens erleidet (Ib. LXVI,
). überd. Phenakit vom Ilmengebirge (Ib.
l, 4846). Über d. Fehler bei Bestimm, d.
. Gewichts d. Körper im Zustande d. feinst.
MI. (Ib. LXXlIIu. LXXV, 4848). Chem.
immenseti. d. Magnetkieses (Ib. LXXIV,
). Ober d. Isomorphie v. Schwefel u. Arse-
Ib. LXXVI, 4849). Über d. Analogie in d.
iiwisch. gewiss. Schwefel- u. SauerstofiT-
«(Ib. id.). Überd. Krystallf. d. rhombo^dr.
Ile, besonders d. Wismuths (Ib. LXXVII,
[sasfllhrl. in d. Abhh. d. Acad. 4849] u.
III, 4884). Über Kastor u. dessen Ver-
wandtschaft zum Petalit (Ib. LXXIX, 4 850).
Pseudomorphose d. Glimmers nach Feldspath
u. regelmässige Verwachs, d. Feldspaths mit
Albit (Ib. LXXX, 4 850). Pseudomorphose d.
Serpentins von Snarum u. Bildung d. Serpen-
tins im Allgem. (Ib. LXXXII, 4854). Neues
ZwilIingsgeselzbeimQuarz(lb.LXXXIII,4 854).
Über d. bei Schweiz gefundene Meteoreisen
(Ib. id.). Über d. Meteorstein von Gütersloh
(Ib. id. u. LXXXVII, 4 852). Chem. Zusam-
mensetz, d. Apatits von Snarum (Ib. LXXXIV,
4854). Über Nickelspeise u. Plakodin (Ib. id.).
Krystalle von Zink, angebl. in Formen d. re-
gulär. Systems (Ib. LXXXV, 4 852). Zwei merk-
würd. Pseudomorphosen von Kalkspath u. Ei-
senglanz (Ib. XCI, 4 854). Krystallf. d. künstl.
Schwefelwismuths (Ib. id.). Über d. Meteorstein
von Linum (Ib. XCIV, 4858). Über Schaum-
kalk als Pseudomorphose von Arragonit (Ib.
XCVII, 4856). Über d. dichten Boracit von
Stassfurth (Ib. id.). Über d. sogen. Babylon-
quarz (Ib. C, 4 857). Über d. Leucit vom Kai-
serstuhl (Ib. cm, 4858). Ober d. Dimorphie
d. Zinks (Ib. CVII, 4859). Über d. Isomorphie
d. Zlnnsäure, Kieselsaure u. Zirkonsäure (Ib.
id.). Über d. Umstände, unter denen d. koh-
lensaure Kalk sich als Kalkspath, Arragonit u.
Kreide abscheidet (Ib. CXI, 4 860 u. CXII,
4 8641 — Fortsetzung d. Abhandll. über d. bete-
romorphen Zustände d. kohlensaur. Kalkerde,
in d. Sehr. d. Acad. 4856 u. 4858). — Notizen
von vielen dieser Aufsätze in d. Monatsbericht,
d. Acad. — Über d. Vorkomm. d. Neplielinfels
an mehren Puncten in Nord-Deutschland (Kar-
8ten*s Archiv f. Min. XIV, 4 840). — Über d. zur
Granitgruppe gehdrigeo Felsarten (Zeitschr. d.
deutsch, geolog. Gesellsch. 1, 4 849). Bemerkk.
über die Melaphyr genannt. Gesteine von Ilfeld
(Ib. XI, 4 859) . Noch verschiedene Notizen da-
selbst. — Geognost. Untersuchungen zum Be-
huf der von ihm mit Beyrieh, Both u. Bunge
herausgegebenen geognost. Karte von Nieder-
schlesien u. d. angränzenden Ländern.
Rosey Ferdinand. — Dr.Med., pracl.
Arzt u. Stadtphysicus in Wismar. Vetter u.
Schwager von H. Rose (OrJ,
geb. 4809, Juni 26, Wismar,
gest. 4 864, März 42—43, Wismar.
Dias, de albumine ejusque cum ozydis metal-
lorum connubio, 8^ Rostochii 4838 (Deutsch
in Pogg. Ann. XXVIII, 4833).
Rosei Adolph. — Dr.PhiL, von 4844
bis 4 856 Chemiker in d. Herrmann'schen
Fabrik zu Schönebeck, dann Dirigent d.
chem. Fabrik zu Schöningen im Herzogth.
Braunschweig. Ursprünglich Pharmaceut.
Bruder d. Vorigen (Or),
geb. 484 4, Nov. 4, Wismar.
Über d. Verbindd. d. Schwefelsäurehydrats
mit StickstofiToxydgas (Pogg. Ann. L, 4 840).
Überd. Antimonoxyd (Ib. LIII, 4844).
Rose, Edmund. — Dr. Med., pract.
Arzt in Berlin. Sohn von G. Rose (DissJ,
44*
695 RoHnbent
geb. 1836, Oet. 10, fieritn.
Diu. de taoloaico, S°, Barol. 4SS8. tiber d.
Wirk. d. weseali. Bestandtheiled. Warmblfi-
Ihen, S Abhh. (Tlichow'i Archiv XVI u. XVIU.
tSS9. Cb«r d. Farbeoblindheit durch Genuas
von SiQtoDsüure {Ib. XIX u. XX, iseo). Über
sUhende ParbenttiuichuDgen (t. OrUb'a Ar-
chiv VII, <86D].
RoBenbarg, AhmbaniGottlob. —
Pastor zu Hertschiilz in Schlesien (i/J,
geb gesl. 1764, . . .
VeraucheiaerErkiflr. vand. Ursachen d.Elek-
trjcitat, Broilau ll(S [Herausgegeb. ooter d.
Bucbalaben : A. e. E. F. ■).
BoseBbergor, Otto August. —
Dr. Pbll., von <8S3 bis IBS6 Assislent bei
d. KSnigaberger Slemwarte, seitdem Pro!,
(extr. I8S6, ord. 183S] d. Hatheaulik u.
Astronomie an d. Ooi*. zu Halle (RN) (Or),
geb. 1800, Aug. 10 [N. Sl.) , Tuckum,
Kurland.
Ptrabol. Blemenle d. Cometea von \ Sil (Astr.
Nachr. I, iStl). Obard. in d. J. t73Sa. 11S7
inScbwaden vorgeDoiiicnene Gradmeasung (Ib.
VI. 1818). Elemenled. Halley'scben Come-
len bei aeia er Sichtbarkeit in> J. < TSB (Ib. VIII.
(Sil). t)ber d. Bestimm, deaselb. Comelen bei
seiner Erschein, im J. «881 (Ib. IX, IUI).
über d. Stttruag d. Halley'schan Cometen
wilbreDd seiaes Cmiaufs von < 888 bis <7SB
{Ib. XI, (83( u. Xlt, (8>8). Cber d. Tag d.
Perihels dieses Cometen im i. 18SS (Ib. XII,
ISIS). Ober d. Bewegung deiselbeo mit Be-
zug auf d. ScbwerpuncI d. SanoeDSYstems IIb.
id.). Elemente desaetbeo Tur iSas (Ib. XIII,
I8S6). — Parabol. Elemente d, Cometen von
IftlS; mita.F. Bobeik (Bodens Jahrb. fSSi).
Boceuhkla, Johann Georg. — Dr.
Phil., ersl Privaldocent an d. Univ. zu Bres-
lau (1841 — iS), dann in Wien privalisi-
rend und von 1861 ab Privatdocent an (i.
Univ. daselbst; seit 1857 Prof. exlr. an d.
Univ. zu Kiinigsberg (Or),
geb. ( B I 6, Juni 1 0, Känigberg, Preuss.
Eiercitationes analyticae in theorema Abe-
iianum de integrallbns lanctionnm ilRcbrai-
uarum, 4", Vratisl. t8t( lAuchCnlle'* Journ.
XXVlil, 1844 u. XXIX, 184S). Neue Darstell.
cl. Resullaate d. Etiminstion von z ans zwei
algebr. Gleicbangeo b=0 u. yisO, mittels d.
Wertha, welche d. FuacUonen Ii und tfx Tür
;;egebene Werthe von z annehmen (Cralla'i
Journ.XXX.I84S).Dherd.hyperellipLTrans-
cendenten (Ib. XL, ISSO), — Sur las fonctions
ile dem variables et k qustre p^riodea qui
.«nnt les inverses dea Integra las ultri-ellipUques
<le la prämier« classe (Mem. Sav. etrang. XI,
iSSt. — Erhielt IS4B den grossen matbemat.
Preis d. Pariaer Acad.)
BMMUiUler, Johann Christian.
— Erst Prosector (f 791], dann Prof. (extr.
ISOO, ord. (804) d. Aoatobie u. C
gie an d. Univ. zu Leipiig, auch prM
u. Universitatsphysicus /^tf. nj,.
geb. 1771, Hai 7, Bauberg I
burghu
gest. I8!0, Pebr.38, Leipzig.
Diss. quaedam dg ossibas fossitibiu i
cujusdam, hlstoriam qua et Cognition
ouratiorem illustrantia74°, Ups. I T8t, i
8°, Ib. 1799. Abbild, u. Beschreib, mal
Htiblen um Huggendorl usw., Erlattj
Beschreib. merkwSrd. Höhlen, ein Bi
physikal, Geschichte d. Erde; mit W.
Hu, 1 Bde. &', Leipi. I7S9 u. 1S«S.
Würdigkeiten d. Gegend um Uuggendo
lin IBg4. Abbild, u. Beachreib. d. fou
eben d. HöbtenbSren, loE., Weimari
Aasto misch es.
BoaeasehSld, s. HunkafR
schöld.
Friedrich Wii;
^Bergralfa ((7SIJ, Oberbergrath
Geheim. Oberfinanzrath (1804) u
180! Director d. köqigl. PorzellaoT:
Berlin {M.l\) (N),
geb. 1754, Ocl. a, Hietesbeim,
gest. 1831, Hai (8, Beriin.
Einige AnMtza im Bergmknn. Joun
Berliner Monatsschrift. Anlbeil an Ja«
Technolog. Wörterbuch.
■ Friedrich Philipp (Jlf)(0.18ra).
Rosenthftl, Gottfried Eri
Bürger u. Bäcker d. vormaligen Rei<
Nordhausen. Hitgl. d. Acad. gemf
Wiss. zu Erfurt seit 17SI u. d. Ge
nalurf. Freunde in Berlin seit 1782.
golh. Bergcommissar seit 1783 (M
geb. 1746, Febr. 4 3, Nordhau
gest. 1814, Frübjafar, Nordhau
Geometr. Abhandl. von d. Bestimm, d
u. d. Verlustes d. Holzhaufen, weil
Lage an «. Gebirge haben, 8°, Nordbai
Entdeckter Hauptacblüssel zu TicDM's
kunst, 8°, Ib. I77S. Anleitung, wie
I uc'sche Themiomeler au e. gross. V
menbeit gebracht werden kann, 8°, 1
Über d. wahrscbeinl. Lebensdaner u
Dessau 1784. Versuch, wie d. met
Beobaehtt. zur schicklichst. Zeit in in«
bequem zu ordnen usw., V, Erfnrt4 7l
Act. Acad.Uogunt. IT8t— St). VorlKn
riebt von e. neuen Thermometer u. Kl
terusw., 4°, Dessau17BJ. Beitr. i.
Ökonom. Rechenkunst, 8*, Erfurt III
trüget. Verfertigung, Kenntnlss u, G
metaoroli^. Werkzeuge, i Bde. 8°, Go
—84. Versuche, die tumWechttbumi
zen benOtbigle Wurme zu bestimmen,
fürt 1784. Briefe an A. Grafen Bnrake
wichligsL Gegenstände d. Meteorologie
t°, Leipi. n. Nordb. 1784—89. B«>cl
Bownnreig -
. SUhlfsderwaage, 4°, ErfnrtlTSB.
Sang d. WiU«rDDg in Erfurt von
sw., 4", Ib. 1785. Beltr. r Kmmp'i
f. Aerostalik, 8°, Gotba 1 TIS. Neafr
ra Diw., I BdB. 8°, Erfiirt 1 TIS ~ai.
lie aller malhemat. Wigaeoscbaf-
ilathematik, 4 Bde. 8°, Gotha 1794
igawi »Mascha Ren , 8 Bde. 8°, Ib.
). Setzt« [ort: <J Tiagleb'iNatUrl.
111 big Bd. XI, 8°, BerliD h. Slettin
i) ^aoobnoQ'B Tecbaolog. WSrler-
d. IV bis Bd. Vlll (In letzterem Lr-
'ecbnologie]. Ib.lTSS— as. — Ver-
lewicbts d. Atmosphäre la Berlin
Sehr. Berlin, naturf. Gesellsch. V,
limm. d. Ganges d. Niederachlags
b. VII. IT87J. — Beschreibung e.
Dütil. Zinngicaser-orens (Act. Acad.
Si). — über P. CotU'B Versuch d.
usdunstuiiK in Rücksicht aar Hohe
isser il, Geüsse usw. (Lishtanbe^s
9. 1, I7B3J. Versuch, mit Hülfe d.
u. Thermomsterg d. Gangd, Wet-
uben zu bestimmeo (tb. I[, 1784].
tungsregeln bei oaben DoDaerwet-
, I78G). — Gang d. Schwere- u.
lers usw. an d. merliwürd. Orten
(HBOnövr. Magaz. 1T8T). — Beitr.
netrle (Braunschw. Magaz. ITSSj.
i^chiedn. kleine Scbriften.
nrelg, Meinrad. — Cister-
schwäb. Kloster Salmannswei-
733, Nov. 15, Hecbingen,
780, Febr. 6,
sld. Rechenkunst oder gogeoanote
ik, 8°, Angaburg 4TB0.
Meiroa,Fran9ois£tienDe.
Imiral in d. Tranzös. Flotte. Bh-
I. Acad. d. Wiss. zu Paris u.
igeabureaits daselbst fBCJ (Ann.
148, Jan. 13, Brest,
»31, Nov. (3, Paris,
au Neptuae de l'Iode (11 Karten
a ITSB.
:, A Q 1 0 n. ~ Besuchte seit 1 8 6fi
»sleo Tharand, Paris, Loadon u.
nach Huckkehr in die Heimalh
' d. AgrJcutturchemie an d. hö-
brugskote zu Aas in Norwegen
\PLJ,
96, Aug. 1 6, Frederiksstad (Nor-
wegen),
■nr Tacide pyrogallique [Compt.
4BS7 et XLVI, 48SS). Sur l'actloD
rated'ammoniaqueaur t'alloisne;
>bkeff(Ib.XLVII,1gBS). Sur l'ac-
falomre de pboaphore aur Ig cblo-
EO'fle; mitDemselbeD (Ib. id.).
Mober d. polytechnlskTldakrin,
HDige Notiieo von tbm.
69S
Jacob. — Bürger zu Biel im
CantOD Bern, wo er seit etwa lOIS leble
(Wo If, SehtL-eia. Biogr. I},
geb. (69S etwa . ., Biberach, Schwab.,
gest. 1676, Aug. SO, Biet.
Gab. wahrscheinlich von 1816 an, einen Ka-
lender heraus, der unter d. Namen Rosius-
Katender bis in die oeneste Zelt rorlgeaelzt
worden >lst. — Nova Institulio ■rlthmatlces
d. I. Ein Newe gemeine, wie auch Astronomi-
Bcbe a. Geometrische Rechenkunst usw.. 4°,
Bern 1649. Zeit u. Kirchen fr ittd , d. i. Kurlie
tmmerwebrende Zeit- u. Kirchenrechnung
usw., i", Solotburu 4661. Hoch merck liehe Be-
trachtung n. kurtie Weiiaagung dieses Newen
erac brocken liehen gestriembten Sterns oder
Cometen, so von mir anlanga d. fi. n. IS. Dec.
1664 usw. gesehen worden usw., 4*, 1665.
BoM (Rosse), Alexander. — KapUin
Königs Karl I. u. Vorsteher d. Freischule
in SoulhamptoD (BD),
geb. 1590, . . . Aberdeen, Schottlaoil,
gest. 4 651, . . . Hampshire.
Commeot. de terrae motu r^ tat., Loud. t6l4.
Novni plaoeta oon planeta, sive Traetatui quo
demonttralur terram oon esse planetam niil
in errabnndis Galflaeanorum capltlbus etc.,
4°, Ib. 184«.
Rmb, John. — Trat 1786 ia die brit-
tiscbß Kriegsmarine ein und stieg darin bis
zum Commander [1 8 1 S), Poslcaptain (ISIS)
n. Rear-Admiral (IS6I) empor; 1834 zum
Sir erhoben. Ton 1839 bis 1845 britt.
Consul in Stocbbolm (KEC), '
geb. 1777, Juni 14, Balsarrocb, Wig-
townsbire, Schottl.,
gest. 1856, Aug. 30, London.*
Machte auf Befebt d. Admiralität zwei Enl-
deckungsreiseo tu d. oordwestl. Polarregionea
u. mit üntentUtiDDg d. Regierung eine Reiaa
ebendahin (Hai ISSI — Sept. 4 881) inr Auf-
suchung von J, TnakOn, beschrieben in : t] A
voy^e of discovery med« etc. (1 Sl 8 vom April
bis Nov.J Tor tbe purpoae of eiploring BaOo's
Elay and acquirlng inio the probabllity of a
North- West-Passage, 1vol. S>, Lond. I8lt;
1) A oarralive of a second voyage in saarcb
Ol a North -Weat-Paiaage, and of resideuca in
the Artic Regions during the years 4 8U, 4 8ia,
18lt,l881and4gS>, 4Mb. ISIS; Ij Appeodii
tolhe narrative etc., 4°, Ib.4SSB; 4) A narra-
tive of the circamslBDces and causes whioh lad
to the Ibilure of the sesrcbing eipeditloos sent
bygovernment and olbersforlharetcaeofSir
Johnrnuklin, 8", Ib. 18SS. — Schrieb ausser-
dem : Leiters to sea-offlcers ; Treatise on na-
vlgatlon by steam, und andere kleine Werk«.
"(wt. Aai. 31{ff. 18SB).
Rom, James Clark. — Neffe des To-
rigen. Trat ISIS in die britL Kriegsma-
rine ein, und ward darin I8SI Lieutenant
^>- .1.1 ..ir ' .»«n«fnn.
. >
•■. i
■ .■ w * -..4 i-rri
r
^ • , '**' >i^'.*-. f j«*r.t'>» *,• ',r %.r,^ . '.iir. r*'
V» / /* .♦*-■ ^^•\> -.f. *»r i rü. «\ ; r,
,^.% * -t » •ii-.jrf.if f ir • •/■/• i'V ;:: .
• * jf*.<'io*#»'» '»;ÄJi/«^»y» *^*f^i0/* V h^ vti^ '•
*"*« •!'•»* *r.-»« «/ h« f«)^/».|'^ J(*lji 'il' t«!«f'*T3-
f ^'1 /»if*-'/» f,Oft*f^ \ftthtr4\ ift t\ ff*r»-
linh Um min Vn'/nffi* t\n Mr 4'KfitrMMUaia,
hrivffv'- ff In ff*Mtf«MliH flu fApArMM« 9 vol. 4"
■•• *:naB IS*
^rfara-f. — Löorpr d. Lfl^
3Xii'n «uanHU ?«Bzm scmmeatü matmilki
^'iU'.'-!fO:j. — Direclor i
ü*-=. *. !}•?•-*. ■ 1. Tirn.
^ir -z^'nciife inimaie Hem. TTina. 3UI>
«.1 11' 4t-!E. -ur «» niiftin» \b. X3LIIL M4S,
XXi: -t- i IXIVUI. '*33 Siehe aoch
i -?.i 'j L «1 ?i 1 s * — Jesuit.
li*nr*r n i Ijile^eo sn Marseille. Wiba
•VI -ST iiica ier ?<em warte Torstand . lai-
iuiii I. 7 ITC nach AjibebaDj^ des OrdeM
?rzf. i V-it2eauck a P*rvsik am CoDepma
.VäiLi'ixn n Kiiiacii (TTS — 90 , dun
Lr-^r-i: r^L^Ma: jx Tarin Febend BEJ} -M}
z*'z I T J -5 . J^li } . Val-Louise. Diöcese
EmbruD,
ge*t. 1*17 Tarin.**
Tfae«es senera'e» de tb^lo^ie. de pbilosopbi«
fti de mäthematiqaes. 4*. 1757. Thisesgti^
rales de physiqae, d'astrooomie et d'bistoiff
naturelle. 4^ 1759. El^meos de frtom^e,
1S\ .VlitaQ 1774. Theorie des sensations, 4t*,
Ib. 4 774 et 4 777. Vue nouvelle aar le mouYa-
ment, Ib. 4 777. Seconde vue du mouvemeDt
acc6l^r<^, 4 779. El^mens de g^m^trie, Tarin
4 808. Preuves du mouvement de la terre, Ib.
Bort
laDsd'algtbre, Ib. <8et. filämens
qu«, Ib. iBOt. Cbimieetbotanlque,
Seine Oeuvres corapIMn, Turia
148 vol. S* nebet * vot. eappl,
• nph [DFUCBJ.i] {RDI.
7. . . . (Ä| {«).
JohsDD Leonhard. — Pri-
n Nürnberg, der Wurzelbau
aslronom. Beobachtttngen unler-
orresp. d, Berliner Aead. (WN),
I6SS, Febr.U, Nürnberg,
717, Uärz ii, Nürnberg*
<ches Handbucb, 4*, Nilrnb. <T1S,
tdeiu, (°, lb.4 7tfl (N'«ue AuQ. siahe
k]. Hislor. Beschreibung d. merk-
llichtevon <Tai, t°, Ib. 1 71t. Atlas
iHalilis, S«, Ib. 1 Tit. Doraufrlcbtlge
s, 4°, Ib. 4T1T. — BellelrisUscbee.
r. IT iJ).
Johann Karl. — Dr. Med.,
in Nürnberg, einige Jahre Leib-
I. Grossherzogin Maria Anna
na. Bruder des Vorigen (WNj,
1690, Nov. 21, Nürnberg,
1731, Sept. 29, Nürnberg.
n- u. Witterungglibellen (Franki-
rudilselcuriosa, Tbl. I, Samml. VIJ.
Peter. — Rechenmeister in
Nürnberg,
1617, . . . Nürnberg.
» pbilosopbica, oder aehOne, neue,
idele, überaus kilnstlicha Rechnung
er Algebra, 4°, Ntirnb. laoo. GrUndl.
id.riinrCorporibua. Trigonomelrie.
Juslus Ludwig Adolph. —
von <8ii bis tSlS Apotbeken-
1 Hamburg, seitdem Privalmann
■Or).
818, Sept. 15, Hamburg.
<rmen im Mineralreich, 8°, Dresd.
m. Der Vesuv u. die Umgebung
., 8", Berlin I8S7, — Cbor d. Vor-
an Predazio (Erdnuuui'sJouni. LH,
Zeitschr. d. deutsch, gaolog. Ge-
hrg. Iir, 1894). Analyse d. doloml-
ks(lb. LVIll, I8S1). Geognost. Ver-
in LUneburg [Zeitschr. ä. deutsch,
«tisch., Jihi^. V, ISBS]. Methode
I. d. gawasserlen Kalks IVogg. Ann.
). Jahresberichte Über pbysikal.
d. •Forlschrill. d. Physik«, Jahrg.
UberseliungeD in Perö' Ann. und
d. Zeitschr, d. deutsch, geolog. Ge-
Ullarbeiler en d. geognoal. Karte
■cbleslen.
, Gottfried. — Dr. Med., pracl.
ipzig (J) (Ott},
679, Oct. U. üssa b. Görlilz,
7(0, Mai t8, Letpiig.'
AodiflnB.
703
De sulphure vitrioll iDodyno, Ups. 17*8. De
fricliooe. Ib. 111)7. De sallbus metaltiois, Ha-
lae 1708. PosthDOi : GrUndl. Anlelt. tur Chy-
mte nsw., 8°, Leipi. 1117; erlebte bis 1TB0
sieben Aufl. n. eine franzds. (JbersetiaDg.
•fnt. ITIO, Not. I3[«e«>r(r'i/Mn.Vl).
Georg. — Lehrer d. Mathe-
matik am Gymn. lu Gärlitz seit (729 (Ott),
geb. 1691, Jan. 18, Langenau, Lausitz,
gest. I7S9, Nov. 6, Görlitz.
Comelen-Bibtiothek, GArtitit148. Karter Be-
griff d. Natorlehre, Ib. 1 1S(. Beschreibung e.
neuen Bergwaage, Ib. 1788.
Roth«, Heinrich Aagust. — Dr.
Phil., erst Docent (1793) d. Prof. eiir.
(1796) an d. Univ. %a Leipzig, dann, nach-
dem er einige Zeit in Freiberg gelebt, Prof.
ord. d. Mathematik an d. [Jniv. zu Erlangen
seil I80i (U.ll) (FE),
geb. 1773, Sepl. 3, Dresden,
gest. (811,
Formulae de serierum reversiooe, demoutra-
Uoetu., 4', Ups. 47SI, Tbeorema binomiale
ex tiopltcissimis analyseos Boltorum (ontibtu
uaiverMliter demonstratum , 4", Ib. 1TS8.
Handb. d. rein, Hatfaemallk, 1 Bde. g>, Ib.
1804 u. 1811. Systemet. Handh. d. Arithme-
tik, 8«, Th). I, Ib. 1804. De divlaiooe periphe-
riaa clrcuti la XVUetXtll parte« aeqaales,
4°, Erlang. 1B0B. Solutio problematti ad di-
viiiooem polygonorum per diagonales spe-
ctantis, 8°, Ib. 1814. Theorie d. combinato-
riscb. Integrele, 4°, Nttrnb. 181S. Eotwickluag
d. Pnaniensubstaai, physiologisch, chemisch
u. mathematisch dargestellt, S<>, Erlang. IBIS.
— Localformeln für Prodaete d. Potenieo d.
Reiben (HiadtnhiiTg's Arch. f. Math. [, I7tl].
Localformeln fdr btihere Differentiale voo Po-
lenzen n. ihren Producten (Ib. Id.). Local- u.
combinalorisch-Biialyt. Formeln (ür bObare
Di(rerentiale(lb, id.). überd. Aosrecha. schiel
abgescbnittener Prismen |Ib. II, t798-»g).
AnfsHtze in Hindanbnrg'B Samml. combinal.-
analyt. Abbandlt., S°, Leipi. 1800. — tber
PendelschwinguDgen in grösseren Bogen(KBat-
ner's Arch. II, 1814). Ober d. reguiUren geo-
metr. Kdrper uew. (Ib. IV, 18IB). Leichter
Beweis d. Satzes : dass d. Summe d. Fliehen
u. Ecken eines Polyeders gleich ist der um
zwei vermehrt, Anzahl seiner Kenten (Ib. id.).
Versuch e. Theorie d. Centrilugalpeedel (Ib.
id. u. VII, 18)8). Über d. Leucltkdrper (Ib.
V, 1B1B). Drei Beweise d. Dmkehmappro-
blems TOD I« Onuige {Ib. XII, 1S17J.
Rotheram, JobQ. — Arzi am Hospi-
tal zu Newcastifl upoo Tyne, auch ProL d.
Physik zu 5t. Andrews (RGE),
geb. 1719 etwa,
gest. 1787, März 18, Newcastle n. T.
A philogopbical Inqniry into the natare and
properlies of water, with elegent copperplal«
Ogoresortbeseveral salta, 8°, Newcastle 1110,
703
Sotlunaii
EoiaUs,
RothmaBi Richard Wellesley. —
Dr. Med. (Cambridge 4 823). Von 1837
bis an sein Ende Registrator d. Cniversity-
College in London. Mitgl. o. Secretär (For-
eign Secretary) d. Roy. Astronom. Society
(ASN. xvii;,
geb. . . ., gest. 1856, Fröhling, London.
History of astronomy (Theil d. Library ofuse-
fal knowladge). — On an ancieot solar eclipse
observed in China (Mem. Astr. Soc. XII, 4842).
On tbe arabic globe belonging to the Astron.
Soc. (Ih. id.). Notes on tbe masses of Venus
and Mercary (Ib. id.). Second Nota on the
mass of Venus (Ib. XVI, 4847).
Itothwnn, Christoph. — Von etwa
4577 an Astronom d. Landgrafen Wil-
helm IV. von Hessen-Cassel ; reiste 4 590
mit Erlaubniss seines Herrn zu Tycho
Brahe auf Hveen und kehrte darauf in
seine Heimath zurück (WdJ (Str) (Dpp),
geh Bemburg,
gasi. lange nach 1597, Bemburg.^
Machte au Cassel vieljtfhrige astronom. Beob-
achtungen, die beschrieben sind in : W. BnaUii
Coeli et äiderum in eo errantium obsenratio-
nes Hassiacae etc., k**, Lugd. Bat. 4642 ; auch
hl A. OartU Hist. coelest., fol., Vindoh. 4666.'
Siehe ferner Rethmanwi Descripiio accurata
cometae anni 4 585 in W. Saellii Descriptio co-
metae qui anno 4648 effulsit, Lugd. Bat. 464 9.
Ferner J. K. Xatiko: Prgrm. quo prostaphae-
resis (Kistntr, Gesch. d. Math. I, 566 u. 11,
374) inventori suo Chr. Bothmanni etc. vindi-
catur, 4®, Rint. 4 784. — B. war einer d. er-
sten Anhanger d. Copernican. Systems. Mehre
seiner Arbeiten sollen noch handschriftl. in
Cassel aufbewahrt werden. Er beobachtete
auch zuerst (obwohl undeutlich) d. Zodiacal-
licht.
* Nieht 1696 wie {TTd) angiebt {Str).
Rothoffy Emmanuel. — Geschwor-
ner beim schwed. Bergcollegium in Stock-
holm seit 4 84 3, Mitgl. d. Acad. d. Wiss.
daselbst seit 4 8 4 5 (Vet Acad, Handl. 4 832;,
geb. 4 788, Juli 4 2, Carl-Gustav-Stads-
brulc b. Eskilstuna,
gest. 4 834, .... . Stockholm.
Undersökning af ett brunt granatformigt mi-
neral (Rothoffit von Benelios genannt) frän
Längsbanshyttan (Afhandl. i Fysik, Kemi etc.
III, 484 0). Om nägra svenska bitterkalken (Ve-
tensk. Acad. Handl. 484 4). Undersökn. af en
spatig blä kalksten frän MalsjO (Ib. 4 842). En
forniemning etc. undersökt och beskrifven (Ib.
484 4). — Untersuchung d. Nickel- u. Kobalt-
oxyde, angeführt von Benelios in Thomson'i
Ann. ofPhil. III, p. 36 (Sohweigg. Journ. XXII,
S. 329). — Mehre seiner Arbeiten finden sich
in : Handlingar rOrande verks-anläggning för
stängjerns-valsning, Stockholm 4 827 ; auch in
Jern-KoDtorets Anaaler X, 4827.
Both-Soholts, Friedrich.
4740 an BuchhSndler in Nürnberg
ler zugleich in Altorf (JJ (Bd) (W^
geb. 4 687, Sept. 47, Hermsta
derscfa
gest. 4736, Jan. 45, Nürnber
Bibliotheca chymica oder Catalogos '
mischen Büchern usw., 4<», Nürnh. 47
Aufl., 8«", Nürnh. u. Altorf 4 727. Chy
riosa variis experimentis adomata,
rimh. 4 720. Theatrum chymicum,
chem einige der berühmtesten Philos
alchymist. Schriften usw. yorgestellt
4 Bde. 8», Ih. 4728—38 (FoKsetzui
unter d. Titel : Neue Samml. einiger
sehr rar gewordenen philosoph. u. a!
Schriften, 4 Bde. S«, Frankf. u. Leipz. 4
— ist offenbar nicht von ihm). Hc
drei u. fünfzig chy mische Lehrs&tze.
setzte u. edirte verschiedene ältere cl
Werke.
Romelle|Guillaume Fran^
nannt der Aeltere). — Demonstrato
mie am Jardin des Plantes von \
4 768, wo er diese Stelle niederleg
Inspector d. Apotheke d. H6tel Di>
misle adjoint (4 74i) u. Associ^ ('
Acad. d. Wiss. zu Paris (B) (Cap,
geb. 4703, Malhieu,
Caen,
gest. 4 770, Aug. 3, Passy bei
Cours de chimie de Mr. Boucöue, '
(handschriftlich im Besitz von F. Höi
dessen Hist. de la Chim. II, p. 889.
mehre Exemplare davon]. — M6m. si
neutres, dans lequel on propose un<
m^thodique de ces sels etc. (M6m. Pa
Sur rinflammation de Thuile de terf
par l'acide nitreux pur, suivant le pi
Borriohioi, et sur rinflammation de
huiles essentielles etc. (Ib. 4 747). Su
baumements des Egyptiens (Ib. f 75(
sur les sels neutres, dans lequel on
naitre deux nouvelles classes de ces
(Ib. 4 754). — Aufsätze im Jonrn. de
etc. von Bonx über Milch, Milcbzm
dropische Flüssigkeit, Harn, Diaman
tion d. Goldes durch d. elektr. Funk
stens publicirt durch seinen jung. Bi
Hist. nat. de la canelle de Ceylon,
von seinem Schwiegersohn Darcet ic
Pharm. VI, 4 844. — B. war der Le
Lavoisior.
Ronelle, Hilaire Marin
der Jüngere). — Bruder des Vorig
dessen Tode er Demonstrator d.
am Jardin des Plantes wurde. A
d. Herzogs v. Orleans (B) (Joum,
XVI, 4780;,
geb. 47 4 8,Feb...,Mathieu,Dor
gest. 4 779, Apr. 7, Paris.
ftonland —
le ranalyse cblinique des proc6d^
dechimie, ii", Paris (77*. Recher-
liqaes Bur retBin, publikes par ordre
roemeDt, B°, Ib. 1781. Ohservations
Sie dans certaines eaux min^rales
lier'i Opascutes p. <S7j, — ^xp6-
ir plDSteursdiamant« elplerres pr6-
mit Sarset (Boder, Introd, aux ob-
isur lapbys. 1, 1771). Nauv. expiir.
slraction du diamant dans les vais-
d6s; mit Dem selb en IJourn. phys.
Sur la presencs de l'alcali min^ral
i dSDS les v^eiaux (fb. Id.). — Ana-
au minärale des baius de Leak (Bora,
I tnädicine etc. 477S), Sar racide
ique, qu'oD retire des os des anl-
. (Ib. 4777). Noch einige Aursätie
Hid, N. . . — Prof. d. Physik io
nn in Fonlainebleau Prof. d. Ha-
erst an d. Cenlralüchule [1S05]
ufan d. Hililärschule (BCJ (Q),
. . ., gest. . , .
lislorique des propriäläs el pb^nO'
l'air etc , 8°, Paris IT84. Descript.
Ines eleciriques b tafTelas, S", ib.
Sur relectricite eppliqaäe aui v^g^
TD. pbys. XXXV, I7»0|. Descript.
tiroeutau moyen duqael on peut ti-
«spiralion (Ib. XXXVl, <7ea).
In, Frangois D6sir6. — Dr.
n tSU bis J8S8 In Columbien
dann in Paris Unlerbibliothekar
i) des Arsenals, dann (seit 1836)
luls (VDJ (Ot),
1796, Aug. ), Rennes (Ile-et-Vi-
laine).
lea observalionsastrononiiques failes
oyage eui plalnes du San-Martin et
icbure da Rio-Meta; mit BiTAio u.
Bit !7iniia»g, Ball, ecienc. matb. 111,
r certalns blocs grauitiques de I'Or^
aar ia cause des braits qu'on y s
am tever du soleil (Ib. XI, (819), —
aes volcaasdes Aades de la Nouvelle-
Comptrend. IV, 1837). Sur lea Gen-
ies par le Cosigu ins (Ib. id.). Nonv.
r KöruptiOD du volcan de Cosi^ulna
37). Sur nn giseoaenl de niagn6sie
le la Nouvelle-Greuade |Ib. id.). —
arisches. — Redigirl die Compt. read,
' Acad«D)ie.
«e»ll, Georg Ludwig Clau-
- Apolbeker in Ingolsladl, folg-
n]On6lr3lor(j760] u. Pror.(t773)
e, sowie d. Naturgeschichte, dazu
76) Prof. d. Uedin u. Maleria me-
I. Dniv. daselbst (M),
1714, SepLSf, KSoigshofen, im
Würzburgischen,
f79t, Jan. %i, Ingolstadt.
SoBZ. 706
Diss. de marte, 4°, logoist, < 766. Diss. de usu
caicis, k". Ib. 1767. Vitrum naturaliter et ar-
liflcialiter consideratum, K", Ib. 1768. NUtil.
Anwend. d. Mineralien in d. Künsten Uiw.
(Uoter d. Namen d, Barons H. I. t. Cionagg,
für deo er sie schrieb], 8", Ib. 1773. Verthei-
digungsrede d. Chemie wider d. Vorurtheile
d. Zeit usw., t°, Ib. 177(. Abbandl. von d. Sal-
zen, 8°, EichstSdlu. Günxburg<78i. In die
Naturlehre usw. einschlagende usw. Erinne-
rungen seiner ehem. -mineralog. Lehralunden
usw., S", Ingolsl. 1789 [Umarbeil. d. Schrift
Mr T. CrentgxJ. Chem.-mineralog. Abbandll.
usw., 8'>, Nürnb. 1700. — Pilnctl. Verfebren,
Schwefel zu machen ty. Kell'i Oberdeutsche
Beltr. 1787). Cber d. Donnereteine (Ib. id.).
Obs. de usu Buccorum iospissatorum , Roob
diclornm (Nov. Acl. Acad. NaI. Cur. Vltl, 1791 ).
Über d. Plab d. Diamenls im Hioeralsystem
(Schrift, d. Gesellscb. natnrf. Fr. zu Berlin,
X, I79i).
PierreJoseph. — Abb^,
Canonicus von Ecouis, Corresp. d. Acad.
d. Inschriften zu .Paris (DP) (Q),
geb. 1716, Marseille,
gest. 1790 etwa, . . . £couis.
Traite des accords et leur successjou, le son^
le Systeme de la baase fondamsnlale etc., S",
Paris17S4. Obas, sur diff^renls poiuts d'har-
moale, 8°, Ib. et Genöve <76E. Mein, sur la
musiqnedesAQciBnsetc., (■>, Parii177D. Deux
leltres etc, louchant ia division du zodiaque
et rinstitulion de la semaine pltnätaire, 11°,
Ib. 1771. M6m. anr le ciavecin chromalique
de Mr. de U Borde, t°, Ib. 17S1. M«m. sur la
barpe douv. de Ur. Cotuisean, 43°, Ib. 1781.
RoiMilii, Albert Reine*, Baron de.
— Folgweise Schiffscapitän (18U— SS),
Conlre-Admiral (18)1 — 30), dann Vice-
Admiral u. zuletzt Admiral in d. franzds.
Hanne, Senator, NKgl. d. Acad. d. Wiss.
(seit 1S30) u. d, LSngeobureau in Paris
("G. 1856; (Qj,
geb. 1781, Apr. Sl, DijoD,
gest. 485i, Febr. 31, Paris,
Le Pilot da Br«sil etc.. fol., Paris 1S16, 8°,
Ib. 1837, a""edit. 18*8. — Sar certainsoragee
päriodlques da Constantinople (Compt. rend.
V, 1887). Sur le tremblemBot de terra du IB
Janv. 1838 b Constantinople (Ib. VI, ISIS).
• Hub (J^; Albia S-tai (O.ISU) («.
Roox, Augustin. — Ant, Doctor re-
gens d. medicin. Facultät zu Paris, Prof. d.
Pbarmacie an d. ficole deM^dicine daselbst.
Mitgl. d. Acad. zu Bordeaux (Q) (DF),
geb. 1716, Jan. 16, Bordeaux,
gest. 1776, Juni 18, Paris.
Recherches sur les moyeni de refroidir iea li'
queur«, 1 vol. H°, Paris 17S8. Memoire» de
chimie, 1vol. 11°, Ib. 176t (Ausd. Act. Upsal.
Übersetzt). Histoire nai. daspierresetdes mi-
707
Eons
Botet.
M
nöraax, 4 vol. 4^ Ib. 4 784 (postb.). — Redi-
girte von 4 754 bis 4776 das von Vandomionda
angeCaDgeDe Journ. de m^dicine, de Chirurgie
et de pharoaacie.
Rons, Jacob Wilhelm Christian.
— Dr. Phil., Prof. an d. üniv. zu Heidel-
berg seit 4 849, früher Prof. d. anatom.
Zeichnungskunst an der zu Jena (Or)y
geb. 4 774, Apr. 43, Jena,
gest. 4 830, Aug. tt, Heidelberg,
Die FarbeD, 8 Hfte. 8o (Das dritte auch uDter
d. Titel : Entdeckungen ausd. Gebiete d. phy-
sikal. Farbenlehre, durch Versuche dargethan),
Heidelb. 4 834—29.
Rouy, Charles. — M«chanicns, ei-
nige Zeit im Dienste von L a 1 a n d e , spä-
ter selbständig in Paris etablirt; viel um-
herreisend (BBA),
geb. 4 770, Jan. 4 , Raucourt (Ardennen),
gest
Erfinder der sogen. Femme invisible 4 800
(Siehe GUb. Ann. XXVIH, S. 244 u. XXIX,
S. 470) u. einer uranographischen Maschine,
über welche letztere er schrieb: Panorama
Celeste ou Description et usage du m^canisme
uranographique, 8<*, Paris, 2*^« 6dit. 4 84 7.
Rooyer, Franz Konrad. — Prof. d.
Physik u. Mathematik am Joachimsthalschen
Gymn. in Berlin von 4763 bis 4788, dann
wegen Erblindung pensionirt (M. VL),
geb. 4 727, Aug. 4 8, Berlin,
gest. 4 802, Jan. 24, Berlin.
Erste Gründe d. Rechenkunst, 8^ Berl. 4 766.
Mathemat. Lehrbuch, 2 Bde. 8«, Ib. 4 778. Ent-
wurf d. Nalurlehre, 8^ Ib. 4 778.
Ro^ida, Cesare. — Abate, Prof. d.
Mathematik am Liceo di Porta Nuova in
Mailand seit 4 84 9, früher schon (seit 4810)
an anderen Anstalten daselbst (Ci),
geb. '4 785, Sept. 4 9, Mailand.
Soluzione di 24 0 problemi d'algebra e di geo-
metria analitica, 2 vol. — Obersetzte £. G.Fi-
seher's Lehrb. d. Physik mit Biot's Annaerkk.
ins Italienische. — Anderweitiges.
Ro^ira, FranciscoXavier. — Ge-
neral-Lieutenant in d. span. Marine, Prof.
d. Artillerie an d. Academia de Guardias
marinas zu Cadix u. Ober-Commandant
dieses Corps im Marine-Departement von
Cartagena (NM),
geb. 4 740, Alicanle,*
gest. 4 823, Mai 24, Valencia.
Tratado de artilleria etc., i vol. 4°, Isla de
Leon 4 774. Compendio de matematicas etc.,
6 vol. 4», Ib. 4784—94.
OeUuft: Juli 14.
Rownlng, John. — Pfarrer (Rector)
von Anderby in Lincolnshire (BD),
geb.
gest. 4 774, Nov. . ., Lincoln*s-lDDFieldi
A compendious System of natural philosophj,
2 vol. 8o, Cambridge 4738. — A deseripfi«
of a barometer, wherein the scale of varüfi«
may be increased ad pleasure (Phil. Tr. 4 711).
A macbine for flnding the roods of «((mtiiii
universally etc. (Ib. 4770).
Roxbnrgli, William. — Dr. Mei,
erst Chirurg am Hospital im Fort St. George,
später (478 4) zu Samulcottah in Ostindien,
dann Direct. d. botan. Gartens zu CalcoUi
von 4 7 9 3 bis 4 8 4 4, wo er nach Europa zu-
rückkehrte (BDS) (MM, 39; (RGE) (KEC),
geb. 4 759, Juni 29, Underwood,'
gest. 4 8 4 5, Apr. 4 0, Edinburgh.
Meteorolog. diary kept at FoK St. Qmtp,
4 776—77 (Phil. Tr. 4 778). Meteorolog. diinf
etc. from March 4 777 to March 4 778 (Ib. 4781).
— Viel Botanisches.
* Kirchspiel Craijnie, Schottland.
Roy, s. Le Roy, auch Regius.
Roy, William. — Officier, zuietii
General-Major in d. britt. Armee; seit (746
mit Vermessungen in Grossbrittannieo be
schäfligt. Mitgl. d. Roy. Society (BDS) (Akr.
XIV; (KEC),
geb Schotttand,
gest. 4 790, Juli 4, London.*
Experiments and observations , made in BH-
tain, to obtain a rufe for measuring beigbU
wilh the barometer (Phil. Tr. 4777). Aoac-
count of the measurement of a base on Houds-
low-Heath (Ib. 4 785) . An account of the mode
proposed to be followed in determining tb«
relative Situation of the roy. observatories i(
Greenwich and Paris (Ib. 4 787). An accoaat
of the trigonometr. Operations, whereby tbe
distance between tbe meridians of the roy-
observatories of Greenwich and Paris arede- {
termined (Ib. 4 790). j
* gest. Juni 30 {LB) {Th) ; starb in hohem Alter. ;
i
Royle, John Forbes. — Dr. Med.,
von 4 822 bis 4 834 Feldarzt bei derbriU. ;
Armee in Ostindien u. dabei Direct. d. bo-
tan. Gartens in Saharunpoor, dann nach
Europa zurückkehrend und von 4837 bis
4 856 Prof. d. Materia medica am Kings
College in London. Mitgl. d. Roy. u. d.
Geol. Soc. (GS. XVf) (Abstr. IX) (KEC),
geb. 4 800, ..... Cawnpore(OstiDd.),
gest. 4 858, Jan. 2, London.
Illostrations of the botany and natural history
of the Himalaya Mountains and Cashmere (dar-
in auch Meteorologisches), Lond. 4839. Uanaal
of materia medica. Ib. 4 845. — Botanisches.
Rozet, Claude Antoine. — An-
fangs Ing('»nieiir geographe, dann Capitäo
f9
Bozier.
710
id zuletzt Commandant im corps royal
^tat-major; machte 1830 den Feldzug
ch Algier mit, unternahm darauf von
133 bis 4 852 viele geognosl. Reisen in
ankreich, und war 1853 Chef d. topo-
iph. Section d. Kirchenstaats. Mitgl. d.
c. g^ol. de France seit ihrer Stiftung im
1830 (Bull.soc.geol.J,
geb. 1798, Gbovort (Sadne-
et-Lolre),*
gest. 1858, Sept. 17, La Bouchardidre
(Indre-et-Loire),**
ort ^löment. de gäognosie, 8**, Paris 1880.
Bitö 616ment. de g^ologie, Paris 1880, %'^
it. % vol. 8» mit Atlas 4% Ib. 1885—89.
yage dans la r^geace d' Alger etc., 8 vol. 8*^
t Atlas h"", Ib. 1833. Description gäol. de la
riie möridionale de ia cbalne des Vosges,
ol. 8^ Ib. 4 834. De la pluie en Europe, IS"»,
1855. Traitö astronomique sur la forma-
Q des mondes (1858 beendet, noch nicht
irt). — Notice göogn. sur la langue de terre
mprise entre le Rböne, l'Ard^che etc. (M6m.
c. d'hist. nat. de Paris, II, 1825). Descript.
iB terrain de lignites pr^s de Castellane (Ib.
). Sar la Constitution g6ogn. des environs
Boulogne-sur-mer (Ib. III, 1887). Sur les
Tai OS secondaires de la partie sud du litte-
i de r^tang de Berres (M6m. Soc. linn^enne
Normandie» III, 4 827). Sur une partie des
dennes et de la Belgique (Ann. scienc. nat.
10). — Sur quelques parties de la Barbarie
GÜL Soc. g^ol. de France I, 1880). Obss.
DgD. faites dans le petit Atlas (Ib. id.). Sur
I terrains anciens de la cbaine des Vosges
t. IV, 4 888—84). M6m. sur les soulöve-
lots jurassiques (Ib. VI, 1885). Obss. faites
Ds les alpes suisses (Ib. id.). Expäriences
ar detenniner la iimite de Tinclinaison sous
[uelle les d^p6ts de s6diment peuvent se
■mer (Ib. id.). Sur les rocbes plutoniques
quelques parties de la chatne qui säpare la
5ne de la Loire (Ib. VII, 1886). Sur les cir-
es de soulfevement de la partie möridionale
la chatne du Jura (Ib. id.). Sur les mon-
{nes qui söparent la Loire du Rhone etc.
>. VIII, 1887). Sur la question de Talter-
iBce entre les dep6ts marins et fluviatiles
AS le bassin de Paris (Ib. IX, 1888). Sur les
tax thermales de Bourbon-Lancy (Ib. id.).
ir une caveme ä ossements du D6p. de Saöne-
rLoire (Ib. X, 4889). Sur le glissement d'un
mbeau de terrain oolithique pr^s de Semur
b.XI, 4840). — Sur les volcans des environs
eNaples (Ib. S6r. II, T. I, 1844). Sur quel-
TMS parties des Alpes daupbinoises (Ib. id.).
ar les glaciers (Ib. II et III, 1 845). Sur la $6-
Zoologie (Ib. in, 4 845). Note sur l'hydrologie
fb. IV, 4846). Coupes göolog. des Hautes-
Jpes (Ib. IX, 4852). Preuves de Texistence
aadenf glaciers prte des villes de Gap et
Inbnin (Ib. id.) . Sur l'epoque de soul6ve-
eot des Apennins (Ib. X, 4 858). Sur les ter-
lins tracbytSqaes et basaltiques des Etats ro-
tiM (Ib. Id.). Sur les dlslocations des ter-
rains supercr^tac^s des Alpes et des Apennins
(Ib. XI, 1854). M^m. gäolog. sur les Alpes
fran^^ises (Ib. XII, 4 855) . — Sur la messe des
montagnes qui s^parent les eaux de la Loire
de Celles du Rhone et de la Sa6ne , 4 Abbh.
(M6m. Soc. G^ol. de France, S^r. I, T. 1, 1840
— 41). M^m. sur quelques-unes des irr^gula-
rit^s que pr6s^nte la structure du globe ter-
restre (Ib. S^r.' II, T. I, 4 844—46). M^m. sur
les volcans de TAuvergne (Ib. id.). — U6m.
g6ol. sur les provinces d'AIger et de Titerie
(Nouv. Ann. du Museum bist. T. II, 4 888). —
Sur la s6l6nologie (Compt. rend. XX, 4 845).
Sur Textrömite Orientale des Pyr^näes (Ib.
XXXI, 4 850) . Sur la dötermination de la vi-
tesse de la pluie (Ib. XXXIII, 4 851). Coupes
g6ol. des Hautes-Alpes (Ib. id.). Resumä d'une
suite d'observations mätöorolog. faites sur
les Pyr^nöes, sor les montagnes de la Pro-
vence et sur les Alpes francaises (Ib. id.). Sur
Tavancement du delta du Tibre au canal de
Fiumicino [Ib. XXXV, 1852). Sur l'^poque du
soul^vement des Apennins (Ib. XXXVI, 1858).
Sur la difförence entre la temperature du sol
et Celle de Tair en contact (Ib. XXXVIII. 1 854).
Sur le moyen d'augmenter la valeur du furnier
de forme (Ib. id.). Sur la constitut. göolog.
des Alpes (Ib. XXXIX, 1854). Sur la Iimite
des neiges perp6tuelles dans les Alpes fran-
caises (Ib. id.). Sur les difförences de temp6-
rature entre l'air, le sol sous la neige et le sol
dont la neige a 6i6 enlevee (Ib. XL, 4 855). Sur
la dötermination de la hauteur et des dimen-
sions de^certaines couches de nuages au moyen
des parcours en chemin de fer (Ib. id.). Sur
les grandes inondations de la Loire (Ib. XLII,
4 856). Sur le puits ford de Tamerna, Algörie
(Ib. id.). Moyens de forcer les torrents des
montagnes ä rendre it Tagriculture une partie
du sol qu'ils ravagent (Ib. id.). Sur les irre-
gularites de la structure du globe terrestre
(Ib. XLIII, 4 856). Sur la däviation de la ver-
ticale observ6e en Ecosse (Ib. XLIV, 4857). —
Alle geolog. Artikel in d. Encyclopädie mo-
derne.
• ChauTart (Q). ** gert. Aug. 10 {SPf).
Rozieri Fran^ois*. — Dr. Theo!.,
Abbö. Director d. königl. VeterinSrschule
zu Lyon (1766); später Prior zu Nanteuil-
le-Haudouin und zuletzt Pfarrer in Lyon
(B) (Q)>
geb. 4734, Jan. 24, Lyon,
gest. 4793, Sept. 29, Lyon.**
Cours complet d'agriculture, thdorique et pra-
tique, 6 vol. 4**, 4 764. De la fermentation des
vins etc., 8o, Lyon 4770. Nouv. tables des
mati^res de l'Acad^mie des sciences, depuis
sa fondation jusqu'ä 4 770, 4 vol. 4^ Paris 4 775
— 76. Cours complet d'agriculture etc. ou Dic-
tionnaire universel d'agriculture etc., 42 vol.
4°, Ib. 4784—4805 (Nur die ersten 9 vol. von
ihm in Gemeinschaft mit Anderen). — An-
fangs Mitarbeiter an dem von Gautliier-Dagoty
gegründeten und von Tenssaiiit fortgesetzten
Journale, übernahm er es 4 774 und redigirte es
erst aiieio, dann mit Monges u. de la lUtherie
45*
711
Rubens
B||iger.
m
bis an seinen Tod, die beiden ersten Jahrgg.
unter d. Titel : Introduction aux observations
sur la physique et l'hlst. nat., die folgenden
unter d. Titel : Observ. sur la physique et
rhist. nat. Mit 4 794 erhielt es den Titel : Journ.
de physique etc. ; siehe LaMitherie (Darin von
ihm : Sur las arcs-en-ciel lunaires, T. XXXIV,
1789). — Noch verschiedene Ökonom, u. bo-
tan. Schriften.
* Nicht Jean, wie in (B).
** Bei der Belagerunf Ton Lyon in leinem Bette durch
eine Bombe zerschmettert.
RobenSj Hieronymus (Rossi, Ge-
ronimo). — Leibmedicus d. Papstes Cle-
mens VIII. (J),
geb. 4 539 etwa, . ., Ravenna,
gest. 4 607, Sept. 8, Rom.
De destillatione über ; in quo stillatitiorum li-
quorum, qui ad medicinam faciunt, methodus
ac vires explicantur, 8**, Ravennae 4582; 42*^,
Basil. 4 586.
Rnbniqiils (Ruysbroek), Wilhelm.
— Minorit, aus Brabant gebürtig, der 4 253
von Ludwig IX. von Frankreich an d.
Grosschan d. Tartaren abgesandt, von der
Krim aus das Innere Asiens bis zur Wüste
Kobi durchreiste und sich dann 4 255 nach
Acre in Syrien begab, und vermuthüch dort
gestorben ist fB) (KEC),
Seine Reiseberichte sind theilweis gedruckt
in B. Haokluit's Principal Navigations and
Voyages, T. I, u. in d. Allgem. Historie d. Rei-
sen, Bd. VII.
Rndberg, Fredrik. — Dr. Phil.,
erst Docent (4824) und darauf, nachdem
er von 4 824 bis 4 827 das Ausland, na~
menllich Paris u. Berlin, besucht, Prof. ord.
(4 828) d. Physik an d. Univ. zu Upsala.
Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu Stockholm seit
1827 (S) (Vei.Acad.Handl 4 839;,
geb. 4 800, Aug. 30, Norrköping,
gest. 4 839, Juni 4 4, Upsala.
De principiis virium vivarum, üpsal. 4 824 . —
Matematisk teori af de kapillära fenomenerna
(Vetensk. Acad. Handl. 4 849 et 4 822). Teore-
tisk undersökning af en vattensträles kontrac-
tion (Ib. 4 822). Analytisk deduction af plana
trigonometriens formler utur cirkelns eqva-
tion (Ib. 4 823). Förslag tili en förbättrad re-
flexions-goniometer (Ib. 4 826). Om voium-
förändringen hos alkoholoch vatten (Ib. 4 827).
Nagra füregäende resultat af en undersökning
om latenta värmet hos flytande metall-legerin-
gar (Ib. 4 829). FörsOk Ofver jordmagnetismens
relativa intensitet i Paris, Brüssel, Göttingen,
Berlin och Stockholm (Ib. 4 882). Om kon-
struktion af termometern (Ib. 4 884). Under-
sökning om luflens utvidgning mellan vattnets
fryspunkt och dess kokpunkt vid medel baro-
meterhöjd (Ib. 4 887). — Ober d. Dispersion
d. Lichts (Pogg. Ann. IX, 4827). Über d. Bre-
chung d. farbigen Lichts im KaIk8patha.B«f-
krystall (Ib. XIV, 4 828). Über d. Bredi.i
Lichts im Arragonit u. 'farblosen Topas (Ik
XVII, 4 829). Übere. eigenthümLErscbaiDiii
beim Erstarren von Metall -Legimogm (Ib.
XVIII, 4 880). Erwiderung auf A.Enu]i'iBii-
würfe gegen diesen Aufsatz (Ib. XXI, \UM
Über d. latente Wärme d. iliissigen ZioDSi.
Bleis (Ib. XIX, 4 880). Über d. Nordlicht««
7. Jan. 4884 (Ib. XXII, 4884). Über d.Ve^
Undr. d. doppelt. Strahlenbrechung dQ^chK^
wärmung (Ib. XXVI, 4 882). Intensitüt d. lil-
lur. Magnetism. an einigen Orten (Ib. XIVIl,
4 883). Über d. Erstarrungspunct einer Zinl-
Wismuth-Legirung (Ib. XXXI, 4884). Oberi
mittl. Temperatur d. Erdrinde (Ib. XXXft
4 884). Über d. Temperatur des aus siedeÜ
Salzlösung gebildeten Dampfs (Ib. XXHT,
4885). Über d. specif. Wttrme der im Waov
lösl. Salze (Ib. XXXV, 4 885). ÜberDopp«'
brech. d. Apophyllits u. d. Linien im SpecM
(ib. id.). Magnet. Declinatlon u. Inclinatioaii
Stockholm u. Upsala (Ib. XXXVII, 488C). übir
d. Vertindr. d. magnet. Declinat. u. IdduMl
usw. (Ib. XXXIX, 4886). Über d. Aosdehi.
d. trocknen Luft zwischen 0* und 400* (Ik
XLl, 4887 u. XLIV, 4888). Über StraUM
Bemerk, gegen den ersteren AufiBatz (Ib. XtlU,
4 888). Über d. Wärmemenge in Metallgeffli-
sehen (Ib. LXXI, 4847; posthum).
Rodorff; August Gottlieb. — Lein
rer d. Feldmessens an d. Forstacademie n
Tharand, zuvor Forstvermessungsconduc-
teur (M.VL),
geb. 4768, Oct. 4 4, Dresden, |
gest
Abhandl. vom Ökonom. Feldmessen vermit-
telst d. Messtisches usw., Leipz. 4843. Ta-
feln z. Bestimm, d. Inhalts runder Hölzer, 8',
Dresden 4 825.
Rfide, Georg Wilhelm. —Apotbe-
ker zu Cassel und Assessor d. Medicinal-
Collegiums daselbst (M.W) (Justi),
geb. 4 765, Juni 30, Cassel,
gest. 4 830, Juli 6, Cassel.
Fassliche Anleit. z. Prüf. d. vorzüglichst, chem«
Fabricate, Cassel 4 806. Pharmacent. Erfah-
rungen usw., Leipz. 4 84 5. Chemisches Pro-
birkabinet usw., Cassel 4 824. — Pharmaoeat
Aufsätze in Tronunsdorff's Neu. Journ., Bnefc*
ner's Repert. u. Brandes' Archiv.
Rfidiger, Anton. — Dr.Med.(n50).
von 4762 an Prof. ord. d. Chemie ao d.
Univ. zu Leipzig (M),
geb. 4 720, Aug. . ., Leipzig,
gest. 4 783, Nov. 4 7, Leipzig.
Diss. Artis inveniendi seu experiendi nova ten-
tamen, 4°, Lips. 4 749. Systemat. Anleil. x-
reinen u. überhaupt applicirten oder allge-
meinen Chymie usw.. 8*^, Ib. 4 756. Die durch
Erfahrung u. vorsichtiges Nachsinnen gefun-
denen Wahrheiten, welche die sammehideU-
Sfi«|^
Kflnker.
714
aller Dinge, die innere BeschefTen-
rslen Anfange der KOrper u- die na-
luDg d. KOrper betrelTeu [Abbh. d.
\cad. V, 1768).
[•r, Christian Friedrich.—
(nse); von 1791 an Prof. exlr.
». zu Leipzig u. Observator an d.
le daselbst (M. U) (Lj,
1760, Aug. i, Leipzig,
1809, Juni 5, Leipzig.
snalylicum de lioeis curvis secundi
:., (°, LipB. 178*. Anleil. z. Kennln.
. Himmels, 8°, Ib. 1785 ; neue Aufl.
'ten. Ib. (SOS. ImmerwahreaderKa-
«., %", Ib. 1T8B. Analysis trigano-
□mmodi alque rscilis prablematls
ci : data ascenslone recia et declina-
sllbel slellae, longitudinem et lati-
ilque vicissim delerminare, 4°, Ib.
elTectu refractionis in orlum et oc-
llarum compulando , 4°, Ib. 1T9t.
d. neuer) Methode d. Hrn. dn Bejnr
I. MondflnsterDisaa für a. gegeb. Ort
bereclio, usw., 8°, Ib. 1T9t. Pract.
. Berecbn, u. Verzeichn. d. Sonnen-
isleroisse, S°, tb. I79S. Handb. d.
>n Astronomie, 8 Bde. B", Ib. 1796
3. Tbl aucb unter d. Titel Pract.
ir Berecbn. d. mit d. Hadlsy'schen
lanlen engeslelllen Beobachtungen,
OS). Astron. Anzeige u. Beschreib.
Sonnenfinslern. v. <l. Febr. 1804,
— Übersetz, d. Wahrscbeinlicblieits-
Q C.r.defilequiller, %<>, Ib. 17S8. —
en in Bode'i Jabrb. 1797, 4 800 u.
'ie in v. Zaoh'a Monatl. Corr. Bd. I,
111, IX u. X.
B von LUienslem, Johann
(Ig AugusL^ Zuletzt General-
il in d. preuss. Armee, Direcl. d.
.udien-Commlssloii u. d, allgem.
lule in Berlin ; begann seine Lauf-
8 als Fähnrich u. stand von 1 807
in weimarischen Diensien (GB.
8*5; (N) rC. 1847;,
1780, Apr. 16, Berlin,
tSi7, Juli 1, Salzburg.
ed. Hydrognosie, 8°, Berlinl8te.^
Iksrten, militlir. u. bistor. Schriflen.
mann, Christian Horilz. —
(Jena 18iO). Seit 1840 Prof. d.
nlehre u. angewandt. Halhemalik
leren Gewerbschuie (spSlcren po-
Jchule) in Hannover; früher HülfS'
d. techn, Bildungsanstall in Dres-
S — 36) u. ordenit. Lehrer d. an-
Matfaemalik an d. Gewerbschule
initz ((836 — 40}. Mehrfach von
n. hannövr. Regierung mit techn.
1 betraut (K),
geb. 181 1, Febr. IS, Dresden.
Andeutungen über sacbs. Hablmtlfalen n. de-
ren Uablmelhoden, Chemniti <SI« (Prgrm.).
L oga ritb misch -tri gonometr. u. andere nülzl.
Tafeln, Dresd. u. Leipi. *B3T, S. Aufl. 18G*.
Die liorizonlalen Wasserrllder, Turbinen oder
KreiselrBdar usw., Chemnitz 1840 (Englisch
von B. Kaue, Dublin I8te). Die techn. Mecba-
Dik u. Maschinenlehre usw., ohne Anwend.
d. Differentiai-u. Inlogral-Recbnung, 8 Ablh.
B", Dresd. 1840— Et. Grundziiged. Mechanik
im Allgem. u. d. Geostatik im Basondr., B*,
8. Aufl., Leipz. I8AD. — Artikel ■Ausschlag-
maschine« in HiUata's MaschineD-Encyclapä'
die, mehre Original-Arlikel in Eaimanoh u.
Eeereit't Tecbnol. Wörterbuch, AufsUlze im
Sachs. Gewerbeblatt, in d. Hltlhflilungen d.
Gewerbvereins f. Hannover, in d. Zeilscbr. d.
bannövr. Architecten- u. Ingenieur-Vereins u.
in einigen landwirlbschafU. Zeltscbriften. Uit-
redacleur d. baonOvr. Gewerbeblatla von • 84>
bis 1844.
Rnelle, Alexandre. — Erst Zög-
ling (1783), dann Aslronom (1793) an d.
Pariser Sternwarte bis 17 95, wo er durch
die Hevolution ganz der Aalronomie ent-
führt ward (LB),
geb. 1756, Febr. 28, Blois,
gesl
Nouvelle uranograpbie ou Uetbode tris-facile
pour apprendre A connaltre les constellaltons,
4°, Paris 17SS et 1787.
nttmker, Karl Lud wigChristiaii*.
— Studirte das Baufach in Berlin, lebte
1806 alsPrivatmann in Hamburg, trat 4807
als Ollicier in engl. Dienste u. machle die
Kriege gegen die Franzosen u. Amerikaner
mit; war 18)9 — SO Direct. d. Navigations-
schule in Hamburg, ging 18S1 nach Au-
stralien und war daselbst bis 1830 Astro-
nom an d. Stemwarle zu Paramalla. Seit
IS30 Direct. d. Sternwarte in Hamburg,
aber seit 1857 leidend in Lissabon lebend
(Or).
geb. <78S, HaiS8, Stargard, Hecklen-
burg-Slrelitz.
Preliminary catalogue of flxed slars, intended
for B prospectus of a catalogue of the slars of
Ihe soutbern hemisphere, Included wilhin the
Iropicof caprlcom now reducing fram Iha ob-
servalions mada in Ihe observalory at Para-
matla, 8", HamburgiSSi. tlberd.Oerterspbä'
riacber Dreiecke, 4°, Ib. 18S4. Vorschlag i.
genaueren Berecbn, d. Refraction bei d. LBn-
genbeslimmung durch Monddistanzen, 4°, Ib.
I8SE, tlber d. Berecbn. d. Sonnenfinsternisse
usw., 4°, ib. 18IT. Hundb. d. SchÜffahrts-
kunde, mit e, Samml. von Seemanostafeln
usw., 8°, Ib. 4. Aufl. 1844. Mittlere Oerier von
liOflOFiisteroen (ürd. Anfang von 18S6uaw.,
j 4 Abth. 4°, Ib. 1 848— SS. Elementare Darslell.
I d. Analyse d. Plulem -Bedeckungen des Hrn.
715
Eümker
mdßm
M.
Beuel, 2 Abth. 4», Ib. 4846—47. Längenbe-
Ktimm. durch d. Mond, 8", Ib. 4 849. — Od
the reduction to the meridian (Mem. Astron.
Soc. in, 4829). ObservatloDS for determining
the absolute length of the pendulum at Para-
matta (Ib. id.). Verschiedene astron. Beobb.
ebendaselbst. — Viele astron. Beobb. u. Rechn.
in Bohnmaoher's Astr. Nachr. u. Oould's Astr.
Journ.
* Seine Gemahlin Marie (geb. . . . London) entdeckte
den Cometen VI, 1847 (Astron. Nachr. XXVI).
Rfimker, Georg Friedrich Wil-
helm. — Von 4 853 — 56 Observator auf
d. Sternwarte zu Durham, seitdem Adjunet
auf d. Sternwarte zu Hamburg u. Docent
am academ. Gymnas. daselbst. Sohn des
Vorigen (Or),
geb. 4 832, Dec. 3 4, Hamburg.
Viele Beobb. u. Berechn., Cometen u. kleine
Planeten betreffend, in Bohnmaoher's Astron.
Nachr. (von Bd. XXVI an), Monthly Notices of
the Astron. Soc, usw.
Rfippelly Wilhelm PeterEduard
Simon. — Dr. Med. (Giesson 4826). Pri-
vatmann, der aus eignen Mitteln zwei na-
turhistoriscbe Reisen (4 822 — 28 u. 4 834
— 34) nach dem Orient unternahm, und
darauf wieder in seiner Heimath wohnte
(Str) (CL),
geb. 4 794, Nov. 20, Frankfurt a.M.
Reisen in Nubien, Kordofan u. d. petröischen
Arabien usw. mit Kupfern u. Kart., 8«, Frankf.
a. M. 1829. Reise in Abessynien, 2 Bde. S"",
Ib. 4 840—44. — Merkwürd. Enlwickl. von
ElektricitUt im menschl. Körper (Meokers Arch.
f. Physiolog. Vlll, 4 832 — auch in Briefen an
y. Zaoh in dessen Corr. astronom. VI— Xlll).
Ober d. Camsin als elektr. Wind (Schweigg.
Journ. XXXVllI, 4 23). Mineralog. Notizen über
Elba, die Liparen u. Sicilien (Leonhard's Min.
Taschenb. 4 825). — Viel Zoologisches.
Rfisty W i 1 h e 1 m K a r 1 A m a n d u s. —
Dr. Phil., seit 1838 Privaldocent an d. Univ.
in Berlin ; Zeitlang auch Lehrer am Cadet-
tenhause daselbst (GR. 4 845;,
geb. 4 806, Dec. 2 4 , Grabow, Mecklenb.-
Sch worin.
Die mechan. Technologie, 4 Abth. 8^ Berlin
4 838. Die Arithmetik. 8'*, Ib. 4 839. Die Geo-
metrie u. Trigonometrie, 8", Ib. 4 840. Die
Mechanik fester Körper. 8^ Ib. 4 844. D*' flüs-
sig. Körper. 8^ Ib. 4 844. Grundriss d. Tech-
nologie, S«*, Ib. 4 844. D^'d. Physik, 8'\ Ib. 4 847.
Rnete, Christian Georg Theo-
dor. — Dr. Med. (4 833), fülgweiso Do-
renl(4 836)u. Prof. ^exlr. 4 844, ord. 4847)
d. Mcdicin an d. Univ. zu GÖttingen, seit
4 852 Prof. ord. d. Medicin, sowie Direct.
d. Augenheilanstalt u. d. Poliklinikums an
d. Univ. zu Leipzig P} iCLJ,
geb. 4 84 0, Mai 2, Schartnbeck, Her-
zogth. Bremen.
Der Ophthalmotrop, 8^ GöttiDgen4845. Ub-
buch d. Ophthalmologie, 8**, Braanscbw. 4MI,
2. Aufl. 4 854. Der Augenspiegel u. d. Oftimt- 1|
ter usw.. Ib. 4 852. Neuer Ophthalmotrop, r,
Leipz. 4 857. Das Stereoscop, 8^ Ib. 4811.-
Fernere ophthalm. usw. Schriften.
Roffk, Giuseppe AdIodio. — Pret
d. Mathematik u. Philosophie zu Tropei,
zuletzt erster Vorsteher d. königl. Biblio-
thek in Neapel (BUN) (Tp. YU),
geb. 4 7 5 1, Oct . 4 4, Ricadi b. Tropes,
Königr. Nei|4
gest. 4 8 4 6, Febr. 4 4 , Neapel.
Suir arena feltispatica di Trope« (Mem. Acii 1?
Napoli 4 788). Sul lapillo di Nau. SulT arpBil
smettica. Mem. intorno all' influeozadellalioi I.
e del calorico su i corpi animali. I:
Roraai^ Paolo. — Dr. Med. u.prad ;
Arzt in Modena; von 4788 bis 4796 Lek-
rer d. höhr. Mathematik am Archigymotf
u. von 4 796 bis 484 4 an d. Knegsscboli
daselbst ; seitdem wiederum an dem Ar-
chigymnas. Prof. d. Medicin, der Mechsoik
u. Hydraulik. Mitgl. d. Soc. Italiana (Mem,
Soc, ItaL XIX; (Tp, TV) fLLJ,
geb. 4 765, Sept. 23, Valentano,*
gest. 4 822, Mai 4 0, Modena.**
Teoria generale delle equazioni, in coi si <ü- 1
mostra impossibilelasoluzionealgebraicadelk |
equazioni generali di grado superiore al quarto,
2 vol. 8^ Bologna 4 798. Sopra la detenDinf
zione delle radici nelle equazioni numericbe
di qualunque grado, Modena 4 804 (Von d. Soc.
Ital. gekrönt). Algebra e suo appendice, 2 toI.
8«. Ib. 4807 et 4808). Riflessioni intemoiUi
soluzione delle equazioni algebraiche generali,
4*", Ib. 4 843. Riflessioni er itiche sopra il sa^'
gio fllosofico intorno alla probabiliti del Sign.
de Ilkplaee, 8^ Ib. 4 824. — Della soluzioB«
delle equazioni algebraiche determinate par-
ticolari di grado superiore al quarto (MeD.
Soc. Ital. IX, 4802). Riflessioni intorno alli
rettificazione ed alla quadratura del circolo
(Ib. id.\ Della insolubilitä delle equazioni al-
gebraiche generali di grado superiore al quarto
(Ib. X, 1803'. Riposta ai dubbii propostigU <ls
O. F. Malfiitti sopra la insolubilitä algebraic«
delle equazioni di grado superiore al quarto
,1b. XII. 4 805). Riflessioni intorno al metodo
proposto da O. F. lEal&tti per la solozioDC
delle equazioni di 5. grado (Ib. id.). .\lcoDe
pmprietä generali delle funzioni (Ib. XlH,
4 807) . Di un nuovo metodo generale di estrant
le radici numericbe i'Ib. XVI, 4 84 8). Intorno
al metodo generale proposto dal Sign. Eoii-
Wrontki onde risolvere le equazioni di tutti i
gradi (Ib. XVIII. 4 820). Della classificazione
delle curve algebraiche a semplice curvatura
;lb. id.). — Della insolubilitä delle equazioni
algebraiche generali di grado superiore al
Snhland
Emifdrd.
718
aalunqae metodo si adoperi, alge-
}o siasi 0 transcendente (Mem. Istit.
alian. I, 4806).
di Castro, Diöcese Monteflascone.
u 7 {Mem. Istit, Lomb. Venet, V).
emd, R e i n h 0 1 d L u d w i g. — Dr.
ndshut 1809), folgweise Eleve
Adjunct (« 8 U) d. Acad. d. Wiss.
leii bis <8I7, wo er in Geistes-
g seinen Abschied nahm ; seitdem
bei seinen Aeltern u. Verwandten
bend (BR. XXVIIi;,
t786, Apr. 16, Ulm,*
1827, Apr. 13, Ulm.
one ptantarum, 4°, Münch. 4 810.
allgem. Chemie oder überd. ehem.
^ BerliD u. Stettin 4 848. — Über e.
Laftzugalvanisiren, u. galvan. Ket-
lus- u. minus-elektrisch gestalteten
urzeln (Gehlen's Journ. f. Chem IX,
sr d. Gegensatz d. Elektricität u. d.
s(lb. id.). — Fragmente zu e.Theo-
^dation (Schweigg. Journ. I, 4 84 4).
(prung d. Meteorsteine (Ib. VI, 4 849).
!. neuen Wärmegesetzes, die Tem-
Körper an d. Oberfläche betreffend
M3). tJber d. Einfluss d. Lichts auf
D. IX, 4843). Vermischte Bemerkk.
magnet. Inhalts (Ib. X(, 4844). Ver-
r Adhiision (Ib. id.). Tafeln in Be-
Meteorsteine (Ib. XII, 4844). Über
)cksilberverbindd.'(Ib. XIII, 4 84 5).
tstehungd. Luft, welche dem Lichte
3 Blätter erzeugen (Ib. XIV, 4 84 5).
stall niederschlage am negativen Pol
Säule (Ib. XV, 4845). Über d. Anti-
llb.XVI, 4 84 6). Über Absorption d.
. Luft du rch flüssige Körper (Ib. id . ]L
rpt. u. Aussondr. atmosphär. LuR
5 Körper in bohr. Temp. (Ib. XVIII,
\x d. Einfluss d. Wassers auf Cohä-
Ir. (Ib. id.). Über d. Temperatur d.
d. Oberfläche (Ib. id.). Überd. Re-
. Pflanzen (Ib. XIX, 4847). Überd.
licht aus Blattern erhaltene Luft (Ib.
. Versuche über d. Austreiben d.
iVasser durch Luft usw. (Ib. id.). —
r Geschichte d. lods (Denkscbr. d.
ad. V, 4 84 4— 4 5). Überd. polariscbe
rärbten heterogenen Lichts, 4°, Berl.
Schrift, gekrönt von d. Berlin. Acad.).
(, Apr. 18 {O, E.V. Mol Pa Mittheilutigm.
^5); 1788, Apr. \^ {WU).
id, Martin. — Dr. Med., lange
d. Medicin am Gymn. za Lauin-
hwaben, dann Leibarzt d. Kai-
3lph IL in Prag* (J),
3i etwa . ., Freisingen, Schwab.,
0«, Feb. 3, Prag.
:hymiae, 4**, Norimb. 4 574-. — Me-
;.
Q Sohn Martin (geb. 1569, . . . lAuingen,
1, Ajft. £), Pr»f ) war Leibant diese« Kai-
chrieb (ausaer MeüiciniBchein) Propug^nacu-
liatriae, 4*, Lip«. 1608.
Romford, Sir Benjamin Thomp-
son, Graf von. — Anfangs (ums J. 4 772)
Schulmeister erst zu Bradford in Massa-
chusetts und dann in seinem Geburtsort
Rumford ; darauf, als der Freiheitskrieg aus-
brach, als Major in d. Miliz und später als
Oberst eines Dragoner-Regiments Verfech-
ter d. engl. Interesses gegen die Patrioten
bis zum Frieden von 4 783, wo er nach
England übersiedelte und zum S i r erh07
ben ward. Trat 4 785 in die Dienste Karl
Theodor*s, Kurfürsten von Pfalzbayern,
der ihn zum General-Lieutenant ernannte
und 4790 den Titel eines Grafen von
Rumford ertheilte. Kehrte 4799 nach
England zurück und übersiedelte 4 802
nach Paris. Heirathete 4 805 die Wittwe
von Lavoisier; siebe Diese. Mitgl. d.
Roy. Society u. d. Pariser Instituts (AAB)
(CA L) (Cuvie r's ElogCy Jameson's Journ.
vin, 4 83o;,
geb. 4753, März 26, Rumford,*
gest. «84 4, Aug. 24, Auteuil b. Paris.**
Essays, politlcal, econoroical and philosophi-
cal, 8 vol. 8^ Lond. 4 796—4808 (französ., Ge-
növe4799— 4 866; deutsch, Weimar 4 800— 5).
Philosophical papers; being a Collection of
memoirs, dissertations and experimental in-
vestigations relating to various branches of
natural philosophy and mechanics, vol. I, 8®,
Ib. 4 808. Recherches sur la chaleur develop*
p6e dans la combustion, et dans la condensa-
tion des vapeurs, 8°, Paris 4848. Recherches
sur leg bois et le charbon, 8^ Ib. 4848. —
New experiments upon gun-powder etc. with
an account of a new method of determining
the velocities of all kinds of military projecti-
les etc. (Phil. Tr. 4 784). New experiments on
heat (Ib. 4 786 et 4 793). Exprro. on the pro-
duction of dephlogisticated air from water with
varioas sobstances (Ib. 4 787). Exprs. made
to determine the position and relaUve quan-
tities of moisture absorbed from the atmo-
sphere by various snbstance under similar
circumstances (Ib. id.) . A method of measuriog
the comparative intensities of the light emit-
ted by luminous bodies (Ib. 4 794). An ac-
count of some experiments on coloured sha-
dov/8 (Ib. id.). Experiments to determine the
force of fired ganpowder (Ib. 4 797). An in-
quiry concerning the heat whicb Is caused by
friction (Ib. 4 798). On the chemical proptrties
that have been attributed to light (Ib. id.). An
inquiry concerning the weight adscribed to
heat (Ib. 4799). An account of a Gurions phe-r
nomenon observed on the glaciers of Cba-
mouny, together with some occasional obser-
vations on the propagation of heat in floids
(Ib. 4 804). An inquiry concerning the naiure
of heat and the mode of its communication
(Ib. id.). — An account of the manner in which
heat is propagated in fluids, and its general
719
Ktunovski '
cousequence« in tlia economy i>r th« univArge
(Hieboljoii'i Jonra. E, 1797). An accouni ol
severol new experimcnts on hest, nith occa-
gional remarks and observalionB ; and con-
jsclures respectini; Chemical aOlaity and so-
lulion. snd Ibe mechoDical principle of animtl
life [Ib. Id.). Oq Ibe manaKement of fire, par-
tiuularly wilb regard lo tbe construction of
biiilers (Ib, III, 1790). On Ibe use ofsteam a»
a vehicla lor coaveyinH heat from one place
to anolber (Ib. V, 1801). Obss. relative to Ibe
meaus oF increasing Ibe quantUies of beal ob-
laioed in Ihe combuatjon of fuel'llb. Id.). An
accouDt ofsome nflwexpsrimentswhicbprove
Ihat Ihe lemperature at wbicb tbe density of
waler is a maiimum, ig geverat degrees above
the freezing point (Ib. XI, 1 80(). Expsrimental
invegligalions concerning heat (Ib. XII, 1 BOS).
Obgs. on Ihe dispergion of Ibe iighl of larnpeg
by menna of gbades of nDpolighed glag«, gilk
elc, ; with a degcripllon of a new lamp (Ib.
XIV, (806]. iDquiries concerning Ihe mode of
propagation of heat ia liquida [Ib. id.). Ex-
periments and obas. on Ibe adbesion of tbe
partlcles of water to eachoiher(lb.XV, IBDSj.
DescrlpliODofBDewboileretc. (Ib.XVII,18D7).
Oo Ibe Dge of tbe heat of steapi, in place of
Ihat of SD open flre. in Ihe making of soap (Ib.
id.), Account of some new Biperiments on
wood and cbarcoal (Ib. XXXII, tBfl). loqui-
riflS cDDCerning the heat devetoped in com-
buslion, wilb a description o( a new calorl-
meter (ib. id.], On the eicellent qualilles of
colTee, and the art of making it in Ibe highegt
perfectlon (Ib. XXXIV, ISIS). Inquirieg rela-
live to tbe struclure of wood, Ihe apecitlcgra-
vity of Itg solid parts, and tbe i|uanlUy of li-
quids and eleclhc lluids conlalned in il under
varioug circumstences elc. (Ib. id.). — On tbe
conducling powerof liquidseio. (TtUocb, Fhll.
Hag. II, 179»). Od Ihe quanlltieg of beal de-
veloped in Ibe condensation of the vapour o(
water, and in Ihatofalcoliol ilb.XLllI, ISItl.
On Ihe capacity for beat ur calorlSc power of
various liquidg (Ib. Id.). — Recharcbes aur Ia
cbaleur: 6 M^moires [Mtm. del'Ingt. VI, ISOR.
— in der eraten dieger Alibh. : Degcript. d'un
nouv. instr. phyaique, le thermoscope). Sur
Ia temp^rature de l'eau ä gon maximum de
densite (Ib. VII, 1806). Sur Ia disperglon de
Ia lumifere dea lampeg par le moyen deg ^crana
de verre depoli, ^lolTag de gole elc, avec lu
deacription dune nouv. lumpe (Ib. VIII, 1 8DT).
Sur le refroldiggemenl deg llquideg dang deg
vaaesde porcelainedor^get nondorf;a(ib, id.).
Sur l'sdhCsion deg mol6cules de l'eau enire
elleg (Ib. id.). Recherches gur le progrta lenl
du ra^lange aponlanA de certaina liquidea die-
pog^gä a'unircbimiquementlorgqu'iiasontmig
gimpleoient en conlact leg una avec les autreg
(Ib. id.). — Gründete lu London im J 180D die
Royal Inslilullon, u. vermachte aowohl d. Roy,
Soc. daselbgl (1796) alg der American Academy
of Artg and Sciences eine Summe zur Fundirung
einer Preismed Dille fUrnUttl. EnUleckungen.
RomoTikl, Stephan. — DnlerRiclf
mann gebildet und denselben von ITH
bis I7i>5 vertretend, dann <7SiAdj(M
d. Pelersb. Academie und bis nsfU
Euler in Berlin lebend, darauf ITSIM
d. Mathematik am Gymn. lu PetffdHit
1760 Ädjunct d. AstrODOmen Griicboi
und seit 1763 Astronom d. Peterib. An-
demie (als welcher er viele astrooDm, Bri-
sen im russ. Reiche machte], spSler tuet
Mitgl. u. Vicepr&sident derselben. ZnhU
Curalor d. Dniv. Kasan u. ingleich Dinl
d. öffentl. Schuld (ZC. 1} (LB) (DC. T/,
geb. 173i, Oct. 19,ine. Dorfd-Gm
Wladimir,
gest.lSlfi, Sepl.15, St. Petersburt.'
Brevig ex posilio Observation um tImD■ituT^
nerig in urbe Selegingk instilulamm, PKnf.
I Ttl. Inveitlgalio parallaxeos aolls ei <ter
vatione transitus Veneris per discnni Soliaii-
leglngki habita, collocata cum observitioBita
alibi inglilutis, t°, Ib. 17Si. — Sehr tMi
aatronom, Beobb. in d. Nov. Commenl., inL
Act. u. Nov. Act. Acad, Petrop. — Hettw'
oxactior declinatlonem acue magneticaa <
gervandi (Act. Aead. Petrop. 4781). — Scbi
e. t.ehrb. d, Mathematik in roM. Eprado,!,'
SD Jahre lang d. ruag. Kalender.
■ K>^it. iai'2, Juli T (A.St.}, aehttif Jahn ilt (JA
Aeai. ai. Pilcrii. V). ^
Rampel, Herrmann Ernst, -h.
Jur. (<759), Direclor d. evangel.
gimn. in Er(urt(t7B8 — 78), daneben Prot
d, Rcchle (exir. 1165, ord. 1767) mi
Univ. daselbst, Mitgl., Secrelür u. Bibl»-
thek3r(i 763)d, Leopoldin. Academtc.lii-
mann zu Gispersleben bei Erfurt von I"
bis I79S, wo er alle seine Slelien uiriff-
ieglo (M),
geb. 1734, Febr. I*, Erfurt,
gesl. t79t, Febr. (3, Erfurt.
Epistola de sublllitate corporom ad E. 1,
aar, C, Erford.<7B4. — De celerltsle abwM
maxima in motu uon inlerruplo ebv!« (1*
Acad. Mogunt. 1777], Betracbtl. überd.Soi-
nenuhren, nebat Verheag. d. kreuzfiina. t^^
(Ib. 1789 u. (78S), — Viel JurisliacliM 0. Hi-
storisches, auch einige nngedrockle phTtitil
Abhandlungen.
Rnmpelt, Friedrich Herrm*»
Berlhold. — Dr. Phil. (Diss),
geb. t8H.Ocl.l9, Freihan, Schlesif
De crystallomm geoesi, i°, Vraligl. (tu
Rninph, Georg Eberhard. -Gi'^
als Arzt nach Ostindien u. wurde *uf A>-
boina Consul u. Oberkaufmann. Müll''
Leopoldin. Academie (JJ,
rjl
KnnAber^
Enolx.
722
geb. 1617, . . . Hanau,
gesl. 1706, . . . AoibDiiiii.
tm corticibui Maggoy et Culllswaa : Mari In-
lioo noctilneo et aliia nomine saltlm iDsignitis
Hbcell. Acad, NaI. Cur. 1 SSlj, De ceraunia sps-
bola inetaUica (Ib. 1 «SS). De ceraunia metallica
Ib. A BBS) . — Viel BoUDlschea u. Zoologiscbes.
Bnneberg, Efraim Ollo. — üirect.
I. LandvermessaiigS'Commission in Finn-
■nd. Httgl. d. Acad. d. Wiss. in Slock-
Krfin (SR) (Or),
geb. I71S, Juli 19, Drollningholra,
gesl. 1770, Jan. \%, Finnland,
'roblem, att Unna hojden af en travera, aom
>katl betficke en lill langd ocb \li.f,c given Fast-
lings-linie tor skolt k ricochet ifrän et gifvet
Ulla etc. (VeUnak. Acad. Handl <75tl. Om
ligra roründringar pä jordytan i allmanhel,
tth underde kalla climaleraa i aynnerhet (Ib.
7eS). Kfirklaring pänägraonütandlgheter rO'
viKle frägao om vatten-mingknjngen (Ib. 1 769}.
Bvnebarg, Edvard Fredrik. ^
Otpector d. scliwedischen Haasse u. Ge-
wichte, später Stadtsecre tu r von Stockholm.
Klgl. d. Acad. d. Wiss, daselbst (SR).
geb. . . ., gest. (SOS, Uai 17, . . .
^ArtOk, alt med electricitelens tlllhjelp drifva
rbter [Velensk. Acad. HaDdl. 1TS7). —Noch
lieben Abhandll. daselbst, meteorolog. u. sta-
i«t. Inhalts.
^■tini^, Olto Philipp. — Sollte sich
D Hamburg dem Kaufmannssland widmen,
^Dg aber lar Malerei über und bildete sicli
liiD in Kopenhagen u. Dresden weiter aus ;
mlelit wieder in Hamburg lebend (Nag-
\ti>iKüniÜ.-L«3:.\\S),
geb. (777 Wolga st, Pommern,
gest. I8<0, Dec. 1, Hamburg,
^beokogsl oder Conglructlon d. Verb Hltn lese
klltr kliMbuDgen d. Farben zu einander u. ib-
m «ollgUlDd. Affinität usw. ; nebst e. Anliang
Ubar d. Bedeut d. Farben in d. Natur von H.
■tAaa, Hamb. ISit.
■■ag«, Friedlieb Ferdinand. —
Dr.lled.<Jena 1849) u. Phil. (Berlin 4S3!).
RiitPrivaldocentand. Univ. zu Berlin, dann,
nach Ilngerem Aufenthalt in Paris, Prof. exlr,
dTecbnologieand.Dniv. zu Breslau, darauf
in Dienst d. preuss. Soehandlung in Berlin
«.Oranienburg beschSftigt, und seitdem als
'«iiionlir derselben am letzleren Orte le-
(■(nd. Ursprünglich Pharmaceul (Orj,
geb. I79S, Febr. 8, Billwärderb.Ham-
bürg.
DtaovametbodoTenencinm belladonnae, da^
■liH, B«e non byosciaml eiplorandi, Jenae
'II). Neuest« pbylocbemischB Entdeckungen
■<F BagrttDdnng einer nissenicbattl. Pbyto-
(^«Bia, i an«. <■, Berlin 1 Sit— 31 . Diss. de
pigmerrto iodico ejusque coDoublis cum me-
tallorum nonnullorum oxyilis, t°. Ib. tStl.
Parbencbemie, S Bde. 8°, Berlin, Bromberg
u. Posen (Sit, ts u. SO. Einlelt. in d. lecbn.
Chemie fUr Jedermann, B", Berlin 181*. Daa
flache Lehmdach u. d. elastische Tbeerflrniss,
8°, Ib. ISST, Die Iccho. Chemie d. nülzlichst.
Uetalle für Jedermann, 1 Ablh. 8°, Ib. 1SS8
—SB. Grundlehren d. Chemie für Jedermann,
8°, Ib. 1841. Grnndrisa d. Chemie, 1 Bde. 8°,
Hünchen 1 8(7— i8 [Herausgegeh. von d. Ver-
ein t. Verbreii. nUtil. Kenntnisse in Hiinch.).
Zur FarbeDchemie ; Muslerbilder Tür Freunde
d. Schönen usw., Hfl. I, k-. Ib. 1B50. Der
BilduQgslrieb d, Sloffe, veranschaulicht in
selbständig gewachsenen Bildern, Fol., Ora-
nienburg 18SB. Der deutsche Guano in Ora-
nienburg. 8°, Berlin ISSB. — Über d. Wirbeln '
verschledn. Metallsalze unter gewiss, Umslän-
den (Pogg. Ann. Vlll, (8ä6). tlher d. Wir-
beln d. Eisensalze auf Zinkemalgam [Ib. IX,
^St^). Uberd. eifiene Bewegung d. Quecksilb.
in d. galvHo. Kelte (Ib. XV, 1B1SJ. Verhall.
d, Eisens bei Berühr, mit Zink u. Kalilauge
(ib. XVI, 4818). Bewegung in e. Zink-Queck-
gilber-Kelle (Ib, id.). Beding, zu Wirbeln d.
Quecksilb. durch Z>nk (Ib. XVII, 1B18). Ver-
halt d Mimoaa pudica zu äussern Reizmitleln
(Ih. XXV, (831). Über d. Producta d. Stoin-
kohlendestillaliou (Ib. XXXI u. XXXH, <Slt|.
Reduct. d, Schwefelarsen durch Silberkoble
(Ib.XLFl,1837). Reagens auf Zucker im Harn
(Ib. XLllI, (838). Eigenschaft d. Bleis in Be-
rühr, mit Uelall u. ScbwefelsSure (Ib. id.).
Anwend. d.Uarmora bei d. Analyse (Ib. XLVIl.
1836), Cblorkalkprobe (Ib. id.). Quantitative
Bestimm, d. Kupfers [Ib. id.). Über d. Cyan-
eisenkalium (Ib. LXVI, 1846). — Über einige
Producta d. Irnckn. Deslillatton (Ezdmaiui's
Journ. I. IBtB). Über d. Bestandlheiled. Krapps
u. über Krappfkrberel (Ib. V, < SIS), — Über d.
Atropio IBohvaigg. Journ. XLIII, 181S]. über
GrünaOure [Ib. LIV, 1818). — Ferneres in
Oken'i Isis u. Kleaer'i Arch. f, thier. Magnelism.
RmiKe, Gustav Friedrich Adolph.
— Dr. Phii.,Lehrerd. Mathematik von laiO
bis I S 47 am Cölnischen Real-Gymn, luBer-
lln, dann am Werderschen Gymn. bis I H56
und seitdem am Fricdrichs-Gymn. daselbst
fPrg»!. d. Beatgytnn. \9H, ISiSu. 1866;,
geb. 1816, Apr. 18, Berlin.
Die Combi na tnriscben Variationen (Prgm.), *".
Berlin 1841. tiberd. Cycluided.Fueal(Prgn).),
i°. Ib. IBSI.
Rnolz, Fran^ois Albert Henri
Ferdinand de. — Graf, Von 18J7 bis
1 8i9 Schüler d. £cole polytechnique, dann
ins Hililür-Genie-Corps eintretend und als
CapilSn daraus ausscheidend ; widmete sich
dann der Industrie (VD),
geb. 1810, .. . •
Nouveau proced<} pour dorer et pour aif enter
lea mdtaui (Compt. read. Xllt, 1841 »I XiV,
U
7i7
Xutherfortli
Sabine.
Rotherforth, Th omas. — Dr. Theo).,
köoigl. Prof. d. Theologie an d. Univ. zu
Cambridge, später Pfarrer zu Barley io
Hertfordshire u. Shenfield in Essex, sowie
Archi-diaconus von Essex. Mitgl. d. Roy.
Soc. seit mt (KEC) (Th),
geb. 17 4 2, Kirchspiel Papworth-
Everard, Cambridgesh.,
gesl. 4771, Oct...,
Ordo institatiooum physicaram in privatis suis
lectionibus, 4^ Cambr. 4 743. A System of na-
tural pbilosophy, being a course of lectures
on mecbanics. optics, bydrostatics and astro-
nomy, Jvol. 4o, Ib. 1748. — On the extra-ordi-
nary agitation of the waters in several ponds in
Hertfordshire (Phil. Tr. \ 755).— Theologisches.
Roysbroek, s. Rrubruquis.
Ryff, Peter. — Dr. Med. u. pract. Arzt
in Base), seit 1586 Prof. d. Mathematik an
d. Univ. daselbst (AR) (J),
geb. 4 552, Mai 8, Basel,
gest. 1629, Mai 19, Basel.
Quaestiones geometricae in Enolidis elementa,
4^ Francof. 1 600. D° cum geodaesia per usum
radii geometrici prodierunt, 4*^, Ib. 4 606. D**
cum tractatu de perspective communi . 8°,
Oxoniae 4 665. Compendium arithmeticaeYrtti-
■ii, 8% Ib. 4626. Elemente sphaerae mundi,
8^ Ib. 4 627. Ephemeriden u. astrolog. Pro-
gnostica auf mehre Jahre.
Ryhiiieri Johann Heinrich. —
Dr.Med. (4754), seit 1760 Prof. d. Moral-
philosophio, des Natur- u. Völkerrechts an
d. Univ. zu Basel, seit 1773 auch Univer-
sitätsbibliothekar daselbst (M) (AH),
geb. 4 732, März 20, Basel,
gest. 4 781, Basel.
Analysis chemica seminum coffeae (Act. Hel-
vet. V. 4 764).
R3fmer8y s. Keimarus Ursus.
Rjse, s. Riese.
Saab je, HansEgede. — Missionar
in Grönland, dann Pfarrer zuerst zu Yaaelse
auf Falster, später zu Udbye auf Fühneii.
Tochtersohn von Egcde, dem Apostel von
Grönland (NK) (E),
geb. 4 746, Juli . ., Strynoe,
gest. 1817, Aug. 31, Udbye, Fühnen.
Brudstykker af en Dagbog holden i Grönland
i Aaren 4 770—78, Odenseei84 6 (Deutsch von
G. Fries). Grönland u. seine Eisberge (Gilb.
Ann. LXII, 4849, unter Egede).
Sabbatlniis de Urals. — Jesuit, der
1608 als Missionar nach China ging (SBJ),
geb. 4 575 etwa, . . . Lapi, Köirigrach
Neapel,
gest. 4 620, Macao.
Schrieb in chinesischer Sprache : De madU-
nis hydraulicis, cum variis disconibus poi-
nentibus ad elementum aquae.
Sabine, Edward. — Machte Uli
als Lieutenant in d. brittischen ArlHIerii
d. Expedition zur Aufsuchung d. Nordweit-
durchfahrt unter J. Ross mit, befefaligli
dann 4 822 als CapitSn die zur Bestimiwüg
d. Pendellänge an verschiedenen Pusctai
d. atlant. Meeres ausgerüstete Expeditioig
und stieg nach und nach bis zum Genenl-
Major empor, dabei zugleich eine StellHg
am Arsenal zu Woolwich bekleidend. ¥a^
d. Roy. Soc. seit 4818 (KEC. suppl) (Orlt
geb. 1788, Oct. 4 4, Dublin.
An account of experiments to determiae Ihi
figure of tbe earth, 4°, Lond. 4 825. — Od Ihi
irregularities in the directiou of the compMi
needles, caused by the attractioo of the im
in ships (Phii. Tr. 4 84 9). Observ. oq thediy
and Variation of the magnetic needleaodoi
the intensity of the magnetic force, madeduN
ing the late Voyage in search of a Nor(h-w6it
Passage (Ib. id.). An account of experimeoli
""to delermine the acceleration of the pendalna
in different latitudes (Ib. 4 824). ExperimeoU
to delermine tbe amount of the dip of tiM
magnetic needle in London (Ib. 4 822 et 4 Sit).
On the temperature at considerable depttu m
tbe Caribbean Sea (Ib. 4 823). A comparisoo
of barometrical measurement, with tbe trigo-
nometrical determination of a heigbt at Spitx-
bergen (Ib. 4 824). Experiments to delermioe
tbe difference in tbe numbre of vibratio»f
made by an invariable pendulum in tbe Ob-
servatory atGreenwich and in a house io Lon-
don (Ib. 4 829). On the ratio of tbe horizoolal
magnetic force in Paris and in London (Ib. id.}.
On tbe reduction to a vacuum of the vibrt-
tions of an invariable pendalum (Ib. id.). Oi
the reduction to a vacuum of Capt. Kattf^
convertible pendulum (Ib. id.). ExprmU- to
determine tbe difference in tbe numberofvi-
brations of an invariable pendulum at Greeo-
wich and Allona (Ib. 4 830). On the correclioo
for variations of temperature etc. of tbe inva-
riable pendulum (Ib. id.). Experiments od tbe
length of tbe seconds pendulum at tbe my.
observatory of Green wich (Ib. 4884). Contribu-
tions to terrestrial magnetism, N° I (Ib. 4840'.
N°1I (Ib. 4844), NMII (Ib. 1842), N'IVelV
(Ib. 4 848), N" VI (Ib. 4 844), N« VII et VIH
(Ib. 4846), N*> IX (Ib. 4849). On the diuroil
Variation of the magnetic declination atSt. He-
lena (Ib. 4 847). On tbe lunar atmospheric tide
of St. Helena (Ib id.). On the means adopted
in tbe british colonial magnetic ot>servatories
for determining the absolute values, ttecaU^
change and annual Variation of the magoetic
force (Ib. 1850). On periodical laws discove-
rablc in the mean eflects of the larger magn^
Sntherford,
726
,]. D° ans d. westl. Nabieo usw. (Ib. id.)-
aus Uoter-Aegypteo, dem pelraiscb. Ars-
nnsw. (Ib. 1St9|. D° au» d, gelobtea Lande
a.id.). D* »luGriecbeDlanddb iil.u.lStO).
•6b«rd. afrikan. Tropealand (Ib. 1840), D°
» llaliea (Ib. id.). D° aus England qsw. [Ib,
.). Goldgehalt veracbieda. Schliche aus d,
ildwtiBcfaea d. Neger im iDoerii von Afrika
a. id.). GeogDOst. u. bergmHnn. Beobb. in
arwegeou SchnedeDusw. (Ib.iatf). Uerk-
brd. TbierrabrUin in DongoU (Ib. Id.]. Ar-
liHhe Brunnen ia Alben [Ib. 1841). Geo-
loal. Relseu in Modena (ib. «im u. (5). —
Awr d. Vorkomm. d. Goldes im aalibui^.
rtgebirge fBauBgaTtner u. Ettlngihmnien'i
riUchr. Vtll, 18XJ. tlberd Bau d. Central-
Ipenketle Im Saliburgiacben (BBrnngaTtnar'*
■«•Chr. 1, <811^ II, f833 u. III, less). Pby-
kal. n. besonders meteorolog, Notizen aus
BgypteDt Nubien, Kordofan ubw. (Ib. V, I B37).
«iMHiIogisch-klimat. Verbalto. d. afrikan.
ropenlandps IHolKii'i Zeltschr. I, IB(0). —
berd. Depression d. todten Meeres u. d. Jor-
»Uiales (Foffg. Ann. LIH, < 8H j. — Über das
■HD. Haidenggbirge (Kanten'a Archiv IX,
IM), über d- Kopfer-, Blei- u, Silber-Hüt-
labetrieb im Bsnate (Ib. id.). Der Eisenbüt-
MproCMS d. Torcomannen (Ib. X, 1887).
bar d. Vorkomm. d. Ragen-Eiseastsina u. d.
tMOproduclion aufd. Savannen-Ebenen von
«idofan luw. (Ib. XI. ISIS), über d. Vor-
OBm. D. d. Gewinn d. Goldes in Fassoki usw.
Ib. Xn, 18»»). Ober d. Kupferwerke von
iMQonle u. auf Reijaas Vsra im nördl. Nor-
ngen (Ib. XV, 184I). Ober d. Bild. d. Na-
roDialies in d. Naironseen Unler-Aegyptens
Ib. XVI, < 841). — Plan z. Untersuch, d. Vor-
lommeDS organ. Reste im Satzgebirge von Wie-
laka ISItiungsber. d. Wien. Acad. I, 1848).
Iber d Erdbeben in Scbemuitz am 31 . Jan. u.
li, Sept. 18S5 IIb. XV. lasS). — Einige Rei-
leberlcbte in d. Monatsb. d. geogr. Gesellsch.
IQ Berlin.
Hasael, Alexander. — Dr. Med., van
1140 bis llfiS Arzt d. eogl. Faclorel in
Mcppo, dann pracl. Arzt in London, seit
11G9 am St. Thomas Hospllal dii.selbsl.
Kiel. d. Roy. Society (Äbr. X) (KEC),
geb. I7U Edinburgh,
gest. 1768, Nov. S8, London.
Tba Natural History of Aleppo and parla adja-
Maletc. (darin auch Kl imato logisch es), 4°, Lon-
^■1710; Dane AuD. (durch seinen Brader Fa-
taU), lvoL4'>, Ib.i794. — Naiurhislorischea.
luaal, Palrick, — Dr. Med., Bru-
^ du Vorigen und Nachrolger in dessfiu
^ung zu Aleppo; zuletzt Arzl in Lon-
dan. Mitgl. d. Roy. Society daselbst (Th)
I^GE) (KEC) (Abr.\S\j,
geb. (716, Febr. 17, Eiliiiburgh,
gest. 180A, Juli 1, London.
OiUielateearthqnake in Hyria (Phil. Tr. 17601.
'"" itof Ihe drug Tabasheer |lb, 1790), —
n. Zoologltches.
Rniael, Jolin Scott. — Civil-Inge-
nieur, erst in Edinburgh, wo er auch pby-
sikal. Vorlesungen hielt, u. darauflseit 1844)
London. Mitgl. d. Hoy. Soc. in Edinburgh
(1837) u. London 1S40 ^fiT/ICsuppl.),
;b. 1808, ... im Clyde-Thal, Schott).
Od tbe fallaciea of Ihe rotatory steam-engine
(Juneson, Edinb. New phil.Journ. XXIV, IH^T
— SS), On the Vibration of Suspension brid^es
and other slructures (ib. XXVI, 1818— iS).
Elementary consi de ratio ns of gome principles
tnlheconstruclionof bulldings designed toac-
con)modatespectalorsandauditors(Ib.XXV[l.
t8S9). Description of a polyphotsl lamp and
reilector of Single curvalure, employed in
sUam-vessels etc. |lb. XXVIII, IS3»— 40).
Descript. of a marine salinomeler forthe pur-
pose of indicaling the density of brine in Ihe
boilers o( marine Hleam-engines (Ib. XXXIV,
184S). — On Ibe reduclion of an anomalouR
fact in bydrodynamics, and of a new law ot
the resistance of (luids lo the motion of floal'
ing bodies (Report. British Assoc. f. Advanc.
ofSc, Meeting IV, 1884). On ihe molion o(
noaling bodies (Ib. V, 188S). On tbe solid of
leest resislance (Ib, Id.). Report on waveg;
mit Sir John BobUon (Ib. VII, 1837). Od Ihe
mechanisme of waves (Ib. id.). On the most
econoniical proporlion of power lo tonnage in
sleam vessels (Ib. IX, 1889 et X, ISO]. On
the teniperatnre of most effeclive condensa-
(ion in steam veasels (Ib. X, 18(0). On waves
(Ib. XII, (H4ÜJ. On an indicalor of speed of
sleam vesaels (Ib. id.). On tbe abnormal tides
of tbe Firth of Forth (Ib. id.). On Ihe appljca-
tion of uur knowledge of tbe lawa of sound to
tbe construction of buildlngs (Ib. Xill, 1S43).
On the neture of the sound wave [Ib. XIV,
1)114). On the law which governs Ihe resi-
stance lo motion of raitway Irains al high ve-
iociliesllb.XVI, 1846). On certaio ellectspro-
duced on sound by the rapid motion of Ihe
ohserver (Ib. XVUI. 1848). On recenl applj-
cations Ol Ihe »ave principle lo Ihe practicel
construction of sleam vessels (Ib. XIX, 4S4B).
Mechanical structure of the »Grcat Easteriia
slearoship (Ib. XXVIl, 1SS7).
Rntherftord, Daniel. — Dr. Med.
(Edinburgh 1773), pracl. Arzt in Edinburgh
und seil 1786 Prof, d. Botanik an d. Univ.
daselbst, Hilgl, d, Roy. Soc. Kdinb. (KEC),
geb. 1749. Nov. . ., Eilinburgh,
gest. 1919, Nov. 15, Edinburgh.»
Entdecker d. StickslolTs, den er beschrieb (je-
doch ohne ihn tu benennen und nHher zu un-
lersuchen, was gleicbzeilig von Priettler, Phil.
Tr, 1771, geschah) in seiner Dies, de acre me-
phitico, Edinb, <77], — A description of an
iroproved thermomeler (Transacl Edinb. Soc.
111, 1794. — Da^ allgemein gebrUucbliche Ma-
ximum- u. Minima m-Tberniomeler) — Be-
scbuRigle sieb auch milVerbessr. d, Luflpum-
pen. siehe Bncycl. Brit. XV. p, 107,
• s«l. 181», Ute. . . {Quarl. /.«™. t^Sc. IS).
46»
735
Sagra
Sainte-Claire-Deville.
Sagra, Ramon de la. — Seit 1823
Direct. d. botan. Gartens in Havana; spä*
ier mehrfache Reisen nach Nord-Amerika
u. Europa unternehmend (Don Miguel
Colmeiro: La botanica y los botanicos de
la peninsula Hispano-Lusitano, S*', Madrid
«868; (VD),
geb. 4798, . . . Corunna, Spanien.
Historia flsica, polftica y natural de la isla de
Cuba, 1 vol. fol., Paris 4 837—43 (Französ. u.
abgekürzt von Berfhelot, t vol. 8^ Ib. 4 844).
Oab einige Jabre heraus: Annales de ciencias,
agriculluraetc, Habana 1 837 u. ff. (Darin me-
teorolog. Beobb. , z. B. Regenmessungen in
Havana, vergl. Bibl. unIv. XLI, p. 33). — No-
tizen in d. Compt. rendus. — Botanisches u.
National-Oekonomisches.
Sahme (Sahmius), Christian. — Dr.
Theol. (n<0). Von no\ bis 1702 Prof.
am Gymn. zu Danzig u. Rector d. Johan-
nisschule daselbst, dann Pfarrer in Königs-
berg u. später Prof. (extr. 4 710, ord. 4718)
d. Theologie an d. Univ. daselbst (J),
geb. 4663, Jan. 4 0, Königsberg,
gest. 4 732, Juli 26, Königsberg.
De eclipsium causis et calculo, 4 689. De re-
gressu Solls tempore Hiskiae, Disp. duae 4 689
et 4696. De divisione circuli, 4692. Deoccul-
tatione stellarnm fixarum per lunam, 4<*, Re-
giomont. 4 704.
Saigey, Jacques Fröderic. — Li-
terat u. Verferliger physikal. Instrumente
in Paris (DC. \) (VD) (Q),
geb. 4797, Jan. 4 7,'Montb^liard.
Pbysique du globe, 3 pt. 4 8"*, Paris 4 883. Pro-
blämes d'arithmötiques et Exercices de calcul
sur les questions ordinaires de la vie, 4 8**, Ib.
4 833, 8'"«6dit. 4 886. Traitä de mötrologie an-
cienne et moderne etc., 4 2^ Ib. 4 884. Manuel
des aspirants au baccalaur(iat-ös-lettres (Ma-
thematiques, Pbysiques, Chimie, Astronomie
etc.), 3 vol. 8^ Ib. 4 835. Räponses aux 4 500
questions contenues dans les »Probl^mes d'a-
ritbmeiiques etc.«, 4 8°, Ib. 4 887. Les poids et
mesures du Systeme mätrique etc., 4 8", Ib.
4 838, 5"*«6dit. 4 846. La praliquedes poids et
mesures du syst. metr. etc., 4 6", Ib. 4 839. Re-
cherches sur les ^tolles filantes; mit Coulvier-
Gravier, 8^ Ib. 4 847. — Redigirte von 4 835
bis 4 839 (vol. III— XII) Fönusac's Bullet, d.
Sciences math^matiques [Darin von ibm : Notes
sur differentes classes de phönom^nes (VIII,
4 837); Magnötisme de quelques combinaisons
naturelles du fereträpulsions mutuellcs
(Diamagnetismus) des corps en gön(^ral
(IX, 4 838). Lois des phönom^nes attribu^s au
magn6tisme en mouvement (X, 4838)]. — Gab
heraus mit F. Y. Baipail : Annales des sciences
d'observation, 4 vol. 8°, Paris 4 839—30 [Darin
von ihm: drei M6m. sur l'ötber; sechs M(3m.
sur les lols des phänomönes attribu^s au ma^-
Dätisme en mouvement und ein M6m. sur ia
flgure de la terre, determin6e par le
vations du pendule]. — Redigirte xu
Oeuvres de Deseartei den 5. Theil, v
tete mit an d. Biographie universelle.
Saint-EUlairOi s. Geoffroy
Hilaire.
Saint -Jaoqoefl de SllTal
Guillaume de. — Direct. d. Stei
zu Marseille von 4764 an. Milgl. d
tuls zu Paris (LB) (ZC. XMUJ (BS,
geb. 4723, Jan. 4 8, Marseille
gest. 4 804, Febr. 40, Marseille
Methode de la perspective lineaire, i
Probleme supposant la loi d'attraction
son inverse du quarrt de la distance,
la nature du solide de la plus grand<
tion (Mem. Sav. Strang. I, 4 750). Du s
la moindre rösistance (Ib. III, 4 760;
observatioos d'une tache de soleil et«
n6es, döterminer le parallele du sol
decrit la tache et le temps de sa r^'
(Ib^ V, 4 768) . — On the precession of t
noxes and in general on the molioi
nodos and the alteration of the inclir
the orbit of a planet to the ecliptic (E
4 754). Dieselbe Abhandlung mit viele
tigen Zusätzen : Sur les variations c^l
sur les inögalittfs des mouvcments des
(Mem. de la Math, et Phys. redige ä Vi
toire de Marseille, I, 1755 — vgl. B. P
— Observatioos de quelques variati<
guliöres dans Tinstrument des passage
Berlin, 4 783). — Viele astronom. u. n
log. Beobb.
• Sylvabellc in {BS) u. (Q). — Sein Va
de Saint-Jacques und seine Mutter:
de Silvabclle.
Saint- Venaiit, s. Barrede
Venant im Nachtrag.
Sainte-Claire-DeTlUe , Cl
Joseph. — Prof. (Professeur-sup
am College de France in Paris. Mac
vor auf eigene Kosten mehre geolc
sen, z. B. nach den Antillen u. d.
sehen Inseln 1839 — 43, nach d.
1855 usw. Mitgl. d. Acad. d. VViss. i
seit 4 857 (Orf,
geb. 4 814, Febr. 26, St. Thom;
tillen.
Voyage gäologique aux Antilles, aux
Teneriffa et de Fogo, 4°, Livr. I— V
4 854—60. Observations sur la nature <
tribution des fumerolles dans T^rup
Vesuve du 4 Mai 4 855, 8*», Ib. 4 855.
Tötat geologique de quelques iles de 1' Ai
soptenlrionale (Compt. rend. XI, 4 840
lysedes feidspathsdcTeneriffeflh. XI)
Sur la diminution de densite qui s'
dans les roches passant de I'etat cri)
r^tat vitreux (Ib. XX, 4 845). Essai d<
fication des feldspaths et des minörao:
r37
Sainte-Claire-Deville
Sala.
738
Ines (Ib. id.)* Sar les variations de densiU^
q^oo observe dans le soufre en »es divers
iUto (Ib. XXV, 1847}. Mem. sur la climalo-
logiedes Antilles (Ib. XXXIII, 4 851, aucb in
d. Revue coloniale, 4 863). De rall6ration, par
«oie naturelle et artificielle, des rocbes Silica-
tes, au moyen de l'acide sulfhydrique el de
U vapeur d'eau (Ib. XXXV, 185ü). Carte de
U tomp^rature des eaux ä la surface de ia mer
dN Antilles, du golf du Mexique etc. (Ib. id.).
fitsdes de lithologie (Ib. XXXVIII, 1854 et
XL, 1855, auch Ann. chim. phys. Sär. III,
XXL, 1854). Sur la density de quelques sub-
stances, quartz, coryndon, ni6taux, Rpräs fu-
•iOD et refroidissement rapide (Ib. XL, 1855].
Snr r^ruption du Vesuve (Ib. id. et XLI, 1 855) .
Sor quelques produits d'ömanalion de la Si-
cile (Ib. id. et XLIII, 1856). Sur les produits
dei volcans de ritalie mc^ridionalo (Ib. XLII,
4856). Sur les phänom^nes ^ruptifs du Vösuve
«I de ritalie ro^ridionale (Ib. XLIII, 1856).
Carte de la portion sud-oue.st de l'Üe de Gua-
deloupe (Ib. id.). Sur les ömanations volca-
Biques (Ib. id. et XLIV, 1857, auch Bull. Soc.
etol. de France, T. XIV). Sur la composilion
<lei gaz rejetös par les events volcaniques de
Tltalie m^ridionale; mit F. Leblanc (Ib. XLIV
•IXLV, 1857 ; auch Ann. cbiin. phys. Sör. III,
7. LH, 1858). Sur les ^manations gazeuses
«Qiaccompagnent l'acide boriquedans les sof-
flooi et iagoni de laToscane; mit Demsel-
keo (Ib. XLV, 1857 et XLVII . 1858). Sur
Taction des chlorures et des Sulfates alcalins
elterreux dans le metamorphisme des rochcs
Mdimentaires (Ib. XLVII, 185S). Sur le tra-
chytisme des roches (Ib. XLVIII, 185S). Ana-
lyse de l'air par la mölhode d'absorption etc. ;
mitL. Grandeau (Ib. id.). De roscillation ba-
rometrique diurne aux Antilles et dans les
CODtr^e» voisines (Ib. L, 1860). — Sur la na-
lore des eruptions actuelles du volcan de
Stromboli (Bull. Soc. g^ol. de France, T. XV).
lainte - Ciaire - DeviUe , Henri
fitienne. — Von 1845 bis 1851 Doccnt
in d. Facult'iit zu Besanyon, seitdem Prof.
d. Chemie an d. £cole normale u. d. Sor-
bonne in Paris. Bruder des Vori|<en (OrJ,
geb. 1818, März 11, SL Thomas, An-
tillen.
Daraluminium, ses propri6t<is, sa fabrication
itsesapplications, 8°, Paris 1859. — Etudcs
nrressencedeteröbenthine (Ann. chim. phys.
8«r. II, T. LXXV, 1840). Sur un nouv. »jazo-
o^re (Ib. S6r. III, T. I, 1841). Rech, chimi-
%ws sar les r^sines (Ib. III, 1841). Mem. sur
Itsiodicesde röfraction (Ib. V, 1842). Rech.
Ur la cr^osote (Ib. XII. 1844). }A6m. sur la
rCsiae de gaiac : mit Pelletier [Ib. XIII, 1845).
Svrla com Position des eaux potables (I b. XXIII,
1I<8). Etudes sur Tessence de töK^benthine,
>*'Mem. (Ib. XXVII, 1849). Möm. sur l'acide
■ürique anhydre (Ib. XXVIII, 1850). Mem.
*vr les combinaisons des carbonates mötalli-
Vwi avec lea carbonates alcalins et ammo-
lilCiQi (Ib. XXXIII, 1851 et XXXV, 1859).
^ la forma criitalline des carbonates dou-
Pifftadlorrf, HandwSrtorbvcb II.
bles (Ib. XXXV, 1852). Nouv. m^thode g6n6-
rale d'analyse chimique (Ib. XXXVIII, 1868).
M6m. sur la forme et la composition des car-
bonates ammoniacaux (Ib. XL, 1854). Recher-
cbes sur les mötaux, et en particulier sur Ta-
luminium et sur uno nouv. forme du silicium
(Ib.XLIII, 1855). Methode d'analysedesbronzes
et des laitons (Ib. id.) . Sur la röduction de l'o-
xyde de zinc et des alcalis (Ib. id.). M^m. sur
la production des teniperatures trös-^levöes
(Ib. XLVI, 1856). Möm. sur la fabrication du
sodium et de l'aluminium (Ib. id.). Des modi-
fications du soufre sous Tinfluence de la cha-
leur et des dissolvants (Ib. XLVII, 1 856) . M6m.
sur le silicium [Ib. XLIX, 1857). Des sesqui-
fluorures mötalliques (Ib. id ). Du bore; mit
F. Wöhler (Ib. LH, 1858). Recherches syr le
titane et son affinitö speciale pour l'azote ; mit
Demselben (Ib. id.). Du plaline et des mö-
taux qui l'accompagnent; mitDebra7(Ib. LVI,
1859). Mäm. sur les densit^s de vapeur ä des
temp^ralures trös-^lev^es ; mit L. Trooit (Ib.
LVlil, 1860). R^Hexions k propos du Mem. de
Mr. H. Böse sur les divers etats de l'acide si-
lique (Ib. LIX. 1860). De la m^lallurgie du
platine et des mötaux qui l'accompagnent; mit
Debray [Ib. LXI, 1861). De la prösence du Va-
nadium dans un min^rai alumineux du midi
de la France. Etudes anahtiques sur les ma-
tiöres alumineuses (Ib. id.). Obss. sur la pr6-
sence de quelques el6ments ordinairement
tr^s-rares dans des substances pluscommunes
(Ib. id.). — Mem. sur les pertes qu'^prouvent
les mincraux par la chaleur etc. ; mit FooqiiÄ
(Conipt. rend. XXXVIII, 1854). Aclion de la-
cide iodhydrique sur l'argent (Ib. XLII, 1 856).
Mem. sur des faits nouv. concernant I'iodure
dar^ent et les (luorures m^taliiques (Ib. XLIII,
1856). Du magnesium, de sa pröparation etsa
volutili.sation ; mit Caron (Ib. XLIV, 1857). Sur
le silicium et les siliriures m^lalliques; mit
Demselben (Ib. XLV, 1857). Sur la disso-
ciation ou d<!(Composition spontanöedes corps
sous rinduence de la chaleur (Ib. id.). Sur un
nouv. mode de production ä Testat cristallisö
d'un ccrtain nombres d'espäces chimiques et
minöralogiqucs; mit Caron (Ib. XLVI, 185S).
M6m. sur l'apatile, la ^'agnerite et quelques
esp^cesartificiellesdephosphatesm^talliques;
mit Demselben (Ib. XLVII. 1858). De la
chaleur degag^e dans les combinaitions chi-
miques (Ib. L, 1860). Sur la fabrication indu-
strielle de l'oxyg^ne; mit H. Debray (Ib. LI,
1860).
Sala, Angelo. — Pract. Arzt, lebte
grösstentheil.s in d. Schweiz, in Holland u.
Deutschland, und war zuletzt Leibojcdicus
des Herzogs von Mecklenburg (J),
geh Vicenza,
lebte noch 1639 in Güstrow.
Anatome essentiarum vegetabilium. Hydre*
laeologia. Tartaroiogia. Saccharologia.' Sy-
nopsis aphorisniorum chymiatricorum, etc.
Alles genannt in : Opera medico-chymica.quae
extant, omnia, 4", Francof. 1647 u. vollständi-
ger 1 682. Vergl. Gmelin'a Gesch. d. Cheia. 1, 586.
47
739
Saladin von Asenlo
SalliMT.
Saladin von Aaonlo oder Esonlo.
— Leibarzt d. Gross-Connelabels von Nea-
pel, Fürsten Balzo-Ursinus (J),
geb. . . . Salerno, gest. . . .
Compendium aromatariorum, fol., Bonon. \ 488
(Erlebte viele Auflagen u. Übersetzungen ; vgl.
Omelin's Gesch. d. Chem. I, 468).
Saiadinii G i r o 1 a m o. — Abate, Prof.
erstd. Geometrie (4761 — tSOO), darauf d.
Astronomie (1800) u. d. höhr. Mathematik
(1801) an d. Univ. zu Bologna; Mitgl. d. In-
stituts daselbst u. d. Soc. Ital. (LL) (Mz, R),
geb. 1731 Lucca,*
gest. 1813, Juni 1, Bologna.
Elemente georaetriae infinitesimonim, Bonon.
4760. Conipendio d*analisi finita ed infinitesi-
male, Ib. 4 775. — Methodas Bernoulliana
de reducendfs quadraturis transcendentibus ad
longitudinem curvarum algebraicarum (Comm.
Bonon. V, 4 767). Epislola de cometarum theo-
ria (Ib. VII, 4 791). — Mem. circa ia devia-
zione meridionale de' gravi liberamente ca-
denti (Mem. Soc. Ital. IX, 4 802). Riflessioni
circa Ia memoria intorno Ia salita della mac-
cbine atirostatiche neir aria di L. Eulero (Ib.
X, 4808). Metodo di determinare il centro di
pressione nelle cateratte ossia parature di figu-
ra circolare ed ellittica (Ib. XI, 4 804). — De
meridionali gravium libere decidentium de-
clinatione (Atti di Siena, VII, 4 794). -< Del
salire dei corpi in aria per Ia loro specifica
leggerezza (Att. Accad. Napoli, 4 787). Sulla
stadera universale (Ib. id.). Compasso sferico
eseguito dal Sacerdote 6. Anderlini colla di-
rezlone del Canon. Saladini (Ib. id.).
• geb. 1735, . . . {Mem. Soc. Ital. XX, pt. 1).
Salberg, Johan Julius. — Admi-
ralitäts- Apotheker in Stockholm. Mitgl. d.
Acad. d. Wiss. daselbst (S),
geb. 1680, Apr. \ I, Stockholm,
gest. 4 753, März 23, Stockholm.*
Stttt, att med liten kostnad förvara jernblecks
tak ifrän rost etc. (Vetensk. Acad. Handl. 4 739) .
Beskrifn. pä ett in S vorige funnet sal natron
(Ib. 4 740). Stitt, att göra o^laseradt taktegel
etc. (Ib. id.). Om en cement eller kitt etc. (Ib.
4 742). satt, att ulforska jernets nurvaro uti
ett svagt martialiskt Valien etc. (Ih. 47*3). —
Daselbst noch 7 Abhh. techn.-ökon. Inhalts.
♦ gest. Mai 18 {SR).
Salchow, Ulrich Christoph. —
Dr. Med., pract. Arzt erst im HalberstUdti-
schen, dann in Berlin (17 5 4 — 55), darauf in
St. Petersburg, wo er zugleich Prof. d. Che-
mie an d. Univ. u. Acad. war (1755 — 60)
und nun folgweise in Ratzeburg, Altona u.
Hamburg, zuletzt seit 1763 Landphysicus
zu Meldorf in Dithmarschen (M)y
geb. 172?, Febr. 9, Casnevitz, Rügen,
gest. 1787, Apr. 20, Meldorf.
Explicatio separationis aari ab argei
aqnam fortem factae etc., 4^ Petro|
(Von d. Petersburg. Acad. gekrönt). -
serdem nennt (M) noch ohne nähere h
De chimia in genere ; De metallis in |
Examen cbemicum aquae mineralisca
ex insula Oeselia; Chemiae epitome; I
cbemicum vitrioli mercurii ; Dias, chem
fluminis Nevae Petropolin praeterlabe
Medicinisches.
Saleme, Fran^ois. — Arzt
l^ans (Q),
geb. . . ., gest. 1760, .. .
L'oryctologie, 4°, Paris 1 755.
SaiiniiSi Bernardino. —
Lehrer d. Philosophie u. Mathem<
Mailand (BEJ. Vf),
geb. 1552 etwa,
ge.st. 1608, Febr. 15,.. . .
De rebus mathematicis, IV Vol. (Hand«
im Collegium zu Genua aufbewahrt.)
Salis-MarscUins, Karl Ul
von. — GrÖsstentheils Privatmani
1803 Mitgl. d. bündtnerisch. Obera
tionsgerichts (Wolf, Schweiz. Bioy\
geb. 1762,Sept. 28,SchlossMars<
gest. 1 8 1 8 , Jan . 16, Schloss Marse
Reisen in verschiedene Provinzen d.
reichs Neapel, Zürich u. Leipzig 4 79
Schreibung d. Gebirge Graubündtens
Bibl. d. Schweiz. Staatskunde. 4796).
pina, 4 Bde. 8», Winterlhur 4 806—9.
• (fost. Jan. V.S {NA).
SalinSy Aegidius. — Von II
Prof. d. Physik u. Mathematik an d
zu Wittenberg (J) fGJPJ,
geb Gorcka, BÖl
gest. 1580, OcL 3, Jena,
A. a. 0. keine physikal. Schriften gern
Salleron, Jules. — Verfertigt
mischer u. physikalischer, namentli«
teorologischer Instrumente zu Paris
geb. 1829, Mai 18, Troyes (Aul
Procedc pour ohtenir des öpreuves ph
phiques de toutes dimensions fournies
möme ncgatif; mit Lerebours (Compt
XXXVIl/4 853). Descript. dun an^mc
graphe inscrivant ^lectriquement Ia d
et Ia vitesse du vent etc. ;ib. XLII, 4 85
Ia cause principale du defaut d'uniformi
les alcoomctres etc. (Ih. XLVII, 185t
une nouv. disposition de Ia pile ä coure
stant (Ib. XLVIII, 4 859). — Construir
z. Bestimm, d. Alcoholgebalts Im Wei
Destillationsapparat, der bei d. franzd
Verwaltung eingeführt ward (siehe Bu
Soc. d'Encouragement, 4 855). Erfan*
mit 0. Beveil, ein Acetimeter.
Sallier, Claude. — Abbe. Cc
Manuscripte d. königl. Bibliothek ii
0
Salling
Salomon*
742
■igl. d. Acad. des inscriptions et belles-
Bltres daselbst (B),
geb. 1685, Saulieu,
gest. 1761, Jan. 9, Paris.
mr les horloges des Änciens (Mäm. acad. in-
Dript. T. IV, 4 733). Sur les sigiiaux, qu'on
«looait par le moyen du feu (Ib. XIII, 4 740).
Salling, Sören(Scvcrin) Christian.
— Pastor zu Wonsyld u. Dalbye im Amie
ladersleben, Herzogth. Schleswig (NJ (E),
geb. 4778, Jan. 25, Middeirahrt,Fünen,
gest. 1833, MSrz18,
•«erebog i Naturlaeren, Odensee 1 804. Newton
ar Ungdomen, Ib. 4 806. Vejledning til at un-
•rtöge mineralsk Vand og mineralske Lege-
üer i Almindelighed, Ib. 4 807. Opdagelser i
^erea om Lyset's Boejning (Bafii's Nyt Bibl.
^III). — übersetzte Trommsdorff'B Apotheker-
Bbole, Henxy's Elements of Chemistry u. A.
as Dttoische.
■•llOi Denis de. — Sieur de la Cou-
nye. Parlamentsrath in Paris (B) (Ni.lXJ,
geb. 4 626, Paris,
gest. 4 669, Mai 4 4, Paris.
»rflDdete 4 665 das mit einigen Unterbrechung
•B noch bis jetzt fortgesetzte Journal des Sa-
«D(i, das früher viele pbysikal. Aufsätze ent-
lialt u. das Vorbild von Menoke's Acta Erudi-
orum ward.
Salm-Horfltmar, W i 1 h e I m F r i e d-
ich Karl August. — Fürst u. Rhein-
p«f zu Salro-Horstmar, Wildgraf zu Dhaun
I. Kyrburg, Rheingraf zum Stein, Herr zu
^instingen, Diemeringen u. Püttingen, re-
iidirend zu Coesfeld in Westphalen. Erb-
iches Mitgl. d. preuss. Herrenhauses, Eh-
'enmitgl. d. Berlin. Acad. (Gotha' scher Ge-
ualog, Tcuchenkalender),
geb. 4 799, März 4 4, Coesfeld.
kTenucbe u. Resultate über d. Nahrung d.
Kaozea, 8^, Braunschw. 4 854. — Untersuch.
i. krystallisirt. Kalksalzes (Pogg. Ann. XXXV,
1115). Zerleg, d. Torfs (Ib. Uli, 4 844). Quell-
Mnregebalt verschiedn. Substanzen (Ib. LIV,
1144). Verhalt, einiger Kryst. gegen polarisirt.
Lieht (Ib. LXXXIV, 4 854). Opt. Verhalt, e.
Bergkrystall-Prismas usw. (Ib. LXXXV, 4 852).
D^voD Prismen aus Kalkspath u. Beryll (Ib.
LZXXVI. 4 853 u. LXXXVill, 4 858). Über epi-
Polislrtes Licht (Ib. LXXXVUI, 4853). tber d.
pioen Stoff d. Infusorien (Ib. XCIV, 4 855 u.
ICVll, 4866). Über d. dispergirte Licht in
Qlorophyll-LösuDg (Ib. XCIV u. XCV, 4 855).
Ober nuorescenz von Fraxinin u. Aesculetin
(lb.XCVn o. XCVIII, 4 856; C u. Cl , 4 837;
cm, 4S58). Über Chlorplatin-Aluminiura (Ib.
XCIX. 4856). über totale Reflex, d. Wolken-
jjCUi oaeb SoDoenuntergang (Ib. CIV, 4 858).
Cbtre. krystall. Spaltungsproduct d. Fraxins
ACVn,4869). Ueber Darstell, e. nicht fluo-
nieirend. Glasmasse (Ib. CVIII, 4 859) . Brech-
bark, d. ultra-violett. Strahlen in Quarz (Ib.
CIX, 4 860). Fluorescirend. Stoff aus Rhamnus
Frangula (Ib. id.). Fluor im Lycopodium (Ib.
CXI, 4 860). Lithion, Beding, z. Fruchtbild. d.
Gerste (Ib. id.). über gute u. schlechte Quarz-
prismen (Ib. CXIl, 4 861). Noch einige Noti-
zen daselbst. — Über Düngung (Erdmaim's
Journ . XXXVII, 4 846) . Über Nahrung d. Pflan-
zen (Ib. XXXVIII u. XXXIX, 4 846). Thon-
erdegehalt d. Pflanzen (Ib. XL, 4 847). Noth-
wend. Aschenbestandtheil e. Pflanzenspecies
[Ib.XLVI, 4 849). Krystall. salpetersaure Thon-
erde (Ib. XLIX, 1850). Ernähr, d. Haferpflanze
(Ib. LH u. LIV, 4 851). Wasserfreier krystall.
Alaun (Ib. LH, 4 854). Eisenoxyd-Kali u. Ei-
senoxyd-Natron (Ib. LV, 4 853). Noth^end.
unorgan. Stoffe z. Ernähr, d. Sommerrübsens
(Ib. LVllI, 4 853).
Salmasliis, Claudius*. — Studirte
in Paris u. Heidelberg Jurisprudenz u. Phi-
losophie, ward 4 634 Prof. honor. an d.
Univ. zu Leyden, spUter französ. Staats-
rath (ohne jedoch, als Calvinist, eine wei-
tere Stellung in Frankreich zu finden), folgte
4 6->0 einem Ruf d. Königin Christine
nach Schweden, kehrte aber schon 4 654
nach Holland zurück (B),
geb. 4 588, Apr. 15, Seniur in Auxois,
gest. 4 653, Sept. 3, Spaa.
De annis climalericis et de anliqua astrologia, ^
Lugd. Balav. 4 648. — Historisches, Antiqua-
risches, Juristisches.
* Eigentlich Claude de Säumnis e.
Salmcn, Urbain Pierre. — Chirur-
gien-major in d. franzÖs. Armee, mit wel-
cher er Italien, Aegypten, Holland u. an-
dere Länder besuchte (B),
geb. 1767, Beaufort, Maine,
gest. 4 805, Jan. 3, Utrecht.*
M^m. sur un fragment de basalte volcanlque,
tirö de Borghetto, Rome 4 800. Sur la natura
des monts Eugan^es et la thöorie des laves
compactes, Verona 4 804.
* Entlribte sich.
Salcmon, Johann Michael Jo-
seph. — Dr. Phil., Prof. d. höheren Bla-
thematik am polytechn. Institut in Wien
seit 4 838, vordem Assistent (1817 — 24)
und darauf Prof. d. Elenientar-Mathematik
an derselben Anstalt. Von 4 825 bis 4 83 4
auch Prof. d. Elenientar-Mathematik an d.
Univ. daselbst, sowie von t839 an Gene-
ral-Secretär d. allgem. Capitalien- u. Ren-
ten-Versicherungs-Anstalt in Wien. Seit
4 848 Corr. d. Acad. d. Wiss. daselbst (WA,
«858; (Grüner fs Arch, XXVIi; (G. 4 856),
geb. 1 793, Febr. 22, Oberdürrbach b.
Würzburg,
gest. 4 866, Juli 2, Wien.
47*
743
Salt
SalYÜat.
Lehrbuch d. Arithmetik u. Algebra, 8^, Wien
1881, 5. Aufl. 1852. Lehrbuch d. Elementar-
Geometrie, 8^ Ib. 1822. 8. Aufl. 1847. Metro-
log. Tafeln usw.. Ib. 1823. Handb. d. ebenen
u. sphttr. Trigonometrie, 8^ Ib. 1884, 8. Aufl.
1856. Samml. von Formeln, Beispielen u. Auf-
gaben aus d. Arithm. u. Algebra, 8°, Ib. 1825,
4. Aufl. 1 853. Logarithm.-trigonometr. Tafeln,
Ib. 1827. Samml. geometr. Aufgaben usw.,
8®, Ib. 1882. tjber Lebensversicherungs-An-
gtalten usw.. 8°, Ib. 1 839, 2. Aufl. 1 840. Samml.
von Formeln, Beispielen u. Aufgaben aus d.
Geometr. u. Trigonomelr., 8°, Ib. 1 843. Grund-
riss d. höhr. Analysis, 8^ Ib. 1844. Die Ke-
gelschnittslinien usw., S°, Ib. 1851. Lehrb. d.
Elementar-Math., 2 Bde. 8*». Ib. 1853—54. —
Enler*! Institutiones caiculi intogralis, deutsch,
4 Bde. 8^ Ib. 1828—30.
8alt| Henry. — Brittischer General-
consul in Aegypten seit 1816. Machte in
den Jahren 1802 bis 1806 mit Lord Va-
lentia eine Reise nach Indien, Arabien u.
Aegypten, und dann 1809 — 10 eine nach
Abessynien allein. Mitgl. d. Roy. Society
(An,R.iStS) (BS),
geb. 1771 etwa, . . Lichfield, Yorkshire,
gest. 1827, Oct. 30, zwisch. Alexandrien
u. Cairo.
A voyage to Abessynia, and Travels into the
interior of that country, executed under Ihe
Orders of the British Government in the years
1809 and 1810, Lond. 1814.
8altzmaiiii| Johann Rudolph. —
Dr. Med., Prof. d. Medicin an d. Univ. zu
Strassburg u. Physicus daselbst (J),
geb. 1573 etwa,
gest. 1656, Dec. II, Strassburg.
De igne faluo. Quaesliones physicae. Gab her-
aus: L. Thnmeysser's Zehn Bücher von kal-
ten, warmen, minerischen u. metallischen
Wassern usw., fol., Strassb. 1612.
Saltzmann , Johann. — Prof. erst
d. Anatomie, dann d. Pathologie an d. Univ.
zu Strassburg. Mitgl. d. Leopoldin. Aca-
demie (ASCJ,
geb. 1679, Juni 29, Strassburg,
gest. 1738, Febr. 4, Strassburg.
Historie terrae motus ann. 1728 (Act. Acad.
Nat. Cur. II, 1730). — Naturhistorisches.
Salazzo (Saluces*), Giuseppe An-
lo, Conte de Menusiglio. — Sardi-
nischer Artillerie-General. Mitgl. u. Zeit-
lang Präsident d. Acad. d. Wiss. zu Turin
(LL) (Tp, l) (B),
geb. 1734, Oct. 2, Saluzzo (Saluces),
Piemont,
gest. 1810, Juni 16, Turin.
M6m. sur la natura du fluide (^lastique qui se
döveloppe de la poudre ä canon (In T. I [1 759]
u. 11 [1 762—65] der von ihm mit lagn
Cigna herausgegebenen Miscell. philo»
mathematica Societatis privatae Tauri
aus welcher Gesellschaft, die er 1 758 mi
dete, durch sein Bemühen 1788 die A
Wiss. zu Turin hervorging, deren erst
sident er ward). De l'action de la cba
sur differentes substances (Ib. III, 176
Expr. pour chercher les causes des (
ments qui arrivent au syrup violat par
lange de difTerentes substances (Ib. id.)
chimiques sur Tens veneris de Bojle;
blanchissage des soies ; sur la teinture
sur la soie etc. ; sur l*art de la tannc
(Ib. IV, 1766—69). R^flexions sur un (
chimie comparöe {Ib. V, 1770—78).
raction des acides sur difTörentes sub
m6talliques et salino-terreuses de nai
triolique ;M6m. Turin, 1, 1786). Exprs.
sur le gas dephlo^istique (Ib. id. et 11
Examen des phenom^nes que presenl
duclion de quelques chaux mätalliques
1788). Examen de la pr^tendue absor]
charbon dans les vases dos (Ib. id.).
sur des liqueurs gaseuses artihcielles
1790). Sur les imperfeclions des miliei
citifs et des Instruments dont on fai
dans les expöriences pneumato-chimiq
id.). — Osservazioni ed esperimenti $
composizione del sale ammoniaco pei
della caice terrea (Mem. Soc. Ital. 1, i
* Comte de Saluces nennt er sich immer
französisch geschriebenen Abhandlungen.
SaWagO, Paris Maria. — Ma
Senator in Genua fZCAAlJ,
geb
gest. 17 45, März 7, Genua.
Liebhaber u. Beschützer d. Astronomie
auch eigene Beobb. an, namentlich I
nen- u. Mondfliislernissen, siehe An
de Paris, T. X u. Mem. Paris 1 701 , 1 7(
u. 1711.
Salvitat, LouisAlphonse.-
miker (Chef des travaux chimiques]
nij>l. Porzellanfabrik zu Sevres (in y
er seit 1841 angestellt), früher Pro
fecole centrale des Arts et Manufact
Paris fOr),
geb. 1820, März 17, Paris.
Recherches sur la composition des i
employöes dans la fabrication et la d^
de la porcelaine de Chine etc. ; mit I
8", Paris 1852 (auch Ann. chim. phvs.
T. XXXI, 1851 et XXXV, 1832). 'Le
ceramique etc. ou Technologie cerami(
2 vol. 18", Ib. 1857 — 58. — Sur la f
tion d'un jaune fusible ä möler pour
ture sur porcelaine (Ann. chim. phys.
T. XV, 1845). Sur un hydrosilicate de
cristallise, trouve ä Montmorillon ;
monr (Ib. XXI, 18*7). Analyse de q
gros cerames (Ib. XXIII, 1848). Sur
drale natural d'acide silicique venani
(Ib. XXIV, 1848). Sur la formation d
Salvino degli Armati
746
16 daDs une circonstance nouvelle (Ib.
849). Sur un nouv. emploi du platine
peioture sur porcelaine (Ib. id.). Sur
5C8 employös dans la peinture sur por-
(Ib. XXVII, 1849). Analyse de deux
i anliques de l'6poque gallo-romaine
X, 1850). Analyses de quelques hy-
ates d'alumine (Ib. XXXII, 1851). Re-
s sur les eaux employöes dans les ir-
8 ; mitE. Clievandier(Ib. XXXIV, 1852).
e poids atomique du calcium, du ba-
du Strontium (Compt. rend. XVII,
Sur des mali^res minörales colorantes
l violettes (Ib. XLVIII, 1859). Sur la
on de l'acide fuchsique au moven de
, mit Persoz u. De Lnynes (Ib. Ll,'l 860).
rino def|;li Armati. — Edel-
jberseine Lebensverhältnisse nichts
t (BN) (Priestlcy, Gesch. d. Optik,
t von Kluge l, S. \1),
Florenz,
. I3n, . . . Florenz.
:h Erfinder der Brillen. Als Beleg da-
angeführt, dass sich auf seinem Grabe
che Santa Maria maggiore zu Florenz
tirift befunden habe.-
ui giace Salvino degli Armali,
iventore degli occhiali.
io gli perdoni le peccata.
OP, Karl Friedrich. — Badni-
lalschemiker u. Mitgl. d. Bergwerks-
lion zu Karlsruhe, früher Apotheker
eh (M. II ;,
n75, Dec.24, V^^einsberg, Baden,
:ucker-Fabrication usw., 8°, Karls-
0. Versuche über d. Schiesspulver
Ib. 1824. Versuche zu e. neuen Ver-
usw. nebst e. Abhandl., das Meer-
jf eine ganz einfache Weise trinkbar
>n, 8°, Heilbronn 1833. Das neueste
-fahren d. Schnell -Essigfabrication
Ib. 1833. Neue Entdeck., das Meer-
sw. mittelst d. Luftpumpe trinkbar
m, 8°, Ib. 1834. Die Fabricalion d.
^ Ib. 1842. Neues Verfahren, das
i Eisenkali fabrikmässig zu bereiten,
42. — Über Bereit, d. Indigos aus
iweigg. Journ. III, 1811). Untersuch.
Badewassers zu Baden (Ib. IX, 1 81 3) .
ifte Abscheid, d. Magnesia aus Soo-
rlauge (Ib. id.). Benutz, d. bleihalt.
is von d. Bleizuckerfabrication (Ib.
821). — Merkwiird. Bild, von Essig-
shner'i Repert. XII, 1822).
ida, Jacob. — Civil-fngcnicur
vark (An. H.f.iSi i),
4 813 etwa, *
48 i4. Nov. 4 2, Blackwall.**
•rderer d. atmosphSr. Eisenbahnen.
er portugiesischen Judeofamilie.
m Dampfichiff bei Explotion des Keitels. I
Salzenberg, Georg. — Dr. Pbil.
(J)iss),
geb. 4 813, Febr. . ., Münster.
Systema reguläre in positione rbombo^drica,
8«, ßeroL 1842.
San MartinOi Giambattlsta da
(di)*. — Capuziner, am Spital zu Vicenza
angestellt (Tp. YJ (Mem, Soc. JtaL IX;,
geb. 4 739, ... San Martino di Lupari
bei Treviso,
gest. 4 800, . . . Vicenza.
Della costruzione d'un termometro ad iodice
(Mem. Soc. Ilal. VI, 1792). Riflessioni intorno
alla causa d'un fenomeno elettrico (Ib. id.).
Saggio intorno alla rettificazione dell' areome-
tro e a* diflferenti suoi usi (Ib. VII, 1794). Dell'
origine del carbonico che entra nelle plante
(Ib. VIII, 1799). — Nuove ricerche dirette a
rintracciare la causa del roovimento della cam-
fora alla superficie deir acqua (Nuov. Giern.
Enciclop. 1793). Lettera intorno agli effetti
provenienti dalla varia grossezza de' discbi
elettrici di cristallo (Ib. 1794). Lett. intorno
ad un fenomeno magnetico (Ib. id.). Sopra
un novello eudiometro a cerino (Giorn. d'Ita-
lia 1797). — Erfand auch ein Atmidometer u.
ein Hygrometer.
* Eigentlich Domenlco Bardella.
San Reale (Sanreal), s. Vichard di
San Reale.
San Roberto, Paolo, Graf von. —
Früher Oberst in d. sardinischen Artille-
rie, jetzt Privatmann (Or),
geb. 4 8 4 5, Juni 4 0, Verzuolo b. Saluzzo.
Della fabricazione della polvere da fuoco, 8^
Torino 1852 (deutsch von Oberstlieutn. Tai-
chert, Berlin 1 858 ; russisch, St. Petersb. 1 858).
Nuovo projelto e nuova arma da fuoco, 8", Ib.
1857 (französisch in d. Revue de tecbnologie
militaire,XI,1857). Del tiro, 8», Ib. 1857. Des
effets de la rotation de la terra sur le mouve-
mentdesprojectiles, 8«, Paris 1858. ^tudesnr
la trajectoire que d^crivent les projectiles ob-
longs 1«» partie, 8", Ib. 1859. — Del moto dei
projettili ne' mezzi resistenti (Mem. Acad. Tori-
no, Ser. II, T. XVI, 1 855. — Französ., Par. 1 859).
Sanol Andrew Sanol John. —
Lieutenant im Ingenieurcorps d. brittischen
Armee; diente in Irland, Gibraltar, Hong-
Kong u. Darien. Mitgl. d. Astronom. So-
ciety (ASAf. XXIVA
geb. 4 827 etwa, . . . Nottinghamshire,
gest. 4 854, Sept. 2 4, Plymouth.
Equilibrium of roofs. Equilibrium of tbe arch.
On Dialling (Alles in : Professional Papers of
theCorpsofRoy.Engineers. NewSeries.VoLI).
Sanol Vlnoonlins, s. Gregorius.
Sanolis, s. De San et is.
Sanolortn«! s. Santorio.
747
Sand
Santi.
Sandy Johann David. — Lehrer d.
Malhematik (seit 4779) an d. Dom- u. d.
späteren Kreisschule (seit 1804) in Riga;
1817 pensionirt (RN),
geb. 1748, Febr. ÄO, Uiesenburg, Preuss.,
gest
Tragbares Transit voD Tronghton u. Beschreib.
e. Borda'scben terrestr. MultipIicBtors (PfafTu
Astronom. Beitrr. III, 4 807). Hübenmessun-
gen in Livland (Ib. II, 1806). Astron. Beobb.
in Bode'i Jahrb. f. 1794, 1808 u. 1815.
Saadberg, Anders. — Erst Docent
d. Physik an d. Univ. zu Lund, dann Le-
ctor d. Theologie in Calinar und zuletzt
Pastor in Madesjö (S),
geb. 1797, Jan. 24, bei Calmar.
De reductione metallorum por melalla in so-
lutionibus salinis concitata, Lund. 1823. AI-
titudinis montium ope baromelri aestimanda
mekhodus, Ib. 1885.
8aadberg;er, H... E... F... Guido.
— Dr. Phil. (Heidelberg 1843). Seit 1845
Coliaborator und seit 1847 Lehrer d. Na-
turwiss. am Realgymn. zu Wiesbaden (OrJ
(Prgrm, d, Gymn. 1848;,
geb. 1821, Mai 29, Dillenburg, Nassau.
Systemat. Beschreib, u. Abbild, d. Versteine-
rangen d. Rheinischen Schichtensystems in
Nassau usw. ; mit seinem Bruder Fridolin,
8 Lfr. 40, Wiesbaden 1849—55. Apercu des
produits min^raux les plus utiles du duchö de
Nassau etc., 4", Ib. 1855. Der Krdkörper. ein
kosmisches Ganzes, 8", Hannov. 1856. Leber-
sicht d. naturhist. Beschaffenheit d. Herzogth.
Nassau, 8<>, Ib. 4 857. Geologisches ABC, 8°,
Ib. 1861. — Über d. Verstcinerunf^en von Vill-
mar an d. Lahn (Leonhard u. Bronn's Jahrb.
1848). OberConulariau. Coieoprion (Ib.1847).
Ober Goniatiten (ib. 1 851 ) . Noch verschiedene
Aufsätze daselbst. — Neues Mess-Instr. für di-
recte Verticalmessungen kleiner Gegenstände
(Pogg. Ann. LXXXV, 1852). Kantenmess. von
Krystallen mittelst d. geognost. Compasses ;
das Leptometer(lb.XCVn,1855). — Ferneres
im Jahrb. d. Vereins f. Naturkunde in Nassau.
Sandberger, Karl Ludwig Fri-
dolin. — Secretär d. Vereins für Natur-
kunde in Wiesbaden u. Direct. d. natur-
hist. Museums daselbst. Bruder des Vori-
gen (Or),
geb. 1826, Nov. 22, Dillenburg, Nassau.
Übersicht d. geolog. Verhältn. d. Herzogth.
Nassau, 8°, Wiesbad. 1847. Untersuchungen
über d. Mainzer Tertiörbecken usw., 8", Ib.
1853. Die Conchylien d. Mainzer Tertiarbe-
ckens, 6 Hfte. 4°, Ib. 1858 u. AT. — Ein ge-
meinschaftl. Vorkomm, von Augit u. Horn-
blende (Pogg. Ann. LXXVI, 1849). Carmin-
spath, ein neues Min. (Ib. LXXX, 1850). Vor-
komm, d. Smaragdo-Caicits in Nassau (Ib.
iXXXIl, 1851). Zur KenntD. von Augit u.
Ur.
Hornblende (Ib. LXXXIII, 4851). CyaDstI
stofTlitaD aus Nassau (Ib. id.). BleilarM]
Nassau (Ib. LXXXV, 185S) MaDfiaflftlli
Nassau (Ib. LXXXVIII, 1853). i^MritaU
Nassau (Ib. XCII, 1854). Über d. PiiiiMfl
usw. (Ib. C, 1857). Über d. Carminspitkllkl
cm, 1858). Über d. Antimonkupfeniictol(lkl
id.). Brochantit aus Nassau (Ib. CV, 18ll|.*a^
Analyse d. Geysirwassers (Lieb. Ann. UÜLt-
1847). — Fernere AuCsätze in Leoakni lY'
Bronn'i Jahrb., im Jahrb. d. Vereins 1- Hi"l^
turkunde in Nassau, im Bull. Soc. Linndmim'
de Normandie etc. I
8andeii| Heinrich von. — Dr.Mei»!
Prof. extr. d. Medicin (1697) und ord.il
Physik (1704) an d. Univ. zu Königsberg.!
Corresp. d. Berlin. Acad. (AmJ fJ), I
geb. 1672, Juli 28, Königsberg, I
gest. 1728, Aug. 18, Königsberg. 1
De frigore memorabili , Hegiomont. 1 79I. Dl I
succino, electricorum principe, Ib. 4714. Syl- I
log. experimentorum, quibus demonstratioB« I
physicae inllustrantur. De corporibus elastt* I
eis. De antliis pneumaticis. — MedicinisdMi. I
Sanderson, George. — Lehrer il
Mathematik in London (GM. 18U u. 1815;, I
geb. 1733 etwa, 1
gest. 1813, Dec. 18, London. I
A. a. 0. keine Schriften genannt. 1
SaadoUnijS. Chörubin-SandoüDi. 1
Santo, Johann Gottlieb. — Dr. 1
Phil., Oberlehrer an d. höheren Bürger- ]
schule zu Memel (Or),
geb. 1810, Aug. 27, Königsberg.
De functionum ellipticarum multiplicatione fli
transformationequaead numerum paremper-
tinet, commentatio (Crelle'sJourn.XIV, 1815).
Saatarem, Manoei Franciscode
Barros y Souza, Vicomle de. — Voo
1827 bis 1832 portugiesischer Staatsmi*
nister, seitdem in Paris privalisirend. Frü-
her portugies. Gesandter in Kopenhagen.
Mitgl. d. Acad. d. Wiss. in Lissabon (YDj,
geb. 1790, Nov. 18, Lissabon,
gest. 1856, Jan. 17, Paris.
Essai sur l'hisloire de la cosmographie et U
cartographie pendant le moyen age etc., S toI.
8«, Paris 1849—52. — Historisches u. Politi-
sches.
Saati, Giorgio. — Prof. d. Chenaie
u. Naturgeschichte an d. Univ. Pisa; Direct.
d. Museums u. d. botan. Gartens daselbst
(Gn,LttA\), "
geb Pienza, Toscsdi,
gest. 1822, Dec. 29, Pienza.
Viaggi per le due provincie Senesi, 8 vol. —
Analisi chimica deir acque de' bagni di San
Giuliano presse Pisa. — Voyage aa Montamiato
^
t
Santi-Linari
Santorio.
750
Yol. 8*, Paris 4 80t (Ausd. Italieoiscben
lU-Uaarl, . . . — Von 1814 bis
S) Prof. am Gollegio tolomei in Siena;
Her in Neapel lebend (G.\Sb9),
geb. 1777, Nov. I,
gest. 4 858, Juli . ., Neapel.
H les proprt6t6s ölectriques et ^lectro-pby-
^logiques de la torpille (Bibl. univ. S6r. II,
,ynil 4887 et XVIII, 4 838). — Süll' elettri-
M animale (Hendiconto dell' accad. di Na-
tu, II, 4 848). — Ferneres anter L. Palmieri.
laatasata, Antonio. — Von 4805
«4847 Repetent, dann Prof. suppl. bis
814 and von da an Prof. priinar. d. Che-
lie an d. Univ. zu Bologna bis zu seiner
meritirung 4 846. Mitgl. d. Instituts da-
ilbst (G. 4 858;,
geb Bologna,
gest. 4 858, Febr. 9, Bologna.
ille terme Porrettane, 4 837. — De ai^rolilhis
IReoatium delapsis anno 4 824 (Nov. Comm.
uioo. II, 4836). De bitumine suipburifero
b. VIII, 4846). — Her ad montem Donato
lern, della Accad. dei' Istit. di Bologna, I,
119). Delle Doetamorfosi del caicare compalto
»1 Bolognese (Ib. II, 4 850). De quibusdam
iBonim vitiis horumque remediis et causis
b. id.).
Saatiiü, Giovanni. — Priester, Dr.
hil., seit 4 8 43 (nach Chiminello's Ab-
ang) Prof. d. Astronomie an d. Univ. zu
adua u. Direct. d. Sternwarte daselbst,
irtses d. mathemat. FacuUät. Mitgl. d. In-
lituts zu Venedig u. d. Acad. zu Wien
WÄ.hUh) (MBIJ,
geb. 4 786, Jan. 30, Caprese b. Borge
di San Scpolcro.
ivoledel nonagesimo per la latitudine di Pa-
lovB, con appendice contenenle le prime os-
arvazioni del nuovo pianeta Vesla, Padova
817. Aritmetica decimale, Ib. 4 808, seitdem
• Aafl. Element! di astronomia etc., S vol.
t*. Ib. 4 810, neue Aufl. 4 830. Teorica degli
tromenti ottici etc., 2 vol. 8^ Ib. 4 828. Ta-
^ledel logaritmi dei numeri naturali etc. e
M logaritmi dei seni, coseni etc., 8", Ib. 2*
!dix. 4843. — Osserv. e calcoli di alcune op-
Miioni dei pianeti superiori (Mem. Soc. Ital.
VI, 4844). Ricerche sulla latitudine deli' os-
■crnt. di Padova (Ib. id.). Teoria del nuovo
»ianeta Vesta (Ib. XVII, 4845). Osserv. in-
eno aireclisse solare del 7 Sett. 4 820 (Ib.
K(X,4814). Teorica degli obiettivi acromatici
»aposti dal Sign. Sogen (Ib. XX, 4 828). Ri-
iorehe iotoroo alla massa di Giove (Ib. XXI,
811). Osserv. e calcoli sulle comete del' anno
848 (Ib. XXIII, 4844). — Osserv. intorno alla
Offleta del 484 5 (Nuovi Sagg. di Padova, I,
847). Sopra la latitud. geogr.dell' osservat. di
•doTS (Ib. id.). Ossenr. intorno alla cometa
di Dicembre 4 823 etc. (Ib. II, 4825). Intorno
al calc^lo degli eblissi solare etc. (Ib. III, 4 834).
Osserv. delle comete fatte negli anni4 826 — 28
nella specola di Padova etc. (Ib. id.). Consi-
derazione intorno al calcolo deirorbita eclittica
di una cometa etc. (Ib. id.). Formule e pre-
cetti per la costrnzione degli oculari terrestri
a quattro lenti pei cannocchiali terrestri tanto
per ingrandimenti determinati, come per in-
grandimenti variabili (Ib. id.). Osserv. delle
comete apparse negli anni 4 830, 4834 e 4 837
etc. (Ib. IV, 4 838). Ricerebe intorno alla per-
turbazioni prodotte dali' azione dei pianeti
neila cometa periodica di Biela dal 4826 al
4832 etc. (Ib. id.). Osserv. intorno alla cometa
periodica di Halley nel 4 835 (Ib. id.). Rela-
zione intorno alla costruzione ed uso del cir-
colo meridiano delF osservatorio di Padova
(Ib. V, 4 840). Posizioni medie delle stelle fisse
ridotte al principio del 4 840 etc. (Ib. id. et VI,
4 849). Osserv. intorno alla cometa periodica
di Biela nel suo ritorno al perielio oel 4 846
etc. (Ib. VI, 4 849). — Considerazioni intorno
al calcolo degli oculari pei cannoccbiali astro-
nomici dirette a destruggere le aberrazioni se-
condarie di rifrangibilitä e di sfericitä da essi
dipendenti (Mem. Istit. Venet. I, 4 843). Cal-
colo delle perturbazioni prodotte dall' aziöoi
di Giove et di Saturno negli elementi ellittici
della cometa di Biela dal 4 839 fino al 4 846 etc.
(Ib. id.). D»dal 4 846 fino al 4 852 (Ib. V, 4 855).
Osserv. delle ecciisse solari di 28 Luglio 4 854
calcolate (Ib. VI, 4 856) . — A catalogue of 4 677
Stars etc. (Mem. astron. Soc. XII, 4 842). —
Costruzione degli oculari pancratici (Ann. delle
sc. del Regno Lombardo-Veneto, 1, 4 884). Or-
bite ellittiche delle stelle doppie (Ib. II, 4832).
Noch einige Aufsätze daselbst. Vol. III, IV, V,
VI et IX, meistens schon in d. N. Sagg. di Pa-
dova enthalten. — Notizie intorno ai micro-
metri formati nel campo oscuro di un cannoc-
chiale con linee chiare o punti luminosi (II
nuovo Cimento, VI, 4 857). — Noch viele No-
tizen in V. Zaoh*8 Monatl. Corr., v. Lindenau
u. Bohnanberger's Zeitschr., Sebnmacher's Astr.
Nachr., Mem. u. Notices of the Astron. Soc.,
Compt. rend., Tortolini's Annali, etc.
8aiitorelU% Antonio. — Arzt u.
Prof. erst d. Philosophie, dann d. Medicin
an d. Univ. zu Neapel (JJ,
geb. 4 58 4 etwa, . . Noia, Königr. Neapel,
gest. 4 653, Oct. 4, Neapel.
De natura incendiorum vesuvianorum. — Dis-
corsi sopra l'incendio del Vesuvio del 4634,
40, Napoli 4 632. — Mediciniscbes.
* Santorellü {31K),
Saatorio (Sanctorius), Santorio. —
Dr. Med., erst pract. Arzt zu Venedig, dann
seit 4 64 4 Prof. d. Medicin an d. Univ. zu
Padua (T. MllJ (B),
geb. 4 56i, Capo d'Istria,
gest. 4 636, Febr. 24, Venedig.
Commentaria in artem medicinalem Oalani,
fol., Venet. 4 64 2 (Nach Kalli soll darin das
751
Sanvitali
Sartoriiu.
Thermometer beschrieben sein ; vergl. Libri,
bist, des scienc. math. IV, 4 94). Ars de sta-
tica medicina, sectionibusaphorismorum Sep-
tem comprehensa, 1 2o, Ib. 4 61 4 ; 4 6**, Ib. 4 6S4.
— Noch verschiedene medicin. Schriften.
SaavitaUi Federig o. — Jesuit, Leh-
rer d. Mathematik, Eloquenz, Theologie u.
Po^ie an mehren Orten, zuletzt in Brixen
(BEJ, 8),
geb. 4 704, Mai 4 9, Parma,
gest. 4 764, Dec. 8, Brixen.
Arithmeticae elementi etc., Brixiae 4750. Com-
peodiaria arithmeticae et geometriae elementa,
Ib. 4 756. Element! d'architettura civile, Ib.
4765.
Sarasai Alfons Anton de. — Je-
suit, lehrte u. predigte in Gent, Brüssel u.
Antwerpen (Pq) (J),
geb. 4 64 8, ... . Nieuport, Flandern,
gest. 4 667, Juli 5, Antwerpen.
Solatio problematis de quadratura circuli a
R. P. Xarino Xersenno propositi etc., fol., Ant-
verp. 4 649.
Saron, s. Bochart.
Sarpiy Fra P a 0 1 0 *. — Servitenmönch,
spSter Provincial u. Generalprocurator sei-
nes Ordens, berühmt durch die vom rö-
mischen Stuhl über ihn verhängten Ver-
folgungen (J) (VI) (B) (Oett),
geb. 4 552, Aug. 4 4, Venedig,
gest. 4 623, Jan. 4 4, Venedig.
Wird als einer der Erßnder des Thermome-
ters genannt, aber mit Unrecht, da er sieb ums
J. 4 64 7 bloss desselben bediente; vergl. Libri,
Hist. d. scienc. math. IV, 4 94).
* Eigentlich Pietro.
Sarrabat| Nicolas. — Jesuit, königl.
Prof. d. Mathematik in Marseille (B) (Q),
geb. 4 698, Febr. 9, Lyon,
gest. 4737, Apr. 27, Paris,*
Diss. sur la circulation de la s6ve dans les
plantes, 4J<», 4 788. — Nouv. hypoth^se sur
les variations de l'aiguille aimant^e (Prix de
l'acad. de Bordeaux, 4 727, T. 111) . Sur la cause
de la salure des eaux de la mer (Ib. 4 728). Sur
les causes et les variations des vents(lb. 4 730).
— Entdeckte zu Nismes zuerst (Juli 34) den
Cometen von 4 789 (M6m. Paris 4 7«9, hist.). —
Astron. Beobb. in M6m. de Montpellier.
* Auf einer Beise dahin. — Gest. 1733, Apr. 27
{BSJ. IV).
Sarrazin de Montferrier, s.
llontferrier.
SarraSy P . . . F . . . — Dr.-^s-sc, Prof.
d. Mathematik an d. FacuU'ät zu Strassburg,
früher Prof. d. Mathematik u. Physik in
Perpignan (VDJ,
geb. Ende d. XVIII. Jahrb., St. i
Nouv. mäthode pour la r^olalioo d<
tions numöriques, 8°, Strasb. 4 881. !
d'^limination par le plus grand comm
seur, 8^ Ib. 4 834. Entretiens sur la
trie, 4 8^ Ib. 4 835. Elements d'arith
däcimale, 4 2<>, Ib. 4 838. Tableaa du
metrique decimale, fol., Ib. 4 840. Ti
regö de gnomonique graphique (Oergo
nal. XV, 4 824—25 et XVII, 4 8J6-«7
sur les oscillations des Corps flottans (
4 828—29). — Sur la r^solution des ^
num^riques ä une o\f plusieurs inco
de forme quelconque (lioaville, Jo
4 844). — M6m. sur les integrales r
(Möm. Sav. Strang. X, 4 848. — Gewi
d. grossen malb. Preis d. Acad.). —
des difT^rentielles exactes de tous le
(Compt. rend. X, 4 840). Sur la deten
de l'orbite des com^es (Ib. XVII, 4 8
thode pour trouver les conditions d
bilited'une fonction difr6rentielle(lb.
4 849). — Descript. d'un astrolabe co
Maroc en Tan 4 208 (M6m. Soc. d'b
Strasb. 4 852).
Sarti, Giuseppe. — Kapel
folgweise an d. Oper in Kopenhagen
am Conservatorium in Venedig (un
am Dom zu Mailand (1782) und sc
an d. Oper in St. Petersburg. N
Acad. d. Wiss. daselbst fDC.VJ (B
geb. 4 7 29, Dec. 28, Faenza,
gest. 4 802, Juli 28, Berlin.*
Observation sur la vitesse des vihra
son (Nov. Act. Acad. Petrop. XIII,
auch Voigt's Magaz. I, 4 797). — Oper
dere Composilionen.
• Auf einer Reise nach Italien. — Geb. 173
Sarton, Dieudonne Hubt
Uhrmacher u. Mechanicus in Lütlicl
geb. 4 748, Nov. 3, Lültich,
gest. 4 828, Oct. 4 8, Lüttich.
Erfand ein neues Echappement, e
selbst im Tragen aufziehende Taschei
nen Rögulaleur de compensation, ein
nomälre autographe, eine hydraulis
schine, ein Elektrometer u. A. ; sämm
ihm in einer Brochure beschrieben,
4 828.
Sartorias, Georg Christi
Erst Bau-Inspector (4 804), dann i
nigen Jahren Baurath in Eisenach
geb. 4774, März 49, Ostheima.
gest, 4 838, Juni 26, Eisenach.
Beiträge z. näheren Kenntn. d. Fld
Steins usw., 8**, Elsenach 4 809. C
Beobachtungen u. Erfahrungen hinsic
Basalts, 8«, Ib. 4 823.
Sartorins, Georg von. — :
Seit 4 829 Inspector d. Blineralb
Sartorini von W<«nh»tiun
Saitrin.
754
und bald darauf aucb Anl am Bür-
lal daselbst. Friiber ((Sil) ArzI
irhospital zu Mainz uud jni Feld-
ISO Chirurgien major bei d, Tran-
lee (BaheogT.Zeit.lV, I856J,
1787, Jan. It, Gralz.Steiermark,
I8B6, Febr. 6, Aachen.
J. MonlMim zwei Schriftea über Ar-
Zink Vergiftung, ISIB. — Balaeogra-
eriu von WaltenluHueti,
ing. — Freiherr. Dr. Phil-, Prof.
[ineralogie a. Geologie an d. UnJT.
Igen seit I8i7. Uacbte vorher auf
Osten zwei geolog. Reisen nach Si-
)3i — 37 u. 1838 — 43), eine nach
ien (ISIS) und In Begleitung von
en eine nncli Island im J. f Si6
IS09, Dec. 17, Göllingen.
Aelaa ; mit BeihÜlFe vnn S. CkvaUmI,
m, C. Bon d. 3. B»j, 8 Liefr. fol.,
T Liefr. bis 48aS). Ueber d. vDiktQ.
in Sicitisn q. Islaad u. ihre (ubma-
ildun)!, Göilin«. <BIIB. Geolo^i. Alias
i mit erklärend. Teiit, Ib. 1 gss . Baau
iCblDis<iasw., 8°, Leipz. IBSS. — Be-
. absolut. Intanslttit d. Erdmaftneli»-
t^altershaasea (6>bu u. WebM** Re-
iBKnet, VsrelDii für 1817). Das Oscii-
iclinaloriom [Ib. für 1B48). — über
rinen valcan, AuabrQcbe in d. Ter-
lion des Vsl di Nolo lUv. (Gälting.
I84S|. pbvsikal.'geoRr. Ski»e von
.18*7). — Beitr. z. näheren Kenntn.
dts d. Williser Alpen (Pogg- Ann.
5S). Der Paraxlllbil, ein neues Uin.
l, iSBfl]. Forloesetzte Untersuch, ei-
iralkOrper ans d. Dnlomitrormation
atheia, mit Beitr. von S. UhxUnb u.
Nn (Ib. C. < B57). ~ Ober d. Meteor-
BiabopfiUe (Uab. Ann. LXXIX, iBSt).
, William Devonshire. —
ändler in London, Mitgl. d.Tero-
Sociely, der astronom. n. geolog.
1855, Apr. Sl, London,
on Ihe coincidsDce o! Hstronomical
ipical pbenomcna etc., Lond, 1816,
jf seinen Geechartsrelaeo f eolog. Vor-
io oiebreo Siadten finglandi.
non, ... — Mitgl. [H^anicien]
d. Wiss. zu Paris (LA),
. . ., gest. nS5. . . .
ilerres nommtes galets etc. {U6m.
)7, bist.). Du monvement d'un cy-
tngi dana uo tourbilloe cylindrlque
. De l'incommensnrabilite des po-
lacrilaet oirconscrlls au cercle (Ib.
■ ■dsrrr, H>a<l>itr(irl>gcl> II.
<?<■). Sor une espaee circnlaira qoarreble
(Ib. fd. biat.). Sur la qnadratare d'une zone
circuiaire (Ib. t7U). Eipirleocea sur des
Corps plnng^s dans an toarbilloo (Ib. (d). Des
corpa plonges daai un tourbillon (Ib. 1715).
De la courbure du tourbillon cylindrn'ide'([b,
id.). Experiances Feites dana un lonrbillon
cylindro'ide [Ib. 1718). Du ebne des corps
dont le reMorteatparfalt (Ib. Ilti), Sur l'aai-
versalil« des flgsres (Ib. 1711, bitl.)-
s. Salmasius.
Sauden, William. — Pract. Arzt
in London u. Lebrer d. Hedicio am Guy's-
Hospilal daselbst. Milg). d. Roy. Society.
Machte mehre Reisen nach Indien (GM.
an),
geb. 17*3
gest. <BI7, Mai 39, BnGeld.'
Diu. med. -ehem. de antimonto, Edinb. 1 785.
Treatiae oa the mepbltic acid, 1 779. A treatise
on the Chemical history and medical power«
et Ih« mögt celebrated minerel walers, Lon-
don 1890,
* »Ml. inni * ISm.
SauderBon, Nicol. — Nach Whi-
dton's Abgang (1711) Prof. d. Ualbema-
lik an d. Univ. zu Cambridge, Erblindete
schon im zwöinen Honal seines Lebens an
den Blattern (BD) (Hutton's Dict.) (KECj.
geh, 168! Thurlslon, York-
shire.
gesL 1739, Apr, 19, Cambridge.*
Elements ol algebra, > vol, t^ CBmbrid(:e
1740 (Fraoittsiscb , mitZusflIien, voA 1. 1*
Joaeonit, 3 vol. 4*, Amsterd, 1T68}. Melhod
Ol fluxlons applied to a select nnmber ot nse-
Inl Problems, logethar with tbe denionsiration
ofUr. CotM"! lorma ol fluenls in Ihe secood
part nf bis Logometrla ; tbe analysis ol the
Problems in bis Scholium generale; and an
eiplaoaUoo ot the principal proposllloos o(
Sir laakO KawtOB'i philosophy, 8>, Lond. 1758
(poslh.).
• g*il. Apr. II (Th).
Sanri (Saury), ... — Abbö, Prof. d.
Philosophie an d. Univ. zu Montpellier (SS)
(Q) (LBj.
geb. (741, ... bei Rbodei,
geal, I76&, , . . Bengalen.
InstitutioQB mathematiqaes, 8°, Paris 1770,
6"" edil, 1 814. L'hydrnscope et le veetriloque,
1t°, Ib. 1771. Cours eomplet de mathematl-
ques, 8 TOl. 8', Ib. 1774. Coiira de pbysique
exp«rimentaleMth«oriqae, 4 vol. 4I* Ib. 1778,
Prteii d'astroooroie, 8', Ib. 1777. HIstoire na-
turelle da globaou Geographie pbysique, 1 vol,
ISO, Ib, 1778. Precli depbyalque, ) vol. 11°,
Ib. 4781,
Sanrtal, Joseph. — Retonnirler Pre-
diger erst zu Eure im Oauphioä, dann z^
755
SaoMnre
Santinre.
m
Berchier im Canton Bern ; kehrte aber nach
Frankreich zurück, ging zum Kalholici.smus
über und erhielt dafür von Ludwig XI Y.
eine Pension. Seit 1707 Mitgl. d. Äcad.
d. Wiss. zu Paris (B) (BD) (KEC),
geb. 1659, Courtaison (Yan-
cluse),
gest. n37, Dec. 29, Paris.
Solutions et analyses de quelques probläroes
appartenants aux nouvelles möthodes (M6m.
Per. 1709). Examen d'une difflcultö consid^-
rable propos^e par Mr. Enyglieiii contre Je
Systeme cartösien sur la cause de la pesan-
teur (Ib. id.). Solution gän^rale du probl^me
sur la courbe de la plus vite descente (Ib. id.
et 1710). Remarques sur un cas singulier du
probldme des tangentes, zwei M6m. (Ib. 1716
et 1 723). Probleme sur un quadrilat^re inscrit
dans une parabole (Ib. 1718). Demonstration
d'une proposition etc. (Ib. id.). Demonstration
de rimpossibilite de la quadrature indeßnie
du cercle etc. (Ib. 1720). Remarques sur les
borioges ä pendules (Ib. id.). ^claircissement
sur une difficulte propos^e par Mr. de Lon-
ville (Ib. 1722). Sur les figures inscrites et
circonscrites au cercle (Ib. 1 723) . Sur la ques-
tion des plus grandes et des plus petites quan-
tltes (Ib. 1725). Sur la rectification des baro-
mötres (Ib. 1727).
Saossnre, Nicolas de. — Mitgl. d.
Ralhs der Zweihundert in Genf. Yaler des
Folgenden (SG) (BS),
geb. 17 09, .. . Genf,
gesl. 1790, . . . Genf.
Essai sur la taille de la vigne et sur la rosee,
8°, Gen6ve1780. Lefeu, principe de la föcon-
dite des plantes et de la fertility de la terre, 8**,
Ib. 1783. — Yerschiedene agronom. Schriften.
SaussurOi Horace Benedict de.
— Prof. d. Philosophie an d. Acad. zu Genf
von 1762 bis 1786, wo er seinen Abschied
nahm, dann Mitgl. d. Raths der Zweihun-
dert in seiner Yatersladt, und, nach Yer-
einigung derselben mit Frankreich (wobei
er .sein YermÖgen grösstentheils verlor)
1798 Mitgl. d. Assemblee nationale. Machte
von 1758 bis 1779 viele geolog. Reisen in
d. Alpen, d. Jura, d. Yogesen. d. Dauphine,
Yivarais, Burgund, Italien, Sicilien, England
u. Deutschland (B) (Cuvier^ Eloges, l)j
geb. 1740, Febr. 17, Conchesb.Genf,
gest. 1799, Jan. 22, Genf.
Diss. physica de igne, 4'*, Genevae 1759. Ob-
servations sur l'ecorce des feuilles et des pe-
lules, Ib. 1763. Diss. physica de electricitate,
4», Ib. 1766. De aqua, 8«», Ib. 4 771. Expo.M-
tion abr^gäe de Tutilitö des conducteurs eiec-
triques, 4^ Ib. 1771. Yoyages dans les Alpes,
* vol. 4**, Ib. 1779—96, auch 8 vol. 8«, Ib.
1780 - 96 Essai sur I'hygromätrie, 4°, Neuf-
chdtel 1788 (Deutsch, Leipc. 4784. - Duü
sein Haarbygrometer). Defense de rbygimi^
tre ä cheveux, 8<>, Gen^ve 1788. — DesdMi
ölectriques du tonnerre, obsenr^ k Kiphi
(Journ. de pbys. I, 1773). Sur Nleetricittil
Tatmosph^re au dessus d'une montagBeä
Yalais (Ib. II, 1773). Sur la g^ograpliie pif
sique de ritalie (Ib. YII. 1776). HygfooMn
ä cheveux (Ib. XI, 1778). Sur mectrieittdl
v^g^Uux (Ib. XXV, 1784). Surfungi*
chalumeau (Ib. XXVI, 4785 et XLV, 11M).
Observations faites sur le Col du G^ot jli
XXXUI, 1 788). Descript. de deux nouv.Mptai
de tremella dou^esd'un mouvement spMteii
(Ib. XXXVII. 4 790). Descript. dun cyaM^
Ire etc. (Ib. XXXVIII, 4794, auch ll6iD.fr
rin IV, 4 790). Sur les collines volcaoiqociAl
Brisgaw (Ib. XLIV, 4794). Voyage aa Wm«-
berg (Ib. id.). Sur les variations de bnW
et de temp^rature de TArve (Ib. XLVII,17I1).
— Descript. d'un diaphanom^tre (M^id.TitI^
IV, 1790). Effets chimiques de la lumi^i*
une haute montagne, compar^savecceuxqt'ti
observe dans les plaines (Ib. id.). ~ Svrtal
lagoni du Monte Cerboti (Journ. de Onkn,
1774). — Sur la mine de fer de St. Georfl
(Journ. Min. I, 1794). Remarques g6ok)c^
(Ib. IV, 1796). Sur Torigine de la Rocbe^
nadoire, en Auvergne (Ib. XVI, 4 804). — S*
rdectricit^ naturelle de Thonune et tar ü
moyen d'estimer facilement celle de i'atoMr-
ph^re (Journ. de Paris 1784). Sur les moyeil
de concentrer la chaleur du soleil (Ib. id.).
Dicouverte des tourmalines sur le St. Gottbaid
(Ib. id.). Descript. d'un ölectromMre portatf
pour Tölectricite de latmosphöre (Ib. 41SI).
— Idäe g^narale sur la Constitution pbysiqiii
de ritalie (In Lalande'i Voyage, T. I, 1769).
Exp^riences pour prouver que la lumi^
augmente la chaleur ä mesurequ'elle p^nMrt
une plus grande ^paisseur de notre atmospb^it
(In Bnffoxi'i Introd. ä l'faist. nat. des mineraax,
T. I.i. Sur la transparence des germes (loSpal-
lanzani*8 Opusc. T. I). Sur Teffet de r^ledri-
citö sur les animaux microscopiques (Ib. id.).
Sur les basaltes-laves, productioos volcaai-
ques, du val d'Arno (In Fanjas* Rech, surl«
volcans öteinis du Yivarais, 1778). M^thodt
d'övaluer la quantite de gaz acide cooleai
dans les eaux (In Oayton de Xoiraav*! Ober-
setz, von Berg^an'i Abhandl. tiber künstl. Mi-
neralwasser). Metodo facile e sempUce por
conoscerecoliacalamita il ferro che ne mioe-
rali etc. (Opusc. scelti di Milano, T. III) —
Nach ihm bekam, durch seinen Soho. der
Saussurit seinen Namen.
Saossare, Nicolas Theodore.—
Sohn des Vorigen. Yon 1801! an Honorar^
Prof. d. Mineralogie u. Geologie an d. Acad.
zu Genf, scheint aber nie Yorlesungeo ge-
hallen und ohne sonstige Aemler stets als
Privatmann gelebt zu haben. Mitgl. d. Soc
de physique et d'histoire naturelle in Genf
seit 1790 (Mem, Soc. GeneveXlJ {Ma-
caire, Bibl. univ. LVII^',
lU.iQ
KT
f.
r *
w .
■i.
67, Oct. U, Genf,
45, Apr. IS, Genf.
cbimiqQM aur la veg^latioo. 8",
— Da linHueDce des fruilitvprts
u. Soc. Genive, I, )8äi). De l'in-
Mg^chement aur Is Rerminnlion
^raineseliinenlairesjIb.JII, <S16J.
BS huiles sur le fut oxl^äne, ii 1b
almoephärique (Ib. V, IfSi). De
du Sucre dans la gerrnlnstion <lu
VI. pt. I, 1833). De l'allerdtion de
•rmination el par Ib fermentallon
I, 18>t|. Einplni <lu pinmh duns
> IIb, VII, pt l,i8>6). De l'aclion
lalioo sur le iMMRe des ^ai oxy-
OKfine (Ib Vlir, 18Ä9). — Sur le
irn. de pbys. XXXIV. n89 el
Sur Ib iletisite de J'air b din«-
urs (Ib. XXXVI, U90|, Sur un
imbihre de cire (Ib. XXXVltl,
'se de la dolomie (Ib. l.X,
leqiK
n de l'a
itieiJe i la v^gi;-
'.VI, 179N}. De linHuence du sni
parlies cnnMituantes des \titt-
I. Lettre poor prouver qae les
n'Hb>oibent pas loxy^^ne etc.
'SB). Sur riiiHuence du gaz n»y-
irmlnalinn ües firainea (Ib. XI.IX.
Iluence du sol üur quelques par-
nlex de» v^eeiaui (Ib. U, 4800).
< (Ib. LH. IBOI). Sur le cbani:«-
jve le ^ei carbonique par l'elin-
ie(lb.LIV, tgoi). Surlad^com-
iz rerboneui par le naz tiydro-
IKOt). Sur le phosfihale de po-
1SE les ve»:«(au( (Ib. LVIII, te04).
iile orienlal et de Ib Saussunte
6). M^m. sur la composition de
e r«ther Bulfuriqu« (Ib! LXIV.
i. nur l'eboulenienl du Ru(nher)(
. .Schwill iBibl. brilann. XXXtll,
b>.orpiion des gaz par dilKreuU
\\ et L. t8<lj. Nouv, observs-
im Position de l'alcool et r«ther
LtV, I81S). Sur la conversion
I mBt>(ire«ucrOe(lb. LVt, tSI4|.
1 de« mati6res v^inflBlts par 1'«-
.Vllt, I84S|. ~ Sur len varia-
icidB carbonique dans ralmas-
reien H6 (Bibl. unlv. I, 1818).
r Ib compoiitiun et les proprie-
de Amiano (Jb. IV, ISIT). Pro-
uiller le peirole de Travers, el
■t de l(
>. VI, (817], Sur la cooibinai-
elquessubsiances huileusesllb.
M^ni. lur le phnsphore que lei
(sent fa la desldlalion, el sur ta
des phnaphatea alcalhis par le
de chim LXV, ISOit). Sur la
plusieura esp^ea de chorlion
bydrogine (Ib. LXXI, <809).
! oleflsnt (Ib. LXXVlll, tSU).
nposIDon de ramidon i la tetn-
ipb^rique par l'actioD de Tair
798
et de Tetn (Ann. cbim. phyi. Xl, 1B<9|. De
l'actioo dea Oeurs >ur l'alr et de leur chaleur
propre (Ib. XXI. IStlJ. Sar le gai icide de
l'almogpbere [Ib. XXXVIII, 1818). Sur lea va-
rialiona de l'aclde carbooique atmoBpfatrique
(Ib. XLV, 18*Q).
Sanvage, Pierre Louis Fröderic.
— AiiTaDgü in seiner Valerstadl beim Gönie
marilime angeslelil, spHler (ums Jahr I8< I)
ScbiETbnuer uad sich viel, aber erfolglos, mit
Anwendung der Schraube in d, SchiffTahrt
beschuriigeiid, dann eineHsrmorschleirerei
anlegend usw., war aber in allen seiuen
ÜDlernehniungen unglüclilirli (YD),
geb. I18S, Sept. <9. Boulogne-sur-mer,
gesl. 1857, Juli IT. Pnris.*
Erfand ein PbysionomMre (Physionulj-pe), ei-
nen Reducleur (ueuen Pintograph) , einen
Souinel hydrauMque qsw,
Sanvasea de la Orols, Fran^ois
Boissier de'. — Arzt, Prof. erst (173*)
<1. Medicin, dann (l7St) d. Botanik an d.
üniv. zu Uontjiellier. Hilgl. d. Leopoldin.
Academie (BJ fA.\CJ (HN) (Qj,
geb. 1706, Nai II, Alais,
gesl. 1776, Febr. 19, Hotilpenier. '
M^m. sur les e«ui mintiralea d'Alaia etc., (■,
Uontpelller 1 718. DUs. de hem>plegin per ele-
clhcilelem curanda, (°, Toulouse 17*9. Dtss.
dans laquelie on recherche comment l'alr sui-
vanl ses dllKrenlea qualilris agil lur le corps
humain, i", BordeauK <TSt, Diu.de astro-
rum induxu in hominem, C, Uonipell. 17S7.
Dis«. detislene, (°, tb. <758. — Sur teepluie«
lorates que les baromätres n'anooDcenl pa*
{y«m. Paris, I7lt», bist.).
* BlgintUchBoliilrt de SmuTKf tida UCroii.
Sasrasef de la Oroix, Pierre
Auguslinde. — Abb*, Lelifer d. Philo-
sophie in seiner Vaterstadt. Bruder des
Vorigen (B) (HN) (Q);
geb. <7I0, Aug. 18, Alais,
gest. 1795, Dec. 19, Alais.
Mein, sur diff.pätrlticBlioastir^es des anlmaux
el des v«|i»Uux proches d'Alaia iMfoi. Paris
I7tl, such Uäm. MontpelHer, T. II). Essai Bur
la formatioQ desdendrilesdesenTlronsd'Alais
(Ib. i7tS}. Obss. de lithologie pour servir t
I hlstoire da Languedoc et k la Ibeorie de la
lerre (Ib. (7tB et 17*7), Sur une mlne de
mercure- vierte, qui est soui la vllle de Honl-
pellter (Ib. 1 760, bist.). Sur la min« de vrlriol
d'AUiB (Möin. Uonipell. 17tS). — Llngulsti-
acbes u. Naturhislorisches.
Sanveiir, Joseph. — Nachdem er in
Paris erst Theologie und dann Medicin slu-
dirl, lange Zeit Privatlehrer d. Ualhemalik,
wobei er auch Hariotte bei seinen hy-
7S9
SaTweti
fkrart.
m
draul. Versuchen untersliitzle und den Pa-
gen d. Königin ünterriclit ertheille, darauf
1686 Prof. d. Mathematik am College royale,
1696 Mitgl. d. Acad. d. Wiss. u. 4703
Examinator d. Ingenieure (Mem.Par, 4716^
(B) (CFJ (DBM) (Q),
geb. 4 653, MHrzSi, La Fl<k;he,
gest. 4 74 6, Juli 9, Paris,*
DöterminatioD d'uo son fixe (M6m. Par. 4700,
hist.). Systeme g(>n6ral des iotervalles des
sons et toD applicatioo ä tous les syslömes et
ä tous les iDStrumeots de mosique (Ib. 4 704).
Application des sons barmoniques ä la com-
Position des jeux d'orgues(lb.4 702}. Du frot-
tement d'une corde autour d'un cylindre im-
mobile (Ib. 4 703). Methode generale pour
former les syst^mes temperees de mnsique et
des choix de celui qu'on doit suivre (Ib. 4707).
CoDStruct. generale des quarres magiques (Ib.
4 74 0). Table generale des systömes temperes
de musique (Ib. 4 7H). Rapport des sons des
cordes d'instruments de musique aux fieches
des cordes et nouvelle determioation des sons
fixes (Ib. 4 74 3). Solution du probieme pro-
pose par Mr. de Lagiij(lb. 4 74 6). — Gab her-
aus : Beiuiii's Traite de la manoeuvre des vais-
seaux, 8^ Paris 4 689.
* gett. Juli 6 (DF),
Savaresii Andrea. — Arzt, der auf
Staatskosten Mineralogie in Freiberg stu-
dirle und zuletzt einer der Administratoren
d. Pulverfabrik zu Torre delF Annunziata
war (LL) (B),
geb. 4 762, Febr. 4, Neapel,
gest. 1810, März 2, Neapel.*
Lettre ä Mr. Foororoj sur la metallification des
terres, Chemnitz 4 790. Leiters su i volcani al
Sign. Thomson, Napoli 4 798. Rapporte sopra
un viaggio mineralogico nelle Caiabrie, Jb.
4 804 e 4 802. Sulla minera d'oro di Magyag in
Transilvania, Ib. 4 808.
* gtvL 1809, . . . {BUIf),
Savart, Nicolas Pierre Antoine.
— Capilan in d. französ. Armee, zeillang
Adjutant von Lafayetle; später Conser-
vator d. Sammlungen d. polytechn. Schule
In Paris und darauf Prof. d. Fortifications-
lehre an d. Mililärschule zu St. Cyr. On-
kel der beiden Folgenden (BBA) (Q),
geb. 4 765, Jan. 18, M^ziöres (Ar-
dennes),
gest. 4826, Dorf b. Brive-
la-Gaillarde.*
Cours eiemeot. de fortifications, 8°, Paris 4 809,
.3'»« edit. 4 825.
* Wohin er sich zurückfesogen hatte.
Savariy Nicolas. — Von 4 809 bis
1810 Schüler d. £cole polytechnique ; dann
Officier im franzÖs. Genie-Corps, von wel-
chem er als Oberst-Lieolonant ausschied;
darauf Mitgl. d. Gooseil 6e% Arts-et-M^
tiers. Bruder des Folgenden (Or)»
geb. 1790, Jan. 9, M^zi^es,
gesL 4 853, Aug. 9S, Pkria.
Recherches experimentales sur rinftneiiooii
l'elasticite dans les cordes vibranles f Aoo.eUa.
phys. Ser. III, T. VI, 4842). Recherches SV '
la Constitution des ondes fixes (Ib. XIV, 4841}.
> Recherches expedroentales sar la coastitofioi
des ondes sonores (Compt read. XXXVI, 48SI|.
Savarl, F^lix. — Anfangs Fekldii-
rurg in d. fran^ji. Armee, dann Dr. Hed
u. pract. Arzfiflpirassborg (184 6), Prof.
d. Physik an eiifer Prirat-Anslalt in Ptris
(4 820) und zuletzt Gonservalor d. pbya-
kal. Cabinets im Collie de France. MÜiL
d. Acad. d. Wiss. zu Paris seit 1 8S7 (DC,\}
(CR, \\\) (Q),
geb. 4 79 4, Juni 30, M^zi^res,
gest. 4 844, März 46, Paris.
Mem. relatif ä la coostruciioD des ioetnuDeaU
ä cordes et ä arcbet (Aon. ohim. phys. lUi
4 84 9. — Ausführiicb für sich, 8», Paris 4841.)
Mem. sur la coromunicalion dea mouveneitf
vibratoires entre les corps solides (Ib. Xl?»
4 SSO). Recherches sur les vibralionsde fair
(Ib. XXIV, 48S8). Mem. sur les vibralioosdif
corps solides considerees en göoeral (Ib. XXV,
4 824). Rech, sur les usages de la membrast
du tyropan et de Toreille externe (th. XXVI,
4 824). Nouv. rech, sur les vibrations de Tair
(Ib. XXIX. 4 825). Mem. sur la voii hamtiat
(Ib. XXX, 4 825J. De linflueiice exerce« par
divers milieux sur le nombre de vibratioss
des corps solides (Ib. id.). Sur la commoDi*
cation des mouvements vibratoires par lea li-
quides (Ib. XXXI, 4 826). Mem. sur la von
des oiseaux (Ib. XXXIl, 4 826). Sur les mod«
de division des corps en Vibration (Ib. id.;
Sur les sons produils dans l'experience deÜr.
OUment (Ib. XXXV, 4 827). Rech, sur las Ti-
brations normales (Ib. XXXVI, 4 827). Mdm.
sur un mouveroentde rotation dont lesystönt
de parties vibranles de certains corps deviast
le siege (Ib. id.). Sur la decomposition del'sa-
moniaque par les metaux (Ib. XXXVII, 4818).
Rech, sur Teiaslicite des corps qui crislaltt-
sent regulierement (Ib. XL, 4 829. — AuslÜhrl.
in d. Mem. de l'acad. IX, 4 880.) Rech, sarla
structure des metaux (Ib. XLI, 4 829). lieD.
sur la reaction de torsion des lames et du
verges rigides (Ib. id.). Sur la sensibilitd da
I'organe de Touie (Ib. XLIV. 4830). Sorte
perceplion des sons graves (Ib. XL VII, 4884).
Mem. sur la Constitution des veines liqoidu
lancees par des orißces circulaires en miaeai
parois(lb.Lin. 4 838). Mem. sur lechocd'aai
veine liquide iancee contre un plan circalaift
(Ib. XLIV, 4 833). Mem. sur le choc dedotf
veines liquides animees de mouvements di*
rcctement opposes (Ib. LV, 4 884). Rech, sur
les vibrations longitudinales (Ib. LXV, 4887).
Quelques faits resultant de la reflexion des
Safarj
Saweljifff.
761
ore8(Ib.LXXI. 1889]. Surlesmodes
n des Plaques vibrantes (Ib. LXXIIl,
ir les causes qui döterminent le dö-
atioD des sons (Ib. LXXV, 1840). —
»m^nes de Vibration quo prösente 1*6-
t des liquides par des ajutages couris
end. XXXVII, 1853 — poslb.).
jry, Felix. — Prof. d. Aslrono-
leodUsie an d. polylechii. Schute
Astronom d. Sternwarte. Mitgl.
ts seit 1833 u. d. Längenbureaus
) (G.%9) (CR,XLll) (Q),
1797, Oct. i>iMif>
1841, Juli 1 S^viigel (Pyr^n^es
wient.).
' rapplicatioD du cakul aux pböno-
ctrodynamiqaes, 4^ Paris 182S (Aus
ys. T. XCVI). Sur la döterminatioD
)s que döcrivent autour de leur cen-
avit6 deux ätoiles tr^s-rapprochöes
l'autre, 8<*, Ib. 4 827 (Aus Connaiss.
. Sor les ph^nom^oes ölectro-dyna-
nn. cbim. phys. XXII et XXIII. 1 823).
Taimaiitation (Ib. XXXIV, 1827).
jry, Paul. — Prof. d. Malbema-
Naturwiss. am reformirten Colle-
Debreczin in Ungarn (G. i^HJ,
1846, Dec. 19, Debreczin.
leioe Scbrifteo genant.
rieily Alexandre. — Ingen ieur
larine (in welche er 1745 eintrat)
ille ; später Literat zu Paris (BCJ
(Bh
1720, Juli 16, Arles,*
1805, Mai 28, Paris.
sor la manoeuvre des vaisseaux, 4<*,
scours sar la navigatioo et la pbysi-
rimentale, 4^ 1744. Nouv. tböorie
inoeuvre des vaisseaux, 8^ 1746.
6orie de la mdture, 1747. L'art de
Bur mer le sillage des vaisseaux, %**,
0. Trait^ des instruments propres ä
sur mer, 12<>, Ib. 1752. Lettre sur
eor, 42^ Ib. 1752. Descripiion et
( giobes Celeste et terrestre, 1 2*', Ib.
ctionoaire universel de matbömati-
e pbysjque, 2 vol. 4°, Ib. 1752. His-
que da calcul des inBoiments petita,
'58. Dictionnaire bist, tb^orique et
le la marine, 2 vol. 8«", Ib. 1 758, ^dit.
1 . Histoire des pbilosopbes modernes
1. 4^ Ib. 1760—78. Progr^s de Tes-
sin dang les sciences naturelles et
Ig., 4 vol. 8^ Ib. 1766— 78. Hist. des
les anciens, 5 vol. 12», Ib. 1770— 83.
Btzte Mae-Lanriii's Syst. of fluxioos
gab vermehrt heraus : d'Ayller't Die-
rchitecture (1755).
13, JoU 21 {DF)»
Savile, Sir'Henry. — Von 1585 an
bis zu seinem Tode Vorsteher (Warden)
des Merton-College in Oxford, daneben,
von 1596 an, Profos (Provosi) d. Colle-'
giums zu Eaton (J) (BD) (KEC) (NuXMJ,
geb. 1549, Nov. 30, Over-Bradley bei
. Halifax, Yorksb.,
gest. 1622, Febr. 19, Eaton-College.
PraelectIonesXIII in principium elementorum
Enelidis, Oxoniae habitae 1620, Oxon. 1621.
— Stiftete 4 610 eine Professur d. Geometrie
u. eine d. Astronomie an d. Univ. zu Oxford.
— Patriotisches u. Historisches.
SaTOnarola} Giovanni Michele.
— Arzt u. Prof. zu Ferrara (Jj (BJ,
geb. 1384, .. . Padua,
gest. 4 462, . . . Ferrara.
Liber de balneis et tbermia naturalibus totiut
mundi, fol., Ferrara 4 485. — Mediciniscbes.
Savonarala} Geronimo. — Domi-
nicaner. Zeitlang Prof. d. Physik u. Meta-
physik an d. Univ. zu Boh)gna; seit 1489
Prediger u. ümtriebler in Florenz (J) (B),
geb. 1452, Sept. 21, Ferrara,
gest. 1498, Mai 23, Florenz.*
Trattato all' astrolo^a divinatrice, in tre libri,
4 495 (Veranlasste Thomaa Srasti Defensio li--
belli H. BavMMtfotea de astrologia divinatrice
ad versus Chr. BtathmioiMBi, 4o, Basil. 1560).
^ Theologisches.
* Wefen seiner Angriffe auf die Hier«rebie^yom Papste
Alex an der VI. exeommnnicirt, dann auf deiaen
Befehl «trangulirt und Terbrannt.
SaweQeffi Alexander. — Dr. d.
Phys. u. ehem., Prof. d. Physik erst (1846
— 55) an d. Univ. zu Ka.san, dann (seit 1 857)
am Cadettencorps u. an andern Militäran-
stalten in St. Petersburg. Staatsrath (Ot)^
geb. 1820, Juni 9 (A.St.), St. Petersburg.
Über d. Polarisations-Erscheinungen in d. gal-
van. Kette, Mogister-Diss. (russisch), St. Pe-
tersb. 1845. Über d. galvan. Leitungsffihigkeit
d. Flüssigkeiten (russ.), Kasan 1858 (Auszug
in Erman's Archiv XV. — Erhielt d. DemidofiT-
schon Preis). — Magnetische Beobachtungen
u. geogr. Ortsbestimmungen, angestellt im
J. 1841 wtthrend einer Reise an d. Küsten d.
Weissen- u. Eismeers (M6m. Sav. Strang, de
l'Acad. St. Petersb. VI, 1851). D» angestellt
im J. 1 850 auf e. Reise von Kasan nach Astra-
chan (Bull. phys. math. Acad. St. Petersb. X,
1852). Ober e. Erschein, im Gebiete d. galvan.
Leitungswiderstandes (Ib. Xli, 4854). — Über
d. galvan. Polarisation u. elektromotor. Kraft
inHydroketten; mitE. Lern (Pogg* Ann. LX Vit,
4 846). Übere. Polarisations-Erscheinung, be-
obachtet beim Durchgang magneto - eirktr.
Ströme durch Flüssigkeiten (Ib. LXIX, 1846).
Über d. galvan. Leitungsv^iderstand d. Tlüs-
sigkeiten in einigen besonderen Fällen (Ib. Er-
gttnzungsbd. IV, 1854).
763
Sawitsoh
Scftift.
IM
Pawitsoh, Alexis. — Dr. Phil. Von
4836 bis 4 837 Mitgl. d. Commissioo zur
Bestimm, d. Niveaudifferenz zwischen d.
schwarzen u. kaspischen Meer, dann Prof.
(extr. 4840, ord. 4846) d. Astronomie u.
Geodäsie an d. Univ. zu St. Petersburg;
hieil auch Vorlesungen in d. Officiersklas-
sen d. Seecorps, in d. pSdagog. Haupt-In-
stitut und 4 854 in d. geodSt. Abtheilung
d. Nicolaew'schen Acad. d. Generalstabes.
Staatsrath (Or)y
geb. 4 8 4 4, MUrz 4 7 (A. St.), Bjelowodsk.*
Ober d. Höbe d. kaspischen Meers u. d. Haupt-
spitzen d. kaukasischen Gebirges, 4^, Dorpat
4 839. Pract. Astronomie, vorzügl. in Anwend.
auf geogr. Ortsbestimmung (russisch. — Er-
hielt d. Demidoff sehen Preis), Petersb. 4846,
deutsch von Gdtse, 3 Bde. %^, Hamb. 4 850.
AnfangsKründed. Cosmographie u. mathemat.
Geographie, Ib. 4 854. Anwend. d. Theorie d.
Wahrscheinlichkeit auf d. ßerechn. d. astro-
noro. Beobb. u. d. geodöt. Vermessungen. —
Remarques sur la m^thode de ddterminer le
tempsau moyen des observationsdes passages
des 6toiIes par le vertical de r^toile polaire
(Bull. phys. math. Acad. St. Petersb. IV, 4 845).
M^m. sur la dötermination de Torbite d'un sa-
tellite autour de sa plannte (Ib. X. 4 858). Sur
les valeurs numöriques des constantes qui en-
trent dans les formules de Laplae« et de Beasel
pour le caicul des r^fractionn astronomiques,
et sur la d^termination du coefllcient de la rö-
fraction terrestre (Ib. XIII, 485.*^). Cberd. Be-
stimm, d. geogr. Lange aus Mondsazimuten
(Schomaolier'i Astr. Nachr. XX, 4M4S). —Viele
astr. Beobb. ebendaselbst u. in Ooold'i Astr.
Journ., Ferneres auch im Bull. d. russ. geogr.
Gesellsch.
* Kreis Ssom, Oouvern. Charkow.
Saxonias (Saxe, eigenll. Sachse), Pe-
ter. — Von 4 617 an Prof. d. Mathematik
an d. üniv. zu Altdorf (J) (\VN),
geb. 4 59 4, Aug. 4 6, Husum, Schlesw.,
gest. 4 625, Sept. 4 6, Altdorf.
Maculae solares ex selectis observationibus
Petri Bazonii, Holsati, Altorfli in Academia No-
rica factis, Altorfii 4 616, — edirt von C. Odon-
tins, siehe Diesen u. Lalande'i Bibl. astron.
p. 4 64.
Saxiorph, F ri d e ri eh. — Regiments-
chirurg in d. dän. Armee (NK),
geb Roeskilde, Seeland,
gest. 4 808
Eiektricitätsläre, 2 DI. 8^ Kiöbnh. 4 809— 8,
deutsch von B. Fangel, 2 Bde. 8°. Ib. 4 803— 4.
— Om den bedsle loretning af en Elektrisier-
maskine (Bafa's Fhys. Bibliotb. XII).
Saztorph, Jacob. — Erst (4789)
Lehrer an d. Schule zu Roeskilde, dann
(4 799) Lehrer d. Geographie, Physik u.
Mathematik am Seminar za Blaagaard ml
darauf (4S4 8J Rector d. lateiD; Schale a
Odensee; ward 4 843 pensioniri imd a|
nun nach Kopenhagen. Bruder des Von* 1.
gen (NK),
geb. 4 774, Sept. 7, Roeskilde, Seeland.
Lebte noch 4 853 in Kopenhagen flj.
Ltirebog i Naturlttren, 8°, Kiöbnh. 4779. AI-
handl. om Galvanism (Anbang zu d. vorheri-
gen Buch), 8^ Ib. 4 804. Kort Vejlednlng 13
Kundskap om Elektrioiteten, 8^ Ib. 4M7.-
Übersetzte ins Dänische: Solmder's (Oübiitfl
Physik u. Vietli'aAbysikal. KtDderfreaod.
8ay, Ho rill. — Chef de ittat-li*
jor du G^nie bei d. französ. Armee id Ae-
gypten, vorher Prof. d. Fortification aoi
polytechn. Schule in Paris, deren MitgriD-
der er war (BC) \Q) (BS),
geb ,
gest. 4 799, Mai .., CSsarea, Syrien.*
Cours de fortifications (Joorn. Ecole polyteebi.
I, 4 794). Description d'un stereom^tre (Aob.
de chim. XXIli, 4 797, daraus in Oilb. Au.
II, 4799).
* In Folge d. Amputation »einfls bei d. Belageronf i«
8t. Jeaa d^Acre zenchmetterten reoht«i Arat.
Sayi Jean Baptiste. — Prof. d. io-
dustriellen Oekonomie am Consenraloire
des Arts-et-M Stiers zu Paris, später Prot
d. polit. Oekonomie am College de Franoi
daselbst. Bruder d. Vorigen. Mitgt. d. Acad.
d. Wiss. seit 4 84 4 (BC) (Q) (BS),
geb. 4 767, Jan. 5, Lyon,
gest. 4 832, Nov, 47, Paris.
Oamerin's erstes Herabsteigen im Fallscbiro
(OUb. Ann. XVI, 4 804, aus d. Döcade philo-
sophique, die er mit gründete). — National'
Ökonom Schriften.
8oaoohi| Arcangelo. — Prof. d.
Mineralogie an d. Univ. zu Neapel. Mitgl-
d. Acad. d. Wiss. daselbst (OrJ,
geb. 484 0, Febr. 9, Gravina, Terra di
Bari.
Distribuzione sistematica dei roinerali eld
Napoli 4 843. Della regione volcanica del moato
Vulture; mitL. Palmieri, 4», lb.4 85S (deutsch
von J. Roth, Sehr. d. deutsch, geol. Gesellsch.
4 853). — Memorie geologiche suUa Campaoii
(Rendiconto dell' Accad. Napoli. VIII, 4849).
Della humite e del peridoto del Vesuvio (Atti
deir Acad. Napoli, VI, 4 854, Pogg. Aon. Er-
gönzungsbd. 111). — Über Sommit, llizzoDit
u. Mejonit (Fogg. Ann. Ib. id.). — Ricerebe
intorno ai cristalli emiedrici (II nuovo Ci-
menlo, I, 4 855, Pogg. Ann. CIX). Sulla polie-
dria delle facce dei cristalli (Ib. XII, 4860).
Soala, Giuseppe. — Arzt .... fJjt
geb. 4 556, . . . Sicilien,
gest. 4 585,
Sealiger
Sdiaar»
766
s ex tabulis Xagini, ab anno 4 589
600 continuatae, una cum intro-
epheroeridum Jos. Xoletii, 4**, Ve-
»r, Julius Cäsar (Della Sca-
Cesare). — Lebte als Arzl erst
u. Padua, und zog 4 529 nach
ankreicb. Vater des Folgenden
i8i, Apr. 23, Padiia,
558, Oct. 5t, Agen.
n exercitationuin Über quintusde-
Dtilitate ad Hieronymniii Cardannm,
. — Philosophisches, Botanisches
ala war nur ein Beiname seines Vaters
Bordone oder Bordini.
Br, Joseph Justus (Della
«eppe Giusto). — Nach länge-
m in Bordeaux u. Paris, wobei
estantismus übergegangen, von
of. d. schönen Wiss. an d. Univ.
S40, Aug. 5, Agen,
509, Jan. 2t, Leyden.
)nomicon, restitutam a J. 8e., cum
amplissimis, i vol. 8**, Parisiis
;ideib. 1590, 4°, Lugd. Bat. 4 600,
rat. 4 655. Diatriba de anticipa-
loctiorum , . . . 4 580, 4<>, Parisiis
en . J. A. KagiAi Confutatio diatri-
inoctiorum praecessiooe, 4'^, Ro-
Opus de emendatiooe temporum,
, Genevae 4 699. Cyclometrica ele-
nee non mesolabium, Lugd. Bat.
»lyti, Episcopi, Canon paschalis,
itario, 4^, Ib. 4 595. Thesaurus tem-
fol., ib. 4 606. — Philologisches.
zzi| Vincenzo. — Baumeister
, bereiste Italien,- Frankreich,
i u. Ungarn (Ti),
550 Vicenza,
5 4 6, Aug. 7, Venedig,
rcbitettura universale, 2 vol. fol.,
lti Cesare. — Jesuit, Lehrer
hie zu Placenzia, Modena u.
tzt, nach Aufhebung d. Orden.s,
zu Porli (CBl sj,
23, Febr. 2, Forli.
locb 4782.
iologicbe(4 00Stück), chespiegano
ito del cielo, 5 vol., Venez. 4 777
^roogh, Sir C h a rles. — Pract.
don. Leibarzt d. Könige Karl IL
m I. (BD),
616 etwa, . . .,
596 etwa, . . .
A treatise upon trigonometry. Übersetzte den
Euklid ins Englische.
Soarellai Giambattista. — Thea-
tinermönch d. Klosters S. Gaetano in Bres-
eia (PrJ,
geb. 1 7 H , Brescia,
gest. 4 779, Febr. 26, Brescia.
Physicae generalis metbodo mathematica tra-
ctatae, 8 vol. 4", Brixiae 4 754 u. fT. De roagnete,
Ivel. 4^ Ib. 4 759. Physica particularis, 4%
Ib. 4 769. De roundi systemate, 4^ Ib. 4 769. —
Riflessioni sopra la lettera del Sign.' Giorgio
Edwards intorno allo specchio, che l'aria fa
agii obietti posti sott' acqua (Scelta di opuscol.
interess. T. XX, 4 776). Riflessioni sulla teoria
del Sign. Eberbard intorno al conflitto de' corpi
elastici (Ib. T.XXXllI. 4777). — De principits
visionis directae reflexae et refractae (Comm.
Bonon. V, 4767 et VI, 4 788). — Siehe auch:
O. Casali: De quorundam vitrorum fracturis
sermo alter, quo diluuntur objecta nonnulla,
quae J. B. Searella protulerat adversus ser-
monem primum (Ib. V, 4 767).
Searp«, Antonio. — Dr. Med., erst
(4772) Prof. d. Astronomie an d. Univ.
Modena, sowie Oberchirurg d. Militärhos-
pitals daselbst, dann (4783) Prof. d. Ana-
tomie an d. Univ. zu Pavia bis 184 2, wo
er wegen Augenschwäche in d. Rahestand
trat. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu Paris
(Tp. inj (BS),
geb. 4 7 47; Juni 4 3, Motta del Friuli,
gest. 4 832, Oct. 3 4, Bonasco b. Pavia,
De structura fenestrae anris et de tympano
secundario, 8<*, Mutinae4 772. Anatomicae dis-
quisitiones de audito et olfactu, fol.. Ticin.
4790. Saggio di osservazioni e di esperienze
sulle principali malattie degli occhi, 4^ Ib.
4 804 . —Fernere anatom. u. Chirurg. Schriften.
SoarpelUnt , Feliciauo. — Abate,
erst (4797) Prof. d. Physik u. Chemie am
Collegio Romano in Rom, dann Prof. d.
»fisica Sacra« (eine 4 8 4 6 von Pi us VII. ge-
gründete Professur) u. d. Astronomie an
Univ. daselbst, auch Director d. dortigen
Sternwarte. Milgl. u. Secretär d. Accad. de'
Lincei (Tp. VIIi;,
geb. 4 762, Oct. 20, Foligno,
gest. 4 840, Dec. 30, Rom.
Prospetto der operazioni fette in Roma per lo
stabilimento del nuovo sittema metrico, Roma
4 844. Memoria sopra alcani nuovi rifleltorl
lavorati in Roma per uso di grandl telescopL
—Einige Notizen in BohimuMlior's Astr. Nachr.
* ^it. Not. 30 u. Dee. SQ (beide Angmben in O, S6).
Sohaar, Matthieu. — Dr.-^s-sc,
Prof. d. Mathematik am Athenaeum zu Gent
a. Repetent d. Analyse an d. £cole du g^-
nie civile daselbst seit 4 845. Corresp. u.
767
Sdutboi
Sehifliur.
titul. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu Brüssel
(BABJ,
geb. 1817, Dec. 28, Luxemburg.
M6m. sDf la ihöorie dee integrales eul^rlennes
(M6m. Acad. Brux. Sav. ötraog. XXII, 4 848).
Möm. sur la convergence d'une certaine classe
de sdries (Ib. id.). Möm. sur une formuled'a-
nalyse (Ib. XXIU, 1850). Mem. »ur la thöorte
des r^sidus quadratiqueg (Ib. XXIV, 48&S).
Recherches sur la theorie des räsidus quadra-
tiqueg (Ib. XXV, 4 854). Aiem. sur les oscilla-
tioDt du pendule en ayant egard ä la rotatioo
de la terre (Ib. XXVI, 4 855). — Sur les ex-
pressioDS des racines des nombres entiers en
produits Infiois (BuU. acad. Brux. XIII, 4 846).
Sur la traosformatioD d'une certaine classe
d'iniegrales definies (Ib. id.]. Nouv. demon-
stratioQs de la loi de r^ciprocite pour les r6-
sidus quadratiques (Ib. XIV, 4 847). Reduction
d'une integrale multiple (Ib. XV, 4 848). Sur
le developpemeot de (4— anx+x*j""* suivanl
les puissaoces de z (Ib. id.). Sur les proprie-
t^s dont juissent les produits infinis qui ex-
priment les racines des nombres entiers (Ib.
XVI, 4 849). Sur la r^uction de Texpression
^^^^^ en fractioos continues (Ib. XVII, 4 850).
Sur la division ordonnee de Founier et sur
son applicatioo ä Textraction de la racine car-
r^e (Ib. XVIII, 4854).
Sohab«S| Jacob. -^ Dr. Phil., Prof.
d. Naturlehre an d. Wiener Handels- Aca-
demie, und Lehrer d. Physik u. Mineralo-
gie an d. k. k. Ober-Realschule am Schot-
tenfelde in Wien, früher Adjunct d. Chemie
am k. k. polytechn. Institut daselbst (Or),
geb. 4 825, Oct. U, Daliach, im Ober-
gailthaI,KSrnthen.
Leichtrassl. Anfangsgründe d. Naturlebre. 8°,
Wien 4 854, 6. Aufl. 4 858. Bestimm, d. Kry-
stallgestalten in ehem. Laboratorien erzeugter
Verbindungen, eine von d. Acad. d. Wiss. in
Wien gekrönte Freisschrift, 8°, Ib. 4 855.
Grundrissd. Physik, S«", Ib. 4856. Lehrb. d.
Mineralogie, 8*", Ib. 4 858. — Monographie d.
Euklases (Denkschr. d. Wien. Acad. VI, 4 854).
— (jberd. Krystallform d. kärnthn. Vanadinits
(Fogg. Ann. C, 4 857). — Über d. Krystallform
d. bleicyansuifürs (Silzungsberichtö d. Wien.
Acad. IV, 4 850). D<' d. Bleichlorids, Eisen-
chlorürs u. Eisenchlorür-Kalinmchlorids (Ib.
id.). Do d. Barium-Platin-Cyanürs u. Kaltom-
Eisen-Cyanürs (Ib. id.). D" d. zweifacb-wein-
säur. Kalis, d. essigsaur. Kupferoxydkalks (Ib.
V, 4850). D^d. Zimmtsäure, Hippursfiure u.
d. hippursaur. Kalks (Ib. id.). D^ d. zweifach-
chromsaur. u. pikrinsalpetersaur. Kalis (Ib.
id.). D"» d. Zinnobers (Ib. VI, 4 854). Über d.
Anwend. d. zweifach chromsaur. Kalis zur
Elsen-, Braunstein- u. Chlorkallc-Probe (Ib.
Id.). Tafeln z. Reduction der Barometerstände
auf O""; mit J. J. Pohl (Ib. VIII, 485i). Über
d. bei d. Quecksilbergewinnung aus Fablerzen
gebildete Calomel usw. (Ib. IX, 4 852). Tafel
zur Bestimm, d. Capillardepresston in
metern ; mit J. J. Pohl (Ib. id.). Über <j
Stallbild. d. Eises (Ib. X, 4858). Krytü
d. Zinkoxydes (Ib. XI, f858). KrysU
Untersuchungen (Ib. XV, 4865 u. XXIX,
Meleorolog. Beobb., Höhenmessungea u
Oetscher (Ib. XXIV, 4 857).
Sohaoht, Matthias (Mads) 1
rieh. — Nach verschiedenen Bei
Holland, Deutschland, Preussen u.
land, 4 683 Lehrer an d. Schule in
See, dann 4 686,Rector in Kjaertemii
(W) (NK),
geb. 4 660, Apr. S9, Viborg, Jul
gest. 4700, Aug. 8,
Chymia in nuce et Appendix de medi<
torum cbymicorum compositione. De
dis in septentrione lapidibus fignrttls
practicue de globo terrestri. De facie h
in vegetabilibus. — Viel AnderweiUgef
Sohaolity Christian Panlus.
Med., Prof. ord. d. Medicin, Chemie,
nik u. Naturgeschichte an d. Cniv. z
derwyk seit 4 794. Mitgl. d. Gesell
Wiss. zu Harlem seit 4 793 (Seh
Journ, IV; (Till och, Phil. Mag. VIi;
hancU. Maatsch. Harlem. 11^1,
geb, 4767, Sept. 4 6, Harderwyl
gest. 4 800, Febr. I, Harderwyl
Over de bederfwerende Kracht van hat
Salpeter (Algm. Konst- en Letterbode
De nieuwe Denkbeeiden van Dr.OirUnii
de prikkelbaarkeit der bewerktuigde
kortelyk voorgestelt etc. (Ib. 4795). ¥
Water in de dierlyke Lighamen even
de Planten Plats heeft, entbonden? <
P. van Werkhoven ehem. en phys. 0
gen, I, 4 798).
Sohadeloook, Gustav. — Na
er lange Hauslehrer gewesen und 1
Vorlesungen gehalten, 4 778 Prof. d.
physik u. Mathematik an d. Univ. 3
stock (Kpp) (GG. 3),
geb. 4732, Juli 27, Stettin,
gest. 184 9, Mai t, Rostock.
Ob auf einem Berge oder der unterlie
Fläche mehr wachse (Rostock, gerne
Aufsätze, 4 774). Von d. Planeten u. ih
Wohnung (Ib. 4 77t). Astronom. -geoj
trachtungen z. bessern Kenntn. unsen
(Ib. 4 774). Meteorolog. Beobb. (Ib.4 78<
Soh&flTeri Jacob Christian.
Theol. (Tübingen 4 763), seit 4 74 4
ger und seit 4 779 Superintendent d.
gel. Gemeinde in Regensburg (M),
geb. 4718, Mai 30, Querfurt,
gest. 1790, Jan. 5, Regensbur^
Entwurf e. allgem. Farben Vereins od
such e. gemein nütz. Bestimm, u. Ben
Scliaflbr
770
rb«^. 4«, Erlang. 1 769. Abbild, u. Beschreib,
dreifach otitzl. Sägmaschine usw., 4", Ib.
n. Wiederholte Versuche, aus allerhand
mzen u. Holzarten Papier zu machen , hf,
4774, 2. Aufl. (unter d. Titel: Sömrotl. Pa-
!Wersuche), 6 Bde. 4«, Ib. 4 772. Abbild, u.
■chreib. d. beständigen Elektricitfitstrttgers
m., 4*, Ib. 4 776. Kräfte, Wirkungen u. Be-
Bongsgeaetze d. bestund. Elektricitätsträ-
«oaw., 4*, Ib. 4 776. Fernere Versuche mit
bestand. Elektricitätsträger usw., 4«, Ib.
r7. Alle drei Abhandll. vermehrt mit ei-
r Tierten, unter d. Titel : Versuche mit d.
Atricitütsträger, 4», Ib. 4 780. Abbild, u.
»chreib. d. elektr. Pistole usw., 4<> Ib. 4 780.
Abbild, o. Beschreib, zweier wahren u. fal-
MO Versteinerungen (Abhh. d. kurbayr.
Bd. I, 4768). — Theologisches u. viel Na-
^iatoriaches.
•oUlffer, JohannGottlieb. — Dr.
^., von 4745 an pract. Arzt in Regens*
rg, später auch Stadtphysicus daselbst,
'fraUi u. Leibarzt d. Fürsten von Thurn
Taxis. Bruder d. Vorigen (MJ,
geb. 1720, Sept. 13, Querfurl, Thüring.,
gest. 1795, Febr. 4 , Regensburg.
i KraR o. Wirk. d. Elektricität im mensqhl.
rper usw., 8^ Regensb. 4 762, 2. Aufl. un-
' d. Titel: Die elektr. Medicin usw., 4», Ib.
B6. Haus- u. Reise-Apotheke, 4^ Ib. 4 760,
Aafl. 8«, Ib. 4 789. ~ Medicinisches.
SehUTer, Wilhelm. — Dr. Phil.
.... (Dissjf
geb. 1813, Nov. 7, Hettstädt.
I (iiCiiltaUbus, 4«, Berol. 4887. — De inte-
log(4 -«)^
all
-/
'da (Crella's Journ. XXX,
46). AdDOtationes ad seriem
x(x-l-4)(x
2)
y^ y(y+<r "^y(y+<)(y+2)'
I. XXXVII, 4848).
■•Ulfori Karl Julius Traugott
srrmanD. — Dr. Phil. Von 4 850 bis
i56 Privatdocent, dann Prof. extr. d. Ma-
ematik u. Physik an d. Univ. zu Jena,
il 4 852 auch Lehrer d. Geodäsie u. Me-
anik am landwirthschaftl. Institut da-
Ibtl (GJP),
geb. 1824, Aug. 6, Weimar.
i rafione ioter arithroeticam et geometricam,
ue4860. Lehrbuch d. Geometrie (Stereo-
alria), 8« Lefpz. 4867.
■ehafl)S0t80h, Franz Ernst, Graf.
- Freiherr von Künast u. Greifenstein.
ammerberrin Prag. Mitgl. d. königl. Böhm.
esellsch. d. Wiss. (ABGAY,i%31) (ON),
geb. 1760, Prag,
getl. 1809, MSrz t7, Prag^ . ,
pAggea^orff, HaodwSrlerbach 11.
^pidecktes Gesetz, welches zur Fprtsetzung d.
bekannten Pe Mischen Tafeln dient (Abhh.
Privatgesellsch. in Böhmen, V, 4782). Über
d. Auflös. verschiedn. Gleichungen aller Grade
(Abhh. Böhm. Gesellsch. d. Wiss. I, 4786).
Ueber einige Eigenschaften d. Prim- n. zusam-
mengesetzten Zahlen (Ib, II, 4 786). Über d.
Berechnung d. Ephemeriden (Ib. III, 4 787).
— Berechn. d. Merkur-Durchgangs vom 4 2.
Nov. 4782 (Bode'i Jahrb. 4785).
8ohaS]|Ot80h , Franz Gotthardt
Joseph Johann Karl Maximilian,
Graf. — Dr. Phil. (Berlin 4 857). Mitgl. d.
Leopoldin. Academie seit 4 858. Privat-
mann in Berlin. Bruder d. Standesherrn in
Warmbrunn fOr),
geb. 4 84 6, Mai 4 4, Prag.
Die Eigensohwere der 4 8 nützlichsten Metalle,
Buntdrucktafel, Berl. 4 860. — untersuch, e. Ja-
mesonits v. Estremadura (Pogg. Ann. XXX VUI,
4 836). Über Eisenoxydnatron u. Thonerdena-
troB (Ib. XLIII, 4838). Über d. Isomorphie
mancher kohlensaur. u. salpetersaur. Salze
(Ib.XLVlII, 4 889). ZurKenntn. d. Beryllerde
(Ib. L, 4840). Zusammensetz. d. Magnetkieses
(Ib. id.). D^'d. Wolframs (ib. LH, 4844). Ap-
parate f. subjective Farbenerscheinungen (Ib.
LIV, 4 844). Anwend. d. Boraxglases z. quan-
titativ. Analyse (Ib. LVII, 4842). Analyse d.
Seignette-Salzes (Ib. id.). Über d. specif. Ge-
wicht d. Kieselerde (Ib. LXVIIl, 4 846). Ober
d. Berechn. d. specif. Gewichts von Gemengen
(Ib. LXXII, 4 847). Über d. specif. Gewicht d.
Selens (Ib. XC, 4858). Eine akustiche Beob-
achtung [Einfluss eines Tons auf d. Flamme
d. ehem. Harmonica] (Ib. C u. Gl, 4857, auch
Monatsberichte d. Acad. 4857). Über e. Er-
scheinung bei plötzlich, aber schwach geän-
dertem Luftdruck (Ib. C, 4857). Zwei ausge-
zeichnete Beispiele von Schmeizpunct-Ernie-
drigungen (Ib. CII, 4 857). Der Tonflammen-
apparat (Ib. id.). Ein alter Versuch in neuem
Gewände (Ib. CHI, 4 858). Ein Vorschlag zur
Scheidung d. Talkerde von Natron u. von Kalk
(Ib. CIV, 4 858). Über d. Trennung d. Talkerde
von Lithion (Ib. CVI, 4 859). Über di Bestimm,
freier Borstture u. die FlüchtigkeU dieser Säure
(Ib. CVII, 4 859). Bestimm, freier Salpeter-
säure (Ib. CVIII, 4 859). Tafel z. Zurückführ,
d. Eigenschwere fester Körper auf 4 7^,5 C.
(Ib. CIX, 4 860). Analyse ohne Waage (Ib. CXU,
4 864). — Über d. pariser Edelstein : Rubasse
(S. Böttger's Poly tecbn. Notizenbl. 4 864 , No4 ).
SohaffHnsky , G . . . — Ober-Berg-
rath u. Direct. d. Aiohungs-Commission in
Berlin, früher Mechanicus daselbst (N),
geb. 1765 etwa,
gest. 4 843, Mai 30, Berlin.
Regttlirte, mit Pittor u. Grelle, das preuss.
Maasssystem (Abhandll. d. Berlin. Acad. f.
48S5); construirte Barometer, Thermometer,
Waai^n, Monochorde u. andere physikal. In-
strumente mit verschiedenen Verbesserungen.
49
f 771
Schafhäntl
SehaU.
Schafli&iitl (Pellisov^), Karl Emil.
— Dr. Phil. u. Med. Nach mehrjährigem
Aufenthalt in England, Prof. ord. d. Geo-
gnosie, Bergbau- u. Hüttenkunde, sowie
Oberbibliothekar an d. Univ. zu München,
Gonservator d. geognost. Sammlungen d.
Staats. Mitgl. (ausserordentl. 1842, or-
dentl. 4 845) d. Acad. d. Wiss. daselbst
(Or),
geb. 1803, Febr. 16, Ingolstadt.
GeogDost. Untersuchungen d. südbayer. Al-
pengebirges, 8^ MUnch. 1854. — Andeutun-
gen z. Begründ. e. Theorie d. Aeolsharfe (Pogg.
Ann. XIX, 1880). Berichtig, e. Fundamental-
Satzes d. Akustik u. Beitr. z. Theorie einiger mu-
sikal. Instrumente (Schweigg. Journ. LXVIl,
4 883). Theorie gedeckter cyiindr. u. konisch.
Pfeifen u. d. QuerOöten (Ib. LXVIIl, 1833).
Über Schall, Ton, Knall u. einige andere Ge-
genstände d. Akqstik (Ib. LXIX, 1833). — On
the con Version of water into steam in the
higher degrees of temperature and the hurst-
ing of steamboilers (Mecbanics Mag. XXX,
4 839). On an experiment of PerUns to prove
the calorific repulsion of a water globule from
an ignited metallic surface (Ib. id.). On the
generation of steam and gases in Casting iron
(Ib. id.). — On the origin and the composition
of the anthracit of the South Wales Basin (Tr.
Roy. Instit. of South Wales 1840). — On the
relation of forma to chemical composition (Re-
port British Assoc. Meeting X, 1844). On a new
Compound of arsenious acid and sulphuric
acid (Ib. id.). On a new mode of photogenic
drawiog (Ib. id.). — On the circumstances,
under which steamboilerexplosions generally
occur, and on the means to prevent them (Tr.
Roy. Instit. of Civil-Engineers 1842. — Mit d.
silbern. Telford-Medaille gekrönt.) — On the
presenceof arsenic in iron and in human bonos
(Wakley*! The Lancet 1840). — On the com-
bination of carbon with Silicon and iron and
other metals, forming the diff. species of cast
iron steel and maileable iron (Phil. Mag. Ser. III,
Vol. XV, 1889 et XVI, 1840). On the eleclri-
city of steam (Ih. XVll, 4 840). On steam, con-
sideredasaconductorofelectricity (Ib. XVIII,
4 844): On the circumstances, under which
steam developes electricity (Ib. id.). Further
remarks on some of the circumstances, under
which steam developes electricity (Ib. id.). —
Sur relectricit^ d^velopp^e par une conden-
sation partielle de la vapeur d'eau (Ann. chim.
phys. S6r. III, Vol. II. 1841). — Über e. ei-
genthüml. Calomelbildung u. Cblorentwickl.
u. über d. Fuchsit (Lieb. Ann. XLIV, 4 842).
Über e. neues chromhalt. Aleali- u. Thoner-
desilicat(Ib. id.). Analyse d. Chromglimmers,
Didymits, Paragonits, Margarodits usw. (Ib.
XLVI, 4 843) . D<» d. Vanadin-Bronzlts v. Bracco
(Ib. LI, 4844). Über d. Tbonstein d. Geologen
(Ib. id.). Über d. Salzthon (Ib. id.). — Über
d. Nummuliten d. bayer. süd-östl. Gebirges
(Leonhard u. Bronn'i N. Jahrb. 4 846). Beitrr.
z. ntthem Kenntn. d. bayer. Voralpen (Ib. id..
4 853 u. 4 854). Die Stellung d. baye
pen im geognost. Systeme (Ib. 4847).
then Ammoniten - Marmore von Ob
Adnetusw. (Ib. 4 848). Über d. tcrti
lenablagerungen in Bayern (Ib. id.)
Analyse d. sogen. Trasses aus d. I
NOrdlingen usw. (Ib. 4 849). Gliedenm
bayer. Alpenkalks (Ib. 4 854). Übereil
Petrefact. d. südbayer. Gebirges (Ib.
Teisenberg oder Kressenberg in Ba
4 852). Geognost. Bemerkk. über d.
berg bei Garmisch (Ib. 4 852). Gebin
bei d. lodquelle von Krankenheil hei \
in Bayern; brennende Gasquelle dasei
(Ib. id.). Über d. geognost. Horizo
bayer. Voralpen (Ib. 4 853). — Über
u. Phosphorgehalt d. Eisens usw. (I
Journ. XL, 4847). — Betrachtungen
optisch-araeometr. Bierprobe des \
Steinheil (Dingler*! polytechn. Joun
CX, 4 848). Das Portland- u. Romai
(Ib. CXXII, 4854). — Analyse d. Esch
Braunkohle (Kunst- u. Gewerbl. d. p
Vereins in Bayern, Jahrg. 4 842). Übi
usw. (Ib. 4 848). untersuch, u. Betra*
d. Fuchsische halymetr. Bierprobe (
Beschreib, d. aräometr. Hebers odei
metr. Pipette usw. (Ib. id.). Über
u. Anwend. seines arfiometr. Hebers
4 854). Über d. Ermittl. d. Tarifmü!
bayer. Biere (Ib. id.). — Über d. so
brenn, d. Stahls u. den Erfinder d
Sehens im Puddlingsofen (Bergwei
XVir, 4 854). — Über d. gegenwäf
d. Vesuvs (Münch. gelehrte Anzeig. '
neuest, geolog. Hypothesen usw. (Ib.
d. bei Schöneberg gefallenen Meteor
(Ib. 4 847). — Über d. Porcellanerde
schichte d. bayer. Porcellanerdegri
respondenzbl. d. zoolog.-mineralo
in Regensb. 4 848). —Abbild, u. Be$
Üniversal-Vibrations-Pholomelers i
Münch. Acad. VII, 4 854). Über Ph
nebst Beschreib, e. Instruments z
Intensität d. Schalls (Ib. id.). — Übe
sein Wesen usw. ; Monographie ir
techn. Encyclop. — Ferneres in d
allgem. musikal. Zeit. 4 834—36; All
4 845, 4 846 u. 4 854. Mehre Bericht
duslrie-Ausslellungcn .
* Unter diesem pscvidonymen Namen sin
vier der angeführten Abhandlungen ges
Sohalenias, s. Schalen ii
Sohall, Johann Adam. -
ging ums J. 4 62 4 als Missionar m
gelangle dort beim Kaiser Xun
grossem Ansehen und war 23 J
Präsident d. mathemat. Tribunals
(SBJ) (EBJ) rZC. XXVIII A
geb. 4591, Cöln,
gest. 4 666, Aug. 4 5, Peking
Schrieb, gemeinschaftlich mit seine
bruder Jacob Bho, an 4 50 Bücher ü
nomie u. Mathematik in chinesische
Ein Theil davon, 4 4 Quartanten füll<
Schamberg
Schanb.
774
übersetzt u. wird in d. VaticaDi-
)thek zu Rom aufbewahrt. Darun-
belli VIII de astronomia ad Impe-
licum; Usus sphaerae; Circinus
ilis ; De telescopiis ; Theorica solis
i solaris ; Uranomica cum omnibus
t tabulis ; Theorica lunae, com ta-
is; Theorica eclipsium; Tabulae
rheorica quinque planetarum ; Ta-
im , tangeutium etc. ; Geometria
omparatio astrooomiae europaeae
i; Etc.
^«•e, da er bei dem Nachfolger Xun-
TDgnade gefallen war. — Gest. 1669, Aug.
iberg;, Johann Christian,
d.^ 4 693 Assessor d. medicin.
)ater Prof. d. Chemie, Physiolo-
omie an d. Univ. zu Leipzig (J),
667, Apr. 21, Leipzig,
706, Aug. 4, Leipzig,
prima pharmaciae chymicae. —
es.
»nberg;, Johann Christoph
— Dr.PhiL, seit 4 851 Privat-
d. Univ. zu Breslau u. Custos
Dg. Cabinets derselben; früher
hrer am Friedrich -Wilhelms-
Berlin; machte (von 1845 an)
en nach d. Schweiz, Frankreich,
ngland usw. (Or),
34 5, Dec. 7, Berlin,
357, Sept. 4, Erdmannsdorf,
Schlesien.
Sudeteo-Reiseude, 4 846, 2. Aufl.
d. Graptolithen mit besoodr. Be-
d. bei Christiania vorkomm. Ar-
{1. 4S54.
an, Gustav Wilhelm. —
•acl. Arzt in Stettin, früher Phar-
09, Apr. 29, Pasewalk,Pomm.,
64, Apr. 24, Stettin,
'harmacie u. ihrer Hülfswissen-
)de. %"*, Leipz. 4 837. — Bestimm.
1. Chinarinde an Chinin u. Cin-
j. Ann. XXIV, 4 882). — Medici-
ingy Edvard August. —
)is 4 845 Docent d. Chemie u.
I. Veterinärschule in Kopenha-
Lehrer d. Chemie an d. poly-
anstalt, auch Lector (4 840) u.
4 842) d. Chemie an d. Univ.
litgl. d. königl. dän. Gesellsch.
it 4 843 (E),
07, MSrz 4, Kopenhagen,
opiyse de Forhold under hvilke
r vaeret dyrket i Danmark, 4°,
Kjöbnh. 4 857. De chemicis calculorum vesi-
cariorum rationalibus comment., Havn. 4889.
— Undersögelser over Urin (Dansk. Vidensk.
Selsk.Skrift. X, 4 848). Over de Quantitet Kul-
stof som i Form af Kulsyre gjennem Hud og
Lunger forlader det menneskelige Legeme i
Ddgnets Lüb (Ib. id. et XI, 4 845, auch Lieb.
Ann. XLV). Fortsatte Forsög for at bestemme
den Maengde Kulsyre, et Menneske udaander
i 24 Timer (Ib. XI, 4 845). — Over en Art
Gjttring frembragt i Kartoffelsaader (Trier'a
Archiv f. Pharm. I, auch Lieb. Ann. XLIX).
Om Viinaandsprtivere ogderes Anvendelse som
Olieprövere (Ib. II, auch Erdnuum'a Journ.
XXXVI). Bemärkninger over den rette Betyd-
ning af Udtrykket Syrernes Maetningsevne
(Oversigt over Vidensk. Selsk. Forbandl. 4858).
Om Perubalsam etc. (Ib. 4 855). Om Döglal og
Aethal (Ib. id.). Daselbst a. in anderen dtfn.
Zeitschriften noch Einiges.
Sohanb, Jobann. — Dr. Med. (Mar-
burg 4 792), pract. Arzt erst in Allendorf,
dann (seit 4 797) iniGassel,'wo er auch ein
chemisches Institut anlegte, 4799 Prof. d.
Chemie und später Oberbergrath ward.
Ursprünglich Pharmaceut (St) (M. II j,
geb. 4 770, Jan. 8, AUendorf a. d.Werra,
gest. 4 84 9,
Pharmaceut. Handb. über d. Güte u. Verfäl-
schung d. Arzeneimittel, 2 Bde. 8°, Cassel 4 797
— 99. Physikalisch-mineralog. Beschreib, d.
Meissners usw., 8^ Ib. 4 799, 2. Aufl. 4 821.
Untersuch, einer vom Pariser Insitut gemach-
ten galvan. Entdeckung, Ib. 4802. Systemat.
Lehrb. d. allgem. Chemie, Bd. 1, 8°, Nürnb.
4 804. — Über Oirtaoner'a Versuche, die Er-
zeug, u. Zerleg, d. Ammoniaks betreffend
(Tronunsdorff'a Journ. VI, 4 799). Über Dar-
stell. ganz reiner Talkerde usw. (Ib. XI, 4880).
Noch verschiedene ehem. u. pharmaceut. Auf-
sätze daselbst. — Gab heraus mit 0. E. Pie-
penbring : Archiv f. Pharmacie u. tf rztlicbe Na-
turkunde (doch nur die beiden ersten Bände,
4802 u. 4808).
Sohanb, Franz. — Dr. Phil., folg-
weise Assistent (4 840) u. Adjunct (4 843)
d. Wiener Sternwarte, dann (4 850) Prof. d.
Astronomie an d. beiden nautischen Lehr-
anstalten (Marine -Gadetten-Gollegium u.
Handels- u. naut. Academie) in Triest und
seit 4 857 Director d. Marine-Sternwarte
daselbst (Or),
geb. 4 847, Apr. 23, Gross-Schwein-
bartb, Nieder-Oesterr.
Compendium d. ebenen u. sphär. Trigonome-
trie, 8^ V^ien 4 849. Leitfaden für d. Unter-
richt in d. naut. Astronomie, 8^ Triest 4 858
(Beides ins Italienische übersetzt). Magnet.
Beobb. im östl. Theile d. Mittelmöeres, aus-
geführt im J. 4 857, Ib. 4 858. — Über d. totale
Sonnenflnsterniss von 4 842 (Annal. d. Wiener
Sternwarte Bd. XXII, 4 848). Die Länge von
Palermo aus 9 Sternbedeckungen berechnet
49*
775
Sohanbach
Scheele.
(Ib. XXXIV, 4 854). — Obs. de r^clipse annu-
laire de Soleil du 9 Oct. i847 ä Cilly eo Skyrie
(Coropi. read. XXV, 4 847). Sar leg ^lämenU
de la com^te decouverte le 8 Oct. 4847 par
Mr. de Tieo (Ib. id. ei XXVI, 4848). — Come-
ten-u. Planeten-Beobachtungen in verschiedn.
Btfnden von Behnmaoher'a Astron. Nachr. —
Giebt heraus, mit X. L. v. Littrow: Annaien
d. Sternwarte in Wien, von Bd. XXII (4 848) an.
Sohanbaoh) JobanD KoDrad. —
Von 4789 bis 479 4 Lehrer am Pädagogium
zu Ilfeld, dann Inspector d. Lyceums in
Meiningen bis 4 824, wo er Direct. dieser
zum Gymn. erhobenen Anstalt ward, zu-
gleich 4 807 Gonsistorial-Assessor u. Mit-
Ephor u. 4 84 6 Gonsistorialrath ; trat 4 835
in d. Ruhestand (N) (M. IL),
geb. 4764, Jan. 20, Meiningen,
gest. 4 849, Dec. 4 0, Meiningen.
Über d. Katasterismen d. Xratoithenes , 8®,
Meiningeo 4 794. Über d. «Meinungen d. Alten
von unserem Sonnensystem, Ib. 4796. Über
d. Sphäre d. Alten, Ib. 4 797. Geschichte d.
griech. Astronomie bis auf Eratoathenea, 8°,
Götting. 4 SOS. Über d. geogr. Lage von Mei-
ningen, 4*, Meining. 4 806. Breiten- u. Höhen-
bestimm, einiger Oerter um Meiningen, 4°,
Ib. 4 807. — De studii astronomici apud Indes
origine et auctoritate (Comment. Soc. Gotting.
recent. I, 4809). De Indorum modo loca et
motus planetarum definiendi (Ib. II, 4 84 8). —
Über d. Vorstellung d. Alten von d. Bewegung
d. Erde (V. Zaoh'i MonaU. Corr. XXIV, 4844).
Untersuch, über d. indische Astronomie (Ib.
XXV, 4 84 2). Über d. Chronologie d. lodier
(Ib. XXVII, 4 84 3). — Gleichungstafeln fürcor-
rospondir. Sonnenhöhen usw. (Bode'a Jahrb.
4 802) . Fragmente z. Erklär, d. Aratus (Ib. 4 826).
Sohanbaoh, Ernst Adolph. —
Sohn des Vorigen. Seit 4 832 Lehrer und
seit 4 846 Prof. an d. Bürgerschule in Mei-
ningen. Machte viele Reisen in d. Alpen (N),
geb. 4 800, Jan. 30, Meiningen,
gest. 4 850, Nov. 28, Meiningen.
Die deutschen Alpen, 5 Bde. 8°, Jena 4 845— 47.
Soheok, Karl Hubert. — Dr. Phil.
(Diss),
geb. 4 828, Nov. 26, Liesborn, Westph.
De voluminis in salibus solutis mutatione,
Bonnae 4 854.
8ohedellii8, s. Schelenius.
Soheel, Paul. — Dr. Med., Hofmedi-
cus u. Stadtphysicus in Kopenhagen (NK)
(LS),
geb. 4 773, Febr. 28, Itzehoe, Holstein,
gest. 4 84 4, Juni 4 7, Kopenhagen.
(lab heraus 4) mit C. F. Degen: Physikalische,
chemische, naturhistorische u. mathematische
Abhandlungen aus d. Neuen Schrift, d. königl.
Dan. Gesellsch. d. Wisa. ttbersetxt, :
Kopenh. 4 794—4 800; 2) mit Ch. A
X. A. Badolphi : Nordisches Archiv
u. Arzeneiwias., 2 Bde. 8**, Ib. 47f
Neues Nordisch. Archiv usw., 4 . Bd.,
— Beskrivelse over et «pparat Ul Vac
coro Position ved det Volttiske Battor
NytBiblioth. 1, 4 804).
Soheel, Hans Jacob. — D
Officier, zuletxt Major; mehre h
Vermessungen in Island beschSft
4 8 4 6 bis 4 824 Inspector d. Klasse
in Kopenhagen (E),
geb. 4 779, Juni 4 3, Asker b. Ch
Register of the weather, kept in the
part of the island of Iceland (Eyaf|
(Ann. of Phil. XI, 4 84 8).
Scheele, Karl Wilhelm. -
dem er in Gothenburg die Apothe
erlernt (4 7 57 — 63) und daselbst d
Jahre verweilt, Gehülfe folgweisi
moe (n65), Stockholm (4 767) i
(4 773), dann Provisor (4 775) un«
(4 777) Besitzer d. Apotheke in Kö|
weit des Mälar-Sees in Westeräs-L
d. Aead. «d. Wiss. zu Stockholm s
(M) (SAH) (CreirsAnn. 4 787,1,
geb. 4 742, Dec. 9, Stralsund
gest. 4 786, Mai 24, Köping.
Chemische Ahandl. von der Luft u. (
(darin d. Entdeckung d. Sauerste
Stickstoffs in d. atmosphör. Luft
gig von Priestley u. Lavoisier) ; nel
rieht von T. Bergman, 8<>, Upsala i
4 777, 2. Aufl. (von J. O.Leonhardi),
4 782 ; englisch von J. B. Förster, 8
\ 780 ; französisch von Ph. F. v. Die
Paris 4 784. Fortsetzung davon (Cr
4 785). — Undersökning om flusspa
syra (Vetensk. Acad. Handl. 4 774.—
d. Flusssäure, doch nicht im ii
stand.) Om brunsten eller magnesii
egenskaper (Ib. 4 774, zwei Abband
deck. d. Baryts u. d. Mangans, <
im regulin. Zustand.) Anmärkninga
zo6-saitet (Ib. 4 775). Om arsenik
syra (Ib. id. — Entdeck, d. Arsen
u. d. Arsenikwasserstoffgas
och anmärkoingar om kisel, leraoc
4 776). Undersökn. om bläsestenen
Entdeck, d. Harnsäure.) Satt, i
mercurius d u 1 c i s pät väta vagen
Ett beqvUmare och mindre kostsai
tillreda pulvis algarotti (Ib. id.
med blyerts, Molybdaena (Ib. id. —
d. Molybdänsäure.) Tillrednin^
en ny grön färg (Ib. id. — Das Sehe
Grün.) Ron, om rena luflens mt
dagligen uti vär luflkrets är närva
4 779). Försök, att decomponera ne
med osläckt kalk och jern (ib. id.). F
blyerts Plumbago (Ib. id.). Anmttrk
77
SehjMrer.
778
otspai (Ib. 4780). Om mjölk oeh dess syra
Ib. id. — Entdeck, d. Milchsäure.) Om
ojölksocker-syra (Ib. id. — Entdeck, d. M i 1 c h-
ockersflare.) Om tangstens bestandsdelar
Ib. 4784. — Entdeck, d. Wolframstture.)
tön och anmftrkningar om aether (Ib. 4 78S).
inmttrkn. om sattet, att conservera ättika (Ib.
d.). Försök, angäende det färgande amnet i
terliner blä (Ib. id. et 4788. ~ Entdeck, d.
llausHure.) Ron. betrttfrande ett sfirskiU
tockertimne uti exprimerade oljor och fetmor
Ib. 4 788. — Entdeck, d. OelsUsses oder
xlycerins.) Anmfirkn. om citronsaft, samt
Att att kristallisera densamma (Ib. 4 784. —
Entdeck, d. Citronensftare.) Om rbabar-
^-jordens bestandsdelar, samt stttt, att tili-
redt acetosell-syran (Ib. id. — Entdeck, d.
Oialstture.) Om frukt- och bttr-syran (Ib.
478S. ~ Entdeck, d. Aepfetstture.) Bön,
om ferrom phosphoratum och sal perlatam
(Ib. id.). Om rhabarberjordens nttrvaro uti
flera vegetobilier (Ib. id.). Anmörkn. vid till-
redDiDg af roagnesia alba (Ib. id.). Om sal es-
seotiale gallanim eller galltfple-salt (Ib. 4 786.
— Entdeck d. Galläpfelsäure.) — Chem.
Dnterauch. d. Schwerspatherde (Beschäft. d.
GewUsch. naturf. Fr. in Berlin, IV, 4 779. —
Roige beiläufige Bemerkk. über d. Verwandt-
{diattd. Körper (Crell'aChem.Journ. IV, 4 780).
th«rd. brennbare Wesen im rohen Kalk (Or^'a
Nraeste Entdeck. I, 4 784). Vermischte ehem.
Bemerkk. (Crell'aChem. Ann. 4784, 85 u. 86).
Neue Beweise d. BigenthUmlichk. d. Fluss-
tpatbstturedb. 4 786). Benchtigende Bemerkk.
Ü>erd. Luftzünder (Ib. id.). — Alles gesam-
melt in : K. W. Scheele'i sämmtl. physikal. u.
cl»effl. Werke, herausgegeb. von S. F. Eermb-
ittdt, t Bde. 8«, Berlin 4 798; Opuscula che-
mica et pbysica, edidit S. B. 0. Hebenitreit,
i?ol. 8«, Ups. 4 788— 89. Möm. de chymiede
Mr.fleheele, S vol. 8°. Paris 4 785— 88. — fleh,
ratdeckte auch die Weinstein säure; er-
irihot von A. J. Betains in seinem Aufsatz :
^0rsök med vinsten och dess syra (Vetensk.
kcad. Handl. 4 770).
*gcb. Dee. 19 (Cr •IV» Ann. 1787, 1).
■ohaereri Karl Johann August
*beodor. — Dr. Phil. (Berlin 4 840). Von
833 bis 4 839 Hüttenmeister auf d. Bisa-
irbeofabrik zu Modum in Norwegen, dann
oo 1841 bis 4 847 Lector d. Mineralogie,
letallarg. Practik o. Fabriklehre an d. Univ.
Q Christlania, und nun seit 4 848 Prof. d.
bemie an d. Bergacademie zu Freiberg.
[itgl. d. königl. Sachs. Gesellsch. d. Wiss.
SFL) für),
geb. 1843, Aug. 28, Berlin,
e fossilium Allanit, Orthit, Cerin, Gadolinit-
oe naiora et indole, 4«*, Berol. 4840 (deutsch
iPiSff. Ann. LI, 4 840). Lehrb. d. Metallur-
ieofw., t Bde. 8^ Brauschw. 4 848u. ff. Iso-
korphismus u. polymerer Isomorphismus, S^,
). ISftf. Löthrorbuchosw.. 8», Ib. 4857. Be-
tarkk. u. Beobb. über Afterkrystalle. 8^ Ib.
Ift7 (IH« letxten drei Schnften sind Abdrücke
aus liebig's usw. Handwörterb. d. Chemie,
in welchem fleh, noch mehre Artikel bearbei-
tete). Der Paramorphismos u. seine Bedeu-
tung in d. Chemie, Mineralogie u. Geologie,
8°, Ib. 4 854. — Nogle Bemerkninger og For-
sög angaaende Atorotheorien (Nyt Mag. f. Na-
turvidensk. III, 484S). Om Gigtgasernes Be-
nyttelse ved Masovne (Ib. IV, 4 845). Geogno-
siisk-mineralogiske Skizzer, samlede paa en
Reise i Sommeren 4 842 (Ib. id. — Deutsch,
Leonhaxd u. Bronn'a Jahrb. 4 848.) Nikkelerts-
Skjttrpene in Espedalen (Ib. id.). Resultater
af en mineralogisk. Reise i Tellemarken (Ib.
id.). Omet nyt Manganerts-Findested i Teile-
marken (Ib. id.). Noch einige Aufstttze daselbst,
stehen auch in Pogg. Ann. — Beweis einiger
geometr. Satze (CreUe'a Journ. f. Math. VI,
4880). — Über d. Trennung d. Kobaltoxyds.
Nickeloxyds u. Manganoxyduls von Eisenoxyd,
Arsen- u. arseniger Säure (Pogg. Ann. XLII,
4 837). Ober zwei norweg. Kobalterze (Ib. id.).
Zersetz, d. neutral, schwefelsaur. Eisenoxyds
beim Kochen d. Auflösung (Ib. XLIV, 4888).
Über d. Producte d. Verwittr. d. Schwefel-
kieses (Ib. XLV, 4888). Zusammensetz. d.
Elaeoliths u. Nephelins (Ib. XLVI, 4 889 u.
XLIX, 4840). Neues Vorkomm, verschiedner
Fossilien, Shnlich dem bei Finbo in Schwe-
den (Ib. id.). Untersuch, d. Euxenits (Ib. L,
4840). Zerleg, zweier natürl. vorkommend.
Arsenikstufen d. Eisens (Ib. id.). Untersuch,
einiger Verbindd. d. Arseniks mit Kobalt; mit
W. Francis (Ib. id.). Untersuch, über Gadoli-
nit, Allanit u. damit verwandte Mineralien ;
erste Fortoetz. (Ib. LVI,484S). D« zweite Fort-
setz. (Ib. LXl, 4 844). Neues Vorkomm. d.
Nickels (Ib. LVIII, 4843). Wöhlerit, ein neues
Mineral (Ib.LIX, 4848 u. LXI. 4844). Leichte
Darstell, reiner Zirkonerde (Ib. id.). Fundort
u. Krystalir. d. phosphorsaur. Yttererde (Ib.
LX, 4 848). Untersuch, d. Gichtgase eines nor-
weg. Hohofens; mit Cb. Langberg (Ib. id.).
Temperatur-Blaximum in e. Uohofen u. Effect
d. erwärmt. Gebläseluft (Ib. id.). Bernstein in
Norwegen (Ib. LXl, 4844). Über Aegyrin (Ib.
id.). Polykrasu. Malakon, zwei neue Mineral.
Yttrotitanit, ein neu. Min. (Ib. LXIII, 4 844).
Untersuch, d. Sonnensteins (Ib. LXIV, 4845).
Mikroskop. Untersuch, verschiedn. Mineral.
(Ib. id.). Zusammensetz. d. Titaneisens u. Tan-
tälits (Ib. id.). Beitr. z. Kenntn. norweg. Mi-
neraL (Ib. LXV. 4 845). Zur Kenntn. d. Sef-
ström'schen Frictionsphttnomens (Ib. LXVI,
4 845). Über d. Bestimm, d. speeif. Gewichts
d. Mineralien (Ib. LXVII, 4 84S). Über e. ei-
genthümi. Isomorphie, die poIymere Isomor-
phie (Ib. LXVIII, 4846). Cbem. ConsUtution
d. wasserhalt. Magnesia-Carbonate in Bezug
auf polymere Isomorphie (Ib. id.). Über d.
Hydrat d. kohlensaur. Kalks (Ib. id.). Über d.
Atomgewicht d. Talkerde nebst Beobb. über
polymere Isomorphie (Ib. LXIX, 4 846 u. LXX,
4 847). Auftreten d. basisch. Wassers im Mi-
neralreich (Ib. LXX, 4 847). Cbem. Constitu-
tion d. Augite, Amphibole u. verwandte Mi-
neral. (Ib. id.). Neolith, ein Min. jüngster Bil-
dung (Ib. LXXI, 4847). Formeln f. stfmmtl.
I polymer-isomorphe Mineral. (Ib. id.). Unter-
779
Boheflblt
■Dcb.QinigerHin., welche UataltaurABholiobe
StiareD entbaltea [Ib. LXXII, 1St7). Wider-
legung d. Einwürfe gegen poIymere Isomor-
pbie (Ib. LXXIII, *S(ej. Beobb. über d. Ab-
Bsti, Burgescblemmt. putverfürmig. Körper ia
nUssigkeiten (Ib. LXXXU, ISSI). Zur oSbe-
ren Keantn. d. polymeren üomorpbie [Ib.
LXXXV, I 891 u. XCV, 1 85S}. Ober quantita-
live Scbeid, d. Eiaenoiyds vom Eisenoxydal
(Ib. LXXXVI, 4BS1 u. XCIJI, ISSt). Zusam-
menieti. mehrer Eiseaoiydkali-Sulpbate (Ib.
LXXXVIl, 1SS3I. Cbem. Constilution d, Hy-
dro-Uangan-CarboaalB [Ib. id.). tber Pseu-
domorphosen u. Chankterislik einiger Arten
derselben (Ib. LXXXIX u. XC, I8S8). Über
d. angebl. PgeDdomorpbie d. Serpentins nacb
Amphlbol, Augit u. Olivin (Ib. XCll, 1SS4).
Über Paeudomorphie, nebst Bsilr. z. Cbarak-
leristikeinlgerAr(enderselben(Ib.ld. u.XCIII,
4BSl|. UineralDg. Cbsrskleristik d. Prosopilg
(Ib. CI, 4BS7J. über d. cbem, Constitution d.
Ampbibolo u. Augite, besonders in Bezug auf
lUnmeUberg'i aeiute Analysen [Ib. CV, 4 858) .
Widerlegung d. Einwürfe S. Blnm'i gegen d.
paramorpbe Natur d, Serpeatinsteins (Ib.
CVIII, 4SS9). — Untersuch, über einige Ge-
genilfinde ans d. Gebiete d. Atomentheorie ;
mit S. F. Marehand (Erdnuum'i Journ. XXIV,
1811 u. XXVII, 48(1). Melinophen. e. neues
Hin. rib:LV,ISSll. tberParamorpbosen.eine
besondere Art von Pseu dorn orph ose n [Tb. LVII,
1SB1]. Über e. Bemerk. Dana's in BeirefT d.
Prosopila(Ib. LXII1, I8S4). Cbem. Zusammen-
seti, d. Hornblende d. norweg. Zlrkonsyenlts
(Jh. LXV, 48S5). Elgenthüml. Fall, wo Bar>'l'
erde nicbt oder nicht vollständigdurcbScbwe-
fsIsHure gefallt wird [Ib. LXXV, 1 8S8]. — t'ber
d. Bildungsgesetze d. Gneusse», mit besonde-
rer Rücksicht auf d. Keitbau'scbe Theorie
(K*riten's Archiv f. Mm. XVI, 48tl). -- l'ber
d. Noril u. die auf 6. Insel Hitteröe in dieser
Gebirgsart vorkommenden mineralienreichen
Granitgtinge(SellhaD'iGaeaNorve)iica, Hfl. 11'.
— Chemisk ündersögelse af Gadolinilen fra
HitlerOen etc. (Parhandl. ved de Skand. Ns-
turforskere, »^" MOde, IS4S, ChristianiaJ. Om
Gadoliniten's Findesled paa Hitlerüen [Ib. id ) .
— Specif. Gewicht d. beiden Schwefel formen ;
mitF.IUTBhaiid(Lieb.Aan.XLIV, 4StI). über
d. KrystallForm u. ehem. Zusammensett. ei-
niger HobofenschlBcken (Ib. XCIV, <85S). —
über d. Traversellit u. seine Begleiter: Pyr-
gom, Cpidot u. Granat usw. [Berichte d. K.
Sachs. Gesellscb. d. Wiss. 4S58}. über d.
ehem. Constitution d. Epidote u. Idokrasa (Ib.
id.). — Über d. Trennung kleiner Kalkerde-
mengen von Magnesia, über d. Atomgewicht
d. Magnesia usw. [Nachr. von d, Univ. u. d.
Gesellscb. d. Wiss. in Gütting. I8S9). Anslyt.
Methode z. Bestimm, d. Magnesia u. d. Alka-
lien [Ib. id.]. QuantiUlive Bestimm, kleiner
Mengen Titansäure in Silicaten (Ib. id.{. Ver-
suche über d. Menge d. KohlensUure, die bei
höhr. Temperatur aus kohlensaur. Alkalien
durch Kieselsaure u. audere Oxyde ausgetrie'
ben wird usw. (Ib. 4860]. — Artikel in Lia-
blg"! usw. Handwörtb, d, rein, u, angewandt.
Chemie. ~- Dichtungen.
— flchofflsr. TM
Soheffelt, Hichael. — Poigweite
HandluDgsdieoer, Feuerwerker, Printkb-
rer d. Hathemalik und [seit ITI7) Leclor
arilbmetices Id Ulm (WUJ,
geb: l6Bt, Febr. SD, Ulm,
gest. 1710, Juli K, DIro.
Instramenlum proportionnro d. i. OoiNtieU
vom Proportionatzirkel usw., 4*, Ulm IH)
[erlebte bis 473« füol Anflagea n. eine w-
besserte von I. E. Behelbal, (°, Brwl. <It<).
Pes mechanicus ertifloialU d. i. Neu erfnadt-
ner Maassstab, mit welcham alle Propaito-
neo der genieo Mathematik obne mtihHin«
Rechnea usw. kOnnen gefunden werdea, t*,
Ib. tflev. NepperianischeRBChenatableintu*.,
11°, Ib. 1744, Melbodisohe neue Anweimi
die edle u. httchsl oülzliche Rechenkaul i*
kurzer Zeit zu erlernen, 8°, 4 71S. Muiaiui
matbemetjcum, S°, 1710.
Soheffftr, Henrik TbeophiluB.-
von 4 710 an Probirer beim scfawed. Borg-
collegium und daneben, von I TOS ao, udi
Uünzprobirer. Seil 4748 zugleich Wgl-
d. Hanufaclur-CoDtors in Stockholm, ib
welches er auch Öffentl. chemische Vorle-
sungen hiell. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. di-
selbst seit <7i6 (S),
geb. 4710, Dec. S9, Slockholm,
gest. 1759, Aug. 10, Stockholm.
Kemiska fOrelaaningar rOrande aalter, jordtr-
ter, valleo, fetmor. metaller och ftti^iogtlc.
i' herausgegeben nacb einem von Undam
4 730 nachgeschriebenen Hefte von T. B«T
nun), 8° Upsala 1 77S (deutsch von Ch. S. t-
Weigel, Greifswald 4T79]. Zweite, v^ermebrlt
schwed. Autl , Slockholm, üpsslau. Äbo47tl.
3 . Aull. 1 798 . — Mathemali sk jemfOrelse emel-
lam tonernaa naiurliga fttrhällande emot bn-
rannan uti musiken [Vetensk. Acad. BMdl.
4748). Tillag tili F. Huielqviat'i ron ODiul-
miaks tillverkningen i Egypten(Ib, 4 7SI). Va-
lenskaps histohen om skedningar (Ib. 4711).
Beskrifning om det bvita gutdet, eller it«
sjunde metallen, kalladt i Spanien Platin'
del Pinto [Ib. id. — Erste genauere Ual«r-
suchung überd. Platin,) Tilldgnlng omsamint
metBll[lb, id.), FortsSttning af vetensktpa bi-
slorlen om skedningar (Ib, 4 7SI). Söa o"
Petuntse eller en bergart som nyltju i^
posslins üllverkning i China (Ib. id.]. GeD<>l-
stt genom lyngdens och rymdens fOrhälluii*
emot hvarannan Snna, buru mycket bly U
blandadt uli lenn [Ib. 17GS). AnmirkniB|>r
vid Lewis' rön i Philos, Transaa. (4 734) ■■-
gäende metallen PI Btina del Pinto(Ih.47Sl|.
Afhandling om potaske-s tagen och den« brut
(Ib. I75S), Ron om Pinschbacks metatiM
och dess lillredning [Ib. I7S0).
Sobener, Johann Peler ErosI,
Freiherr von. — Dr, Med. Polnischef
Bergralh in Warschau (M. Ii; (NGB),
.1
Bcli0in«r
geb. <739, Sepl. 13, Danzig,
gest. 1809 etwa, . . . Warschau.
>a d. Eatslehune d. Sande« (Im Naturior-
ber), Beitrr. zod. UnUrBucbungen überdas
•ktrum u. den Lyncur der Alteo (Naturf.
mllscli. Id Daoiig, Neue Samml. 1, 1778}.
Sohvner^ August Chris tianWil-
Blm Herrmann. — Dr.PbU-, folgweise
-•nnscbweig. BaucoTiducleur (1816), Fi-
uizsecrelSr oder Sccretär d. herzogl. Ei-
<[)bahn~ u. Postüirection (<S5S), Finanz-
isessor oder Hilgl. dieser Behörde [I B[>i)
id 18SS Baurath (OrJ,
geb. I8S0, Oct. 10, Braunscbweig.
ie luecbaD. Principien d. Ingeaieurknnst u.
rchttectur, aacb ikaatUej bearbeitet, 3 Bde.
', BrsuDscbw. 48iB. Ober d. VerbHltniss d.
riUuDBlik lur GeomelNe, ins biso ndere über
. geomelr. Bsdeut. d. imaginär. Zablen. 8°,
b. 4i4e. Die Principien d. Hydroslatilc u. Hy-
nnliii, 1 Bde. 8», Ib. 18(7. Der Situntions-
alcäl, 8°, Ib. 18fil. Die Principien d. cslorl-
eben Uascbine von Xrlkioa erlSuterl, 8°, Ib.
m. Die unbestimmte Analytik, 8o, Haonov.
IM, Tbeoris d. Gewölbe, FuUermaaera u.
JMraenBrUcken, 8°, Braunscbw. I8ST. Tbeo-
ü d. Fesligkeit gegen d. Zerknickeu usw., 8°,
b. <8SB. Die AuHüsung d. eJgebr. u. Irens-
»dint. Gleicbun)!en, 8", Ib. 18411. Die Ela-
KiciUltSTerhaUniued. Rohren, 8°, Wiesbeden
IIS». Die Transportkosten u. Tarife d. Eisen-
Mbnsa, S", Ib. 1860. — Hstbodus nova
i«quitioDem indelerminataai secundi gradus
lui incogDtlas implicaatem per numeros in-
•ini Bolveadi. DIss. inaog. [Cnlla'i Joarn.
Math. XLV, I8SS). — Cber d. Princip d.
leieit. Widerstands (GreUe'i Joarn. (. Bauk.
IXVIII, laso). Ober d. Druck im Innern ei<
ar Srdmasae (Ib. XXX, 18SI). ~ VorscblHge
irRetorm d. deutsch. Ilaasse IGnmert'i Ar-
Ut.XII, ist»]. Directes Verrabren lum Da-
nnalmacben d. Gielchungen (Ib.XllE, 1819).
■ometr. NHherungametfaode zur Recliflcalion
. Qnadratar d. Kreises (Ib. id.). Über d. geo-
Mr. Conalnjction d. imaginären Waneln e.
telchang (Ib. XV, isao). Beweis d. Eiisteni
10 «Wurrelo In jeder Gleichung d. n'*°Gra-
M ofw. (Ib. id.). Über die durch d. Gleich.
B f^ dargestellten Curven [Ib. XVI, <8S1).
oflOnng d. Ualfatti'scben Problems (Ib
I.). Die BewegangsarscbeiDungeu d. Krei-
ds, d. rollenden Rades u. der aus gezogenen
•WehreD geworfenen Geschossenen IIb. XXV,
Ul). Oberd. Wesen d. Functionen, Insbe-
»dera über Vieldenttgkeil, Unbestimmtheit,
•dhiderltchkeit, DifTerenliation u. Stetigkeit
n>. XXVIII, 18ET). — Vbere. neues Grün d-
tMMi d. Mechanik u. über d. Gauss'sche
Madp d. kleiost. Zwanges iBeUinUah's Zelt-
KhrUt t. Math. u. Phys. III, ISSS). — Giebl
**niu: Organ hlr d. Fortschritte d. Elsen-
^bawesana ; darin von ihm : Chor d. Versenk,
natmeetscher Tel^nphentaue (Jahrg. XIII,
<IHj. Aber d, BInflass d. Arbeitamangel o.
Sohalbel, Johann Bpfaraim. —
Prof. d. Uathematik u. Physik am Elisa-
beth- [seit 1769) u. am Friedncbs-Gymn.
in Breslau, zuletzt (seit 1788) Rector des
ersleren und zugleich Inspeclor d. eian-
gel. Schulen daselbst (M. Ii;,
geb. 1736, Sept. G, Breslau,
gesl. (809, Hai 31, Breslau.
Dtss. de adfrlctu soEidornm in motu conslitu-
torom, 4°. Halae 1 7SS. De loa. Vlaiaeheri Vra-
tisiavlensis in doclrinam de iride merilis, 4°.
Ib. 17SS. Einlett. t. matbemal. BUcherkennt'
nisa. 19 St. 8», Brest. 1789—98. Beitr. la d.
deutsch. Schriitsn vom Cometen 1749, 4», Ib.
4779. Abhandi. von d. geogr, Lage d. Stadt
Breslau, 4', Ib. 177S. Unterricht vom Gebrauch
d. künstl. Himmels- u. Erdkugeln usw., S°,
Ib. 177S. Erläuterungen u. ZusSlie dazu, 8°,
Ib. 1T8S. — Über d. Durchstechen d. Fluss-
krUmmungen (Deutsche Abhandll. d. Berlin.
Acad. 1788). — tlber d. Unterschied d. wah-
ren u. scheinbaren Horizontallinie belmWas-
serwSgeo (Oekonorti. Nachr. d. patriot. Ge-
■ellsch. In Schles. I). Ob auT einer Anhöhe
mehr wachse als luF ebenem Boden (Ib. Vit).
Heleorolog. Beobb. [ib. id.] Von d. Gestalt d.
ehernen Heeres (Benioiilli u. ElndenbnrK'i Uag.
1787). Astronom. Beobb. in d. Wiener Ephe-
meriden u. in Sode's Jahrb., Programme n.
tibereetxnngen astron. Werke aus d. Französ.
Siehe aucb Bobefblt.
Sohetbler, Christoph. ~ Prof. d.
griech. Sprache, Logik u. Uelaphysik von
1610 bis 161 i, dann d. Physik u. zugleich
Pädagogiarch an d. Univ. zu Giessen, zu-
letzt [seit I61S) Superintendent u. Gym-
nasiarch in Dortmund fJ) (St),
geb. IG89,Dec. 6, Armsfeld, Waldeck,
gest. 1 663, Nov. 1 0, Dortmund.
PhiloBopbia compendiosa, eibibens Logicae,
Metaphysicae, Pbysicae, Geomelrrae, Astro-
nomiae, Opticae, Etbicae, Poliücae, Oecono-
miae compendium methodicum, S', Gissae
1418, 1018; S°, Oiooiae ISST; Londini 1«8B.
Arithmetica vulgaria. — Philosophisches u.
Theologisches.
Sohelbler, Jobann Heinrich. —
Seiden manu facturist u. erster Gemeinde-
Beigeordneter in Crefeld (Äj (G. 1 5^,
geb. 1777, Nov. H, Montjoie,
gest. 1838, Nov. «0, Crefeld.
Der pbysikal. u. muslkal. Toomesser, S", Es-
sern Sit. ADleitaDg,dioOrgelmiltelatd.SUi9sB
[vulgo Schwebungen) u. des Uetronoms cor-
rect gletchsch webend zu stimmen, 8", Crefeld
1814. Anleitung, die Orgel unter Beibehaltung
ihrer momentanen Hohe usw. glelcbscbwe-
bend zu stimmen, 8°, Ib. iSift. Das Wesent-
liche d. physlkal.n. musikal. Tonmessers, S*,
783
Sclüibner
Schelhftnuiiar,
784
Ib. 4886. Über mathemat. Stimmaog, Tempe-
raturen u. Orgelstimmung Dach Vibrationsdif-
ferenzen oder Stössen, 8«, Ib. 1887. — Dar-
stellung seiner Versuche von Ximeke (Fogg.
Ann. XXIX, 1888) u. von Soeber (Ib. XXXII,
4884); ferner über die Sc he ibler'sche Er-
findung überhaupt und Pianoforte- u. Orgel-
stimmung insbesondere, von Dr. J. J. Ldhr,
Crefeld 1887. — Seh. erfand auch 4 84-6 ein
musikal. Instrument, Aurora genannt, be-
stehend aus SO wohl abgestimmten Maultrom-
meln auf dem Rande zweier Uolzscheiben (Ali-
gem. musikal. Zeit. 484 6).
Soheibner, Wilhelm. — Dr. Phil.,
von 4 853 bis 4 856 Privatdocent, seitdem
Prof. extr. d. Mathematik an d. Univ. zu
Leipzig (OrJ,
geb. 4 826, Jan. 8, Gotha.
Über d. Berechn. einer Gattung von Functio-
nen, welche bei d. Entwickl. d. Störungs-
fuDCtion erscheinen, 4°, Gotha 4858. — Über
d. asymptotisch. Werthe d. Co^fBcienten in
den nach d. mittl. Anomalie vorgenommenen
Entwicklungen (Berichte d. königl. sächs. Ge-
sellsch. d. Wiss. 4 856, auch Oould'a Astronom.
Journ . IV) . Zur Theorie d. M a c 1 a u r i n'schen
Summenformel (Ib. 4 857). Über Halbdeter-
minanten (Ib. 4 859). Über zwei auf d. Theo-
rie d. ellipt. Functionen bezügliche S&tze (Ib.
id.). ~ Ueber d. Flächenpotential (Crelle'a
Joürn. LIV, 4 857).
Sohelner, Christoph. — Jesuit,
Prof. ord. d. hebr. Sprache u. d. Mathe-
matik erst an d. Univ. zu Freiburg im Breis-
gau, dann (4 64 0 — 4 6) an der zu Ingol-
stadt, lehrte darauf einige Jahre in Rom
und war zuletzt Rector d. Jesuitencolle-
giums zu Neisse in Schlesien, sowie Beicht-
vater d. Erzherzogs Karl (JJ (Wd) (SBJ)
(BEI. \),
geb. 4 575, Walda b. Mindel-
beim, Schwaben,
gest. 4 650, Juli 4 8, Neisse.
Tres epistolae de maculis solaribus scriptae
ad ICaronm Teltemm, Augustae Vindelicorum
ill. virum praefectum, cum observationum ico-
nismis, 4**, August. Vind.4 64 2 (In diesen Brie-
fen, die vom 12. Nov., 4 9. u. 26. Dec. 4 64 4
datiren, und Apelies latens post tabulam. un-
terzeichnet sind, die Angabe, dass er im März
4 64 4 Flecke in der Sonne entdeckt habe). De
maculis solaribus et stellis circa Jovem erran-
tibus accuratior Disquisitio ad X. Velienun
perscripta, interjectis observationum delinea-
tionibus, Aug. Vindelic. idibusSept. 4 64 2 ; un-
terzeichnet : Ulysses sub Ajacis clypeo (Welser
schickte diese Briefe am 6. Jan. 4 642 an Gali-
lei, der sie in seiner geschichtlich so merk-
würdig gewordenen Istoria edimostrazioni in-
torno alle macchie solare beantwortete). Diese
u. die vorigen Briefe vereinigt unter d. Titel :
De maculis solaribus tres epistolae ; de iisdem |
et stellis circa Jovem errantibui, disqairitio
Apellis post tabulam latentis, 4**, RomaelKt.
Disquisitiones mathematicae de contro?enif
et novitatrbus astronomicis etc., 4*, Ingobila-
dii 4644. Sol ellipticua hoc est novuro etpo«*
petuum solis contrahi sollti pbaenomenonete..
4°, Aug. Vind. 464 5. Exegeses fdndameatoru
gnomonicorum, 4^, Ingoist. 4 645. Refractioaes
coelestes sive solis elliptici phaenomenooflla-
Stratum etc., 4^ Ib. 4 64 7. Oculiiii, bocest: fn-
damentum optioum etc., 4«*, Oenipontii 4141.
Rosa Ursina sive Sol ex admirando foculanunel
mMcularum suarum phaenomeno varius: lee
non circa centrum suum et azem fixnm, aboe-
casu in ortum annna, circaque allum axem oio-
bilem ab ortu in occasnm conversiooe qua
menstrua, super polos proprios, Uhr. IV me-
bilis ostensus, fol., Bracciani, Impressiocoepli
a. 4626, finita vero 4 680 (Darin d. Helio-
skop u. zuerst ausgeführt das K e pp I er'scki
Fernrohr). Pantograpbice sen ars delioeaadl
res quaslibet per parallelogrammum senei-
vum, mechanicum, mobile etc., 4*, Romae
46S4 (Erfindung des Storchschnabeli).
Prodromus de sole mobili et stabifi terra ora-
tra Oalilaetun de Oalileii, fol., 4654 (postli.).
— Boh. beobachtete auch am tO. Hin 4fltf
zu Rom eine sehr ausgebildete NebensonotD-
Erscheinung, von welcher Defloartea nnterdeai
Namen des römischen Phfioomena Nacbrictt
giebt (Meteore, cap. X).
Sohelenins (Scbalenias, Schedelias),
Joachim. — Prof. d. Mathematik an d.
Univ. zu Dorpat etwa von 4 659 an (J)^
geb. 4 64 2 etwa, . . . Treptow, Pomm.,
gest. 4 673, Apr. &3, Dorpat.
Cursus mathematicus, 4 vol., 4665. RbabdC'
logia s. Computatio per virgulas
Sohelhammer, Günther Chri-
stoph. — Dr. Med., erst Prof. d. Botanik
an d. Univ. zu Helmstädt (4 679), dann Prof.
d. Anatomie, Chirurgie u. Botanik ao der
zu Jena (4689) und darauf (1695) Prof.
d. Medicin an der zu Kiel, sowie berzogl-
Leibarzt daselbst. Mitgl. d. Leopoldin. Act-
demie (AI^C) (HL) (J) (GJP),
geb. 4 619, März 4 3, Jena,
gest. 474 6, Febr. 4 4, Kiel.*
De motu mercurii in tubo torricelliano elc>i
8^ Kilon. 4 699. Disputationes tres de corpo-
rum per ignem resolutione chemica, 4^ Ib.
4 704 — 3. Tr. de nitro, vitriolo, alumine et
atramentis, 8°, Amstel. 4709. De pbarmacii
in via regia ad artem medendi, 4<*, Kilon. 47t'-
— De nupero terrae motu (Mise. Acad. N^
Cur. 4690). Solutio problematis, carmercn-
rius in tubo torricelliano pluvioso tempore
descendat, cum deberet ascendere (Ib. 4694).
Notata ad B. Bamaiaini epistolam de ca«s>
adscensus et descensus mercurii in fistula tor-
ricelüana (Ephem. Acad. Nat. Cur. 4 742). —
Medicinisches u. Botanisches.
* gest. Jan. 11 {HL),
\
(5
Schelhase
•Schenk.
786
Schelhase, Ernst Friedrich (Prie-
inann). — Dr. Med., erst Arzt u. Aledi-
lal-Assessor in Augsburg, dann Physi-
8 in Kaufbeuren und zulelzt Arzt am
(ichskammergericht in Welzlar. Mitgl. d.
topoldin. Academie (ANC),
geb. 1649, Mai 4 6, Jena,
gest. n03, Jan. 26, Welzlar.
I chimicis quibusdam (Miscell. Acad. Nat.
ir. Dec. 111, 4695—96).
Sohell, Wilhelm. — Dr. Phil., Prof.
tr. d. Mathematik an d. Univ. zu Mar-
irg (Or),
geb. 4 8)6, Oct. 3, Fulda.
mr Abwicklung einfach krummer Flächen,
, Marb. 4 854. Allgem. Theorie d. Curven
ppelter Krümmung in rein geometr. Dar-
tll., 8% Leipz. 4 859. — Über Mantelfläche
Volumen cylindrisch hufartiger Körper (Gra-
rffArch. XIX,4 852). über d. Entfernungs-
ier e. Systems gerader Linien u. Ebenen
I. id.). Ober d. Schmlegungskugel u. d. sphfi-
•cbe Torsion d. Curven doppelter KrUm-
ittg (Ib. id.). Über e. gewisse Gattung geo*
sIr. Aufgaben über Maxima u. Minima (Ib.
). GroDdzüge e. neuen Methode d. höheren
»iyeis (Ib. XXV, 4855). — Aufstttze in Sohl5-
lek'f 2eit8chr. f. Mathematik.
Sohellbmohi Karl Heinrich. —
. Phil. (Jena 4834). Von 4834 bis \%i\
hrer am Werderseben Gymn. in Berlin,
itdem Prof. d. Mathematik u. Physik am
iedricb-Wilbelms-Gymn. daselbst; seit
t43 auch Lehrer d. Mathematik an d. all-
m. Kriegsschule (Or),
geb. 1806. Dec. 25, Eisleben.
B Kegelschnitte usw., 8**, Berlin 4 848. Dar-
illeode Optik ^ in Verbindung mit d . Zeichen-
irer Sagel« 4*", Halle 4 854 (englisch von W.
Höpkina: Geometrical optics, Cambr. 4 851).
toe Elemente d. Mechanik, dargestellt u.
arbeilet von e. Arendt, 8^ Berlin 4 860. Ma-
Nnatische Lehrstunden; Aufgaben aus d.
hre vom Grössten u. Kleinsten ; bearbeitet
berausgegeb. von A. Bode u. E. Fifoher, 8°,
. 4860. — Über d. Ausdruck: n^-r\og\
r^e^f Journ. IX, 4 88S). Über d. Taylor-
lie Reibe usw. (Ib. XI, 4 884). Ober d. Zei-
ea d. Mathematik (Ib. Xll, 4 884). Ober d.
lesa'schen Formeln zur näheruogsweisen
trecbn. e. bestimmt. Integrals (Ib. XVI, 4 847).
ler d. Integral d. linearen Differentialglei-
«■gen bohr. Ordnungen (Ib. id.). Auflösun-
n voD Aufgaben (Ib. id.) . Ober e. eigenthUml.
itwiekl. d. Sinus- u. Cosinusreihen nach Po-
nea d. Bogens (Ib. id.). Ober e. elementare
itwleklongeweise d. einfachsten transcen-
tatea Faoctionen (Ib. XVII, 4887). Problem
Variationirechnung (Ib. XLI, 4854). Eine
ifltff. d. Malfatti'acben Auigabe (Ib. XLV,
51). Bise Brweitr. d. Malfatti'acben Auf«
P«f f tidorff, ffandtrSrlerbnch II.
gäbe (Ib. id.) Mathemat. Mi^cellen (Ib. id. u.
LIV, 4 857). Die einfachsten periodisch. Fun-
ctionen (Ib. XL VHI. 4854). Oberd. Bewegung
e. Puncts auf d. Oberfltfche e. Ellipsoids (Ib.
LIV, 4 857). — Bin Mittel, d. Schwierigkeit d.
Studiums d. Katopirik u. Dioplrik zu erleich-
tern (Pogg. Ann. LXXVI. 4849). Eine Wir-
kung d. Schwungkraft (Ib. XC, 4858).
Sohellen, Thomas Joseph Hein-
rich. — Dr. Phil. Von 4844 bis 4842
Lehrer an d. Prov.-Gewerbschule zu Coln,
dann bis 1851 Oberlehrer an d. Realschule
2u Düsseldorf, darauf bis 4 858 Direcl. d.
Real- u. Gewerbscbule zu Münster und
seitdem Direct. d. Realschule zu Cöln (Or),
geb. 4 84 8, März 30, Kevelaer, Reg.-Bez.
Düsseldorf.
Methodisch geordnete Materialien für d. Un^
terrichtim Rechnen usw. für Lehrer, 8°, Düs-
seld. 4 849, 2. Aufl. 4 858. D'' für Schüler. 8^
Ib. 4 849, 3. Aufl. Ib. 4 855. Der elektromagne-
tische Telegraph In d. Hauptstadien seiner Ent-
wicklung, 8°, Braunschw. 4 850, 8. Aufl. 4 864.
Aufgaben für d. theoret. u. pract. Rechnen
usw., 8**, Münster, 5. Aufl. 4 860. — Ober dop-
pelte Brechung in einaxigen Krystailen (Prgm.
Düsseid. Realsch. 4848). Auflös. e. Aufgabe,
auf welcher d. iRealität d. Obelisken beruht
(Onmert'i Arch. XI, 4 848). — Mehre Aufsätze,
z.B. überelektr. Uhren ; Die Schraubenschiffe ;
Die hydraul. Presse ; Die Tiefenmessungen ;
usw. in Weitermann'a Illustrirt. Monatsheften ;
fernere in Programmen d. Düsseid. Realschule.
SoheUenbergi Johann Gottfried.
— Dr. Phil. . . . (Düs),
geb. 184 0, MSrz 4 2, Erfurt.
De curvarum algebraicarum ramis in inflni-
tum excurrentibus, 8^ Berol. 4 885.
SohelTer, Friedrich* Joseph. —
Dr. Med. Von 4 802 bis 4 803 Privatdocent
an d. Univ. zu Halle, dann Prof. extr. d.
Philosophie an der zu Jena bis 4 806 und
nun Prof. ord. d. Medicin an der zu Hei-
delberg (M. W) (N) (Or),
geb. 1778, Juli 23, Osnabrück,
gest. 1832, Nov. 30, Heidelberg."**
Ober warme u. Licht (Bohertr'a Arch f. theo-
ret. Chemie, Hft. I. 4800). ~ Gab heraus:
Zeitschr. f. organ. Physik, 2 Hfte. 8», Halle
4 802; Journ. d. Naturwiss. u. Medicin, 2 Hfte.
8°, Frankf. a. M. 4 84 0. — Medicioisches u.
Philosophisches.
* Nicht Frani (Or) wie in {GJf).
** gMt. 1834, Not. 30 {OJF),
Sehenky Christian. — Mechanicus
in Bern, seit 1805 etablirt (Wolf. U),
geb. 4 781, Oct. 4, Schwiminbach,*
gest. t834, Nov. 20, Bern.
Verfertigte Brückenwaagen, Walzwerke, Dru-
ckerpressen, hydraulische Widder, Sfiema-
schinen, Dampfmaschinen, Luftpumpen, Elek-
60
787
Schenk
Scherer,
trisirmaschinen usw. zum Theil von eigen-
thUml. Einrichtung ; siehe darüber Piotet, Bibl.
britann. LIX, 4 84 5.
* Bei Signan, Cant. B«m.
Schenk, Ulrich. — Bruder des Vo-
rigeu; bei diesem u. bei Reich enba eh in
München gebildet, Mechanicus in Bern und
zuletzt in Worblaufen bei Bern (Wolf. \IJ,
geb. 4786, Jan. . ., Schwimoibach b.
Signau,
gest. 4 845, Dec. 4 2, Worblaufen.
Verfertigte Tbeodolithen , Repetitions - Theo-
dolithen, Borda'sche Kreise, eine Theilma-
schinevon 4,5 Fuss Durchmesser (siehe Fiotet,
Bibl. brit. LIX, 4845) u. andere astronom. u.
mathemat. Instrumente von grosser Vollkom-
menheit.
Soheamark, Nils. — Astronom. Ob-
servator auf d. Sternwarte in Lund; spä-
ter Prof. d. Mathematik an d. Univ. da-
selbst. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu Stock-
holm (SR) (Or),
geb. 4 720, Mai 4 4, Ostgothland,
gest. 4 788, Sept. 28, Lund.
De situ locorum geographico ex solis eclipsi
determinando, Lond. Gotb. 4 755. De antlia
attractiva, Ib. 4 757. Geometriaanalytica etc.,
Holm. 4 785. — Taflor, hvarigenom man,, tili
tvilken latitud som ästundas, kan finna mid-
dags-correctton (Vetensk. Acad. Handl. 4 75S}.
Om den cometens äterkomst tili vtfrt planet-
system, som syntes &r 4 682 (Ib. 4 755). Nylt
sütt. att utrfikna rSntor och äterbetalnlngar pä
länta kapitaler (Ib. 4 757). Obss. pä planeten
Veneris gäng genom Soiens discus, d. 6 Juni
4761, anställda i Lund (Ib. 4764). (Jtdrag af
4 4 ärs observationer, gjorda i Lund. pA regn-
och snö-valtnetä myckenhet etc. (Ib. 4 764).
Observationer pä Veneris immersion i Solen
d. 8 Juni 4 769 etc. (Ib. 4 769). Geogr. Ortsbe-
stimmungen (Ib. 4 754, 4 774 u. 4 780).
Soherer, J 0 h a n n BaptistAndreas
von. — Dr. Med., erst pract. Arzt in Wien,
von 4797 bis 4 803 Prof. d. Chemie am
Theresianum daselbst, dani} Prof. d. techn.
Chemie am polytechn. Institut in Prag bis
4 807 und nun Prof. d. speciellen Natur-
geschichte an d. Univ. zu Wien bis 4 833, wo
er in d. Ruhestand trat. Geadelt 4 808 durch
den Leopoldsorden (N) (MAI) (G.iSii),
geb. 4765, Juni 24, Prag,*
gest. 4 844, Apr. 4 0, Wien.
Eudiometria s. methodus a^ris atmosphaerici
puritatem salubritatemve examinandi, S°,
Viennae 4 782. Geschichte d. Luftgüte-Prü-
fungslehre, 2 Bde. 8^ Ib. 4 785. Versuch einer
neuen Nomenclatur für d. deutsch. Chemiker,
S*', Ib. 4 792. Beweis, dass J. ICayow vor 4 00
Jahren den Grund zur antiphlogist. Chemie
gelegt hat, 8°. Ib. 4 798. Über d. Einathmen d.
Lebensluft in langwierigen Brustentzündungen,
S°, Ib. 4 798. — Obsenrationes et tjf
super materia viridi thermarum can
et toeplicensium regni Bohemiae (
Jaeqnin: Collectanea ad Botanicam, (
et Historiam nat. spectantia, 4**, Vi
4 786). Scnitinium bypotheaeos priii
flammabilis (Ib. IV. 4 790. — Deutset
Bretfeld : Genaue Prüfung d. Hypotl
Brennstoff. 8», Prag 4 791.) — tJber d
in d. warmen Karlsbader Wasser [h
Böhm. Gesellsch. d. Wtss. I, 4 785).
pflanzenahl. Wesen in d. warmen Ki
u. Teplitzer Wässern (Ib. II, 4 786).
metr. Reise im J. 4 786 (Ib. III, 47i
schreib, e. eudiometr. Gerathschafl i
sikal. Reisen (Ib. id.). Ober d. Zuverl
d. Eudiometrie (Ib. IV, 4 789). (Jbei
saure in frischen u. trockn. Pflanzet
in Hinsicht auf Färbekunst u. Gerben
d. königl. Böhm. GeselUch. I, 4 804)
diometr. Bemerkk. (J. Xajer'a Samt
AuCs. II, 4792). Bemerkk. über d. Pi
Luftgüte vermittelst d. brennenden
stes (Ib. id.). Über J. Xajow'a Theori«
serhosen (Ib. IV, 4 794). — Über d.
d. Gallussäure u. d. Gerbstoffs (A. V.
Journ. X, 4803). — Über d. mähris
teorsteine u. ihre Inorostirung (Oi
XXXI, 4809). — Chem. u. physiol. I
über d. Saft d. Ahornbäume u. insfc
d. Feldahorns (Oesterr. medicin. Ja
4844). — Ober d. Problematische d
steine u. -Eisen messen (Oken'a Isis
Übersetzte Ingenhomi' Experiments
tables etc. u. Vtihujn* De aquae origi
Medicinisches.
* geb. 1756, Juni 26 {Oy).
Soherer , Alexander N
von. — Dr. Phil. (Jena 4 794). >
garem Aufenthalt in Jena (wo er
lurforsch. Gesellschaft gründete)
mar (wo er Bergrath ward und (
Stützung d. Herzogs zu einer Re
England genoss), 4 800 Prof. ord.
an d. Univ. zu Halle, aber noch in
ben Jahre Dirigent d. Steingutfabr
rons v. Eckardtstein unweit
dann Prof. d. Chemie u. Pharma
an d. Univ. zu Dorpat u. 4 804 a
dico-chirurg. Acad. in St. Pelersbi
lieh 1815 ordentl. Milgl. d. Acad.
daselbst, womit er noch einige and
ter u. Geschäfte verband. Späte
rath u. geadelt (RN) (N),
geb. 4 771, Dec. 30 (A, St.), S
gest. 4 824, Oct. 16 (A.St.), S
Versuch e. populären Chemie, 8°, Mi
4 795. Über d. Leuchten d. Phospb<
mosphar. Stickgas; mit C. C. F. Jk%
C. E. IfiaJPB Bemerkk. zu Oötttiag'
ttbmetx
B. Berichtig, d. toliphlogitl. Chemie, B*,
krtTSS. Grnndiäga d. oeuereo ehem.
i«. »', JeeaiTSB. NacbtrBge daiu, S",
SS. Kune Dsral«ll. d. ehem. Untersu-
l>n d. GaHrlBD, S«, Weimar 1 789, 1. AuO.
ilSt*. Die oeosiea Untersuchungen d.
ISteiae, 8*. JenatSOO. Gruadrissd Cbe-
r, Tübing. IBS«, tber d. Verwandl. d.
an in SticksiotTRM. B°, HaUe 1800. In
«m VerbSItalM sieben Theorie u. Praxis
MDie gegen einander? usw., S", Dorpal
B«ieucht. d. von W. Haue gfliieferteD
M. RainiicaBgaarl d, Poilasche in Qiian-
I, «■. Sl. Petenb. latS. Handb. d. Che-
I.Thl.(njaslach),eMb. IBOB. Cbersicbt
ichsD Rlr d. neaere Chemie. Toi., Jena
Venuch e, ayalemat. Cbersicbt d Heil'
md. ma«. Reichs, »', 5t. Petersb. IBiO.
I d. Erinneningan T. Iiowiti, 8°, Ib. 1 831.
itara pharmacopoeeMim collecla, oder
Codex medicamentariiig europaeus,
VII, Lipi. et Sorav. 1B11. Theophnataa
diu, gewürdigt usw., 8°, St. Peiersb.
— Über d. Leuchten d. Phosphor* u. d.
rdlgtea Schnefelleber uaw. (ßren'i N.
i. 1, ITtS). Ober d. Einfluss d. Snnnen-
i sor Saaeralol^s (Ib. II, 1T9SJ. Elwas
d.TOD, walcherdurch Verbrenn, d. Was-
iflfeln eiogeacbloBs. Raum bervorgebracbl
{Ib. id.}. — (Jberd. HSngel d Phsrma-
lerllD. Jahrb. d. Pharm. 4797). — Ob-
il)i)nichimiqiiea[ADn.chim XXIV, 4T»7).
rlences snr les oa (Ib. XXV. 1 T9B). Sar la
tra et le celorique (Ib. XXVI, 1 7»gj . Sur la
«eedeaalcaliadsnsle* fossiles [Ib. XXIX,
U Eplcrisisacidi ratuiWlnterli(U«(n. Acad.
Merab. ), <B(i9]. ~ Gab heraus ; 1) Alldem.
I. d. Chemie, 10 Bde. 8°, Leipz. u. Berlin
-4S01; 9) Archiv mrd. theoret. Chemie,
I. r, Jena 1800—1^ SJ Nordische Blatter
I. Chemie, ( Hlte. B", Haue 1817— (8;
Igem. nordische Annal. d. Chemie usw.,
t. 8* St. Peiersb. I8ie~ti (In allen die-
MIschrineD viele Notizen von ihm, wis-
Aefll. a. geichichll. Inhalts). — tber-
I I. Carelie'* Bsaay on Ihe medical pro-
Hot TacliL air (Leipz. t7»S), Pajot-Sae-
■ae' L'art de blinchir etc. (Brejl. ISOO).
wmJourn.d. Che-
n Johann Philipp
. — Eidgenössischer Ollicier ; zuletzt
tt-Lieulenant in St. Gallen ; Trüher im
ilUDgsgeschän seines Vaters u. Olieiois
hhI; machte hSuGg Reisen nach Ila-
Frankreicb, England u. Deutschland
V-iti;,
|flb. 1783, Oct. I, Schloss Belles-
Trucliesb. Vevay,
lait. I83S, Sept. 16, Düsüeldorr.
bteie sich zu St. Gallen and auf seinem
■M Ober.Caslell, Cent. Thurpeu, gut aus-
ilete Slernwarteti , auf welchen er tlels-
eebachtennh aoatellle; siebe v. ZMh'i
II. Carr.XXVIIl, iSll.Bede'iaslr.Jabrb.
1B1«, 4eigo.lBS4,S
Zellschr. II, ISI6, SehtmMlur'a Aatr. Nacbr.
IV {i%i6], V (1S17], VII (IBIS) U. IX (isii),
Biblioth. univera. KU (I8I9J u. XV (1810).
Soherer, Johann Joseph. — Dr.
Med., von 1836 bis 1838 pract. Arzt u.
Badearzt zu Wipfeld in Unterfranken, dann
von (839 bis 1811 auf wissenschafll. Rei-
sen und anderthalb Jahre in Li eb i g's La-
boratorium zu Giessen thSlig, und seitdem
Prof. (exir. 184t, ord. 18t7) in d. medi-
cin. FacullSt d. Univ. Würzburg, sowie
Vorsteher d. Laboratoriums d. medicin.
Chemie daselbst (Or),
geb. ISU, HSrz 13, AscbalTenburg,
Bayern.
Chemiiehe u. mlkroskop. Untersuchungen lur
Pathologie usw., 8°, Heldelh. 1848. Lehrb. d.
Chemie, mit besondr. Berücksichlig. d. Urit-
liehen u. pharmaceut. BedUrfnisaea , 1 Bde.
8°, Wien <8BS. — (Jber d. Zusemmensetz. u,
Eigenschaften d. GallenferbstorTs {Lieb. Ann.
Ltll, IB4S). Ober d. Extraclivstoffe d. HaroB
(Ib. LVn, 1848). tiber d. flüsa. Schleimatoff
d. thier. Körpers (Ib id.). Ober d. Vorkomm.
nucbtig.Saurenind.FmsBigk.(Ih.LXIX,46i9).
über neue Zuckerart Im Uuekellleisb (Ib.
LXXIII, IBSO). Ober e. dem Xanlhicoxyd ver-
wandt. Körper im thier. Organismus (Ib. id.).
Über den [uosit (Ib. LXXXI, ISsa). Die Uine-
ralquelien zu Bruckeneu iu Beyern (Ib. XCIX,
1856). Xanlhicoxyd, e. normal. Bestendtheil
d. Ihier. Harns; Sarkin u. Hypoxaathia iden-
tisch (Ib CVII, 1858). Über Krkenn. q. Be-
stimm, d. Phosphors u. d. phospborig. SBure
bei Vergift. (ib. CXH, I85S). Ober Hypoxan-
Ihin, Xanthin u. Guanin im Thierkürperusw.
(Ib. id.). — Fernere medicin. -ehem. Aufsätze
in Simon's BellrBgen z. physloloe. u. palhol.
Chemie 1844, Haaiar'B Archiv, Hanla u. Pfen-
fer*! ZeiUchr. f. rationelle Medicin. Biabeld u.
E«llikar'B Zellschr. f. Zoologie, ind. Verhandll.
d. phys. -medicin. Gesellach. zu Wünburg, in
d. Würzburger polytechn. Wochenschrift, usw.
— Refereie Über pbysiol. u. patholog. Chemie
(einige Jahre auch die über Pharmacologie u.
Toxicologie) in Camutadfa Jahresberichten d.
Medicin , die er auch mit Wi^ara, Tiiohow,
w.Mmimnn u. A. redlgirte.
Soherffer, Karl. — Jesuit u. Prie-
ster; von 1718 bis (760 Lehrer d. Hatbe-
Rialik in Graz und zuletzt auch Aufseher
d. Sternwarte daselbst, dann Uilgl. d. pbi-
loKoph. FacullSt d. Univ. zu Wien und 1751
öflenll. Lehrer d. Anfangsgründe d. Uatbe-
malik u. Physik an derselben, spBler, nach
Aufhebung d. Ordens, Prof. ord. d. höhr. Ua-
thematik an dieser Univ. (MJ (NO) (BEJ. VA
geb. 1716, Nov. 3, Gmünden, Ober-
ösi erreich,
gest. nS3, Juli IS, Wien.*
50»
791
Schtring
loilHalfonam physica« pt. II, S*. Vlennae 1 751,
•dit. III, Ib. fltS. Brevig llieorra inotu<i ror-
poram projeclorum In nicHlo rmn reniilente
Tlrlbu« cerilrallbu« axenlibui In ratione reci'
procB dupJicilB dislantiarum, i'. Ib. tTSO.
DiH. ita cellulM apum, (<>, Ib. 17SD. DisK. de
iride, t>. Ib. 1781. Di», cte colnribna acul-
itenlaliboa. 4Mb.4 7ai (deutscb von ihmselliMl
n. vermsbrl, I". Ib. 17SS). Dins. d« «titeiida-
lione lalescopli dinptricl per vitrum objecli-
vum compaRilkim recena a Sollondo In Antilin
in venia, i°, Ib. 1761 (deutsch. 4". Leipz. I7at),
TrigonomBtr, Versuch von d. Wahl d, Slan-
dea, aus walcbamman d. Entrern. zweier 0er-
ter abmissl, deren nur einem beizukommen
Ist oBw. 8°, Ib. ITflS. Iniititutionuin Reomelri-
CBfum PI. IV, t°. Ib. 1770—71. InBlilutioniim
analyliearDm Pt. II. f, Ib-1T7I— 71. Instjlu.
lioDum mecbanicirum Pt. II, 4°, Ib. 1770—73.
Abhaodl. von d. Wesseracti raube, B°, Ib. 1 77t.
Ubere. Entwurrd. apbar. Geometrie, 8*, Ib.
477B. Institalionum oplicarum Pt. IV, t°. Ib.
IT7S. lattitutionesgeomBtria^sphaericae, 4°,
Ib. 1179. tnstitnlioiies anironoiniae theoreli-
cte, t°, Ib, 1777. Abhandl über d. geoi^repb.
u. arthograpb. Projection Binar bei d. Rote zu-
»BrnmengedrUolitea Elliptoide usw., 8', Ib.
I77K. Berechn.d. UomeDtsd.TrOitheileiniKer
KOrper, deren ThaiJa durchaus gleich form itz
sind usw. ; Minmt d, Anwend. auf H. Beviimm.
d. Lange d. eiofscb. PendeJs ißeilrr. zu ver-
HChiedn.Wiss.). — Uberiielzle ins Lateinische:
L*«*lIle'iLeconademalhämsliqDe!), I.e^onitde
iDäcaniqiiea. I.egonsd'astronomie, L'He^ltal:
Analyse de« infinimenl pelits: SonsBluvUIe'*
Traite du caiciil inl«RrBl, — ferner ins lieiil-
sche: BeioOTiob'i Abhandt. von d Kernröiiron
(nimd. Cnmmenl. Bonon.} u. PetarPuebkaly.
LUienitaTii'a Abbaadl. von Serleu oder Heibeu.
• (cb. Nu>. >, ;eiL iiiU 11 ISSJ).
Soherlng, Ernst Christian Ju-
jjua. — Dr. Pliil., Prof. «xtr. d. Mathema-
tik an d. Univ. zu GÖllingen i'OrA
geb. tS33, Juli 13, Sandbergen b. Lü-
neburg.
Ober d, conforine Abbildung d. Ellipsoids auf
d. Ebene (Preisschnft, gekrönt von d . phil. Fac.
In GCUing.}, t«, GOtling. 1898. — Zur malhe-
mal. Tbeorie elekir. SlrCime (Pogf. Ann. CIV,
I8S7), Tb^orimea relat. aux fortnes binaires
quadraiiques que räpresentenl les ni^mes nom-
bres (lionvUlB, Journ. XXIV, 18SB).
Soherk, Heinrich Ferdinand. —
Dr. Phil. [Berlin 1833), folgweise Privat-
docenl in Königsberg u. Prof. (exir. IS16,
ord. 1831— 3i) d. Malliematik an d. Cniv.
zu Halle, dann Prof. ord. derselben Wiss.
an der zu Kiel bis 1 BSl, wo er, nnch Wie-
derherstellung d. dänischen Macht, nebst
sieben seiner Collegen abgesetzt ward ; pri-
valisirte darauf in Dresden und ward IX3S
Lehrer d. Mathmatik an d. höheren Gewerb-
schule in Bremen (Or),
geb. 1198, Oct. «7, Po«en.
ydy . dyil, .y
De evolvenda Funcllona ' --
quiiilinnes nonnuIlB« analytirse, (*,
(811. Vier mallirniBt. Alibi ndlun^eii
d, numeriu'h. Cxeff. d. .<^'Nntreilie,
lös. d. Uleicbii(i):en d 1. Gradr«. t.
nilionen mit eii>Kes<-l>rlinkier Wipiltr
4, Xener Bewriü d. Ta ) |i>r'iu-hen
(°. Ih 18ii. ^ De proprietHtibu» KU
quae hac conlinelur aequaiione
(4 + q'ir-lpq. + |1 + p'lt = »
(PrejSücbrift iu il. Art. Si«. Jald^m.), <
(N.iri. — l'arnbol. Elemente d. Com«
1X18 (Boda's jHhrb. (8t(). — Lebntäi
il ZuNBiiiineiihen^ d. Combinalionen
riatinnen ukw, (CrslIe'iJiiurn.III. IBll
e. allnem . die Bernoulli'cben Znhb
CoefDcienten d. Secantearelhe iU)ilei
■tellendea Ausdruck (Ib. IV, 1819).
lloD d. Gleich, -I|«.(iii+^x)y (Ib. X
Demerk. über d. Bildung d. Primiahl
einander ;lb. id.). über d. allgem. E
d. ganzea Potenien d. BoRena in Reili
IIb. XI, fst4). Analyti^ch-comtiiM
satiedb.id.]. Bemerkk. iiberd. klaii
che innerhalb gegebener Grenzen (1
1815).
lohenbelliu (Scheybl), Joha
Prof. d. Malbemalik an d. Univ. zu
gen IHb) (J).
geb. U9i, Aug. IS, Kirchheim
gesl. 1570, Febr.
De II
IS et divi
nibus!
8°, Lips.1545, .
cuinpeiiiliosa fscilisque desi-riptio eli
siisISSI. Das sibend, acht und nei
des hochberümbten Matbemalici Entl
garen.sis, 4°, ISS8. Compendium arill
etc., 8", Basil. 1560,
Sohenohzer, Johann Jac
Dr. lled. (Leyden 1669). Shtdiar;
rieh. Valer des Folgenden (Wolf.
geb. 1615, Zürich,
^es{. I68S, Harz 1, Zürich.
Diss, physica de atomls, 4», TigurilG
cellnnea physica de mundo, coelo
4°, Ib. 1678.
Sohenohzer, Johann Jac
Dr. Med. (Utrecht I69i). Nachden
I 69i an In Allorf u. Utrecht studii
zweiler Sladlarzl (Poliater) in Zürii
m 0 Prof. d. Mathematik u. 1 733
auch d. Physik am Gymn. daselbs
auch Ober-Sladtarzt (Archialer) i
berr. Mitgl. d. Leopoldin. u. d. Berli
auch d. Roy. Soc. (Wolf. \) (B
(Thj (ZNGj.
geb. (673, Aug. !, Zürich,
gesl. 1-733, Juni S3, Zürich."
Sobmohmr —
Illlii^raphite helveticsB euriosiis,
TOf. Speciiiien eeaiirHpliiBfl physi-
■. Ib. not; eine OberveliunR von
'■ Ussay lowanl« a naliiral hislory
1, »'. Und. <aes et <7oa, wcizu er
lufUKle: Naturntis hi^tona leliuriK
I auuln, iinn <:iiiii deren-^ioiie contra
IS SUm Cftmanril,
SohiekaLTd.
794
silialt u
Zürich 1703 llesvhreil).
:i i1. Si'li\veizerlancl«H uvw., 6 Bile.
i-(8 [Der f.ü<l »lieh imterd.Ti-
liax Sloeii'hi>iii);rapliin, Oroftraphia
phla oder Beschreib d, BleinentP,
Üerge d. Si'hweii'rliindes, t", Ih.
)erS. Bil.: Hyilmjirnphis hrlvcticB
reih. il. Seen, Flils-e u<w , t«, Ib.
)Br«. B.I.; MBleorolojiiii el Orycto-
Ivelica oder Beschreib, d. LiiflKe-
Sleine, MelBlle usw. 4°, tb I7IX]
rqc helvBlicui sive llinera elpin*
liMnoi — t, (°, LnnrlinilVOS. Kern
1 ■•seil itchart usw., S-, Zürich 1711.
lo-i UHU in rheolnsia, *•, Ib. 1714,
1711. Beschreib, d. NIeiler-Urnen
nriierland. Zürich 1711. Nova llrl-
la lieiiKmnhica, 4 Bt., Ih. 1711. Bn-
»Ihemaliciiin, (t°, Ib. ITIt. Diblio-
>num inservientium, B° Ib 1718,
tiji helvelicu4 »ive llinera per Hel-
las regiones Facla ennii 1701—7 et
t Vol. 4°, LuRd. Bnlav. ITfl, AÜro-
etvericne pl. II, TiKuri 1713 et IS
ne nerihtis, aquis, locis elc. ape-
f 718 e( 19. NovH ex gummis Alpi-
9 elc. (darin Barometerbeobb vom
isw). lol.. Ib. 1731. Phyaica sacra
iieis illimtrala elc, 4 Vol Toi., Aut(.
maei7St--ss [aucli deutsch : Ge-
il urwiMenschaft derer In der h.
lommenden Sachen, 4 Bde. fol,, tb.
— Obst, aur l'oriRine des monregne«
I70S. hisl.). Obs9. sur le cristal
l.l. Sur las poiagons enTermes dans
(Ib. Id., bist.). Noiiv. e\penence*
iBlion de ('Dir, (altes eur loa mon-
Sufsaes (Ib. 1T11). Sur une vapsni
dans
D de I.
) (Ib.
. — Gpislola de generetii
Miacell. Acad. Nat. Cur. 1696). De
iiaquelapidibusetc. IIb. l7S7elSBj.
niiniid.l3 Mal 1741) (Ephem Acad,
TU]. Bxteiicodiluvianospeclmen
ri7). De aurore boreali d. t Od.
Acad. NaI Cur. II, 17)0). De ler-
.SAuR 171i1(lb.id.). Delridealbi
id.). De terrae motibua helveticis,
larlo 1719 (Ib. IM, I7SS). Cryslalli
»I rarioribns (Ib. id.]. De dendrile
id.), — Etperinienta barometrica
iversl afiris elastlcitnle eipioranda,
Slveliae locis etc. siieceplae [Philos,
Skeletnn duorum humanorum pe-
I pars (Ib. 1 7*6). Crystellorum qua-
iTtK). Remarlis on Ihe heliht of monnlaliH
in Renerat and thoae of Switierland in parli-
cular etc. (Ib. 1 7*8). — Ob-arvatione» meleo-
roiofilcB« ■. l70STtf|uri habiree (Miacell. Ba-
rolln. I, 4TIC). — Penisre AursSize In d Brea-
lauer Samml., GaleHa di .Minerva elc. — Ma-
dicini'Cbes. ZooloKischea usw.
• pb. Aag. 4, fHt. JhuI V, [J}.
Sohenohser, Johann. — Dr. Metl.
Insel 1708). Bruder d. Vorigen. In sei-
ner Jugend als Feldarzt u. Hei sebegl eiler
viel im Auslände, dann von ntS b'm 1733
Landschreiber d. Grafichafl Baden n min,
als Archialer, Prof. d. Physik u. Chorlierr
am grossen Uiiiisler in Zürich, Narhrolger
seines Bruders (tVolf \) (B) (ZSG).
geb. fesi, UHrzlO, Zürich,
gest. iT38, Warz 8, Zürich •
De metenrit aqiiei«, TiRur. 1 TIS et BT. Com-
meiilarlulus da thermln raharleDsibus ad Acad.
Bonon, 1707 — Solaniacbei.
■f*b. 1737, Min B(/).
Sobearer-Kestser, Augusie. —
Direct.d.cliemiticbeii Fabrik d.Hrn. K est-
ner zu Tliaiin im Elsass (Or),
geb. IH.13, . . . Sliilithauserr. Elsass.
DosBRe de l'albuniine au mo)en du perminRB-
naie de potasse {Bull. Soc. industr, de Moul-
hnuse. lasS). Bipi^riencea sur la diascluiion
du Colon dans t'oxyde de cuivre ammonierale
(Ib id.). feludedu viotetd'aniline Mb. 1869).
Recbercbes sur lea aiolalei de Ter [Ann. cbim.
pbyii. ser. III, T. LV, IBSg). Produila de J'o-
«ydation du bichtorure d'^laln et diunlulion
de quelques oxy des dans cea bicblorure (Ib.
LVIII, 48flO). Nouv. remarqiiei sur Ih aio-
tales de rer (Compt. rend. XLVIII, 1 KB9]. Oxy-
dation de quelques seJs de proioxyde de fer
Bt produellon d'aceto-nilrate de tar (Ib. L,
(860 et Bull. Soc. cliim. de Paris 1869). Sur
)a saponificetion dea corps gras parlescar-
boBataa anbydrea [Ib. 1.1, 1800). Adlon da
J'oxyRäne sur Jb protouhlore d'elaln ; doaage
de l'eiain par le permaoganale de polaaaa (Ib.
LH, 1861). Sur lea matüret cotorantea därl-
v«es de la nsphtatlne (tb. id.).
Sohlokard, Wilhelm. — Folgweise
RepetentiiDSlipendiumzuTübingen((613],
Üiaconus zu Nürtingen (161*1 u. Prof. d.
hebr. Sprache u. d. Mathematik an d. Univ.
zu Tübingen von 1619 m (J) (HL),
geb. 4691, Apr. 11, Herrenberg, Wiirt.,
gest. 1636, Od. 13, Tübingen.*
HorologluR) hebralc, 8°, Tubing. 4 714. Aslro-
scupium pro facitlima stellsrum cognltione oo-
viier excogltatum , Ib. lOtS (viele Ausgaban,
noch Stutig. 1S9B). Ignia versjcolor e coelo
BBreno delapaus etTubingae spectatua aoDO
1818 die 7 Nov., Ib. 1638. De globo aeo pila
ignea ann. <S14. LieblkugBl, darin ans Anlei-
tung des neulich erichieneDen WuuderlicbU
7115 SoUefltedMkM
Diebt allein von demuBJbifieD in ipecle, rod-
d^rniuitial VDndBRRleicbon mcleorislnftcnere
Dsw. Kehandeilwird. Hi. ISK. Anemoprspliia,
««uDiscurguipbilnsophicugdevenLig. Ib. 16)1.
TrtclalUD de Mercurio sub Sole, et eliis novi-
Ulibus aranicin, t* Ib. <Sti. Kune Anwei-
sung wie künsll. Landteretneus rech lern Grund
XU iriaclien unw., t°, ]h. ISflS (posib.j. Epi-
»t'ila W. BobiokaidJ el K. Benun*'! mutnae,
li*. Arg^nloral. 16TS Iposth.). De natura et
quantitsle rerraclionum, Tbeoremata oplica,
— PbiJologiscbes.
' AD dar FHt.
Sohleffsrdeoker, W i I h e I m F r i e d-
rich. — Dr. Uad. (KÖnigsbei^ 1B41) u.
pract. Arzt in Königsberg /Or/,
gab. 1818, Uaifl, KSoigsberg, Preuf^g.
Bericht Über d. vom Verein I. nisienschani.
Heilkunde in KOnigEberg enttealelll. Beobb.
Über d. Ozongehalt d. almosphHr. Luft u, sein
VerhailnisB lu d berracbendeo Krankheiten
[Siliun^aber. d. Wien. Aoad. XVH, 1858), —
Rein Uedicinisches.
Sohlegg, Ulrich. — Benedicliner,
Lehrer d. Philosophie, Halhemalik u. Aslro-
DOmie in d. Klöstern seines Ordens zu Ol-
tobeuren, KremsmiJnsler u. Ochsenhausen,
dann (1791) Fror. d. Hatbemalik an d.Univ.
zu Salzburg; ward 1803 zum Behufe d.
Landesvermessung als Astronom u. Uilgl.
d. Acad. nach München beruren, daselbst
auch 1808 Sleuerrath bei d. Kalastercom-
mission (MAI) fVS) i'A'. XVEIl, S, 998;,
geb. 175!, Hai 3, Gossbach b.Wiesen-
slieg, Schwaben,
gest. )8<0, Hai i, München. *
Über eitlen aCro statischen Versuch, Otlobeo-
ren 1784. Über d. ReibanR u. SIeiflgkeit d.
Ssife, SBlzburK 4796. — Über bayer. Maass
u. Gewicht (Denkwürdigk. d. Natiirforscber
Schwabens IJ. — Höhen- u. Breiienbeslinim.
im Salzburgiscben (t. Zaob'i Monatt. Corr. VI,
ISOl). Breilenbextimm. an d. GrUnze vun Ty-
rol a. inBayarnflb. X, IB04 ; M u. XII. IBOe).
über d. bayer. Venness. (Ib. VIII, tsos; X,
ISD( u. XU, 180S). Aatron. Beobb. (Ib. VIII
u. IX). — Barometr. HOhenniessuDgen (v.
■oll'* Jabrb. V, 1804]-
*I«t. 1S"S. Sspt. II (ZC. XXVni), nicht richtig
{OÄM.X%Xl\-, Sil).
Sohiek, F.. W... — Trat (808 als
Lehrling in d. mechan. Werhslalt ein, die
der Landgraf von Hessen-Philippslhal sich
zu seinem Vergnügen eingerichlet hatte,
war dann von lSi4 bis IS36 Gehiilfe u.
Werkführer in Pislor's Werkstatt u. ela-
blirte sich nun selbständig als Mecliaiiicus
in Berlin (Voss. Zeil. I 858. Febr. i),
geb, 1790, Nov. 1, Herbsleben, Thü-
ringen.
Sdüff. TM
Ad« seiner WerhtlaU «Ingra mmmt iad«*
Instrumenten besondera -llikroikop« |Uw
t OOO) von (irosser Vollkomnieabeil bwor.-
Verforligte unter Piftoi*! Leitung die voilk-
ssm beschriebene Kreis-TbeilmiiebtM.
Sohlff, Hugo. — Dr. Phil. (IISI).
Privaldoceni d. Chemie an d. Doiv. u In
seit I8S7 (Or),
geb. IS3i, Apr. ... Frankfurt >.H.
Inaug.-Diss. : UbereinigePhenyl-u.Napblhyl'
Derivate, B°, Götling. 1887. Uober d. Zociv
gehalt d. Leber, als Anhang zu J. X. Will
Unlersucbungen Über d, Zuckerbildung ii 1
Leber, Wünb. 4 888. — Ocker d. Crontktkr
Salzquelle (Jabresber. d. physikal. Vereislls
Frankf.tSSS— 84). Analyse d. CronlhalerSak-
quelle; mit J. Uwe (Ib. 18S4— BS). — tlht
einige [}erJvBte d. NapbtylamiDS (Uat. in.
XCIX, 4S6«o. Cl, 1BST). tlbereinigePbnii-
vsrbindungen (Ib. XCIX, 188« u. a, IK)).
Zur Kenotn. d. Pliospbars&ure-Amide llh.ä,
taST). EiDwirk.vonPbospborpeolBcbloridi^
anorgan. Sauren (Ib. CII, 1SS7). Über HeUi}l-
phosphorsHure (Ib. id.). Cbor melbylpb«-
phorige SUura (Ib. CItl, ISBT). Über Ptaotpk»-
minsBure (Ib. id.). Über einige Kadminav»
bindd. (Ib CIV,18S7). neduclionsverbllluM
d. Febllag'ichea LMung (Ib. id.). Oberif»-
cif. warme d. Gate [Ib. id.J. Aowend. d. ii-
direct. BestimmuDgsmetbodeiDd. Analyse (Ik
CV, ISSS). Beslandibefle zweier TermiteDn*-
ster (Ib. CVI, 1888). Krystalliniscbes ChroB-
oiyd(lb. id.). Uegnesiutnbisulfat{Ib.id.). Ei'
nige Reactionen d. PbospborpeDtachloridi (Ik.
id.). tiberd. Beslimm.d. specif, Gewicfatsdb.
CV11,4BS8]. Darslell. d. Saure C„H„_,0.(lli.
id.). Ober d. specil. Volume einiger Sniritt
(Ib. id.). D« einiger Chloride, Bromide n. It-
clide [Ib. VIII. laSB). D" einiger Kiliam- 1.
Ammoniuniverbindd. (Ib. CXll, 4SSS). D°ei'
niger Phosphate u. Arseniate (Ib. id.j. Be-
i^cbn. d. specir. Gewichls in LOsuDg beflikdl,
Substanzen [Ib. CVIl u. CVIII, ISSS u. CXHI.
1860). Nacbweisung d. Harnsäure [Ib. CII,
tS591. Ijber d. Volume nverUndr. bei LUnai
von Salzen (Ib. id. u. CXIII, 1861). Tabcim
über spacif. Gewicht von Salztjfsnngea (Ik.
CX, <8B9). EinHuss d. Temperatur anfd. la-
tensilHt d. Farbe von Losungen (Ib. Id.). Z»
Theorie d. sogen, übersättigt. LOsungaa (Ik.
CVI. 1898 u. CXI, IBIS). Verhalt, tod Eitee-
oxyrlsalzen zu schwedig. u. unterscbvelUf.
saure (Ib. CXI, IS89J. Bin einrachea SUnd-
lOihrohr (Ib. id ). Zur Kenntn. d. Sohildkf»-
tenbarns (Ib. id.). Einwirk, von Arseoaliare
auf Aicohol (Ib. id.]. Über d. isomeren Ze-
Htilnile d. Quechsilberiodids (Ib. id.]. Einip
iHrbige Reaciionen d. GuajscfiDctur (Ib. id.).
über Uischuntien von Aetber. Weingeist >•
Wasser (Ib. id.). Über Nachweis, von Tnu-
benzucker (Ib. CXII, 1 859). Über Erkenn. «.
Bestimm, von Kupferoxydul neben KupleTOiyd
(Ib. id.{. Zur Lehre von d. gegenseitig. Zar-
üciiunB IIb. CXIV. IB6I1). — Hislor.-krtlivchl
Darslell. d. SSurentheone (Miliheill. d oaluri.
Cesellscb. zu Oera, 1880). — Über Bilduni; von
97
Schiftnntiler
Sehimpar.
798
•leriftoMure (Schweiz. Zeitschr. f. Pharm.
157, N»40). — Vivianitbildung im lebend,
hierkörper (MolMohott'a Untersuch. IV, S.87).
■ohiSbrmttUer, Ignaz. — Jesuit,
•Igweise Lehrer d. tbeoret. u. pract. Ar-
litectur am Tberesianum in Wien, Regens
nordischen Stifts in Linz (1777) u. De-
lant zu Waizenkirchen in Ober-Oester-
?ich (M. IIA
geb. 4727, Nov. 2, Helmonstedt, Ober-
Oesterreich,
gest. 1809, Linz.*
•raacb eines Farbensystems, 4^ Wien 4772.
• Enlomologisches.
* fik. t727, Nor. 4, fMt. 1806, . . . (SSJ).
Sohildkneoht, Wendelin.— Fürstl.
Mninerscher Ingenieur in Stettin (JJ,
geb. . . ., gest. . . .
irtDonia oder Beschreibung, Festungen zu
nien (Darin unter anderem auch vom Pro-
»rtionalzirkel), 8 Tbie., Stettin 4652.
■eUUery Julius. — Augustiner-
Öocb in Augsburg fWd) (Kästner, Gesch.
Math. iy,p. 9 ij,
geb. . . . Augsburg, gest. . . .
Mlain atellatum christianum, ad majorem
il omDipotentia sanctaeque ejus ecclesiae
Miam, obductis gentilium simuiacris, eidem
NDioo et creatori suo postliminio quasi re>
iUitoiD; sociali opera loaa. Bajeri, urano-
•Iriam novam priore accuratiorem locuple-
vemqae snppeditantis, fol., Aug. Vind. 4627.
Solüller, Johann Michael. — Apo-
eker zu Botbenburg a. d. Tauber (M, U),
geb. 1763, Mai 27, Windsbeiro,
gest
milschte Aufsätze, chemischen, pharma-
•t.u. pbysikal. Inhalts, 8°, Nttrnb. 4790. —
lariDaceot. u.chem. Aufslltze in CrtU's Beitrr.
d. ehem. Ann., TrommadorfTi Journ., Oött-
^f^ Tascheobuch (z. B. über Lichtentwickl.
il Erystalliaen d. scbwefelsaur. Kali's, Jahrg.
t4), Oren's Journ., Bnehner's Repertorium
m, — Errichtete 4 828 ein pharmaceut. Lehr-
«Utot bei steh.
liJohannJacob. — Mag.
bil., Prof. ord. d. Philosophie u. Mathe-
Ml an d. Univ. zu Duisburg von 4728
Q. Corresp. d. Berlin. Acad. (MJ,
geb. 1702, Apr. 25, Gleve,
lest
Mm. de legibus nalarae newtonianae, 4°,
)iiib. 47t6. ~ Obaervationes et experimenta
It vi elaclriea vitri aliorumque corporum
ibceiL Berolia. IV. 4784 et V, 4787). —
lila phyaikal. Aufsätze in d. Duisburger Wo-
bttblittara. — Philosophisches u. Botani-
SohiUWg, OlafGustav. — Obser-
vator an d. Sternwarte zu Upsala (OrJ,
geb. 4756, Juni 4 0, Engsoe,
gest. 4829, Febr. 23, Upsala.
Astronom, u. meteorolog. Beobb. in d. Ve-
tensk. Acad. Handl. 4 802 u. 4808. Astronom.
Beobb. in SohnmMher's Astr. Nachr. lU, 4 825.
Schilling Ten Canstadti Pawel
L wo witsch. — Baron. Schon 1802 Se-
conde- Lieutenant im russ. Generalstab,
lebte dann als Attache d. russ. Gesandt-
schaft von 4 803 bis 4 84 2 in München,
machte darauf als Rittmeister den Feldzug
von 4812 — 4 4 mit und trat nun wieder
ins Collegium d. auswärtigen Angelegen*
heiten, zwar in Petersburg wohnhaft, aber
häufig in Deutschand sich aufhallend. Wirk-
lieber Staatsrath seit 4 828, Ehrenmilgl. d.
Petersb. Acad. (J. Hamel, Bull. Acad. St.
Petersb. II, 4 860;,
geb. 4 786, Apr. 5 (A. St.), Reval,
gest. f837,Juli 25 (A. St.). St. Petersburg.
Durch S. Th. Sdmmerriiig für d. Idee d. elektr.
Telegraph! rens enlbusiasmirt, benutzte er
schon im Oct. 484 2 den galvan. Strom, um
quer durch die Newa Minen zu sprengen. —
Später (wann? sagt Hamel nicht) conslruirte
er einen elektromagnet. Telegraphen u. zeigte
denselben 4 885 ind. Naturforscberversamm-
lung zu Bonn vor. Durch dieses Instrument
soll Wheatstone auf die elektr. Telegrapbie ge-
bracht worden sein, indem ihn ein junger Eng-
länder, William Fothergill Cooke, der dasselbe
beim Prof. Xonoke in Heidelberg hatte fun-
ctioniren gesehen, von der Einrichtung des-
selben in Kenntniss setzte. (Bekanntlich ha-
ben übrigens Oauaa u. W. Weber die Indu-
ctions-ElektriciUlt schon 4882 zum Telegra-
phiren benutzt.)
Sohimpor, Wilhelm*. — Nachdem
er einige Jahre Unteroflicier im badischen
Militär gewesen, machte er 1829 eine na-
turhist. Reise nach Algier, nach deren Voll-
endung er 4 834 von d. würtemb. Reise-
verein nach Aegypten u. Arabien ausge-
sandt wurde. Besuchte dabei Abessynien
und gelangte dort beim Fürsten Ubye zu
grossem Ansehen, sodass er sich ganz da-
selbst niederliess; obwohl später in Un-
gnade gefallen, lebt er noch jetzt daselbst,
unterstützt von d. Administration du Jar-
dio des Plantes in Paris, auf dem Hochge-
birge Samen (CL),
geb. 4 804, Aug. 4 9, Mannheim.
Constitution göologique de quelques parties de
l'Abessynie et observations relatives h la m&-
t^rologie (Compt. rend. XXVI, 4 848).
• Sein Bnider Karl Friedrieb, geb. 1803, Febr. 15,
MulBiMln Bad Mit athrra Uhrm in 8ebwetiinftn
799
Sehini
Selila«fli
lebend, ^It fttr den Entdecker der BlatUtelliinff^e-
Mtxe und schrieb auch aber die nogenannte Eiszeit.
Ein Oeechwisterklnd ron beiden, Wilhelm Phi-
lipp Schimper, geb. \Htlfi, Jan. 8, Uotenheim
bei Elsass-Zabenif seit 1k31I Director d. naturhistor.
Museums zu 8tra«sburg u. Corr. d. Pariser Aead.,
schrieb über fossile Pflanzen und auch : Sur quelques
flüts dependant du ph^nomtae erratique de la 8can-
dinarie (Compt. rend. XXII, 1846).
Sohliis, Salomon. — Dr. Med. (Ley-
den n56); von 1778 an Prof. d. Physik
a. Mathematik am Gymn. zu Zürich*, auch
Chorherr daselbst. Mitgl. u. vieljähr. Se-
cretSr d. dortigen naturforsch. Gesellsch.
Neffe von Joh. Gessner (Wolf, l) (M)
(ZNG),
geb. «734, Jan. 26, Zürich,
gest. 1784, Mai 26, Zürich.
Diss. de calce terrarum et lapidum calcario-
rum, 4**, Lugd. Batav. 1756. Diss. de stanno,
ejus miscelae cum plumbo, in re oeconomica
U8U, 4°, Tiguri 1770. Reise auf d. üetliberg,
Ib. 1775. Diss de eiectricitate, 4°, Ib. 4 776.
ReneiioneoUberd.Strablableiler, 4°, lb.1776.
Diss. de aäre, ejus speciebus praecipue de
aüre flxo lapidis calcarei, 4^ Ib. 1778. Prolu-
sio dissertatiOQum de utilitate physicae in rite
obeundo munere sacro etc., 4°, Ib. 1780.
Diss. III de itineribas per Helvetiam etc., 4**,
Ib. 4 781. -- Von d. Mineral wfissern in d.
Schweiz (Helvet. Kalend. 178S). •— Botani-
sches tt. Medicinisches.
* Sein Sohn Christoph Salomon {geh. 1764, Febr.
2S, gest. 1847, Aug. 26) ward 1812 ebenfalls Prof.
d. Physik an diesem Gymn., »rhricb aber nur Bota-
nisches.
Sohlnz, Emil"^. — Prof. d. Physik an
d. Cantonschule zu Aarau, dann an der zu
Bern (Or),
geb. 1817, Juli 2, Zürich. •*
über d. Schwingungen d. Reversionspendels
im widerstehenden Miltel, Aarau 1847. Ober
d. Verändr. d. Rotationsgeschwindigkeil d.
Himmelskörper u. deren Zusammenhang mit
d. Obernacben-Geslallung bei unserer Erde,
St. Gallen 1855.
* Sein Bruder Rudolph Eduard (geb. 1812, Apr. 17,
Zürich, gest. 1855, Ont. 8, Dirschau) trat aU Inge-
nieur in preuss. Dienste und fungirte als solcher erat
beim Bau der Küln-Mindener Eisenbahn (1844— 49>,
dann in sehr crspriusslicbcr Weise beim Bau der Oit-
tet brücken Ober die Weichsel. Er erfand ein jetxt bei
Locorootiven sehr gebriuchliches Manometer {UE).
•• geb. Juni 2 (JU).
Sohlsohkoff, L e 0 n. — Prof. d. Che-
mie an d. Artillerieschule u. am kaiserl.
Lyceum in St. Petersburg, Lieutenant in d.
reitenden Garde-Artillerie u. Gutsbesitzer
(Or),
geb. 1830, Febr. 23, DorfSpechnewo,*
Ober d. Zusammensetzung d. Knallquecksil-
bers, sowie einige Zersetzungsproducte des-
selben (Bull. phys. math. de l'acad. de St. Pe-
tersb. XIV, 1855—56). — Chemische Theorie
d. Schiesspalvers ; mit B. Bunten (Pogg. Ann.
ClI. 1857).-« Sur le nilrofonne (CompLmrf.
XLV, 1857). Sur nn noavel anilide da raeUij
salicyleux (Ib. id.). Qaelques essais daMb
serie nitro>acetique ; mit A. BteiBf (Ib. ü). 1
Sar Taction du cyanhydrate d^amroosiiyij
sur l'alloxane; mit Demselben (Ib. XLII,{
1858). Sur raction du percblorare de pter <
phore sur le chlorure de beazo'ile; mitDte-i
selben (Ib. id.). Sur la formale ratioDsllidii
l'acide fulminique (Ib. LI, 1860).
* Bei Donkow, Oout. Biimn.
Sohiaefll, Ludwig. — BrsiDoMi
und dann (1853) Prof. extr. d. Hatbe»
tik an d. Univ. zu Bern (Or),
geb. 1814, Jan. 1 5, Burgdorf, CtoLlen.
Räumliches System von Geraden n. spidi
Normalen e- krummen Flüche (MittheilLi
naturf. Gesellsch. zu Bern, 4 846). Ortd. Ifr
telpuncte grOsster u. kleinst. Kriimmnngbrii
Bllipsoid, kürzeste Curve usw. (Ib. id.). C»
focale Flächen zweiten Grades u. geoditiKll
Linie auf d. Ellipsoid (Ib. 1847). Trantfoni-
tion d. Coordinatin (Ib. 1848). VerallgM-
nerung d. Lagrange' sehen Lehrsatzei (Ik
id.). Interferenzerschein. durch tentmlM
Licht (Ib. id.). DifTerentialgleichnogeD d. 9är
rung d. ellipt. Elemente einer PianeteiMi
(Ih. id.). Ober harmonisches Vittel (ib. 18(1).
üeher zwei Cucurbitaceen (Ib. 1852}. — !■-
merkk. über d. Lambert*8cbe Reibe 1^
nert's Arcb. X, 1847). Betracht, d CodM»
l=a-l
ten in d. Entwickl. d. Products //(1 -l-ix) iMh
steigend. Potenzen von x (Ib. id.). Nachtril
hiezu (Ib. XII, 1849). Anwend. d. baryceitr.
Calcüls auf d. Bestimmung d. grösslen eio«
Vierscit eingeschrieb. u. d. kleinsten eino
Viereck umschriebn. Ellipse (Ib. id.). ^j^
metr. Beweis zweier bekannt. Sätze tiberi
ellipl. Functionen d. ersten Art (Ib. id.). ()b*f
d. Relation zwisch. d. neun Cosinus, darck
welche d. gegenseit. Lage zweier rechtwiikl-
Coordinatensysteme bestimmt wird (Ib. J\%
1849). Überd. Begründ. d. Theorie d. ellift
Functionen durch die Betracht, unendiicker
Doppelproducte (Ib. XIV, 1850). — Sur Icf
coölhcients du dOveloppement du prodoi
IM -l-x)(1 +2\/ ... (1 +(n— 1 )x)suivanlleitpoi«-
sances a.<;cendantes de x (Crelle's Journ. XLlHi
185S). Überd. Minimum d. Integrals
/>/(dx;+dxJ...dxJ.i,
wenn d. Variabein x durch e. Gleicbvog^
Grades gegenseitig von einander abbiogiltii*^
(Ib. Id.). Ueber e. Function von drei Winkelt,
deren erste Abgeleiteten ebenfalls als Wiokti
anzusehen u. durch algebr. Relationeo \W
Cosinus zu denen d. Unabhängigen bestinst
sind (Ib. XLVIH, 1854). Über e. syrabol. Fo^
mel. die sich auf d. Zusammensetz. d. bitlr
quadratisch. Form bezieht (Ib. LVII, ISCI!."
IJcber d. Resultante e. Systems mebrer •!-
gebr. Gleichungen (Denkschr. d. Wien. Acad-
1852). — Del haricentro di curvatura. trit-
tato de! Sign. J. Steiner, tradotto dal tedeeco,
Roma 1844.
Ol
B^Ti lag^*wliMB<K»H
SoUagintwait,
802
,, Charles Frö-
^ric. — Ooot.-^-science8(1857}. Vod
• IS bis 18ftS Präparaleur, dann Prof.
twigi bis I8S7 and seitdem Prof. sup-
Uuil aa d. £coIe sup^rieure de Pbarma-
w ta Strassburg (Or),
geb. (830, Jan. 7, Strassburg.
«• npports de la phyiique, de la chimie et
B la loiicologie (Ttiiie poar Ib concours d'a-
r<tfgation etc.), 8°, Strasb, 1S5t. Essel lur la
■»larlaalioD du quarti (Tb^se de pbyaique pour
I docloral), 8°, Paris ISBT. Recherchei sur
• tDlfure de csrbODe [Thäse de cbimie pour
• doctoratj, e°, Ib. 1gS7). — Appareil h de-
BCameDt continu de gaz [Journ. de pharm.
l dechim. 4BSS, Harsj. Actio d du chlorure
ivrcgrique sur les iodures de mAthyle, d'A-
a-gle et d'amyle (Ib. ISS«, Avrll). D° aar
MlqDM aatres iodurei organiques [Ib. {Sit.
■111.}. Doaage des hypoaulfites du commerce
Ib. UM, Aoilt|. Faits relatite b I'etude du
■ItQra de carbone IIb. td). Rechercbes sur
Mleool amylique (Ib. ISSS, Dec). Dosaiie des
Ms d'etain dn commerce (Ib. 1897, ?6vr.).
■baarvaUons sur quelques d^compoailions chi-
Uques parle pile <Ib. (SE7, Join). FaiUpour
■nlr k I'biglolre de l'scide bippurique : mit
t> jMqneiaiB (Ib. ISST, Däc). — EiperieDcet
me 1e plle; mit FreyN (Compl. rsnd. XLV,
Ml}. Note sur la marchegenäroledesfrenges
Kt le quarti el le Späth ; mitDemselben
K^XLVI, ISSS). DecomposilLOD du cyanure
■karcuriqua per leg iodures metbylique, älby-
iqaa et amylique [Ib. XLVU, ISSS). Note sur
A prodactioD des etbers sulfoeyanhydriques
Kb.XLVIII,18Eg). Adlon des iodures de.me-
byle, d'tlfayle et d'amyle sur quelques cya-
twes [Ib. Id.). Adlon de l'iodure d'dhyle sur
■aae^tatas, les ronoiates et les Oxalates [Ib.
d.). Aclion du chlorure de soufre sur las
i«ttates [Ib. id.). — Ober d. allgem. Forl-
«hrittd. Fransen in dtinoen Qnan-o. KbU-
'falhplatlen, welche untere, beliebigen Win<
ämitd. opi. Aie gesebnilten 8lnd;iDiin'e7ia
Vtfl. Ann. CXIl, 18B1).
BaUaglntwelt , Hermann Ru-
lorph Alfred. — Dr. Ebil. Von 186t
»is 1851 PrivatdoceDt an d. Univ. zu Ber~
ID. Nachte, sowohl vorher als nachher,
nit seinem Bruder Adolph mehre wis~
leoschaftlicbe Reisen, von 1846— *8 in
IIa Alpen, <Si9 nach England u. Schott-
«od, I8BI, wiederum in die Alpen und
udlicb im Auftrage d. briltisch-oslind.
Kompagnie u. mit Unterstülzong d. preass.
legierang von 18Bi bis 1857 eine Reiso
dar sieb auch ein jüngerer Bruder Robert
lOicblosa) nach Ostindien, Tibet und den
lOgrSnzenden Landern. Nach dieaer Reise
von welcher Adolph nicht zurückkehrte)
1 Berlin und zuleUt auf seinem Gute iS-
Paisaa'orfr, R«adwSrt«rt«a II.
gersburg bei Bamberg wohnbatl. i 8S9 in
Bayern geadelt fOr) (UZ.Ul),
geb. ISS6, Hai 13, Hüneben,
Untersuchungen über d. physikal. Geographie
d. Alpen; mit seinem Bruder Adolph, 4°, Leipz.
I8SD. Neue Untersuch. Uberd. physikal. Geo-
graphie d. Alpen; mit Demselben, t", Ib.
IHSt. Photagraph. Karten, Berlin ISBi. —
(]ber d. KohlensSuregehalt d, Atmosphäre la
d. Alpen; mit Adolph (Pags- Ann. LXXVI,
1846). über d. Hegen verhHIInisse in d. Alpen
(Ib. LXXVIIl, IStej. über d. phys. Eigenscb.
d. Eises u. deren Zusammenhang mit d, vdr-
zUgllchst. Phänomen d. Gletscher (Ib. LXXX,
18S0). Verlheil.d. mitll. Jahrestemperatur in
d, Alpen [Ib, LXXXII, 18SI). Über Durch-
sicbtigk. d. Atmosphäre u Farbe d. Himmels
in grössr. Hebe d. Alpen (Ib. LXXXIV, 1861).
Über einige HObenbeslimm. iu d. wand. Al-
pen ; mit Adolph (Ib.LXXXVI, ISsa). tiberd.
Temperalurverhaltnisse d. Peissenbergea (Ib.
LXXXIX, 18S3). Uberd. Höhe d.UonU Rosa;
mit Adolph [Ib. Ergänzungabd III, <SSI). Über
d. Bestimm, d. Tagesmittel aus d. Tempera-
tur-Extremen u. d. warme um g Uhr Morgens
(Ib. XCII, (SS4). Astronom. Ortebestimm u.
magnet. Beobb. in Indien u. Hochasien; mit
AdoIphu.It«bart[Ib.CXI).18«lj. — Ober Mess-
instrumente mil Constanten Winkeln (Dfnglar'i
polytecba.Jouro. CXU, 184«). — Reports ofihe
magnetic survey ol lodia and the researchea
connected nith it, 14° 1 bis 10 (In ladieo ge-
druckt, u. auszugsweise in d. Berlin. Zeitschr.
I. allgem. Erdkunde, II, 18BT]. Plestic edition
ola series of 31S ethnograpbtcal heada, Leipz.
1B69. — Unter d. Presse; Results of a scien-
ttlic mission to India and Higb Asia, S Vol. 4*
mit Atlas; davon erschienen Vol. I (Astrooo-
mlcat aod magneltc observalionsj u. Vol. II
(Mypsomelry o( IndiaJ, Leipz. isso. — Fer-
neres in d. Reports of Ibe British Association,
Compl. rend. , Milncbn. Gelehrt. Anzeigen,
Asir. Nachrichten, Fetarmana'! Mitibeill. uaw.
Sohlftgtntweit, Adolph. — Dr.
Phil., umsJahrl 8G1 Privaldocent and. Univ.
zu Hünchen. Tbeitnehmer an d. Reisen sei-
nes Bruders Hermann (Or) (VZ.TÜ),
geb. 1819, Jan. 9, Hüneben,
gesL 1867, Aug. 26, Kascbgar.'
Ausser d. Arbeiten mit seinem Bruder Ba^
mann: ünlersucb. über d. Isogeothermen d.
Alpen (Fogg. Ann. LXXVIl, 1849). über Tbal-
bilduOR u. Form d. Gebir^^Uge in d. Alpen
(Ib.LXXXI.ISBO). Uberd. Menge d. Kohlen-
saure in d. hdtir. Schichteo d. AtmosphHre
(Ib. LXXXVII, 1851). Dberd.Temp. d. Bodens
u. d. Quellen (Ib. BrgUngungibd. IV, 18St).
SohUglBtWolt, Robert. — Dr.
Pbil-, Thellnehmer an d. Reiae seiner Brü-
der nach Indien (Or),
geb. (833, Od. »7, Hünchen.
Ausser d. gemeinscbartl. Arbeiten: Bamerkk.
Uberd. physikal. Geographie d. Kaisergebir-
g«8, i", Berlin tS . ~- Über Eroüionsrormen
d. icidigchen Filisse (Berlin. Zeilschr. f. BllKem.
Erkuiid« III, 1857). Noch einige Noliieo da-
selbst.
Sohlayer, Benjamin. — Jesuit,
Lelirer d. M.-ilheinatik usw. in Prag, :;ulelzt
Keclor zu Klaltuu in Böhmen (Ptz),
geb. teSO, Nov. 8, Prag,
gest. I 670, Jan. 23, RIallau.
Observallo comelee ISOt {In 8buueri Le^alo
uranjco). Deacriptio borologii artificioai in
Pragensi curia, Pragae ) 881 .
SoUaehtsr, J o li a n n J a c o b. — Dr.
Phil., seit ISi9 Lehrer d. «alheninlilc u.
Nntnrwissenscbaft am Gymn. zu Bruchsal
in Buden (Or).
geb. 18!!, Ocl. 9, Handschuhsheini b.
Heidelberg.
Das körperMche Dreieck {Im Prgm. d. Gyma,),
Bruchsal I8S(. Die quadratische Gleichung
(PrRm.), Ib. <SS9. — Einige Aufsätze, z. B.
über KrUmmunesliaibmesser, miniere Zeh-
lungslermjne, unw. in Onnart'i Arch. u. BohlÖ-
milob'* Zeilscbr.
SoUegel, Johann Christian Trau-
golt. — Dr. Med., seit 1788 Leibmedicus
d. Fürsten von Schönburg-Watdenburg zu
Waldeiiburg, vorher pracl. Anil in Langen-
salza (M.ll) fßfi.XXi;,
geb. 17*6, Nov.!T,Langen-Eichsiadlb.
Freibarg, Sachsen.
gesl. I8!i, Jan. 19, WaldeTiburp.
Teutschcs Apolhekerbucb, na:;h d. Phnrma-
copoeaDanicasusfjearbeitet, Gotha 1776. The-
saurus materiae medicae et arlis pharmaceu-
ticae, a vnl., Lips. 1793 et 9(. Mit Wiegleb:
Teutsches Apothekerbuch usw., i Bde. 8", Go-
tha (793. — Gab hemus ; J. A. Boopoli, de
iTilnera hydrargyri eic, 8", Jenas 1771.
Sohlelohar, Franz Karl. — Foig-
wpise preuss, Feldmesser (1776], Lehrer
d. Mathemnlik beim preuss. Militär in Min-
den (1777), hess. Lieutcnanl u. Lehrer
d. Kriegswiss. am Cadellencorps in Cassel
(1780), hess. Hauplmami u. Prof. d. Kriegs-
nissenschanen an d. Üniv. zu Marburg
(1789 — 1805) und nun an d. Artilieric-
schule inCassel f.V.UJ fStJ,
geb. 1756, Febr. S, Kinteln,
gest. 1815, Jan, 33, Cassel.
Einleil. in d. Hydrostatik, LemRo 1777. Bei-
trüge z, pract. Mechanik, 1. Htt. S°, Frankf.
a. M. 17B3. Handbuch d. Artillerie, 1. Bd. 8°,
Marb. 1799. Belidsr'* )lan d Worte rb. d. Kriegs-
wissenschaften, ganz umgearbeitet, 1 Bde. 8°,
Nürnb. 1801 — *.
Sohlelomaolior, Ludwig. — Dr.
Phil., von 1S06 bis 1S!3 Lehrer d. Ua-
Schlippe. m
Ihemalik u. Physik am Gynui. n Dim-
stadl, daneben seit ISOSAufseherd.pot-
herzogl. Museums, 1810 Hofbanrslh, Uli
Oberbaurath, 18tl Oberfinanzralb u. (IM
Oberbaudireclor (Sc) (N),
geb. (786, Hai 38, DarTUSl«dl,
gest. IB4i, Febr. 13, Darmiladl.
Analytische Optik, I. Bd. B", Darmsudt itl)
lAuchBaiungMtneru-Zttlngiiianwr'aZailKtf.
IX[isai]u. X [1BS1]]. — Clberd-EiaDni
Strahlenbrechung! auf Kreismikromettr-Bei^
achtungen [v. ZMh'i Uonatl. Corr. XVH.tWI.
Ober d. ffia%t. Lage vou Dsruuiadt (Ib-Üj,
— Über d. Gebrauch d. aualyt. OpUkbHCN-
Btruction optischer Werkieuie (Tagf. IM.
XIV, 18Jg). — Entwickl. von Formeln lurto-
ruhrung d. kleinst. Quadrate bei geodlt. Hi*
Dungen (8ehiiina«hsT'* Astr. Nachr. XII, IUI).
— Siehe Ch. L. Fb. BoklMidt.
ScUiebea, Wilhelm Ernst k>
gust von. — Bis 1801 sSchs. Offieiv.
dann Ober-Land fei dmesser, 1815 DirecW
d. Kam eral Vermessung u. 1813 KaIDae^
ralh in Dresden (M.W) (L),
geb. 1780, Juli !4, DresdeD,*
gest. 1839, Sept. 11, Dresden.
Der aelbstlehrende Feldmessor, erste AblU.
8°, Leipi. 1BI1, zweite Abtbl. B°, Ib. »*■
Elemnte d. rein. Mathematik usw., IBdt "
Ib. 1817—18, Silualions-Zeichneaecbale
Unterricht f. Kameralisten usw-, 8°, Ib. tlH.
EncyclopSd. Leiicon d. Erd-, Land- a. f^-
niesskunst, 8", Ib. 1811. Die niedere M«»-
künde usw., S Brie, ia°, Quedlinb. I8S». Vidi- [
stand. Hand- u. Lebrh. d. gesamroten titi'-
Messkunde, 8", 3. Aull., Ib. 1845. — llililiri-
sches u. Statistisches.
•geb. l7Sl,JunL2MJV). I
Sohllppe, Karl Friedrich. —Eni :
Pharmaceut, dann Amantiensis bei Mit'
scherlich in Berlin und darauf [ISli)
Chemiker in einer ehem. Fabrik in ff»i"
schau; ging nun im J. 18i6 in gleicher Ei-
genschaft nach Hoskau, wo er nach eini-
gen Jahren selbständig eine ehem. Fabfft
errichtete, in d. Staatsdienst trat, Chemit«
d. kaiserl. agronom. Gesellschan u. Vi^
d. Hanufacturraths ward. Hofrath und «<'
1840 geadelt (Ot),
geb. 1799, Nov. 42, Pegau, Sachsen-
Versuche über d. Schwefel Bpiassglaoiottn*
u. d. GoldBchwefel (Sehweigg. Jouro. XXXlUi
|gj4. — Darin das Sc h I ippe'sche SsU!
— Doppelsalze aus essigsaur. Kupfer n. •-
sigsaur. Kalk (Bull. d. naturf. Gesellscli. "
Moskau, 4 837). Cber eine neue SSure im Bo1^
essig (Ib. id.). über d. Zusammensetz, eini^
Schwelelsalze (Ib. 18SS). Ein Dolomillager Mi
Wereja im Gouv. Moskau (Ib. id.). Cheriini*
säur. Natron (Ib. 18ä(). — Ober Kennet .W^l^
zel d. Stutice tertarica) u. dessen Weilk ik
lehlipp«
Schlöniilch.
806
terial (Journ. d. agronom. Gesellscb.
lu, 4 848). Untersuch, einiger Boden-
südl. Rasslands (Ib. 4 853). — Seh.
ie Scbnellessigfabrication in Moskau
>rachte d. sibir. Cbromeisenstein zu-
Crossen zur Anwendung.
lippe, Thomas Ludwig. — Dr.
chdem er bei W i 1 1 , K o p p u. B uff
en Amanuensis gewesen, ging er
Is Chemiker in eine Paraifinfabrik
mberg (Or),
1835, Aug. 4 8, Mainz,
h. d. Crotonöls (Lieb. Ann. CV, 4 858).
lögl, Vicelinus. — Regulirter
r u. Capitular zu Fölling in Ober-
daselbst Prof. d. Dicht- u: Rede-
767—73) u. d. Mathematik (1773
lann Prof. d. Grammatik, Dicht- u.
ist in Ingolstadt (4776 — 81), wie-
n Polling (4784—82), abermals
Mathematik in Ingolstadt (1782—
nun zum dritten Male Prof. d. Ma-
in Polling, sowie Aufseher d.Stern-
aselbst; zuletzt Pfarrer in Augs-
n;,
4 743, Juni 40, Hofhegnenberg,
Bayern,
4 844, Dec. .., Augsburg,
athematicae, cuno positionibus ex lo-
Pollingae 4 772. Prima elementa ana-
ßnitorum, 4^ Ingoist. 4 788.
^S"? Quarinus. — Regulirter
• im Kloster Raitenbuch oder Rot-
in Oberbayern ; mehre Jahre Be-
an dem 178 4 gegründeten me-
Observatorium auf d. hohen Peis-
auch Prof. d. Physik in seinem
4 752, Oct. 22, Uofliegnenbcrg,
Bayern,
4 788, Jan. 24, Rottenbuch,
pro reductione quorumvis statuum
icorum ad normalem quendam calo-
m, 8°, Monacb. 4 787.
Bmlloh, Oscar. — Dr. Phil.
42), erst Privatdocent (1844) u.
r. (4 845) an d. Univ. zu Jena,
l 4 849 Prof. d. bohr. Mathematik
Mechanik an d. höheren Bildungs-
Dresden. Mitgl. d. K. Sachs. Ge-
I. Wiss. (Or),
4 823, Apr. 4 3, Weimar.*
L Theorie bestimmt. Integrale, 4°,
. Theorema Taylorianum; Diss.
, Ib. 4 844. Handb. d. algebr. Ana-
Ib. 4845, 2. Aufl. 4854. Ilandb. d.
il- u. Integralrecbn., 4. Tbl. (Üiffe-
rentialrechn.), 8», Greifswald 4 846— 47, 2. Tbl.
(Integralrecbn.), 8^ Ib. 4 848). Analyt. Stu-
dien, 8^ Ib. 4 848. Die Theorie d. Differenzen
u. Summen, 8°, Halle 4 848. Neue Methode z.
Summir. endlich u. unendl. Reiben, 8^ Greifs-
wald 4 849. Die allgem. Umkebrung gegebn.
Functionen, 8°, Halle 4 849. Grundzüge e. wis-
senscbafll. Darstell, d. Geometrie d. Maasses,
8°, Eisenach 4 849, 8. Aufl. 4 859. Mathemat.
Abbandlungen, 8°, Dessau 4 850. Die Reihen-
Entwicklungen d. Differential- u. Intejgral-
rechn., 4°, Dresden 4 854. Der Altractions-
calcül, 8«, Halle 4 854. Compendium d. bohr.
Analysis, 8«, Braunscbw. 4 858. Theorie d.
Kettenbrückenlinien, 4'', Dresden 4 855. —
Th^or^mes g^nöraux sur les derivdes d'un or-
dre quelconque de certaines fonctions trte
gdn^rales (CreUe*i Journ. XXXII, 4 846). D6-
veloppement d'une formale qui donne en m^me
temps les nombres de Bernonlli et les coeffi-
cients de la sörie qui exprime la sdcante (Ib.
id.). Sur les variations des constantes arbi-
traires d'une integrale döfinie (Ib. XXXIII,
4 846). Sur quelques integrales ddfinies (Ib. id.) .
d^
Sur integrale d^finie
/*
-k^
(Ib. id.).
D^veloppement de quelques integrales defl-
nies, renfermant des fonctions trigonomötri-
ques (Ib. id.). Nouv. demonstration des theo-
römes de Fourier (Ib. XXXVI, 4 848 — auch
in Tortolini'i Annali di sc. mat. e fis. I, 4850).
Transformations de quelques integrales de-
finies (Ib. id.). Developpement de deux for-
males sommatoires (Ib. XLIl, 4 854). Sur les
facultes analytiques (Ib.XLlV, 4 852). — Ober
Projeclionen u. neuere Geometrie (Onmert'i
Arcb. 1, 4 844). Entwickl. einiger Formeln aus
d. Theoried, bestimmt. Integrale (Ib. id.). tJber
Bernoalli'sche Zahlen u. d. Coeff. d. Se-
cantenreibe (Ib. id.). Zur Theoried, bestimmt.
Integrale (Ib. id.). Einige Eigenschaften d. Bi-
nominalcoeff. (Ib. id. u. II, 4 842). Über d. re-
currirende Bestimm, d. Bernoulli'schen
Zahlen (Ib. III, 4 843). Ober d. Methode d. un-
bestimmt. Coefficienten usw. (Ib. id.). Über
d. Integrat. unendl. Reihen (Ib. id.). Einige
Sätze von Sechsecken usw. (Ib. id.). Allgem.
Theorem für d. Verwandt, e. Function in e.
unendl. Reibe (Ib. id.). Über einige durch be-
stimmte Integrale sammirbare Reiben (Ib. IV,
4 844). Über einige bestimmte Integrale, deren
Werthe darch doppelte Integrat. gefand, wer-
den (Ib. id.). Über d. Euler'schen Integrale
d. 2. Art (Ib. id.). Überd. Zerleg, d. bestimmt.
Integrale in andere von kleineren Integrations-
intervallen (Ib. id.). Überd. bohr. Differen-
tialquotienten einiger Functionen (Ib. id.).
Entwickl. e. sehr brauchbaren Reihe (Ib. id ).
Analyt. Aphorismen (Ib. V, 4 844). Neues Theo-
rem über e. gewisse Klasse period. Funct. (Ib.
id.). Über einige merkwürd. bestimmte Inte-
grale (Ib. id.). Über d. Reihen für Cosinus u.
Sinus in Potenzen d. Rogens (Ib. id.). Gegen
Dr. B&rfüss (Ib. id. u. X, 4 847). Über d. Ver-
wandt, d. Quadratwurzeln in unendl. period.
Kettenbrüche (Ib. VI, 4845). Über einige In-
tegrale, welche gooiometr. Functionen iuvol-
64 •
P-Ii-l-Cader=y,t(s*)-i-CT(lb.id.). über
"gin-xdi (Ib. VII, 18*0.
•■X'"
über •. Theor«m d. Hra. CIabvoi (Ib. id.).
Allgem. Sütit nir e. Tbeorle d. böbr. Diffe-
rentialquotientfln (Ib. id.). Über d. Integrale
/ p^'J»""''/ ^g-fd» [Ib. id.). Me-
Iriiche Relalioneo im Gebiete d. perapectiv.
Projection (Ib. id.). Eid Theorem d. FecuitS-
ten (Jb.id.). über LaKndre'cTbeorem von d.
E n 1 einsehen Integralen l. Art (Ib. id.). (}ber
d. Verwandl, d, Functionen e. Veränderlichen
. In Reihen usw. (Ib. id.). Ober d, Bewegung e.
schweren Puncta aufe. Curve (Ib. VIII, 4848).
tiber d. höheren Di CTe rentialquo Li enten von
(i'+BX+b)-''*' (Ib. id.). llberd. höhr. Dif-
lerentialquot. beliebiger Faact. d, Logsrilh>
muB (Ib. id.]. Ein Peer goniometr. Satze (Ib.
IX, IB47). Zur Theorie d. Integral-Logarith-
mus (Ib. id., twei Auhatie). über quadrirbare
Figuren auf cylindr. Flachen (Ib. id ). Ober
d. approiimat. Berechn. e. beslimnil. Inte-
grals (Ib. id.). Ober d. btthr. Dlfferenlialquol.
d. Potenien des Cosinus jlh, id.). Helalioneii
iwisch. d. FacultatencoSIIlcienten (Ib. id.).
Über e. anslyt. Aufgabe d. Wahrscheinlich-
keitsrecbu. [Ib. id.). Allgsm. Reductionalor-
mel f. gewisaB bestimmte Integrale (Ib. id.).
Eine geomelr. Annend. d. Lehre vom Grlisslon
u. Kleinsten (Ib. id.). Cber d. Auf^iabe : Zwei
GrOsKen tu linden, deren DtfTerenz, Quotient
u. Quadralsumme einander gleich smd (Ib.
id.). ZurUIITerentiationd. Potenz i Ib. X. 1847).
Über e. ei|ienthilml. Erschein, bei Iteihensum-
mirungen (Ib. id.). tber e. besondere Haltung
algebr. Functionen [Ib. id.). Über d. DIFTereD-
tial. unendl. Reihen (Ib. id ). Einige Betrachtt,
au9d.hÖlir.Geo[netrie(Ib. id.). Über d. Summe
d. Reihe i" + i" + 8"+*"..,-i-r'' (Ib.id ). tbor
einige arithmel. Sfitze (Ib. Id.) . Allgem. Trans-
forraations Forme In f. gewisse Inlrcrale (Ib. id.).
Über d. Singular. Werthe besllmint. Integrale
(Ib. XI, 1848). überd. Complanation d. ellipt.
u. byperbol. Paraboloids (Ib. id.]. Über d. Uli-
ferenliat. d. Bxponenllalgr{)sseD u. d. Loge-
rilhmus IIb. id.). Über den Integralüinus u.
lalegralcosinua IIb. id ). Cberd. independente
Bestimm, d. Facuttatenco^fflclentcn (Ib. Id.).
Neue Methode z. Summirung endl. u. unendl.
Reihen (Ib. XII. 1849). Über«. Flache vierten
Grades (Ib. id.). Über d. Integral
ii-dx
(Ib. id.). Über e. Iranscendcnle Gleichung,
welcher keine cnniplexe Zahl genügt (Ib. id.).
Über d. höheren DilTercnllalquot. d. Tangente
(Ib. id.). Über d. Coiitlnullat d. Functionen
(Ib. id.). Zur elementar, Quadratur d. Krei-
ses (Ib. XIV, 1850). über d. Convergeni d.
Reiben (Ib. id.). Zur Theorie d. Reihen (Ib.
id.j. über d. elementare Cubatnr d. Fl&cbon
■wellen Grades (Ib. jd.) . Ober d. BM
hauflg vorkommflDd. Grenzwertlie* jlb.ü
Über die Bestimmasg d«a 6r«n«trtki m
y, + yt + yt + .. + y3 „^^ .. y
ment. Ableit. d. Reihe Kr d. Beroeha.d.b
gsna aus seiner Tangente (Ib. XVI, IUI),
d, conllnuirl. Function u. ihre Abgelt
(Ib. id.). Neue Formeln z. independeill
stimm, d. Secanlen- u. TaDgeotencMScii
len (Ib. id.). überd. iodcpendante Bari'
d. CoälT. unendl. Reihen u. der Faoall
cot^lGclenten insbesondere (Ib. XVIII, 4
Zur Dl [Terenzen recht). (Ib. id.), Überd.
slltut. neuer Variabeln in unbestimmle i
sllmmla Integrale (Ib. id.). Zur TheariiJ
Ketlenbriiche (Ib. id ). — Über d. AuflOt
Funclionsgleichungen (Berichte d. K. Sl
Geseilich. d.Wlss. I8S9). Übere.aeuH'
fahr, z. Bntwickl. d. ellipt. Functioiua II
18S8). Über d. vottstand, Vierack (Ib itNt
Neue Theoreme über unendl, Reihen (lb,ilj
Über d. Bastimm. e. Kegelscbnilts du
Puncta (Ib.iBSK). überd. Bestimm, d. Tm*
versalen zu vier gegebenen Graden im I
IIb: id.). Über d. Sali vom Parallelograi
Krane (Ib. 1856). Über e. allgem. Prino^l
Reihenentwicklungen (Ib. ISST}. Ra<'
vielfach. Integrals (Ib, id.), Zor Th[_.
bi}br. DIfferentlalquolJenteD (tb. id.). (!t>
Mittel werthe verschiedn. Ordnungen (Ib. (UV
Über d, mitll. Radius d. dreiaiigen ElhpHtH
(Ib. 4BSS). ÜberFaculteienreiben (Ib.id.] i.
Uebsr d. Bestimm, d. Hassen u, d. Träidwü»"
momente symmetr RotalloskOrper tob M-
glelchförm. Dichtigkeit [Abhsndll. ditHfGi-
sellscb IV, 1855). üebereinigeallgem.Reib«-
entwlckelu[i):en u, deren Anwend.aufd.dlipt
Functionen (ib. id.). — Giabt heraus mill-
WiUBchel: Zeitschr. f. Mathematik u Hivtl.
seit 1856, jahrl 6 HRe. H", Leipz. (Auch ditü
noch ,\ufsiilia von ihm).
• gtb. 1*12, Apr. y-HOJP).
Sohloenbaoli, Kart Ludwig'.'
Von 1791 bis 1809 Ober-GradiroteiW
zu Birnen bei -Schönebeck, dann Berg-b-
t;eiti<'.iir u. SaMnen-ltispeclor (ISIS Obtf-
Saliiien-liispeclor) d. Saline Siilbeck 1»
Eimbeck bis 18(7 und nun in gleicher B*
genscliad an d. Saline zu Rolhenfelde b«
Osnnbrück versetzt, mit Beibehaltung'
Direcllon d. Salinen von Sülbcck u. Sili-
ilerhelden; IS30 zum Salinendirector tt-
iiannl, I SSO, kurz vor seinem Tode, pf
sionirt (Or),
geb. 1767, Apr. »8, Berlin,
(fest. tS.'>0. Nov. i, Rolhenfelde.
Rcschreib. d. Schtinebeckscben Gradirwtf*
n. der dabei angelegten Dampfmaschine, ■'
Magdeb. ISOO. — Versuch i Bestimm, d.6
seties, nach welchem d. Vermindr. d. R»
lots in d. Auflösungen u den Mischungen UM
sig. Körper erfolgt (Oüb. Ann. XI. tSttj -
Hinterliess bandscbrifUicb über SO AufsiU
Behloaümgn
«llsphysikallKhen, tbeils tKho., dia Sali-
MweMD belrelTenden Inhalts.
*Mli VUer, JobiDDCliriitDph, Dinetor d, Bi-
ll» lu SchtMcbcck, Khiirb; BenctmuufUbFrQii^
m*rlii<i Loftfilirt In B«riln (&<]». JiHi. XVI, l»Ot).
ScUouberBer, JuliuBEugeo. —
r. Hed. et Cbir. (TübiDgen 1840). Von
Bit bis 18it Assistenzarzt am Stultgar-
« Katharinenhospilal, dann als Leibarzt
Sgleiler d. Grafen Salts-Hoogstraa-
»a auf e. Reise ins südl. Frankreich, dar-
■f, oachdem er sich zu seiner weiteren
usbildung einige Jahre in Wieo, Paris u.
ietsen aurgehallen, ( SiS erster Assistent
achem. Laboratorium von W. Gregory
■ Bdinburgb bis 1816, wo er, noch einige
Bit ia Utrecbt u. Berlin verweilend, in
>iae Heimalh zurückLebrIe, seitdem Prof.
. Chemie an d. Dniv. zu Tübingen (Or)
VT) (Zt),
geb. 1819, Hai 31, Stuttgart,
gest. 1860, Juli 9, Tübingen,
Brgleichend* ehem. Untersuchungen über d.
Uiwh verscbiedD. Thiere {Prelsicbrilt, g»-
rtal von d. med Facult. in Tübingen], B°,
Initg. t8«S. Zur Oriflniir. in d. trage von d.
natzmltleln d. Galreidemehls, hesonders in
. Brothereilang usw., B°, Ib. 1847. Lebrb.
. orgin Chemie usw., B", Ib. iSSt, t. Aufl.,
", Leipi. 48S7. Erster Venuch einer allgem.
.fergleiehend.Thiercbemie, <.Bd.8°, Leipz.
. Heidelb. 48SS~B7. — Analyse d, Uusks]-
abcfaM verachiedn. Thiere (Lieb. Ann. XLIV,
at*). D- d. Muskels e. Ailigalors (Ib. XI.IX,
Itt). Chim. Untersuch, d. Rbabarberwur-
d; mit 0. SBppiBg (Ib. L, 1«t4). über d. Na-
ir d. Hefe usw. (Ib. LI, fBl4]. Analyse d.
Mich eines Backs (Ib. id ). Über d. vermeintl.
'«rbindd. d. WasserslofTs mit Eisen, Wiimuth
. Schwefel arsen ; mit C.B.Fim«ii1iu [Ib. Id.).
Ihetn. Bellrage t Kenntn. d. Schwämme (Ib.
11, 4S44]. Versuch einer Nulritionsceia meli-
er Nahm ogsmitlel usw. : mit A. Kamp (Ib. LVI,
■ft). Überd. düngende Kraft d. Schwämme
««. (Ib. LVIII, IBiS). ther einige BUS d. so-
en, Case'In rirbsllene Substanzen |lb, id,)-
!«b«r d. Zusammenselz d. Fibrins (Ib. Id.).
Ibtr d. Bildung von Vivisnit im thler. Orga-
lisin. (Ib. LXIt. 4B47J. Kreatin, ein Bestand-
iMil d. meuichi. Uuskeln (Ib. LXVI, IS4S).
Vatcber BesUndthl. d. Rhabarbers gebt Ia d.
■am Über? (Ib. Id.). Untersuch, eines Venan-
leitis [Ib. LXIX. 4g4S]. Chem. Untersuch, d.
rwaichlen Kioderschadels (Ib. LXX, 4B49).
Ib«rd. physiolog. Wirkk. analog constiluirt.
lateHen [Ib. LXXIll, (BSQ), tjber a. kryslal-
m. Kalkphosphat in e. HarnrOh renale in (Ib.
XXIX, 4BS0. Untersuch, d. Inhalts zweier
a^krApfe (Ib. id.). Über d. Verhall, d. Wur-
•la verachiedn. pnanienspecieszuSalziösuu-
ra(lb. LXXXI,4 861). Versuch e. neuen Deu-
mg d. sogen. Imlde (Ifa. LXXXV. INSS). über
Geblm d. Neagebornen (Ib. LX XXVI, t SSI) .
^'' -'MU. Thatstichllcbes über d. Reection
810
d. MaehoD Hllcb (Ib. LXXXVII, ISSI). Da>
tersuch. d. sogen. Heienniilch (Ib. Id.). Hlp-
pursSure in d. Haolscbuppen bei Ichthyose
(Ib. XC, 1BS4]. Weiteres über d. Cbem. Be-
BCbalTenh. d. Geblrnsubatani (Ib. id.). Cbem.
Untersach. von Ichlhyosismasse (Ib. XCIll u.
XCVI, <SEB]. Beitrr.z. Kennln.d. FOtuslebena
(Ib. XCVI, IBBB u. ein, 4BS7). Wird d. Uilch
durch Stagnation in d. Uilcbdrttseo sauer?
(Ib.XCVI.iass). Zur nSbereo Kenntn. d. Mu-
schelschalen , des Byssua n. der Chlllnfrige
(Ib. XCVIII, IStS). Ueber d. Krysislle in d.
Malpighl'scbea Genesend. Raupee [Ib. id.).
CoDcremente aus dem B oj a n u s'scheo Organ
(Ib. id.J. Über d. Blut d. Cephalopoden (Ib.
011,1 BS7]. Analyse d. Galle von Python tigris
(Ib. id.). Nlckeloiydulammoniak «in LQsmll'
tel d. Seide u. Unterscheid angsmiltel dersel-
ben von Cellutose [Ib. CVII, I8S8). Einige
neue Thatsachen über d. Schwelier'sche
Reagens (Ib. Id.). über Fibroln u. d. Substanz
d. Badeschwamms [Ib.CVUt, *BSS). Heoscbl.
Milcb von enorm. Fettgehalt (Ib. id.). Analyse
d. Galle d. Welses (Ib. id.).i Die Galled. Kän-
guruh (Ib. CX, ISBft]. Das FIbroin (Sericio)
d. SpInnHden {Ib. Id.). über d. structurlose
Hollfaser (Ib. id.). KleesSure aua Alcohol
durch Ptaliochlorid (Ib. Id.). — Noch viele
dergl. Aufaatte in medicin, Journalen, beson-
ders im Archiv I. physiolog. Heilkunde.
■ohlothsim, Ernst Friedrich,
Freiherr v on. — Nachdem er in GÖtlingen
die Rechte und in Tübingen das Bergfach
flludirt, 1'793 Beisitzer, tSOS dirigirender
Ralh und 1817 PrSsident d Kammercolle-
giums in Gotha, letzteres bis tS!8; dane-
ben seit I8!i Oberaiifseber d. benogK
Museums, später auch Oberhofmars4;ball u.
wirkl. Geheim. Rath (CLJ (NJ.
geb. 1764, Apr. S, Almenhausea.Graf-
schaft Schwarz bürg,
geBt.483t,H9rzt8, Gotha.
Die Petrefactenkundeaufihrem jetzigen Sland-
punct usw., B°, Gotha IBIS. NachlrKge dazu,
8°, Ib. ISIS— II. UerkwUrdige Versleinerun-
gen, 8", Ib. 1BB1. — Aufsitze Im BergmUnol-
BChen Journal, v. HoPi Magazin f. Hiaeralo-
gie o. T. Leonlwrd'e miueralt^. Tascheobuch.
Bohlflter, Heinrich. — Beiog 1838
die Univ. zu Königsberg und war dann Ge-
hülfe auf der Stemwarle unter Bessel
(Aitr. NachT., Registerbd. Ii; i'Or;,
geb. 18(5 etwa, . . Hamburg,
gest. I8ii, llSrz17, Königsberg, Preuss.
Beobb, □. Berechnungen d. grossen Com elen
von IB4S u. d. Mauvais'schenCometen (.i^str.
Nachr. XX u. XXI), auch von Doppelslerneu
u. Sternen lehn uppen (Ib. XVü u. XXIVj.
■olUMrd«, Karl Johann. — Seil
I 8Si Kauplttiann im öslerr. Artillerie- Sfa-
be. seit <8S0 Prof. d. Hslbemslik u. Geo-
811 Soltmeddiiik ~
disie BD d. HilitSr-Acadflmie zu Wiene-
riacb-Neu Stadt (Orj,
geb. I8S6, Juli 6, OlmüU, HShren.
Lehrb.d. ebenen Trigonometrie, B", WienlBSS.
Votlaiand. Anleit. i. Feldbefestigung nach d.
Grandstitien d. neueren Kriegtübrun^, > Bde.
8°, Ib. tSSSu. S7. Lehrb. d. pracl. Uesakuost
usw., S», Ib. 18SB.
■ohmeddlak, Gotlfried Joseph.
— Dr. Phil. (Berlin 483S). Einige Jahre
Lehrer d. Chemie u. Physik an d. Acad. zu
Münster (DissJ,
geb. 1807, Hai I, Hünsler.
Da denaitate vsporaro, i', Berol. tSIl [deutsch
in ?efK. Ana. XXVJI, 181t).
■ohmeisior, Johann Gollfried.
— Dr. Med. (Helrastlidl). Nach längerem
Aufenthalt in London und mehrfachen Rei-
sen in England u. Schottland in Begleitung
des Barons v. Voght, auf dessen Besitzung
in Plollbeck bei Altona er dann einige Zeil
privatisirte ; viele Jahre Apolhelier in Al-
loiia; zuletzt in Hamburg privatisirend und
Vorlesungen haltend (LS) (N),
geb. 1767, Juni li, Osterode, Harz,
gest. 1837, Febr. S, Hamburg.
A syllabus of leclures on mineralORy, London
IT>t. A System of mineralogy, (ormed chiefly
on the plan of CtoHled, 2 vol. 8°, Ib. 1 T91 et
9S. ADalysisoflhe Anguslura bark (inBrande'a
Observ. OD Ihe Angustura l)srk, Lond. tT91.
Beitrage z. näheren Kenntn. d. KOEerw&rt. Zu-
irtands d. Wiss. in Frankreich, S Bde. 8°, Hamb.
< 797 —98. Handb. lu seinen Vorlesungen usw.
über Physik u. Chemie, 1. Bd. 8°, Ib. 1811 —
Description of the Killburn wetls and analysis
oflhsirweter (Pbil.Tr. <793). Dcscript. üfan
Instrument for ascertaining the specific gra-
vities of Ituids (Ib. t79S). Account ofa mine-
ral substaace, calledsironiioniteeic. (Ib. t79().
— Einige Versuche mit dephlcfiistisirier Sa!z-
gaure[CieU'iAnn.l78S). —Gab heraus: New
Chemical and mineralogical Journal for 1796,
1 HftB., Lond. 1 797. — Einige Übersetzungen.
■ohmerllng , Philippe Charles.
— Dr. Med., pract. Arzt erst zu Limburg,
dann zu Lütlich. Corr. d. Acad. zu Brüs-
sel (BLB) (AB. (838;,
geb. 1791, Febr. It, Delfl,
gest. 1836, Nov. 6-7, Lültich.
Rechercbes sur les oasements fossiles dftcou-
vertea dans les cavernes de la province de
Li6ge, i vol. V, Limite 1813- B6. Noch einige
pal&ontolog, Aufsätze im Bull, de l'acad. de
Brui. I, II et IlL
■olUBld, Ninolaus. — Gelehrter
Bauer im Dorfe Rotenacker bei Gera; auch
Cuntzel von Rotenaker genannt (}),
MI ^
geb. 1606, Jan. SO, Rotenickcr,
gesl. 1671
Trieb Astronomie u. Astrologie, nod gsbiw
iflSI an Kalender heraus.
■ohmld, Johann Andreas. —H
Phil. (1676) u. Dr. Theol. (<69i). Eni«
d. Univ. zu Jena Prof. extr. d. Halbena
[IG79] u. Prof. ord. d. Logik u. HeUphril f
(I 683), dann an d. Cniv. zu HelmsUdt Flit ,
d. Theologie u. d. kircbL Antiquitllen(lttl
—99) und nun Abt in Marientbit (1) rGJfl
geb. I6GS, Aug. 18, Worms,
gesl. (71G, Juni M
Elements geometriae. De tuoa ia croc^ tt>
SODec. 1SS0 Visa, etmeteoroignilo. DepiM-
nomenocoronariumeDUrium, diellMajilM
in coelo observatum. — Viel TbeologisÄM.
■olmld)iohann Andreas. — Stii
des Vorigen. Dr. Med. (Helmst3dt 17(1).
Prof. extr. d. Medicin an d. Dniv. zu Hein-
slädt (1710 — S6), dann Prof. ord. d, Che-
mie daselbst (J),
geb. 1697, Nov. t9, HelmslSdt,
gest. (718, Oct. IS, Helmstadt.
DIsp. de Purpura rubra. — Hedidolscbai.
Sohmld, Nicolaus Bhrenreiek
Anlon. — Goldscbraied u. nebenher le-
chaniker in Hannover von 1748 bis 171t,
wo er sein GeschSfl aufgab (M),
geb. 1717, Aug. t, Lüneburg,
gest. 1785. Febr. 6, Hannover.
Von d Welthörpern usw.. 8°, Hanno«. Hfi.
3. Aufl. Ib. 1789. Die Rechenkunst, 8°, LeipL
177*. — Viele Aufsätze im llannOvr. Uagiiit,
z. B. : Vom Magnete (1765) ; Vom Regen u. rot
aufsteigenden Dunsten (<76S); Von ComotH
(Ib.); Beschreib, d, Nordlichts vom (S.Jii-
|1 770] ; Hat sich die Lage d. Erdkugel vBrti-
dertf <Ih.) ; Ist die Welt in Ansehung d.RiaM
u. d Zeit unendlich? (1778)^ Das Wesen Uicki
d. Mechanik (Ib.) ; Von d. DilTerentiel' o. If
tegralrechnung [177S[; Ein Paar neue ahU
unbetrfichtl. Vorthelle Ind. Rechenkunst (Ib.):
Der Wind (Ib.). — Vorferligle Breu n Spiegel ■-
Magnete, die sehr gescbalzl worden.
Sohmld, ErnslErhard. — Dr. Ftiil'
[1839). Von ISiO bis 1843 Privaldocenl,
dann Prof. extr. und darauf Prof. bonor.
T)rd. (1854) u. Prof. ord. (1856} d. Natur-
geschichle an d. Univ. zu Jena. Zugleich
Mitgründer u. Mildirect. des bis 1856 be-
standenen physiolog. Instituts und serldem
Direct. d. grossherzogl. Anstalten für li-
neralogje daselbst (GJP) (Orj,
geb. <81l>, Mai It, Hildburghausen.
Elemenla doctrinae de luce uodulaloriae la*-
tbemalica, Jenae (840. Die PührtenabdrücU
Schmidel
Sohmidt.
814
> banten Sandstein bei Jena ; mit Koch, Ib.
44. Die geogoost. Verhältnisse d. Saalthals
i Jena; mit M. J. Sohleiden, Leipz. 4 846.
icyclop. d. gesammt. theoret. Naturwiss. in
rer Anwend. auf d. Landwirthschaft ; mit
smselben, 8 Bde. 8^ Braunschw. 4850.
«r d. Natur d. Kieselhölzer; mit Demsel-
»D, 4*, Jena 4855. De Whewellite aliisqae
tn'is caiciae oxalicae, 8<*, Ib. 4 856. Topo-
■jphisch-geognost. Karte d. Umgebung von
M, Ib. 4 859. Lehrb. d. Meteorologie, 8°,
b^t Atlas 4^ Leipz. 4 864. — Über Muschel-
Ik u. Muschelkalkboden aus d. Saalthal bei
aa (Arch. d. Pharm. XXXVI, 4841). Über
4ile Saurierknochen aus d. Muschelkalk von
3a (Ib. XXXVIII, 4 844). Ober e. Kohle aus
unteren Wellenkalk bei Jena (Ib. XXXIX,
14). Über Menschen-Gallensteine aus Gal-
iforbstoff (Ib. XLI, 4 845). -^ Über d. Kry-
JlfonD u. d. opt. Verhalt, d. Eises bei lang-
üier Schmelzung (Pogg. Ann. LV, 4 84t). In-
dorische Entwickl. d. Undulationstheorie
I. LVI, 4 848). Über d. Vegetation d. Futter-
cke ; mit M. J. Scbleiden (Ib. LXXI, 4 847).
wicht u. Gewicbtsverhältnisse d. Atmo-
tiare (Ib. LXXVIII, 4 849; auch Archiv d.
arm. LXI, 4850). Chemisch-mineralog. No-
Bn : Xanthosiderit; Titaneisen von'Miask;
vin aus d. Meteoreisen von Atakama (Ib.
:XXIV, 4854). über d. basaltischen Gesteine
Rhön (Ib. LXXXIX, 4 858). — Über d. Vor-
mm. u. d. Zusammensetz. d. Oppelsdorfer
bwefelkohle; mit Apelt (Erdmaan'i Journ.
^U, 4839). — Nachweis, d. Harnstoffs im
ibet. Harn (Lieb. Ann. XCVT, 4855). — Über
Schwarz-Erde im nördl. Russland (Bullet,
ys. math. del'acad. St. Petersb. VIII, 4 850).
Ober d. Stellung d. Naturwiss. z. Leben
NHm's Minerva). Die Geschichte Deuschlands
r der Geschichte ; eine geolog. Skizze (Ib.).
Die deutschen Vulcane (Pmti's Deutsch,
laeam). — Über Harnsedimente (Jena'sche
Aal. f. Med. u. Physiolog.).
■ohmidel* ( Schmiedel ) , Casimir
iristoph. — Dr. Med. (Jena 1742),
gweise zweiter (1743) u. erster (1760)
Df. d. Medicin an d. Univ. zu Erlangen,
eh Leibarzt d. Fürsten v. Ansbach (4 763),
holarch d. Gymnas. zu Ansbach (1774),
dieim. Hofrath u. Präsident d. Medicinal*
Uegiums (1774) usw. Machte viele na-
rhist. Reisen in Deutschland, d. Schweiz,
inkreicb. Mitgl. d. Leopoldin. Acade-
geb. i7l8, Nov. )4, Bayreuth,
gest. 179), Dec. 18, Ansbach.
«•iliam, metalla et res metallicas concer-
«Uqbi, glebae, suis coloribus expressae. 4®,
uimb. 4 76t. — Von d. Grösse u. Einriebt.
•rschaffenen Erde (Deliiu, Frank. Samml.
'II).* — Descriptio itineris per Helvetiam,
illiam et Germaniae partem in 4778 et 4 774
iliUiti, mineralogici, botanici et historici ar-
iBMtt, 4*, Brlangae 4794 (posthum durch
J. Ch. D. Schieber). — Botaslsches u. viel Me~
dicinisches.
* So ichrieb er lelbtt sich immer.
■ohmldl, Eduard Adam Gorgo-
nius. — Erst Assistent und dann (4824
— 26) Supplent d. Lehrkanzel d. Vermes-
sungskunde u. d. Situationszeicbnung am
polytechn. Institut in Wien, darauf Ober-
Ingenieur beim Bau d. Budweis-Linzer Ei-
senbahn, von 4 832 bis 4 836 Supplent d.
Lehrkanzel d. Mechanik u. Mascbinenzeich*
nung am ständischen techn. Institut zu Prag,
4 838 Ober-Ingenieur bei d. V^ien-Raaber
Eisenbahn und 4 840 tecbn. Secretär beim
Bau d. Ungar. Central-Eisenbabn, 4 850 In-
spector d. V^oiwodina u. seitdem bei d. Ge-
neral-Baudirection in Wien angestellt (JPJ,
geb. 4 794, . . . Prag.
Redigirte von 4880 bis 4 838 das Handb. d. Me-
chanik von F. A. V. Oerstner u. giebt noch
heraus : Zeitschr. d. österr. Ingenieurvereins,
worin von ihm mehre Aufsätze, z. B. : Me-
moire über d. Semmering-Frage, 4 849.
■ohmidt (Schmid), Erasmus. —
Erst (4 595) Rector d. Schule zu Leutschau
in Ungarn, dann (4 596) Adjunct d. pbilo-
soph. FacultSt in Wittenberg, und später
Prof. d. griech. Sprache u. d. Mathematik
daselbst (HL) (J),
geb. 4 560, Apr. 27, Delitzsch,
gest. 4 637, Sept. 22, Wittenberg.
Prodromus conjunctionis magnae anno 4 698
futurae, et de cometa anni 464 8 d. i. Kurtzes
u. Einfeltiges, doch in Gottes Wort u. der Astro-
logischen Kunst gegründetes Bedenken von d.
grossen Cometstern usw., 4^ Wittenb. 4649.
— Philologisches.
■ohmldti Stephan. — Jesuit, über
25 Jahre Lehrer d. Grammatik u. d. Ma-
thematik in d. Ordenscollegien zu Prag,
Olmütz u. Brunn (Plz) (M),
geb. 4720, Dec. 30, Jonsdorf, Böhmen,
gest. 4783, Brunn.
Positiones mathematicae, 8®, Pragae4759. Ta-
bulae mathematicae, matheseos purae et ar-
ch itecturae utriusqoe principia complecten-
tes, 8°, Ib. 4787, Olomutiae 4 767.
■ohmldt, Samuel. — Erst Pfarrer
zu Cappelen im Canton Bern, später Prin-
cipal u. Gymnasiarch in Bern (M),
geb. . . ., gest. 1768, Aug. .., Bern,
Tabulae altitudinissolissupra horizontem etc.,
4°, Bernae 4757. — Geschichtliches.
■ohmldt, Friedrich Samuel, Frei-
herr von. — Sohn d. Vorigen. Erst (4764)
Gandidat d. Predigeramts in Bern, dann
(1762) Prof. honor. d. Alterthömer in Ba-
815
SehinUt
Sehnddt.
sei, spSler markgrSfl. badiscber geheim.
Legationsrath u. Resident, seit 1783 hes-
sen-casselscher geh. Rath, oberrhein. Kreis-
gesandter u. Resident, wie auch pfalz^sulz-
bachscher geh. Rath u. Resident zu Prank-
furt a. M. 1790 vom pfalzbayer. Reichs-
vicariat in den Reichsfreiherrnstand erho-
ben. Herr zu Rossau u. Höllhausen (M),
geb. 1737, Bern,
gest. 1796, März H, Frankfurt a. M.
Dias, de zodiaci nostri origine aegyptiaca, 8<»,
Bernae 1760. M6moires sar les oolitheSp 4°,
Ib. 4764 (Aach in d. Act. helvet. V, 476t]. —
Antiquarisches.
■ohmidti Georg Christoph. —
Weimar. Hofmechanicus in Jena (M. UJfSp),
geb. 1740 etwa, . . Gattenhöfen,*
gest. 48 H, Juli 29, Jena.
Beschreib, e. Blektrisirmaschine u. deren Ge-
brauch, k°, Jena 4 774. Samml. gemeinntitz.
Maschinen, 2 Hfte. 4^ Berlin |778. Beschreib,
e. Universalmaschine zum Abzeichnen nach
d. Natur, 4^ Ib. 4 779. Beschreib, gemeinnütz.
Maschinen, 4^ Jena 4784.
* Bei BfOÜitoburg am Tftuber.
■ohmidt, Johann Gottlieb. —
Mag. Phil. (Leipzig 4769). Erst Prediger an
d. Universitätskirche zu Leipzig, dann seit
4 775 Mathematicus an d. Landesschule zu
Pforta (M,n) (GG. 1820;,
geb. 4 742, Oct. 30, Dresden,*
gest. 4 820, Juli 6, Schulpforta.
Mathemat. u. physikal. Erzählungen, mit er-
läuternd, u. literar. Anmerkk., 8^ Leipz.4 797.
Lehrb. d. mathemat. Wissenschaften , 5 Bde.
8**, Ib. 4 802—24 (der letzte Band von seinem
Sohne Karl Cluriftian Oottlieb, Lehrer an d.
Domschule zu Naumburg). Lehrb. d. mathe-
math. Geographie usw., 8°, Ib. 184 0.
* geb. Oct. 3 {Sehulprffrm. 1843).
■ohmldt, Friedrich Christian. —
Amisverweser, später (4 813) Kammer- u.
Commissionsrath in Gotha (M. \l) (N),
geb. 4 755, Mai 15, Gotha,
gest. 1830, Dec. 26, Gotha.
Historisch -mineralog. Beschreib, d. Gegend
um Jena, nebst einigen Hypothesen, durch
was vor Veränderungen unseres Erdbodens
diese Gegend ihre gegenwärt. Gestalt bekom-
men habe, V*, Gotha 4 779. Der bürgert. Bau-
meister usw., 2 Bde. fol.. Ib. 1790—94.
■ohmldt, Johann Gotthelf. —
KÖnigl. Prof. in Berlin, zuletzt pensionirt
(N) (Zt),
geb. 1760 etwa,
gest. 4 843, Juni 26, Berlin.
System elliptischer Bogen zur Erleichtr. d.
Integralrechnung u. zur Bestimm, astronomi-
scher Grössen berechnet, 4 Bd. 8^ Berl. 4842.
■ehmldti Karl. — Dr. Med., Besi
einer chemischen Fabrik in Ltlienthal
Breslau (NS),
geb. 4762, Nov. 47, Breslau,
gest. 4 834, Dec. 4,
Der Zitterfitoff u. seine Wirkungen in d.
tur, 4», Bde. 8«', Breslau 4803—28.
■ohmldt, Georg Gottlieb.—
Phil., Prof. (extr. 4789, ord. 4790) d.
thematik an d. Univ. zu Giessen, dazu I
Aufseher d. Sternwarte und 4 8 1 7 Pro
Naturgeschichte daselbst, seit 4 830i
geheimer Finanzrath (ScJ (NJ,
geb. 4768, Juni 47, Zwingenberg
gest. 4 837, Oct. 8, Giessen.
Samml. physisch-malhemat. Abhandlaii
4. Bd. 8«, Giessen 4 798. Vollständ. Unter
ttber d. Gebrauch d. Mikrometer usw., r
pract. Vorschriften z. bequemen Verferti
Glasmikrometer usw., 8"*, Frankf. a. M. 1
Anfangsgründe d. Mathematik, 8 Bde.
4797-99 ; 2. Aufl , Bd. I, 4806 ; Bd. II,
—46; Bd. III, 4829. Handb. d. Naturh
2 Abth. 8°, Darmst. n. Giess. 4804—8. t.
4843. Überd. Einfluss d. EzcentricitSt d
hidadenregel bei e. Winkelmesser, 8<^,Ib.4
Ebene u. sphör. Trigonometrie usw., 8*
4 84 7. Kubische u. logarithmische Tafeln
Ib. 4 821. Hand- u. Lehrb. d. Naturlehn
Ib. 4 826. Beschreib, e. neuen Planimc
wodurch man d. Inhalt ebener geradlinigi
guren ohne Rechnung finden kann, 8^ Fr
a. M. 1826. Graph. Darsteil, d. abgewicl:
Flachen d. schief. Cylinders, d. schief, i
lipt. Kegels usw., 8°, Ib. 1828. — Bescfc
e. sehr vollkommenen Schalwaage usw. (
tenberg u. Voigfs Magaz. IX, 4 794). -
schreib, eines Aräometers (Oren's Jouro
1793). Versuche über d. Aendr. d. Diel
Temperatur bei verscbiedn. Mischungen
(Oren's Neu. Journ. I, 4 795). Ober e. so
bare Erschein., welche gefrornes Sehne«
ser darbot (Ib. id.). Cber d. Gesetz d.
dehn, einiger Flüssigk. durch d. Wärm
id.). Theorie u. Beschreib, d. Adam'.
Lampenmikroskops (Ib. id.). Chem. l
such, über d. phospborescirend. Bestai
d. Quarzes, nebst Versuchen über d.
wandl. d. Wassers in Stickluft usw. (Ib
Beschreibung einiger sonderbar scheiM
elektr. Phänomene, die eine Walzenmu
darbot (Ib. id.). Über d. Verkalken d. II
durch d. Eiektricität usw. (Ib. id.). Beo
zu Lentiii's Schrift, über d. Verhalt, d. II
bei Hitze in Sauerstoffgas (Ib. II, 4 795)
schreib, u. prüfende Vergleich, zweier zi
mengesetzt. Mikroskope (Ib. III, 4 796). (
Untersuch, e. Minerals, welches fürFlusf
gehalten wurde (Ib. id.). Über d. vortbc
teste Einriebt, e. Aräometers usw. (Ib
Über d. von Brock entdeckte Trüglichl
5 m e a t o n'scben Birnprobe usw. (Ib. id.)
d. relativen Zusammenhang hohler feste
17 Schmidt
■r(lb. IV, 4707). Ober d. EtpanüioDikraft,
diten. latente Hiüeed. reinen Wagserdampfi)
«I «rschiedn, Temperaluren (Ib. id. ~ auch
r sieb, Leipi. ITSSj. Ober d. Auadehn. d.
seltnen u. feacbt. LuH durch d. Warme, u
Expansivkraft d, mit Luft vermischt. Was-
vdamprs (Ib. id.). Cber d, Vermehrung d.
••ticilat u. d. Ausdehn, einiger kilngtl. Luft-
Kn durch d. Wärme (Ib. id.). - Ober Haa-
■Inti'aZwaifelgegend. Richtigk. d. gewübnl.
Mlinim. d. apecif. Gewichts fest. u. nüas.
Jn>«r (GUb. Ann. IV, 1B<ID|. Bemerkk. über
HDyfthcDs'scheDoppelberoiQeter (Ib.XIV,
t«l). lieber d. Ursache d. Begrünzung uDse-
■ Lurtkreises, die Bestimm, d. Höhe dessei-
n usw. (Ib. LXtl, 18161. Über T. Itajai'a
Bthode, den magnet. Neigungscompess zo
■brauchen (Ib. LXllI, ISio). Versuche Über
Getetxe, wonach gasartige Fliissigkeiten aus
kftn Oeffnungen von u. durch ttOhren unter
^sb. Druck ausströmen [Ib. LXVI , tSSO).
nebreib. e. bydrostat. Knsligssgebluses (Ib.
'_). Darstell, d. von Ampire aufgefundsnen
Blieb. 11. Absloasung gaivan. Strome mittelst
nröbnl.Elektricitat (Ib. LXVIII, 182<). Hlek-
l«eh-magnet. Versuche u. Wiederhojunn d.
•UB'ichenFandamenlal-Versuchetlb. I.XX,
VU). Beechreib. e. einfach. astatlscU. Uagnsl-
kM, qod damit angestellt. Versuche , das
■Mb d'. elektromagnel. Anzieh. u. Abslnss.
MrelleiKl (Ib. Id.). Gesetze d. Aozleh. t. gel-
iB. Stroms a. e. Preobtl'scben Transver-
H-Hagnet« usw. (Ib. LXXI, tSit). ErlBu-
■■da Wisderhol. Faraday'scher Versuche
.Danteil, ähnlicher Erfolge mittelst Trans-
■nal-HaBnetismus , der durch Maschinen-
hklriciUt erregt worden (Ib. LXXll, fSii).
hK d. von Barlow aufgefundenen Gesetze,
Mk weichen weiches Eiseu auf d. Magnet-
Mai wirkt (Ib. LXXIV, l«13j. Neue elek-
iKfa-magaeL Versocbe gegen d. Ampäre'-
Aa Hypothese usw. (Ib. id.). Theorel. u. ex-
■imaotallB Bemerkk. Uberd. Perkins'sche
anpfaMacbine usw. (Ib. LXXV. IH33). —
HWrkk. tg XMk'a Versuchen über d. Aus-
Mmro d. Luft (Tom- Ann. II, 1834). Be-
lIiNib. o. neuen Windmessers (Ib.XIV, 1 818),
- Ein Hikrogagometer (Schweigg. Journ.
XIV, tSlB). — Ober d. Bodenwgrme von
IlMeii (Eaftnar*! Archiv I, 1824). — Ist es
(forderlicb, eine nach anderen eis den all-
Mi. Gravitationsgesetzen aniiiehende Kraft
miBcbmeo, um d. Erschein, d. Cahüsiun lu
■Ulren? (Denkschr. d. Acad, UÜnch, 4808).
-Ober d. HttbeoiDessung mit d. Barometer
l> K. T. BtnCi allgem. physiokrat. itrief-
>iebaaMS4«). Baromelr. Nivellement d. KU-
<pWB«r n. Homburger Gebirges, die Hübe
jMHBt (Aanalen d, Weltersuer Gesellsch. II,
■•haddl, David Peter Herrmann.
- Dr. Hiil. [Erlangen 1836). Apotheker
ratni Garding in Schleswig (1795—97),
iHtn zu Sonderburg auf d. Insel Alxen bis
S3fi, wo er §em Gescbüft seinem Sohne
btral (LS) {ArehioPharm.XCJ,
Pagreaiarfr, RudaSMirlineh II.
— Schmidt, »18
geb. 1770, Aug. Sl, Parchim, Heckl.,
gest. 1856, Apr. IS, Sonderburg.
Historisches Tascheub.d. Pharmacie. 3Ablhl.
8", Schlesw. 1818, 18*8 u. l8Sa. Etymolo-
gisch-chemischer Nomenciator usw., 6 Hfte.
8", Lemgo u. Detmold 18(7— (T. — über d,
unsioblbare Frau [OÜb. Ann. XXIX, (808). —
Pharmaceut, AufsUlze in Bobarer'i Journ.,
Tronunidorff"» Journ., Bnehnar'« Bepert,, Witt-
Keiii'sVierlBljahrsschrift, Älamann'i Miscella-
neen, Archiv (t, Pharmacie, Niemaim'« Vater-
landskunde, usw.
Sohmldt, Kart Christian Goll-
lieb. — Sohn von Johann Gottiteb. Von
(80! bis (809 Collaborator an d. Lnndes-
schule zu Prorla, dann Lcbrcr und bnid
darauf Conrecl. d. Gymn. zu Scbleusitigen
bis (810; seitdem Conrect. an d. Dom-
schule xa Naumburg (Prgrm. d. Landesschule
zuPforta, (8*3;,
geb. (776, Nov. 88, Pforla,
Edirte den Eleemedas. Bearbeitete d. S. Rd.
des Lehrb. d. m^lh. Wiss. seines Vaters,
Sohmldt, Izaac Hie wert. — Leclor
d. Halhemalilc an d. königl. Artillerie-- u.
Genie-SchuTe zu Deltl'fKL. (836;,
geb. (78S etwa,
geal, (826, Jan. 36, Deia.
Beginselen der Statica. Deginselen der hoo-
gereMeetkoDst. Beginselen der DilTereDtial- en
Integral-Rekentng. Beginselen der Dynamica.
Sohmldl, Johann Karl Eduard.
— Dr. Phil. [Götlingen I8!3). Privaldo-
cenl(l8!i)u.Pror.exlr. (I83 4)and. Dniv.
zu Göttingen .•darauf (anfangs 183S) Prof.
ord. d. Hnthematik, Aslronomio u, Physik
an d. Univ. zu Tübingen (PJ (N) ((!. (83S;,
geb. 1803, Nov. iG, Leipzig,
gest. (831, Apr. (B, Tübingen.
DisB, inaug. de curvarum origine, 4°, Gotting.
1 813. Über d. Theorie d. Widerstandes d. Luft
usw. (Der Gütting. Soc. vorgelegt], Ib, (8tS.
Theorie d, astronom. Strahlenbrer^hung, 4",
Ib. 1818. Lehrb. d. matbemat. u. physischen
Geographie, i Bde. 8°, Ib. IBie— iO, Lehrb.
d. enalyt. Optik (herausgegeb von C. W. B.
SoldieluiLidt}, 8°, Ib. 1SI4, — Ober d. Dimen-
sionen d. GrdkOrpers [Harding u. Wleaaii'i
Astr. Ephem, (8S(). Destimm, d. GrOsse d.
Erde aus d. vorzUgl. Uessungen d. Breiten-
grade (BobiunaehaT'B Astr. Nachr. VII, (819).
Ueber Dimensionen d. Erde (Ib. IX, (831). —
Übersetzte Hersohal'a On light, 8°, Stettin (831.
■ohmldt, Karl. — Dr. Phil. (Gicssen
(814) u. Med. (Göttingen (8i5). Nachdem
er sich von (841 bis (845 unter H. Rose,
Liobig, Wühler U.Wagner zum Che-
miker ausgebildet, (846 Privatdocenl d.
SS
819
Schmidt
Schmidt.
physiolog. Chemie an d. Univ. zu Dorpat,
dann Prof. extr. (4 850) u. ord. (1852) d.
Chemie daseihst fOrJ,
geb. \Htt, Juni 4 (A. St.), Mitau, Kurland.
Zur vergleichend. Physiologie d. wirbellosen
Thiere, 8°, Braunschw. 4845. Entwürfe, all-
gem. Untersuchungsmethode d. Säfte u. Ex-
crete d. thierisch. Organism., 8^ Leipz. 4 846.
De microcrystallometria ejusque in chemia
physiologica et pathologica momento, 8*^, Der-
pati 4 846. Die Diagnostik verdächtiger Flecke
in Criminalfällen, 8^ Mitau u. Leipz. 4 848.
Charakteristik d. epidem. Cholera usw., 8°,
Ib. 4 850. Die Verdauungssäfte u. der Stoff-
wechsel; mit F. H. Bidder, 8^ Ib. 4 852. —
iJberSaccharit(Pogg. Ann. LXI, 4 844). Unter-
such, d. Pimeliths (Ib. id.). — Über Pflanzen-
schleim u. Bassorin (Lieb. Ann. LI, 4 844). Über
d. Limon (Ib. id.). Zur Kenntn. d. Asarons u.
einiger daran beobachteten Krystallisatious-
Phänomene (Ib. LIII, 4845). Über d. specif.
Gewicht d. Albumins, Muskelfibrins, der Blut-
körperchen u. Sehnen (Ib. LXI, 4 847). Über
d. Zusammensetz. d. Blutkörperchen u. die
Ermittl. d. Blutmischung aus d. spec. Gew.
(Ib. id.). ÜberGahrungsversuche(Ib.id.). Über
Vorkomm. d. oxalsaur. Kalks in d. einfachst.
Pflanzenzellen usw. (Ib. id.). Übereigenthüml.
Krystallisationsphänomane d. Kalkoxalats (Ib.
id.). Über d. Wesen d. Verdauungsprocesses
(Ib. id.). Über Knochenerweichung durch
Milchsäurebildung (Ib. id.). Über Transsuda-
tion im Thierkörper (Ib. LXVl, 4 849). Zur
Statik d. Flachsbaus (Ib. LXXXIII, 4 852).
Über d. Zuckergehalt d. Mohrrübe, deren Al-
cohol- u. Nähräquivalent (Ib. id.). Trenn, d.
Ceroxyde vom Eisen (Ib. id.). Oxalölher- u.
Oxamidbildung bei Darstell, von Aldehyd-Am-
moniak (Ib. id ). Über d. Pancreas-Secrel (Ib.
XCII,4854). Überd. Constitution d. menschl.
Magensafts (Ib. id.). Überd. Borsäurefunuiro-
len vom Monte Cerboli in Toscana (Ib. XCVIII,
1856 u. CII, 4857). Überd. sogen. Ihierische
Amyloid (Ib. CX, 4 859). — Die Salzquellen zu
Staraja-Russa mit Rücksicht auf d. Aussicht
d. Erbohrens sied würdiger Soolen in d. Ost-
seeprovinzen (Arch. f. d. Naturk. Liv-, Esth-
u. Kurlands, I).
Bohmidti Johann Friedrich Ju-
lius. — Nachdem er sich von 4 842 an
unter R (Imker in Hamburg zum Astro-
nomen ausgebildet, 4 8 45 Observator d.
Sternwarte zu Bilk bei Düsseldorf u. 4 846
Gehiilfe an der Sternwarte zu Bonn, dann
Observator d. Sternwarte d. Domcapitulars
u. Propstes E. v. Unkrechtsberg in 01-
mütz von 4 853 bis 4 858 und seitdem Di-
reclor d. Sternwarte in Athen (Or),
geb. 4 8« 5, Oct. 26, Eutin.
Resultate aus 4 0jahrigen Beobb. über Stern-
schnuppen, 8°, Berlin 4 852. Beob. d. totalen
Sonnenfinsterniss vom 28. Juli 4 854 zu Ra-
stenburg in Ostpreussen, 4", Bonn 4 852. Das
Zodiacallicht ; Übersicht d. seitherigen For-
schungen nebst neuen Beobb. über d
schein, ind. J. 4 841— 55, 8«, Braonsch
Der Mond. Ein Überblick usw., 8«, Leif
Neue Höhenbestimmungen am Vesn
nebst Untersuch, über d. Eigenschaft
stungen d. Anero'id-Barometers , 4^
4 856. Die Eruption d. Vesuvs im II
nebst Beitrr. z. Topographie desselb«
S°, Wien u. Olmütz 4856. Abbildung!
fol., Ib. 4 856. Untersuch, über d. E
vom 45. Jan. 4 858 (Ans d. Mittheill. <
geogr. Gesellsch.), 8», Wien 4858. B
physisch. Geographie von Griechenl
Athen 4 864 . — Über Stemschnnppec
(Pogg. Ann. LXXX, 4 850). Über e. Feu«
in d. Rheinprovinz 4 850 (Ib. LXXXIl
Berechn. d. Durchmess. von Mondb
XCn, 4 854). — Über Geschwindigk.d
tionen d. Erdbebens vom 29. Juli 4 8A6
gerath's: Das rhein. Erdbeben usw. ^
Viele astronom. Beobb. , betreffend
Stimmungen, teleskop. Planeten, Comc
in d. Astr. Nachr. seit 4848.
■ohmidt, Gustav Johani
pold. — Von 4 849 bis 4 854 Af
Bergwesen bei d. montanist. Lei
in Leoben, dann k. k. Kunstmeii
als solcher abwechselnd in Joacl
Wien u. a. 0. beschäftigt (auch v
bis 4 858 die polytechn. Schule i
ruhe besuchend), seit 4 859 period
cent d. Maschinenbaus zu Pfibran
men (Or),
geb. 4 826, Sept. 4 6, Wien.
Theoried. Dampfmaschinen, S«*, Freit
Methode d. Bestimm, d. Mittagslinie r
Polarsterns (Tmmer's Jahrb. 4 854).
trag z. Mechanik d. Gase (Sitzungsb
Wien. Acad. XXXIX, 4860). Über
schied d. Aequivalent-dapacität in f<
sig. Verbindd. (Jahrb. d. k. k. Moni
anstauen, X, 4 860). Über d. Dichte
serdampfs (Zeitschr. d. österr. Ingen
eins, 4864).
Schmidt, Wilibald Gott
Dr. Phil. Gymnasial-Lehrer folg
Bautzen (4 853 — 54), an d. Thon
zu Leipzig (4 854 — 55) und seitd
Gymnasial- u. Real-Schulanstall z
im Voigllande (Or),
geb. 4 828, Dec. 26, Kaditz b.
Versuche über Filtrationsgeschwindi
schiedn. Flüssigkeiten durch tbieris<
bran (Pogg. Ann. XCIX, 4 856). Überd
fenh. d. Filtrats bei Filtration von Gu
durch thierische Membran (Ib. CXP
Schmidt, Karl Louis. —
(4 859) in Halle (Or),
geb. 4 835, Aug. 2, W^eissen
Saale.
Über d. elektr. Ströme u. d. Spannui
bei d. Elektrolyten (Pogg. Ann. CIX
Schmidt-Phiseldeck
Schmiedlein.
822
ildt - Phlseldook , Ludwig
n. — Dr. Med. u. Mitarbeiter am
en Institut in Aarau (M.ll),
nsf, Sept. 4 5, Wolfenbüttel,
Aarau.
Darstell, aller Erfahrungen in d. Na-
mit J. B. Meyer u. K. A. Kielmann,
Aarau 4 806—8.
lidteiiy Henrik Gerner von.
Lieutenant in d. dän. Artillerie
dann, nach längerem Aufenthalt
(jöttingen u. Berlin, Lector (4 825)
ixtr. (4 827) d. Mathematik an d.
Kopenhagen, sowie auch (4 829)
Mathematik an d. polytechn. An-
ilbst. Mitgl. d. königl. Dan. Ge-
. Wiss. seil 4 825 (DSJ (E),
799, Febr. 4 4, Williamsborg bei
Veil^,
83 4, Juli 4 6, Plantage Hope auf
St. Croix, Westind.
»s sar le calcul integral aux öqua-
lires, K°, Copenb. 4 819. Recberches
^grales döfinies» 4«, Ib. 4 822. Disq.
18 et integralibus definitis, 4o, ib.
t Fremstilliog af Mathematikens Vae-
tiold tili andre Videnskaber, Ib. 4 827.
ved Forelaesninger over Arithmetik
, Ib. 4 829. — Almindelig Methode for
laequationernes Integration (Danske
Isk. Afhandl. III, 4 828 — Auszug in
urn. I, 4 826). Afhandl. over de ma-
9 Functioners Classification (Ib. .IV,
a et almindeligt Princip for Räkker-
1 (Ib. y, 4 882). Gm DifTerentiallig-
Ib. id.). — Sur un principe göndrai
i6orie des s^ries (Crelle'i Journ. V,
Aufsätze in Oergonne'i Journ.
idtmüller, Johann Anton,
d. (Erlangen 4 804); folgweise Do-
2) u. Profextr. (4 804) d. Medicin
iv. zu Land^hut, dann Prof. ord.
GebuHshülfe daselbst (AI, li; (Bd),
4776, Nov. 28, Hohenfels, Ober-
pfalz,
4 809, Mai 7, Landshut.
rometrische Versuche (Gilb. Ann.
). — Viel Medicinisches.
iledel (Schmidel), J o h a n n V e s-
— Jesuit (bis zur Aufliebung d.
Mag. Phil., Priester d. königl.
Ichulinstituts in Schlesien, Prof.
natik u. Senior d. philosoph. Fa-
üniv. zu Breslau (M) (PlzJ,
733,März30,Joachimsthal,Böhm.,
es calculi differentialis et integralis,
. 4775.
Sohmledel (Schmidel), Christian
Theodor. — Dr. Phil. Privatmann zu Leip-
zig, Besitzer einer Sternwarte auf seinem
Gute Zehmen bei Leipzig (JUJ,
geb. 4795, Dec. 3, Leipzig.
Barometr. Höheobestimm. bei Carlsbad u. Mn-
rienbad (Oüb. Ann. LXXV, 4828). Tiefer Ba-
rometerstand im Jan. 4824 (Ib.LXXVI, 4 824).
Barometr. Höhenmess. in d. Schweiz (Fogg.
Ann. V, 4 825). — Breite von Alexanderbad am
Fichtelgebirge (Astr. Nachr. III, 4825). Länge
d. Leipz. Sternwarte u. geogr. Lage, von Zeh-
men (Ib. IV, 4826 u. XXIX, 4 849). Noch ei-
nige astron. Beobb. daselbst.
■ohmiedor, Sigismund. — Dr.
Med., pract. Arzt folgweise zu Oschatz,
Pirna u. Lommatsch in Sachsen. Mitgl. d.
Leopoldin. Academie (ANCJ (Ephem, Acad.
NaL Cur, il\9J,
geb. 4 685, Nov. 24, Löwenhayn bei
Meissen,
gest. 4 747, Oct. 4 5, Lommatsch.
De sulphure cum pluvia vernali et aestivo in-^
terdum tempore decidente putatio (Ephem.
Acad. Nat. Cur. 4 74 5 — vergl. Pogg. Ann.
XXI, S. 575). De flexione atque divisione teiii-
pestatum fulgurantium, vulgo von d. Wetter-
scheiden (Ib. 474 9).
Sohmieder, Karl Christoph. —
Dr. Phil., Prof., Direct. d. Bürgerschule u.
Schulinspect. zu Cassel seit 4 84 2, vorher
Oberlehrer an d. vereinigt. Realschule zu
Halle, und noch früher in Berlin (M. 11^ (Or),
geb. 4 778, Dec. 5, Eisleben,
gesL 4850, Oct. 23, CasseL
Topograph. Mineralogie d. Gegend um Halle
usw., 8*», Halle 1797. Versuche, pract. Ele-
mentar-Geometrieusw., 8°, ib. 4 800. DieGeo-
gnosie nach ehem. Grundsätzen dargestellt,
8», Leipz. 4802. Versuche. Lithurgik oder Öko-
nom. Mineralogie, 2 Bde. 8«, Ib. 4 803 — 4. Das
Gemeinnützige d. Chemie, 2 Bdo 8", Freiberg
4 804—5. Theophrast't Abhandl. von d. Stein-
arten, aus d. Griechischen, 8°, Ib. 4 807. Die
Wasserdichtmachung d. Zeuge usw., 8**, Cas-
sel 4 825. Geschiebte d. Alchemie, ^°, Halle
4 832. — Über d. Meteorsteine (Freiberger ge-
meinnütz. Nachr. 4 805). — Über d. Substitute
d. Puzzolanerde (Sehr. d. naturf. Gesellsch.
zu Halle 4 840, wo noch mehre Aufsätze). —
Anlbeil an d. EncycJop. von Ersch u. Grober.
Sohmiedlein , Gottfried Bene-
dict. — Dr. Med., pract. Arzt in Leipzig
geb. 4739, Leipzig,
gest. 4 808, Febr. 24, Leipzig.
Mittl. Barometerböbe von Leipzig u. Höhen-
verhttltn. zwisch. Wittenberg u. Leipzig, ba-
rometrisch bestimmt, S°, Leipz. 4 780. Beitrr.
z. physisch. Topographie d. Stadt Leipzig usw.,
52^
823
Schmitz
Sohnaiibert.
8*", Ib. 4 799. — Meteorolog. Aufsätze im Leipz.
Magaz. f. Naturkunde, Hamburg. Magaz. u. in
d. Act. Erudit. — Entomologisches.
■ohmitZi Karl Franz Ludwig. —
Von 1812 bis 484 5 Eleve d. königl. Por-
zellanfabrik zu Nymphenburg, dann In-
speclionscommissar u. Assessor d. Ober-
bergcommissariats in München; machte
von 182 4 an, zur Besichtigung d. ausländ.
Porzellan- u. Steingutfabriken eine Reise
nach Frankreich u. England, von der er
nicht zurückkehrle ; seit 4 847 Adjunct d.
Münchener Acad. (N),
geb. 4 788, Daun, Rheinpreuss.,
gest. 4 824, Apr. .., in d. Themse.*
Über d. Opalformation u. die darin vorkom-
mend. Fossilien (Üenkschr. Münch. Acad. VllI,
4 824—22). Über d. Vorkommen d. Graphits
(Hermbttaedt'i Museum IV). — Über Benutz,
d. Graphits zu Schmelztiegeln u. Bleistiften
(Kunst- u. Gewerbebl. f. Bayern 4 845 u. 4 820).
(Jeher Glasbereitung mit Glaubersalz (Ib. 4 84 6).
Über d. Bestandtheileu. Eigenschaft, d. bayer.
u. Salzburg. Vitriols (Ib. 4 84 7). Anwendbar-
keit d. Tantaloxyds zur Feuer-Malerei (Ib. 4 84 8).
Über altere u. neuere Glasmalerei (Ib. 4 822).
Noch eini(;e technische Aufsätze daselbst.
* lu welcher er am 30. Apr. gefunden wurde ; wahr-
scheiulich hatte er sich crtr&nkt.
SchmSgor, Ferdinand von. —
Prof. d. Physik u. Astronomie am Lyceum
zu Regensburg. Corr. d. Acad. d. VViss. zu
München (Or),
geb. 4 792, Jan. 8, München.
Lehrb. d. Cosmographie, 8", Re}j;ensh. 4 84 7,
"i. Aufl. 4 820. Erinnerungen an Placidos Hein-
rich, 11). 4 825. Beiirr. z. Witterunj^skunde,
Ib. 4 826. Tafeln für d. Beobachter d. Ther-
uiohygronielors, Nürnb. 1829, Kiemente d.
Astronomie u. Chronologie, Kegcnsb. 4 830.
Kesultate d. meteorolog. Beohb. zu Regens-
burg von 4 774 bis 4 834, Ib. 4 835. Grundzüge
il. allgem. Chemie, 8", Ib. 4 842. — Beiträge
zu Kästner*! Archiv u. Berghaus' Physikal.
Atlas.
Sohmnck (Schinurker), Martin.
Stadtphysicus zu Hersbruck bei Nürnberg
(WN),
geb. 4 5...... Leipzig,
gest. 4 640, . . . Hersbruck.
Secretorum naturalium chymicorum et medi-
corum thesauriolus, Ps. 1 et II, 8", Schleusinj^.
4 637, Norimb. 4 652 u. 53. Aerarium chvmi-
cum oder Chymische Schatzkammer, 4 2°, Ib.
1686.
Sohmnok, Edmund Joseph. —
Dr. Med. (Heidelberg 4791), Privatdocent
an d. üniv. zu Heidelberg von 4 79 4 an (M)y
gi^b. 177 4, Heidelberg,
gest. 1792, Dec. 21, Heidelberg.
Diss. inaug. de electricitate corpomi
corum, 4°, Heidelb. 4794. Beitrr. z
Kenntn. d. thier. Elektricilät, 8**, l
4 792. — Medicinisches.
Sohmiiz, Kaspar. — Von
Pfarrer zu Regensberg im Canto
(Vierteljahrschr. d. naturf, GeseUsc
richl) (IVolf.l),
geb. 4 62i, Zürich,
gest. 4 686, Sept. 26, Regensl
Verfertigte Fernröhre, die selbst im
grossen Ruf erlangten ; überreichte
Zürcher Regierung ein 4 2rüssiges Ken
seiner Arbeit.
• Getauft Febr. 5.
** Auch sein Sohn Kaspar (geb. 1659, |
Zollcr (Zdllncr ?) in Eglisau, war OpUciu
Sohnabol, Karl. — Dr. P
Lehrer d. Naturwiss. u. Mathematik
mersbach u. Siegen, dann seit 1
rector d. Realschule in letzterer St
geb. 4 809, Nov. 3, Klein-Fi
Reg.-I
De (ilobis igneis et meteorolithis c
Marb. 4 833. Die wichtigsten techn
mischen Processe, 8«, Siegen 4 8*0
4 858. -^ Sternschnuppenbeobb. zu C
bach (Pogg. Ann. XXXIX, 4 836).
ausgezeichneter Mineralien u. Hiittei
(Ib. LXXI, 4 847). D» verschiedo.
sensteine (Ib. LXXX, 4 850). D° e.
Schlacke von d. Sayner Hütte {Ib.
4 854). Breithaupt's Plakodin ein H
duct (Ib. id.). Zerleg, d. sogen. Eisei
(Ib. LXXXV, 4852). Eine neue Art
Stallmodellen aus Glas (Ib. XCV, IS
lytisch-mineralog. Mittheilungen (Ib.
— Ferneres in d. Verhandll. d. i
Vereins f. Rheinland u. Westpholen
melsberg's llandwörterb. d. Min. 4. Si
Schnanbert, Ludwig. —
Privatdocent an d. üniv. zu Jena, (
d. Chemie an der zu Charkow (^
geb. 4 78 ., . . . Giessen.
Untersuch, d. Verwandtschaft d. M
zu d. Sauren, nebst Prüfung d. ne
thollel'schen Theorie, 8^ Erfurt
Über d. Natur d. Ei weisses usw. (Tro
Journ. X, 4 803). Chem. Untersuch
chensubstanz (Ib. id.). Über d. Phoi
(Ib. id.). Überd. Phosphorkalk (Ib.
Ueber d. Natur u. d. Bestandtheil
obers (Ib. id.). Darstell, d. reinen
ehern. Untersuch, d. Kupfernickel
Bestimm, d. Verwandtschaftsgrade
stofTs zum Stickstoff u. zur Salzsaui
Neue Methode, Gallussäure rein d
(Ib. id.). Niederschlagung d. Meta
gen durch Tannin (Ib. id.). Fehig
Versuche durch Schwefel, Eisen u.
säure llydrolhionsaure zu erhalte
Versuche mit tannisirtem Zinn (Ib.
Über d. Wirk. d. flüss. Ammoniaks
i25
Schnedermann
Behneider.
826
»bor (Ib. id.). Ober d. Darstell, reiner Gas-
irUn (Ib. id.). Einfaches Mittel, die Pottasche
tuf ihren Gehalt an Alkali zu prüfen (Ib. XXI,
Sit). — Analyse d. Charkower Meteorsteins
;eüb. Ann. XXXI, 1809). — Über Gold- u.
Vilberscheidung (Sobweigg. Journ.IV, 4 842). —
tomerkk. u. Vorschläge z. Branteweinbrennen
^■rdmann'aJourn.IV, 1885). Über d. ehem. Ver-
bind. u.Scheid. (Ib. V, 4 835). €ber d. Erntthr.
a. d. Wachslhum d. Pflanzen (Ib. id.). Ober d.
llaioidsalze u. d. Existenz d. ihnen entsprech.
Salze d. Wasserstoffsäuren (Ib. VI, 4885).
Sohnedermaiiiii Georg Heinrich
Eberhard. — Dr. Phil., erst mehrjähri-
ger Assistent von Wohl er in GÖttingen,
dann Lehrer d. Naturwiss. an d. Handels-
schule in Leipzig (1845 — 47) und seitdem
Prof. d. Chemie an d. königl. Gowerb-
schule zu Chemnitz, sowie .seit 4 850 zu-
gleich Direct. dieser Anstalt u. d. königl.
Baugewerkschule daselbst (Or)^
geb. 4 8 4 8, Oct. 2 4 , Hatzum, Ostfricsland.
Analyse d. Anthosideritsu. Glaukophans (Göt-
tiog. gelehrt. Anzeig. 4 844 u. 4 845, von Haofl-
num veröffentlicht). Analysen von Feldspath,
Kieselschiefer usw. (in Haüfmsnn'a llandb. d.
Mineralogie). — Zusammenselz. d. Calmusöls
(Ueb. Ann. XLI, 4 842). Analyse d. Rakoczy
io Kissingen (Ib. id.). Über e. neues Plalin-
oiydal-Doppelsalz ; mit A. Litton (Ib. XLII,
4S42). Untersuch, d. Chinuvasäure (Ib. XLV,
4843). Ober d. Mannltgehaltd. Agaricus pipe-
ratQs; mit W. Knop (Ih. XLIX, 4 844). Ana-
lyse d. Aventuringlases (Ib. id.). (Jberd. Atha-
manUo; mit F. L. Winckler (Ib. LI, 4 844).
Ober d. Natur d. Cetrarins (Ib. LIV, 4845).
Chemisch-physiolog. Untersuch, d. Flechten;
mit W. Knop (Ib. LV. 4 845 — auch Erdmann'a
Jonrn. XXXVl u. XXXIX). Über d. Mannit-
icbwefelsHure u. d. Atomgewicht d. Mannits;
mit Demselben (Ib. id. u. Gölting. gelehrt.
Aozeig. 4 844). Ascbenanalysen von Haferkör-
oero (Ib. LX, 4 846). Über Platincyan-Verbin-
dungen (Ib. LXIV, 4 847). — Über Vorkomm,
d. Arsens in d. Knochen ; mit W. Knop (Erd-
Bian's Journ. XXXVI, 4845). — Viele Analy-
sen fürWöbler, z. B. bei dessen Untersuch,
d. Zersetzungsproducte d. Chinasäure u. d.
Narkotins (Bei einer dieser Analysen erblin-
dete er durch eine Explosion auf dem rechten
Aoge). — Viele Artikel in Liebig'i usw. Hand-
wtfrierb. d. Chemie. — Seit 4 850 Mitheraus-
geber d. polytechn. Centralblatts.
Sohneider, Zacharias. — Prof. erst
d. Philosophie und dann des Organi ari-
siotelici an d. Univ. zu Leipzig, zuletzt Phy-
sicus Ordinarius an d. Landesschule zu Mcis-
seo, auch Bügermeister daselbst (J) (J, A.
Müller, Gesch. d. Fürsten- u. Landesschule
zuMeissen, t Bde. 8^ Leipz. 4 789,^,
geb Leipzig,
gest. 4 664, OcL 4, Meisseu.
Collegium physicum. Exercitationes physicae.
Tbeses de Lumine. De distributione physices
et de principiis corporis naturalis.
■ohnoldorj Johann Gottlob. —
Dr. Phil., von 4 776 bis 48H Prof. d. Elo-
quenz u. Philologie an d. Univ. zu Frank-
fuA a. d. 0., und darauf, als diese Univ.
mit der zu Breslau vereinigt ward, an letz-
terer, daselbst auch Direct. d. philolog.
Seminars u. Universitätsbibliolbekar /"i/. 11^,
geb. 4 750, Jan. 4 8, Colm b. Würzen,
Sachsen,
gest. 4 82S, Jan. 4 t, Breslau.
Literar. Beiträge z. Naturgeschichte aus d.
Alten, vorzügl. aber aus d. Schriftstellern d.
48. Jahrb., 8°, Frankf. u. Leipz. 4786. Ana-
lecta ad historiam rei metallicae veterum, 4^
Frankf. 4788. Eclogae physicae, historiam et
interpretalionem corporum et rerum natura-
lium continentes, ex scriptoribus pruecipue
graecis excerptae etc., Jenae et Lips. 4 804.
Epionri physica et meteorologica, edid., Lips.
4 84 3. — Noch viel Philologisches u. auch Zoo-
logisches.
Sohneider, Johann Georg. — Dr.
Med., pract. Arzt zu Hof (M. \\),
geb. 4 774, Juni 28, Hof,
gesl
De nolarum empyricarum ac pbysicarum in
historia naturali valore, exeuiplis probate,
8", Erlang. 4 796. Minerarum plumbi oryclo-
gnosia, 8", Ib. 4 796. Geschichte d. vorzüg-
lichst. Mineralien d. Fürslenthums Bayreuth,
4. Bd. 8», Hof 4 798. — Die Mineraliensamm-
lungen in Paris (Leonhard*! Taschenb. 4 807,
4 808 u. 4 809). OryctognosL u. geognost. Beobb.
über verschiedene Mineralien (Ib. 4809J.
■ohneidor, Franz Cölestin. —
Dr. Med., von 4 843 bis 4 846 prnct. Arzt
zu Herzogenburg, danu Assistent (4 846
—60) u. Docent (1850—52) d. Chemie
an d. Univ. zu Wien; seitdem Prof. d. Che-
mie an d. restaurirten Josephs- Academic;
Inspector der k. k. Militär-Medicamenten-
Regie; Mitgl. d. Militar-Sanitäts-Comite u.
ausserordentl. Mitgl. d. ständigen Medici-
nalcommission im Ministerium d. Innern
geb. 4 843, Sept. 28, Krems, Nieder-
Oesterreich.
Grundzüge d. allgem. Chemie usw., 8^ Wien
4 854. Über d. Einfluss d. Naturwissenschaf-
ten, besonders d. Physik u. Chemie, auf d.
Studium d. Heilkunde (Inauguralrede), S", Ib.
4882. Die gerichtliche Chemie usw., 8", Ib.
4852. Anfangsgründe d. Chemie, 8«, Ib 4853.
Conmientar z. österr. Pharmacopüe, 8", Ib.
4 855. — Über e. neue Entstehungswoise d.
flüchtigen KohlenwasserstoflTsliurcn (Sitzungs-
berichte d. Wien. Acad. II, 4849). Ober d.
827
Beluuidtt
flücbt. OiydationsproducM -d. TerpoDthintils
mittelst Salpetersäure (Ib. III, ist«). Obere,
neues Verbbren bei Abscheid, d. Arsens aus
ontaD. Substanzea [Ib. VI, I8S1). — Oberd.
Chlorororm u. seine VerwaadluDg in BlausBure
[Zeitscbr. d. Gesellsch. d. Wien. Aente tHSD).
— Zerstreute Aufsätze in wiss. Journalen.
■ohnolder, Jacob. — Dr. Phil. (Bonn
ISiO], Oberlelirer d. Pbyslk u. Halhema-
lib am Gymn. zu Düsseldorf seil <SS9, frü-
her Lehrer an den Gymn. zu Trier u. Em-
merich (Or),
geb. ISIS, Sept. 10, Trier.
De flgurig eleciricis, t", Boiioae 1840. Das
Kylllbal mllgeinea nficbsl. Umgebungen, nacb
gescbicbtl. u. n starb Igt. Bezage, 8°, Trier iHt9.
Mathemat. Cbungsbuch usw., i Hfle. 8°, Em-
merich <ä5D~-GI. Über elektr. Figuren mit
Rücksicht auf verwandle Erscbeinungen d.
elektr, u. magoet, Gewitters (Prgrm,), t°. Ib.
ISSe. — Ober RulBChaacben in d, Elfe] (Ver-
tiandll. d. naturhist. Vereins d. preuss. Rhein-
lande. Jahrg. XI). überd. erratiscbea BIBcke
um Niederrhein (Ib. id.). — über Pbopbores-
cenz durch mechanische Uitlel (Pen. Ann.
XCVI, ISSS). über einige elektr. Meteore (Ib.
XCVllI, <B56j. über d. elektr. Erscheinungen
in d. VereinIgl. Staaleo (Ib. Gl, 1 857] - tlber e.
Etecirometeor (Ib. CX, 1860).
Sohnaldor, Ernst Robert. — Dr.
Phil., Lehrer d. Chemie an d. Arlilierie-
u. Ingenieur-Schule in Berlin seit 1853,
sowie auch Privaldocent (IS53J u. Prof.
e:itr. (IS60) d. Chemie an d. Univ. da-
selbst (Or),
gell. ISIS, März 30, Aschcrslebcn.
l'berd. ehem. Constilutiun d. Wolframmine-
rals (Erdmonn'sJourn. XLIX, ISBO). Überd.
Aequivalent d. WulframmetallB IIb. L, I8B0).
— lieber d. Zusainmenxelz. d. Wismulhuxydes
II. das Aequivnlent d. Wisinutlis (Bagg. Ann.
LXXXM.INSI). tinlersucbungen übcrd.Wis-
mulh (Ib. LXXXVIII u. XC, I8S3J. Bemerkk.
über einige Aequivalenlzahlen (lt>. id.). Über
d. auf trockn. We^e dargestellte Wismutbsul-
pburet (Ib. XCI , Ig5(). Über d. Kupferwis-
mutherz von Willicheu u. das Verhüll. vi>n
KiipferuxydläsuiiK Regen metall. Wiamutb (Ib.
XCIll, 1854). Neue Verbind, von Wismulh
mitCblor u. Schwefel IIb, id.). Nachtragl. Be-
merk, über d. Kupferwisniutherz (Ib, id.).
Überd. Harzer Wolfram (Ib. id.). Über Selen-
wismuth u. seien basisches Chtorwismulh (Ib.
XCIV, 4855). Über Darslell.d.schwefelbaslscb.
Quecksilberchlorids auf Irockn. Wege (Ib. XCV,
f 855). Dargtell. von rein, kryslallis. Zinnsul-
furet([b. id.). ÜberWismuthcblorUr(Ib.XCVI,
1855). Über e. eigenthüml. Verhalt, d. Wis-
mutba beim Erstarren (Ib. id.). tberd. Ku-
pferwismulhglanz von Wittichen (Ib. XCVII,
1856). Über Darslell. d. Z weifacb- Schwele I-
wismulbs auf nass. Wepe (Ib. id.). Über d.
Aequivalenl d. Antimons (Ib. XCVII u. XCVIII,
1896). Über Dreifacb-Iodwismulb (Ib. SCIX,
Sehöa. 8»
4 assj . über d. Aequivalentgawlcht« d. Nict«li
u. Kobalts (Ib. CI, I8S7). über d. AeqnivileM
d. Mangans u. e. neua Bildungsweise d. HH'
ganoxydes (Ib.CVlI, (850). Ober d. Aeqaiii-
lent d. Nickels [Ib. id.j. Über AeqnivahnU
u. Aequivalentbestimmuogea überhaupt |Ib.
id.). lieber einige Antimon Verbindungen (Ib.
CVItl, 1859). Bemerkk. zu e. Aopbe üW
d. Z ersetz ungsproducte d. salpelersaur. Tetr-
aethyl~Ammoniumoiyd«(lb. CIX, 1S60}. Otiw
d. lodantimon n. dessen Isomorpbie mild,
lodwismutb (Ib. id.). Über Wismutb- n. An-
tinion-lodsuifuret (Ib. CX, (SSO). Zur mius-
analyt. Bestimm, d, Aatimoas (Ib. id.]. übe
d. Verbatt, d. Zweifacb-Schwefelzinns gtg»
lud (Ib. CXI, 1860). Über d. Einwirk. d. Rnm
auf d. Bulteraäure (Ib. CXIII, 18SI).
■ohnoxrer, Friedrich. — Dr. Med,,
von (8M bis 4SI 4 Physicatsverweser ID
Herrenberg, dann Physicus zu Vaihiögeii
a. d. EnU, zuletzt in Bibericb Leibanl i.
Herzogs von Nassau (NJ,
geb. I7H4, Juni 6, Tübingen,
gest. IS33, Apr. 9, Biberich.
Observata de msteriarum ozydataram qei-
rundam in germinatioDem elBcientia etc.. Tu-
hing, 1S05. Chronik d. Seuchen, in Vertiin-
dung mit d. gleichzeit. Vorgüngen in d. phy*-
Welt u. der Geschichte d. Menschen, I Bde.
8°, Ib. 4881-at.
■ahSdlor, Friedrich. — Dr. Phil.
(Giessen I S36), erst Pbarmaceut, dann As-
sistent bei Liobig in Giessen (1835), dir-
auf Lehrer um Gymn. zu Worms (ISil)
und seitdem Direcl. d. Realschule zu Hai m
(Sc/,
geb. IS(3, Febr. 25, Dieburg, Gross-
herzoglh. Hesseo.
Das Buch d. Natur, die Lehren d. Phytit,
Astronomie, Chemie, Mineralogie, Geologia
usw. umfassend, 8°, Braunscbw.lStO, 41,.AuB.
1861 (Ins Englische, Iiulienische usw. übtr-
selzt). Die Gieuiie d. Gegenwart, 8", Leipi
Igst, 3. AuH. 4 8S>. — ÜberHajsi'Weincbliir-
wassergtofrsäureCLieb. Ann, XIV, 1S3S]. Iden-
tität d. tlecbtensKure mit d. tumar- u. Pan-
maleiusfiure (Ih. XVtl, 18IS), über d. abso-
luten Wertb d. gebrkucblichsL Holzarlep tb
Brennmaterial (Ib. id.). Darstell, d. Natrivint
im ehem. Laborat. zu Giessen (Ib. XX, I8tii.
— Übersetz, von Soobairui'« Traite de ph"-
macieetc, Heidelb. u. Leipz, 1839. — Arti-
kel in Liebig'i usw. Handwörterb. d. Chenii'.
— DicbtUDgen.
SohSn, Adam Ehregott. — Predi-
ger zu Schreibersdorf ( 1 7 57), spüler (n«9l
Diaconus zu MelTersdorf in d. Lausitz (OSl
(it. IIA
geb. 17S5, Nov.SS, Görlitz,
gest. 1805, Juli 10, Meffersdorf,'
Bemerkk. über d. Zodiacellicht, über d. llri-
nus, über Algol a, einige vergnderl. Sterne ii»
M 8ehdii
chÜUen (Bade'i Jahrb. f. 1789). Astronom,
ufotftze im Lsuiitz. Magaz. f. t774— B3.
*I«M. Jallll (Otl).
SohBn, Jobann. — Dr. Phil. (Würz-
QTg 1791) n. Priealer, erst Koplan zu Am-
leiD [n96), daon Prof. d. Philosophie am
iymü. zu Würzburg (1797), zugleich auch
"rof. (eKlr. 1801, ord. i809) d. Halhemalili
n d. Dniv. daselbst (NJ (M. \\j (G. ! OJ (Fl),
geb. 1771, JuDi la, Salzburg b. Neu-
stadt, Franken,
gest. 1839, Apr. (8, Würzburg.
)iu. theoremalis binomialis demonstratio nem
H>t«DS, Wirceb. 17eS. De numeris generalim
■tspscialini de aumeris Tractis tarn decimali-
tina qiiam sexagenajibas, Ib. ISoa. PrüfuDg
1. »OB Wagner vorgeschlagenen Reform d, Ma-
Ihamaliic, f. Amst. u, Radolst. <S04. DteZK-
bmrecbnDDBDBw., B°, Bamb. u.WUrzb. 1805
B. <g15. Lebrb. d. eben. a. sphfir. Trigono-
Mtr., g", Ib. tBOS. Die Buchstabenrechnung
KW., Wiirzb. MW. Lebrb. d. reinen niedr.
Geoaietr. usw., 8", Nürnb. 1B08, J. Aufl. 1813.
Fnctionum continuanim theoria et usns, Wir-
Beb. IBID. Grundzüge d, gesammt. Ihsoret.
AUronoQiie, 8°, Nümb. 181(. Kurz. n. fasst.
Uiterricht in d. Recfaenkunsl. Geometrie, Me-
Bfciaik, Statik u. bürgert. Beuknost, i Bde.
B>, Würzb. «811. Die Wlllerungskunde in ib-
nr Grandlage, t», Berlin ISIS. Darslell. d.
SioM. SonnenfiniterniBs am 7. Sept. 4B90, t°,
ll>- IM». Itber d, Witterung n. Fruchtbarkeit
il.J»hre 1BI8— 1BJ0, *°, Ntirnb. IBIS; Fort-
Miangen daton f. I8>i — S4, Ib. 18S( u,
Wllnb. <8Si. Erörterung einiger Hanptmo-
Beote in d. Lehre von d, geometr. Verhält-
niue im Sinne Xaklids usw., 8°, Nürnb. I3S1.
Ulrt). d. rein, niedr. allgem. Grössenlehre
Ww., Würzb. 1 8)5. Kurzer Lehrbegriird. höhr.
Hithemalik, 8°, Sulzbecb I BIS. ~ Über d. Ge-
"Wer in d. Gegend von WUr/burg [Bohwaigg.
mn. XXXIV, isas}. Heteorolog. AufsBtie
'»I»it«er'a Archiv.
tsMnlwaer, Joseph Anlon von.
-Dr. Med., Prof. d. Naturgescbichlc an
^- Dnlv. zu Pesth (FH),
geb. 17S7, Reichenberg,Bbhm.,
lest. t8l)7,Dec.17,Pesth. ■
^ snelyt. Uethode, die Mineralien u. ihre
Hiltndthfljle richtig lu bestimmen, 3 Bde. S°,
'^»B t80S~», ••
Vi- ITSe, . . ., («t. 1807, Dh, 7» (V.ll).
'"Dnl. Bd. Mllit von Hlaini Sohn? Vlnetni, Dr.
IM. (fab , (nt }, der lach uhmb: Hi-
QnH meUllonun Üanniü« etc., II Pt-, Fratblni
INS— 10.
SchSsbein.
830
., Christian Friedrich.
-Dr. Phil., Prof. d. Chemie an d. Dniv.
^ Basel seit 1828; früher (l8Si~36]
'■'fanr d. Physik o. Chemie an d, Erzie-
'''■ngguutat zu Keilhan bei Rudolstadt, und
^nnf in Bngiaad u. Frankreich privatisi-
*»* ICL) (Or),
geb. 1799, Oct. IS, Hetzingen, unter
Urach, Würtemb.
Das Verhallen d. Eisens zum SsuerstolT, 8«,
Basel I8ST. Beobb. aber d. elektr. Wirkun-
gen d. Zitteraals, k', Ib. 1841. Über d. Er-
zeugung d. Ozons auf ehem. Wege, B°, Ib. <S(4.
Beitrage z. phyaikal. Chemie, Ib. I8(i. Che-
mische Beobb. über d. langsame u, rasche Ver-
brenn, d. Kürper in almosphgr. Luft, 8°, Ib.
IS4S, Denkschr. iiberd. Ozon, 4°, Ib. 184».
Über d. Elnflussd-Sonnenlichlesaurd. cbem.
Thetigkeit d, Sauerstoffs, u. den Ursprung d.
Wotkeneleklricitatu. d. Gewitters, 4°, Ib. I BSD.
— Über d. Verbalten vonZinn U.Eisen zur Sal-
petersäure (Fogg. Ann. XXXVU u. XXXVIII,
fB3S). D° vom Eisen zum Sauerstoff (Ib.
XXXV1I1. 1B1SJ. Über ruada7<i Hypothese,
betrelTend d. Passivität d. Eisens u. d. Sal-
petereHure (Ib. XXXIX, isas). ÜDznlUaglichk.
d. bisherig. Hypothesen über diese Passivitlit
[Ib. Id.). Ueber salpetersaure Eisenoxydul-
salie (Ib. id.). Neuer Beweis vom ehem. Ur-
sprung d. Volta'scben Eleklricital (Ib. id.).
Neue Beobb. über Erregung u. Aufbebung d.
Passivitüt d. Eisens (Ib. XL u. XLI, 4817].
Verhalt, d. salpetrig. Saure zum Wasser, u.
aigenihiiml. Dampfbild, dabei (Ib. XL, 1S37).
über d, chem, Beschoffenh. d. irisirend. Me-
talinschea (Ib. id.). Uber d. mit Bleisuper-
oxyd voltaiscb Combi nirte Eisen (Ib. XLI, 1 837).
über d. Passivität d. Wismuths (Ib. XLlll,
1838). Über Hutley'B Erfahrung beim Con-
tact von Eisen u. Messing [Ib. id.). über d.
elektromotor. Verhalt, d. Bleisuperoiyds u.
Silbersuperoiyds (Ib. id.). über d. Passivität
d. Eisens [Ib. id.). Über Volta'scbe Ströme,
erregt durch cbem. Tendenzen [Ib. id.), Ueber
rachner'i Recbtiertigungd. Conlacttbeorie (Ib.
XLIV, 1818). Ursache d. FarbenSodr. man-
cher Körper beim ErwHrm. (Ib. XLV, 1838).
Elektr. Polarisation fester u. flUss. Leiter (Ib.
XLVI u. XLVII, 1889). über Benslini' An-
sicht von d. Passivität d. Eisens [Ib. XLVI,
I8S9). Cbem. Verfindr. d. Salpetersäure, d.
Weingeistes d. Aethers unter d. Einduss d.
voll. Stroms (Ib. XLVII, 4889), Über Ammo-
nium-Amalgam (Ib. XLIX, I84D). Über d.
Grove'sche SSule (Ib. id.). Über den bei
Elektrolysation d. Wassers u, dem Ausströ-
men d, gemein, Elektr, aus Spitzen bemerk-
baren Geruch [Ib. L, 1840; aus d. Denkschr.
d. llUncb, Acad. phys. Gl, III. — Darin d.
Entdeck, d. Ozons, die ins J. 'IBS9 l^llt.}
Elektrochem. Untersuchungen [Ib. LVI, 1843).
Elektrolytireode Wirk, d, einfach. Kette [Ib.
LVII, 184». Über e. elgenlbUml. Zustand d.
Eisens (Ib. id.), über d. Sauer-WesserstolT-
SBule (tb. LVIII, 18(8). Zum Aufs. v.IUrteDs'
über d. Passivität d. Eisens (Ib. LIX, 1843).
Über d. Natur d. elgenthüral, Geruchs, der
sich bei ä. Zersetz, d. Wassers usw. entwickelt
(Ib. id. ; aus d, Denkscbr. d. UÜnch. Acnd.
phys, Cl. VIII), Chem. Wirksamk. d. einfach.
831
Schönbarg
Schönemann.
I
(
i
Mangan- u. Bleihyperoxyde (Ib. r.XlII, 18U).
Ozon ist nicht saipotr. Säure (Ib. id.). Natur
d. Ozons (Ib. LXV, 4 845 u. LXVII, 4 846. —
In d. ersten dieser Abhandll. d. Darsteli. d.
Ozons durch Phosphor.) Über d. Anwe-
senheit d. Ozons in d. atmosphär. Luft usw.
(Ihn LXV, 4 845). Ozon verglichen mit Chlor
(Ib. id.) . Beleucht. d. Meinung If. W. Fiacher*!
über d. Ozon (Ib. id.). Einwirk. d. Ozons auf
Organ. Substanzen (Ib. id.). Bemerk, zu Wil-
liamton's Versuch, über d. Ozon (Ib. LXVI,
4 845). Eigenthüml. Darstell, d. Kaliuroeisen-
cyanids (Ib. LXVII, 4846). Einwirk. d. Lichts
auf gelb. u. roth. Blutlaugensaiz (Ib. id.).
Ozon als Oxydationsmittel (Ib. id., LXXIIl u.
LXXV, 4 848). Dber Salpeters» urebildung u.
NitriQcation (Ib. LXVII, 4 845). Über d. Oxy-
dationsstufen d. Stickstoffs (Ib. id.). Über d.
Bezieh, d. Ozons zur Untersalpetersäure (Ib.
id.). Über d. ehem. Wirk. d. Platins (Ib. id.).
Einlluss d. Platins u. Silbers auf d. Leucht. d.
Phosphors in atmosphär. Luft (Ib. LXVIII,
4846). Elektrisches Papier (Ib. id.). Verhalt,
d. Salpeterschwefelsäure zu Schwefel, Selen,
Phosphor u. lod (Ib. LXX, 4 847). Verändr. d.
Zuckers durch Salpeterschwefelsäure (Ib. id.).
Analyse d. Schiessbaumwolle; mit B.Bdttger
(Ib. id.). Über verschiedene ehem. Zustände
d. Sauerstoffs (Ib. LXXl, 4 847). Einwirk. d.
Ozons, Chlors u. Broms auf Mangan- u. basi^
sehe Bleisalze (Ib.LXXII, 4847). Eigenthüml.
sympathet. Dinte u. Anwend. d. mangansu-
peroxydhalt. Papiers als Reagens auf schwef-
lige u. salpetrige Säure (Ib. id.). Eigenthüml.
Bildungsweise d. Übermangansaure (Ib. id.).
Neue Versuche über d. Anwesenheit d. Ozons
in d. atmosphär. Luft (Ib. id.). Ozon als Rea-
gens für Mangan (Ib. id ). Einwirk. d. Lichts
auf Iodblei.stärke (Ib. LXXIIl, 4848). Verhalt,
d. vegetabil. Kohle zu Chlor, Brom, lod, Chlor-
kalk u. Untersal petersäure (Ib. id.). Rolle d.
Sauerstoffs in d. G r o v e'sch. Säule (Ib. LXXIV,
4848). Chem. Wirk. d. Karloffefn (Ib. LXXV,
4 848). Ozon, als Mittel z. Unterscheid, d. Ar-
sen- u. Antimonnecke (Ib. id.). Freiwill. Er-
blass. d. Manganschrift (Ib. id.). Erzeug, d.
Ozons durch Phosphor in reinem Sauerstoff
(Ib. id.). Ilatd. PhosphorGeruch? (Ib. id.). Blei-
superoxyd mit Ozon verglichen (Ib. LXXVIII,
4 849). Über d. chem. Theorie d. Volta'schen
Säule (Ib. id.). Chem. Notizen (Ib. id.). Über
d. Ozongehalt der bei langsam., Verbrenn, d.
Phosphors in atmosph. Luft sich bildend. Säu-
ren (Ib. XCIX, 4 856). Zusammenhang d. ka-
talyt. Erscheinungen mit d. Allotropie (Ib. C,
4 857). Eigenthüml. Erzeugungsweise d. salpe-
trig. Säure (Ib. id.). Über d. Enlbläuung d. In-
digolOsung durch saure Sulfite (Ib. CI V, 4 858) .
Fortgesetzte Untersuch, überd. Sauerstoff (Ib.
CV, 4858. — Darin d. Entdeck, d. Antozons.)
Beitr. z. näheren Kenntn. d. Sauerstoffs (Ib.
CVI, 4 859; auch Gelehrt. Anzeig. d. Münch.
Acad. 4 858 u. 4 859 u. Sitzungsberichte dieser
Acad. 4 860). Überd. chem. Polarität d. Sauer-
stoffs (Ib. CVIII, 4 859). Über d. katalyl. Zer-
setz, d. Wasserstoffsuperoxyds durch Platin
(Ib. CIX, 4860). Überd. HO,-haltigen Aether
(Ib. id.). — Darstell, d. ozonisirt. Sauerstoffs
aus Silbersuperoxyd (Gelehrt. Anz. (
Acad. XLI, 4 855). Ueber d. Verbalt. d.
Terpentbinöls u. Aethers z. Arsenik u
(Ib. id.). Über d. verschiedn. Zerset:
alkal. lodate, Bromate u. Chlorate i
4 856). — Über einige neue Reihen c
rührungswirkungen (Abhh. d. Mün*
4856). Mittheilungen über metalliscl
oxyde (Ib. 4 857). Über d. Verhalt. •
mandelöls z. Sauerstoff (Ib. id.). Übei
ste Ursache d. spontanen Bläuuog ein
(Ib. id.). — Noch viele Notizen in d V
d. naturf. Gesellsch. zu Basel, Bd. I (4
(4 860). — Soh. entdeckte 4 845 die S
b a u m w o 1 1 e und das C o 1 1 o d i u m
SoMnberg (Schomberg), Ni
von. — Dominicaner, zuletzt (
vorher von den PSpsten Leo
Clemens VII. häufig zu Mission
Deutschland, Frankreich, Spanie
land u. Ungarn verwandt (Wd),
geb. 1472, Aug. 4 5, Meissen, ;
gest. 4 537, Sept. 4 3, Rom.
Liess sich 4 536, als er Bischof von Pa
von Copemicns die Hauptsätze seine.*
Sterns mittheilen, und ermuthigte di
es zu veröffentlichen.
SohSnberg, Kurt Priedri«
— Stallmeister zu Elterlein (M. II
geb. 4 769, Aug. 28, Ober-Sc
Freibc
gest
Über d. analyt. Methode überhaupt
Gebrauch in Absicht auf d. Kegelsch
Leipz. 4 770. Abhandl. von d, Tangenl
drnnlcn und RectiGcalionen d. Keg(
usw., 8«, Ib. 4773.
SohSnberger (Schonberger),
— Jesuit, Proreclor, dann Ueclo
mutz (SBJ) (BEJAS),
geb. 4 596, Innspruck
gest. 4 645, Aug. 4, Hradisch,
Demonstratio et constructio horologic
vorum, radio recto, refracto in aqua, i
speculo, solo magnele horas astrononi
llcas, babylonicas indicantium, 4°, Fi
Sol illustratus, in quo de omnibus ii:
coelo solis accidunt, agitur etc., 4°,
Centuria emblematum opticorum, Ib
SohSnberger, H e i n r 1 c b od
rieh. — Seit 1645 Docent d. Phi
u. oriental. Sprachen an d. Univ.
nigsberg, früher in Leipzig, Hara
Kopenhagen unterrichtend (J),
geb. 4 601, Dec. 4, Weida,01:
gest. 4 649, Apr. 22,
De meteoris aqueis. De coloribus.
SohSnomann , Theodor.
Pbil., Mathematicus u. Prof. am G}
Brandenburg a. d. Havel seit 4 842
Schöner
Scholx.
834
geb. <8I2, Apr. i, Dricsen, Ncum.irk.
B geometr. Constructionen d. ebenen u. ke-
uchen excentrisch. Rad- u. Zahn-Curven,
Berlin 4 84 4 . — De functionibus quibusdam,
ae ad radicem aequationum circuli sectio-
in, «ive aequationes xP— 4 =0 pertinent, ra-
oaliter determinandis (Crelle's Journ. XVII,
17). l'berd. Congruonz x«+y«z:4 (mod. p) ;
leorie d. trigonomelr. Functionen in Bezug
f Congruenzen (Ib. XIX, 4 839). Theorie d.
mmelr. Functionen d. Wurzeln einer Glei-
ung. Allgem. Sätze über Congruenzen, nebst
ligen Anwendungen derselben (Ib. id.).
undziige e. allgem. Theorie d. Congruen-
n. deren Modul eine reelle Primzahl ist (Ib.
(XI u. XXXII, 4 846). Über einige von £i-
latoin aufgestellte Lehrsätze, irreductible
'ngruenzen belrefTend (Ib. XL, 4 850). —
ibandlung über den Verschiebungs-Rahmen
rgrm.), 4«, Brandenb. 4 854. — Von d. Em-
ndlichk. d. Brückenwaagen u. d. einfach,
zusammengesetzt. Hebel - Kelten - Systeme
enkschr. Wien Acad. malh.-phys. Cl. V,
53). Über d. Beziehungen, welche zwisch.
Wurzeln irreducUbler Gleichungen stan-
den, besonders wenn der Grad derselben
ie Primzahl ist (Ib. id ). Theorie u. Be-
hreibuDg e. neuen Brückenwaage (Ib. VIII,
5S). — (Jeher d. Gebrauch empfindlicher
iiner Brückenwaagen zu physikal. Zwecken
nmert'i Arch. XXIV, 4 855). — Über d. Be-
itz. d. Brückenwaagen zur Ermiltl. d. Ge-
ll windigk. geschossener u. rollender Körper
onatsberichte Berlin. Acad. 4 857). Experi-
Bntal-Untersuch. über d. Druck, welchen d.
asser während seines Fliessens auf seine
pien Theile ausübt, an der Stelle, an wel-
er es aus e. Gefösse von constant Niveau
eine Haarröhre eintrilt (Ib. 4 858).
Sohdner, s. Schoner.
Sohdnfeld, Victorin. — Dr. Med.
larburg 4 556). Prof. erst (4 557) d. Ma-
emalik, dann (4 566) d. Mediciii an d.
liv. zu Marburg (Ott) (St),
geb. 4 5 «5, Bautzen,
gest. 4 594, Juni 13, Marburg.
t>gno8ticon astrologicon auf die Revolutio-
» und Zuhauflungen d. Planeten d. Jahres
«J, 4», Wiltenb. 4562 (Jährlich fortgesetzt
izu seinem Tode). Prognosticon astrologi-
>a auf d. vier Jahreszeiten u. andere Bedeu-
njsend. Planeten, aufd. J. 4 575, 4«, Ib. 4 575.
Medicinisches.
8oh5nfeld, Eduard. — Dr. Phil.,
rof. u. Astronom d. grossherzogl. Stern-
>rte zu Mannheim seit 4 859, früher As-
islent an d. Sternwarte zu Bonn (Or),
geb. 4 8J8, Dec. 2t, Hildburghausen.*
on eleroenta Thetidis deducta ex obscrva-
OQibos annorum 4 85S et 4 853, 4", Bonnae
***. — Aalronom. Beobb. in d. Astr. Nachr.,
I Hvld'a astr. Jonrn. n. (über verttnderl.
^^M) in d. Sitzangsb. d. Wien. Acad. 4864.
* ^leht 1829, wie in telner DIm. ttoht.
PvffeBdorff, naodwBiieriiaeh IL
Sohdningi Gerhard. — Erst (4760)
Heclor in Drontheim, dann (4 765) Prof. d.
Kloquenz u. Geschichte zu Soroe und zu-
letzt (4775) geheimer Archivar zu Kopen-
hagen. Mitgl. d. königl. Dan. Gesellsch. d.
Wiss. seit 4758 (NK),
geb. 4 722, Mai 2, Gaarden Skatnäs,*
gest. 4 780,
Om Nordlysets Aelde etc. (Danske Vid. Selsk.
Skr. VIII, 4 760). Om Veirels og Luflens For-
andring i Trondhjem 4 759—64 (Ib. IX, 4 765).
* In Boxnäs Sogn, I^fodens Fogdcrie, NorrUnd.
8oh5pf| Johann David. — Dr. Med.
(Erlangen 4 776). Von 4 777 bis 4783 Feld-
arzt bei d. anspachischen Hülfstnippen in
Nordamerika ; nach Bückkehr von dort 4785
Hof- u. Militärarzt, sowie Landphysicus u.
Mitgf. d. Medicinakollegiums in Bayreuth,
4 789 Leibarzt d. Markgrafen (mit dem er
zwei Reisen nach Italien unternahm), 4 795
Präsident d. Medicinalcollegiums in An-
spach und 4 797 auch des in Bayreuth (M),
geb. 4752, März 8, Wunsiedel,
gest. 4 800, Sept. 4 0, Anspach.
Beiträge z. mineralog. Kenntn. d. östl. Theils
von Nordamerika u. seiner Gebürge, 8°, Er-
langen 4 787. Reise durch einige d. mittl. u.
südl. vereinigt, nordamerikan. Staaten nach
Ostflorida u. d. Bahama-lnseln in d. J. 4 788
u. 84, 2 Bde. 8», Ib. 4 788. — Über Klima, Wit-
terung, Lebensari usw. in Nordamerika (Ken-
■el's histor. Litt. 4 784). — Obs. circa electri-
citatis spontaneae in corpore humane indicia
(Nov. Act. Acad. Nat. Cur. Vlil, 4 794). — Mi-
neralog. Bemerkk. über e. Theil d. Sohwei-
zergebürge (Naturforscher 4 785). Ober d. Tem-
peratur d. Pflanzen (Ib. id.). — Medicinisches
u. Zoologisches.
Sohofka, Franz Octavias. — Dr.
Phil., Piarist, Lehrer am Gymn. zu Rei-
chenau, vorher Lehrer d. verschiedenartig-
sten Gegenstände an anderen Gymnasien,
Hcal- u. Hauptscbulen seines Ordens (Or),
geb. 4 844, Apr. 5, . . .
Über d. Zusammenziehung d. Wasser- u. Gas-
strahls (▼. Holger's Zeitschr. f. Physik, 1, 4 840) .
— Über einige Lichtmeteore (Sitzungsber. d.
Wiener Acad. IX, 4852). — Tecbn. Aufsätze
in : Encyclopäd. Zeitschr. d. Gewerbewesens,
von 4 844 bis 4848, von wo ab er dieselbe mit-
red igirte.
SoholZy Franz Paul. — Dr. Phil.
(Breslau 4 79i). Von 4797 bis 4 84 0 Pne-
ster u. Mitgl. d. fürstl. Stifts zu St. Vincent
in Breslau, dann Privatlehrer u. pensionir-
ter Professor daselbst (NS),
geb. 4772, Apr. 8, Röhrsdorf b. Lie-
benthal, Schlos.,
gest. 4 837, Jan. 47, Breslau.
635 Behols — —
Nachrichleo von d. Erfolge der iiD Frühjabr in
Schlesien ualeraoinmeiieQ Beobb. von Slero-
schnuppen, 8", Bresi, <8SS. — VerfertiBte seit
1794 viele hundert Tbermometer u. Barome-
ter, und bestimmte d. HeerMbObe vieler Orte
Scblesiens (Scbles. Prov.-BIUU. (Soi usw.J. ~
Viele nalurbigtor. JugendSchriRen.
Scholz, Benjamin. — Or. Pliil. Prof.
d. Medicin an d. Univ. zu Wien, Director
d. k. k. Porzellan-, Gussspicgel- u. Smal-
tefabrik (ONJ (Nj.
geb. (786, Febr. 9, Wien,
gesl. 4833, Juli t, HeJligens(a<tl.
AnrangsgrüDüe d. Physik, als Vorbereitung z,
Studium d. Chemie, »', Wien 181S, S. Aufl.
von &. Bohrftttar, Ib. <8I7. Chsmischer Re-
chenstab, Ib. fSlt. Lehrb. d. Chemie, IBde.
8", Ib. 1 Bti. — Über Porzellan u. Porzellan-
erde [Preohtl'i Jahrb. I. *H%). — tber e. in
Ungarn geCiind. Uasse gediegn. Eisens, Über
lad u. Platinverarhettung (Bchwalgg. Jnarn.
XII, 181 K). Über d. Seien (Ib. XXXVIJI, 1821].
über Rettungslanipe, Gaslicht, Grat Btadion'i
galvao. Apparat usw. (Oilb. Ann. LV, iSI7j.
Soholx, Ernst Julius. — Dr. Phil.
(Breslau <816), folgweise Docent (<S27)
u. Prof. (exlr. 1828, ord. (834) d. Halhe-
malik an d. Univ. zu Breslau, seit < 834 aucli
Director d. Sternwarte daselbst (NS),
geb. 1799, Juli !, Breslau,
gest. I8t<, Ocl.ll, Mirltau b. Ocis.*
Do ngura guttae cadeotis in aere resistente,
(", Vratlsl, 1816. De superBciebus, in quibus
plana tangonlin conslantem ubii|ue habenl in-
olinnlioneiii nd planum qunddam Hxum, t°,
Ib. 1H37. De superficie, cujus radii osc-nli sunl
aeqnalesetopposili, 4°. Ib. 188S. — Über Rei-
hen, durch welche höhere Polenzon d. Bo-
gcns durch d. Sinus ausgedrückt werden [Crel-
le'iJourn. 111, 1S18{. — Aufsätze in d. Schles.
Provinz ial-BIUtlern.
Sohombors, s. Scbönberg.
Sohonberger, s. Schiinberger.
Sohaner (Scliöner). Johann. — Erst
Prediger an Sl. Jacob iti Bamberg, dann
Prof. d. Hathemalik am Gymn. zu Nürn-
berg von 1 B36 bis I !>i6, wo er in d. Ru-
besland trat (Wdj (WN) (J) (DppJ,
geb. 1477, Jan, 16, Karlstadl, b.Wiirz-
burg,
gest. 1 847, Jan. I 6, Nürnberg.
Machte astronom. Deobb. u. edirle die Werke
seiner Lehrer BegiomontMi u. J. Wenier. —
Schriebe Horaril canonea, 1B(5; Aequalorii
astronomici omnium fcre uranicorum theore-
matum explanalorum canonea, [ol., Nnrimb.
IHi3 ; Tahulae radicum eilractorum etc., (°,
- Sehoolenft. W
Ib. (Sit; Computus •cclaaiasUciu olentei
reformati, fol,, Bamb. 4StS; Globi stellüM
s. Sphaerae stetlarum fixarum osusateifk-
cationes, t°, Nonmb. 1SI1; Opus atlmlBp-
cum etc., f. Ib. (SIB; De judieiii nstiiitt
tum etc., fol.. Ib. <S45. Diesos u. AndereiB-
gammengelasst in : Opera matheniatka A
B filio JbadiM BahaaaT, Dil., Norimb. lUI.-
Siehe auch Oilandet.
Sohoaor, Andreas. — Sobnd.Ti-
rigen. Lebte nur zeilweise in Ni>rube%
meist in Neuburg a. d. Donau (( .ise), Cu-
set ((560) u. a. 0. (WN) (i) (Dppj.
geb. (518, . . . Nürnberg,
gesl. 1590, . . . Hessen.
I. Seglomoiitani fundamenta Opera tioiaD,
qusu flunt per tabulam generslem, fol.. Nn-
bürg, 1BS7. Gnomonices h. e. De descripü»-
nibuR borologicirum sclotericorum om
nerjs etc. I.lbr. 111. rol-, Norimb. (Ul.~-
Edtrte die Werke seines Vaters.
Sohoook tSchookiiis] , Marti
Prof. erst (1636] d. g riech, u. lalein. Spra-
che an d. Univ. zu Utrecht, dann (ICIS)
d. Geschiclilc, Beredtsamkeil, Geognpht
u. griech. Sprache am Gymn. in Devenler,
dnrauf (1640) der Logik u. Physik
Univ. zu Groningen und endlich der flc-
schichlc an d. Univ. zu Frankfurt a. d. 0.,
sowie brandonb. Historiograph (Ni-TtliJ,
geb. 1614, Apr. (, Dlrecht,
gest. 1665, Frankfurt a. d.O.*
Diss. de natura suni et echus, 8^ Ultrijecl.
<638. Philosophia Cariesiana (gegen Httat-
te«), ti". Ib. lets. Tract. de turüs, <l", Gm-
ning. (658. Trnrt. de hulyro et sversinncfi-
sei, 1S°, Ib. I6SB. Pbysica generalis. 8°.)^
1660. De cerevisia, 11°, Ib. 166(. De nihllo,
8° Ib. 166t. De hnrengis s. hnlecibus, 8°, M-
1661. Physica ci>i'Iei>(is, 8<. Anislelod.im
De fermento Ol [ermenlalione, 11°, Gntaint
1663. Tractatus de inundationibus iig maiiM.
qoae Betgiuni concernuni, 8°, Ib. (CCJ. Ei'
crcilationes variae de diversis roateriis, *'■
Ultraject. (683. — Philosophisches.
- (elt. IflßÜ, . . . |J| (Pg).
SohoolarafI, Henry Rowe. —
Hiichte von 18tS an geognosl. Rei!«D >>>'
Mississippilbal, war von (831 bis t^t'
Agent für Indianer-Ange legenheilen au <!■
nordwesll. GrSnzen d. Vereinigt. Staaten u.
resiilirle als solcher in HichlimacfciiHct,
licss siel) dann in New-Vork nieder uiul
wurde tleeicrungsmilglied (CAL, II; (KEC'-
geb. 1793, Harz 18, Guilderland bei
Albaiiy. '
Trealise on vilrpology, Utica(8(7. Scenes*"''
adventures in the seml-alpine rcgionsoFtlx
Ozark Uounlains of Missouri and ArkanM!,
Newyork 1B (f edil Lond. liSI). Viewol
Schooten
T
Schonw.
838
Qines of Missouri, Ib. 4 84 9. Journal
rom Detroit tbrougb tbe grand cbaln
iD lakes to tbe source of tbe Missis-
in y 4 821 . Travels in tbe central por-
Mississippi Valley, New-York 1825.
of an expedilion tbrougb tbe Upper
i to Itaska lake, Ib. 1 834. — Aufsätze
'■ Journ. (z. B. : Coppermine on Lake
Vol. VII, 1 824 ; Oo tbe tide of Lake
Vol. XX, 1831; On tbe action of tbe
erican Lakes, Vol. XLIV, 1843) u.
ßric. Acad. — Etbnograpbiscbes.
n 23 (CX).
>ten, Frans van. — Seit 1615
athematik an d. Univ. zu Leyden,
nieur im Dienst d. Staats (SL),
1581, Lt)yden,
1646, Dec. 1 \, Leyden.
nuum, tangentium et secantiuro ad
)00000 etc., Ainstelod. 1627. — War
3 HnyghenB.
ltoil| Frans van. — Sohn des
nd nach dessen Tode Prof. cxtr.
latik an d. Univ. zu Leyden (SL),
. ., gest. 1661 zu Anfange,
natbeseos universalis, 1651. Ex-
m roatbematicarum iibr. quinque
intbalt : Apollonii Pergaei plana re-
i7. — Edirle 1 649 Deacartes' Geo-
Anmerkungen.
iten, Petrus van. — Sohn des
nach dessen Tode Prof. exir. d.
k und später (1669) d. Lateini-
d. Univ. zu Leyden (SL),
1634, Febr. 22, Leyden,
1679, Nov. 30, Leyden.
ine Schriften genannt.
lenhauer, Arthur. — Dr.
i), auf kurze Zeit (1820) Privat-
d. Univ. zu Berlin, sonst Privat-
^eimar, Berlin und seit den letz-
iren in Frankfurt a. M. lebend.
chriAstellerin Johanna Scho-
j r (UZ. \\),
1788, Febr. 22, Danzig,
1860, Sept. 21, Frankfurt a. M.
eben u. die Farben, 8«, Leipz. 1816
n Badins'Scriptores ophtbalm. min.
nt. XXI exponens tbeoriam colo-
ologicam, 1830), 2. Aufl. 1854. —
»cbes.
', Johann Ferdinand. — Seit
f. d. Ingenieur-Wissenschaft an
u Prag, zugleich Maler, Wasser-
;s-Bauineister (PI) (ON),
168 6, Juni 24, Innspruck,
767, Jan. 4, Prag.
Bürgerliche Baukunst. Von den Feldschanzen.
Gespräch vom Pulver. Von d. Räuoaung d.
Flüsse.
Sohotti Kaspar. — Jesuit, Prof. d.
Mathematik am Gymn. zu Würzburg und
Beichtvater d. Fürsten daselbst, vorher
Lehrer d. Moral u. Mathematik in Palermo
(J) (B) (BEJ. l) (SBJ/,
geb. 1608, ..... Königshofen bei
Würzburg,
gest. 1666, MaiS2, Würzburg.
Mechanica hydraulico-pneumatica etc., II Pt.
4**, Herbipoii 1657 (Darin zuerst 0. v. One-
ricke's Luftpumpe beschrieben). Magia uni-
versalis naturae et artis etc. , IV Pt. 4®, Ib. 1 657
I (Deutsch, 4°, Bamberg 1671 u. Frankf. a. M.
1677). Pantometrum Kircherianum, b. e. In-
strumentum geometricum novum, a cl. viro
A. Kirchero antehac inventum etc., 4^ Ib.
1660. A. Xireheri Iter extaticum coeleste etc.,
Edit. secund. cum scholiis ; accessit : Iter ex-
taticum terrestre et Synopsis mundi subter-
ranei, 4°, Ib. 1660. Cursus mathematicus 8.
absoluta omnium mathematicarum discipli-
nanim encyclopaedia in libros XXVIII dige-
sta etc., fol., Ib. 1661, Edit. II, fol., Francof.
1674, Bamb. 1677. Pbysica curiosa s. Mirabi-
lia naturae et artis Ubris XH comprehensa, 4°,
Ib. 1 662 ; edit. II, 1 667 ; edit. III, 1 697. Malbe-
sis caesarea s. Amussis Ferdinandea ad proble-
mata universae matbeseos, 4®, Ib. 1662. Zu-
erst anonym herausgegeben von Lneini Barret-
tos [Albertus Curtius], Monachlil651). Arith-
metica practica generalis ac specialis, 8^ Ib.
1663. Analomia pbysico-hydrostatica fontium
ac fluminum etc., 8°, Ib. 1668. Technica cu-
riosa s. Mirabilia artis, libris XII comprehen-
sa, 4*", Ib. 1664. Scbola stenographica, 4*", Ib.
1 665. Joco-seriorum naturae et artis Cent. III,
4", ib. 1666. Organum mathematicum, 4« Ib.
1668 (posth.). — Siehe auch: Notices des ou-
vrages de CNispmrd Schott par X* (Mercier de
St.-L6ger), 80, Paris 1785.
SohouiRr, Joch um (Joachim) Fre-
derik. — Dr. Phil. (Kopenhagen 4 816),
folgweise Docent (1 820) u. Prof. (extr. 1821,
ord. 1845) d. Botanik an d. Univ. zu Ko-
penhagen, sowie seit 1841 Direcl. d. bo-
tan. Gartens. Mitgl. d. königl. Dan. Ge-
sellsch. d. Wiss. seit 1823. Studirte an-
fangs die Hechte u. trat 1813 als Kanzelist
in d. Staatsdienst. Machte mehrfach natur-
wiss. Reisen nach Norwegen, Deutschland,
Frankreich u. Italien (NK) (E) (G, 1852;,
geb. 1789, Febr. 7, Kopenhagen,
gest. 1852, Apr. 28, Kopenhagen.*
De sedibus plantarum originariis, 8^ Hafn.
1816. Grundtraek tll en almindelig Plantegeo-
graphie, Kiövnb. 1822 (deutsch, 8°, nebst At-
las fol., Berlin 1823). Plantegeograpbisk Atlas,
fol., Ib. 1824. Skildring af Veirligets Tilstand
i Danmerk, Ib. 1826. Beiträge z. vergleichend.
53*
839
Schrader
er.
Klimalologie, Ib. 182 7. Specimen geographiae
phyaicae comparativae, 4°, Ib. 4828. Europa,
physisch-geograph. Schilderung, Ib. 1883 (dtf-
iiisch 1832. 2. Aufl. 1835). Natur-Skildringer,
2Bde. 8^ Ib. 1839—45 (deutsch, Leipz. 1851).
Tableau du climat et de ia vdgötation de l'lta-
He, mit Atlas, Ib. 1840. Pröver paa en Jord-
beskrivelse, Ib. 1851 (deutoch, Berlin 1851).
— ßidrag til Besvarcison af det Spörgsmaal :
»Om Klimaterne vaesenlligen ere forandrede?«
(Danske Vidensk. Selsk. Aftiandll. 11, 1826).
Om Italiens Regenforbold (Ib. III, 1828). Om
Barometrets lave Middelstand i Island og flere
Steder (Ib. id.). Om det dybe Barometerfald
d. 1-4. Jan. 1827 (Ib. id.). Om Varmens For-
deling i Aaret (Ib. V, 1832). Om Barometrets
Middelstand ved Havet (Ib. id. -> Auch für
sich. 4**, Kopenh. 1 832 u. deutsch : Pogg. Ann.
XXVI, 1 882). — Einige Bemerkk. über d. Wind-
verhältnisse in d. nördl. Hemisphäre (Pogg.
Ann. XIV. 1818). — Über d. klimat. Verbält-
nisse d. tropisch. Afrika's (Berghans' Anoal. d.
Erdkunde) . — On the climats of the portions of
Europe and Africa which are situated between
the equator and 60® North (Jameion'a Ediob.
Journ. XXIX, 1840). — On the supposed
changes in the meteorological Constitution of
Ihe Earth (Brewstar'a Journ. VIII, 1828). Obs.
mätäorologiques sur le mont Etna (Bibl. uni-
verselle 1819). L'ullima eruzione deir Etna
(Giorn. enciclop. dl Napoli1819). — Antheil
an : Collectanea meteorolog. sub auspiciis Soc.
reg. Scient. Dan. edita, 4", Fase. I — III, Hau-
niae1829 — 45. — Ferneres in: Tidskrift for
Naturvidenskaberne u. anderen dan. Zeit-
schriften. — Botanisches u. Politisches.
♦ gest. Apr. 23 {O. 1852); Apr. IS (Or).
Sohraderi Friedrich. — Dr. Med.,
erst pract. Arzt zu Göttingen, dann seit
1 683 Prof. d. Medicin u. Physik an d. Univ.
zu Helmstedt (J),
geb. 1657, Juli 30, Heimslädt,
gest. 1704, Aug. 22, Heimstädt.
De microscopiorum usu in naturali scientia.
Demonstrationes physicae. — Medicinisches.
Sohrader, JohannChristianKarl.
— Apotheker u. Medicinal-Assessor in Ber-
lin. Mitgl. d. Gesellsch. nalurf. Freunde da-
selbst seit 1807 (Verhandll. dieser Gesellsch.
1829; (GB. 1825; (N) (BR. XXIV;,
geb. 17 62, Sept. 27, Werben,
gest. 1826, Apr. 25, Berlin.
Über d. eigentl. Beschaflenh. u. Erzeug, d. er-
digen Bestandtheile in verschiodn. inländ. Ge-
traidearten, 8*», Berlin 1800 (Preisschrift, ge-
krönt von (1. Berlin. Acad. — Auszug in Geh-
len*8 Joiirn. III, 1804). — über d. Blaustiure
in Vegetabilien (Gehlen's Journ. f. Chem. I,
1803). Über d. vollkommen kohlensaure Am-
monium (Ib. II, 1804). Über d. Chromgehalt
verschiedn. Fossilien (Ib. III, 1804). üebcr d.
Harz ans d. Knospen d. Schwarzpappel (Ib.
VI, 1806). — Über Mineralkermes u. Spiess-
glanzschwefel (Gelüen'i Journ. f. Chem. u.
Phys. III, 1807). Untersuch, d. ILaff
(Ib. VI, 1808). Über Extractivstoff i
Stoff (Ib. VIII, 1809). — Über d. Zuc
tung nach Kireblioff (Sehwei^. J(
1812). Untersuch, d. Schierlings u.
(Ib. V, 1812). Über d. sogen. Exti
(Ib. VII u. IX, 1811). Untersuch, d.
(Ib. XXXIII, 1821). — Viele kleine
ceut. u. chem. Aufsätze in : Berlin.
Pharm., Trommsdorff'a Journ., Bncl
pert., Brandes' Archiv, etc.,
Sohrader^JohannGottliel
rieh. — Von 1793 bis 1798 Prof
sik an d. Univ. zu Kiel, dann bis 1
ticus d. Acad. d. Wiss. zu St. Pei
darauf von 1806 bis «817 Gehülf«
fessors d. Physik am pädagog. In:
selbst und zuletzt Privatmann (M.
geb. 1763, Sept. 17, Salzdai
Wolfe
gest
Beschreib, e. neuen u. vollkommnen
d. Luftpumpe, Flensburg 1 791 . Bes(
Mechanismus e. 26-füssig. Teleskop:
Kiel errichtet, Hanib. 1794. Versuch
Theoried. Elektricitüt, Altena 1797
riss d. Experimental-Naturlehre, 8
1797 (Umgearbeitet von L. W. Gilbei
1804 u. 1812). — Phys. Aufsätze im
Magazin. — Die Italien. Weinpresse
Nord. Annal. II, 1819).
♦geb. 17()*2, Sept. 11 {,Schcrer''s Nord. A
Sohrader, FI e i n r i c h E d u a i
fried. — Dr. Jur. (Göllingen 180:
(Ilelmslädt 1808), Prof. erst d. F
Philosophie (exlr. 1803, ord. I8C
Univ. zu Heimstädt, dann (I 8 1 0) ar
zu Marburg, aber schon in demsel
Prof. d. röm. Rechts an d. Univ. zi
gen, auch 1813 Mitgl. d. Obertribi
selbst (M.W) (ET) (Justi),
geb. 1779, März 31, Hildeshc
Commentatio de summatione serie
a
(b + äd) b + 3d) {b + 4d)(b + 5d)
cietato regia Hafnieiisi in ccrtaniine
praemio regio ornnta, 4", Vimariae
Viel Juristisches.
8ohrag;emüller, Johann ü
— Dr. Theol. (1634), ersl Prof. t
u. Theologie an d. Univ. zu Marbu
seit 1639 Prediger in Speier u.
Spector daselbst (J),
geb. 1605 etwa, . . Griinsta
Schaft L(
gest. 1675, März 10,
Eclogaruin physicarum prodromus.
diciiones physiche. Ranae Jesuitaru
cos contra loan. Xirchemm. Dispp. ]
II
Schrank
Schreiber«
842
Sohrank, Franz von Paula von.
-Jesuit bis zur Aufhebung d. Ordens, dann
»Igweise Subdiaconus in Passau (1774),
iaconus u. Priesler in Wien (1775), Prof.
. Physik u. Matliematik zu Amberg, Prof.
. Rhetorik zu Barghausen, Prof. d. Land-
irthschafl, Botanik, Forstwissenschaft u.
ergbaukunde an d. Univ. zu Ingolstadt
1784)» auch d. Zoologie daselbst (1799),
arauf Prof. d. Botanik an d. Univ. zu Lands-
ut und endlich (f 809) Director d. botan.
artens in München u. Mitgl. d. Acad. d.
iTiss. daselbst. Bayer, geh. geistl. Rath (N)^
geb. 1747, Aug. 21, Vambach a. Inn,
gest. 1835, Dec. 23, München.
nfangsgründe d. Bergwerkskunde, 8"*, Ingol-
adt 4793. Reise nach d. südl. Gebirgen von
■yern, in Hinsicht auf botan., mineralog. u.
kon. Gegenstände, 8°, Münch. 4 798. Samn)!.
aturhist. u. physikal. Aufsätze, Nürnh. 1796.
riefe naturhistor., physikal. u. Ökonom. In-
alts an H. B. S. Kau, S«", Isrleng. 1802. Samml.
leiner Abbandll. zur Erweitr. d. Natur^e-
Hiichte usw., nebst e. Anhange über einige
pt Schwierigkeiten, 2 Hfle., Landsh. 1809.
-t)berOre7'aLu(lspiegel(Denkschr.d..MUnch.
.cad. 1, 1808). Überd. Priestley'sclie grüne
laterie (Ib. III, 4 8H— 12 u. IV, 1813). Über
. blauen Schatten (Ib. III, ISH— 12 u. IV,
813). Versuche überd. üeccari'schen Phos-
bor (Mag. f. d. deutsch. Entdeck, in d. Na-
ark. V). Probsteiiie (Jaspis, Quarz, Granit,
lasalt) von Laudenbach beschrieben (Abbh. e.
tivat-Gesellsch. in Ober-Dcutschl. I). — Viel
lotaoiscbes u. Anderweitiges.
Sohrauf, Albrecht. — Dr. Phil.,
issistent am k. k. Ilofmineraliencabinot in
^'ien (Or),
geb. 1837, Dec. I 4, Wien.
^W die Krystallfürmen des Kiescizinkerzes
Sitzangsber. d. Wien. Acad. XXXVIII, 18ft9).
>^berd. Identität d. Woinyn mit Schwerspath
Üb. XXXIX, 1860). Revision d. vorhandenen
Beobb. an krystaltisirt. Körpern (Ib. id.). Be-
stimm, d. opt. Constanten krystaliisirter Kör-
per erster Reihe (Ih. XLI, 1860). D« zweiter
Heibe (Ib. XLII, 1 860 - auch Pogg. Ann. CXII
U.CX1V, 1861).
lohreber, Johann Christian Da-
niel, Edler von. — Dr. Med. (üpsala
nso), folgweise Arzt am Pädagogium zu
Ktzow(n61), Mitgl. u. Secrct. d. Ökonom.
Gesetlsch. in Leipzig (1764) und seit 1769
^f. ord. d. Medicin an d. Uni v . zu Erlangen.
Kaiieri. Ratli, Leibarzt u. Pfalzgraf. Mitgl.
^•Fräsident d. Leopoldin. Academie (FE),
geb. 1739, Jan. 17, Weissensee, Thü-
ringen,
gest. IS 10, Dec. 10, Erlangen.
Lithograpbia halensis, exhibens lapides circa
Halam Saxonum reperiendos systematice di-
gestos, Halae 1759. — Versuche mit d. Halli-
schen Mondmilch (Naturforscher, N°15). Das
Weltauge, ein Hygroskop (Ib. N^'IQ). Beitr. z.
Geschichte d. schillernden Steine (Ib. N*" 24).
Lilholog. Bemerkungen (Ib. N*' 35). — Viel
Zoologisches u. Botanisches, auch tlbersetzun-
gea aus d. Schwedischen.
Sohreokenfnohs , Erasmus Os-
wald. — Prof. d. Mathematik, Rhetorik
u. hebr. Sprache folgwoise an d. Univv.
zu Tübingen u. Freiburg (\Vd) (J),
geb. 1511, . . . Mcrkenstein,'Oestcrr.,
gest. 1579, . . . Freiburg, Breisgau.
Sphaera mundi, autore rab. Abrabamo, Hi-
spano, hebr. et latin. etc., foi., Basil. 1546.
Claudii Ftolemaei , omnia quae e.xtant opera,
praeter geograpbiam, castigata etc., fol.. Ib.
1551. Commentaria in novas theoricas plane-
tarumO. Pnrbachiietc., fol.. Ib. 1556. Scholia
in Proclum, Lycium, de sphaera, 8°, Ib. 1561.
Primum mobile, b. e., absoluta et perfecta
commentaria in tabulas directionum I. deMon-
teregio et Pnrbachii, et Lncae Oanricae addi-
lioues, fol., Ib. 1567. Commentaria in spbae-
ram I. de Sacroboaeo, foi., Ib. 1 569. De ratione
annorum anliquarum gentium etc., fol., Ib.
1576.
Sohreger, Christian llemrich
Theodor (Theophilus). — Dr. Med., Prof.
d. Medicin u. Chemie erst (1810) an d.
Univ. zu Wittenberg, dann, nach Verlef;ung
derselben, an der zu Halle (M.W) (Njy
geb. 1768, Jan. 20, Zeitz,
gest. 1833, Dec. 29, Halle.
Kurze Beschreibung d. techn.-chem. GerUlh-
Schäften ölterer u. neuerer Zeit, s", Fürth 1 80i.
D"d. pncumat. Gerüthschafteu, 8°, Ib. 180«.
D^ d. physikal. -ehem. GerütlKSchafleu, 8*', Ib.
1802. Tabellar. Übersicht d. rohen u. künstl.
Farben u. Farbonmaterialien usw., 8 Bde. 4",
Nürnh. 1805. — Chem. Artikel in Encli u.
Gntber*! Eiicyclopädie. — Medicinisches.
Schreiber, Johann Gottfried. —
Erst (1772) Markscheider in Freiberg und
dann (1776) Geschworner in Ilmenau.
Wurde 1777 als Director d. Bergwerke zu
Allemont nach Frankreich gerufen, erhielt
1802 die Direction d. neuen Bergscliule
zu Mouticrs bei Pescy und wurde 1813 als
Inspecteur divisionnairc nach Grenoble ver-
setzt. Trat 1824 in d. Ruhestand. Corr. d.
Instituts u. d. späteren Acad. d. Wiss. in
Pans (Ann. d. Min. \\ [1827], p. 62 \),
geb. 1716, Aug. 5, Boberschaub. Mn-
rienberg, Sachs.,
gest. 18 27, Mai 10, Grenül)le.
Verfertigte 1776 eine geognost. Karte von Il-
menau, die J. K. W. Yoigt iu seiner Geschichte
843
Sehroiben
Schröder.
8M
d. llineoauer Bergbaus 4 781 veröffentlichte. —
8ur les inÖDtagnes des Chalanches (Journ. de
phys. XXIV, 4 784). Sur les mines des Cha-
lanches (Ib. XXVIII, 4 786). Sur une inine
d'argent (Ib. XXXIl. 4788). Sur la mine d'or
de la Gardelte en Oisans (Ib. XXXVI, 4 790).
Sur du fer natif Irouvd dans les montagnes de
la parolsse d'Oulle en Dauphin^ etc. (Ib. XLI,
1792).
Schreibers, Karl Franz Antoii
von. — Dr. Ued. (Wien 1798), pract. Arzt
in Wien u. (4 800) Assistent d. Lehrkanzel
f. Naturgeschichte an d. Univ. daselbst bis
1806, dann nach d. Tode von A. Stütz
Director d. k. k. vereint. Hof-Naturalien-
cabinette zu Wien; zuletzt (4854) pensio-
uirt (ON) (G, 4 85t;,
geb. 4775, Aug. 4 5, Pressburg,
gest. 4 858, Mai 24, Wien.
Beitröge z. Geschichte u. Kenntniss meteori-
scher Stein- u. Metallmassen, fol., Wien 4 820.
— Nachricht vom Steinregen bei Stannern
(Güb. Ann. XXIX. 4 808). Ueber d. Lissaer
Steinregen (Ib. XXX, 4 808). Beschreib, d. mäh-
rischen Meteorsteine usw. (Ib. XXXI, 4 809).
Über böhmische u. mährische Steinregen, und
über Meteorsteine überhaupt (Ib. XXXII, 4 809
u. XLIV, 4 84 3). Überd. trockne Zambon i'-
sehe Söule (Ib. LV, 4 84 7). Vom katadioptr.
Mikroskop Amiors (Ib. LXVI, 4820). — Über
d. Meteorstein-Niederfall zu Wessely in Mäh-
ren (Baumgartner's Zeitschr. I, 4 832). Überd.
neuerlichst bei Magdeburg zufällig aufgefun-
dene problemat. Molallmasse (Ib. II, 4 833).
Sohreeok, Lucas. — Dr. Med. (Jena
4 671), pract. Arzt u. Physicus in Augs-
burg, kaiserl. Lcibmedicus u. geadelt 4 687.
Mitgl. (4 677) u. zuletzt (4 693) Präsident
d. Leopoldin. Academie (J) (ANC),
geb. 4 6i6, Sept. 20, Augsburg,
gest. 4 730, Jan. 3, Augsburg.
Pharmacopoea augustana restituta etc. , 4",
Aug. Vind. 4 673. — De fixatione salium vola-
tilium urinosorum (Miscell. Acad. Nat. Cur.
4694). De farina minerali (Ib. 4699 — 4700).
De auro anatino seu granis auri in ventriculis
anatum generalis (Ephemerid. Acad. Nat. Cur.
4 74 9). — Viel Naturhistorisches.
SohrMer, Johann. — Dr. Med.,
pract. Arzt u. Physicus in Frankfurt a. M. (J),
geb. 4 600, Salz-Üffeln, West-
phalen,
gest. 4 66i, Jan. 30, Frankfurt a. M.
Qnercetanus redivivus, h'*, Francof. 4 638, 4 648,
4 667 et 4 679. Pharmacopoea medico-chymica,
4", Ulm. 4 644, edit. IV, Ib. 4655; nach seinem
Tode edit. VII, fol., Col. 4687, 4 746, 4 748.
Sohröder, Friedrich Joseph Wil-
helm. — Dr. Med. (Erlangen 4 762). Erst
(4 756) Brunnenarzt zu Hofgeismar u. Phy-
sicus d. Diemeldistricts, däon (f 764) M
d. Mcdicin an d. Univ. zu Marburg (Mj,
geb. 4 733, März 49, Bielefeld,
gest. 4 778, Oct. S7, Marburg.
Neue alchymist. Bibliothek, für d. Niturfca-
digen unsers Jahrhunderts ausgesucht. IBdn
8«. Frankf. u. Leipz. 4 774—74. Die völligiih
Öffnete Alchemie usw., 8», Cassel 4 774. Gi-
scbichte d. ältesten Filosofie u. Chemie ww,
8^ Marb. 4 775. Neue Samml. d. Bihliothelt
d. höhere Natunviss. u. Chemie, S Bde. P,
Leipz. 4 775— 76, Fortsetzung (postb.), Ib. 47li
— Medicinisches.
Sohröder, Christian Friedrick
— Jurist, grlifl. Stolbergischer AmtscOB-
niissar in Wernigerode (MJ,
geb. 4 750, Nov. 4 0, Wernigerode,
gest. 4 800, Febr. 2 4, Wernigerode.
Abhandl. vom Brocken u. d. übrigen alpui-
schen Gebiirgen d. Harzes, S**, Dessau u. LeipL
4 785 u. 4 794. Fortsetzung davon ojderSeiid-
schreiben an Hrn. Lasini über Höbenmessvi-
gen, zwei entdeckte grosse Magnetfelseo usw..
8«, Hildesh. 4 790, Hannov. 4 796. Naturt»-
schichte u. Beschreib, d. Baumanns- a. be-
sonders d. Bielshöhle usw., 8**, Hildesh. 4181,
S. Ann., Berlin 4 796. Noch einige kl. Schrif-
ten über d. Harz.
8ehr6der| Johann Fried rieh Lud-
wig. — Dr. Phil., Prof. d. Philosophien.
Matheuiatik an d . Univ. zu Utrecht seit 4 8 IS
(Annal.academ., Lugd. Bat. 4 85 4^ (Or).
geb. 4 77 4, Oct. 30, Dornberg b. Bie-
lefeld, Weslph ,
gest. 4 845, März 20, Utrecht.
Verband!, over de Huimte en over de zwaarte
kracht (P. v. Hennert'a Mag. vor cri tische Wys-
begeerte, Amst. 4 799). Over de grootte vao
het Heelal, 4 802. Oratio de majoribus corpo-
rum coeleslium permutalionibus, 4846. Ver-
handl. over de meetkundige bepalingen, 483S.
Elemente matheseos purae, 2 vol. 8^ Trajed
ad Rh. 4 834—34. Berigten en VerhandelingeB
over de zeevaartkunde, 4 887. — Philosophi-
sches.
Schröder, Heinrich Georg Fried-
rich. — Prof. d. Mathematik u. Physik erst
an d. polytechn. Centralscbule in München
(4 833 — 36), dann an d. Cantonschule iu
Solothurn (4836 — 40); seitdem Dircct. d.
höhr. Bürgerschule in Mannheim (Or),
geb. 4 84 0, Sept. 28, München.
Die Molecularvolume d. ehem. Verbindd. im
fest. u. flüss. ZusUnd, 8<>, Mannh. 4841. Die
Siedhitze d. ehem. Verbindd. als wesentliche
Kennzeichen zur Ermitll. ihrer Componenteo
usw., 4. Tbl. 8°, Ib. 4844 (Auch Pogg. Ann.
LXn, 4844 u. LXIV, 4845). Überd. Ursache
d. Ebbe u. Fluth usw., 8«, Ib. 4855 (Ausd.
XXI. Jahrsb. d. Vereins f. Naturk. in Blaoo-
heim). — Ob plötzl. Abkübl. eines Theilse.
Schröder
Schröter«
846
lallmasfe Brwttrmung eines andr. Tbeils be-
-ken köD&e? (Pogg. Aon. XLVI, 4819). All-
D. Begrttnd. d. Volumeniheorie (Ib. L, 4 840).
)er d. specif. Wttrme zusammengesetzt. Kör-
\ ein Beitr. z. Volumentheorie (Ib. LH, 4844
LXXVni, 4 849). Über d. Ausdehn. d. Kör-
• darch d. Wttraie (Ib. id.). Elektr. Ströme
fch ungleicbzeitig. Eintauchen homogener
talle (Ib. LIV, 4 844). Über d. Einfluss d.
roente auf d. SiedhUze d. ehem. Verbindd.
. LXIV, 4 845 ; LXVII u. LXIX, 4 846). Über
(Gegensatz von MaU u. Glanz (Ib. LXXVIII,
19). Opt. Inversion mit freiem Auge (Ib.
XXVIl, 4 859). Über e. opt. Inversion bei
rächt, verkehrter, durch opt. Vorrichtun-
I entworfener Bilder (Ib. CV, 4858). Neue
trige z. Volumentheorie (Ib. CVI u. CVII,
19).^
■efaHMer, Friedrich Heinrich.
Ton 4847 bis 4854 erst Hölfslehrer u.
in Collaborator am Gymn. zu Lingen,
taf Collaborator am Gymn. zu Claus-
I bis 4 853 und seitdem am Gymn. An-
laDQin zu Hildesheim (Or),
geb. 4 826, Mai 29, Lingen.
mente d. rechnenden Krystailographie, 8°,
«ttbal 4 859. — Über d. Krystallisations-
tem d. Datoliths (Berg- u. Hütlenm&nn.
L 1858, Pogg. Ann. XCIV, 4855). Über d.
rstallf. d. Sprödglaserzes (Ib. 4854, Pogg.
I. XCV, 4855). Über d. Zusammenhang zw.
tm. Zasammensetz., specif. Gewicht u. Kry-
Iform bei d. Carbonspäthen (Prgrm. Hil-
b. Gymn. 4855, Pogg. Ann. XCV, 4 855).
Vera Beitrr. z. krystallbgr. Kenntn. d. Da-
Ihs (Ib. XCVIII, 4856).
■ArSder wmn der Kolk, Hein-
;h Wilhelm. —Dr. Phil., Prof. d. Ma-
matik u. Physik am Athenaeum zu Mae-
Icbt seit -1 859 /^Or;,
geb. 4836, Febr. 6, Utrecht,
ir bet Meeten van den galvanischen Gelei-
grareerstand tnzonderheid bij Metalen, 8^,
seht 4860 (Auszug, Pogg. Ann. CX, 4860).
»rioopige Breedtebepaling der Utrechtsche
rrewacht (Verslagen en Mededeelingen d.
Acad. T. Wetensch. IX, 4 860). Ueber d.
Kiial. SlörnngeD Im Sept. 4 859 (Pogg. Ann.
IV, 4864).
Bohrte, HeinrichLudwigFried-
:b. — Dr. Phil. (Jena 4 824). Von 4 820
4822 Gehülfe und dann Conducteur bei
Sternwarte in Jena bis 4 828, darauf,
chdem er ein Jahr lang auf d. Seeberger
irnwarie gearbeitet, 4 829 Inspector d.
ileren Observatoriums, sowie 4 834 Prof.
Ur. an d. Uoiv. daselbst (GJP) (Or),
ißh. 4799, Febr. 47, Weimar.
•(•orolog. Jahrbttcher von 4822 bis 4 827 u.
^ 4t8l bis 4 816. De analysi mixtionum che-
itcinim, i|Mnim partes nulla sunt ratione
stoechiometrica conjunctae, neque, dum ana-
lysis adhibetur, dissolvuntur (Nur Titel u. Vor-
rede latein.. Textdeutsch), 8°, Jenae 4888. Ta-
feln d. drei- u. fünfistelligen Logarithmen usw.,
k\ Ib. 4838. Stöchiometr. Hülfstafelu usw ,
8", Hannov. 4 846. — Meteorolog. Beobb. zu
Jena, Ilmenau u. Schloss Wartburg (Schweigg.
Journ. XLVI, 4 826 bis LIV, 4 828). — Einige
astronom. Beobb. (Sohumaeher'B Astr. Nachr.
XIV, 4887). Berechn. d. Alkoholgehalts im
Weingeist usw. (Arch. d. Pharm. LXII, 4 850).
Sohrötor, Johann. — Dr. Med.
(Wien 4 552), erst pract. Arzt in Wien u.
kaiserl. Leibarzt d^elbst, dann seit 4 554
Prof. d. Medicin u. Leibarzt d. Herzogs von
Sachsen fJ) (GJP),
geb. 4 54 3, Weimar,
gest. 4 593, März 34, Jena.
De arte numerandi s. logistica et arilhmetica.
Tabulae astrologicae. Compositio quadrantis
ad omnes elevationes. Composiliones vario-
rum instrumentorum a vetustissimis auctori-
bus elaboratorum.
Sohrdler, Johann Samuel. — Erst
Bector in Dornburg bei Jena (1756), dann
Pfarrer zu Thangelstädt (1763), darauf 4 3
Jahre lang Stiflsprediger in Weimar und
endlich (4 785) Superintendent u. Ober-
pfarrer in Buttst'adt (M. Ii;,
geb. 4 735, Febr. 26, Rastenberg, Thü-
ringen,
gesL 4 808, März 24, Buttstädt.
Litholog. Real-Lexicon, 8 Bde. 8o, Berlin 4 772
— 88. Journ. für Liebhaber d. Steinreichs u.
d. Conchyliologie, 6 Bde. 8o, Weimar 4773—
80. Vollständ. Einleit. in d. Kenntniss u. Ge-
schichte d. Steine u. Versteinerungen, 4 Bde.
8^ Altenburg 4774—84. Abhandll. über vcr-
schiedn. Gegenstände d. Naturgeschichte, 2
Bde. 8°, Halle 4 776. Neue Literatur u. Beitrr.
z. Kenntn. d. Naturgeschichte, vorzügl. d. Con-
chylien u. Fossilien, 4 Bde. 8^ Leipz. 4 784 —
87. Mineralog. u. bergmttnn. Wörterb. usw.,
2 Bde. 8<>, Cöthen 4 789.
Sohrötor, Johann Hieronymus.
— Dr. Jur. (4 792). Braunschweig-Lüne-
burgscher Ober-Amtmann zu Lilienthal bei
Bremen seit 4 778* (M.llJ,
geb. 4 745, Aug. 30, Erfurt,
gest. 4 84 6, Aug. 29, Erfurt.
Beiträge zu den neust, astronom. Entdeckun-
gen, 8^. Berlin 4788. Beobb. über d. Sonnen-
fackeln u. Sonnenflecke usw., 4"*, Erfurt 4 789
(Auch Act. Acad. Mogunt. 4 788 et 4789). Se-
lenotopograph. Fragmente, 4®, Lilienthal u.
HelmsL 4 794. D« 2. Theil, 8», Götting. 4 802.
Beobb. über d. Gebirge u. d. Rotation d. Ve-
nus, auch unter d. Titel: Cytberiograph.
Fragmente, 4<', Erfurt 4 793 (Auch Act. Acad.
Mogunt. 4 798). Aphroditograph. Fragmente
usw., 4^ Helm8tttdi4796. Ne^^EtxVtt.i.^.t-
847
Schröter
Schrötter.
Weiterung d. Sternkunde, H", Oötlinp:. 4 798.
Neueste Beitrr. usw., 8", Ib. ISOO. Krono^rraph.
Fragmente usw., 8", Ib. 4 808. Beobb. iiberd.
Kometen von 4 807, 8", Ib. 4 8H. D« über
den von 4 841, 8", Ib. 4815. Ilermograph. Frag-
mente, 8°, Ib. 4 84 5. — Observations on tbe
atmospheres of Venus and the Moon, tlieir re-
spcctive densities, perpendicular beigbis and
the twilight occasioncd by thcm (Phil. Tr. 4 79S).
Obs. on thegreateclipsoof thosun 4 793 Sept. 6
(Ib. 4 794). New Observ. in further proof of
the mountainous inequalities, rotations, atmo-
sphere and twilight of the planet Venus (Ib.
4 795). — Über einige in d. Nachtseite d. Mon-
des neuerlich wahrgent)mmene Lichttleckc
usw. (Sehr. Gcsellsch. naturf. Fr. in Berlin,
IX, 4 789). Beobb. über d. Rolalion d. Vcnus-
kugel u. über ein Paar veriindcri. Flecke im
Monde (Ib. X, 4 799). Beobb. d. Salurns in d.
Jahren 4789 u. 4790 (Ib. id.). — Descriptio
telescopii XllI pedum et observationum ejus
ope in Saturno (a. 4 792 et 4 793) et Luna in-
stitutarum (Comment. (iotting. XI, 4 794—92).
Obs. de oculo tauri a luna tecto (Ib. id.). —
Utdrag af nagra nyare astronomiska observa-
tioner (Vetensk. Acad. Handl. 4 795). Oxens J
betäckning af mancn (Ib. 4 796). Jupiters be-
täckning af manen (Ib. 4 796). Bertittel.se om
ett märkvUrdigt och mycket afitigsot Ijiis-phe-
nomen, observeradt i Serpentariusd. i8.iui)ii
4 795 (Ib. 4 798). — Anweis. z. richtig. Aiifor-
tig. e. Himmels- u. Krdkugel (Bode's Jahrb.
f. 4 786). Nachricht von e. 7-ru8S. II er sehe 1'-
schen Spiegelteleskop (Ib. 4 787;. Beschreib,
d. Sternwarte zu LilieiUhnl usw. (Ib. 4 788).
über d. Länge von Bremen u. Lilicnthal usw.
(Ib. 4 789). Merkwürd. Fleck im Jupiter (Ib.
4 789). i'ber d. aus Fichtenholz u. Messing zu-
sammengesetzten Pendel (II). id.). (ibcr« Orion
usw. (Ib. 4 790). Über d. .Mondfleck Arislar-
chusdb. 4 794). Sonnenllcckenbcobb. Ib id ).
Beobb. über d. Ungloicbhoitcn d. Venu.skugcl
(Ib. 4793). Über d. C.onccntrircn <l. teleskop.
Spiegel (Ib. 4795). Rotation d. Venus, Atmos-
phäre, Dämmerung derselben .Ib. id.). ilbor
einige zu Lilicnthal angefertigte Teleskope (ib.
4 796). Über d. Wirkung e. Schra d ersehen,
43-füss. Teleskops (Ib. id.). Beschreibung c.
25-füss. Reflectors usw. (Ib. 1797). Beob. e.
sehr entfernt. Lichterscheinung (Ib. 4 799,.
Rotation u. BeschafTenh. d. .Merkurs usw. (Ib.
4 803). Beob. d. Nachtseited. Venus (Ib. 4 809;.
Noch verschiedene astr. Beobb. <lasclbst u. in
V. Zaches Monatl. Correspondenz.
* llatU« im Kriege von IMH lla^ rngliirk, s-oinn« Dienst
lu vcrli«*r«'ii , seine Sternwarte 711 Lilienth.1l (8ielie
Bi.ileV J.ahrl). ITss, S. I'H) u. v. Zach*H Monatl.
<'orr. in, S. I7*>) v<»n d. fran/Os. Tnippi n geplün-
ilort u. die 8:iinnitl. Kxeniplare seiner auf eigene Ko-
sten herauRgegi'benen Werke verbrannt /u »>ehen.
Schröter, Hans Rudolpli von. —
Dr. Pliil. (Rostock). Docont (1820—2 1)
u. daniuf Prof. d.. Mathematik an d. Univ.
zu Koslork, 4 8 24 aiicli dritter Univcrsi-
lätshihliotbokar daselbst (ly),
geb. 1198, Febr. 46, Hannover,*
gest. 1842, Aug. 2 4, Rostock.
Methoduü invcniendae aroae absolutte triai-
i;ulorum polygoDoruDi(|ue sphaericoniu, K^
stochi 4 824. — Historisches.
* gt'h. . . . Langrasee bei Bdtxow {V. U).
8olir5ter, Heinrich Eduard.—
Dr. Phil. (Königsberg 4 854). Prof. eilr.i
Mathematik an d. Univ. zu Breslau mI
4 858 (Or),
geb. 4 829, Jan. 8, Königsberg. Preusi
De aequatiunibus modularibus, Re^iiumoaL
4 854. — Über d. Erzeugnisse krummer pn-
jectivischer Gebilde (CreUe's Joarn. UV, 4S5Y|.
lieber d. Raumcurven dritter Klasse a. dritfv
Ordnung (Ib. LYI, 4 859). Ober d. Modul»
gleicbungen d. ellipl. FuDCtionen (Ib. LVOl;
4864).
Sohrötter, A n t o n . — Dr. Phil. (H^).
Anfangs Adjunct u. Supplent an d. Unif*
zu Wien, darauf Prof. d. Chemie erst m
Jobanncum zu Gratz, dann am polytedft
Institut zu Wien. Mitgl. (1847) u. Secrdlr
(1854) d. Acad. d. Wiss. daselbst (WA),
geb. 1802, Nov^ 26, Olmütz.
Die Chemie nach ihrem gegenwärt. Zustanii;
2 Bde. 8«, Wien 4 847—49. — Analyse d.p»-
ratomen Kaikhaloids (Banmgartner u. Ettiil^
haosen's Zeitschr. VllI, 1830). Chem. Uoltf-
such. d. prisniatoidisch. Kupferglanzes {Ib. id^
— Über d. Branderz aus Idria (BanmgaitMrt
Zeitsdjr. IV, 4 837). Über d. Erdwachs od»
d. Ozokerit (Ib. id.). Über d. unmittelbarM
Opalin-Allophan (Ib. id.) — Über d. cbM.
Zusanimcnsetz. d. Steinkohle d. KaiDachtbab
(Stoioriiijirk. Zeitschr. Neue Folge, Jahr^. !!•
Phys. u. ehem. Be.srhnnrenh. einif^er Minerii-
(|viellen d. Gleichenber^er Thals (InDr. L.Iii'
ger's: Die Mineralquellen d. Thaies Gleicbev-
berg in Steiermark, Gratz 4 836). l)arj?teli. <!■
ehem. u. phy.s. Verhiiltn. d. Mineralquelirt
bei Rohitsch (Medicin. Jahrbb. d. österr. K«-
serstaats. XXIV). - Über Idrialin (Lieb. A«.
XII, 4834). Analyse d. Veratrunisüure ll>
XXIX, 4839). Über d. Verhalt, d. MeUlleg^
j;en Ammoniak (Ib. XXXVII, 4841). Beschifik^
e. einfach. Verfahrens, d. Koblenstturejiekill
d. .Mineralwässer an d. (Quelle selbst lo bl-
slimmen (Ib. XXXIX, 4844). Beschreib. '■
Verfahrens z. Bereit, von SchwefelkohleDSf'^'
(Ib. id.). Über d. flucht, üel, welches df«
mittelst Roheisen entwickelt. \VassersU)flipt$e
den Geruch erlheill (Ib. id.). — Überd. Vo^
komm. d. Vanadins in Steiermark (Fogg.AiB- i
XLVJ, 4839). Über d. schwefelsaur. Chr««- \
oxydsalzefIb.LlII, 1841). Über mehre i« Braut- •
koiilen u. Torflagern vorkommende neuehir- \
zi^e Substanzen, Harlit u. Hartin (Ib. U^' j
4S43). Über Bereit, d. Chromsäure (Ib. id.' '
— Exp(>riences concernant les modificatiot* *
apportees h certaines röactions cbimiquespit
une tr6s-basso tempc^rature (Compt. rend. XX.
4 845). — Über e. neue allotropisch. ZusianA
d. Phosphors (Denk.schr. Wien. Acad. 1, 4S5«V
Weiterer Beitr. z. Kenntn. d. Natur d. amorph.
Phosphors (Ib. II, 4 85t). — Über d. Zusan-
19
Schrötteringk
Sohnbert.
850
«nsetz. einiger sehr alter Mörtelsorten (Si-
«ingsber. Wien. Acad. 1, 1848). Tbeoret. Be-
■cbtt. über d. Amidverbindd. d. Quecksil-
srs (Ib. II, 4 849). über d. direct darstellbar.
Brbindd. d. Phosphors mit d. Metallen (Ib.
..). Ober d. Betrachtungsweise d. Doppel-
»rbindd. d. Cyans (Ib^ id.). Beschreib, e.
•rfahrens z. fabrikmüss. Darstell, d. amorph,
üosphors (Ib. id.). Über d. BeschafTenh. u.
techn. Werth d. in Oesterreich vorkom-
lend. Braun- u. Steinkohlen (Ib. III, 1849).
ber d. ehem. BeschafTenh. e. gelatinös. Sub-
mnz unter e. Braunkohlenlager bei Aussee
b. id.). Versuche z. Bestimm, d. Aequiva-
wte d. Phosphors u. einiger anderen in die-
Hbe Gruppe gehörig. GrundstofTe (Ib. V. 1 850).
ber d. Verhöltn. d. ehem. Anzieh. z. Wärme
b.id.). über Regnanlt's Psychrometer (Ib. id.).
ober d. Aequivalentbestimm. d. Phosphors,
»Jens u. Arsens (Ib. VI, 1851). Über d. Phos-
boronyd (Ib. VIII. 1852). Über d. Crsafhe d.
eucbtens gewisser Körper beim Erwarmen
b. IX, 1852). Überd. Gefrieren d. Wassers
Q Inflverdünnten Räume u. d. dabei durch
. Verdunst, d. Eises erzeugte Kälte (Ib. X,
ft58). Über d. Krystallbild. d. Eises; mit
^kabu (Ib. id.). Über e. neues Vorkomm.
OH Zirconiumoxyd (Ib. XIV, 1854). Merk-
^tlrd. Pilzbildung aufe.Caseinlösuug (Ib. XXI,
Bft6). Über d. Ursache d. Tons bei d. ehem.
iarmonica (Ib. XXIII, 1857). Ist d. krystal-
n. Textur d. Eisens von Einfluss auf seine
lagnetisirbarkeit? (Ib. id.). Über d. Ursache
. Bildung von Kohlenoxydgas bei volumetr.
(«stimm, d. Stickstoffs {\h. XXXIV, 1859).
'ber d. Vorkomm. d. Ozons im Mineralreich
Ib. XLI, 1860).
■ohrStterln^k , Martin VVoldcr.
•*- Senator in Hamburg seit 1774 (MAI),
geb. 1728,
gest. 1803, März 25, Hamburg,
demonstratio tbeorematis parallelarum, 8",
lamb. 1790.
flohroU, Kaspar Melchior Bai-
basar. — Lehrer d. Bergbaukunde u.
Cineralogie am Kameral-Institut zu Salz-
burg (M. ii;,
geb. 1756, Jan. 6, Kircbbcrg, Salzburg,
gest
Smndriss einer Salzburg. Mineralogie (v. MoU'i
labrb. I, 1797). Beschreib, u. ehem. Zerleg.
ft. neuen Steinart, die man vielleicht Madre-
porstein nennen könnte; mit J. B. Heim (Ib.
id.). Beschreib, d. Überschwemm, zu Nie-
«lemsill im Pinzgau (Ib. V, 180S).
lahvbarth, Ernst Ludwig. — Dr.
Ved. (Berlin 1818), Privatdocent (1819—-
U) und seitdem Prof. extr. an d; Univ. zu
ieriln, Lehrer d.Naturwiss. am königl. Ge-
werbe-Institat von 1821 bis 1849 und
dann wieder seit 4 856, und an d. Bauaca-
lemie seil 1830. Geheim. Begierungsrath
Po^gendorfr, HanduSricrburh II.
und (seit 1824) Mitgl. d. techn. Deputation
für Gewerbe im preuss. Finanzministerium
rCÄ. 1845; (Or),
geb. 1797, Apr. 8, Merseburg.
Diss. inaug. de maxillae inferioris monströse
parvitate et defeclu, 4^ Berol. 1818. Lehrb.
d. tbeoret. Chemie, zunächst f. Aerzte u. Phar-
maceuten, 8^ Ib. 18S2, 6. Aufl. 2 Bde. 8^ Ib.
1837. Elemente d. techn. Chemie, 2 Bde. 8«
in 3 Thln. mit Atlas, Ib. 1831, 4. Aufl. unter
d. Titel: Handb. d. techn. Chemie u. ehem.
Technologie, 3 Bde. 8" mit Atlas, Ib. 1851.
Beitrr. z. nUheren Kennln. d. Runkelrüben-
zuckerfabrication in Frankreich, 4% Ib. 1886.
Nachtrag dazu, mit G.Reich, 8", Ib. 1887.
Samml. physikal. Tabellen, 8°, Ib. 1836,4. Aufl.
Ib. 1 841 . — Physik. Erörterungen über d. Kreis-
lauf d. Bluts usw. (Oüb. Ann. LVII, 1817). Be-
merkk. zu Feohner's Aufsalz über d . Kniepresse
(Pogg. Ann. XLII, 1837). Über d. vermeintl.
Kenntniss d. Alten vom Platin (Ib. LXV, 1 845 u.
LXXXVI, 1852) . — Über rothes u. blaues Glas
(Verhandll. d. Gewerbvereins f. Preuss. 1844).
Noch verschiedene Mittheilungen daselbst.
Schubert, Friedrich Theodor
(Theophilus) . — Folgweise Hauslehrer
(1780 — 1783), Revisor d. hapsalschen
Kreises in Esthland (1783—1785), Geo-
graph (1785), Adjunct (1786) u. wirkl.
Mitgl. 1789 d. Acad. d. Wiss. in St. Pe-
tersburg, dabei Aufseher d. Bibliothek u. d.
Münzcabinets dieser Acad. (1800 — 1819),
Ehrenmitglied d. Reichs -Admiralitätsde-
partements (1813) und wirkl. Staatsrath
(1816), wodurch auch geadelt (RN),
geb. 1758, Oct. 30 (N.St.), HelmstUdt,
gest. 1825, Oct. 21 (N.St.), St. Peters-
burg.
Theoretische Astronomie, 8 Bde. 4«, St. Pe-
tersb. u. Riga 1798, französisch (zuerst schon
1791), 3 Vol. 4», St. Petersb. 1829. Anleit. zu
astronom. Beobb., um d. Breite u. Ltfnge d.
Orte zu bestimm., S^, Ib. 1803. Geschichte d.
Astronomie, 8*>, Ib. 1804. Populäre Astrono-
mie, 3 Bde. 8», lb.1804— 10. Vermischte Schrif-
ten. 3 Bde. 8», Stuttg. u. Tübing. 1823—25.
— De projectione sphaerae in superficiem co-
nicam (Nov. Act. Acad. Petrop. II, 1788). De
projectione sphaerae ad determinandam aream
maxime idonea (Ib. id.). Annotationes ad theo-
rema XVI, libr. V Pappi Alexandrini (Ib. III,
1788). De curva loxodromica (Ib. IV, 1789).
Do projectione sphaeroidis ellipticae geogra-
phica (Ib. V, 1789). Projectio stereographica
horizontalis seu obliqua (Ib. VI, 1790). Pro-
blemata duo astronomica (Ib. id.). Projectio
parvae superflciei telluris (Ib. VII, 1793). ^Da-
cursu navis in sphaeroide elliptico (Ib^lSiH).
1794). Röflexions sur les logarithmeiV, 1828;
naires (Ib. id.). Problemata e melier d.j&bri.
gentium inversa (Ib. IX, 1795). Sgen Deutsch-
pirca rectificalionem curvarum (/ohiedenheit d.
mentatio in Pftppi Alexandx^chlttge je nach
54*
851
Schnbert.
8S1
libr. IV (Ib. X, 4 797). De perturbatione mo-
tuum Martis (Ib. id.). De variatione obliqui-
tatis eclipticae et anni solaris (Ib. id.). De in-
ventione divisorum (Ib. XI, 1798). De pertur-
batione motas Urani, diss. I et II (Ib. id.).
Trigonometria sphaerica e Ptolemaeo (Ib. XII,
1804). Problemata ex doctrina sphaerica (Ib.
id.) . De evolutione sectionum cylindri (Ib. XIII,
1803). Suppiementam ad theoriam lunae Eu-
lerianam (Ib. id.). Sur les passagcs de Mer-
cure sur le soleil dans le dix-neuviöme si^cle
(Ib. id.). Fortsetz. n. Snppl. dazu (Ib. XIV,
1805). Theorie de Mars (Ib. id.). Sur les per-
turbations de la nouv. plannte par Taction de
Jupiter (Ib. id.). Observationes nonnullae in
specula academiae institutae (Ib. id.). Conti-
nuatio dissertationis de curva loxodromica etc.
(Ib. Xy, 1806). Obss. de l'^clipse de Soleil le
11 ¥6vT. 1804 etc. (Ib. id.). Animadversiones
de metbodo determinandi locum comctae ope
projectionis (Ib. id.). Döterminations de la la-
titude et de la iongitude de quelques endroit«
de rSinpirc Russe (Ib. id.). — Determination
astronom. de quelques villes de l'Empire Russe
(.Möm. Acad. St. Petersb. I, 1809 et IV, 1813).
Demonstratio theorematis algebraici (Ib. II,
1810). Remarques sur quelques öquations de
la lune (Ib. id.). Calcul des oppositions d'U-
ranus et de Saturne (Ib. id.). Calcul des obss.
de la grande comöte de 1807 (Ib. id.). Obss.
faites ä Tobservatoire de l'acad. (Ib. III, 1811).
Obss. möridiennes de la comäte de 1811 [Ib.
IV, 1813). De l'nsage du micromötre annu-
laire (Ib. V, 184 5). Rdflexions sur la ih6oT\e
du calcul dilTärentiel (Ib. VI, 1818). Des Ma-
xima et Minima d'une fonction de plusieurs
variables (Ib. id.). Calcul des obss. de la co-
ni6te de 1815 (Ib. id.). Oppositions de Jupiter
et occultations (ib. id.). Demonstration du
th^or^me de Taylor (Ib. VIl, 18i0). De trans-
formatione seriei in fractionem continuam
(Ib. id.). De l'aberration desLötoiles fixes flb.
id.). Reflexions sur les points de rebrousse-
ment (Ib. VIII, 1822). Tables de la correclion
du midi (Ib. id.). Passages de tu comote de
1819 au meridienne; mit Wisniewsky (Ib. IX,
1 824) . Remarques sur la möthode des anciens,
pour determiner la parailaxe de la Lune (Ib.
id.). De quadratura suporficierum curvarum
(Ib. id.). Reflexions sur les principes de la
mecanique (Ib. X, 1826). De la pröcession en
ascension droite et en declinaison (Ib. id.). De-
termination de la Position geographique de
Bacou (Ib. id.). De la Solution des equations
implicites ä deux variables (Ib. XI, 1 830, posth.
wie die folgenden drei Abhandll.). Da la som-
mation des suites (Ib. id.). Nouv. miUhode
pour reduire les distances lunaires (Ib. id.).
De l'accourcissement des diam(;tres apparents
du soleil et de la lune cause par la refraction
(Ib. id.). — Über d. Problem, vermittelst aus-
'•^ d. Meridian gemess. Höhen, d. Polhöhe zu
11. (i/Bode'a Jahrb. f. 1790). Über d. Halb-
7,1 Wi^i. Erdschattens bei Mondfinsternissen
'.. . .... Über d. Parailaxe d. Fixsterne (Ib.
lalsinDiK.,^ d. .scheinbar. Gestalt d. Ringes
geb. !i|). id.). Von d. Perturbalion d.
gest. IHfl, Überd. Verttndr. d. Schiefe
d. Ecliptik u. d. Sonnenjahrs (Ib. id.). über
d. Bewegung d. Planeten im Aether (Ib. 1MI).
Beitr. z. Berechn. d. Durchgänge d. aDtena
Planeten durch d. Sonne (Ib. 4808). Überd.
Ptolemüische Mondatbeorie (Ib. id.). Cbertf.
Vorübergänge d. Mercurs im 1 9. Jahrb. ilh.
1804). Über d. Anzahl d. Fixsterne (Ib. «Nr.
Über d. Störungen d. neuen Planeten (Cerri}
durch d. Jupiter (Ib. id.) . Astronom. BemeriL
(Ib. 1806). Einige astron. Nachrr. (Ih. 1817].
Beob. d. Sonnenfinstemiss vom 16. Aug. ISN
u. 11. Febr. 1804 (Ib. id.). Berechn. d. «ab-
ren Zusammenkunft bei d. Sonnenfiostr. ym
16. Aug. 1803 usw. ; mit Wimieiiiky (Ib.id.).
Astron. Beobb. u. Nachrr. (Ib. id. u. 18M;.
Geogr. Lage verschiedn. Orte in Rasfiiid;
Abweich, d. Magnetnadel usw. (Ib. IStfi.
1811). überd. K e p p 1 e rsche Problem :1k
1820). Berechn. d. wahren Anomalie e. Pli-
neten aus d. mittleren bis zur 18. Poteoz (Ik
id.). -j- Über d. Marsstörungen (v.Zaek'illoi.
Corr. IV, 1801). — Noch einige astroa. Aal*
Sätze in russ. Zeitschriften. — Gabhenm:
St. Petersburgischer Kalender, 8°, von 4711
bis 1825 (deutsch u. französisch); St. P«t0n-
burger Taschenkalender von 1808 bis 19*9;
besorgte die St. Petersburgische Zeitung, kl,
1810 bis 1825; entwarf d. Karte vom eorop
u. asiat. Russland, 2 Bl. fol., 4797.
Sohubert, Gotthilf HeinrichTon.
— Dr. Med., erst pract. Arzt in AltenborK^
dann, nachdem er sich einige Jahre in FVd-
borg u. Dre.sden aufgehalten, Direclord.
Realinstituts in Nürnberg (i 809— < 6), du^
auf Lehrer d. mcckicnburg. Prinzen inLod- 1
wigslust, nun Prof. d. Naturgeschichte an
d. Univ. zu Erlangen von 1819 bis 1817
und seitdem an der zu München. Mitgl. d.
Acad. d. VViss. daselbst (MAI) (CL) (Si-
tzungsher. d. Münch. Acad. III, 1 860j,
geb. 1780, Apr. 26, Ilohenstein ia
Schönhurgischen,
gest. 18 60, Juli t, Laufzorn.*
Ansichten von d. Nachtseite d. Naturwissen-
schaften, 8", Dresd. 1808, 4. Aufl. 1840. Ne«
Untersuch, über d. Verhältnisse d. Grössen i.
Exceiitricitüten d. Weltkörper, 8«>, Ib. 18M-
Handb. d. Naturgeschichte usw., 5 Bde. ^\
Nürnb. 1813—23 (Bd. I: Mineralogie; Bd. H:
Gcognosie u. Bergbaukunde, 1818; B«1^'
Kosmolojjie, 1823). Die Urwelt u. die Fixsterie.
8*». Dresd. 1822. 2. Aufl. 1888. Allgem. ^al^»^
geschichte, 1825; 2. Aufl. unter d. Titel :G^
schichte d. Natur, 3 Bde. 8", Ib. 1835-«7-
Lehrb. d. Sternkunde, 8", Ib. 1830. 2. Aufl-
1 881 . Von d. Feststehenden in d. Natur, 18*'-
Reise in d. Morgenland, in d. J. 1836 u. 48l7>
3 Bde. 8", Brian}:. 1838—39, 2. Aufl. 18*«-
Penerbach u. Begiomontan, 1838. Das Well-
gobäude, die Erde u. d. Zeiten d. Meoscbeniv
Erden, 8°, Erlang. 1852. — Chor d. stöchio-
metr. Berechnungen d. MischungsverbSltoiS'
ses d. Mineralien (Sohwelgg.Journ. XV, 184'-
* Landgut eines feiner Enkel, bei MOneheB.
S SvbalMrt
Sotabert, Ernst. — Von 1813 bis
48 Assistent auf d. Sternwarte zu Bres-
I, daon bis IH{9 Assistenl au(d. Slero-
irle zu Berlin, darauf beim Naulical-Al-
inac~OIBce zu Cambridge bei Boston an-
Oellt (I 3i9— 59), spUter in Europa und
an wieder in AmeHLa lebend (Orj,
geb. 1813, Oct. 10, Gleinitzb. Gross-
Glogau, Schles.
a new melhod of solviDg Seplar*« problem
nld'i Astronom. jDurn. 111, <8S4). On some
iltnictions in a cyliadBr and \a a cone (Ib.
, 1SS6|. Detection of Pseudo-Daphoe
I. V, 1SS9, auch Aslr. Nacbr. XLIX, \%bi.
Fand 1S58 durch Rechnung, dass der von
eoIdMhmldt am S. Sept. 1 HST beobachtete
irn nicht, wie dieser glaubte, die D a p h n e
, sondern ein neuer PJaoet, seitdem Pseu-
-Daphne genannt). — Viele Berechnungen
Bahnen von Cometen u. kleinen Planeten
d, Astr, Nachr., d. Berliner astr. Jehrb. d.
vM't Astr. Journ.
Sehttbler, Johann Jacob. — Ar-
ilect in Nürnberg seit 1713, vorher viel
f Reisen. Corr. d. Berlin. Acad. (WN) (J),
geb. 1689, . . . Nürnberg,
gest. 1711, . . . Nürnberg.
fiela d. Perspective usw., Niirnberg 17t9.
ilodlicher Unterricht d. voJIstUnd. SSulen-
dnuDg uaw.,a Bde. Toi., Iti, 1713— lt. Ma-
emat Lust- u. Nuligarle«, S", Ib. <7S4. An-
t, I. Sonnen-Uhr-Kunst, 8°, Ib. I7i8. Per-
•ctivae geometricae practicae 1 . Thl. , Ib.
IS. Die BUS d. antiquen Principiis natura-
lu Numerorum erCiTnete Arithmelica com-
adiosiuima uaw.. Ib. t7S9. Noch mebre
t^. Schririea.
Sehttbler, Christian Ludwig. —
t\ Rath zu Heilbronn, dann Ober-Ilcgie-
ügsrath u. Hilgl. d. Maass- u. Gewicbls-
mmission in Stuttgart (M. II j,
geb. t75i, Harz Sl, Heilbronn,
gest. I81D, Apr. \k, Stuttgart.
iciiioD d. vorzüglichst. SchwierJgtteiten in
Lebre von d. Eleklricität usw., 8", Leipz.
St. Neue Erforschungen in d. Geometrie
.w., 4*, Frankf. a. M. <TeO. Betrachtl. Über
CoDDtschnitt d. Hyperbel usw., 8°, Mann-
itn 179). ITewton'i Scharfsinn, besonders
weDSegacitatind. Analysis, 8°, Leipz. 179t.
beneugende Gründe il. Rechenkunst usw.,
', Heilbronn 47gs, Belehrung in il. Geome-
i*. Slallg. 1B16. Auluit. z. Kubikrechnune
W., Ib. 181B. — tber d. VereiniRunR zu ei-
trlii Maass (Journ. von u. Tür Deutschi. 1 791).
Urd. Verscbiedenheitd. Tonleitern bei Blas-
i-btiSalteu-lDsIrunienlen (Boialai'tUusIkal.
!«iTefpoiideDilT93|.
Iflhibler, Gustav. — Dr.Hed. (TÜ-
<>iten 1810), erst pracl. Arzt in Stuttgart,
'xn Lehrer d. Physik u. Nalurgescbicble,
Bebftblw.
8U
sowie später d. Agriculturchemie n. Bota-
nik am Fellenberg*schen Institut zu Hof-
wyl(l8<3— 17) und nun Prof. ord. d. Bo-
tanik u. Naturgeschichte an d. Univ. zu Tü-
bingen (ET) (N),
geb, 1787, Aug. t7, Heilbronn,*
gest. 1S34, Sept. 8, Tübingen.
Diss. ioaug. sistens experlmenta quaedam ad
inHuxura electricitalis in sengolnem et respi-
rationem speclanlia, 8°, Tub. 1810 (deutsch'.
eUb. Ann. XXXiX, 18(1 u, Bohwaigg. Journ.
111,4814). Ubersicbtd.mrd. Vegetation wlcb-
tifist. Eigenschaften d. Brdarten usw.. Stutig.
1811. Untersuch, über d. Färbend. Blülheni
mit Zellei, B°, Tüb. 18111. Unlersuch. über d.
Einwirk. verscbiedn, SloRe auf d. Leben d.
Pflanzen ; mit Oe m se I b e n , 8°, Ib. 4 81S (auch
Behweigf. Journ. L, 4817). Untertnch, über
A. Eintluss d. Uondes auf d, Veränderungen
unserer Atmosphäre usw. ,8°, Leipz. 4 831) (auch^
SetkWBigg. Journ. bXIV, 188tJ. Grundsätze d.
Agricu I tu r-Ch ernte usw. |aus d, Encyclop. d.
Land- u. Hauswirths ehalt), Ib. 1884, 3. Aufl.
Ib. 48S8. Grundsätze d. Ueteorologie io nä-
herer Beziehung auf Deulsohlands Klima (aua
derselben Bncyclop), Ib. 4S34. — Bestimm,
d. tägl. Perioden d. almosphfir. ElektricilUt
(Bebweig^. Journ. III, 18(1). Fernere Unter-
such, über atmosphUr. Elektr. |Ib. VllI u. IX,
18(3; XI, 18U; XV, 184S; XIX, 4817; LV,
1839 u. LXIX, 1833). Über natUrl. u. enRebl.
kiinstl. Blut(Ib. V, 4 811). tberSalno'i elektr.
Säule u. ihre Anwend. als meteorolog. Instru-
ment (Ib. VII, 1843; auch OUb. Ann. XLIX,
1 81 S). Über Zunboni'i trockne Saule {Ib. XV,
181S u. XVI, 18<S). Beschreib, d. Nordlichts
vom 8. Febr. 1817 (Ib. XIX, 1817). Ober d.
Milch (Ib. id.). Untersuch, d, Erdarten in Öko-
nom. Hinsicht [Ib. XIXu. XXI, 1817; XXXVll
n. XXXVIII. <813j. Über d. Erglühen er-
wärmt. Metalle in Aetherdunst (Ib. XX, 4 817;
auch OUb. Ann. LVIll. 4818). Über d. tHgl.
period. Veründr. d. Abweich, d. Magnetnadel
(Ib. XXVIIl, 1810). Über d. Bildung u. ver-
scbiedn. Richtung d, Gewitter in WUrtemberg
(Ib. XXXI, 1831 u. XXXIV, 1811). Ober d.
Gewitter von 18il u. 1 813 in Würtembergusw.
(Ib. XXXVIII, IS13 u. XLI, 1831). Menge d.
im J. 1 iti in WUrtemberg gefalln. Regen- u.
Schneewassers (Ib. XXXVItl, 1813). Ueber d.
tiefen narometersland vom 1, Febr. 1833 (Ib.
id.). Ober d.Vegelatlunsverhaitnissed. Schwell
in verschiedn. Höbe; mit Slngler (Ib. XL,
1 83(). Pract. Bemerkk. überGUhrungflb. XLI,
181t). Cb«r d. Farben d. Dlüthen [Ib. id.).
Über d. Bestimm, d. miltl. Temperatur (Ib,
XLIX, 1817}. über d. Eigenscbalt verschie-
dener Basall-, Trachyl- u. Trapptu ff- Arten
Würtembcrgs, unter Wasser zu erhärten (Ib,
id.), Vergleichungenüberd. VerUodr. im Lull-
drack zu Stuttgart, Pari8U.Wien(lh.LiI,1818).
Vermischte meteorolog. Notizen [Ib. LIV, 1 838 ;
LXI,483I; LXIVu.LXV,1833). Uberd.jbhrl
Perioden in d. mittl. Windrichtungen Deutsch-
lands (LV, 1839). Ober d. Verschiedenheit d.
ElektricIUt atmospher. Nied«T«cbU%« \« M.tiii
855
Schulen
SchnlMn.
856
d. Wiodrichtangen (Ib. id.). Vergleich, d. mitU.
Temp. von Stuttgart, Paris u. Wien (Ib. LVIIl,
4 830). Grösse d. wässr. Ausdüost. im J. 4828
(Ib. id.). Feuchtigk. u. Trockenh. d. Luft im
J. 4828 (Ib. id.). Witterung von VViirtemberg
4828 (Ib. LVIII u. LIX, 4830). Ober d. at-
mospbär. Elektricitttt in d. Alpen u. am mit-
teilend. Meere (Ib. LXIX, 4 838). — Über d.
physikal. Eigenschaften d. Ackererden (Oilb.
Ann. LI, 4 84 5). — über d. Überschwemmun-
gen in Deutschland im J. 4 824 (Pogg. Ann.
III, 4 825). Über d. Temperatur d.. Pflanzen
(Ib. X, 4 827). — Fernere AufsUtze in : Fellen-
berg^i landwirthschafll. Blöttern von Ilofwyl ;
Correspondenzblatt d. landwirlhschaftl. Ver-
eins in Würtemberg; Xemmiiiger'B würtemb.
Jahrbüchern usw.
* gest. Aug. 15 {If).
Sohülen , Maximilian Ludwig
Christoph. — Evangelischer Prediger zu
Essingen in Würtemberg (M) (Or),
geb. «722, Mrirz3,
gest. 4 790, Juli 8, Essingen.
Beitrag zur Dioptrik u. Geschichte d. Glases
usw., 8°, Nördlingen 4 782. — Verfertigte Mi-
kroskope u. Fernröhre.
Sohneleri Karl Gustav. — Dr. Phil.
(Jena 1830), Docent (4 832) u. Prof. extr.
(1833) in d. phiiosoph. Facultät d. Univ.
zu Jena; bereiste dann 7 Jahre lang die
europäische u. asiatische Türkei, sowie ei-
nen Theil d. Nordküsto von Afrika, wobei
er längere Zeit in Polen, Ungarn u. d. VVal-
lachei verweilte, und im letzteren Lande,
im Dienst d. Fürsten, j>oof;nüst. Untersu-
chungen ausführte und Hüttenwerke an-
legte; 4 840 zurückgekehrt, machleer noch
Reisen in d. nördl. Europa und ward 1819
Prof. ord. d. Mineralogie u. Technologie an
genannter Univ. (G, iSöiy) (GJPj (Or),
geb. 4 807, Jan. 29, Thann am Uhün-
gebirge,*
gest. 1855, Juli 13, Jena.
Diss. de ferro ochracco viridi et aliis quibus-
dam fossilihus hoc nomine comprehensis prae-
cipue veröde hypochlorilc. Jenae1S32. l'ber
d. Erdspalten u. sonstigen Wirkun^'en d. Erd-
bebens vom 4 4./23. Jan. 4 83b, Bukurest 4 838
(auch französisch u. wallachisch). Anitl. Be-
richt über d. allgem. deutsche Gewerb-Aus-
stell. in Berlin im J. 4 844 (Art. Giasfabrica-
lion), 4«, Berl. 4 846. D'Miber d. Ausstcll. in
London im J. 1851 (Art. Glaswaaren), 4», Ib.
4 852. Oöthe'8 mineralog. Samml., .lena 1849.
♦ geb. ISlü, . . . (ff/P).
Sohflttej Johann Heinrich. — Dr.
Med. (Utrecht 17 4 9), folgweise Stadtphy-
sicus zu Vianen bei Utrecht, Arzt zu Cleve,
Brunnenarzt zu Schwelm, Garnisonarzt zu
Hamm und wieder Arzt zu Cleve (M),
geb. 1694, Juni H, Soest, WestpbaL,
gest. 4 774, Jan. 20, Cleve.
^ÖQvxToyQcnf Ca Jenensis s. fossilium et miM-
ralium in agro Jenensi brevissima descriptio
etc., 8°, Ups. etSusati 4 720. Neue Beschreib,
d. Schwelmer Gesundbrunnens usw., 8°, Iser-
lohn 4733. Beschreib, d. neu entdeckt. CI»*
vischen Gesundbrunnens usw., 8°, Cleve b.
Dortmund 4 742. — Viel Medicinisches.
Schutz, Andreas Gotthelf. -
Schichtmeister in Schneeberg (M. Hj,
geb. 4 774, Freiberg,
gest. 1807, Febr. 13
Beschreib, einiger nordamerikan. Fossiliei,
b°, Leipz. 4 794.
Sohflzenbaoh , Karl Sebastian.
— Seit 1 843 als unabhängiger Privalmiia
in Baden-Baden lebend, früher Soldat bis
zur Beendigung der Napoleonischen Kriege
und dann lange in Frankreich der Chemie
obliegend (Or),
geb. 4 793, . . . Endingen am Kaiser-
stuhl, Baden.
Urheber mehrer sehr wichtigen u. jetzt allg^
mein verbreiteten technischen ErflndoDgea,
namentlich der Schnellessigfabrication (schoo
1823 von ihm im Grossen angewandt); mek-
rer Verfahren zur besseren u. wohlfeilerea
Bereitung verschiedener Metallfarbeo ; eines
Verfahrens, Starke u. Kleber abgesondert aas
Weizenmehl abzuscheiden (ohne letzteres der
Gahrung zu unterwerfen) ; des Verfahreoadcr
Zuckerfabricatiun aus getrockneten Rilbeo;
des 184i in Frankreich patentirten Verfah-
rens (SystL'inc de crystallisation et d'epuratioa
du Sucre) den in schleimigen Syrupen eolbal-
tenen krystaliisirbaren Zucker zur Kristalli-
sation zu bringen ; oines Verfahrens, Weinseijl
jeglichen Ursprunj^s vollständig u. wohlfeil vob
Fuselöl u. anderen flüchtigen Gelen zu befreieo.
SohalgOi Albert Otto Ferdinaoii.
Dr. Phil. . . . {Diss),
geb. 182 2, Sept. 1 1, Berlin.
Diss. de crystallinis sulfatibus quibusdamda*
plicibus, 8", Bcrol. 1847.
8ohalt| Peter Ascan ius. — Voo
1828 bis 1840 Direct. d. Kupferwerks zu
Koraas, dann Bergmeister zu NordenfielJs
und darauf wieder in seiner ersten Stel-
lung bis 18 60, wo er seinen .\bschied
nahm ('S FL),
geb. 1798, Oct. 7, Sparbo, Norwegen
Gm ßisole med farvede Ringe (Magaz. i- N*'
turvidensk. VII. 4826). Nogle maalte Kjelö-
hOidor i det nordlige Norge (Ib. Vlll, ISW
Om cn Merkvaordighed ved Ougna Elfi Spar-
boen (ib. id.).
SohalÜDi Natbanael Gerhard af-
— Prof. bei d. finnischen Escadre d. schweJ-
Marine, später Chef d. SeevermessungS'
167
Sehnltin.
858
^rps u. Prof. an d. Kriegs-Academie zu
Zarlberg. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zn Stock-
lolm. Vater des Folgenden (Or),
geb. \ 750, Oct. 4 8 (A. St.), Nagu Socken,
Finnland,
gest. 1825, Juni i, Abo.
^is8. binae de invenienda correctione meri-
liei, Aboae 4 774. Diss. de epicycloide sirn-
»lici, Ib. 4772. Sferiskt Trigonometri, Stockb.
"795. Underrttttelse i Löran om Globerna, Ib.
"796. De forste Grunderna tili Mekaniken, Ib.
796. Logarilhmiska Taflor, Ib. 4 802. — För-
Ok, litt förklara orsakcn tili vatlnets stigandc
»cfa failande, samt deri^onom uppkommande
trömdrag i Östersjön (Vetensk. Acad. Af-
laodl. 4 806). Geograph. Ortsbestimmungen in
k:hweden u. Finnland (Ib. 4798, 4 799, 1804
1.4806).
Sohldt6n, Nathanael Gerhard af.
— Dr. Phil., Prof. d. Mathematik an d. Univ.
EU Helsingfors. Mitgl. u. Secretür d. 4 838
gestifteten Finnischen Gesellsch. d. Wiss.
laselbst (OrJ,
geb. 4794, Juni 46 (N.St.), Nagu Socken,
Finnland.
[>i88. acad. tbeoriam aequationum functiona-
llam duarum variabilium ejusque in doctrina
B€rienim asum exhibens, Aboae 4 827. — Nä-
%n tbeoretiska ondersökningar rörande böjd-
mitoing med tillbjelp af barometern (Vetensk.
Acad. Handl. 4 84 8). Anmttrkningar öfver all-
mHona termen och summan af serien Z, etc.
der Z|, Z, etc. äro functioner utaf en gifven
form (Ib. 4849). Analytisk upplösning af fra-
San om en puncts rürelse i en, efter gifven
Ug. rörligcanal (Ib. 4 820). Bidrag tili theo-
rieo om enkla optiska glas (Ib. 1 824). — Inve-
•tigatio generis percussionum punctum axcmve
fiium corporis dati solidi vi nulla aflTicicntium
(Mem. Acad. St. Petersb., Savants ctrang. I,
4 814). Recherche g(^ncrale sur la quantit^ de
Inmi^re directe ou indirecle envoyöe dans Toeil
pardes objets lumineux (Ib. id.). Döduction
des equations de röquilibre des fils ölastiques
•nmoyen d'une möthode nouvolle (Ib. II, 4 835).
1b quaestionem de collisione corporum soll-
doram latissimo sensu acceptam disquisitio
(Ib. id.). Sur la mani^re la plus convenable
ded^terminer la signitication gäomötrique des
^oations du second dcgre ä trois variables
(Ib. id.). Sar les faisceaux infiniment menus,
'vptDduB dans l'espace suivant une loi analy-
^ae donnöe, II Notes (Ib. IV, 4 845). Mem.
*v les röfractions et röflexions sous des an-
lles d'iocidence tr6s-petits (ib. id.). — Möm.
*v les principes fonda&entaux de l'algöbre
(^. Soc. Fenn. Vol. I, 4 842). M6m. sur la
|b<orie gdom^trique des angles solides (Ib.
^•)' Sur la dötermination du troisieme cölü
^00 triangle rectiligne au moyen des deux
^(res et de raogle compris (Ib. id.). Sur la
^rie analytique des maxima et minima (Ib.
^•). Sar les premiers principes de l'algöbro
(Ib. id.). CoosidöratioDS sur la mani^re la plus
convenable d'etablir les principes du calcul
diffärentiel (Ib. id.). Sur la clartö mathäma-
tique des objets lumineux dont les rayons ont
el6 räfractds ou r6fl6chis sous des angles d'in-
cidence tr6s-petits (Ib. id.). Consid^rations
ulterieures sur les principes du calcul difTe-
rentiel (Ib. id.). Sur la dt'termination de la
ix
valeur de — pour x=oo, Ix ötant le loga-
rithme näpörien de x, et n un exposant quel-
conque positif indöpendant de x (Ib. id.). Sur
la d<3termination de la valeur de (4 +u)" pour
u = 0 (Ib. Vol. II, fasc. I, 4843). Sur les de-
monstrations de deux theor^mes insör^s dans
le T. III du Journ. de Mr. Lionville (Ib. id.).
Determination des polygones röguliers com-
mensurables avec le carre du rayon du cercle
y circonscril (Ib. id.). Consid^rations sur la
relation qui existe, dans quelques cas parti-
culiers, entre la valeur d'une fonction uni-
forme d'une seule variable et celle de son co-
efßcient difTörentiel du premicr ordre (Ib. id.).
Sur les conditions de r^alitö du döveloppement
ascendant ou descendant des fonctions uni-
formes d'un nombre quelconque de variables
(Ib. id.). Resolution de T^quation indetermince
ysscosTTX en nombres rationnels (Ib. fasc. II,
4 844). Surlafractioncontinueprolongeeärin-
finim:(m+4J-m':(m'+4)-m":(m"+4)etc.
oii m, m', m" etc. d^signent des entiers posi-
tifs quelconques (Ib. id.). Sur les fractions
continues infinies ä numärateurs et d^nomi-
nateurs entiers et fractions composantes moin-
dres que I'unitö (Ib. id.). Demonstration de
ceque les irrationnels /2 et yz nesauraient
ötre les logarithmes Nöp^riens de nombres ra-
tionnels (Ib. id.). Sur la thöorie de la convor-
gence des suites (Ib. id.). Demonstration d'un
Iheoräme d'arithmetique (Ib. fasc. III, 4 847).
Döduction de quelques rdsultats gäneraux re-
latifs ä la thöorie des fractions continues (Ib.
id.). Döduction de quelques fractions conti-
nues dont les sommes ne sauraient etre des
nombres d'csp6ces donuees (Ib. id.). Demon-
stration dun tbeoreme relatif aux fractions
continues dont les sommes sont racines d'e-
quations du second degre ä coeflicients ration-
nels (Ib. id.). Demonstration de la periodicite
de la fraction continue 1: m— 4:m'— 4:m"— 4
etc. (Ib. id.). Dcduction de la theorie des pa-
ralleles d'un principe nouveau (Ib. Vol. III,
4 852). Sur la convergence des fractions con-
tinues Infinies ä numerateurs et dönomina-
teurs positifs (Ib. id.). Sur le developpement
des nombres irrationnels en fractions conti-
nues rationnels (Ib. id.). Sur los fractions con-
tinues ä numerateurs et denominateurs entiers
et fractions composantes =<1 (Ib. id.). De-
duction de quelques resultats generaux rela-
tifs aux fractions continues dont les sommes
sont racines d'öquations du 2'"" degre (Ib. id.).
Sur la theorie des paralleles (Ib. id.). Sur une
modification recemment proposee a la fonnulo
barometrique de Laplace (Ib. id.). Dcduction
analytique de quelques theordmes geometri-
ques nouveaux relatifs ä la theorie des trois
Corps roDda (Ib. id.). Remarque relative ä la
850
SehultM
tbäorie dm parallüles (Ib. Vol.lV, tSitj. F(ir- '
stik atl med georaetrienB tillbjelp upplyga al- '
gabran och desa tillümpniiiB lill geomelrien
(Ib. id.). Föreök alt med geomelriens tillhjelp
upplysa tbeorien om eiponenljaler octi loga-
Tithmer [Ib. V, Igas].
Sohnltes, Joseph August. — Dr.
Med., Prof. erst (1806] d, Zoologie, Bota-
nik Q. Mineralogie am Tlicresianiini in
Wien, dann (1806) d. Chemie u. Botanik
an d. Univ. zu Krakau, darauf (1808) d.
Natu rge schichte u. Chemie an d. Univ. zu
[niispfuck und endlich (1809) d. allgcm.
Na L Urgeschichte u. Botanik an d. Univ. zu
Landshul, sowie DireclOf d. Chirurg. Schule
daselbst (N) (IS. \\) (Cll) (Dingler'sJoum.
XLii, m;,
geb. 1773, Apr. IS, Wien,
gest. 183t, Apr. 21, Landshut.
Reiae auf den Glockner, ( Thie. V. Wien 1801
(Auszug, OUb. Ann. XX, 1S0S). Über d. .Uine-
ratquallen zu KryniQa, S°, Ib ISOS. Minera-
!og. Tabellen, 8°, Innspruck \ 809. Briete iiber
Frankreich, »Bde. 8°, Leipz. 18tS. — tlher d.
Bergwerk in Bocbnia (Oehlen'aJnurn. f. Cbem.
u. Phys. II,4 80S). überWaQUB'i.\ppBrBlohne
Kitt, Sprengung d. Steitisalzes noch Jenop'i
Methode, u. Darstell. reiner Bernsteinsbure
(Ib. III, 1807). Physikal, -chemische u mioo-
ralog. Nacbrichten Über Galtizieu (Ib. V u. VI,
taoSj. Ober oleklrisch vorantassles Springen
von Glasröbren (Ib. V). Cber Thermomeler
(Ib. id.). Uiilerirdisclie Thermo- u. Boroine-
lerbeobb. (Ib. VII, 1808;. Geoloe. u. miriera-
lug. Bemerkk. aut e. Reise von Krakau nach
Innspruck (Ib. id.), Cber Brann'i Keisebaru-
iiiater usw. (Ib. id. Vermischte clicm. Be-
merkk. (Ib. id.). überkiirisll. Kubicite u. Zea-
litbe, u. d. Theoried, Sehens [Ib. VIII, tSOS).
Pbysikal.-geognoal. Notizen ütier Tyro] (Ib.
i<t,), — ilberd. Rosten d, Isisens autd. Glock-
ner (OUb. Ann. XXI, (805), ~ Baromelr. Hö-
benmess. in Oesterreich (v. Zaoh'i Corr. XI,
1809). Reise In d, Dukowina (Ib. XVII, 4 SOS).
— Wunsch über baroinetr, Köhenmess, (Geo-
graph. Epbemerid, 1808), — Ober d, Minera-
logie u, Geologie Ostgntlizieos (Ann. d. Litt, d.
öslerr. Kaisertbums, Intctli^enzbl. 1807), —
Mineralog. u. geolog. Bemerkk. an d. Strasse
von Innspruck noch Botzen(Sam[nIerr, Geach,
u. Statistik f. Tyrot II), — Medicinischos, Bo-
tanisches u. Ad der welliges,
Sohnltoa,Ju1ius[)ermann.~Sohn
d. Vorigen. Dr. Med. (Landshul 1825).
Dircct. d. chirurg. Schule in Landshul von
f8iG an, später pracl. Arzt In München
IDinnler-Uotirn. LXXVIII, 77;.
geb. (80i, Kcbr. i, Wien,
gesl. 18iO, Sepl. <, Hünchen.
Milarbeiter an Singlar'a pnlytechn. Jnurn»!,
ilbersetile SUatiiigh'i chem tfandb. u. Vita-
SohiaiheUt R u d 0 1 P b. — Dr. Med.
(Göltingen). Lehrer d. Natarge«cbk)rli
u. Physik an d. Cantonalschule zn ZM
(ZNG).
geb. 1801, . . . Zürich,
gesl. 1831, . . . Zürich.
Cber Elektromagnetismus, nebst Anplaa
neuen durch elektromsgnet. Krifte be«(^
MaachiDe, 8°, Zürich 18IS.
Soholtz, Gottfried. — Dr. M.,
pract. Arzt in Breslau. Hjlgl. d. LeopoUlB.
Academie (ANG),
geb. 1613, Apr. SO, Breslau,
gest, I6S8, Mai 4, Breslau.
De halone solari [Mise. Acad. Nat. Cur. I in
— 7B). De oculis serpenluoi et lingniaimfi-
tensibus(Ib,<STB— 7S]. Decinnabariperpiw-
cipitationem via humida parabili (Ib. IHII.
De milii pluvia prodigios« (Ib. 1695— H).
Schnitz, Adrian Gottlob. — Cbv
miker zu Amsterdam (M. ü),
geh, 1730, . . . Riigenwalde, PomiD.,
Chymiscber Wegweiser, 8°, Flensburg 1IH-
Deknopte Wederlegging van het bo«k, gelitil
Laboratorium chyroico-pharmacentiCDia, M
Licht gebragt door J. O. BigK, Apotbakat ll
Amsterdam, %', AmsL 1760. i
Schnitz, Johann.— Folgweise Pfar-
rer zu Starkenberg (1766) u. LowNihi- !
gen ((769), dann (1775) Dlaconus u. spi-
ler zweiter Hofprediger in Königsbeifi ^^
bei Privatdocenl und seil 1787 Prof. ord.
d. Mathcinalik an d. Univ. daselbsl (M. II).
geb. <739,JuniH,Miiblhausen,Preu%->
gest. 1 8 OS, Juni 27, Königsberg, Preo»,
Betrachlungen ülierd, leeren Raum, 8', K"-
ntgsb, 1758, l>iss, de geomelria acuslica, '',
Ib. t77t, VorlHuf, Anzeige d. entdeck!, B^
weises für d, Theorie d. Parallellioiea, 8°, Ib.
ITSOu. 1786, Entdeckte Theorie d. PanlldM
usw,, i". Ib. 178t, Darstell, d. vollkommpH
Kvidenz u. Schürfe seiner Theorie d. P"«"«"
len, 8", Ib. 1786. Diss. de geometria acastin>
noc non de ratione - sea basi celculi dlBe-
rentialis, *°, Ib. (787. Versuch e. geoM»
Theorie d. Unendlichen usw., 8«, Ib. n«
Anfangsgründe d. reinen Mathesis, 8°, Ib.i^l'-
Kurzer Lelirbef;nff d. Malhematikusw.,IB<l•'
8°, Ib. 1798—1808. Kurze Entwickl. einip'
d. wichtigst, mathemat, Theorien, V, Ih.iK)'
Anfangsgründe d. rein. Mechanik, B', Ib. tS''-
— Philosophisches u. Theologisches.
Schnitz, Ernst Christian. — Tri-
vatgelebrier, lebte 1761 ia KöDlgsbergi
61
Sehnltz
Sehnlia.
862
764 in Hamburg und von 1771 — 77 viel
.nf Reisen (MAI),
geb. 4740, Königsberg, Preuss.,
gest. 1810, Mai34,
taichreib. eines Weitanges, welches in d. Ka-
MBete. Naturfreundes in Hamburg befindlich
■t, 4^ Hamb. 4 779. Vom Regenbogenachat,
b. 4780. Ober d. Elektricität d. Schorle (J.
lajar'i Samml. phys. Aufsätze, I, 4 794). —
leologisches.
SohnltZy Herrmann. — Assistent
Luf d. Sternwarte zu Upsala von 4 848 bis
t 859, seitdem Astronom-Adjunct daselbst
geb. 4 823, Juli 7, Södermannland.
Mermination de la latitude du nouvel obser-
nloire d'Dpaala, Upsala 4 867. Beobachtungen
LH Durchgangs-Instrument d. Berliner Stern-
mrte, Berlin 4868. Kleinere Arbeiten in d.
Mron. Nachr.
lohnlts-Sohnltzenstela*, Karl
aeinrich. — Dr. Med. (Berlin 4884).
Bnt Privatdocent (4 824) und dann Prof.
[extr. 4 825, ord. 4 833) in d. medicin. Fa-
enllSt d. Univ. zu Berlin ^G^. 4 845; (CL),
geb. 4 798, Juli 8, Alt-Ruppin.
Die Entdeckung d. wahren Pflanzennahrung,
i*, Berlin 4 844. — NahrungsstofTe, aus denen
d. Pflanzen im Lichte Sauerstoff ausscheiden
Cfofg. Ann. LXIV, 4846). Versuche über d.
tierische Elektricitfit u. über d. ElektricilUt
in Krankheiten (Froriep'i Tagesberichte, 4 864).
— Viel Pflanzen- u. Thier-Physiologisches.
'Bit 1S48bl0M Schultz.
I
Sehvls, Johann Otto Leopold. —
Dr. PhiL, von 4 84 4 bis 4 826 Prof. am
Cymn. zum grauen Kloster in Berlin, dann
Frovinziai-Schulrath beim Schulcoilegium
d. Prov. Brandenburg (N. 4 849; i'G. 4 850;,
geb. 4782, Oct. 4 7, Wurow b. Labes,
Hinterpommern,
gest. 4849, Oct. 4 7, Berlin.
tti|Auuito^ von Aleiandrien arithmet. Auf-
glben, Bebst dessen Schriften über Polygonal-
»hlea, mit Anmerkk., 8^ Berlin 4 828. Lehr-
biehd. mathemat. Geographie, 8^ Ib. 4824.
-^ Viele Schulschriften.
Mrals, Friedrich Johann Ernst.
*-- Folgweise Bauconducteur (4804),
biegs- u. DomUnenrath, sowie Wasser-
^ireclor in Bialystock (4 804), zweiter
le^ieniDgsdirector in Gumbinnen (4 84 0)
M Provinzial-Commissar beim Verpfle-
S'uigsgesehttfl d. lithauisch. Kreises, 4 84 2
geb. 4783, Jan. . ., Königsberg, Preuss.,
gest. 4843, Jan. 4 9, Gumbinnen.
De spirali logarithmica, %"*, Regiomont 4800.
Versuch einiger Beiträge z. hydraul. Archi-
tectnr, 4^ Ib. 4808. — Technisches.
Sehiilz von Strassnllzky , Leo-
pold Karl. — Dr. Phil., Prof. d. Mathe-
matik erst (4 827) am Lyceum zu Laibach,
dann (4 834) an d. Univ. zu Lemberg und
darauf (4 838) am polytechn. Institut zu
Wien (Grunert'sArch,X\X) (G. 4 852;,
geb. 4 803, März 34, Krakau,
gest. 4 852, Juni 9, Vöslau b. Wiener-
Baden.
Das geradlinige' Dreieck u. d. dreiseitige Py-
ramide, 8^ Wien 4 827. Elemente d. rein. Ma-
thematik, 2 Bde. 8^ Ib. 4884—36. Neue Me-
thode z. Auffind, reeller Wurzeln höherer nu-
merisch. Gleichungen, 8^ Ib. 4842. Anleit. z.
Gebrauch d. engl. Rechenschiebers usw., 8**,
Ib. 4848. Handb. d. allgem. Arithmetik f.
Practiker, 8<>, Ib. 4 844, 2. Aufl. 4848. Rechen-
schieber z. schnellen Berechnung usw., 8**,
Ib. 4 845. Gemeinverstandl. Anweis. z. Rech-
nen mit Decimalbrüchen, 8<*. Ib. 4 848. Tafeln
d. Logarithmen usw., 8°, Ib. 4848. Handb.
d. Geometrie, 8°, Ib. 4 860. Grundlehren d.
höheren Analysis, S"", Ib. 4 864. — Beitrage z.
Disoussion d. E u 1 e r'schen Lehrsatzes von Po-
lyedern usw. (CreUe'iJourn. XIV, 4 886). Be-
merk, zu d. Dase'schen Berechn. d. Kreis-
ümfangs (Ib. XXVII, 4844). — Über d. pract.
Verzeichn. von Ellipsen (Gnmert's Arch. XI,
4 848). Elementare Darstell, d. wichtigst. Ei-
genschaften d. gemeinen Cycloide (Ib. XIII,
4849).
Sohulze, Johann Heinrich. — Dr.
Med. (Halle 4747). Prof. d. Medicin (4720)
und daneben (4729) d. griech. u. arab.
Sprache an d. Univ. zu Altorf, dann (seit
4 732) Prof. d. Medicin, d. Beredtsamkeit u.
d. Allerthümer an d. Univ. zu Halle. Mitgl.
d. Leopoldin. u. Corr. d. Berliner Acade-
mie (J) (ANC) (HL),
geb. 4 687, Mai 4 2, Colbitz,*
gest. 4 744, Oct. 4 0, Halle.
Mors in oUa s. de metallico contagio in cibo-
rum, potuum et medicamentorum praepara-
tione etc., 4°, Altorf. 4 722. De oleo vitrioli
dulci, 4°, Halae4 736. Praelectiones in dis-
pensatorium regium et electorale Borusso-
Brandenburgicum, 8^ Norimb. 4 786. De so-
lutionis corporum chemicae fundamento, 4<*,
Halae 4 736. De sale corporum mixtorum prin-
cipio constitutivo, 4°, Ib. 4 786. De metalio-
rum analysi per calcinationem, 4°, Ib. 4 788.
Diss. sistens praeparationem, naturam et usum
antimonii diaphoretici, 4», Ib. 4 788. Chemi-
sche Versuche, nach seinem Manuscript her-
ausgegeb. von K. Strumpf, 8^ Ib. 4 746, 2. Aufl.
4 767. — Scotophorus pro phosphoro inven-
tus : seu experimentum curiosum de efTectu
radiorum solarium (Act. Acad. Nat. Cur. I,
4 727). — Medicinisches u. Philologisches.
* Dorf im Magdeborritchen.
863
Scholle
Schnlie.
K4
Schulze, Christian Friedrich. —
fiaccalaureus d. Medicin, folgweise in Wil-
na, Warschau u. Dresden (M),
geb. nao, . . . Wildenhayn b. Torgau,
gesl. n76, . . . Dresden.
De sicca corporum animalium conservatione,
4°, Lips. 4 751. Kurze Betracht, d. versteiner-
ten Hölzer usw., 4®, Dresd. u. Leipz. 4 754,
Halle 1770. Kurze Betracht, d. Kräuterab-
drücke im Steinreiche usw., 4", Dresd. 4 734.
Einige Versuche, welche mit verschiedn. säch-
sisch. Erdarten an einem Hoesischen para-
bolisch. Brennspiegel angestellt worden, 4°,
Ib. 4 755. Kurze Betracht, d. Erdbeben usw.,
4", Ib. 4 756. Zufäll. Gedanken über d. Ur-
sprung u. d. Nutzung d. bei Dresden befindl.
Sleinkohlen, 4«, Ib. 4 759. Betracht, d. ver-
steinert. Seesterne usw., 4", Warschau u. Leipz.
4 760. Zufäll. Gedanken über d. Nutzen ;d.
Steinkohlen u. d. Torfes usw., 4", Friedrich-
stadt 4765. Nachr. vom böhm. Bitterwasser
usw., 8°, Dresd. 4 766. Vom Radeberger Mi-
neralwasser, 8", Ib. 4 770. Nachr. von d. bei
Zöblitz u. andr. Orten in Sachsen befindl. Ser-
pentioarten, 4°, Ib. 4 774. Betracht, d. brenn-
baren Materialien usw., 8*», Ib. 4 777. Von d.
sUchs. Cochenille (Sehr. d. Leipz. ökon. Ge-
sellsch. 4 774).
Sohiilze, Johann Traugott. —
Mag. Phil. (Wittenberg) und hernach Pri-
vatgelehrter in Leipzig (M),
geb. n3 4, . . . Kittlitz, Ober-Lausitz,
gest. 4 755, . . . Leipzig.
Diss. Luminis lunaris theoria nova argumen-
tis Euleri superstructa, 4°, Viteb. 1752 (Unter
d. Präsidium von Titins, der auch sein Leben
in: Samml. d. Gesellscb. d. freien Künste in
Leipz. Bd. lll beschrieben). — Anderweitiges.
Sohlllze, Johann Karl*. — Wid-
mete sich erst dem Kaufmannsstand in Ber-
lin, studirtc aber darauf Mathematik u.
Astronomie unter Lambert, ward 4 777
Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu Berlin (als wel-
ches er auch d. Aufsicht über d. Stern-
warte führte), 4781 Prof. d. Mathematik
beim F*eldartilleriecorps und 1783 Ober-
baurath (M) (J, P. Erman, Mvm. Acad.
1794—95;,
geb. 4 749, Berlin.
gest. 4 790, Juni 4 3, Berlin.**
Taschenbuch d. Messkunst, ± Bde. S"*, Berlin
4 789 — 83. Kurze Anweis, zur ebenen Drei-
ecksmesskunst usw., 8^ Ib. 4 784, neue Aufl.
(posth.) 4 794. Neue u. erweiterte Samml. lo-
garithmisch., trigonometr. u. anderer z. Ge-
brauch d. Mathematik unentbehrl. Tafeln,
8 Bde. 8«, Ib. 4788 (französisch, Ib. 4778).—
Sur les moyens de dclerminer ou de vdrifier
la Position d'un observaloire (M6m. Berlin
4 777). Relation particuli^rc de l'aurore bo-
röale, observäe ä Berlin (Ib. id.). Rechercbes
sur le moyen de trouver directament fequ-
tion du temps (Ib. 4778). Sur les hortopsl
pcndule; 2 M^m. (Ib. 4 780). Methode dindi
pour ddterminer la longitude vraie de Ii Iim
etc. (Ib. 4 784 ). Sur un horloge ä penduleqüii-
dique par un seul mouvemeot le temps mof«
et le temps vrai (Ib. 4 782). Mcyen simple et
facile pour determlner par approiimatiooFfv-
bite d'une comMe (Ib. id.). Exp^rieoces sv
la force que les hommes et les chevaax em-
ploient dans le mouvement des macbioes ilb.
4 783). Astron. Beobb. (Ib. 4 777 u. 47M;.-
Vom Längen unterschiede zw. Paris o. Beriii
(Bode'f Jahrb. 4 777). Von d. Abweichangd.
Sterne (Ib. id.). Von einigen Ungewissbeilei
bei Sonnenfinsternissen (Ib. 4 778). ÜberOopi'^
Schreiben, die Bestimm, d. wahren Zeittt^
mittelst d. Mittagsfernrohrs betrefleod (Ik
4779). Über Gnomonik (Ib. id.). Differenllil-
formeln u. Tafeln z. Vergleich, verschiedener
Sternverzeichnisse (Ib. id.). Über d. Daaerd.
Durchgangs d. Monds durch d. Mittag (Ib.id.;-
Die Zeit d. Ein- u. Austritts jedes beliebigei
Mondflecks zu finden (Ib. id.). über einige im
8. u. 9. Jahrhundert beobacht. Bedeckoogei
d. Jupiters vom Monde (Ib. id.). Neue M^
thode, die gerade Aufsteigung d. Zodiictl-
sternc zu finden (Ib. 4 780). über d. Eiiei-
hard'sche Tafel, aus d. Höhe u. Abweicb.d.
Sonne die wahre Zeit zu finden (Ib. id.). Ober
e. Mittel, die Zeitgleichung unmittelbar zu be
stimmen (Ib. 4 784 u. 4 782). Über Lyoni' Me-
thode, die Polhöhe zu finden (Ib. 4 784). Be- !
schreib, e. Mikrometers, welches vorzügi- bei
ntichtl. Beobb. zu gebrauchen ist (Ib. 4781;.
Beobb. über d. Gan^ zweier Pendelahreo d.
Ber!lnerSternwarte(lb. 4 783). Zus8tzeu.Ve^
hessr. zu d. Berliner Samml. astronom. Ta-
feln (Ib. 4 783). Entwurf neuer Tafeln für Si-
nus u. Cosinus von Secunde zu Secunde ilb-
id.). Anwond. von Lagrange'i Methode, die
Bahnen d. Kometen zu bestimmen, auf d. Ko-
meten von 4774 (Ib. id.). Astron. Beobb. 'Ib
4 777, 4 778, 4 784 u. 4 782;. — Hatte grosjea
Antheil an d. Berliner Samml. astronom. Te-
feln, 3 Bde. 8", Berlin 4 776.
* Johann Gottfried (Nicolai in wincr I.ebHü-
brschrcihung vtin J. G. Sul/cr).
*• gost. 17%, . . . (Ebenda); gest. 17üi;, Juni»iJ.^'
K r in a n , der a. a. ü. aurli immer Schultz «hrriW-
Heide Angal>en üind aber, was da« Jahr betrilR, ^
falsch.
Sohiilze, Gottlob Leberecht. -^
Folgweise Lehrer an d. Rathsfreischule z"
Leipzig (1 800), dritter Lehrer an d. Schule
zu Schneeberg (4 803), Pastor zu Polenzu-
Ammeishayn bei Grimma (4 809), s'äch*-
Kirchen- u. Schulratli zu Bautzen (<ä23^
und zuletzt (seil 4 834) Geh. Kirchen- ö-
Schulrath zu Dresden. Bruder von Schul'
ze-Montanus (MA\) (Jü),
geb. n79, Apr. 25, Hirschfeld,*
gest. 4 856, Apr. 6, Dresden.
Kurze Darstell, d. Planetensystems, B«", Schnee-
berg 4 84 4 . Darstell, d. Weltsystems, 8». Leipr
Schulze
Schnmae&er.
860'
Aufl. anter d. Titel : Lehrb. d. Astro-
t^ Leipz. u. Sorau4 834. DasSoonoD-
8<*, Leipz. 18H. Systeroa solare, car-
ino descrjptumetc, 8°, Ib. <84 7 (Zu-
7, Zach's Monatl. Corr. XXII, 4 810).
ron. Versinnlichungswerkzeuge usw.,
828.
irchberg, Erzgebirge.
nlze, Friedrich Gottlob. —
, von 4 817 bis 18 49 Oberverwal-
ossherzogl. Kammergüter Oberwei-
V. , dann Privatdocent (4 820) u.
xtr. 4 82 4, später ord.) d. Staats-
ralwiss. an d. Univ. zu Jena ; ging
cb Preussen um d. landwirtbschafll.
ie in Eldena einzurichten, kehrte
39 in seine frühere Stellung zurück
5eine Biogr, vonK. Birnbaum, 8°,
i.M. 4864;,
4795, Jan. 28, Obergävernitz bei
Meissen,
. 4 860, Juli 3, Jena,
er Liebig 1 Versuch e. Wissenschaft! .
d. Ackerbautheorie d. Hrn. ▼. Lie-
^ena 4 847. — Kameralistiscbes u. Na-
rkonomisches. — Gründete 4 826 ein
bscbaftl. Institut in Jena.
llze, FranzFerdinand. — Dr.
of. ord. d. Chemie an d. Univ. zu
seit 4 850 (statt des abtretenden
th von Blücher), vorher Prof.
Chemie an d. Univ. zu Greifswald
irer d. Chemie an d. landwirth-
\nstalt zu Eldena, noch früher As-
on E. Mitscherlich fDiss),
4 815, Jan. 4 7, Naumburg,
riarum vivendi ratione et structura
nonnulla, 8°, Berol. 4 836. Lehrb. d.
f. Landwirtbe usw. (als 3. Aufl. von
I Grundsätzen d. Agriculturchemie),
, Leipz. 4 846 — 58. — Resultate e. ex-
ell. Beob. über i^eneratio aequivoca
in. XXXIX, 4 836). Metamorphose d.
\ (Ib. id.). — Über d. Schlämmen d.
e (Srdmaim'f Journ. XVI, 4 889). Über
i Methode z. Analyse d. Getreidear-
d.). Über quantitative Bestimm, d.
säure (Ib. XXI, 4840). Gebläse f.
iboratorien (Ib. XLI1I, 4 848). Über
(Ib. XLIV, 4 848). Untersach. d.
en (Ib. XLVII, 4 849).
ilze- Montanas*, Karl Au-
- Dr. Phil., Lehrer d. Mathematik
^ in Berlin. Bruder von Gottlob
it (M. UJ (N),
4 782, Aug. 5, Hirschfeld, ♦*
4 823, Jan. 24, Berlin.
ischcD Reagentien u. deren Anwen-
Berlin 4844, 8. Aufl. Ib. 4820 (Spä-
eydorff, HaiidwUrlcrruvIi II.
ter auch ein Nachdruck). Systemat. Handb.
d. gesammt. Land- u. Erdmessung usw., 2 Bde.
8^ Ib. 4 84 9. Modelle z. Erläutr. d. Lehrsätze
d. sphär. Trigonometrie (Kasten mit 8 Fig.),
Ib. 4 84 9. Handb. d. Geometrie, 8°, Ib. 4 822.
— Instrument zu Versuchen über d. Polari-
sirung d. LichU (Güb. Ann. LVI, 4 84 7).
*Moiitanus bannte er sich nur zur üntencheidung
Ton Anderen Namens Schulze.
^ Bei Kirehbergf Engebirge.
Sohnmaoher, Christoph Sieg-
mand. — Privatgelehrter, zuletzt in Leip-
zig lebend. Sohn eines Schusters (M)
(RA, iv;,
geb. 4 701, Rothenburg a. d.
V Tauber,
gest. 4 768, Dec. 23, Leipzig.*
Verbessertes astronom. Jahr- u. Tagebuch
auf d. J. 4768, 8°, Jena 4 768. Der Durchgang
d. Venus durch d. Sonne, vorgestellt auf e.
Kupferstich, Leipz. 4 768. — War ein gewand*
ter astronom. Rechner.
* Im LazareUi, in DOrfÜgkeit.
Sohnmaoher, Christian Fried-
rich. — Dr. Med. (Kopenhagen 4 84 7).
Folgweise Compagniechinirg in Rendsburg
(4 773), Prosector an d. Kopenhagn. Univ.
(4 778), Privatlehrer d. Anatomie (^84),
Oberarzt auf e. Linienschifir(4 78l), Lector
d. Chemie an d. Chirurg. Acad. in Kopen-
hagen (1789), Lector d. Mineralogie bei d.
naturhist. Gesellsch. daselbst (4790), Re-
gimentschirurg bei d. Artillerie (4 792),
Oberchirurg am Friedrichshospital u. Prof.
ord. d. Chirurgie an d. Chirurg. Acad. von
4 795 bis 4 84 3, zog sich dann aufs Land
zurück , kam aber 4 84 6 wieder nach Ko-
penhagen, begann aufs Neue seine Praxis,
ward 4 849 Prof. ord. d. Anatomie u. In-
spect. d. anthropolog. Museums. Mitgl. d.
königl. Dan. Gesellsch. d. Wiss. seit 4 808
(N) (NK) (E),
geb. 4 757, Nov. 4 5, Glückstadt, Hol-
stein, *
gest. 4 830, Dec. 9, Kopenhagen.
Versuch e. Verzeichnisses der in d. dtfn. nor-
dischen Staaten sich findenden einfach. Mine-
ralien usw., 4°, Kopenh. 4 804. — En Tung-
spats Beskrivelse og Undersögelse (Naturhi-
storie-Selskabs Skriaer, Dl. III). Orachrystal-
beerende Haarzeolith (Ib. id.). Nogle Minera-
Her af Geiseren og de deromkring liggende
Hverer (Ib. IV). Fortegnelse og Beskrivelse
over nogle grönlandske Mineralier (Ib. id.) —
Botanisches, Zoologisches u. Medicinisches.
* Nicht geb. Oct. 15, Olacksbuig (J5).
Sohnmaoher, Heinrich Chri-
stian. — Dr. Juris (Göttingen 4 806). Von
4 807 bis 4 84 0 in Altona lebend, dann
66
867
Schumacher
Prof. extr. ao d. Uuiv. zu Kopenhagen, dar-
auf Director d. Sternwarte zu Mannheim
von ISUbis 1815 und nun (nach Bugge^s
Tod) Prof. ord. d. Astronomie an d. Univ.
zu Kopenhagen, doch fast beständig in Al-
tona wohnend neben einer ihm vom Kö-
nige erbauten Sternwarte. Mitgl. d. königl.
Dan. Gesellsch. d. Wiss. seit 4 815 (LSJ
(Astr, Nachr, XXXVi; (E) (G.\%^\),
geb. 1780, Sept. 3, firamstedt, Hol-
stein,*
gest. 1 850 , Dec. 28 , Allona.
DelatitudinespeculaeManhemiensis, 4°, Hafn.
4 816. Astronom. Hülfstafeln f. Zeit- u. Brei-
tenbestimmungen, 10 Hfte., Koph. 1820—29.
Samml. von Hülfätafeln, 2 Hfte. 8°, Ib. 4 822
—^23. Tabeller overDistanceme mellem Maa-
nen og de fire Planeter Venus, Mars, Jupiter
og Saturn for 1822 etc., 4°, Ib. 1821. Epbe-
meria of the distancesof the four planets Venuä,
Mars, Jupiter and Saturn from tbe Moon's Gen-
fer for 1823—82 etc., 10 Hfte. 8«, Ib.lSil— 30.
Nachr. über d. Apparat, dessen er sich 1820
zur Mess. d. Basis bei Braak bedient (Schreib,
an Olbers), 4", Altena 1821. Journ. of obser-
vations at Helgoland, 4», Ib. 1815. De latitu-
dine speculae Havniensis, 4°, Ib. 1827. Sur
une pendule astronomique etc. (Lettre ä Mr.
L.Breguet;, 4<>, Ib 1828. Ephemeride forMaa-
n)Bn og de fire Hoved-Planeter etc., Kiöbnh.
1884. Distances of the Sun and the four pia-
nets Venus, Mars, Jupiter and Saturn from
theMoonelc. for 1835 and 1836, Ib. 1834 — 35.
Tabeller over Selens og Planeternes Dislance
fra Maanen. beregnede efter Bessers Methode
etc.. Alt for Aaret 1 838. Observatioues Cometae
anni1585, Uraniburgi habitaeaTychoneBrahe,
4", Allona 1845. — A comparison of the late
imperial Standard troy pound weight Nvith a
platin copy of the same etc. (Phil. Tr. 1836).
— Auflös. e. Aufgabe aus d. sphUr. Astrono-
mie (V. Zach'iMouatl. Corr. XXI, 1810). Über
d. grösste in ein Viereck zu beschreibende
Ellipse (Ih. XXII, 1810). Über d. von älteren
Geographen erwähnte Insel Frieslaiid (Ib.
XXV, 1 81 2) . Noch einige kleinere Aufsätze da-
selbst, in lindenan u. Bohnenberger'sZeitschr.,
Oergonne's .\nnaien, Oken*s Isis. — Gab her-
aus: 1) Almanakker for 1817, 18, 19, 20,21
og22, Kiöbnh. ; 2) Skriv-Calender eller daglig
Lonimebog for 1819,20,21 og*22, Ib. ; 3) Astro-
nomische Abhandlungen, 3 Hfte. 4^ Altena
1823—25; 4) [Astronomisches] Jahrbuch für
1836, 87, 88, 89, 40, 41, 43 u. 44, Stutig. u.
Tübing. 12°; 5) Astrenomische Nachrichten,
80 Bde. 4°, Altena 1823— 50 (Fortgesetzt erst
von A. C. Petersen, dann ven Ch. A. F. Fe-
tera). — Führte, zum Behufe einer Karte von
Dönemark, von 1817 an eine Gradmessung
von Lauenburg bis Skagen aus u. bestimmte
1830 auf Schloss Güldenstein die Longe d. Se-
cundenpendels als Basis d. dtin. Maasssystems.
— Übersetzte Camofs Göomätrie de position,
2 Bde. 8°, Altena 1807-10.
* geb. 177U, Sept. 3, Kopenhagen {NK)^ iit falsch {E),
Schumann.
Sohiimaoheri Georg Friedrich.
— Dr. Juris, UniversitSts-Actaar in Göl-
tingen (Or),
geb. 1806, Jan. 15, Hannover,
gest. 1813, Febr. 10, Göttingen.
Die Krystallisation d. Eises, 8**, mit 5 KupfUl.,
Leipz. 1844 (pesth.). Jubelalmanach d. Uni-
versität Göttingen, 8°, GöttiDg. 1887.
Sohnmaoher, ChristianAndreas.
— Oflicier in d. dän. Armee von 18291»
1842, wo er sich auf Wartegeld setzea
liess. Nahm, unter Leitung seines Obeiiii
Heinrich Christian, von 1833 bis 183t
Theil an d. Vermessungen in Dänemarki
verweilte (zum Studium d. Eisenbahnwe-^
sens) längere Zeit (1839— i1) in Deutsch*
land und später (1 8 44 — 45) zu seiner aslriH
nom. Ausbildung in Pulkowa (E),
geb. 1810, Sept. 6 , Tjörnelund, See-
land.
De vigtigste af Astronomiens Hovedlaerdom-
me, pepulairt fremsatte, 8*^, Kiöbnh. 1SU. :
Logarithmer med 4 Decimaler til de naturli|t
Talfra 1 til 1000 etc., 8^ Ib. 1846. —Instru-
ment til at maale Hurtigheden af tooeode
Stranges Svingniger (Oversigt over Videost
Selsk. Ferbandl. 1842). Beretning om de tu
Basis (der Untersuch, über d. WärmeleitoQg
im Eise) tjenende atmindelige og specielle
Thermomeler-Undersögelser (Ib. 1847). Cm
Isens Varmeledningsevne (Ib. 1853). Bclragt-
nin^er til Oplysning af enkelte Mementcr af
Jordens Physik (Ib. id.). Untersuch, d. Eises
als festen Körpers; mit W. Struve (Bull. pbys.
malh. Acad. St. Petersb. IV, 1845).
Sohnmann, Gotthelf Daniel.—
Folgweise Theilhaber einer chemischen Fa-
brik in Böblingen (1820), Apotheker io
Möhringen (182 4) u. Piieningen («8*81
und zugleich Lehrer d. Chemie u. BotaDÜ
an d. landwirthschaftl. Academie zu Ho-
henheim in Würtemberg (1828); seit I8i0
Prof. an dieser Anstalt und seit 1813 iß
Esslingen wohnhaft (ÜÄ),
geb. 1788, Juni 17, Esslingen, Wiirt.
Chem. Laboratorium f. Realschulen usw , Ess-
ling. 1849, 2. Aufl. 1857. — Über d. Unzula»-
si^?keit kupferner Helme u. Kuhlröhren beid.
Branntweinbrennerei usw. (HohenheimerN^^
chenblatt, II). Über d. Bereit, d. Stärke aus Kir-
tofl'eln (Ib. IV) . Über Bereit, d. SUirkezuckers,
Dextrins, Dexlrinsyrups usw. (Ib. V). tbcrd.
Verbind, von Darren mit Gemeindebacköfeö
(Ib. id.). Versichtsmaassregeln bei d. Chlof
bleicherei (Ib. VIII). Über d. Bereit d. Phos-
pherpasle u. ihre Anwend. zur Möuse- u. Ra^'
tenvertllgung (Ib. X). Über d. Ersparung ao
Brennmaterial durch d. Kleinspalten d. Brenn-
holzes (Ib XIV). über Catechu. seine Kenn-
zeichen u. VerfalschuDgen (Ib. XV).
«9
Schumann
Schwab.
#-
870
Bohmoattlly Julius 11 einrichKarl
Sdaard. — Von 1841 bis 1844 Lehrer
iD d. höhr. Bürgerschule in Elbing, seit-
iem Oberlehrer am Altslädtischen Gymn.
B Königsberg, Preussen (Or),
geb. 1810, Juli 8, Königsberg, Preuss.
3berd. scheinbare Erlaucht, d. Wolken durch
I. Sonne, 4^ Königsb. 1844 (Prgrm.)- — I^ie
remperaturverhültnisse von Elbing in Preus-
>«n(Pogg. Ann. LXVIII, 1846).
Sohnnok, Eduard. — Dr. Phil., Pri-
ratmann in Manchester. Studirte in Gies-
MO. Mitgl. d. Roy. Society (1850) u. d.
Manchester Soc. (Or),
geb. 1820, Aug. 16, Manchester.
3ber d. Producta d. Einwirk, von Salpeter-
Oliire auf Aloä (Lieb. Ann. XXXIX. 1841).
3ber einige farhstofTgebende Substanzen d.
bebten (Ib. XLI. 1842). Über d. Bestandtbeile
1. Lecanora parelfa (Ib. XLIV, 1842). Über
Pseuderythrin (Ib. XLV, 1843). Über d. StolTe
oRocelia tinctoria (Ib. LXI, 1847). Über ei-
ligeZersetzungsproducte d. Cbrysamminsäure
[Ib. LXV, 1848). Untersuch, d. Krapps (Ib.
LXVI, ^848). — On rubian and its products of
lecomposition (Phil. Tr. 1851 et 1855). — On
^iraformation of indigo-blue (Mem. Manchest.
Soc. Ser. II, Vol. XII, 1855 et XIV, 1857).
3d the occurrence of indigo-blue in urine (Ib.
UV, 1857). On the phenomena of fernneuta-
kion (Phil. Mag. Ser. IV, Vol. XVIII, 1859).
Sohnrer, Jacob Ludwig. — Dr.
Med., Prof. d. Physik an d. Univ. zu Strass-
borg (M),
geb. 1734, Jan. 23, Strassburg,
gest. 1792 Strassburg.
Diss. de historia electricitatis, 4", Argentorat.
V766. Experimenta circa electricitatem, 4**,
Ik.1767. Deextensionecorporum, 4", Ib. 1770.
De motu corporum in genere, 4°, Ib. 1771.
De electricitate corporum, 4**, Ib. 1775. De
ciMO infusorio Lixmaei, 4^ Ib. 1775. De di-
versa lucis refrangibilitate, 4°, Ib. 1783. Elö-
DMDts de physique en forme de tables, 8<*, Ib.
^716. Diss. historia praecipuorum repertorum
Circa ignem, Pt. I, 4*, Ib. 1789.
Schlüter, Friedrich Ludwig. —
^Med. (Strassburg 1789), Prof. d. Che-
oiie u. Physik an d. ArÜllerieschule zu
Strassburg. Sohn d. Vorigen (M.W) (Cll),
geb. 176 ., . . . Strassburg, gest. . . .
Bistoha praecipuorum experimentorum circa
*Mly8io chemicam aeris atmosphaerici usum-
9Qe principiorum ejus in componendis diver-
*isoataraecorporibus, Argent. 1784. Synthe-
(iioxygeniiexperimentisconflrmata, Ib. 1789.
Abhaodl. vom Sauerstoff u. seiner Verbindung
Bit aodereD Körpern (aus d. Latein.), Ber-
lin 1790.
Idnisteri Johann. — Dr. Med.
MOS), pract. Arzt in Ofen und erst (1802)
Assistent von Wintert, dann Repetent d.
Pharmacie an d. üniv. zu Pesth (1806 — 8)
und nach W i n t e r Ts Tod (1809) Prof. folg-
weise d. Naturgeschichte, Chemie u. Bola-
nik daselbst (ON) (N) (G, 1 8;,
geb. 1777, Mai 4, Fünfkirchen, Un-
garn,
gest. 1838, Mai 19, Pesth.
Deopio, Pesth 1819. Deiodo, Ib. 1827. De
ferro, Ib. 1829. Kleiner chemischer Apparat,
Ib. 1830. — Gab heraus u. übersetzte einige
Werke von J. J. Winterl (z. B. : Darstell, d.
vier Bestandtheiled. anorgan. Natur, 8°, Jena
1 804 u. System d. dualistischen Chemie, 2 Bde.
8», Berlin 1807), gab auch heraus Kitaibers
Hydrographie Hungariae, 2 vol., Pestini 1829.
Sohnraby Johann. — Jesuit, Mag.
Phil. (1751) und spSler Dr. Theol. Nach-
dem er Kaplan u. Lehrer an yerschiedn.
Schulen gewesen, 1768 Prof. ord. d. Phy-
sik u. Naturgeschichte (nebenbei auch Di-
plomatik vortragend) an d. Univ. zu Hei-
delberg (M) (BEJ. \),
geb. 1731, Jan. 24, Scheinfeld,*
gest. 1795, Sept. 21, Heidelberg.
Aestus maris secundum canones theoriae B o s-
covictiianae expiicatus, 4^ Heidelb. 1772.
Disqq. mineralogico-hisforicae de turfis, stra-
tis fossilium, petrefactis et metallre, 4°, Ib.
1777. Prolusiones de altitudine, salubritate,
fertilitate et visceribus montmm,'4*', Ib. 1776.
Diss. de coralliis, 4°, Ib. 1776. Lapides in or-
dinem systematicum digesti, 8°, Ib. 1777. Ter-
rae in ord. syst, digestae, 8", Ib. 1778. Pe-
trefacta in ord. syst, digesta, 8^ Ib. 1778. Me-
talla in ord. syst, digesta, S«", Ib. 1779. Salina
in ord. syst, digesta, 8°, Ib. 1780. Phlogista
mineralia in ord. syst, digesta, 8®, Ib. 1780.
De elemento aeris, 8°, Ib. 1781. De aqua et
quae ad aquam pertinent, S**, Ib. 1781. De
igne et quae ad ignem pertinent, 8^ Ib. 1782
— 84. De terrae motu ejusque in natura oc-
currentibus causis, 8°, Ib. •1783. Deprincipiis
et proprietatibus corporum, 8°, Ib. 1785. Pro-
lusio historico-mineralogica de succioo etc.,
4", Ib. 1794. — Philosophisches.
* GefUrstete Grafschaft Schwanenberg, Thnringen.
Sohnrab, Johann Christoph. —
Mag. Phil., seit 1794 würtemberg. wirkl.
Regierungsrath u. Mitgl. d. Oberstudien-
Direction in Stuttgart, früher (1785) ge-
heimer Secretär und noch früher (1778)
Prof. an d. hohen Karlsschule daselbst. Va-
ter d. Dichters Gustav Schwab (M.\\),
geb. 17 43, Dec. 10, Ilsfeld, Würtemb.,
gest. 1821, Apr. 15, Stuttgart.
EnUid'i Data übersetzt, mit e. Samml. geo-
metr. Probleme begleitet, 8°, Stuttg. f780. Ten-
tamen novae parallelarum theoriae, notione
Situs fundatae, 8°, Ib. 1 801 . Prüfung d. K a n t-
sehen Begriffe von Undurchdringlicbkeit, An-
56*
Schwane.
Stt
. ^ - .
•. ^M.-v>«M«^^>i9, ^ . Leip«. 1807.
i^..t«u, w.*k ."ii^i^tr «.i6 suppl(?-
^.. » ^-"^ ■ J . i c...uai«.fcrie, *>»*. ^tultg.
_ . .. . r * -^-«^ I- itfUi«ij(or. Siielidii
t. ' >L* L bii- J. ^ev>[netr.
«• •'^- -'»'— -»»»^'^'^'^ • '** . Einige
'^ ' "\ .,w - --—•.*.. 'i^nioiu lb.4794).
^-fc« ni'ctiioM vom mechan.
la«•.-4*•»7>^^t'ul^ .Bt>«rhard'f pbi-
" ■ '"'.... >4 , ^s. Piuf. d. Kanf-
.,^^,.*.*» ^%M J Irrung d. Ringes d.
* '^ * ' ^*ft«iiii. J. Aiendrehung die-
^^tT.— . i' - >^- •- 'TM).— VielPhi-
^I^j^^l^jl^ i !ijun Fried rieh Hein-
.1, ;i ►*>cv»i- Krst Privatdocent in
,^^, vi t . Jjwuf folgweise Predi-
,, ^A-».'^^*« in Thüringen (<802 —
vj%<* % ^ O-'*» ,I8JI — 27), Oberconsi-
x.,^^%:u> V Holprediger in Weimar («827
1« vvKi nun Ober-Consistorialrath u.
^^S^v^'AMt^r m Piirmstadt, Superintendent
,i |NxM Suirlenburg in Hessen fNJ,
<vb. •::*•, MUrz 14, Eichelborn, Gross-
herz. Weimar,
^^<4l IS.U. IVe. S9, Darmstadt.
tV 'vi^ti^^iit^^^ systema lithnlog. adornandi me-
tNo^to. *^ Jena*» 4801. Histor. Nachr. über d.
uiiu^mlOjfi SooielÄt in Jena, 8", Ib. 1801 u.
ist.« Kuiieil in d Geschichte d. Mineralogie,
s<'. Ib iitOi Landwirthschartskunde für Pre-
jüor. it"^. l.«>ipz 1H3S. Gab heraus: Annnlen
<x*hnft«iti^ d Sociotftt f. d. ßesammte Miriera-
Iv^üio in Jt^na ; niit J. O. Lenz (siebe Diesen).
ttai'HU!« abgedruckt: Grundzü^e einer Ge-
MOhiohtt» d. Mineralogie, 8°, Jena 1824. —
lieiüllH'bOH.
Sohnrabey Samuel Heinrich. —
Hofiiilh. Apolbeker in Dessau (AS),
Kob. 1789, Oct. 25, Dessau.
Ku(d«*oklo lim 17. Dec. 1827 auf seiner Pri-
\aUl«>rn\varto d. Excentricitat d. Saturnrin-
<^^ \f«httmRo1ior'f Astr. Nachr. Vi, 182S u.
\l\. Iti4i) u. später, dass der Ring mit dem
\«K)UAlor d Saturnskugel nicht parallel liegt
Ib \. iS99K Machte im J. 183» Beobachtun-
i«>ii ub«kr d. phys. BeschafTenheit d. Hallo y'-
«ob^h i'.ometen (Ib. XIII) u. dergleichen seit
it J ISiK regelmässig über d. Sonnenflekke
vib. \V II ff.>.— ÜberSternschnnppensubstanz
vKMUi»r*f Aivhiv VII, 1826). Über d. Gruit-
b u i s «« n'scbo Wallwerk im Mondllecke Schrö-
l<»r ,1b VUl. 1Mt6). — Über d. Rotationspc-
riod<» d. Soiino (Pogg. Ann. LXXXV, 1852).
■oh^Praiger, AI bin. — Regulirter
rhorhorr im Stifte Raitenbuch oder Rotten-
buch in Baiern; meteorologischer Beob-
,^ohlor auf d. Hohen Peissenberg (M. Ii;,
j5ob, 1768, Dec. 16, Bobingen, Bayern,
K**»l
Versuch e. meteurolog. Bescbrcih. d. Hotej
Peisseubergs, k^, München 4 79 f.
Sohnrann, Theodor. — Dr. lai
(BeHin 4834). Von 4834 bis 1839
hülfe am anatom. Museum zu Berlin, dav'
Prof. an d. Univ. zu Löwen bis 4848 oil'
seitdem Prof. an der zu Lüttich. Mitgl. L
Acad. d. Wiss. zu Brüssel seit 4 84t (BJÜI
(Diss),
geb. 4 8 40, Dec. 7, Neuss, Reg.-BcL
Düsseldorf.
Diss. inaug. de necessilate aeris atmosphM-
rici ad evolutionem pulli in ovo incubito. 4",
Berol. 1834. — Über d. Wesen d. Verdauung
Prozesses (Mfiller*! Arch. 4 8S6, Auszug: PaK
Ann.XXXVllI.4 8d6. — Entdeckung des Pep-
sin 8). Versuche über d. Weingabniog a. d.
Föulniss (Pogg. Ann. XLI, 4 837 ; fortgesetitii
d. Werke: Mikroskop. Untersuchungen üb«
d. tjbereinstimm. in d. Textur u. dem Wacht-
thum d. Thiere u. Pflanzen, 8°, Berlin 4811.
Tabula stoechiometrica, fol., mit Erklüruagi
H"", Köln u. Neuss 4 858. Explicatioo delati-
ble stechiomälrique, 8°, Bruzelles 4859. —
Rein Physiologisches.
Sohnrarz, Kapl Loonhard Hein-
rich. — Dr. Phil., Privatdocent d. techn.
Chemie an d. Univ. zu Breslau, dann Di-
rect. d. thüringisch-sächs. Actiengesell-
schaft für Braunkohlen-Verwerthung {OrU
geb. 4 8 34, Jan. 27, EisIcben.
Über die Maassanalysen, besonders in ihrer
Anwend. auf d. Bestimm, d. techn. Werlhef
d. ehem. Handelsproducte usw., 8**, Braun-
schweig 1850. Practische Anweis, zu Maass-
analysen usw., 8", Ib. 1853. Die Chemie u.
Industrie unserer Zeit usw., 2 Bde. 8°, Bresl.
1856 u 58. — Über hippursaure Salze (Lieb.
Ann. UV, 1845). Über Palmiton- u. Palmitin-
säure (Ib. LX, 1846). Über Mellithsäure u.
(leren Verwandlungsproducte (Ib. LX VI, 1848.
Über e. neues Verfahren, in Kupfer u. Stahl
zu ätzen ; mit B. Böhme (Ib. id.). Über d. Be-
stimm, d. Chroms (Ib. LXIX, 4849). Überd. Be-
stimm, d. Stärkmehlsauf nass. Wege (Ib. LXX,
1849). Über Hippursaure u. ihre Öxydolioos-
producte durch Bleisuperowd (Ib. LXXV.
1850). Über sogen. Ungarweinöl (Ib. LXXXIV,
1852). Über d. Säure in unreif. Weintrauben
(Ib. id.). Neue Methoden, Kupfer. Blei a.
Schwefelsäure auf maassanalyt. Wese zu be-
stimm. (Ib. id.). — Analysen d. Schmelima-
terialien u. d Schlacke einiger schott. Eisen-
werke (CamaU's Zeitschr. III, 1856). — Ap-
parat z. Erleichtr. d. Zeitbestimm, bei magnel
Beobb. (Pogg. Ann. LXXXI, 4 850).
Sohnrarze, Christian August.—
Mag. Phil., seit 1785 Conrector am Gymn.
zu Görlitz (M.W) (Otto),
geb. 4 755, Oct. 23, Grossenhain,
gest. 1809, Febr. 4 2, Görlitz.
Schwftnenbach
Schwaigger.
874
3 Theophrasti lapide Liparaeo, fol.,
(04. De smaragdo veterum, fol., Ib.
quodam pseudo-'smaragdorum apud
snere, k*", Ib. 4 803. De loco omnium,
sbesto agunt, antiquissimo, i», Ib.
n kleiner Beitrag z. Geschichte d. aus
3falln. ^Steine, Ib. 4804. De lapide ly-
um ac recentiorum, 4<^, Ib. 4 806. De
3raclio, 4o, Ib. 4 807. De magnetide
lieoplirasti a recentiorum magnete
rerso, 4°, Ib. 4 808.
irarzenbaoh , Valentin. —
, Privatdocent d. Chemie in d. me-
cultäl d. Univ. zu Würzburg, zwei-
gt, d. polytechn. Vereins daselbst;
ssislent erst von Schönbein in
inn von Bernard in Paris (Or),
4 830, Febr. 2, Zürich,
tar z. bayer. Pbarmacopöe (ehem.
^'ürzburg 4 858. — Über d. Einfl. d.
fThiere (Verbandl. d. phys.-med.Ge-
I Würzburg). Kupfergehalt d. menschl.
.). Untersuch, d. Fruchtfleisches von
a adiantifolia (Ib.). Reaction d. Caf-
physiolog. Untersuch. (Ib.). — Über
rk. flüchtiger Alkaloide auf Alloxan.
actionen vom Coniin , Nicotin usw.
a'a Vierleljahresschrift VIll). Neue
I-, Morphin- u. Chinin- Verbindd.
Übersetzte Cl. Bemard's Neue Fun-
l. Leber, Würzb. 4 853.
^arzenbrimner, B o n i f a c i u s.
dictiner. Von 4 8 4 3 bis 1 8 4 6 Prof.
matik am Gymn. zu Kremsroünster,
6 bis 4 826 Prof. d. Naturgeschichte
k an d. philosoph. Lehranstalt da-
von 4 824 bis zu seinem Tode Di-
dortigen Sternwarte, Derfflih-
ich folger /^^Ä/r. Nachr. \ll\) (Or),
n90, Jan. 25, Garsten,*
4 830, Apr. 29, Kremsmünster,
-onom. Beobb. in Sohnmaoher'i Astr.
I (4 825) bis VII (4 829). Über sein bei
3eobb. gebrauchtes Winkelmikrome-
', 4 887).
7er, Oe«terreich ob der Enn«.
relKger, Johann Sa lomoChri-
- Dr. Phil. (Erlangen 4 800). Folg-
"ivatdocent an d. Univ. zu Erlan-
10), Prof. d. Mathematik u. Physik
n. zu Bayreuth (4 803) und an d.
alschule zu Nürnberg (18 4 4 — 16),
'of. ord. d. Physik u. Chemie an d.
Erlangen von 4 84 7 bis 4819 und
an der zu Halle (M. \l) (G, 4 858;
IS in Miinchn. Gelehrt. Anz. 4 858/,
4 779, Apr. 8, Erlangen,
4 857, Sept. 6, Halle.
08 : Journ. f. Chemie u. Physik, erst
. I— XXVII (4844—49), dann mit J. ■
L. G. Xeineeke bis Bd. XXXVIII (4 823), dar-
auf wieder allein bis Bd. XLIV (4 825) u. nun
mit Sohweigger-Seidel bis Bd. LIV (4 828), der
es für sich bis Bd. LXIX (4 883) fortsetzte. —
Eioleit. in d. Mythologie auf d. Standpunct d.
Naturwissenschaft, 8<>, Halle 4 886. Überd.ka-
taly tische Kraft (lateinisch, ohne Titel), 4°.
Ib. 4 842. Über naturwiss. Mysterien in ihrem
Verhältn. zur Literatur d. Alterthums, 4», Ib.
4 848. Über d. stöchiometr. Reihen im Sinne
Siebter*! usw., 8°, Ib. 4858. — Über Zersetz,
von Salzen in der galvan. Kette, Lichteinfluss
bei galvan. Processen usw. (Oehlan'i Journ.
f. Chem. u. Physik, IV, 4 807). ünverbrennl.
Luftbälle usw. (Ib. id.). Über ehem. Anwend.
d. Galvanismus aaf d. lebend. Körper (Ib. V,
4 808). Ob d. chem. Process durch d. elektri-
schen bedingt werde? (Ib. VII, 4 808). Über
Benutz, d. magnet. Kraft bei Mess. d. elektri-
schen (Ib. id.). Galvanische Combinationen
(Ib. id. u. IX, 4 84 0). — Versuche über Me-
tattschweflung als elektr. Process (Sohweigg.
Journ. III, 4 84 4 u. XLIII, 4 825). Über einige
noch unerklärte chem. Erscheinungen (Ib. V,
4842). Über künstl. Bäder (Ib. VIII, 4848).
Über Weltmagnetismus u. Wellharmonie (Ib.
X, 4 84 4). Über animal. Magnetismus (Ib. XI,
4 84 4). lieber elektr. Reizung d. Nerven (Ib.
id.). über stöchiometr. Scalen (Ib. id., XIV
u. XV, 4 84 5). Über unipolare Leiter (Ib. XII,
4 84 4). ÜberchemischeKunstsprache(Ib. XIII,
4 84 5). Über stöchiometr. Messungen in Bezug
auf d. lod usw. (Ib. id. u. XIV. 4 84 5). Über
d. festen chem. Mischungsverhältnisse (Ib.
XIV, 4 84 5). Über d. Leuchten d. Meeres (Ib.
XVIII, 4 846). Physikal.-geognöst. Bemerkk.
über d. Fichtelgebirge (Ib. id.). Ist bei d. Elektr.,
wie beim Licht, der Durchgang durch Leiter
von einem Winkelverhältniss abhängig? (Ib.
XIX, 4 84 7). Über Umkehr, d. Polarität e. Vol-
ta'schen Batterie (Ib. XX, 4 817). Über Licht*
Polarisation (Ib. XXI, 4 847). Ueber Gewitter-
wolken u. Stürme usw. (Ib. XXVII, 4 849).
Wie d. Geschichte d. Physik zu erforschen sei
(Ib. XXXI, 4 824). Über d. älteste Physik u.
d. Ursprung d. Heidenthums aus e. missver-
standenen Naturweisheit (Ib. id.. XXXIII, 4 824
u. XXXVII, 4 823). Über Elektromagnetismus
u. d. elektromagnet. Multiplcator[vorPoggen-
dorff nur in d. unzweckmässig. Form als elek-
tro-magnet. Schleife beschrieben] (Ib. XXXI,
XXXII U.XXXIII, 4 824 ; XLI, 4 824 ; XLV, 4 825;
XLVI u. XLVIII, 4 886). Über d. elektr. Er-
schein., welche d. Alten mit d. Namen Castor
u. Poliux bezeichneten (Ib. XXXVII, 4 828). Be-
merkk. über LuftschifTfahrt usw. (Ib. XXXVIII,
4 828). Über allgem. Körperanzieh., mit Hin-
sicht auf d. Theorie d. Krystallelektricität usw.
(Ib. XXXIX. 4 82S). Über Cabiren-Anbetung
unter chrlstl. Völkern (Ib. XL, 4 824). Über
Lichterschein, bei Krystallisationen (Ib. id.).
Über Analogie d. Gährung u. d. Galvanismus
(Ib. id. tt. XLI, 4824). Neue elektromagnet.
Ansichten u. Versuche, aus alten hieroglypb.
Bildern abgelesen (Ib. XLIII. 4 825). Über Co-
häsion, inÄbbängigk. von krystall-elektr. An-
zieh. (Ib. XLIV, 4 825). Über continuirliche
elektromagnet. Rotationen (Ib. L, 4 827). Über
875
ScbweiKV^'^id«! .
elektr Erschein, bei Explosion einiger Knail-
salie [Ib. LI, )S!T). Über einige io elektro-
chsm. u, eleldromagnet. Beziefiunt; ugw. zu
beactitendeGegenslünde (Ib. LH, ISIS), tlber
d. relativ. BoweKungend. Körperlheile bei ih-
rer ehem. Verbind, (Ib.LVHI, (8J0), über d.
Wirk, eleklroposil. Körper BurPiatingchwamm
(Ib. LXHI, 1B1I). Noch viele Bemerkk. ii.
Nachachriflen zu Aufsfitzen Anderer (Ebanda-
9elb.«t1. — über Piatina; Alles u. Neuei (£rd-
nuim-i Jonrn. XXXIV, )B(S), Über d. Pro-
blem von d. Verdoppelunu d. Würfels (ßm-
urt'i Arch. IX, 19(7). Über d. Elektron d.
Alten usw. (Ib. id. u. X, 1 847) , Über d. Um-
-Ireh. d. magnet. Erdpole a. ein davon abge-
leitetes Gesetz d. Trabanten- u. Planetenlaufs
(Abhandit. d. naturf. Gesellsch. zu Halle. I.
1SS3{. tjberd. opt. Bedeulsamk. d, am elek-
tromagnel.Ualliplicatorsich darstellend. Prin-
zips z. Veralark. d, magnet. Umscbwunp (Ib.
II, 18S4). Über Uagnetism. in ekust. Bezieh.
u. damit zusammenhängende weltharmon
Gesetze (Ib. III, )855), — über d. Auffind. d.
zwei ersten Uranus-Trabanten durch laiisU
(Sitzungaber. d.Wien. Acad. IX, I85i]. über
mediclQ. Missions-Ansteltea (Ib. id ).
SohwelgBOr-Seldel, Fmnz Wil-
helm. — Dr. Med. (Hatte <S3i), pract.
Ar£l in Halle, sowie Privaliiocent (t8!6)
u, Prof. exir. {iStl) an <]. Univ. daselbst.
Adoplivsohn des Vorige« * (N) (G. { GJ,
geb. n 9 S, Oct, (6, Weissenfeis,
gest. 1838, Juni 5, Halle,"
Redigirte d. Journ. f. Chemie u, Physik, erst
mit 1. B. Ch. Bchwaireer (von fi.t. XLV bis
Bd. LIV], dann allein bis Bd. LXIX ((833),
dem Schlug«« desselben, war dann bis zu sei-
nem Tode Milredacteur von Erdouum'a Joorn.
f. prakl. Chemie. ~ De febrium aesllvatium
origiiie atqne natura, Halae 183( (Auszur:
BahveigR. Journ. XL1I). l'roluslones ad che-
miam medicam, 8°, Ib. 18ä6. Literatur d. Ma-
Ibsmalik, Natur- u. Gewerbskundo usw., von
J. B. Erich, 8", S. Äull,, Leipi. 18S8. — Über
d. eigenlbUm]. drohenden ltewepun°end.KHm-
phers u. andr. Kbrper auf verschicdn. Fliis-
sigkeiton (Schweigg. Journ. XLII, ISitj. Viele
lilerar. Notizen ebendaselbst.
" Ertnnkw itch in it« Sani«.
Sohwelkart, Ferdinand Karl, —
Dr. Juris (Jena 1798), erst Advoeat in Er-
bach (1800], dann InsIruclor eines Priii-
zen von Holienlohe-Ingellingen (1803—7],
darauf Privallchrcr in Heidelberg, Prof.
c\tT. d. Rechle an d. Dniv. zu Giessen
(1809) und nun Prof. ord. d. Rechte folg-
weise an d. Univ. zu Charkow(l8l2), Mar-
burg (18)6) II. Kijnigsberg(l830). Tribu-
nalsrath (Justi) (Sc),
geb. 1780. Febr. !8, Erbaeh,
gest. 1859, Aug. 17, Königsberg.
8efaw«iMr.
Die Theorie d. farallelliniea, aebstVo
zu ihrer Verbannung ans d. Geomeli
Leipz, < 808. — Viel Juristisches.
Sohvrelns, Franz Ferdinat
Dr. Phil. (Götlingen 1801], erst Pri
Cent in Göllingen (1806^9), dann
(1810] u. Prof. [Mtr. I8H, ord. (8
Halbematlk an d. Dniv. zu Heidelbet
(PJ fG.fSZQ) (Heidelb. Jahrbücher W
geb, 1780, HärzK, Fürstenberg
Paderborn
gest. 1856, Juli <5, Heidelberg.
Geonaelrie, nach e. neuen Plaoe bei
usw.,' i Bde. So, Gölting. 1805—8. Svi
Geometrie usw., 8°, Ib. tSOS. Uathemi
d. ersten «issenschaflt. Untorricht, tl
Giess. 1809. Skizze e. Systems d. Geo
V>, Heidelb. 18t0. De serienim snmn
specimen. 8°, Ib. 1810, Haodb. d. Ge
S°, Giess. 18H. Zins-Zinsrechn.fUrGei
manner, 8°, Darmstadl IBIi. Analysi!
binatorisch bearbaitst, 8°, Heidelb,
Theorie d, DilTerenzen u. Differentiale
dopp. Verbindd., d. Producte mit Ven
gen d. Reihen, d. wiederholten Fuac
d. allgemeinst. Fecutiaien u. d. forllSD
Brüche, 4°, Ib. 48iS. Grtissenlehre, sy
lisch bearbeitet, S°, Leipz. 1831. Perle
lutio Problemalis de priocipio Virtual
rilatis, t°, Heidelb. t8tS. — Neue Eige
zweier KrHRe, durch welche e, Kräften
ersetzt werden kann (CTalle'i Journ. ;
18*8). Kräfte im Räume (Ib. XXXVIll
Kliehmomente. oder die Summe J'.i.
bei Kräften in d. Ebene u. i"{xX+yT +
Kräften im Räume Ib. id.). Theorie d.
u. Fllehmomente d. parallelen Seitenkr
welche KrHfte Im Räume zerlegt werde
nen(lb,XLVn,l85*j. Theorie d. Mitte
d. psrallcton Seitenkrafte (Ib. id.).
Sohweltzer, s. Helvclius.
Sohireltzer , J o ii a n n K (
Friedricli, — Stadtphvsicus in V
(M.W):
geb. \1\ Ulm,
gfisl. zwischen 1775 u. 1778, .
De oleis essenlialibus sive aethereis ve
lium, absque destillalione parandis, t
sae175S. Chem. Versuche u. Beschi
vortrein. Stahlbrunnens zu Langeos
bach, 8", Welzlar1770. Bestimm, d. P
marlialis in diesem Brunnen_, 8", Ib. ('
Schweizer , J . . . J . . . — pfai
Einbrach, Nidau u. Gullannen, zul
Trüb (ZNG),
geb. 1771, .. .; gest. 18U, . .
Beschreib, d. furch terlicheo Schneesti
LauinenstUrze in d. Thülern von Gu
u. Gadmen im J. 1984, S", Bern 1SI
Rosenlauibad, S", Ib. I8is. Dal Kaull
Grindelwald, 8°, Ib. 1833,
^
Schweizer
SohwüpiA.
878
uSoliweizer, Kaspar Gottfried.
i^Dr. Phil., Prof.-Adjuncl an d. Univer-
■Its-Sternwarte zu Moskau , sowie Prof.
».Mathematik u. Astronomie am Konstan-
fpcfaen Mess-Institut daselbst (Or),
*: geb. «8« 6, Febr. 46, Wyla, Canton
' Zürich. •
Hdeckte die Cometen 4847, N<> IV (Aug. 84),
a, N" II (Apr. 4) u. 4855, N° I (Apr. 4 4),
» gleichzeitig mit anderen Astronomen
iRbdie: 4 840, N» III (Apr. 41) u. 4 858, N«" I
8). — (Siehe Astr. Nachr. XXVI, XXVIII,
:VI a. XL). Viele Beobb. u. Recbn. über
Q. andere Cometen (Ib.) u. über Son-
ikeu. Sonnenfackeln (Ib. XXXVI, 4853).
e. physiolog. Erscheinung d. Auges (Ib.
:, 4 849). —Ferneres in Jahn'i ünlerhal-
u. d. Bull, de la See. des Naturalistes
»n.
fib. Febr. 10 {JU),
^Behweizer, Matthias Eduard. —
Phil. , erst Assistent von L Ö w i g und
Lehrer d. Chemie an d. oberen In-
ieschule in Zürich bis 4 855, daneben
ratdocent und seit 4 858 Prof. extr. d.
fcmie an d. Univ. daselbst. Bruder des
gen (ZNG) (Or),
, gdi). 4 84 8, Aug. 8, Wyla, Cant. Zü-
rich,
gest. 4 860, Oct. 23, Zürich.
ÄDweis. z. Ausführ, quantitativer Ana-
S"», Chur 4 848. Neue Aufl., 8«, Zürich
— Untersuch, d. Holzgeistes; mit 8.
(Pojirff- Ann. XLIII, 4 838). Über
lÜZgeist, Xylit, Mesit u. deren Zersetzungs-
Veducte durch Kali u. Kalium ; mit D e m s e 1-
«0 (Ib. XLIX, 4 840). Untersuch, d. Antigo-
il8 (Ib. id.). D» d. Pennins (Ib. L, 4840). D°
« Porphyrs von Kreuznach (Ib. LI, 4 840).
tibaethyl, ein neues Radical ; mit C. Löwig
Eb. LXXX, 4850). — Über e. neues Product
i« trockn. Destillation des Holzes (Miltheilt. d.
«larf. Gesellsch. zu Zürich, I, 4 847—49).
UMtlyse d. Wassers von d. Sungie pait oder
■ittero Fluss in Java (Ib. id.). Untersuch, über
L Borax (Ib. II, 4850—52). Chem. Untersuch.
47. Febr. 4 850 am Gotthard mit d. Schnee
;efallenen Substanz (Ib. id.). Über d.
Stfuren d. festen Oels von Evonymus
leus (Ib. id.). Über Kalke aus Madeira
III, 4 858—55). Über d. Verhalt, d. schwä-
ikareo Stfuren z. chromsaur. Kali (Ib. IV,
859). Über d. bei Eruption d. Guntur auf
«va am 25. Nov. 4 848 ausgeworfene Astfhe
Ib. id.). — Das Kupferoxyd-Ammoniak, ein
tnflösuDgsmittel für Pflanzenfaser (Vierleljah-
lasehr. derselb. Gesellsch. II, 4 857). Ueber
kriUW. d. Kupferoxyd-Ammoniaks (Ib. IV,
IM).
SühwOBkfeld, Caspar. — Dr. Med.
tasel). Pliysicus in Görlitz seit 4 605, vor-
»r in flirschberg practicireud (JJ (Ott),
geb. 4 563, Aug. 41, Greiffenberg,
Schlesien,
gest. 4 609, Juni 9, Görlitz,
Thesaurus pharmaceuticus, Basil. 4 587. Stir-
pium et fossilium Silesiae catalogus, 4°, Lign.
4 604. Beschreib, d. Hirschberger warmen Ba-
des usw., 8^ Görlitz 4607.
Sohnrenter, Daniel. — Prof. erst
des Hebräischen (4 608), dann der gesamm-
ten oriental. Sprachen (4 625) und dazu
(4 628) d. Mathematik an d. Univ. zu Alt-
dorf (J) (WS),
geb. 4 585, Jan. 34 , Nürnberg,
gest. 4 636, Jan. 49, Altdorf.
Wie man aus rechtem Fundament auf dem Pa-
pier mit d. Zirkel, Winkelhaken usw., ja zur
Noth ohne dieselben, verfahren u. practiciren
solle, Nürnb. 4 64 6. Wie ohne einig künstl.
geömetr. Instrument, allein mit d. Messruthen
u. einigen Stäben d. Land zu messen, Ib. 4 64 6.
Beschreib, d. geometr. Tischleins, welches
Job. PraetorioB erfunden, Ib. 4 619. Geome-
triae practicae novae libr. IV, Ib. 46S5 -26.
Tabulae sinuum, tangentium et secantium,
4 2*^, Ib. 4 628. Deliciae physico-mathematicae
oder Mathematische u. philosophische Er-
quickstunden. 4. Thl. 4**, Ib. 4 636 [posthum],
(2. Tbl. von Harsdörffer). — Philologisches.
Sohnrerd, Friedrich Magnus. —
Von 4 84 4 bis 484 8 Lehrer am Prog^'mn.
in Speyer, seitdem Prof. d. Mathematik am
Lyceum daselbst (Or),
geb. 4 792, MSrz 8, Osthofen, Rhein-
bayern.
Die kleine Speyerer Basis oder Beweis, dass
man mit geringem Aufwände an Zeit, Mühe u.
Kosten durch e. kleine genau gemess. Linie
die Grundlage e. gross. Triangulation bestimm,
kann, 4", Speyer 4 822. Astronom. Beobb. auf
d. Sternwarte zu. Speyer, 2 Bde. 4^ Ib. 4 829
—30. Analyt. Untersuch, d. Weges, den d.
Spitze e. Winkels beschreibt, dessen Schenkel
e. Linie d. 2. Ordn. berühren (Schulprgrm.),
4?, Ib. 4 880. Die Beugungserscheinungen aus
d. Fundamentaigesetzen d. Undulationstheo-
rie analytisch entwickelt usw., 4*^, Mannheim
4 835. — Apparat z. Darstell, d. Beugungsphä-
nomene d. Lichts (Pogg. Ann. XXXVIIl, 4 836).
— Astronom. Beobb. in Sohnmaohex'f Nachr. I
(4 823) bis XIII (4 836).
Sohwllgii6, Jean ^aptist. — Uhr-
macher u. Mechanicus in Strassburg , bis
4 827 Lehrer d. Mathematik in Schlettstadt
(VD),
geb. 4 776, Dec. (8, Strassburg,
gest. 4 856, Dec. . ., Strassburg.*
Kurze Beschreib, der (von ihm verfertigten)
astronom. Uhr d. Strassburger Münsters, 8**,
Strassb. 4 843.
* gest. 1857, . . . {Ann» d4 VIntU äst Pi^vineu),
879
Schwizen
Seoretby.
Sohwicen, Friedrich. — Mönch
des Klosters St. Lamprecht in Steyermark ;
von 4741 bis 1713 Prof. d. tbeoret. Phi-
losophie an d. Univ. za Salzburg. Aus frei-
herrlichem Geschlecht stammend (VSJ,
geb. ilii etwa, . ., Graz,
gest. 1718, Febr. 5, St. Lamprecht.
Digressiones physico-experiraeDtales ad ef-
fectus varios coropressioni et compressorom
elaterio debitos, 8^ Salisb. 4 748.
Sohyrl&as, s. Rheita.
Sohythe, Jörgen Christian. —
Hielt 1835 bis 1812 als Lector der »Sei-
skab til Naturlaerens Udbredelsea Vorle-
sungen in mehren dän. Städten, machte
auf ÖOentl. Kosten wiss. Reisen nach Grön-
land (1838) u. Island (1839 u. 1816) und
ward 1816 Kammerassessor in Kopenha-
gen (EJ,
geb. 1811, Febr. 6, Kopenhagen.
Hekla og dess sidste Udbrug d. 2. Sept. 1845,
KiöbDh. 4847. UdvikÜDg af KUllua i nogle
warme Kilder paa Island (Krojer'f Naturhist.
Tidskrift, Bd. III). Jagttagelser af Atlanter-
havets Temperatur i Overfladen (Nyt Archiv
f. SövfiseDet, 11, 4 848).
Sollhiy Agostino. — Maler, der in
Messina eine Schule errichtete, spUter aber
in Rom lebte (BJ (J),
geb. 1639, Messina,
gest. 1700, Mai 31, Rom.
La vana speculazione disingannata dal senso :
Lettera risponsiva circa i corpi marini, che
petrificati si ritrovano in varii luoghi terre-
stri, 4*^, Napoli 4670, übersetzt unter d. Titel :
De corporibus marinis quae defossa reperi-
untur, addita dissert. Fabii Colnmnae de glos-
sopetris, Romae 4747.
Sotni^, Domenico. — Folgweise Prof.
d. Physik an d. üniv. zu Palermo (1796),
königl. Historiograph von Sicilien (1815),
Kanzler d. Univ. zu Palermo (1822), Mitgl.
d. Commission d. Ößentl. Unterrichts (1 823)
und seit 1828 Abt von S. Angelo di Brolo
(Tp. Y) (Gh. Ltt. XXXVIIi; (KEC),
geb. 1765, Febr. 28, Palermo,
gest. 4 837, Juli 13, Palermo.*
Introduzione alla fisica sperimentale, Palermo
4 803. Elementa di fisica generale, Ib. 1809 e
4 829. Mem. so i fili reflui e i vortici appa-
renti deila stretta di Messina. Breve raggua-
glio del novello volcauo (Isola Ferdinandea)
u. zwei Briefe über d. Ausbruch d. Aetna von
4814 (In sicil. Zeitschriften). Esperienze e
scoverte sulT elettro-magnetismo. Biographien
über Xanrolykos, Empedokles, Arohimedes u.
Oirolamo Sottimo.
* An der Cholera.
SoopoU, Giovanni Antoo
Dr. Med., erst Physicus zu Idria io
dann (1766) Prof. d. Mineralogie
Bergacademie zu Schemnitz in Ung
J a c q u i n's Stelle) und zugleich k. k
u. fiergrath, endlich seit 1 777 Prof.
mie u. Naturgeschichte an d. Univ,
via (M) (Tp, IX;,
geb. 1723, Juni 3, Cavaleseb.
gest. 1788, Mai 8, Pavia.
Tentamina physico-chymico medica,
nera hydrargyri, IL de vitriololdneos
morbis fossorum hydrargyri, 8^, Yen
u. Jenae 1774 (deutsch von K. v. M«
8°, Münch. 4 786). fntroductio ad dia^
usum fossilium, S«*, Vindob. 1768 (deu
Riga u. Mitau 4 769). Mineralog. Verl
für d. andere Klasse d. Bergacad. zu
nitz, 8°, Wien 1774. Disss. ad histor
pertinentium Pars 1, sistens Tentame
ralog. de schematibus metallorum;
tamen de minera argenti rubra ; III.
sinopi Hungarica, 8°, Pragae 1772. F
mineralogiae systematicae et practi(
cinctae exhibentia structuram telluris
mata mineralogica etc., 8**, Ib. 4 77S
nisch von J. Ardaino, 8°, Venez. 4 778,
von K. V. Xeidinger, 8^ Ib. 4 786). Ci
graphia Hungarica etc., 8^ Ib. 1776
duetio ad historiam naturalem etc.,
4 777. Fundamenta chemiae etc. 8«, I
edit. II, Papiae 4 780 (deutsch, Wiei
Anfangsgründe d. Metallurgie, 4**, Mi
4 789. — Deir azzurro di Berlino (Alt
patriot. di Milano, I). — Vom Kohlen
(Abhh. d. ökon. Gesellsch. zu Bern, I
— Über d. verschiedn. Gehalt d. ölzei
limats an Quecksilber (Crell's Annal
Untersuch, einiger Holzarten usw. (11
— Versuche, den verdorbenen Wein
fend (CreU's Beitrr. I, 1785). Gedaok
d. Phlogiston (Ib. id.). Über d. BeMa
d. Gallen- u. Blasensteine (Ib. II, 4 78'
einige Aufsätze daselbst. — Botanii
Zoologisches.
•Nach Anderen geb. Juni 13 {M)\ geb.
{Tp. V) {ON) ; geb. 1725, . . . (B).
Sooresby, William.* — Mac
1803 bis 18Ü2 als Wallfischfängei
20 Reisen in die nordischen GewUss
bei er 1806 bis 81» 30' N. vordra
nördlichsten von allen Seefahrern),
daijn in Cambridge Theologie, w
Theol. und fungirte als Prediger d
kirche in Liverpool, Exeter u. Bradf(
sich zuletzt nach Torquay zurück,
indess noch 1856 eine Reise nach
licn. Mitgl. d. Roy. Soc. London i
burgh (Abstr.W) (Edinb. NewPhi
VIi; (Sillim.N.Journ.XXWj (i
(AthenaeumiSJ^lJ (Or),
»1
Scona
leropa.
882
geb. 4789, Oct. 6, Croplon,**
gest. 4 857, MärzS4, Torquay.
feittooant of tbe arctic regioos, 2 vol. 8^ Lood.
teo. Voyage to the nortbern wbale fisbery,
^, Ib. 4 8S8 (deutsch von F. Kriei, Hamburg
). Magnetical iDvestigations, 8 vol. 8^,
^ 4889— 5S). Tbe Franklin expeditioo, 8^
1^48 . . Zoistic magnetism, 8**, Ib. 48 . . —
^ the anomaly in tbe Variation of tbe magne-
Be needle on sbip board (Pbil. Tr. 4 84 9).
dprm. OD tbe magnetic properties in steel
lad iron by percussion (Ib. 4 822 et 4 824). On
■Mumining tbe tbickness of solid substances
pb. 4884). On inquiry into some of tbe cir-
ÜBDttaDces and principles, wbicb regulato tbe
nctioQ of pictures on the retina of tbe
0 eye, with tbeir measure of endurance,
r coloars and changes (Abstr. VI, 4 858 et
4854). — Description of a roagnetimeter
Me. (Tr. Edinb. Soc. IX, 4 824 ) . Descr. of some
BBBtrkable atmospberic reflections and re-
InctioD« etc. (Ib. ib.). On tbe errors in tbe
iMh-rates of Chronometers arising of tbe mag-
MiBm of their balances (Ib. id.). Electro-
itegnetfc experiments (Ib. id.). Description of
iMna remarkable effects of unequal refraction,
aibierved at Bridlington Quay in tbe summer
Dir 4826 (Ib. XI, 4884). — On tbe size of tbe
Bkvenland inrbale (Edinb. pbil. Journ. 1, 4 84 0).
Rd exeursion upon tbe Island of Jan Mayen
CD», id.). On tbe effects of tbe sea in great
dtpths in augmenting tbe specific gravity of
«oodt (Ib. id.). On tbe colour of tbe Green-
Ittdsea (Ib. II, 4820). On tbe seven icebergs
pf Spitzbergen (Ib. id.). On a method of mea-
■ving the beigths of cliffs (Ib. id.). On tbe
ilita of ice on the coast of West Green land
IIb. IV, 4 824). On the impregnation of wood
I^Ma-water (Ib. VI, 4 822). On tbe fogs of
Iba polar »eas (Ib. id.). Magnetical experi-
Ments etc. (Ib. XI, 4 824). — A description of
■ome appearances of remarkable rainbows
(Bdlob. New Phil. Journ. II, 4 826—27). On
fte probebllity of reaching tbe north pole (Ib.
\48t8). On a peculiar kind of red snow ob-
mntd on tbe arctic ices (Ib. VI, 4 828—29).
€o the uniform permeability of all known sub-
slaaces tolhe magnetic influence etc. (Ib. XII,
4814 et XllI, 4882). An exposition of some of
ttelawi and pheiiomena of magnetic induction
■l (Ib. XIII, 4882). Obss. on the deviation
■jha coiDpass etc. (Ib. XIV, 4 832—33). On
Hb circomstances connected with tbe ori-
^n iuggestion of the modern arctic expedi-
K (Ib. XX, 4 835—86). On the colours of
Aedew drop (Ib. XXXI, 4 844). — On the sin-
plir effects of two strokes oif ligbtning upon
iHMel (Brewster's Journ. of Sc. VIII, 4 828).
^Exppn. and obss. on the mecbanical po-
«mof electro-magnetism, steam and horses ;
■it J.F. Jeole (Phil. Mag. Ser. III, Vol. XXVIII,
flu). — On the magnetism of iron ships and
li cbaDges (Rep. British Ass. Meeting XXV,
l888elAb8tr.VII,4854). — Geistliche Schrif-
Predigten.
* Xb ürftlMm Jalurtn William Beoresby jun. ge-
^nnt, war üatMichtidimff von teioem Vater Wil-
liftB (ftb. 1760, Mai 3, Natholoi bei Cropton, gMt,
Pof f«a4orff, HandwSrterbach II.
1829), der 30 Jahre lang den WalUlfehfanf betiiab
und das „round top-gallant crow^ nett^^
erfknd, ein anch auf der Beise ton Capt. Ross an-
gewandtes kleines cylinjlrisches Obsenratorium auf
dem Schiffsmast, zum Behufe der sicheren Beschif-
füng des Eismeers {KXCi.
** Bei Pickering, Torkshire.
Soorza, Giuseppe. — Prof. d. Ma-
thematik an d. Univ. zu Neapel seit 4 844.
Mitgl. d. Aead. d. Wiss. daselbst (MR) (Ren-
diconto Accad. Nap. 11^ (Atti Accad. Nap. 11^,
geb. 4 784, .. . Gimigliano b. Cantazaro,
gest. 4 811, .. . Neapel.
Divinazione sulla geometria analitica degli an-
tichi, 8°, Napoli 4 828.
Sooft, VV^illiam. — Erst Gehülfe bei
Capitän Basil Hall, dann seit 4 827 Prof.
d. Mathematik am Military College in Sand-
hurst, auch seit 4852 Examinator d.'Qan-
didaten für Gommissionen in d. brittiscben
Armee. Mitgl. d. Astron. Soc. (ASN.XV)
(ASM. xxiv;,
geb. 4 800, Oct. .., Maiton, Roxbargh-
shire,
gest. 4 854, Juli 8, (Sandhurst?).
Elements of arithmetic and algebra, 8<', Lond.
4 844. Treatise on plane trigonometry and
mensuration, 8*^, Ib. 4 848.
Soreta von Sohotnan und Za-
▼orzlz, H e i n ri c b. — Physicus in Schaf-
hausen. Mitgl. d. Leopoldin. Academie (J)
(ANC).
geb. . . . Prag, gest. 4 689, Aug. 6, . . .
De mercurio cum auro incalescente (Mise.
Acad. Nat. Cur. 4 082. — Zoologisches.
Sorinoty Johann Anton Joseph.
— Dr. Med., seit 4 715 Prof. d. Chemie u.
Physik an d. üniv. zu Prag (PI),
geb. 4 697, Oct. 4 6, Prag,
gest. 4773, Apr. 28, Prag.*
Gründl. Untertuch. a. Beschreib, d. Theodor-
bades bei Prag, 8°, Prag 4744. Diss. de aäris
proprietatibusnaturalibus etc., 8«, Ib. 4 748.
De utilitate electrisationis in arte medicd, 4<',
Ib. 4 754. De oleo vitrioli dolci, 4«, Ib. 4 768.
Tractatus de fontlbus soteriis Toeplitziensibtts
etc., 8^ Aug. Vind. 4760 (deutsch, Ib. 4760).
— Meditationes physicae de phialis vitreis,
quae casu minimi silicis in eadem projecti
dissiliunt (Act. Acad. Nat. Cur. X, 4784). —
Medicinisches. — Wiederholte 4 754 in Gegen-
wart d. Kaiserin ICaria Thereiia den Gue-
r i c k e'schen Versuch mit zwei Haibkugein von
zwei rhein. Fuss Durchmesser, die 20 Pferde
nicht auseinander reissen konnten.
* gest. 1774, . . . (IT).
Sorope*, George Poulett. — Pri-
vatmann, abwechselnd in London und zn
Castle Gombe bei Chippenham, Wiltshire,
56
888
Scnltatiii
Secchi«
lobend. Seit f8S6 Mitgl. d. Roy. Society;
Mitgl. u. Secretttr d. geol. Soc. (Abstr. \l),
geb. 1797, . . .
Conilderations on volcanos, 8^ Lood. 1826.
Mein, of the geology of Central Fraoce, 4^ Ib.
18i7. The gooloKy and exttnct volcanos of
Centroi France, 8«», Ib. 1858. — Oq tbe vol-
canic diHtrIot of Naples (Tr. Geolog. Soc. li,
Vol. II, pt. in, 18i8). -. On the formation of
cratem and the nature of the liquidity of la-
vaa (Quart. Journ. of the Geol. Soc. XII, 1856).
On the lamination ond cieavage occasioned by
mutual friotion of the particles of rocks while
in Irregulär motion (Ib. XV, 1850). — - On the
formation of volcnnic cones etc. (Phil. Mag.
Ser. IV, Vol. XVII, 4859).
* llcimt rtf«ntlirh Thomson, und nennt »ich erst
Mit IHlt («U er sieh rerheinthete) Scrope n^ch
•einer Fr%u.
■omltetas (Schultz), Bartholomäus.
— Mag. Phil. (Wittenberg 1561). Nach-
dom er einige Zeit Vorlesungen in Witten-
berg gohalten und von 1 570 bis 1 586 Leh-
rer an d. Schule in Görliti gewesen, 1589
Richter u. 1691 Bürgermeistor zu Görlitz
(OU (J) (B) (Lausitz. JV. Mag. III. 1821,
gel>. «540, Mai U» Görlitz,*
gest. «611. Juni t«. Görlitz.
PhaenomeD« Dovilunii eclipüci etc., 4^. Gor-
Uciae 4587. Inventurta non ol>sUDt inventa.
Ib. 157t. GnomoDicedesoUriis, siveDoctrina
practica lertiae partis astr^^nomiae. fol.. Ib.
I57i. Von allerlei S^^larien d. i. himmlischen
Oirouln u. Vhrx^n. Uv I .^7i. CvMnpulus ecol^-
»iasliousetc. 4'\ Ib 1574. IVisonptio com^t,-ie
anno <ä7T appar^ntis. 4*'. Ib, tSTS. rro»:nosti-
con meteor*>fraphicum. 4*. Ib «5>i. — Ver-
ferlii^te eine Karte %on d, L.^usity. die im Thej»-
Imm orbl« terrarum \on Ortelina zu finden ist.
•jeK tM2«MM l.^.iri\
■o«lt«taS, Abraham. — Dr. Thcol.
^I61S\ Prof. d. TheoJi^io «n d. Univ. yu
HeidoIbenjK. dann Hofpwsii*:er d. Kurfur-
slen Friedrich V. von der PfAij und ru-
lelTl Predijfer in Kmdcn J HL ,
|5eh. 1 5 f f . Au^ . t i . uriin ober*: . Sohl es .
|5e^ 1625, OcL 1 4 . Enidcn.
MC, ; a^N^e^ssit de reskMüiJorje tn^ncc-rruir. »r«-
cuiln$ brevi» el perspj^'^nns S«rUi54eAftei P2>
ÜMt G^an^.^e^f!enj^$ . $'. He4de..b **i-i —
1>aui$tu»chefi.
Seylmx. — MathcwMH;kcr ;; G<^*v^Arh
vAn d. Insei CArx*nda sn Ojinea, m»r.^:e
S^^ V. Ohr. »af Itefeh. des Dar;ns H^-
$ta$pe:$^ ^ine S^er^et:» vi^e!r d M^ue^ilÜPd
Me<*r, die <*r ir sseinerr. Penp);?? KcÄ^hre.h;
«nd die emtbuh^r. is: m H »«:$<' z:: i cwv-kcr.
nm.. Hoe**-^bel.i C^iw^-i icrifu^iram
Geogr. graec. min., Paris 48S6 u.
sen, Berlin 1831 (KECJ (B),
Seba, Albert. — Apotheker
sterdam. Mitgl. d. Leopoldin. Acad
d. Roy. Society (J) (HL) (Ahr,\\V)
geb. 1665 etwa . ., Etzeln , Ostfr
gest. 1736, Mai 1, Amsterdam.
Locupletissimi rerum naturalium thes
curata de.scriptio et iconibus artifictc
expressio, per universam physices h
etc., 4 vol. fol., Amst. 4 734,85, 58 et (
Theile Beschr. u. Abbild, von Mineraltc
zur Zeit sehr berühmten Naturalienc
Sebass (Seebass), Christiai
wig. — Mag. Phil. (1792), von I
Prof. extr. d. Philosophie an d. L
Leipzig (Ott),
geb. 1751, Mai 23, Gross -H
dorf b€
gest. 1806, Oct. 16, Leipzig.
Diss. de matheseos disciplina et usu,
4 708. Prgrm. de duplici mathem;
quantitatum relalione, 4^ Ib. 4 797. V*
u. systemat. Anleit. z. Rechnungswissc
Ib. 4S0i. — Cberselzte mehre technc
Schriften aus d. Französischen.
Sebooky s. Seebeck.
Seoehi, Angelo. — Jesuit,
legio Illirico-Lauretano bei Loret<
Georgetown-College bei Washingt
Mathematiker u. Astronomen aus§
ward er spater Prof. d. Physik u.
matik am Ietzti:enanuten College
jot7t Direol. d. Sternwarte u. Prof. d
nomie am CoIIe^io Romano in Ron
d. Nuo\. Accad. dei Lincei in Rom
d. Pariser Acad. Ch- .
cob. 1 S t S. Juni 29. Regpo. Loe
Men.or.e del! Wser^atono de« L'niver
ic^nana de Cv^-^iio K."^!rjaDO. 8 vol. 4
*<S5'— 5« A::siui Bib! UMV, XXXr
IVs .T r . r n e de:; n *j .-> \ l-^ üMWatorio
lei'O K.-^aiün.-^ e Trensona «oi lavoii
.i&: «^iii a nano apr.le 4<5S. 4^ Ib. 41
feariTbes :a f>ciriv-a! rfcec-mftrx-, 4",
mfi:^" *>Jt ABS c SxcithsoQiaB
bu; V.-»: \ :i; \;*ztirc" Ss::^o de: si«
iiirf se^v-ru-:.- se r.u receaii -.-sserrax
R^rr.» '^r-f — w^r ibe rar>e descril
.•;:; r x-^f. S : e t> *: . -f \ IteTTr« N . .' r-Tim . VIJ
— Sc : *:*.!.■ *::£*-•? de".a i^^Kraßa
TaeTftTtn- An, f. «sT ils: e f s I. 41
«»rrhf *. rbe:n>etr:i e>;c*ra !b. i
'SM Nur'-e fT>r*fcrer.rp äe.." anael'i
• *
lern.- ;^ I; *^^* >:«pri c!. e.esea:
na '.^ irl. >ti.'e «:r.j.jas':«L: df!
frxTr rirutr.i.- ii:if. rMariODf ä^l.i t
!•- S43. iD*"^.!.- :;: vtlourf ja *f:«TTa
f »aiDMiU' j&xiifcrr :^ it ^1: iztiei
o%Kce neiie v*rie |iA7ti del ditco •£
HS Saoondat de Hontoupiiaa
StKSS]. Noovo ricercha aalla dlslribuzione
■IctIoreallaRaperBcieifOlare (Ib. IV, 18S<).
■lila maniera dl detarminare la tlessioae dej
^lilnei graadi Blrumead aatronomici (It>. V,
■H). Suite vartazioDi periodiche dell'ago
Hpiaalico, Uem.l (Ib. id.). — Sopraun nuovo
lÄÜetro, deslinelo specialments a misurare
pätanaili relatlva della luce delle stelle (Atti
i«ead. NnoT. Line. IV, (S5B— 51). Suli'ap-
EiloaB del metodo d'inlerpolazlooe del
Canelif alle reduzioae delle osservazioni
orologicbe (Ib. id.). Sugli »perimenti del
dId blti in Roma a prova della rolazione
Mh terra e per la delerminszione asBolula
■U gravili [Ib. id.). Ricerctie aulla distri-
Mlone del caiore alla superHcie solare (Ib.
ä1*B1— 61J. I)°B8ullB struitura della pe-
bibra Delle macchie solari (Ib. id.). Sulla
H^a coineta del I8SS (Ib. id.j. Ricerebe sui
Mnale vaiore della decliaazione msgnetica
■ ftoma (Ib. id.J, RIcerche sul msgnetlfiino
C«tr« (Ib. VI, IBBS-SS). — Sul megne-
a lerreatre (II nuovo Cimealo, 1, 18SS}.
BlIOTe ricercbe auiio spellra eleltrico (Ib. 11,
liU). Bicerche gal piaueta Giove (Ib. id.),
Mbr aicuai feuomeni della luce Oüservali
■b pila (Ib. III, ISBR). Sülle piü recenli nco-
ihto iatomo agii inelli di Saturno (Ib. id.).
«I bri eletlrici [Ib. id.). Sülle folograSa lu-
•ri IIb. IV, tSSS). Ricercbe aulla luce elet-
r1«a (Ib. id.). Baromelrografo (Ib. V, 1837),
■Ibarometrografo a bilancia (Ib. id.). Sülle
■riailoai periodiche del magnetisuio lerre-
tn, Uem. II [Ib. id.). Sulla scintillazione
käUeitellefiBse(Ib.VI, (867). Cansiderazionl
■O'atmosfera luoare s dei pianeli [Ib. VII,
WU). Suir applicazioDe dei moti rotaloril aRli
^onderabili |lb. id.). Sulla fotogralia della
BU [Ib. id.). Sülle maccbie sotari e del modo
1 detarmiaarne la profonditii (Ib. Vlil, 18SS].
LlnltaU sttaQuti dalla corrispondenza meteo-
Blagica telegr8fica(Ib. id.). Oss. della cometa
^mM (Ib. IX, IBS»]. Polarizzazione della
■et prodotU dai corpi celesti (Ib. id.). In-
»no ad DD BDemomelragrsfo (Ib. id.). la-
nno airatmoslera aolare e ad aicuae pro-
WliU otüche della luce rineaga dalla luna (Ib.
Q, IBSt). Relazione delle osservazioDi fatte
l'eclisBe lolate di 4 8 luglio
- Sur les flemmes rou-
, Ja du bord de la lune,
IpttaAnUr« eellpae [Campt, rend. XXXllI,
■M}, Sl§ b rtialatauco que les Als opposent
Kiorerfdectrique (Ib. XXXV, 18S1]. Sur
|lM9T. aysUme de micromälres pour lea
•Mlipulrooomiqae«(lb.XLI, 1855). Etudes
»Mi^plilquea de la lune (Ib. XLVl, 18S8).
KflLda dilKreols microm^tres (Ib.
nSpuna daranla l'eclise
nltow»aM-M«d«Dad
'hm afeolofmpbiqUBS des phf
täpb.J[LVll, t8BS). Sur la
'^■UMfpberiqDes[lb.id.). Phases
IBS), Sur la inarcbe di
ttrn da l> com^te da Soutl elc. (Ib. XLVIII,
IW). Appareil eoregiatrateur des principnui
Maotahaw mMorologiquee (Ib. id.). Obss.
l««MlMdoublM(Ib. id. etLI, tSBO). Sur
IM Donv. neanre de la baae de SoioovlBh
b.h, *SSO). — Ferneres In d. Bibl. univ.,
■tronosi. NMhr>t OmU'i Journal uaw.
'— Sfldgewlok. 886
Seoondal de MoataiquiAn, J e an
Baptist, Baron de*. — Halb im Parla-
ment von Guienne. Milgl. d. Acad. za Bor-
deaux (B),
geb. 1716, Hanhilbacb.Boi^
gest. 1796, JuDi t7, Bordeaux.
Mira, sur l'älectricitä , ParjBl74e. Observa-
lioiis de physique el d'histoire oaturelles sur
les eauxminäralesdesPyr^näes, 13°, Ib.l7BD
(Darin im Art. VIII eine Gescbichle d. Elelc-
IricitBt u. im Art. IX eine Darlegung d. Ei-
genschaften d. Uagnets a. d. ElektricilSt). —
Remarks on alones or a regulär flgure fonod -
near Bagnires In Gascony, wilb other obser-
valions (Phil. Tr. 1744).
■ Sohn nm Chirlx de BxBadil d< Montei-
quico Ircb. 1«9S, Ju. 18, («lt. 1T5S, B,bt. 15)
dem VeifiuR d« „Eiprit du ]ali'>.
Sedgeiviok, Adam. — Geistlicher.
Prof. d. Geognosie [Woodwardian Lecturer)
in Cambridge seil 18(8. Hilgl. d. Roy. So-
ciety (seil IS2I), d. Geological u. d. Cam-
bridge Soc. (YD),
geb. (786 etwa, . . . Denl, Yorksbire,
Synopsis of the clBsalflcalion of the british
palaeozoic rocics etc. ; mit IT Co j, Toi., Lond.
et Cambr. (8SI. — On tbe pbysical siructure
a( those formations which are immediately
associated with Ihe primitive ridge of Devon-
shire and Cornwall (Cambr. Soc. Tr. I, Oll).
On tbe phys, struct. of (be Lizard dislrict \a
Cornwall (Ib. Id.). On the pbeoomena con-
nected with Bome trsp dykes in Yorkshire and
Durham (ib. II, 18S7). On the essociation of
trap rocks wilb tbe mountain limestone tor-
matlon in High Teesdele (Ib. id.). — Hem.
on Ibe relalions and internal struclure ottbe
magnesian limeatone in Nottinghamsbire, Der-
byshire elc. [Tr. Geolog. Soc, Ser, II, T. III,
pl. 1, I8J9). On the geolog. relalions of tbe
SBcondary strata of the isla o[ Arran ; mit Xnr-
oUion (Ib, id,). On Ibe siructure of tbe Eastera
Alps: mit Demselben [Ib, 111, pl. II, (Bit). -
On Ihe slruct. end relalions of the deposiU
conteined between the primary rocks and the
oolitic series in tbe North ofScoltand (Ib. id.).
On Ibe struct. o! targe mineral masses aod
eapecially on the cbemical changes produced
in the aggregalion oI etratiSed rociis during
diflerent perlods afler tbeir deposil ; milMtiT-
ehiion (Ib. id.). Introduclinn to Ihe general
struclnre of the Cumbrian niaantalnB (Ib. IV,
pl, I, 18S5). Description of a seriei otlongi-
todinal and Iransverse seclions Ihrough a por-
tion ot the carboniferous cbaint belween Pe-
nigent and Kirkby Stephen (Ib. id,). On Ibe
new red sandstone in the besin ofEden (Ib.
IV, pt. II, 18S6). Descripl. of a raised beach
in Barnslaple Bay, Devonsbire ; mil KnioUfon
(Ib. V, pt. II, 18«0). On the distribul. and
classiScat. o! tbe pelaeozoic depogits of the
NorthofGermany and Belgium; mit Demsel-
ben [Ib.Vl,pl.II,184S; auch Pbil. Mag. XVIII.
(841). — Od tbe geology of tbe lil« '''
5B»
987
SMUoftii
(TUa^ ADD. Ol Pbil. III, 1811). Oa the ori-
gio of itjuviil and diluvIeE formations (Ib. IX,
tSlS). Oa dituviai rormalions (Ib. X, ISIS).
On th« clBMiOcatfon oI tbe strata which ap-
pear on Ihe York^hire coast [Ib. XI, IRK).
— On tbelertiary deposilsof Ihe veleof Gosao
(Phil. Mau. Ser. II, Vol. VII. 4 810). D° of Lower
Slyrla [Ib. id.). Oa the almctiire of the Au-
Btrian Alpes; mit B. I. Hnrchijon [Ib. VIII,
1110). Od tbe lake mounteia« of the Norlb
Bafland (Ib. IX, fS3i). Oa sectioas of the
earboDiferoua chain between Penigenl and
Kirkby Stephen [Ib. Id.). On Ihe depojils over
Ihe carboniferous series in Ihe valley of Eden
{Ib. XI, ISSl). Oa Ihe rocksof Ihe Cumbriaa
mODalains [Ib. Ser III, Vol. I, iBil). On the
foB8il«bell9ortbeisleorSheppey[Ib.ll, ItlSR).
On tbe geoloRy of North Wales (Ib. id.). On the
geology of Chernwood Porregt (Ib. IV, 481 ).
On tbe siructure of mineral masses and tbe
eggregatlon of itratlSed rocks (Ib. VII, ISSS).
On tbe sllurian and cambrIan systams (Ib.
id.). On tbe coalfielda on the N.W. cosst of
CumberUnd (Ib. IX, lalS). On a Talsed beacb
in Barnstaple bay (Ib. X, ISIT). Oa the phy-
sical atructure of Devoasbire (Ib. XI, (838).
Od tbe engÜRh gtratifled roclis inferior lo the
old red aandslone (Ib. XIII, <S9Sj. On the
claMiflcation ol the older stratlHed rocks of
DevoDsbire andCornwall (Ib. XiVet XV, 1 839).
On Ihe classiflcalioa and dislribulion ol tbe
older rocks of North Germanyllb. XVIII, 1 iH).
On the geolog. structure o( North Wales (Ib.
XXIVetXXV, 18tt). On tbe fossiliferoua sla-
les of Norlb Wales (Ib. XXVII, )S45). On ihe
May Hill saadslone and the Palaeozoic sy-
slem of England (Ib. Ser. IV, Vul. VIII, 18S(|.
Oa dtslocslions of rocks between Leven and
Duddon sands (Ib. XVI, 1859). — Ferneres
im Quart. Joum. of Ibe Geol. Soc.
SAdllean, ... — Milgl. d. Acad. d.
Wiss. zu Paris (DF) (LA),
geb. . . ., gest. 1693, . . .
Exp^riences sur la neige (Anc. .M«m. Pnr.T. II) .
Expr. sur la §el«e (Ib. id.). Sur reffel de la
gelee sur le via elc. (Ib. Id.). Table pour Irou-
ver la hauleur de l'^toile polsire sur l'horizon
de Paris (Ib. id.). De l'orlgine des rivitres el
de la quantitä de l'eau qui enlre dans la mcr
olquIensorKlb.T. X). Obs. de la quantitedo
pluiequi est lombäeh Paris duranll 689 — 16S1
(Ib. id.). Noch viele aatronom. Beobb. daselbst.
Sidlllot, Jean Jacques Emma-
nuel. — Prot. d. türkischen Sprache an
d. £cole sp^cinle des langues orientatas Vi-
vantes bis 181 6, dann SecretSr dieser An-
stalt ; seit I S U Adjuncl am Längciibureau
zu Paris für d. Geschichle d. orienlai. Aslro-
nomte (Or),
geb. 1777, Apr. !6, Monlmorency,
gest. 183!, Aug. 10, Paris.*
CollectioD des commencements et des Uns,
spater «nier d. Titel : Treilä des insiruments
astroDOioiques des Arabes, 2 vol. i°, Paris
isst— SB (Auf SlaaUkotlen gedrndliCt»
setiaag der Werke d. Aitronomea UdT
n> im Xni. Jahrhundert). War Uita'
an DelaMbTa'B Hist. de l'utronomla aa
dge, Paris 1817.
* An d« Gholan. -- OcM. Aii(. B (Q.
SMlUol, Louis Pierre Eagiii
Amälie. — Sohn des Vorigen. Anbii
Buchhändler, spiler Prof. d. Gesefaidi
folgweise an d. Lyc^es Bourbon, Hearill
u. Sl. Louis. Secretür d. College de Fra«
u. d. £cole speciale des langues orieDtdl
Vivantes (Q) /OrJ,
geb. 180S, Juni S3, Paris.
Inlroduction au Trail« d'astronomfe d'lM
Hutan etc. (des vom Vater ütMrselztea Wtrl^
Paria 1 B3S, Lettre au Bureau des LongilaM
Ib. 1 8B(. Manuel de Chronologie universA
1 vol. IS", Ib. 1S3(, 4°"^it. 1844. \otiett
Traitä des connues göomeiriquea de HiH
BenHaithen, Ib.isSi, Nouv. recbercbesp«
servir h l'histoire de l'astronomie chei I
Orienloui et Notes relatives ji la d^coaivl
de la Variation par Abenl-WUa de Bagdad,!
el 4«, Ib. 1886 et I84S [Aach Compt. reu
1SS6). Tables astroDomlques d'OIoag-Xs|, I
Ib. iBSg. M^m. sur les systimes geognpk
ques des Grecs et des Arabes, et en parlici
Her sur la coupole d'Arine, servaatdi
les Orientaux k d^terroiaer la positioa da pn
mter m^ridiea daas l'^noncialioa des loii|
tudes. 4°, Ib. 1341. Materisui ponr serilr
l'bistoire compsri^e des scieaces malbtiul
ques chez les Grecs et les Orientaux, t vol. I
]]}. 1S(S~5D. Prol^gomines deslablesaslr
nomlquesd'Oloag-BeB, tval. 8«, Ib. 18(6— I
Lettre k Mr. da Hunboldt sur les travauii
l'öcole arabe, 8°, Ib. (85S. Hisloire des Ar
bes, ia°, lü. 1853. De l'alg&bre cbei les Ar
bes, 8°, ib. 18S3. Appel eux gouverDemen
d'Europe et d'Anierique sur le cboix d'ua pr
micr mi^ridien, 8°, Ib. 18 . . DeuxiimeletI
a Mr. da Humboldt sur quelques polet) i
l'bistoire de l'asironumie et des malb^matitpi
chezIesOrienlaui, 8°, lb,l85B. — Mem.surl
instrumenls asironomtques des Arabes (Ute
d.Savanlst^lr. del'acad.d.lnscripl. elc. I, <t'
— 4S). Rech, nouvellespnurserviräl'biil.d
scteni^es malh. chez les Oriealaux [Notlcetrt
publi^s par l'acad. d. Inscrlpt. T. Xtll, «>
— Darin I.Ci.'iung d. Gleich, d. dritten 6ni
hei d. Arabern.) — Noch viele BerichU, Nol
zen u. Kritiken überWerke, die denOrieotb
treffen, in verscbiedn. franiös. ZeilschrUI*
Sedlaozek, Joseph Adalbert.-
Dr. Phil.(ISI6)u. Canonicusd. SlillsTer
ProL d. Malhcmalik (1810) u. d. bGbt
Sprache (1817) an d. pbilosoph. Lehn)
stall in Pilsen (0^'),
geb. 1785, Febr.ü, Czel?akowtti
Böhmen,
gest. 1836. Febr. 1, Pilsen.
Eine Geometrie in bohmiscber Sprache, 1t
Seeaner
Seeback.
890
k«er, B e d a . — Benedictiner, yon
is 4715 Lehrer d. Philosophie an
zu Salzburg, dann wieder Mönch
4753 Abt d. Klosters St. Peter da-
nu, Juli 28, Hallstadt,
1785, Dec. 24, Salzburg,
ogia, 40, Salzb.4 745. Systema muodi
pernicum, 4"», Ib. 4 745. Planetolo-
ss. physica de natura planetarum,
s, novi- et pleniluniis, 4*^, Ib. 4 745.
ia88, s. Sebass.
leok (Sebeck), Peter. — Wurde
"of. d. Mathematik am Gymn. zu
Inspector d. Stadtfestungswerke
(RN),
. . . Westmanland, Schweden,
tonice trigonometrica s. Metbodorum
urae roilitaris cum universaliorum,
;tiorum analysis trigonometrica, 4<>,
697.
leoky Thomas Johann. — Dr.
öttingen 4 802). Nachdem er fn
. Göttingen Medicin studirt und
)it als Privatmann in Jena (4 802
Baireuth u. Nürnberg (4 8 4 2) ge-
14 818 Mitgl. d. Acad. d. Wiss. in
^oggendorff, AbhandlL d. Acad.
1,4 839;,
1770, Apr. 9 (N.St.), Reval,
. 4 834, Dec. 40, Beriin.
her Reduction verschiedener Erden
nmoniums (Oohlen's Journ. f. Chem.
, V, 4 808). Anwend. d. Qaccksilbers
teH. von Kalium-Amalgam (Ib. id ).
lagnetnadel aus Kobalt u. den Mag-
I. Kobalts u. Nickels (Ib. VII. 4810).
mg farbiger Beleuchtung (Oothe: Zur
hre II, 4 81 0) . — Von d. Farben u. d.
) derselben gegen einander (Schweigg.
4 844). Oberd. ^inwirk. farbiger Be-
af e. Gemisch von gasförm. oxydirt.
) u. Wasserstoffgas (Ib. II, 4 84 4).
d. Lichts auf Phosphor u. Leucht-
>. VII, 484 3). Einige neue Versuche
>. über Spiegelung u. Brechung d.
>. id.). Von d. entoptischen Far-
iren (entdeckt von ihm 4 848, Febr.
n Bedingungen ihrer Bildung in Glä-
XI u. XII. 4 84 4). Geschichte d.,ent-
1 Farben (Oötho: »Zur Naturwissen-
iw.« I, 4 84 7). — Über d. ungleiche
; d. Wärme im prismat. Sonnenbilde
Berliner Acad. 4 84 9). Ober d. Mag-
I. galvan. Kette (Ib. 4 820-21). Mag-
Polarisation d. Metalle u. Erze durch
turdifTerenz (Ib. 4 823—23. — Darin
gemachte Entdeckung der Thermo-
citllt.) Von dem in allen Metallen
irtbeiluDg zu erregenden Magnetis-
mus (Ib. 4825). Über e. von BarUw u. lonaj-
oaatle wahrgenommene anomale Anzieh. d.
Magnetnadel durch glühendes Eisen (Ib. 4 827).
Über d. magnet. EV>larisation verschiedener
Metalle, Alliagen u. Oiyde zwischen d. Polen
starker Magnetstäbe (Ib. id.). — Hinterliess
ungedruckt acht Abhh. über Magnetismus u.
Elektricttat.
Seebeok, LudwigFriedrichWil-
heim August. — Dr. Phil. (Berlin 4 830).
Von 4 829 bis 4 832 Lehrer d. Physik am
Friedrich -Werderschen und dann Ober-
lehrer am CÖlnischen Real-Gymn. in Ber-
lin, zugleich Lehrer an d. allgem. Kriegs-
schule und seit 4 834 auch Privatdocent an
d. Univ.; ging 4 813 als Director d. techn.
Bildungsanstalt nach Dresden und ward
kurz vor seinem Tode zum Prof. ord. d.
Physik an d. Univ. zu Leipzig ernannt.
Sohn d. Vorigen (Diss) (N) (J.Petzhßldt,
Biogr. Notiz über ihn, Dresden 4 852^,
geb. 4 805, Dec. 27, Jena,
gest. 4 819, März 19, Dresden.*
Observationes circa nexum intercedentem in-
ter corporum lucem simpliciter refringentiuro
vim refringentem et angulos incidentiae sub
quibos luminis ab illorum soperficiebus re-
fle\i polarisatio fit perfectissima, . 4®, Berol.
4830 (Auszug: Pogg. Ann. XX, 4880). Über
Härteprüfung an Krystallen (Prgrm. d. Cöln.
Gymn.), 4^ Ib. 4 883. —Über d. Polarisations-
winkel am Kalkspath (Pogg. Ann. XXI u. XXII,
4834). Über d. Polarisirung d. Lichts durch
Spiegelung besonders an doppelt-brechend.
Krystallen usw. (Ib. XXXVIIl, 4886 u. XL,
4837). Über Klirrtöne (Ib. XL, 4 887). Über
d. bei manchen Personen vorkommend. Man-
gel an Farbensinn (Ib. XLII, 4 887). Über d.
Erregung von Tönen mittelst Wärme (Ib. LI,
4 840). Beobb. über einige Bedingungen z. Ent-
steh, von Tönen (Ib. LIII, 4 844). Über Zo-
rückwerfung u. Beugung d. Schalls (Ib. LIX,
4 843, aus d. Prgrm. d. techn. Bildungsanstalt
in Dresden). Über d. Sirene (Ib. LX, 4 848).
Über Schwingungen unter d. Einwirk, ver-
änderi. Kräfte (Ib. LXII, 4 844). Bemerkk.über
Resonanz ü. über Helligkeit d. Farben im Spe-
ctrum (Ib. id.). Über d. Definition d. Tons
(Ib. LXIII, 4844). Über d. Erzeug, von Tönen
durch getrennte Eindrücke usw. (Ib. id.). Be-
merkk. zu K. Savart's Aufsatz über stehende
Wellen (Ib. LXVII u. LXVIII, 4 846). Beitrr.
z. Physiologie d. Gehör- u. Gesichtssinns (Ib.
LXVIII,4 846). — Über Schwingungen mit be-
sondr. Anwend. auf d. Untersuch, d. Elasti-
cität fester Körper (Prgrm. d. techn. Bildungs-
anslalt, Dresd. 4 846). — Über d. Schwingun-
gen d. Saiten (Abhh. d. Jablonowski'sch. Ge-
sellsch. 4 846). — Über d. Schwingungen ge-
spannter u. nicht gespannter Stäbe (Berichte
d. K. Sachs. Gesellsch. d. Wiss. I, 4 848; auch
Pogg. Ann. LXXIII, 4848). Versuche über d.
Töne steifer Saiten (Berichte d. K. sUchs. Ge-
sellsch. 1, 4848). Über d. Interferenz d. WItr-
891
Seebär
Segner.
mestrahlen (Ib. II, 4849; auch Pogg. Ann.
LXXVII, 1849). — Überd. QuerscbwinguD^en
gespannter u. nicht gespannter elastisch. Stäbe
(Abhh. d. K. attchs. Gesellscb. 1 849). — 66 aku-
stische Artikel im Handwörtb. d. Chemie u.
Physik von August, Barentin u. A., Bd. I— III,
Berlin 4842—60. — Fortschritte d. Akustik, im
Repertorium d. Physik von Dove u. A., Bd. VI
u. VIII, Berlin 4 842 u. 4 849. — Gedächtniss-
rede auf A. Volta, 8^ Dresd. u. Leipz. 4 846.
* An den Blattern.
Seeber, Ludwig Augast. — Dr.
Pbil., von 4 8 1 9 bis 1 822 Lehrer an d. Ca-
dettenschule zu Carlsruhe, dann Prof. ord.
d. Physik an d. Univ. zu Freiburg bis 4 834,
darauf Prof. d. Physik an d. polytechn.
Schule u. am Lyceum in Carlsruhe bis zu
seiner Pensionirung im J. 4 840 (Or),
geb. 4793, Nov. 4 4, Carlsruhe,
gest. 4 855, Dec. 9, Carlsruhe.*
Mathemat. Abhandlungen, 4. Bd. (Untersuch,
über d. -Eigenschaften d. positiven ternären
quadrat. Formen), 4°, Freiburg 1 834 . Erg&nz.
d. Euklidischen Systems d. Geometrie
usw., 4®, Carlsruhe 4 840. — Versuch z. Er-
klärung d. Innern Baues d. festen Körper (Gilb.
Ann. LXXVI, 4824).
* Im Spital.
Seegery Johann Friedrich. —
Lieutenant im berittn. Artilleriecorps auf
d. würtemb. Schloss Hohenheim (M),
geb. 4 76., ... im Oettingschen,
gest
Übersetzte Lord Mahon's Principles of elcctri-
city (Lond. 4 779), mit Anmerkk., 8*», Leipz. \ 789.
Seetzen, Ulrich Jasper. — Dr.
Med. (Göltingen) u. Kammer-Assessor zu
Jever in Ostfriesland; durchreiste Klein-
asien, Syrien, Aegypten u. Arabien von
1802 bis zu seinem Tode (Ztgn.W),
geb. 1767, Jan. 30, Sophiengrodenb.
Jever,
gest. 18H, Sept. . ., Taes.*
Viele Reisenachrichten (enthaltend geograph.
Ortsbestimmungen, Nachrichten von astro-
nom. Werken d. Araber usw.) in v. ZacVs
Monatl. Corr. Bd. VlII—XIV, Bd. XVI— XXII,
Bd. XXVI— XXVIII. Viele technolog. Notizen
im Journ. f. Fabriken von 4 797, 4 798 u. 18U0.
Seine »Reisen« herausgegeben von F. Kruse,
4 Bde. 8", Berlin 1854—59.
* 50 Meilen von Mecca, vrahrschcinlich vergiftet.
Sefström, NilsGabricl. — Dr.Med.
(1843), von 1813 bis 4817 Unter-Arzt am
königl. Seraphinen-Ordens-Lazareth, da-
neben von 1812 bis 1820 Lehrer d. Che-
mie u. Naturgeschichte an d. königl. Kricgs-
academie zu Carlberg u. Adjunct für Che-
mie am Carolinischen medico-chirurg. In-
r.4
f. ■.
i.
t L
stitut, dann von 4 820 bis 4 839 Lehnri
Chemie an d. neu errichteten BergMMb
zu Fahlun, nun MitgL d. kdnigl. BergooBK
giums in Stockholm d. Yorsieher d. Late-
ratoriums, d. Mineraliencablnets u. d. 1^
bliothek dieses Collegiums. Mitgl. d.AaL'
d. Wiss. zu Stockholm seit 4 816 |Tet.
/fanrf/. 4 846; (S),
geb. 4787, Juni 2, IlsboSockeD,Noni
Helsingland,
gest. 4 846, Nov. 30, Stockholm.
Om Vanadium, en ny metall, füDoent
ihm) uti stäng jern, som Sr tillverkadtaf
frän Taberget i Smäland (Vetensk. Acad.Uaift|
1830). Undersökning af de Refnor, h
Skandinaviens berg firo med bestttnd riki
färade samt om deras uppkomst (Ib.
auch Pogg. Ann. XXXVIII u. XLIII). Om«
satt att vid barometer-observationer gört
oberoende af ofullkomiigheteo uti Im;
terns vacuum (Ib. 4 844). — Resultaterafu-
dersökningar om magnetnälens missvisoiiiil'
ätskilliga orter in Sverige (öfversigt af K. Vt-
tensk. Acad. Förhandl. 1845). -> Bescbreä.
e. neuen Gebläseofens (Pogg. Ann. XV, 4811).
Versuche über d. Graphit (Ib. XVI, 4829.-
Beide Aufsätze genommen aus d. JerokoDUh
rets Annaler, die er von 4 820 bis 4 845 redi-
girte u. welche noch viele andere AufsStai
von ihm enthalten.) Darstellung d. Schwefd-
siliciums (Ib. XXI, 4 884).
Se^er, Johann Andreas von.—
Dr. Med. (Jena 1730). Erst, pract. Ant
in Pressburg u. Physicus in Debreczin,
dann Privatdocent (1732) u. Prof. exlr.
(1733) an d. Univ. zu Jena, darauf Prof.
ord. d. Physik u. Mathematik an d. üniv.
zu Güttingen von 1735 bis 1756 und nun
Prof. ord. derselben Wissenschaften an der
zu Halle, zugleich geadelt und zum Geheim.
Rath ernannt (M) (P),
geb. 1704, Oct. 9, Pressburg,*
gest. 4 777, Oct. 6, Halle.
Diss. epist. ad 0. £. Hambergenun , qua re*
gulam Haniotti, de modo ex aequatiooam
signis numerum radicum eas componentiom
cognoscendi demonstrare conatur, 4*^, Jeoas
1725. Prgrm. de mutationibus aeris a lona
pendentibus, 4o, Ib. 4783. Prgrm.' de presslo-
nibus, quas lila corporibus certis circumdada
et utrimque viribus aequalibus tracta in et
Corpora exercent, et lineis in eorum corpo-
rum superficiehus describendis, quibus impo-
sita eo modo fila quiescunt, 4°, Gotting. 4735.
Vom Böckel- u. geräucherten Fleisch, 4^ Ib.
4736. Prgrm. I et II de fönte Pliniano, 4*,
Ib. 1737. Prgrm. quo aliqua de efTervescentia
salium expenduntur, 4**, Ib. 4737. Diss. de
causa gravitatis Redekeriana, 4°, Ib. 1788.
Prgrm. de aequaodis thermometris ai'ris. 4*,
Ib. 4 739. Elementa arithmeticae et geome-
triae, 8°, Ib. 4 739, umgearbeitet unter d. Ti-
9 Segnitx
; KlamanU ■rilhmeticae geomelrlie at cal-
1 geometrici, B°, Halse I7fl6 et 1787 [deutsch
t ««iDem Soboe Johuui Wllhela**, 8', Ib.
14 a. 4771). Diss. ObgervatioDes quaedsm
GODclusiones circa calorem et frigus ma-
la blemis, i". Ib. (740. Prgrm. de tibra,
■ floi quisque corporis pondus siplorare
Mit, 4°, Ib. 174 D. De raritate luminis, 4°,
1740. De novo barometro navali, (<■, Ib.
IS. Prgrm. quo quaedam de igne euplican-
r, 4*, Ib. 4741. De matatione barornetro-
BD e vealis, 4°, Ib. 1748. Prgrm. quo fonti-
lam nataatem describit, 4°, Ib. <7(B. Prgrm.
10 luoerDie cujoadam degcriplionem exhi-
t, 4>, Ib. <74t (aach dentacb). Prgrm. quo
'Qpttronm genuB circa libras ioquiril, 4°, Ib.
Hl. De celeritale, qua liquidum in qDavis
«dam iDbi pari« nuit, 4°, Ib. 1743. Prgrm.
MHquomolum fluidonira per tubos ulte-
■ eoiuiderst, 4', Ib, 1748. De quaolitate
Iwloiiis, qua particulae liquidee dalui ce-
■lUUgraduscoDferlur, 4°, Ib. 1748. Prgrm.
■i Id coole mplatlonibus hydraolicls pergil,
tH lit preasionum, qua tluxus liquidi in
hta coniervalur, quaque augetur altltudo,
*, Ib. 1743. Prgrm. quo in conlemplationi-
■ihydnnlicis pergit; de augmeolo, quod ad
rivIUlam flatus a data presiione sccedit,
', Ib. 1 743 (die letilea 6 Programme verei-
^ unter d. Titel; EierciUtionum bydrauli-
mm fi*cic«lus, 4°, Ib. 1747). De virium mo-
Miua tbeoria generali, 4", Ib. 174S. Einlei-
■«in die Neturlebre, 8°, Ib. <74<, 3. Aufl.
kl 7711. Deutliche u. vollsländ. Vorlesuagen
twd. RechenkuuBt u. Geometrie, 4°, Lemgo
r4T. Dam scalsruni logislicarum, 4°, Gott.
149. Prgrm. quo de natura nuidorum quae-
in tbeoremata e^ibeutur, 4°, Ib. 1749.
ipm. quo de natura Quidorum antecedeu-
)«tqa««dam addit, 4°, Ib. 174». Prgrm. I
N nperBcies nuidorum concavas oslendit,
', 0). 4749. Prgrm. II d° d°, 4°, Ib. ^^io.
pm. quo theoriam machioae cujusdam hy-
mliea« (das Segner'scbe Wasserrad]
»MDlttit atc., 4°, Ib. 1750. Prgrm. in quo
■ipstatio brmie atqua virium mechinae hy-
«nllcaa anper deicriplae, 4°, ib. 1 780 (beide
tagramme deutsch: Beschreib, e. vonihmer-
Maoan hydraulisch. Uascbine ind. HanaOv.
■Uigan 1781, N> IB o. BS, O. 17S1, y 7D).
>VM. siitani apecimen theoriae turbinum, 4°,
(ImI78S. DlM-deafTHclDSOlidorom in motu
mUtalomm, «', Ib. I78a. Cursus mathe-
■Uew, V partes, S», Ib. 1767— es. Diss. de
MtÜacommantat. parsl, 4°, Ib. 177). Aatro-
an. Vorieanugeo, t Thle. 4°, Ib. 177G— 7«.
tlide d. Perspective, S", Berlin 1779 (postb.,
M HiDam Sohn JohaBs WiUielin edirl}. —
(ntandaDdo csmpo micrometri (Commentar.
MÜag. I, 478SetII, 1758). De Qguris super-
iinun Dnldaram (Ib. I, 1781). De parallaii
«nll ailronomlci (ib. II, 17S1). — Mechina
I eetlpMf terrae repraesentandaa (Phil. Tr.
M). — Sector CBtoptrious (Nov. Comment.
lrM.VI,47ai). Engmerallo roodorum, qui-
• i^raa planaa reotilioese per diagonales
idutor la triaoBtüB (Ib. VII, 1781). Ha-
du •ünptaK et DDlvanalls omntf omnlum
B<giii«r. 894
aeqnationnm radicea delegODdi (Ib. id.). —
Demonstration de la rbgle de Sesearte« pour
connallre leg nombres des racines alBrma-
lives et negatives qul peuvent se trouver dans
les äquatlons (M6m. Berlin. 1786). Demon-
stratio universalia tbeorematis binomialis Kaw-
toni (Ib. 1777). — Anweis., die Sonneotin-
sternisse vorzustellen (Götting. gelehrt. Zeit.
1748). Beoh. e. Sonnenfinsterniss (Ib. 474S).
Von Würfelspieten (Halligch. wächentl. Ad-
zeig. I7S9). — Mediciniicbes.
• geb. Od. l [OV).
" Krirginth u. Dinctnr d. illgno. VnctwncuK in
BFTlin [^b. nm, FFbr. 10, ÖatÜDftD, fut. UM,
Min M, Berlin),
SsgnllK, August Edmund. ;— Dr.
Phil. (Leipzig IS46}, von 1838 bis (Sit
als Specialcommissar bei d. GruDdsteuer-
Hegulirung im Käiiigr. Sachsen beschäf-
tigt; seit tS48 erster Lehrer u. seit (SSI
Prof. d. Landwirthschaft an d. küoigl. Slaats-
u. landwirthschafll. Academie zu Eldena
bei Greifswald (OtJ,
geb, 1811, Juni 3, Dresden.
Diss. de arte observandi, Dresd. IS48. Drals-
sig Bllcber von d. Landwirihscbaft, 8 Bde. S°,
Dresd. u. Leipz. 1S47— Gl. Das Buch d. Fort-
schritte aus d. Gesammtgebiet d. Landwirlb-
schell, Bertiaiasi (unvollendet). BeiirSge zu
e. mechan. Theorie d. Pfluges. Festgabe zum
Jubiläum d. Greifswald. UniversilBt, 4°, Greifs-
watd 18t6 (auch Crelle'* Journ. (. Math. LH).
— Über d. Sinne n. ihre Bedeutung fürd. Na-
tu rwissen seh allen (Dresdn. natarwiss. Jahrb.
184S). — Über d. King'sche Hegel (Und-
wirtbschaftl. Zeitschr. f. d. KOnigr. Sachsen
1847). Über d. Bezieh, zwischen d. Alter D.
Werth d. Gebäude (CreUe's Journ. f. Bauk.
XXVIII, 1850). Über Torsionswiderstand u.
Torsionsfestigkeit (Cralle's Journ. f. Matbem.
XLIU, 18E1). Über d. Anforderungen an ei-
nen zur Prüfung d. Ackergertitbe geeigneten
Krallmesser (Ann. d. Land wir thschaft in d.
preuss. Staaten XXVI, 18G5). Zur Theoried.
Ackerwalze (Singler't polylechn. Journ. CLVlI,
I8G8), — Über d. Einfluss d. Bewegung auf
d. Inlensitbit d. Schalls (Pon- Ann. LXXXV,
1861]. Über d. AnsQuss d. Gase aus kleinen
Oeffnungen in dünner Wand (Ib. CXI, 1880).
Signier, Jean FraoEOis. — Jesuil,
Director d. Äcad, zu NImes. Durchreiste
Holland, England, Deutschland u. Italien
in naturhisl. Hinsicht. Corresp. d. Pariser
Acad. (Q),
geb. 1703, Nov. 15, N]mc9,
gest. 1781, Sept. I, Nlmes.
Osservazioni sopra la cometa dl 1744 e di
due eolissi lunari, fatte in Verona, con la po-
siziooe geograflca di detto cittk; mit O, F.
eacUanil, 8°, Verona 1744. Observation de
l'eclipse du soleil I7G0, Janv. 8; mit D ern-
te Ib an (ll«m. Sa v. «trang. U, 17S8]. — Bo-
tanlachei.
SOS
SAgniBr
Signier, Armand Pierre. — Ba-
ron, Kalb an d. Cour royal« in Paris. Freies
Hilgl. d. Acad. d. Wiss. daselbst seit 1833
(QJ.
geb. 1803, Jnli 3, Montpellier.
H<m. sur les appareila producteors de la va-
peur, Paris isai. Perfecdonnenienlfl dans la
navlptlon b vapeur ; mit SaUmorlnlbra et Dn-
lud, i", Ib. iste. — Sur les eaui thermaleB
de Luchon (Compl. rend. 111, 1S8S). Mtia.
■nr les g«neraleurs de vBpenr[lb. VIII, <S3S).
Appareilportatirponrla Photographie (Ib. id.],
Sur l'ioduration des ptanches de plaquä d'ar-
gent destlnäes ä recevoir des images pholo-
graptiiquea etc. ilb. X, 18(0). R^ReiioD* Bur
la (orrae acloelle des bateaux ä vapeur (ib.
Xil, <8t1). Sur les moyens de diminuer la
gr^vitö des accldentj qui r^sullent d'une et-
plosion de la chandiire daes les bateaax fe
vapeur (Ib. XIII, 1S41}, Sur i'«lec(ricitä qui
ae manireste dana le jet de vapeur sortant par
la loupepe d'uoe cbaudiare (Ib. id.]. R^fle-
xloos aur les exploBlooa des machlDes h va-
peur (Ib. XIV, 4841). Sur les cbemina de Ter
(Ib. id.] . Sur la rupture des vasea pleins d'eau,
däterminee par l'eiplosion d'une lärme bsle-
vique ploD(^e daos le liquide etc. (Ib. XVI,
4 841). Sur les moyent de faire jouir les cbe-
mina de fer ordinaires des principaui avan-
tages des cbemius de fer dits atmosph^riques
{Jb. XVII, 4 841]. ContidäratioQS g^närales sur
lai dangers des chemins de far actuels etc.
(Ib. XXIII, 1B4S). Sur son systime de che-
miaa de hr etc. (Ib. id.]. Eipäriencea pour
comparer tea elTels balistiquss obteoues avec
le papier aiotlque et la pondre ä chasse (Ib.
id.). Perrectionnemenis dans la navigation b
vapeur (Ib. XXV, 1847). Sur la Tabrication du
pepier-moDDBie (Ib.XXVIl, 4848). Sur la 16-
tägrapbie «lectrique (Ib. XXIX, 4849]. Sur
une machine k peser les monnaies (Ib. XXXI,
ISSO). Sur un cas de Faudre remarquable (Ib.
XXXIV, 1851]. Des inconvenienls de la neige
sur les checnins de Ter actuels (Ib. XXXVIIl,
4884). Nouv. mode de propulsion des navireg
par la vapeur (Ib. id.). Sur la forme b donner
am poids qui servent dans le commsrce (Ib.
XLIV, t8ST), Sur un appareil d'iacubation
artificielle (Ib. XLVI et XLVIl, 18Sg). Sehr
viele Berichte (Ebenda selbst).
Sigtün, Armaad. — Liererant d.
französ. Regierung Tiir Armeebedürrnissc
unter der Republik, dem Kaiserreich u. der
Restauration, wobei er sich grossen Reich-
llium erwarb. Corr. d. National- Instituts
seit dessen Stiftung (BS) (IF),
geb. (76G etwa, . . Paris,
gest. IS36, Jan. II, ... .
Uita. sur la combuslion du gai hydrogäne
dans des vaisseaut clos ; mit Fonioro; u. Tau-
qaelin (Ann. chim. VIII et IX, 1701]. Sur les
aensaUoDS et parliculiärement sur Celles que
l'on nomme chalenr et Troid (Ib. VIII, 17V1].
Sur readlom«trie (Ib. id ]. Procäd« pour le
tannage des cnirs (tb. XX, 1 7>T). Sm
spIratloD et sur la chaleur aeimale (U
ITBT). IdM« sommalrea aar da« pro)
d'origino des aerolllbea (Ib. LXXSVllI
Uem. Bur la Vegetation (Ib. LXXXIX
Htim. lur la aalubriie et rinsatubriU
atmosph^rique etc. (Ib. id.}, Uta.
valBseaux absorbants etc. (Ib, XC (
1814). Kim. I el II anr le cinnebrei
ISK). Häm. iur la colopbaDe(lb.XC
Uim. Bur na nouv. sei triple (Ib. id.]
I et II sur le qulnquina (Ib. id.]. M«g
cafe (Ib. XCn, IS14}. SurlapuriBci
alcns (Ib. id.). Sur on nouv. rebril
id.). U^m, sur roplam (Ib.id,), — Si
lyse des qulnquina (Ann. chim. ph
1831). — Verscbledeoe Berichte in d.
chimie, die er in d. ersten Jahren milr
— Viele finanilelle Schriften.
a6gar, Octave Henri G^
Comle de. — Sobn d. beLaonleo
kers*. Machte als OfBcier die Ns|
sehen Kriege in Spanien u. Russla
Sei bei Wilna in russ. Gerangensct
der er spüler nach Paris zurückkehr
geb. i779, Paris,
gest. <8<S, Aug. Ifi, Paris.**
Leltres äUmentaires de chimie, 1 <
Paris 1803. — Botanisches u. BeNelri
■D.h. dHOnfinLDuiiFhinppeiltS«
ISII, Aog. 27, Pirii) u, Bnidfr d. GnStB )
Faul du Sfgur, dtaVfrfu.fr. der H
" Bctruk beim Budea m der Brliii.
Saldol, Philipp Ludwig.
Phil., erst Privatdocenl (I8i6) ui
Prof. {esir. 18i7, ord. 1855) d.
malik an d. Univ. zu Hünchen. Hill
scrordenll. t85t) d, Acad. d. W
selbst. Corr. d. GÖlt. Soc. seil <8:
geb. 1811, Oct. !t, Zweibrüc
UntBrsuchun(?en über d. Canvei^eni i
Kenz d. Kettenbrüche (HabililationS'
München 1846. — Über d. Bestimm
chuiiga- u. ZerstreuunggverhälLniss
Bchiedener Medien; mit Stainbail (D
lUünch. Acad. V. Abib. 11, 1848). Ueb
genschall d. Reiben, welche disconlii
Functionen darstellen (Ib, id.]. Ud
über d. gefleaseitiKen Hellif^keiteo d. [
erster Grosse u. über d. Extinction i
in d. Atmosphäre (Ib. VI, Abth. III
Bemerkk. überd. ZusamiDenbang twt
BildungBgesetze e. KeltenbruchE u. d<
Fortgangs seiner Naberuogabriicbe i
VII, Abth. III, 1854J. - Erste Hesull
tometr. Messungen am Sternhimmel
Gelehrt. Anzeig. 1848). Tafeln l. Red
WUgutigea ; mit BteisliaU (Ib. 1848).
über einige dioplr. Untersuchungen ll
Über d. relative Weisse d. Oberflachi
neten Venus, Mars u, Jupiter (Ib, id.
ter Berichi über eiulge dioptr. Unter
gen, nebat Bemerkk. Ober d. ii~ ~ '*
8eid«I
in höre tischen Pernrobr-Objeclivs
— Beitr. z.Tbeoried. Sleioheil'-
Da|As[r.N«cbr.XXIV,1St6), Bcilr.
d. Kernrohr-Objeclivo{lb-XXXV,
;r, I. Dioptrik (Ib. XXXVII, )8St).
d. Lage d. beiden Brennpuncle u.
Hauptpuncte (BMtel'a opt. Mittel-
nes ganzen Systems von k-4-1 FIS-
d.j. über d. Entwick). d. Glieder
n., wetche d. Weg e. aosserbalb d.
nen LicbtslrahU durcb e. System
Mittel bestimmen (lb.XLIII,1856|.
über d. Scbnveir d. Donati'scheD
Ib. L, 1Bt9|.
1, s. Schweigger-Seidel.
lln, Jens. — Commandeur-
] d. dünischen Uarine u. Navi-
recior in Kopenhagen (E),
790, Mai IS, Kopenhagen.
r Solens Declination til bver Dags
ag r 183S— 4B, Kiöbnb. (835-47.
■ Solans Declination og Tids-Eqva-
37— 50, Jb. 1835-18. PraCliskAn-
ifNemheden ved at finde Misviig-
kkesletlsl og ved delte Langden ved
ler Uhrel« Stand usw. |Nyt Archiv
lel, Bd. il[, I8((). Om Interpolation
5). — Astron. Beobb. in d. Astroii,
VIII, Xu. Xlll.
, Michael. — Von 1797 bis
.hschaftsbeamler d. Güter d. Gra-
nin im Kreise Pilsen, dann in
nbaH. Uitgl. u. Sccrelär d. K.
■eilsch. d. Wiss. (ABG. II, 1813;,
1767, Sept.!9, Dobrilschau, Kr.
Sa atz, Böhmen,
I8ii, Jan. 35, Prag.
Kegelscbnitte nach allen drei Aien
r. K. Böhm. Gesellsch. 111, ISSS).
;onom. Schriflen.
rheld, Johann Fried rieh. —
Sladlphysicus in Schwäbisch'
r55, Aug, 13, Schwäbisch-Hall,*
116, Apr. 3, Schwäbisch-Hall.
ihysikal. Gedanken vom Scbwa-
■cben Kochsalz, Schwabiscb-Hall
ilkal. Beschreib, d. Wildbrunnens
tsch-Hall, Ib
7, . . . {M. U).
rheld, Georg Heinrich. —
eil 1790) u. Prof. d. Physik am
Scbwäbisch-Hall; vormals Ralhs-
t.n).
1767, Sept. II, Uaberschlacht,
Würlemberg,
1818, Juli 13,
e. sehr wirksamen ElektTisIrma-
I Anwend. d. Weber'scbeo Lul^
Itdarfr, HkmdvBrurlnieli II.
— Selander. 898
elektropbors anf, Elektrlgireaaschinen , 9',
Nürnb. t7BT. Botwurf e. elekir. Flinte, V,
Salib. 4TS7. Sammlung etektr. Spielwerke,
40 Bde. 8°, NUrob. u, Altd. \ T87-)8{ia. Elekir.
Versuche, wodurcb Wassertropfen in Hagel
verwandelt werden, sammt d. Frage: Ist ein
Hagelableiter ansfUhrbar u. wie? 8°, Ib. 4 790.
Elektr. Zauber versuche, 8°, Ib. 4791, — Neues
Hygrometer (OUb. Aon. IX, 4800).
Selgnelte, Pierre. — Arzt u. Apo-
theker in Rochelle (Beckmann, Gesch. d.
Erfindd. I, 656;,
gest. <7I9, März <(, Rocbelle.
Entdeckte ums J. (871 das weiasaure Kaü-
Nalron (Poly ehrest- Salz, apHter Seignetle-Sali
genannt) indem er, um Tartarus solubitis zu
machen, zuniligSodastatt Pottasche zur Neu-
tra lisirung des Weinsteins anwandte. Schrieb
über diese Entdeckung, die ihn durch Ihre
medicin. Verwert hung reich machte : Les prin-
cipales utilil^s et l'usage le plus familier da
viiritable sei polychresle de Hr. Seignette, (*,
Röchelte IS . . Le faux sei polyohreste etc.,
S°, Ib. 4 6Ta. — Die Natur des neuen Satzes
u. damit die Verschiedenheit des Natrons vom
Kali wurde erst 4734 durch Bonldn« u.'Saot
fro7 entdeckt (Häm. Paris 4 Tai).
da S^onr, s. Dionis du Säjour.
S«lp, Johann Philipp. — Dr. Med.,
waldeckscher Hof- u. Leibarzt lu Pyr-
mont. Uilgl. d. Leopoldin. Academie u. d.
Roy. Society (ANCJ,
geb. 1686, Nov. 88, Pyrmont,
Relalio de caverna vaporilera sulpburea In la-
picidina Pyrmontana, qnae similis esUfoveae
Neapotitanae Grotta del cane diclae, a ICU-
son et aliis descriplae [Phil. Tr. 4TtT).
Seiander, Nils Haquin. —Dr. Phil.,
Tolgweise Privatdocent u. Pror. d. Astro-
nomie an d. Üniv. zu Dpaala, dann (seit
ISGS) Direct. d. St ernwarle zu Stockholm.
Prof. beim sehwed. Fcldmessercorps. Hitgl.
d. Acad. d. Wiss. zu Stockholm (Or).
geb. 1804, HSrz !0, Angermanland.
UndersOkningomStockholmsobservstorlipol-
hojd (Vet, Acad. Handl. 1835). Om Justerin-
gen af tvä nya rikalikare f»r svenaka ISngd-
mStlet ; mitWTede u. Edlnitd (Vet. Acad. Handl.
N. S. III, 4884). Om pSsktidens bestimmende
(Öfversigt Acad. Vet. FOrhandl. I8«i]. Hag-
neliska observationer (Ib, 4B(t et 45). Om
Sljernfall (Ib. 4845). Om den nya ptanelen
[Ib. 4 846). Om planeten Neptunui (Ib. 4 847).
Om 4BBS grs komet (Ib. 4848). — Berüttelse
am astronomiens framsteg tör Sren 4 857 —
1844. — Führte in d. Jahren 484B bis 4 894
die Gradmeasung zwischen Torneän.d. nOrdl.
Grenze von Schweden aus, — Astron. Beobb.
Astr. Nachrichten.
67
899
Selb
Selmi.
Selb y C . . . J . . . — Director d. Salz-
worke zu Dürrheim (Amt Villingon, Beiden),
früher Oberbergmeister zu Wolfach im Kiu-
zigthal |.V.\
geb. 1755 etwa,
m*st. I8i7» Nov. 6, Villingen.
MincruK»^. Studien; mit C. v. Leonhard, 4 84 2.
(ioo^uost. Yerhultnisse d. Gegend um Dürr-
hoim, H*\ Karlsruhe 4 823. Andeutungen von
lUuveisen für d. YulcanitUl d. Basaltberge in
Srhwalten, Hanau 4 822. Mineralog. Betrachtt.
(I)onksohr. d. vaterländ. Gesellsch. d. Aerzte
u. Naturf. Schwabens, I, 4 805). Geognosl. Be-
Hchroib. d. Kinziger Thals (Ib. id.). — Phar-
muoolilh u. ein neues Zinkerz (Scherer's Journ.
IV, 4 800). Beschreib, e. zu ehem. Versuchen
eingerichteten Stubenofens (Ib. V, 4 804). —
Kinfaches Verfahren, das Dasein d. Laugen-
Httlzes in Fossilien zu, entdecken usw. (Geh-
Itn'i N. Journ. f. Chem. II, 4 804). Ober in
einem Kisenofen gefundenes Zink (Oehlen's
Journ. f. Chem., Phys. u. Min. VIII, 4 809). —
Zusammensetz. d. natürl. kohlensaur. Silbers
(Sehweigg. Journ. XII, 4 84 4). — Cberd. Vor-
kommen d. schwefelsaur. Bleies zu Wolfach
Leonhard*! Taschenb. XII, 4 842).
Selbmann, — Karl Friedrich. —
Von 4841 bis 4816 Hütten- u. Amaign-
mir-GehüIfe in Froiberg, dann folgweise
Laborant (4846), Arcanist (1824) ii. Be-
triebs-Inspeclor an d. königl. Porzellan-
fabrik zu Meissen; seit 4 857 pensionirt
geb. 4 793, Nov. 4?;, Freiberg.*
Vom Krd- u. Bergbohrer u. dessen Gebrauch
hoim Bergbau u. in d. Landwirthschuft, 8",
l.oipz. 4 823.
♦ j|i«»ILl7{i:., Nov. 15 (L).
Seligsohn, Maximilian. — Dr.
Pliil (l)i\ss),
geb. \H:\:\, Jan. 24, Samoscyn, Posen.
\U% iiiidi pbospborico-molybdici in nonnullas
buNOH ncli<»ue, 4", Berol. 4 856.
Sellai Giuseppe Venanzio. —
rucliliibricant zu Biella in Picinont. Bru-
der ilivs Folgenden fOrJ,
gid). IN2.'I. Juli 7, Mosso bei BicIIa.
iNiliiiinU'iii chiinica ossia metodo comparativo
iMU iliilnriHiuare gli acidi, gli alcali, i sali cd
I i'iiipi hinnplici nulle loro soluzioni, 4^*^, To-
iiiiii 1 Hfiü. Piico del fotografo ovvero arte pra-
lli'a o luiuolira di disegnare uomini e cose so-
pra suliu, (Mirla, ecc. col mezzo delT azione
ttrilii hiro, N", Ib. 4 856 (franzosisch \on£. de
Vi4liuvoui-t, 4n", l»}iris 4 857). — Nuovo proce-
tUuiuiilii ((ild^Tüdro (Mem. Accad. Torino,
bui W, i. Wil, 4H58).
■oUai ijniiitino. — Rönigl. Berg-
luHiouieur. Prof. d. Geometrie u. Director
d luiuerttluy. Museums am königl. techn.
Institut zu Turin. Milgl. d. Acad. d. Wi«. |
daselbst (Or),
geb. 4 827, Juli 7, Hosso bei Bidb.
Sulla savite (Mem. Accad. Torino, Ser. 1(1
T. XVII, 4 858). Studii sulla mineralogiastri||
(Ib. id.). SuUe forme cristalline di alconiri
di platino e del boro adamanüoo (Ib. id.].
SuIIe forme cristalline del boro adanuntiiL]
Mem. II Ib. id.). Sulle forme cri9taIliMl|
alcuni saii derivati dairammoniaco (Ib.XXi
4 861). — Quadro delle forme cristallioe di
argento rosso, del quarzo e del calcare(Niroii!
Cimento, III, 4 856). Sulle legge di cooMlr
sione delle forme cristalline di una stesns^j
stanza (Ib. IV, 4 856). Sulle propriet^ geove-
t riebe di alcuni sistemi cristallini (Ib. VII, 48l^ii
8elle% Christian Gottlieb. — Dnl
Med., pract. Arzt in Berlin, später vAv^
konigl. Leibarzt, OberauCseher d. Charie"
u. zweiter Director d. medicin.-dünu^i
Collegiums (AI),
geb. 4 7 48, Oct. 7, Stettin,
gest. 4 800, Nov. 9, Berlin.
Einleit. in d. Studium d. Natur u. Anene;-
gelahrlheit, 8°, Berlin 4772, «. Aull. 47Sl,i
Neue Beitrr. z. Natur- u. Arzeneywissenschrfi
3 Bde. 8°, Ib.4 782— 86.— Überd. physisch«
Elemente (Deutsche Abhh. d. Berlio. Acii
4 792—97). — Medicinisches.
* Eigentlich Seil.
Selmi, Francesco. — Apotheker,
Prof. d. Cbemie am Liceo zu Reggio (Lona-
bardei). Mitgl. d. Acad. zu Modena -O/,
geb. 1847, Apr. 7, Vignola.
SulTazione dei cloruri alcalini; drei Notizen, ;
.Modena 4840, 4841 u. Turin 4844. Sulla co- '
stiluzionedei solfo-cloruri, .Modena 4 843. Stu-
dio sopra Talbumina ecc, Milano 4 841. Süll«
funzioni che compie l'acqua cogli acidi e c^"
gli ossidi ecc, Modena 4 843. PreparaiioD«
nuova deir acido latlico ecc, Milano 4 84t.
Nuovo metodo per preparare Tacido iodidricOi
Ib. 4 844. Ricorche sull'elettrodoratura, Ib-
4 844. Manuale dellarte d'indorare ed■ioa^
fzentare coi metodi eleltro-chimici ecc, t^'i
HcKj^io 4 844 (französisch von E. de Valinconrti
Paris 1846). Sludi di chimica moleculare fall'.
8°, Milano 4 844 (aus d. Annali di fisicai. Sludi
chiniici, 8", Modena 4 846. Annuario chimicö
italiano dcll'anno 4845; mit O. Parmeggi&Bi
u. G. Giorgini, 8o, Ib. 4 846. Principij elemen-
lari di chinnca minerale. 4 6", Torino 1^51,
ediz. U, Ib. 1856. Principij elementari di chi-
mica agraria, 24°. Ib. 4 851. Principij di chi-
mica orpanica, 46**, Ib. 4852. Chimica ele*
mentarissima ecc, 8^ Ib. 4 855. Nouv. maoael
de dorure et argenture par la möthode ele€-
trochimique etc. ; milE. de Valineoiirt, 0. V^
they et F. Malepeyre, 4 8«, Paris 4 856. — lo-
torno alia solubilitä dcirammoniuro d'oroiD
varii cianuri (Mem. Accad. Torino. Ser. Hi
T. X, 4 849). Monografia sulla cristallizzabiliA
della soluzione di solfato di soda (Ib. XI, 4854).
Sein
1' azione del cloro sui clomri melsl-
„ BobTBTo (Ib. id.). Mem. ialorno ai
elta reciproca decomposizione degli
roso esoIGdrico; mit Demselben
Sopra un nuovo satedi mercuho;
lelben (Ib. Xll, 18Si).
h, Lorenzo. — Opiicus in Ve-
■mElogwi.-onG.Santini, 18*i;,
1*716 etwa, . . Uaniago grande,
<80a, Apr. %i, Venedig.
ii oltici leorico-prelici. t°, Venezia
. II, Ib. 1787. — Sotl zuerst die pe-
eo Linsen dsrgesletlt haben, auch
oalioeat die ersten achromatischen
ntlnl, Luigi. — Prof. d. Che-
Univ. zu Neapel seil (807. Mitgl.
1 Wiss. daselbst (DC) (BCj (Alti
poliM, (85)A
n77, Neapel,
{Sil, Juni !5— i6, Neapel,
di chiniicB teoriuo-pralica, i vol.
1803. Mem. aull'uso medico del
caice, Ib. 1SDT. Mem. sul preteso
dell' incombustibiliiii , ib. i »09.
-a un nuovo metodo da esirarre il
I il sodio, Ib. 1SI0. Pensieri e spen-
inomeni della hacclielta divinatoria,
rrallaln elementare di cbimica (ilo-
ol. »', Ib, 1813, Mem. sull'usn in-
I pieira inrernale. Ib. IN<S. Mem,
compoülu del fosforo cnlla potassa
1. Nap. I, <8t9). Anallsi ehimica lii
re di orisine ii^nota plovuta in di-
i del remio (Ib. id.). Analisi di un
) cadula insieme alla pio;:^ia (Brn-
iorn. diFisc. Dec. II, Vol. I, tnix).
il' iodio sopra il polassiu (Ib, VI,
l'acidoiodoso (Ib, Vll. tSii; Vill.
i, <Si6). Combuslibilili del sodio
(Ib, IX. 1S2S).
»p, Christoph. — Mag. Pliil.
)berdiaconus an d, L'lriclisklrchc
eil n08; früher Pastor an an-
chen daselbst. Seit (TS! Curr,
r Acad. fJ),
1669. Oct. ä, Halle,
1710, März .., [lalle.
m, Globus asironomicus. Uellio-
i ioveiiiendae lon^iludinis inarili-
' acus maenelicas vorticales, j; per
iIoKia Bolarla et automala, 8°, Halae
u er mit Ch. Eberh&rd ein eignes
t erfand). VerrerliKte vielerlei phy-
ilroDom. Instrumente.
sr, Christian GoUlieb. —
iprediger zu Sachsen im Uagdc-
n. Sohn des Vorigen (M),
Sioamont.
90t
geb. (7IS, Not. 16, Sachsen,
gest. 178!
AstroRnosia nova oder ausrübri. Bescbreib, d.
ganzen Fixsterns- u. Planetenhimmels usw.,
a°, Halle 1743, Vollstand, Beschreib, von d.
Comelen d. 17(1. Jahres usw., g». Ib. 1743.
Vollstand. Boscbreib. d. Sterns d. Weisen
usw., 8°, Ib. 1T4S. Astronom. Beschreib, u.
.\u9rechn.d.Comet.v. 1769 usw., g°. Ib. 1770.
Semler, Johann Salomo. — Dr.
Theol., seit 1753 Prof. ord. d. Theologie
an d. Üniv. zu Halle, früher Prof. d. Ge-
echichle u. Dichtkunst an der zu Alldorf
und noch früher Herausgeber d. gelehrt,
u. polit. Zeitung in Coburg (M),
geb. 17!5, Dec. 18, Saalfeld,
gest. 179t, März 11, Halle.
Glaubte durch d. sogen. Luflsalz d. Barona
Hinohen Gold erzeuKi zu haben, und war erst
durch ilie UnterBuchuntien von Otbil u. KI>p-
roth eines Bessern zu belehren ; siehe Sehini*-
det'sGescb. d. Alchemie, S. S8T. — VlelTbeo-
lu{;i:)Che8.
SemplUas (Semple), Hugo. — Jesuit,
Lehrer ü. Ualhemalik in Madrid (J) (SB})
(BKJ. W),
geb. I59,i Craigbail, Schotll.,
gesi, 155*. Sept. ?9, Madrid.
De mnihematicis disciplinis , libr. XII, fol.,
Eiperienlia mathemaliCB de
e et div
, Di-
Sonao, Jean Baptist. — Siaalsralh
u. erster Leibarzt d. Königs von ('rankreich.
Milgl. d. Acad. d. Wiss. zu Paris /W.
geb. IG93, Lombez, Gascogne,
gesf. 1770, Dec. SO, Paris.
Nouv. Cours de chimie suivani lea principes
de Bewton et 8t*hl, i«°, Paris < 71t. — Hedi-
SSnamiOtlt, Henri Hureau de. —
Ingenieur en chef des Mine,"!, Prof. d. Mi-
neralogie an d. £cole des Hlnes u. Exami-
nator für Physik au d. £colc polylechn. in
Paris. Milgl. d. Acad, d, Wiss. daselbst
seit 185S (Ot),
geh, I80S, Sept. 6, Brou^, D^p, Eure-
el-Loire.
Essai d'une descriplion geolog. du D6p, Seine-
el-Marne, S°, Paris4B44, Essai d'une descripl.
peol, du Üep, Seine-el-Oise, 8°, Ih, 1844, —
Mem, sur Ics modißcalinns que la ri<I1eiion
speculaire k la surface des corpb meialliques
imprimeäiinravondelumiirepolarts«eIAnn,
chim. phys, LXXIII, IStO), Mem, sur la re-
netion et la double refraction de la lumiire
par les crlstauK doues de l'opacite metallique
(Ann. chim. et pbys. Ser. III, T. XX, 18(7).
903
Bendel
Senebier.
Möm. I et II sar la condactibilitö des sab-
stances cristallisöes pour la chaleur (Ib. XXI,
4 847 et XXII, 4 848). Expr. sur les niodifica-
tions que les agents möcaniques impriment ä
la conductibilitö des corps bomogönes pour la
chaleor (Ib. XXIII, 4 848). Möm. sur la con-
ductibilitö superficielle des corps cristalli-
söes pour r6lectricil6 de teosion (Ib. XXYIII,
4 850). Sur les proprietes thermiques de la
tour[na]iDe(lb. id.). Sur un nouv. pulanscope
(Ib. id.). Expr. sur la formation artiticielle
par voie bumide, de quelques esp^ces miue-
rales qui ont pu se produire daus les sources
thermales sous rinnuencecombin^e de la cha-
leur et de la pression (Ib. XXX. 4 850). Sur
raatimoioe o\yd6 nalurel de forme octHedri-
que (Ib. XXXI, 4 851). Expr. sur la formation
des min^raux par voie humide dans les gites
m6tallif^res concr6tionn(^s (Ib. XXXll, 4851).
Obss. sur les propri^tös optiques des micas et
sur leur forme cristalline (Ib. XXXIV, 4 852).
Sur les formes de la glaubcrite de Iqutque,
P^rou (Ib. XXXVI, 4 858). Sur les groupe-
ments cristalliiis de l'arragonite, de la withö-
rite et de l'alstonite (Ib. XLI. 4 854). Expr.
sur la production artificielle du polychroisme
dans les substances cristallisöes (Ib. id.). Sur
les propridtös optiques de quelques sels (Ib.
id.). Sur Uli moyen expörimcntal proposö par
Mr. Soleil pour reconnaltre si une plaque de
cristal de reche est parallele ou inclinee sur
Taxe optique (Ib. XLVI, 4 856). Sur la forme
cristalline du silicium (Ib. XLVII, 1856). Sur
la construction d'un prisme birefringent pro-
pre ä servir de polariseur (Ib. L, 4 857). —
Sur la formation artificielle, par voie humide,
du corindon et du dinspore (Compt. rend.
XXXIl, 1851). Recherchcs sur les propriet<^s
optiques bircfrin^entes des corps isomorphes
(Ib. XXXIII. 1851). Recherches sur la double
röfract^ (Ib. XLII, 1856i. — Sur le terrai»
cretacÄu D6p. de l'Aubo (Ann. Min. Sor. III,
Vol. XV, 4 839). — Sur la Ihcorie inatht^ma-
tique de la double r^fraction (Lioavüle's Journ.
VIII. 4 843). Commcntairc au M(>m. de Fresnel
sur la double refraction (Journ. Ecolo poly-
töchn. cah. XXXV, 1853). — Cborselzle Mür
ler's Trealise on Crystallography, Paris 1842.
Sendel, Christian. — Dr. Med., seit
1745 Prof. (1. Medicin ii. d. Physik am aka-
dem. Gymn. zu Dnnzig (Mj,
geb. 1719, Dec.26, Elbing,
gest. 17 89, Mai 25, Danzig.
Diss. Theologum debere esse physicum, 4°,
Gedani 1754. Diss. de pluvia, 4", 11». 1757.
Causa efliciens motus astrorum, ex principiis
pyrotechniae naturalis dcrivata, 8", Ib. 1769.
Physikal. Aufsätze in d. Danzigcr Anzeigen
seit 1759. — Anderweitiges.
Sendlvog (clgentl. Sensophax), Mi-
chael. — Sohn des mährischen Edel-
manns Jacob Sendimir. Berüchtigter
Alchemist, welcher eine Zeit lang beim
Kaiser Rudolph II., der ihm den llaths-
Tilel verlieb, und beim Herzog Friedriek
von Würteroberg, bei dem er durch HüW
lenfels (s. Diesen) verdrängt wurde, ii
grossem Ansehen stand (Schmieder,(k^
schichte d. Alchemief S. 366^,
geb. 4 566, . . . Sandez bei Krakao,
gest. 1646, . . . Gravarz od. Gravarns.*
Dialogus mercurii, alchymistae et naturaei.
Tractatus de sulphure (beide Schrinen lneh^
fach aufgelegt, auch abgedruckt in Haagith
Bibl. ehem. curiosa, T. II}. Aeoigma philoso-
phicum (abgedruckt im Theatr. chemicun,
T. IV).
* Seinem Gute an der •ehlesisehen Ortnie.
Senebier, Pierre. — Rechenmei-
sler in Genf (GS) (Q),
geb. 47 4 5, . . . Arles,
ge.st. n78
Trail^ des changes et des arbitrafces, 4*. Ge-
növe 1753. nouv. edit. 4^ Paris 4 797. Traitt
d'arithmetique etc., 8°, Geneve 4 771 etl77(.
Senebier, Jean. — Erst Prediger io
Genf (1765) u. Ghancy, dann seit «773
Oberbibliothekar d. Stadt Genf (B) (Q),
geb. 17 42, Mai . ., Genf.
gest. 1809, Juli 22, Genf.
Essai sur l'art d'ohserver et de faire des ei-
pöriences, 2 vol. 8^ Geneve 4 775, ^it. II,
3 vol. 8°, Ib. 1802. Memoires physico-chy-
miques sur Tinfluence de la lumiöre solaire
pour modifier les ötres des trois rögnes de la
nalure, 3 vol. 8^ Ih. 1782. Recherches fur
riulluence de la lumidre solaire pour meta-
inorphoser Tair ti\e en air pure par la veg^
talion etc., 8", Ib. 1783. Rech, analytiques
sur la nature de l'air inflammable, 8*^, Ib. 1 784.
Almanach met(>orologique etc., 16", Ib. 1784.
edit IV unter d. Titel: MLUeorologie pratiqoe
etc., 8^, Ih. et Paris 1810. Expöriences sor
laction de la lumi^re solaire dans la v^edta-
tion, 8°, Ih. Ol Ih. 1788. Physiologie v^jzctale
etc., 5 vol. 8°, Ib. et Ib. 1800*. xMemoires pby-
sico-chimiqucs sur rinfluence de l'air et dei
diverses substances gazeuses dans la germi*
nation des difTi^rentes graines ; mit F. Enbtr,
8», II). et 11). 1801. Rapport de l'air atroosphe-
riquc avec les tMres organis^s etc., 3 vol. 8*,
Ih. et Ib. 1807. — W^m. I— IV, sur le phlo-
jiistique, considörö comme la cause du d^ve-
loppement de la vie et de la destructioa de
tous les ötres dans los trois r^gnes {Joaru.
phys. Vlll. 1776; IX et X. 4 777). M6m. sur
les'hyprometres (Ib. XI, 1778). Sur les moi-
sissures de diffc^rents sels (Ib. id.). Lettre k
Mr. Volta, sur la perfcction des eudiomHres
(Ih. XIU, 1779). Sur la nature de la lunii^re
et sur SOS effets (Ib. XIV, 1779). Sur rinllam-
mation spontanöe des vög^taux serres humides
(Ib. XVII. 1781). Sur le brouillard de iTäS
(Ib. XXIV, 1784). Lettre ä Mr. Ingenhoiiai, ä
l'occasion de ses observations sur l'eau im-
pregni^e d*air fixe (Ih. id.). Sur les moyens de
perfectiooner la mötöorologie (Ib. XXVII, 4785
Saneea —
ITST). Dontm aar quelques iocoo-
Bltribu^g per Hr. L«voiai«r, h Teni'
phlogiilique pour raiplicslion des
Des de li Dslure (Ib. XXX, 17S7).
ion de Ib lumi^re solaire pour blan-
re jaune (Ib. XXXVlll. nsi). MSm.
ilir quelques rapports enlre quelques
instiluaiiles ftb. Jd.l. Sur les plaies
: feuilles (fb. XXXIX, *TB1|. Les \t-
il-Ms une chaJEur qui teur soil pro-
(Ib. XI.. 179i). Sur la Rrande pro-
|u'il y a que le rbi acide carbonique
npnsä par les plantes etc. (Ib. XLI,
8«nff.
906
'edari!
III et XLIX, 17B9J, — Over den in-
' maai) op de veraniterrngen van den
r (Verhsnril. Maalach. Haadem XX,
- Htm
s {M6m
Sur divers phänom^nes produtt^ par
!es de placiles expos^cs sous l'eau k
e la lumiiire sclaire [Jb. IV, 1 790 et
, — Essai d'analyse des eaux de
ec une notiv, thaorie de la chsleur
min«rales(Uäm.Soc. Genäve) M«m.
Terente conductibllit« de la chaleur.
' par des exptinences dans quelques
Dpioyees pour se v£!ir (Ib.;. UCm.
analions des observations Ihrrnio-
i railes dans le mime temps et dans
Irfis-voisins (Ib. id.). — Mem. sur
nee des obss. m&leoroloi;. Taites dans
tet que la Suisso [M6m. Soc. Lau-
47S7). — Obas. lendanles ä «tablir
e l'air pur sur ies huiles (Ann. cbim,
. — Übersetzung einiger Worl(e von
nl, mebre Elogen u. viel Anderwei-
eb : HJst. Ijttäraire de Geuäve, S vol.
'e 178S.
loa (genanDl der Philosoph*), Lu-
naeus. — Unter Caligula Qua-
Om, späler nach achtjähriger Ver-
nach Corsica, Lehrer de« Kaisers
PrStor in Rom, erst grosaerGünst-
Kaisers, zuletzt von ihm dem Tode
rt (HL) (B).
I oder 3, . . . Corduba, Spanien,
65, '*
m quseslionum libr VII. — Viel Phi-
hes (siebe Beinbiidt: De L. L. Stna-
tque scriplis, Jenae 18t 6).
leider, Alois. — Anfangs
eler, später, als sich seine Erfin-
wSbrl hatte, seit 1809 Inspector
I königl. St euer ka taste r in Hün-
chleten Steindruckerei (N),
1771, Nov. 6, Prag,
l«3i, Pebr,S6, Hünchen.
ErDnder d. Steindmcks (am t79S) u. des lo-
genannteo Uosaikdrucks (*8ts]. — Vollstand.
Lebrb. d. Slelndruckerei, t° Miiacben IB18,
a. Aufl. 4837. L'art de la Ijlhographie etc.,
pr^cädä d'une histoire de la lllhographie. t",
Slrasb. fStS. Siehe auch (Hlb. Ana. XXXI,
(41; XXXV, IIS Q. LX, BS.
Se&da, Dominique de. — Capitänim
französ. Harine-Regiment. Ing^nieur-en-
Chef. Hilgl. d. Acad. zu Uonlpellier (EU),
geb. 167i, Ocl. !8, Cuers, Provence,
gesE. 17iO, Aug. < I. Montpellier.
SurtesgrBVLtässpecillquesdesdirrärenlesma-
lifires (Uäm. Acad. Montpellier II, t7..]. Des-
criptiOD d'un inslrument pour couper tout
arc de cercle ou tout anple en raison donnäe,
qu'on peut nppeller compas de division angu-
laire (Ib. id.). Nouv. manidre de toiser les
voutes en cul de four etc. (Mäm. Paris 1 719).
Senox, John. — Buch- u. Landkar-
tenhSndJer in London. Hitgl. d. Roy. So-
ciety (Abr.ym),
geb. . . ., gest. 17*1, Doc. 30. . . .'
A conlrivence to make Ibe poles of the diur-
nal motion in a celeslial globepass round tbe
poles orihe ecliptic (Pbil. Tr. 1TS8},
•(Ht. 1740, Dcc. 3(l(n).
Senff, Erdmann Friedrich. —
Sächsischer Bergralh u. Salineo-Inspector
folgweise zu Dürrnberg, Ariern u. Kosen
(M. II j (L).
geb. (7it Merseburg,
gest. 1813, Mai !6, •
Über d. Erfolg verschiedener Abduoslungsar-
teo d. sUssen Wassers ans Salzsoolen auf 6alz-
wsrken (Grin'i Journ. VIII, (T9t;.
Entstehung von Glaubersalz in Saalzi
Frostkalte (OÜb. Ann. LIV, 1816 aus Harmb-
itaadt'a Museum VII). Über d. Grenzen d.Soo-
lengradirnng (BobweIgK. Journ. XXXIl],l8if|.
— Einige techn. 'Ökonom. Werke u. einige Auf-
satze in XoU'i Neu: Jahrb.
I auf Salz-
>l. IM», O
jhIJI'). O
■ TlfUiie
Seuff, Karl Eduard. — Dr. Phil.,
folgweise Privaldocenl(l83S) U.Prof, (exlr.
(837, ord. 1839) d. reinen u. angewand-
ten Mathematik an d. Üniv. zu Dorpal (G.
I860J (DoryalerJubelschrifUSiiJ (OrJ,
geb. 1810, Apr. 8 (A.Sl.), Dorpat,
gest. lSi9, Dec.31 (A.St.), Dorpat.
Syslemat. Darstell. d. Hauptsatze d. Geome-
trie im Baume (gekrönte PreisBcbrift), C, Dor-
pat <8iB, Theoremata principalia e tbeoria
curvarum et BUperficierum, 4°, Ib. 18)1. De
dislantiis quBB inter stellam et lunae margi-
nem observatae sunt, (°, Ib. 1BS4. Eiperi-
mentelte u. theoret. Unlersucbung über d. Ge-
setze d, doppelten Strahteubrechung u. der
PoIarisatioQ d. Licbta, Ib. 18ST. -— Ober d.
finnIBnd. Labrador (Pogg. Ana. XVII, IIIS).
907
Soiift
061 f Ol»
über d. Krystallform d. Wawellits (Ib. XVIII,
4 880).
Senfly Adam Andreas. — Dr. Med.,
Prof. extr. d. Physiologie an d. Univ. zu
Würzburg (M) (Bd),
geb. n40,^ov. 49, Würzburg,
gest. 4795, Ocl. 4 9, Würzburg.
Diss. EiperimeDta physico-medica de electri-
citate etcalore animali, 8°, Herbipol. 4 778. —
Medicinisches.
Senfty Karl Friedrich Ferdinand.
— Dr. Phil., Prof. d. Naturwiss. am Real-
gymn. u. an d. Forstschule zu Eisenach
seit 1835. Mitgl. d. Leopoldin. Academio
u. d. Academie zu Erfurt (Or),
geb. 4 84 0, Mai 6, Möhra.
Gebirgs- a. Bodenkunde f. Forst- u. Land-
wirthe, 4 Bde. S«", Berlin 4 848, 2. Aufl. 4 859:
Classification u. Beschreib, d. Felsarten (Preis-
Schrift, gekrönt von d. Leopoldin. Academie).
Bresl. 4 857. — Der Phosphor als Reagens auf
Schwermetalle (Berg- u. Hüttenzeit. 4 859).
Beschreib, d. nordwestl. Thüringer Waldes
(Geolog. Zeitschr. X, 4 858).
Senftenberg , R..., Baron von, s.
Parish.
8eiiB;iierd, Arnold. — Dr. Phil.,
Prof. d. Philosophie, Physik u. Metaphysik
an d. Univ. zu Utrecht von 1 638 bis 4 648,
dann Prof. d. Philosophie am Gymn. illustr.
zu Amsterdam (AAMj (Fpp) (UL),
geb. 1610, Amsterdam,
gest. 4 667, März 8, Amsterdam.*
Inijftiuctio ad physicam, H°, CItraj. ad Rhen.
4<aU°, Amsteiod. 1653 et 1654. Colle^ium
phylffum, 12°, Ib. 1652. Exeroitalioncs phy-
sicae, 12*», Ib. 1652. Idea ptiysicae generalis
et specialis, 12°, Ib. 1639.
• geet. März 18 (/).
8eng;verd, Wolf er d. — Sohn des
Vorigen. Prof. (e.xtr. 4 675, ord. 1676) d.
Philosophie und seit 1701 auch Bibliothe-
kar an d. Univ. zu Leyden (SL),
geb. 4 646, Juli 4, Utrecht,
gest. 1724, Jan. 26, Leyden.
Philosophia naturalis, 4°, Lup[d. Bat. 1681,
edit. III, Ib. 1687 (darin die ihrer Zeit be-
rühmte Luftpumpe mit schieriie^endem Stie-
fel u. doppelt durchbohrtem Hahne beschrie-
ben, die er aber erst 1697 ausführen liess).
Inquisitiones experimentales, 4°, Ib. 1690.
Ralionis et experientiae connubium, Edit. III,
Rotterdam. 1715.
Sennärt, Daniell. — Dr. Med., Prof.
d. Medicin an d. Univ. zu Wittenberg seit
4 602, auch kurfürstl. Leibarzt (J) (HL),
geb. 4 572, Nov. 25, Breslau,
gest. 4 637, Juli 24, Wittenberg.*
Philosophia naturalis, 4«, Viteb. 4118.
mnemata physica de rerum nataralioi
cipiis, occultis qualitatibaSt de atomis,
stione etc., 4<*, Francof. 4 635. Epiton
ralis scientiae, 42^, Amsteiod. 4651. -
cinisches.
* An der Pest.
Sensopliax, s. Sendivog.
8eppiiie;8, Robert. — Seh
roermeister bei d. Werften von (
u. Plymouth,, später Surveyor-of Ih
Mitgl. d. Roy. Society seit 4 84 4 (Ä
(An.R. 4 8 40; (KECJ,
geb. 4 768 etwa,
gest. 4 840, Apr. 25, Taonton.
On a new principle of constructing h
sty's ships of war (Phil. Tr. 4 84 4).
^reat strenglh given to ships of wai
application of diagonal braces (Ib. i
Method of obviating the necessity •
ships, for the purpose of Clearing Ih
their blocks (Transact. Soc. for the
of Arts. XXU).
SeptaliaSy s. Settala.
SeraOy Francesco. — Prof.
dicin an d. Univ. zu Neapel. Mitgl. «
d. Wi.ss. daselbst (Vi),
geb. 4 702, Sept. 24, San Cypi
A versa
gest. 1783, Aug. 5, Neapel.
Istoria del inceiulio del Vesuvio aoca
niese di majijjio doli' anno 1737. N»f
(auch ins Lateinische u. Französiscl
setzt) .
Serre, Jean Adam. — Ch
Maler u. Musiker in Genf 'SGJ (Q;
geb. 17 01, . . . Genf, gest. . .
Theorie de l'harmonie gönörale etc.,
növe 1753. Essai sur le principe de I
nie etc., S", Ib. 1763. Lettre ä Mr. l
sur les seiches du lac 'Journ. des savau
— Krfand ein Registerbarometer u. ein«
Emailfarbe aus Platin.
Serres, Pierre Marcel Tou
de. — Im J. 1809 einige Monate
tcur dos arts, sciences et luanufaci
OesternMch, dann bis 1814 Prof. (i
ralogie u. Geologie an d. Facullät <
zu Montpellier, darauf Conseiller i
am Cüurs rovale daselbst und se
Conseiller titulaire desselben (Or)y
geb. 17 83, Nov. 3, Montpelliei
Observations pour servir ä Thisloire
cans (^teints de rilerault, Montpelli«
Möm. sur l'imprimerie chimique (la I
phie) , Paris 1810. Voyage dans le
Salzbourg, 8^ Ib. 1813. Essai sur Ic
manufactures de TAutriche, S vol. 8®,
^
Serret.
910
fti sUtisttqae et g^graphique de 1' Autriche,
1. 80, Ib. 4 8U. Voyage en Bavi^re et eo Ty-
pendant4 8H, 3 vol. 8^ Ib. 4823. Obs. sur
imat de Montpellier etc. , Montpellier 4 824.
ice sur la fontaine de Vaucluse, Paris 4 837.
K. g^D. sar les cavernes ä ossements etc. da
Ide la France, ib. 4 828. Obss. sar la craie,
1838. Sur le gisement des gr^nats et de l'a-
3ime dans les laves des volcans öteints de
&raalt. Ib. 4 829. Obss. sur la dolomie et les
»hes osseuses de la montagne de Söte ou
II«, Ib. 4 829. R^poDse aux obss. de Mr. Ca-
ll sur Texistence du 2"*'' calcaire marin ter-
in etc., Ib. 4 829. Sur le gisement de la mag-
lie plastique de Salineiles, Däp. Gard etc.,
4829. Gäognosie des terrains tertiaires etc.,
Ol. 8^ Montpellier 4 829. Obss. gön. sur les
eonstances qui paraissent avoir accompagnö
d6pöt de terrains tertiaires, Paris 4 829.
fage gäologique dans les Pyrönäes orien-
H, Caen 4 829. De la simultanitö des ter-
08 de Sediment supärieur etc., Ib. 4 830.
I. tor les rapports qui semblent exister en-
la disposition g6o6ralo des anciens bassins
rins liltoraux et la nature des d6p6ls que
1 y observe. Ib. 4 830. Lettre ä Mr. Fems-
I sur r^poque g^ologique ä laquelie 00 peut
»porter la Separation des mers intörieurs,
4830. Sur i'intensite magn^tique des laves,
raeille 4 834. M6m. sur les Silicates non-
nineux ä base de cbaux et de magnäsie,
Q^ve 4 883. Möm. sur les cavernes k osse-
Qta, considöröes en g^nöral, 8**, Ib. 4 835,
1 111, Ib. 4838 (gekrönt von d. Soc. zu Har-
II 4885). Recberches sur les ossements des
remes de Lunel viel, 4", Montpellier 4 839.
tice sur les cavernes ä ossements de TAude,
ib. 4 889. Des migrations des divers ani-
toz, priDcipalement des oiseaux et des pois-
U. 8«, Paris 4 844, ädit. 11, Ib. 4 845 (ge-
tkit von d. Soc. zu Harlem 4 835). De la
SatioD de la terre et des Corps Celestes etc.,
, Ib. 4842. Notice göologique sur l'Aveyron,
, Bmxelles 4 844. Manuel de paläonlolugie,
rol. 8*>, Paris 4846. Des bröches osseuses et
• cavernes ä ossements r^unies ä Bourgade
m les environs de Montpellier, 8°, Parts
M. Da ia cosmogönie de Moise compar^e
K fiits g^ologiques, 2 vol. 8",' Ib. 4838,
liLlII, Ib. 4859.
■•rrel, Joseph Alfred. — Von
140-^1844 Unter-Lieutenant in d. fran-
ii. Artillerie^ später (1818) Examinator
I d. £cole polytecbnique u. Prof. suppl.
1149) in d. Facult. des Sciences zu Pa-
k Seil 4 860 Mitgl. d. Aead. d. Wiss. da-
dbst (YD) fOrJ,
geb. 1819, Aug. 30, Paris.
NW» d'algM>re sup^rieure, 8<>, Paris 4 849,
iL II, Ib. 4854. ^lömento de trigonomötrie,
, Ib. 4818, «dit. II, Ib. 4 856. Elements d'a-
fcoiMque, 8», Ib. 4852, ödit. II, Ib. 4 856.
Di la Sphäre tangente ä quatre sphäres
mm6m (Omlla'a Journ. XXXVII, 4848). —
■•rqoM Mir tto UAm. de Mr. Bartaraad
Journ. Ecole poiytechn. cah. XXXII, 4 848).
M6m. sur les courbes alg^briques dont les arcs
s'expriment par des arcs de cercle (Ib. XXXV,
4 853). — Sur la repr^entation g^om^trique
des fonctions elliptiques de premiöre classe
(Cambr. and Dublin matb. Journ. I, 4 846). —
Sur les integrales eul6riennes de seconde
esp^ce (LionviUe'i Journ. VII, 4 842). Sur
quelques formules de calcul integral (Ib. VIII,
4 843). Sur quelques formules relatives ä la
thöorie des integrales eul^riennes (Ib. id.).
Proprietäs gäometriques relatives ä la thöorie
des fonctions elliptiques (Ib. id.). Sur une
propriöte m^canique de la lemniscate (Ib. IX,
4 844). Note ä l'occasion du M6m. de Mr. W.
Roberts, sur une reprösentation göom6trique
des trois fonctions elliptiques (Ib. id.). M^m.
sur rint6gration d'une äquation diffäreqtielle
ä l'aide des diffärentielles ä indices quelcon-
ques (Ib. id.). Sur l'intögrale
/•'üiil.dx.
ilatif aux
'hä^^ur
(Ib. id., aucbOnmert'iArch. VI, 4 848). U6m.
sur la repräsentation g6om6trique des fonc-
tions elliptiques et ultra-elliptiques (Ib. X,
4 845). D^veloppement sur une classe d'^qua-
tions relatives ä la reprösentation g^omötrique
des fonctions elliptiques (Ib. id.). Sur les
courbes elliptiques de la premi^re classe (Ib.
id.). Tbeorie g^omötrique de la lemniscate et
des courbures elliptiques de la premiäre classe
(Ib. XI, 4 846). Sur la surface r6g]6e dont les
rayons de courbure principaux sont 6gaux
et dirigös en sens contraire (Ib. id.). M6m.
sur les surfaces orthogonales (Ib. XII, 4 847).
Note au sujet d'une lettre de Mr. W. Roberts
(Ib. id.). Sur le d^veloppement en fraction
continue de la racine quarrte d'un nombre en-
tier (Ib. id.). Sur un thäor^me relatif aux
nombres entiers (Ib. XIII, 4848). Thj
le mouvement d'un point mat^riel a|
deux centres fixes, en raison inverse
des distances (Ib. id.). Sur Tintögrai
l'öquation dx*4-dy«+dz*=ds* (Ib. Id.). Sur
une öquation aux d6riv6es partielles (Ib. id.).
Obss. sur une note de Mr. Lobatto (Ib. XIV,
4 849). Surun Möm. de Mr. Bertrand (Ib. id).
M6m. sur le nombre de valeurs que peut pren-
dre une fonction quand on y permule les lel-
tres qu'elle renferme (Ib. XV, 4 850). Möm.
sur les fonctions de quatre, cinq et six lettres
(Ib. id.). D^veloppements sur une classe d'6-
quations (Ib. id.). Sur une questlon de thöo-
rie des nombres (Ib. id.). Sur quelques for-
mules relatives ä la thäorie des courbes ä
double courbure (Ib. XVI, 4 854 ) . Sur an thöo-
r^me relatif aux courbes ä double courbure
(Ib. id.). Sur un thöor^me de la thöorie des
nombres (Ib. XVII, 4 852) . M^m. sur une classe
d'öquations difförentlelles simultan^es qui se
rattachent ä la thöorie des eoarbes h double
courbure (Ib. XVIII, 4853). M6m. sur les sur-
faces dont toutes les lignes de courbure sont
planes ou sphöriques (Ib. id.). — M6m. sur
la thöorie des äquations difförentielles (Compt.
rend. XIX, 4 844). Nouv. rödaction de son
M6m. sur la repr^entation göometrique des
fonctions elliptiques et ultra-elliptiques (Ib.
911
Sertürner
SAmllas.
Sil
XXVI, 4848). Sur l'iutdgration des ^quations
diffäreotielles du mouvemeat d'un point ma-
t^riel (Ib. id.). Sur Tint^gration des öqaations
gönörales de la dynamique (Ib. id.). — Sor
ia moiodre sarface comprise entre des lignes
droites donoäes , non situ^es dans le nidme
plan (Ib. XL, 4 855). Sur ies trajäctoires or-
thogonales d'un plan mobile (Ib. XLI, 4 855).
Sur l'öquation dont dopend Tanomaiie excen-
trique dans la thöorie du mouvemenl ellip-
tique des planstes (Ib. XLIV, 4 857). Sur un
thdoröme d'algöbre (Ib. XLV, 4 847). Sur Ies
fonctions rationelles Unfaires prises suivant
un module premier et sur Ies substitutions
auxquelles conduit la considäration de ces
fonctions (Ib. XLVIII, 4 859). Sur l'ävaluation
approch^e du produil 4. i. 3 . . . x, lorsque x
est un tr^s-grand nombre, et sur la formule
de Btirling (Ib. L, 4 860).
Sertürner, Friedrich Wilhelm.
— Dr. Phil., Apotheker erst zu Eimbeck,
dann (seit etwa 4 823) in Hameln (N) (G. 27;
(BR, LXXVIi; (Arch, Pharm.XXX),
geb. 4783 etwa,
gest. 4 844, Febr. 20 Hameln.
Kurze Darstell, einiger Erfahrungen über Ele-
mentar-Attraction , minder mächtige Söuren
u. Alkalien, Weinsteinsäuren, Opium, Impon-
derabilien u. einige andere ehem. u. physi-
kal. Gegenstände usw., 8^ Götting. 4 820. Sy-
stem d. chemischen Physik oder Entdeckun-
gen u. Berichtigungen im Gebiete d. Chemie
u. Physik, 2 Bde. 8^ Ib. 1820 — 22. Annalen
für d. Universalsystem d. Elemente oder d.
neuest. Entdeckk. in d. Physik, Heilkunde u.
Chemie, 3 Bde. 8*», Ib. 1826—29. — Chemi-
sche Bemerkk. z. B. über Süure im Opium
~^ie von ihm entdeckte Mekon säure
(^H^dorff>s Journ. XIII, 1805). Characte-
i^^^Vsäure im Opium u. Verfertigung; olast.
mMHi (Ib. id.). Darstell, d. reinen Mohn-
säure, nebst e. ehem. Untersuch, d. Opiums,
mit vorzügl. Hinsicht auf e. darin neu ent-
deckten StofT (das von ihm entdeckte Mor-
ph i n , das erste Pflanzenalkali) usw. (Ib. XIV,
4 805). Über d. Opium u. dessen krystallisir-
bare Substanz (Ib. XX, 4811). Von d. Ver-
wandl. einiger Körper durch Alkalien (Ib.
id.). Über d. wirksamen Stoffe verschiedener
Arzeneimittel d. Thier- u. Pflanzenreichs (Ib.
id.). Über d. thier. Kohle (Ib. id.). Über ei-
nige besondere Eigenschaften d. Boraxes (ib.
id. — Über d. Wirkungen d. Säuren auf in-
differente Combustibilien (Trommsdorff's Neu.
Journ. II, 4 818). — Beitr. z. Kenntn. d. Gerb-
stoffs u. d. Galläpfelsäure (Sehweigg. Journ.
IV, 1812). Mittel, d. gewöhnl. Trinkwasser
vor d. Verderben zu schützen usw. (ib. V,
4 813). — Über d. Morphium, eine neue salz-
fähige Grundlage, u. die Mekonsäure, als
Hauptbestandtheil des Opiums (Oilb. Ann. LV,
4 847). Über eins d. fürchterlichsten Gifte d.
Pflanzenwelt usw. (Ib. LVII, 4 817). Bemerkk.
zu Sobiqnet's Abhandl. über d. Opium usw.
(Ib. LIX, 4 818). Über d. Verbindd. d. Säuren
mit basisch, u. indifiTerent. Substanzen (Ib. I
LX, 4 848. — Darin d. Entdeck, d. Sehii-
felweinsäure.) Richtigkeit meiner A&sieb-
ten usw. nebst Bemerkk. über Feuer u. UM
(Ib. LXIV, 4 820). Widerlegung d. Eionifc
Döbereiner's gegen meine Ansicht ttberd.Xi-
tur u. Zerlegungsart d. aalzsaur. Salze (M
trockne Schwefelsäure usw. (Ib. LXXIII. imj.
— Über d. W e 1 1 s'sche Hypothese von d. U*
steh. d. Thaues (Kaftaer*! Arch. f. Chw.i
Meteorolog. I, 4880). Vermischte Bemott.
(Ib. id.). — Medicinisches.
Simllas, Georges Simon.— T«
4 793 an Feldapotheker (bald Pharmadtt-
major) bei d. fraozös. Armee in Deatstt
land, Italien u. Russland, dann folg««»
Pharmacien-en-chef d. Militärhospitals
Metz (4844), Director d. Pharmacie
Hospitals Val-de-Gr&ce (4 825) u. ProL
Chemie am Jardin des planlos zu
Seit 4 829 Mitgl. d. Acad. d. Wiss.
(BS) (ACP. LIi;,
geb. 4 774, Nov. 2,Ponl-Cin,Däp.Ain,*
gest. 4 832, Nov. 24, Paris.*»
Sur Ies alliages du potassium et du
avec d'autres mötaux, antimoine arsäoicil
la commerce, Paris 4 820. Second M6tt.i
le möme sujet, Ib. 4 821. Du charbon fM-
nant, Ib. 1821. — Sur Tiodure de potassisdiy
l'acide hydrioque et sur un nouv. compos^^
carbone, d'iode et d*hydrog^ne (Ana. cbii.
phys. XX, 1822). Moyen d'enflammer la poc
dre S0U8 l'eau avec divers alliages de pottt*
sium (Ib. XXI, 1822). Sur rhydrlodttrt*
carbone, nouv. moycn de l'obtenir (ib.XXOi
1823;. Dicouverte du proto-hydriodure öi
carbone (Ib. XXV, 1824). Decouverte du qi-
nure d'iode (Ib. XXVII, 1824). Nouv. coflJ-
posös de bröme ; 6ther hydro-br6miqae «1
cyanure de br6me; solidification du bröflit
et l'hydro-carbure de bröme (Ib. XXXiVi
1827). Lettre concernant la notice bist, öi
Mr. Davy sur Ies phönom^nes ^lectro-chiB**
ques (Ib. id.). Sur la combinaison du chloi*
et du cyanog^ne, II Mem. (Ib. XXXV, nUl-
Brömurede sölönium (Ib. id.). Brömuresd'if'
sc^nic et de bismuth, et sur le brömured'iO'
timoine (Ib. XXXVHI, 1828). Nouv. compos*
de chlore et de cyanogöne ou perchlorura de
cyanog^ne; acide cyanique (Ib. id.). Defac
tioi) de l'acide sulfurique sur Talcool etdtf
produits qui en rdsultent (Ib. XXXIX, 18J8;
Nouv. composö de brömure et de carboiH
(brömure de carbone) et sur Ies ioduresd<
carbone (Ib. id.) . Sur le sodium (Ib. XL, 1S191
Nouv. composö de chlore, de pbosphoretd
soufre ou chloro-phosphure de soufre (U
XLII. 1829). Sur l'eiher hydriodique (Ib.id.!
Sur l'iodure et le chlorure d'azote (Ib. id.
Sur r^theriGcation (Ib. id.). De Taction desdi
färents acides sur l'iodate neutre de potassi
bi-iodate et tri-iodate de potasse ; chioro-4<
date de potasse; nouv. moyen d*obtenir l'i
cide iodique (Ib. XLIII, 4 880). Sur le chl«
rure d'iode (Ib. id.). Dt raction mataeUet
IS
Sethwmrd
Sn».
914
cide iodique ei de la morphine etc. (Ib. id.).
»de iodiqae cristallisö; non-eiisteoce des
:ides iodo-sulfariqae, iodo-nitrique et iodo>
losphorique (Ib. id.). If^m. sur les chlorures
iode; sur un nouv. procödä pour obtenir
omptement i-aclde iodique absolument pur ;
sur un mnyen de pröcipiter la plus petite
lantit^ de l'un qnelconque des alcniis v6g6-
QX dans leur dissolution alcoolique (Ib. XLV,
<0). Separation du chlore et du bröme con-
nus dans un mölange de chlorure et de br6-
ure alcalin ; Moyen de reconnaitre lorsqu'
le dissolution de chlorbre d'iode est ä T^tat
( chlorure ou ä l'^lal d*acide iodique et d*a-
Je chlorhydrique (Ib. id.). Action de i'acide
^mique et de Tacide chlorique sur Talcool
). id.). Sur Tacide perchlorique (Ib. id.).
Sm. sur les iodates et les chlore tes des al-
lis v^g^taux (Ib. id.). Cristallisation de Ka-
ie per-chlorique et sur quelques propri6t6s
»uvelles de cet acide (Ib. XLYI, 4 884). Bm-
oi de Tacide perchlorique comme r^actir
opre ä distinguer et ä söparer la soude de
potasse libre ou combin^ ä d'autres acides ;
i-chlorates (Ib. id.). Transrorniation du
lorate de potasse en oxi-chlorate de la m^me
se, par i'action de la chaleur ; nouv. moyen
)btenir Tacide oxi-chlorique (Ib. id.). Br6-
nre de siliciom et hydro-br6male d'hydro-
m pbospbor« (Ib. XLYIII, 4 884).
* geb. Not. 31 (CU).
* An der Cholera; gett. Mai 25 (Q) {OHt) {SPP).
■ethward, s. Ward.
■ettoU (Septalius), Mad^#di. —
schaoicas, zuletzt Director der Tom Car-
DalBorromeo gegründeten Maler- Aea-
tmle zu Mailand. Mitgl. d. Roy. Soc. (B),
geb. 4 600, März 8, Mailand,
gest. 4 680, Febr. 4 6, Mailand,
üodete in seiner Vaterstadt ein Museum,
ilehes viele von ihm erfundene Maschinen
ithielt und von Tenago (siebe Diesen) be-
Meben wurde. — Quicksilver found at the
iQli el Planta, and Shells on inland moun-
iDf (Phil. Tr. 4667).
Bettele^ Oiaseppe. — Canonicum,
rof. d. Optik u. Astronomie an d. Univ.
B Ron (Maj. YJ,
gelf. . . ., gest. 1844, .. .
Itmentl dl ottica e di astronomia, 2 vol. 8°,
oma 4 84 8 — 4 9 (darin T. 11, p. 4 80 eine Recht-
ftigang der Verdammung ealUei's).
levMrgUl, Wassilij Miobailo-
itsch. — Stamrath u. Mitgl. d. Acad.
Wi88. zu St. Petersburg (GG,\%U),
geb. 4763 etwa,
gest. 18t5, Nov.SO (N.St.), St. Peters-
burg.
0 Wörterbuch d. Mineralogie (russisch), St.
tenb. 4607. Eine mineralog. Geographie
B Rttisland (maiiteh), 8 Bde., Ib. 4 809. —
•ohoerlo (Not. AI. aoad. Petrop. VI, 4 790) .
Pefftadorff, HandwSiierburh II.
Sur les pierres de röche compos^s (Ib. VII,
4 793). Sur quelques montagnes volcaoiques
des environs de Goetlingue (Ib. id.). Obss. sur
dilTöreotes espöces de pierres de röche com-
pos^es roul^es des environs du canal de La-
doga (Ib. VIII, 4 794) . Lapidis cornei lamellosi
nova species (Ib. IX, 4 795). Sur la cyanite
(Ib. X, 4 797). Sur les serpentines russes (Ib.
id.). Sur ie talc (Ib. id.). Sur quelques nouv.
esp^es de zäoiithe d'Ochotzk (Ib. XI, 4 798).
Sur quelques Späths fluors de Nerlschinsk
(Ib. id.). Sur les qualitös phosphoriques de
plusieurs pierres (Ib. id.). Obss. quaedam
circa lapides calcareos (Ib. XII, 4 804). Ex-
position syst^mat. des pierres de röche com-
pos^s qui se trovent dans les difförentes par-
ties de la Russie (Ib. id.). Distribution m6-
thodique des pierres de röche agrögäes (Ib.
XIII, 4 802 et XV, 4806). Sur une nouv. va-
n6i6 de spath de plomb blanc (Ib. XIII, 4 80i) .
Sur Toxide de Ter en Torme d'aiguilles qui se
trouve sur les amöthystes de Ttie de Kija en
Onega (Ib. id.). Histoire naturelle des geodes
(Ib. XIV, 4805). Exposition de quelques ex-
p^riences docimastiques faites sur les mines
de cuivre (Ib. XV, 4808). Sur un mölange
granitique particulier de Finlande (Ib. id.). —
Exposition systömatique des min^raux de Fin-
lande (M^m. Acad. St. Petersb. I, 4 809). Sur
les mines des environs du fleuve Toural, dans
lesOttrals(lb id.). Obss. minäralogiques faites
dans le Gouvn. de Twer (Ib. II, 4 84 0). Sur
les pierres aluroineuses des monts Ararat (Ib.
III, 4 844). Examen ultärieur des cristaux de
s6l«nite de Poltava (Ib. IV, 4 84 8). Surlapierre
chinotse nomm^e You (Ib. VII, 4920). Sur une
cochlide du Gouvn. de Twer (Ib. id.). — Von
d. Kennzeichen u. Eigenschaften d. verschiedn.
Thonarten usw. (Auswahl Ökonom. Abhh. d.
Ökonom. Gesellsch. in Petersb. IV). Über ei-
nen Erdbrand bei Reval (Oilb. Ann. XXVII,
4807).
Severlno, Marco Aurelio. — Arzt
u. Prof. d. Medicin in Neapel (MHJ,
geb. 4 680, . . . Tarsia, Calabrien,
gest. 4 656, . . . Neapel.
Epistolae duae, altera de lapide fungifero, al-
tera de lapide fungimappa, Palav. 4649 (Edit.
altera cura F. E. Brüekmaim, Guelpherbyti
4728). — Mediciniscbes.
Sexe, Sjurd AamundssÖn. — Erst
(4844) Geschworner im NordenfjeId*schen
Bergdistriet, dann, nach einer Reise durch
Deutschland, Bergmeistcr beim Silberberg-
werk zu Rongsberg (4 846 — 50), darauf
pensionirt bis 4 860 und seitdem ordentl.
Lehrer d. Bergbaukunde u. physikal. Geo-
graphie an d. üniv. zu Christiania (NFL),
geb. 1808, Aug. 4i, Hardanger, Norw.
Om Vandets Bevaegelser og dets sandsynlige
Indflydelse paa Jordklodens Form (Nyt Mag.
f. Naturvid. V, 4 848). BemSrkningar om Skik-
ter som opstaa ved mekanisk Bundftfiding^
stillstaende Vand (Polytechnisk Tidskrift, IT
58
91 B Beybert
N't). HariionUle Binlier arSand, Gruai og
RallstOD iD det Indre af Fjordea i Ber^n« StiFt
{Ib. id.)- Variue og Brüodeiite in det norake
HuaboldJDg (Ib. II, N° It — IS). Fernereg im
Norweg. UorgenblBdet, N'etionalbladel, etc.
Seybert, Adam. — Dr. Hed. zu Phi-
ladelphia. Milgl. d. American Philosoph.
Sociely fCALJ,
«eb. . . ., gest. 1815, Uai 2, Paria.
EuperlnientB and obaa. od land and sea eir
{Tr American Phil. Soc. IV, ITSS). Eiprm. and
obas. on tbe atmospbere or marthes (Ib. id.).
Seydewltz, Franz. — Lebrer(t 131)
und daon Oberlehrer(l8i6) am Gymn. zu
Heil igen Stadt, Prov. Sachsen (Prgm. Gymn.
(86SJ,
geb. 1807, Jan. H, Erfurt,
gest. I8S1, Apr. < i, Heiligenaladt.
Samml. trigonomelr. Aurgaben usw., %", Hei-
ligenst. 4840. Theorie d. periodisch- homolo-
gen Puacle, Geraden u. Ebenen, in Bezug auf
d. System dreier Kegelaobnilte usw., 4°, Ib.
1841. Daa Weaen d. involuto riachen Gebilde
in d. Ebene, als gemeinacbaltl, Priocip indi-
vidueller Eigenschaften d. Figuren, t". Ib.
I84S. — tiberd. Bestimm, e. gleicbaeit. Hy-
perbel mittelst vier gegebn. Bedingungen (Gn-
nert'a Arcb. III, (I141). Geometr, Behandl. e.
geodat. AufKibe (Ib. id.). Theorie d. involu-
toriscben Gebilde usw. (Ib. IV u. V, 1844).
Verallgemeinerung d. Problems von den den
Keselschnillen ein- oder umschriebenen Po-
lygonen (Ib. IV. 1844). Satza von d. Kegel-
Bchnillen (Ib. V, tH44). AuriOs. e. ceornelr.
Aulgube [Ib. VI, <S(5|. Uarslell. d. fienmetr.
Verwandtschaften mittelst projfcliv. Ciebilde
(Ib. VII u, VIII, (Mdl). Einige Ei^jen.-i.'harten
d. Punctes d. kleinst. Entrernung IIb. VIII,
<S(6]. Ciinstruct. u. Classilical. d. Flüchen
zweiten Grades mitiolsiprojecliv. Geliilde usw.
(Ib. IX,iHi7|. ilbere. Klasse geometr. »filze,
deren Beweise auf keinen Grossenbeslimmun-
gen beruheo usw. (Ib. X, «847). Über d. ^eo-
melr. Ort d. Scheitels e. Kegels zweiten Gra-
des, der d. Seilen e. wiodschiereii Sechseulis
berührt (Ib. id.]. Lineare Coasiruct. e. Curve
doppelter Krümm. (Ib id.). Neue Deslimm,
d. grössl. Ellipse, welche d. vier Seilen e. ge-
gebn. Vierecks berührt (Ib. XII, 184 9). De
ellipsi minima dato qusdranculo circumscripta
(ib. XIII, I84B). Über d.grossleu. kleinste El-
lipse, welche durch zwei geüebn. Puncle Roht
u. zwei gesebn. Gerade berührt (Ib. XIV, 1 890).
Letchtfassl. Construct. e. Flache d. zweiten
Grades, von welcher neun Puncle beliebig ge-
geben sind (Ib. XVli, IBSt).
Seyffer*, Karl Felix von. — Dr.
Phil., Prof. exir. d. philosopli. Facullät d.
Univ. zu GÖdingen von 1789 bis 1804,
dann Direct. d. Sleri)wnrle bei Uünchen,
auch seil 1809 Hildirocl. und seil 1815
Direct. d. lopograpb. Bureaus. Milgl. d.
*Acad. d. Wiss. daselbst (P) f.V. IIA
8'OnTMkndt.
l
geb. 1761, lan. SB, Bixfeld.Wari
gesl. (8!1, Sept. (7, Hüncfaen.
Cber d. Kometen von «791 IMtt^M
I7B6I. Palb<ihevoaGmLingen[Ib.l7l1).
von GOltingen, Berlin, Gotha, Dtniifi
field aus d. SonnenQnslerniss vom 1. Sql
1 TSS bestimmt (Ib. id., auch rursich, 4' "
1784). — über d. Höhe d. Ueistaer«(T.
Uonall. Corr. I, 1B00). über d. neuesl.U-
deckungen in d. Südsee (Ib. id.).
Breite von Hannover (Ib. VIII, IS
altitudine speculae aetronom. regisi pnfi
Monachium (Denkscbr. Acad. HüwA. I.<>H|.
Super longitudinegeogr. ipacDlaeastroi.it-
giae Monachii (Ib. id. et U, 4<el). Da pah
besis et relis Iriangulorum per toUin M»
riam etc. (Ib. 111,1 BI1~<1). BlemealaMpt»
Domeoa eclipsis lunae lolatis d. 17. Fabr.iW
(Ib. IV. 1811). D° deraclionla sdis eal. Ml
I8t) (Ib. Id.). — Ferneres iD d. GälLpll»-
zeig. ITSS. I7S9 u. (808 a. T-IMTsJakikR
SvjS^r, Otto Ernsl Julias.— h'
Pbil., von 1850 bis ISSt PritaldoeeolL
Physik an d. Univ. zu Tübingen,
dacteur d. Würtemb. Staats-Anzeigetiii-
Prof., in Stutigarl wobnhaft (OrJ,
geb. f8i3, Ocl. 7, Slutlgart.
Geschichll. Darstell. d.GaIvaDlsmD*,t*,5li4
u. TUb, 184S. — über Lichlpolarisitiop;»-
(acher Apparat i. Analeil. d. Plaleai'ackH
Versuche mit e. der Schwere enlioga. ^
masse ; Verbuche UberDsinpfeleklriciiSl: i*»
d. Figuren d. sphtiroidsl. FlussigkeiUlraph
usw. (Pogg. Ann. XC, I8S3;. Viele popultr»
u. krit Aufstttie in d. WUrlemb. nslnrnl»
Jahreshofteo, Heidalb. Jahrbuch., Beilapt'
Ailgem. Zeil, von 1847—54.
Seyffert, Johann Heinrieb. -
Nach J. G, Köhler's Tode (ISO!) loipsd'
d. mathenial. Salons u. d. Kunstkammerta
Dresden. Seil 1779 geh. Finani-Secfe*.
seit 1810 Bergrath ('tf.llj,
gRb. I7SI, Dec. (1, Dresden,
gesl. ISIS, Jaiv 13, bei BaulieD.'
Lfineen unterschied zwischen Prag a. Drei'l'*
(V. Zaeh'i Uanall. Corr. XI, ISDH). Beitin«-
d. geogr. Lage von Dresden [Ib. XVI, <»':-
Orts- u. barometr, llohenbestlmm. im in"
gebirge (Ib. XVII, 1808). — Cberd. EinficW-
u. d. Gang einer [von ihm verferllgtea) s^i^
nom. Uhr mit Compensationspendel iMrt
Jahrb. ISOt). Astron. Beobb. (Ib. IRIS, IHI.
ISO« n. 1810). Gutachten Über Btei*blMi^
Magnete (Anzeig. Leipz. Ökonom. Soc. 1119].
— lieber seine galvan. Balterle (OUh. Aati.
XI, 1801, S, S7S). — Preise seiner Uhren V
Zaeh'B Munatl. Corr. III, 1804).
• AaltrmLRDigaliriatr Fru (Bai^t Jalirt.MI
e.2:i£); t^it. IklT, Dec 11 iJr.II).
B'OrKtoamuAOf s. s'OraTesands.
Bhaip :
■p, Abraham. — Folgweise Han-
ing in Maochesler, Schulmeister
>DoI, Accisebeamler u. Buchhalter
n, dann von 1 688 an mehre Jahre
von FIsmsleed auf d. Siera-
Greenwich o. zuletzt Privatmann
' Vaterstadt, wo er sich eine Pri-
varte «rrichlele (BD) (KEC),
1661 , Liltle-Horlon bei
Bradford.Yorksh.,
I7i>, Juli 18, Littlc-Horlon.
ie Theilung auf dem von Flanitead
Iten Hauerquadranteo , deio eralen
D aatronom. Instramenle, und be-
raoistens die Tafein zum i. Theil d,
ioelestls dieses Agtronoaien,' FUbrte
MooTe u. Hkllay verachiedeno well*
echnungea aus. Schrieb: Geometry
, i° (Pseudonym : by A. B. FhilD-
nd. t717. Gab eine Tafel d. naliirl.
bin. Sinus, Tangenlao usw. heraus
nete n auf Tl Decimalee, publicirl
■'■ Halb, table«, edit. 111, Lond. 4 Ttl.
of liis mechanicsl prodnctians[PbJl.
in, Vol. XXX (1847] p. IS.
pe, Daniel. — Portweinhündler
1. IIUgl.(1S!9]u.PrHAident(<85<i)
;. Society, auch Uilgl. (1850) d.
. (KEC) (Abstr.yiW) (GS.yÄli),
<806, London.
1856, Hai 3t, LondotL*
ili^ of tbe nelgbbourbood ol Lisbon
Soc. Ser. It, Vol. VI, pl 1, 1841).
tutions to Ihe gsology of North Wales
um, Geol. Soc. 11, 484fl). On iiisty
[Ib. III, IS(7 et V, 4gt9). On Tre-
Bw ganas of brachiapndous moHusca
48) . Oa tbe fossil remains of Mollusca
palaeozoic formslions of Haithem
. Id.). On llie gaology of Ihe neieh-
ofOporlo (Ib. V, 18*9). On Xylo-
lew genug ofthe f^asleropoilouR MoU
id.j. On the genus Nerlnus etc. (Ib.
Od tbe secondary districl of Por-
ch lies on the North of the Ta^'nü (Ib.
ipariBon of the Devonlen series of
nd Eogland (Ib. VIll, tesi). On the
;k8 of X&oesUaoh'a maps ofScnlland
}u tbe Southern borders of Ihe hijib-
»tland (Ib. id.). Review of the ctag-
if the pataeoioic formallons adopted
■Mutete. (Ib. 1X,18SS). OntheaüO
liliferoQS Sauds and gravels of Far-
K. (Ib. X, 1854). On the atructure
inc and IIa onvironn [Ib. XI, 18SS).
LelevationoflheAlpstlb.Xll, 18S6).
Iton lom Ffmle.
r, Th oma s. — Dr. Ttieol., I'ellow
s College in Cambridge. Von IT!!
Kaplan d, engl. Paclorei in Algier,
of. d. griech. Sprache an d. Univ.
l (BD) (KEC),
Sbeldon,
9IS
geb. 169! etwa, . . . Kendal, West-
moreland,
gest. 1751, Aug. 18, Oxford.
Travels and observatioos relating to aevoral
parts of Barbery and the Levant, 'fol., Oxford
1788-48, new edil. 1757.
Shaw, Peter. — Pract. Arzt in Lon-
don, königl. Leibanl. Mitgl. d. Roy. So-
ciety (BD),
gest. 1763, März 15, London.
A portable laboralory, S", Lond. 1 781 , Essay
on artiflclal philosopby, 8*, Ib. 1 7S1 . Cbymical
lectures poblicly read in London 1781, 178)
and Scarborou)ib1TSI; publtcirt, 8°, Ib. 1784.
— tbersetite Werke von Ha^aaim, Stall],
Boarluwve, Lord S»eo (t vol. 1°, Lond. 1718)
Shair, George. — Erst Geistlicher
in Oxford, dann Dr. Med. (1787) u. pracl.
Arzt in London bis 1791; nun Gustos [As-
sislant-keeper u. spBter Keeper} d. nalur-
hisL SammL d. Brillischen Museums (KEC),
geb. (7SI, Dec. 10, Bierton, Bucking-
hamshire,
gest. 1813, Juli >1, London.
Mit Ch. Hvttonu.B.Paanon: AD abridgement
of tbe Phllosophical TransaclioDS, 48 vol. !■,
Lond. 1808—0. — Naturhlstoriacbes.
Sheepsluuiks , Richard. — Sohn
eines reichen Tuchrnbrikaiiten, studirte erst
die Rechte, dann Theologie, leble aber aU
Privatmann von < S 1 i bis 1 8 i I in London,
dann in Reading. Hilgl. d. Roy. Society
seit fS30 u. d. Asironom. Soc. seit 1834
(Abstr.Wl) (ASN-XVl) (KEC),
geb. 1794, Juli 30, Leeds,
gea. 1855, Aug. 4, Reading.
On Ihe flgure of Ihe mural circle o( the ob-
servntory at Capeof Good Hope (Mem. atitron.
Soc. V, 1 881). Account of his eiperiments fnr
restoring Ihe Standard yard (Ib. XVI, 1S47 bis
XXIV, 1BS61. — Sur Is dirrerence des longi-
tudes des observations de Greenwich et de
Bruxelleg, deierminCe au moyen des chrono-
mares ; mit Unetelat [Nouv. Mem. Brux. XVI,
1843J. — Nahm Theil an hilft Versuchen,
die beschrieben sind in: Account of experi-
menls msde alDotcoeth-Mioe, in Cornwall In
ISIS and 1818 for the purpose iif determiniog
the density oftbe esrth, B°, Cambr. 4B3S. ■
BefMderunj drr AltronaiBiE ICoJmm Xlllj p. 11*1.
Sheldon, Gilbert. — SchiCTsbaiimei-
sler, £ulelzt Oberst-Lieutenant beim Coii-
structions-Slaat d. schwed. Flotle. Hitgl.
d. Acad. d. Wiss. zu Stockholm (SB),
geb gest. 1794, Aug. 20, . . .
Om skeppena tyngd och rymd uti vBttnel(Ve-
' \. Acad. Handl. 4744). Beakrlfolng pl m
919
Shapard
Short»
lyfivalsetc. (Ib. 4 747). En Ifitt sätk, att för-
fardiga skeps modeller (Ib. 4 751). Beskrifo.
pä en svang-kran (Ib. 4778).
Shepardy Charles Upham. — Dr.
Med., Prof. d. Chemie an d. Medical School
zu Charleston in Süd-Carolina u. zugleich
Lehrer d. Mineralogie am Amherst College
in Massachusetts, früher Assistent für Che-
mie u. Botanik am Yale College in New
Haven (OrJ,
geb. 4 805, Juni . ., Massachusetts.
Treatise on mineralogy, 3 vol. 4 ä«", Newllaveo
4 831— «5, edit. III, Ib. 4 85i-57. — Nolices
on minerals (Sillim. Journ. XII, 4 827). Mea-
surement of topaz (Ib. id.). Od the identity of
Kyanite and Sillimaoite (Ib. id.). Aoalysis of
meteoric iron of Canaan Couoty (Ib. id.). On
nativeiron (Ib. id., XIV, 4 8:28 et XVII, 4880).
On phospbate of manganose, tabular spar etc.
(Ib. XIII, 4 828). Measaremcnt of cryt«tals of
zircon (Ib. id.). Stanniferous columbite in
Massachusetts (Ib. XVI, 4 829). Descript. and
analysis of the meteorite of Virginia (Ib. id.).
Analysis of the Texas meteoric iron (Ib. id.).
Analysis of soda alum of Milo (Ib. id. et XXII,
4 832). Onferro-silicateofmanganesodb. XVII,
4 830). On new localities of minerals (Ib. id.).
Mineralogical jouroey in tbe northcrn parts
of England (Ib. id. et XVIII, 4 830). On the
deweylite (Ib. XVIII, 1830). On spatbic iron
mine of New Milford (Ib. XIX, 4834). Expe-
riments with Heziry's magnet (Ib. XX, 4834).
On the copper ore ofStrafTord, Vermont (Ib.
XXI, 4 832). On the mlneralogy and geology
of Orange County (New York) and Sussex
County, New Jersey (Ib. id.). ün brown lead
ores (Ib. >i:XlI, 4 832). On datolithe and iolite
in Connecticut (Ib. id.). Geolog, observations
upon Alabama, Georgia and Florida (Ib. XXV,
4834). Thermal walers of Suannee, Georgia,
producing a silißcalion of fossils (Ib. id ). On
Balls cave (Ib. XXVII, 4 835). On microlite, a
new mineral (Ib. id.). On the strontianite of
Schobarie (Ib. id.). Analysis of the waters of
Gray Sulphur spring, Virgi'nia (Ib. XXX, 1 836) .
Chemical examination of microlite (Ib. XXXII,
4 837). Descript. of edwardsite (Ib. id.). Ere-
mite, a new mineral (Ib. id.). On the geology
and mineralogy of Connecticut (Ib. id. et
XXXIII, 4 838). On the copper mines of Con-
necticut (Ib. XXXIII, 4 888). On the iron mi-
nes and furnaces of Connecticut (Ib. id.). Se-
cond locality of topaz in Connecticut (Ib.
XXXIV, 4 838). Calstronbaryte, a new mine-
ral species (Ib. id.). Phenacite in New Eng-
land (Ib. id.). On the geology of upper Illinois
(Ib. id.). Warwickite, a new mineral (Ib. id.
et XXXVI, <839). Danburile, a new mineral
(Ib. XXXV, 1839). Note to F. Wöhler's ana-
lysis of cobalt ores (Ib. XXXVl, 1839). Ana-
lysis of meteoric iron of Buncombe County,
North Carolina (Ib. id.). Analysis of Wiscon-
sin meteorite (Ib. XXXIX, 4 840). Identity of
Edwardsite with Monazite (Ib. id.). Ledererit«,
a supposed new mineral (Ib. id. et XLVIII,
4 845). AccoaDtofthemaieoricironofOnniP,
with an analysis (Ib. XL. 4844). D«» of Gul-
ford County, North Carolioa (Ib. id.). Ontwo
decomposed varieties of ioHte (Ib. XLI, 4841].
Microlite, not identical with pyrochlore (Ib.
XLIII, 4 842). Calstronbaryte, notarointn-
logicai species (Ib. id.). Euclase in Coonecti-
cut (Ib. id.). Wasbingtooite, a oew miAenl
(Ib. id.). Analysis of meteoric iroo fromTM-
nessee (Ib. id.). Chlorine in meteoric iroi
(Ib. id.). On Phosphate of Urne in Ihe Virgiiii
meteoric stone (Ib. XLV, 4 848). — New mi-
nerals from Arkansas (flillim. New Journ. U,
4 846). Diamond from North Carolina (Ib. id.).
Report on meteorites' (Ib. id., IV, 4 847 et VI,
4 848). Fall of meteoric stones in Iowa (Ib. IV,
4 847). Notices of tautolite, arcansite and m-
tive platinnm in North Carolina (Ib. id.). M«w
minerals from Lancaster County, Penuyln-
■la (Ib. VI, 4848). Meteorite from CastiM^
Maine (Ib. id.). On BaiiimeUberg*a analysiiof
the Juvenas meteorite (Ib. id.). On IÜmInA
examination of the Braunau meteorite (Ib. id.).
Meteoric iron in South Carolina (Ib. VII, 4849).
Wawellite in Georgia, Babinglonite in MasBt-
chusetts (Ib. VIII, 4 849). On meteoritea (Ib.
XI, 4 854). New minerals and looalities (Ib.
XII, 4 851). Xenotime of North Carolina (Ib.
XIII, 4 852). Dimagnetite and Jeakinatte (Ib.
id.). Meteoric iron of Gayuga Connty, Ne« .'
York (Ib. XV, 4 853). D<> of South Africa and
presence of potassium (Ib. id.). Nickeliferou
pyrites of Gouverneur and Triplite of MasM-
chusetts (Ib. id.). Crystal of gold from Cali-
fornia (Ib. id.). On meteoric iron of Sogen
(Ib. XVIII, 4854). New meteoric iron ofiMh
Africa and a supposed new of Mexico (Ib.XXI,
1856). New minerals (Ib. XXII, 4 856). Onthe
shooting Stars of August 4856 (Ib. id.). Oo a
Petersburg meteorite (Ib. XXIV, 4 857). On
shooting Stars of August 4 858 (Ib. XXVI, 4 858].
On lazulite and tetradymite in Georgia (Ib.
XXVII, 1 829) . Examination of a supposed me-
teoric iron from Rutberfordton, North Caro-
lina (Ib. XXVIII, 1859). On a shooting me-
teore seen at Charleston, 46**^ Nov. 4857 (Ib.
id.). On meteorites (Ib. XXX, 4860). CaU-
logue of his meteoric collection deposited ia
Amherst College (Ib. XXXI, 4 864).
Shepherd, Anton y. — Prof. d..
Astronomie an d. Univ. zu Cambridge. Mitgl.
d. Board of Longitude u. d. Roy. Society
(Th) (LB),
geb. 4 722, Westmoreland,
gest. 4 795, Jiuii 15, London.
Baute auf seine Kg.sten eine Sternwarte zb
Cambridge und odirte ebenso die von Ljeaa,
Parkinson u. Williams berechneten: Tables
for correcting the apparent distance of tbe
moon and star from the effects of refractioa
and parallax, fol., Cambridge 4 77S.
Short, James. — Mechanicas in Lon-
don. Studirte anfangs Theologie, warf sich
aber unter Mac-Laurin auf Ifatbematik
u. pract. Mechanik. War ums J. 4736 Leh-
Short
Sieklar.
922
ird. Herzogs William von Cumberland
I d. Mathematik. Mitgl. d. Roy. Society
19; (BDS) (Ähr, xi;,
geb. 47 tO. Juni 10, Edinburgh,
gest. 1768, Juni 4 5, Newington Butts
bei London.
* Observation of the planet Venus, with re-
Mto her having a sateliite (Phil. Tr. 4744).
description and uses of an equatorial te-
ipe (Ib. 4 749). Of a remarkable appea-
in the Moon (Ib. 4 754). On a horizontal
invented by Mr. Sarton (Ib. id.). A lelter
li Roy. Sog. concerning the inventor of
eoatrivance In the pendulum of a dock,
eot the irregularities of its motion by
aod cold (Ib. id.). On Sarvington Bavary's
micrometer (Ib. 4758). Obss. on the
of Mercury over the Sun (Ib. id.). Re-
to T. Xelville'i paper : On the different
bilily of the rays of light (Ib. id.). Let-
nleting to a theorein of Mr. Evler for cor-
tbe aberrations in the objeot-glasses
iog telesGopes (Ib. id. — Snler*! Ant-
e^ndaselbst). The observations of the
•I contactof Venus with the Sun's limb,
tte täte transit, made in difTerent places
vope, compared with the tarne contact
ed at the Cape of Good Hope, and the
\ of the Sun from thence determined
476ft et 476S). A method of working the
asses of refracting teiescopes truly
I (Ib. 4 769). Noch verschiedene astr.
daselhs^. — Gelangle durch seine
Spiegelteleskope usw. zu grossem
1. ■Meotendem Vermögen.
k—iii i| Thomas. — Dr. Med., pract.
14 in Sheffield (BD),
. *|eb Schottland,
getl. 1778, Nov. 28, Rotlieram.
bistory of the mineral waters of Voik-
LlDColnshire and Derbyshire, 4<», Lond.
D« of Cumberland etc , 4«, Ib. 4 740. A
cbrooological hfstory of air, weather,
, meteors etc. for the tpace of 850
4 749. — Ao account of several meteors
Tr. 4744).
, BhrayAoly Henry. — General-Lieu-
pMA iD d. brittischen Artillerie ; seit 4 825
■iriODlrt (Än.R. 4848; ("G. 34;,
gest
fest. 4 848, März 18-43, Southampton.
iChed das jetxt seinen Namen führende und
M allen Anbeen eingeführte Hohlgescböss,
U ÜD Kriege auf der pyrenfiischen Halbinsel
Wt-^^t zaerst io Anwendung kam. Erhielt
Iftr von d. britt Regierung eine PensiOf von
pH L. Strl. In Zusats zu seiner Gage.
AiBekhwgh-Evelyii, Sir George
Qgaataa William. — Baronet, rei-
Mr PriTatmann, mehrmals Parlaments-
Kgliad fOr Warwickahire. Seit 4 77 4 Mitgl.
Boy. See. (Th), ^
geb. 4754, Aug. 83, *
gest. 4 804, Aug. 4 4, Sbuckbargh-Park,
Warwickshire,
Observations made in Savoy in ordre lo as-
ceriain the height of mountains by means of
the barometer etc. (Phil. Tr. 4 777). Compa-
rison between bis and W. Boy rules for the
measurement of heighta with the barometer
(Ib. 4778). On the Variation of the tempera-
lure of boiling water (Ib. 4 779). Account of
the equatorial instrument (Ib. 4 798). Account
of some endeavoors to ascertain a Standard
of weights and measures (Ib. 4 798).
* ;eb. 17.'>0 etwa, . . . ; gett. 1804, Sept. . . {Ähr) ( J)
{KEC),
Slber, Thaddaeus. — 4794 Bene-
dicliner im Stift Scheyern, 4 797 Priester,
1804 Prof. d. Physik u. höbr. Mathematik
am Lyccum zu Freising, 4 803 an dem zu
Passau, 4 8 4 0 an dem zu München und seit
4 886 Prof. ord. d. Physik an d. üniv. da-
selbst. Geistl. Rath u. Dr. Phil. (Denkrede
V. Lamont, 4855;,
geb. 4 774, Sept. 8, Schrobenhausen,
Bayern, *
gest. 4 854, März 30, München.
Theorie d. Unendlichen nach Sohula u. Ban-
david, 8^ Passau 4 808. Anfangsgründe d. Phy-
sik u. angewandt. Mathematik, 8^ Landshut
184 5. D** d. Algebra, Geometrie u. Trigono-
metrie, 8^ Ib. 4 819. Leben u. Lehrmeinun-
gen berühmter Physiker am Ende d. 46. u.
Anfang d. 4 7. Jahrb. ; mit Th. A. Biznar, 7 Bde.
8°, Sulzbach 4849—86. Anfangsgr. d. hOhr. '
Mathematik, 8<>, Ib. 4 826. Grundlinien d. Ez-
perimentalphysik, 8^ München 4 837. — Me-
teorolog. Beobb. in Kaitner's Archiv u. Ge-
lehrt. Anzeig. d. Münch. Acad.
* geb. Sept. 9 {FT) ; Sept. 19 {M, 11).
Slokittgen, Karl, Reichsgraf von.
— Kurpfalzbayer. <jch. Rath und Zeitlang
bevollmächtigter Minister am französ. Hofe ;
zu Landstuhl (Rheinbayern) ansüssig (M),
geb. 4707, . . ., gest. 4787, Mai «0, . . .*
Versuche über die Piatina, 8**, Mannheim 4781
(ursprünglich französisch geschrieben u. in d.
Pariser Acad. vorgelesen , vom Prof. Suckow
übersetzt). — Über d. Ursache d. Unschmelz-
barkeit d. Piatina (Crell's Neust. Entdeck. VI,
4 789). Vermischte ehem. Bemerkk. (Ib. VIII,
4 788).
* geiL 17S4, Not. 23 im 83. Jahr {NGE),
Slekler, Friedrich Karl Ludwig.
— Consistorialrath u. Direct. d. Gymn. zu
Hildburghausen, früher Hauslebrer bei W.
V. Humboldt während dessen Aufenthalt
in Malien (N),
geb. 4773, Nov. 28, GrSfentonna bei
Gotha,
gest. 4 836, Aug. S, Hildbargbausen.*
923 BldarokntM —
Ideen eu e. votcan. Erdglobna oder za e. Dir-
Rt«lt. aller aafd. OberHScbe Dnseres Erdkör-
perg verbreiteten ehemaligen u. jelzifen VdI-
cane oaw., 8°, Weiraar (Sil (aus d. alJxera.
gei^r. Epbemerid.). Die herkulanlichen Hand-
■ehrirten In England u. meine xu ibrer Ent-
wiclilang gemacbteo Versucbe, 6". Leipi, 1 Si 9.
Haodb. d. allen Geonphfe, S°, Kassel 1S14,
1. Aufl, Igst. Cber^Üchst merkwürdigen,
vor einigen Honaten snt entdeckten Reliefs
d. Fäbrten nrwelllicher Thiere in d. Sand-
ateinbrllchen bei Hildbnrgbsusen, S°, Hiid-
bnrgh. (BK. Die vorzüglichst. Führtenib-
drUcke urweltl. Thiere bei Hildburghsusen,
8« Ib. 18B8.
• f«t. Aug. • {CL}.
Slderokrates, s. Eisenroenger.
Sidlsr, Georg Joseph. — Dr. Phil.,
Privaldoceot an d. Dniv. zu Zürich (l8Si)
und am Schweiz. Polylechnicum daselbsl
(486S); seit tS56 Lehrer, an d. Canlon-
schule u. Privatdocent an d. üniv. zu Bern
(Or),
geb. 183t, Aug. 31, Zug.
Sur tes in^galltÄs dn moyen monvement d'D-
raoQS dues k Tacllon perturbatrice de Nep-
tune, Zürich last. Über d. Acceleration d.
Uranus durch Neplua [Astr. Nachr. XLVIII,
4B58). Enlwickl. d. rechlwlakl. Coordinsten
eines Planeten nach d. störenden Hassen, nach
Bube fib. LI, 4880). Ephemeriden d. Neptun
r. 18S6 (Berlin, astr. Jahrb. t. 1886). Sarnne
s6rie elgebrlque [Sehr, naturf. GenelUch. Zü-
rich, Igse). Hit H. WUd: Die mahnet. Ele-
mente von Bern (Sehr, nalurF, Gesellsch . Bern,
(gS9).
Slebeok, Friedrich llerrmann.
Dr. Phil., Director d. Provtnziiil-Gewerb-
schule zu LIegnitz (Düs),
geb. 1819, Od. 31, Eisleben.
De superüciebus conicis cuitibet superßciei
circumscriplis, S", Vratiül. )8«s, — über pe-
riodische Keltenbrllche(Crelle'iJourn. f. Math.
XXXIII, (8*8). Die recurrenlen Reihen vom
StandpuDct d. Zahlentheorie aus betrachtet
(Ib. id.), Cber d. graphische Darstell. imagi-
närer Functionen iIb.LV,i858). l'bere. Gal-
tung von Curven vierten Grades, welche mit
den ellipt. Functionen zusaramenhUngen (Ib.
LVIl, 1860). — Die Brennpuncle e. Kegel-
scbniUs usw. (OnueTt'a Arch. XXXIII, 1859).
Slefferl, Ambrosius Michael. —
Dr. Med., pract. Arzt zu Dennslädt bei
Weimar (M. 11),
geb. nST Elbing,
gest. 1801, Nov. 3, Jena.
Versuche mit elnheimiachen FHrbemsteria-
llen zum Nutzen d. FSrberei, i St. 8°, Altapb.
IT7S — 18. — De conBervatione et corieollone
olei olivarum (Act. Acad. Erford. 1777). Ver-
suche mit einigen SchwAmmeo, um sie zur
Seife anzuwenden {Ib. 1778—79). Darstell.
aieseabeok, Johaon Gea
Dr. Med., Physicus erst in Seehin
Magdeburg, dann in Helmstädt, sp»
J. 1 7 1 3] »Praefeclus faoKi roedJci' ii
tershurg (UL},
geb gest. . . .
üranosophie oder astronomisch -|Ai
sehe besondere Betracht, o. Unten
Weltgebaodes, sammt einer gründl I
logie, Hamb. I7ID. De systematis Co
cani ob vaccillantia nimia fundanu
imminente ruina, t°, Ib. <TI1. S«^
philosophico astronomlcnm de vero r
cosmico ad hunc diern nondum pers
cognito, (°, Helmsl.1711. Praetusioat
de gystemate Copernicaao, f, 1
Chronologiae verioris speclmen de ae«
anni 1739, t°, Ib. 4715. — Botanisch
Sies<H«d, Friedrich Wi
Reudant d. kurraSrk. Kammer-BanI
Berlin. Hitgl. u. HitsliRer (1173)
sellsch. naturforach. Freunde daselb
dieser GetellehAV, I810A
geb. l73i,Uai 16, Beraan.MIti
gest. 1809, Aug. 14, Berlin.
Anmerkk. zu J. J. d'Auione'i Beschrel
StUcke von Changeant oder Scbtllerqi
Labrador [Bescbaft. d. Otwllseh. m
III, 1777) Nachtrag t.OiÜailcbted.
biegsamen Steins (ScbrlÜL dieser G
VI, 1785).
Siemens, Karl Georg. — V(
bis 183! Verwaller auf Gütern in
ver, dann nach lungern Reisen dtir
men. Mähren, Ungarn u. Süddeuti
1838 Lehrer d. landwlrlhschafllic
nischen Gewerbe u. Vorstand d.
Werkstätte in d. landwirthschani
anslalt zu Hohenheim (Würtemb«
seil 1839 Prof. daselbt (HAJ (Or),
ßeb. 1809, Juni t. Pyrmont.
Beschreib, e neuen Vorricht. z. Zet
u. Einmaischen d. Kartoffeln, StutlRi
Ober d. Deslillir- Apparate, nebst B(
d. HohenheimerDeplilegmators, Ib. I
leitung z. Branntweinbrennen, Ib.
Mitarbeiter an Otto'i Lehrb. d. ratiot
xia^- landwirthschani .~lechn, Gewei
t. Atlfl., Breunschweig 48*9 u 18SS
FreaMI'* EncyclopSdie. — Seltrr. zun
heimer Wochenblatt, Mitthellungea
henbaHn, Uittheilt. d. GewerbvereiO!
oovernsw., sowie zur Schrift; Die
stall f. I.and-u. Fortswissen schall ii
heim. Stuttg. 1841.
Biemeiu, Ernst Werner.
PhiL (Berlin 1860}. Trat I83i als
liger in die preuss. Artillerie, wi
^ Siemens.
926
Artillerie- Werkstatt in Berlin u. 1847
Assistenz d. Commission für Einfüh-
g d. eleklr. Telegraphen in Preussen
imandirt, machte 4 848 d. dänischen
Dg mit (wo er mit A. F. R. H i m 1 y unter-
ische Minen mit elektr. Zündung zur Ver-
idiguDg d. Kieler Hafens anlegte und spS-
Commandant von Friedrichsort ward],
ied 1849 aus d. Staatsdienst und grün-
9 nun in Berlin mit dem Mechaniker J.
Halske die Telegraphen - Bauanstalt,
nach kurzer Zeit zu europäischem Ruf
iftgte (Or),
(eb. 1816, Dec. 4 3, Lenthe b. Hannover.
chreib. d. Differenz-ReKuIators der Gebr.
n. u. Wilh. Siemeni (Dingler, polytech.
m. XC, 4848). Überd. Anwend. d. erhitzt,
t als Triebkraft (Ib. XCil, 4 845) . Beschreib.
leaen magneto^lektr. Zeiger-Telegraphen
CLI, 4 855). Über d. transatlant. elektr.
lel (Ib. id.). — Anwend. d. eleklr. Fun-
s s. Getcbwindigkeitsmessung (Pogg. Ann.
VI, 4845). Über telegraph. Leitungen u. Ap-
ata (Ib. LXXXIX, 4 85S). Beantwort. d.
aark. von Sdlnnd über d. Befördr. gleich-
igar Depeschen (ib. XCIX, 4 856). lieber d.
graph. Gegensprechen (Ib. C, 4 857). Über
latruct. magneto-eleklr. Maschinen (Ib. Cl,
7). Ober d. elektr. Induction u. die Ver-
r. d. Stroms in Flascbendräbten (Ib. CII,
7), Constantajplvan. Batterie; mit J. e.
*r (Ib. CVlli; 4859). Beschreib, unge-
bnKelk starker elektr. Erscheinungen auf
Chaops- Pyramide bei Cairo während d.
imsios (Ib. CIX, 4^60). Vorschlag eines re-
docirbaren Widerstonds (Ib. CX, 4 860).
»ar Widerstaadsmaasse u. die Abhängigkeit
■aiUingswiderstands d. Metalle von d. Wär-
(Ib. CXill, 4 864). — Verfahren z. Mess.
.nar2^itintervalle(Forschr.d. Physik, 4 845).
lor. Abriss d. Entdeck, u. Vervollkommn.
ilaktr. Telegraphie (Ib. id.). — Über d. La-
igMftcbeiDungen an unterirdischen Tele-
phendrtthten (Zeitschr. d. deutsch-österr.
agr.-Vareins, I, 4 854). — Über Bonelli's
^•chlag, die ttbersponnenen Kapferdrtihte
Klaktromagnete durch Papierbänder mit
lalliscben Linien zu ersetzen (Ib. III, 4 856).
r ladactioDS- Schreib -Telegraph von Sie-
lt Q. Halike (Ib. IV, 4 857). Apparate für
letriab langer Üntersee-Linien (Ib. VI, 4 859).
Mtai. ior la tölögraphie ölectriqae (Ann.
In. phys. 86r. III, T. XXIX, 4 850). — Out-
•of tha prtnciples and practice invoMd in
iliag with the electrical conditions of sub-
Iriaa alectric telegraphs ; mit C. W. ttemens
ht Bogineer, X, 4 860) . ^ .
hk wesantl. Leistungen d. Anstalt ran Sie-
■ a. Balake lassen sich hervorheben : Der
bitthltige Zeigertelegraph; die Maschine
n Dmprasten von Drähten mit Gutta per-
I ; Tarschiedene Gonstructionen d . M o r s e-
laa Talagraphen ; die später von Steinheil
'^ffkommneie , telbitthätige Übertragung
d. Depeschen von einem Linienkreise auf den
andern (Translation) ; diepract. Durchführung
der von Ointl angeregten gleichzeitigen Depe-
schenbeförderung durch einen u. denselben
Draht; die median. Depeschenbeförderung
mittelst durchlochter Papierstreifen ; die In-
ductions-Schreibtelegrapben; die magncto-
elektr. Zeigcrtelegrapheo ; die submarinen Te-
legraphen mit Wechsi^römen u. Selbsaus-
lösung, durch welche Sprachen u. Translation
auf langen submarinen Linien möglich wurde.
Die Anstalt hat ferner bedeutende Telegra-
phen-Linien ausgeführt, so z. B. das 4 854 an-
gelegte u. noch in Thötigkeit befindliche un-
terirdische Netz d. Berliner Feuer- u. Polizei-
Telegraphen und ausgedehnte Anlagen in
Russland: 4 853 die submarine Leitung von
Petersburg nach Kronstadt, 4 854 — 55 die Li-
nie von d. preuss^. Gränze nach Warschau,
Petersburg, Riga, Abo, Moskau, Kiew, Odessa
u. der Krimm. Die Anstalt, die durschschnitt-
lieh 4 50 Arbeiter beschäftigt, hat Filiale in Pe-
tersburg, Wien u. London.
Siemens, Karl Wilhelm. — Bru-
der d. Vorigen. Ging mit Diesem im J. 4 842
nach England, um dort verschiedene Er-
Ondungen (galvan. Versilberung, Difleren-
tial-Regulator usw.) zu verwerthen u. liess
sich später als Civil-Ingenieur in London
nieder; jetzt Chef der Firma Siemens,
Halske etG° daselbst, und als solcher bei
d. aussereuropäischen submarinen Telegra-
phen-Anlagen von Siemens u. Halske
in Berlin betheiligt. Mitgl. d. Institut, of
Civil Engineers (Or),
geb. 4 822, Apr. i, Lenthe b. Hannover.
On the expansion of isolated steam and the
total heat of steam (Proceedings at the meeting
of the Instit. of mechan. Engineers, held at
London 4 852). On an improved governor for
steam engines (D*' held at Birmingham 4 853).
On an improved watermeter (D® held at Bir-
mingham 4 854 and 4856). On a new con-
struction of furnace particularly applicable
where intense heat is required; mit seinem
Bruder Friedr. Siemens (D® held at Manchester
4 857). On a ne w method of insulating subma-
rine telegraph conductors with indian rubber
or its Compounds; mit Werner S. (D^ held at
Birmingham 4 860; auch: The Engineer, Vol.
X). — On the conversion of heat into mecba-
nical effect (Proceed. of the Inst, of Civil En-
gineers, Vol. XII, 4852—58. Mit d. Telford
Medal belohnt.) On a regenerative steam an-
gine (Proceed. Roy. Instit. Great Brit. 4 856;
The Engineer, Vol. II. Mit d. Goldmedaille d.
Soc. of Arts belohnt.) — On the progress of
the electric telegraph (Journ. Soc. Arts, VI,
4 858). Outline of the principles and practice
iQvolved in dealing with the electrical condi-
tNtot of submarine electric telegraphea; mit
WsiBir f. (The Engineer, X, 4 860). — Ist Er-
finder des jetzt allgemein eingeführten Re-
actlons- Wassermessers .
«ST
, Adolph Christian. —
Dr. Phil., PriTBldocenl an d. Univ. zu Ro-
stoclf. Secreiär d. Gesellsch. meclilenbiir-
giacher Naturforscher fM. 11^ (NJ.
geb. 1768, Hai t, Al(-Strelitz,
gest. IB33, Juli 17, Rostock.
Msgailnf.d. Naturkunde u.Oekonomi« Meck-
lenburgs, 3 Bde. 8*, Sebwerln t Tel — ts. Vor-
tauSge Nschrichl von d. Mioerarien Meckieo-
burüs, I', Ib. 1794. Systemet. Übersicht d.
mineralog. einfachen meckienb. Foisllien; mit
T. I. DlttmAT, S* Rostock (SOt-S. Mit E. I.
Xeokei: Monatsschrift von u. für Mecklen-
barü; darin von Him : Von Granitstein |I79I)},
Vorschlag, den Ausdruck Kiesel in d. Minera-
logie abzuschaffen [1 T9< ) usw. — Zoologisches,
Blgaad d« I« Fond , Jean Rena.
— Arit, besondere Geburtshelfer, in Pa-
ris, dabei Demonsirator d. Physik, sp9ler
Prof. d. Physik u. Chemie an d. Cenlral-
scbule des Döp. Cher in Bourges (BJ (QJ,
geb. (7iO, Dijoii,
gesl. tSIO, Jan. 16, Bourges.
Le^ons de physlque eiperimentale, I vol. i",
Paris 1717. Cal«ndrier inUressant oo Alma-
nacb physico-Mooom,, 11°, Ib. 1770 et I7T1,
Traiie de relectricit«, ta». Ib. 1T7<. Lettr«
sur {'«leclHcJt« mädicale, M". Ib. (771. Des-
cription et usage d'nn cabinet de physique,
I vol. 8*, Ib. 177«, 6dJt. II par Bauland, Ib
I78S. Essai sur diff. espöces d'airqu'on de-
signe 80UB le nom d'air fixe, 8°. Ib. 1779,
eriit. II parBonland, Ib, 17SB. tl«menls de
physique, t vol. 8°, Ib. 1787. Dictionnaire de
physique, »vol. B', naOelSuppl. 8°, Ib. 178!.
Precis histonque et exp^rimental des ph^no-
mineseleclriques, 8', Ib. 17B1. Dlclionnaire
des mervells de 1» nature, l vol. B", Ib. 1781,
ddit. II, t vol. 8°, Ib. 1801 Physique parti-
culi^re, 11°, Ib. 1791 Examso de quelques
principes erronn^s en electricite, 8", Ib. 1T9S
elt7S6. DerelecthciieniedicBle, 8°, Ib. 1 803.
— Sur 1a fusion de Tor operfto InslanteDeirient
psi- une commolion electrique etc. {Journ.
phys, 11, 177*1.
SiSOrgve, Pierre. — AbM, Dr. d.
Sorbonne, Prof. d. Physik am College Du-
plessis, spater Generalvicar d. Diöcese von
Ha^on u. Abt von Bonnevaux. Corr. d.
InstituU «eit 1803 (ßj (Q),
p/a. 1719, Ocl. 16, Rambercourl-Ies-
Pots, Lothringen,
gest. (809, Nov. 10, Ua^on.
Examen et refuUlion dei lecona de physique
doonees au Collage Royal par Piivat da Xo-
MrM, 11°, Paris 1741. Demonstration phy-
Bico-math£malique de l'iosuffisancB et l'im-
possibilitö des lourbiltons, (1°, Ib. I7ti (eng-
lisch Phil. Tr. 174«). EnstitutiODS Newlo-
Dieones, 1 vol. 8Mb. 1747, i^dit. II, Ib. 4189.
Astronomiae pbysicae juila Hewtonia princi-
piabrevisriumatc, 11°, lb.<7tg. Delacsiuse
de rsscensioB «tde 1« Mspenmondel
daos les tuyaai caplUtfres, Ronan I'
slilulians Leibnitlen nes oa Pr»
mooadotogie, t*, Lyon, V, Paris HC
cour« sur le sysUme des loariMlIon
eartai et sur is gravitatioD uoivei
Vewton [Mäm. Soc. Nancy, [11).
Slgveasa f Oomgara , Ca
— Geisllicher, Prof. d. Pbilosophii
eiaclen Wtssenschsllei] mi d. (
Hextco (B),
geb. t6iS, Hexiee,
gest. noo, Aug. », Mexico.
Libra aglronomica et pbiiosophks
1890. -
litique
Humboldt ci
NoQvelle Espagne, T
>iaa Schrift über d. gel
Slffiwrt, Georg Karl Lud
Dr. HedC von < 8 1 0 bis 1 8 < 3 Priv
in Berlin, dann Adjunct und seit < 1
exir. d. Chemie an d. Univ. zu 1
(ET),
geb. 478i, Oct. li, Tübingei
Cbem. Uniersuch. d. yergentheiBwr
wassera, TUbing. (RIO. D* d. Cansl
neraltvassera. Ib. ISt4. D° d. Scbi
sera bei Tübingen, tteotling. 18IS. 1
d. im KOoigr. WUrtemben; u. d. an
den Gegenden beBadlicbea Minen
Stuttgart 1 8se. — tlber d. Brecfaui
einfache n. zusammengesedte Kjtr)
len'« Journ. f. Chem. u. Pbys IX, 181
Barthollefschemische Masse (Schwele
I, IBM). Bemerkk. über einigeG^
d. Ihierisch. Cliemie (Hasa*, Zeitscbr
Aerzte, I, 1818). — Cbersetile I. J. 1
Über d. Fortschrille u. d, gegenwHrt
d. Ibier. Chemie {Schwein- ionrn.X
Silbermaim, Johann Andi
Beisitzer d, grossen Raths u. Orgi
zu Strassburg (M),
geb. \l\t, Juni 1, Stra.isbi
gest. 1783, Febr.H, Sirassbt
über seioe musikal. Temperatur sii
Sorg«. — Topographisches.
SUbemaiMi, Jobanu Tht
— Von 1831 bis 1835 bei den Bl
len beschSdigt, dann in Paris f
Pr^piraleur de physique beim G
loire des Arls-et-Hetiers (1835-
bei der Sorbonne (ISiO — 18) n.
Conssrvator d. Sammlungen des gi
Conservatoire. Hitgl. d. Soc. d'ER
menl elc. fseit <Si3) und ihres
seit 1853 (Or),
geb. 1806, Dec. 1, Pont d'Aspi
Ober-Kh
9
Silbermaiin
Silieeo.
930
truments pour d^terminer la dislance fo-
e principale des lenlilles convergentes et
( miroirs coovergents (Compt. rend. XIV,
»t). Höliostat qui offre un noiiveau dispo-
f (Ib. XVI et XVII, <8*3 — auch Ann. chlm.
f». X, 4844). Appareil destinö h la demon-
»tion, dans les cours publiqaes, des lois
la refraclion et de la röfleiion ; mit Solfil
.XVIII, 4 844). ^preuves de tirages en cou-
r obtenus par la presse typof^raphique or-
•ire, au moyen d'un procödö nnuveaa (Ib.
K, 4 844 et XX, 1845). Sympiezomätre per-
Ijonn«; mit Bimtoii (Ib. XIX, 4 844). Ca-
tomMre d'ane nouv. disposition (Ib. XXI,
»6). Sar rorientatioD de son h<^liostat (Ib.
|. Note en reponse ä une r^clamalion de
. OMluurdt, relative aus corps honoologues
. XXII, 4 846). Essai d'expHcation du phö-
n^oe des houppes ou aiguilles visibles h
»il nn dans la lumi^re polarisöe (Ib. XXIII,
»t et XXIV, 4847). Description d'Qn appa-
I dMtin^ ä donner directement la vitesse
propagationde Tölectricitd (Ib. XXIV, 4847).
run Instrument destinö h övaluer les quan-
is relatives de deux liquides m^langös, et
particnlier les möianges d'alcool et d'ean,
r la dilatatioD de ces liquides (Ib. XXVII,
18). Möm. sur la mesure de la Variation de
igoear des lames ou r^gles soumises ä l'ac-
n de leur propre poids, pour servir de cor-
:lir aox mesures Unfaires (Ib. XXXVIII,
14). Sur an proc^6 nouv. pour comparer
mesures de longuonr au moyeo de pesöes
'. XLI, 4865). Proportions physiques ou
tarelles du corps humain exprim^es en me-
nae m^trlqnes (Ib. XLII et XKIII, 4856).
r rorigine des mesures de longueur, et leur
liport h la stature moyenne de Thommo (Ib.
.VIII, 4859).
■ilbamuuiB, Ignaz Joseph. —
Sparateur am College de France in Paris.
Dder des Vorigen (Or),
geb. 1819, Apr. 4, Neu-Breisach, Dep.
Ober-Rhein.
»UV. Systeme de robinets ä communication
#niles ou diamötrales (Compt. rend. XLI,
15). Applications d'un nouv. systöme de
binets k des macbines pneumatiques aspi-
nles et foulantes (Ib. XLII, 4 856).
UlbemohlaK, Johann Esaias. —
%wei8e Lehrer an d. Schule zu Kloster
ergen (47 i6), Prediger zu Wolmirslebcn
1763], Prediger an d. heil. Geistkirche
D Magdeburg (4 756), Oberconsistorial-
ith, Prediger an d. Dreifaltigkeitskirche
od (bis I78i) Director d. Realschule in
Briin (4769), auch seit 4770 Geheim,
berbaurath. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. da-
Ibfl (M),
geb. 47S4, Nov. 4 6, Aschersleben,
gest. 4794, Nov. 92, Berlin.
»Iiaiidlniig vom Wasserbau nn 8lr(imen, 8°,
i|iL475t V. 4766 (französ., 4», Paris 4768).
Pogireadorff, HiBdwnrlorlioch II.
Sendschreiben über d. 4 770 beobachtele Nord-
licht, 40, Berlin 4 770. Ausföhrlichere Abhandl.
d. Hydrotechnik oderd. Wasserbaues, 2Thle.
8", Leipz. 4772—73 (französ., 8», Paris 4786).
Geogenie oder Erklärung d. mosaischen Brd-
erschafTungnach physik. u. mathemat. Grund-
sätzen, 8 Thle. 8^ Berlin 4 780—83. Chrono-
logie d. Welt, berichtigt durch d. beil. Schrift
usw., 4**, Ib. 4 788. — Sur les trois principe les
machines de guerre des anciens, savoir la Ca-
tapolle, la Baliste et TOnagre (M^m. Berlin
4 760). Sur Torigine et les efTets des machines
de guerre que les anciens nommoient Tor-
menta (Ib. Id.). Über Durchbrüche von Däm-
men (Ib. 4 786). System d. Neigung u. Ab-
weichung d. Magnetnadel (Ib. 4 786). — Be-
schreib, d. Müggelsees (Sehr, naturf. Fr. Berlin, •
I, 4780). Vom Fluge d. Vögel (Ib. II, 4784).
Von Prüf. u. richtig. Angabe d. Feuerspritzen
(Ib. III, 4 782). Bestimm, d. Schwere e. K11-
bijcfusses Wasiser (Ib. IV, 4 788). Beob. d. Mond-
finsterniss am 4 0.— 44. Sept. 4 788 usw. (Ib.
V, 4 784). Beschreib, d. Kluterhöhle in d. Graf-
schaft Mark (Ib. VI, 4 785). Von dem die Bil-
der verdoppelnden sogenannten islSnd. Kry-
stall oder Doppelspath (Ib. VIII, 4787). Über *
d. Röhrenleitungen hei Wasserwerken (Ib. X,
4 790). — Beschreib, e. Uranometers ^ode'i
Jahrb. 4 784). Beob. d. Sonnenfinsterniss, 4 7.
Oct. 4 784 (Ib. 4 785). — Nachr. von e. kunst-
reichen astronom. Uhr (Berlin. Monatsschr.
4 786). — Gutachten über d. Abhandl. von d.
Mittein d. Geschützkunst zur Spreng, d. Eises
(Sehr. LeIpz. Ökonom. Gesellsch. VII, 4 787).
BeantworL d. Einwendungen gegen d. Satz
vom möglichst grösst. Moment (Ib. id.). Noch
2 Aufsätze daselbst. — Viele Predigten usw.
SUbersoUag^, Georg Christoph.
— Bruder des Vorigen. Von 4 743 bis 4762
Lehrer an d. Schule zu Kloster Bergen,
dann Prediger folgweise zu Engersen in
d. Altmark (4762—63), Stendal (4763 —
70), an d. Dreifaltigkeitskirche m Berlin
(4774 — 80) und nun wieder in Stendal,
zugleich als Generalsuperinlendeut d. Alt-
mark u. Pnegnitz. War in Berlin auch
zweiter Inspector d. Realschule (M)y
geb. 4 734, Aschersleben,
gest. 4 790, Juli 41, Stendal.
Neue Theorie d. Erde oder ausfUlirl. Unter-
such, d. ursprüngl. Bildung d. Erde, nach d.
Berichten d. heil. Schrift u. d. Grundslitzen
d. Naturlehre u. Mathematik, 4<*, Berlin 4764.
Ausgesuchte Klosterbergische Versuche in d.
Wissenschaften d. Naturlehre u. Mathematik.
8**, Ib. 4 768. — Nachr. von d. Arendsee in d.
Altmark (Sehr, naturf. Fr. Berlin VIII, 4 788 u.
X, 4 790). — Viele Predigten u. dgl.
SlUoeo (Silicius, Dubois, Guisco oder
Guijeno), Juan M«irtinez. — Prof. d.
Philosophie an d. Univ. zu Salamanca, zu-
letzt Erzbi.srhof von Toledo u. Cardinal
(JJ (HU),
69
Icofeleclricity «od eleclro-chemiitry,
H> London 1 Hl 4 (deulscb mit ZuMUen van
C.H.HUl«, Bregl. <gi9). — übgervalions od
the iRnilinfi or wire-Tnelling powsr of the vul-
Uic baUery ao proporlionated lo Ihe number
»r plales employed etc. (Vl«lioIio&'f Journ.
XXIX, tSII). Obs. oa some phenomtna of
eleclro-chemical decompoailion |ll>. XXXI,
lait). Hemarkj an some Bloclrical aad ulec-
tro-chemical pbanoineaa (Ib. id.}. — Tbe
electric coJuinn considered an a njoinlainini^
power, or Brat movar for mecbanical pur-
poies (TlUoeh, Phil. Mag. XLVetXLVl, ISIS).
EitflDsion of aome electrica! axperimenti by
Hr. D* aeUHIb. XLV], (HS).
' Sianer, Basilius. — Prof. d. Halhe-
matik, Pliysik u. Theologie im Beiiedictiiier-
stift St. Hang zu FüesBen im Allgau, dann
Probst in Riickholz bei Füensen (M. UJ (Bdj.
geb. (Tis, Febr. IS, Enkeitbofen,
gest
Abhandl. übsr «. pract. -geometr. Aufgabe,
nebal LebrabtieQ aus d, Stsreometrie u. Tri-
Ronometrie, Otlobeuren ITSI. Beachreib. d.
Te[e(;rephen, Vielehen 1. Blimer in d. Bifalia-
tbek lu FiieweD Rurgmtelll bat, Fuessen \ 795.
■luteden, Wilhelm Joseph. —
Dr. Hed. [Berlin IB38), ßegimenlsarzl in
Pasewalb, macble als solcher den dänischen
KrieRiraJ. t8i8—i9 mit; früher (I83S)
Pensioiiürarzt im Friedr.-Wilb.-Instilut zu
Berlin (Or) {CH},
geb. 1803. Mai 6, CItive.
VerstaDdiguni! ü. scheinbaren Widerspruchs
zwisuh, d. Aufrschlsehen u. d. umgekehrt.
Nelzhanteinriruck. u. Darlegung ü. Nutliwen-
digk. d. umgekehrt. Nelzbsulbildes i. Aut-
rechtsehen (Med. Zeit. d. Vereins f. Heilkunde
in Preussen). — Elektr. SpannunRserschai-
nuiiiten, selbst Kunken, an unge8CblosH. In-
ducliunsspiralen (Pogs. Am.. LXIX , tBt6).
Woitere Vorvollkommn. d. eleklro-magnet.
RuIaUonsapparals (Ib. LXXVI, 111(9). Weaentl.
Verstttrk. dieses Apparal» [Ib. LXXXIV.ISSI).
Neuer Farbonkreisel z. Uarslell. subjectiver
Coniplenienlarrarben (th.id.). Optische Stelle
aus d. Allen (tb. id.). Nalur d. Spunnun^s-
elektricilat an unReschloss. Induclionsspira-
len u. bequeme Ladungslafei.für dieselben
(Ib. I.XXXV. IHSa). UberContinuilbl u.Stürke
d. Strums e. msKt^Blo-eleklr. Rolationsappa-
raU, und iiberWirk. d. Eisend rabibun de N in
dessen Inductionsrollen llb.XClI.ISSt)' >^i"~
rieht, u. Wirk, e, verbessert, loductionsuppa--
rats (Ib.XCVl, ISBS]. tberd. magnetisirenden
u. elektrolyl. WirkuDgeu d. elektro-magnel.
Induction3stroms(lb. CI,(8S7). Obere, pseu-
doskop. Beweeungsphanotnea (Ib. CXI, l(iGO).
SIlBUnda, Aiigelo. — Prof. d. Mi-
neralogie u. Direct. d. miticralog. Museums
d. Dniv. zu Turin, Bergralh u. Uilgl. d.
Acad. d. Wiss. daselbst (CtJ (Or),
geb. 1807, Aug. 10, Cornelin
Asii.
Essai ^eu^nustique dans lu dani til
sines de Stura et de Vioey [Utm. k
rino, XXXVI, 18)3). Analyse d'trne
violette de la vall^e d'Ala [Ib. XXXV
OHervaiioniseologicbesnlla valhdil
Uoncenisio(Ib.XXXVIlI, ISIS). Oy
gnoslicbe e mineralogiche ialoriM a
valli delle Alpi det Piemoate (Ib. XXII
Osserv. geol. e mineralog. sopra i at
tra la valle d'Aosta e qualla di Sn<
montfl (ib. Ser. II, Vod. I, I8I9J. 0»
neralog. e geolog. par aervire alla fii
della Carla geologica del Piemonte (Ib.
Mem. sui terreni stmUOcatl delle Al|
1841), Oss. geolug. sulte Alpi maritth
ApenniQi li|;uri (Ib.IV.IStflJ. Oss. |
terreni delle formazioni terciaria e
in Pieiuonte (Ib. V, 1841). Notitia <
menli sulIa cuslilntione delle Alpi P
(Ib. IX, (1148]. ClassificBiiun« dei ler
tiBcati delle Alpi Ira il moste Bianco
trade di Nizza (tb. XII, 48111). - 1
del terranu lerziaria in Piemonl« (
llaliana (847). Sui conglomerali i
(Ib. id.). — Lettre k Mr. Ali* da
Bur les fossiles du Cot des Encomb
Soc. G«ol. de France, S6t. II, Voi. V, 4
SurlesdtipAtsft DUmuielites(lb.X, 1
"Sur les iialuaires jurassiquesdesi
ritimes etc. (Compt. rend. XL, (BS5
deuK fornialions uummuliliques du
IIb. id.). Sur la canslitutiun geolog.
rentaise et da la Haurienne (Ib. id.
Constitution geolog. de quelques pai
Savoie (Ib. id.).
Six, James. — Esquire in
bury. Mitgl. d. Roy. Society s
(Th) (RGE).
geb. . . ., pest. \1%Z, Aiig. i
The coDsIruction and ose of h the
für showing tbe eitremes of lemperal
atoiusphere during the observer's
togeLher wilh experimeots on the
ul local heut and otliar roeleorologi'
vations, &", t.und. 1794. — Account
provcd thermomster (Phil. Tr. 178'
rinienls lu investigale tbe varialio
heat (Ib. 1784). Eiperimenls on I
(Ib. 1788).
fllJSpvil, Carl Anlon. —
Doccnt d. Uineralo»;ie au d. Univ
(1848— 5S), dann Slipeudiul d.
Gisenconiploirs Tür d. Etsengrubi
geb. I8äi, Nov. Sü, Prov. Si
Analyse d. Pyropliylliu, Stilbits u. r
lilhs (Pogg. Ana. LXXVIII, 18(9). .
Katapleiits (Ib. LXXIX, I3S0 u. Erga
Ilf, 18SS).
ajSst^n, Carl Gustav. —
Cent an d. Univ. zu Lund, dann )
Svea-Arlilterie-Regimeot. ' Erstei
SkoUikoff
ias. in Slockliolni u, Lehrer
ilbsl (SR),
gesl. . . .
sicae Im, Lond. Golh, 1790.
nde mennifko-kroppenR e^Da
Msitiva eller negativa elekirl-
Acad. Handl. ISDB). Besicrirn.
t alt magneLiaera slülslAnfier,
tryukDiDRlIb.iasi). BeakrlFn.
lätl, att inmura skeppskitllar
Anmärkningar om eldstader
ff, Michaer. — Magislcr
Technologie. Aiijunct-Prof.
! an d. Univ. zu Sl. Peters-
, Nov. (3 (N.St.), Penss.
erfabrication n. d. Peliiub«-
D. 48113 (rnsflisch). Handh. d.
uckerfabhcation, lb.l8S4 (rug-
herchea sur quelques Combi -
\es d'Iridiuni (Bull. phyR. malh.
t. XI, IRSt). Sur l'aclion du
ine aur les boratea ti one lem-
I rib. XII, tB94). — Rediitlrt
ihren die (niaa.) Zeilachriri:
erMannraclurenu.Bergweiier).
T, Dans Rasmussen.
e d. t^dagogik (IBSO), H.
601) u. d. Physik (1603) an
.penhagen (J) (NKj, ,
, Ropeubageo,
>, Jtili 4 9, Kopenhagen.
aalroQomiae, (■, llavn. ttot.
ualitate cosli, 4>, Ib. <<43. »e
KU. — Anderweitiges,
;,JosephKarl. — ProT.d.
iiiv. lu Warschau (G. 1-831),
i, Hai (S, Warschau,
jcb rillen genau nt.
^, Rudolph. — Von IS5I
Stent beim Lehrrach d. be-
etric am polytechn. Institut
> seit I85i Fror. ord. dieses
idiscli-polytechn. Institut in
, Apr. 1t, Opocno, Böhmen,
lache Parallfllperspeclive, Prag
orliiunge Abhandlung darüber
/ien. Acad. V, 48GO). DieThAo-
«puncte usw. (Ib. VII, fSBt).
r, Edward. — Jesuit,
im engl. Co)1«gium zu Lüt-
?;.
England,
I, Jan. >(, Lültich.
ilhodice et auccincte Iradita,
iiim rattone, Leodii 4 71S.
Blop VHt CSftdanberg. 94>
Slavlseok (Slawiczek), Karl. — Je-
suit, ging ITU als Missionar nach China
(LB) (BEI. \S},
geb. 4 678 etwa, . . . BÖhmeil,
gest. <73.1, Aug. li, Peking.
Mnchte in China eine gniase Annfal eatrononi.
Ilnobachtnnften, basondera über A. Libratlon
il. Uontle«. Einige derselben befinden sich in
■ \ Miacell. Berolln. V, 4717 n. d. BIbt. ger-
iiiiinique, 4T87, viele in &. Hftlleratelii** Ob-
vürv. aslronomicae etc. d. In B. A. leuHt^
OliMirvations melhäoiatlquea etc.
Blerogt, Johann Adrian. — Dr.
Med. (ICSI). Prof. d. Anatomie, Chirur-
gie U.Botanik (1695), sowie auch seil 1711
li. Chemie an d. Univ. zu Jena (J) (OJP),
geb. 4 6S3, Jena,
gest. (716, Aug. !9, Jena.
np fermenlatto albus microcosmicis. De lapide
hpzoar, Jenae tflIS. De clyssis mineralibas,
Dl. 4707. De Bulpbure goalarlensl, Ib. 4749.
NOBB«, Sir Hans. — Dr. Med., nach
jüngerem Aufenthalt in Frankreich u. Voll-
endung einer Heise nach Jamalen (I6S7
—89], Arzt am Chrisl's Hospital in London
(ifldi — 1730], zugleich Oberarzt d. Ar-
mee big 1717 u. dann Leibarzt Georg*« II.
Milgl. (I 68S), SecrelBr (I 693] u. PrSsident
( i: «7— iO) d. Roy. Soc, auch Milgl. u.PrS-
siiienl (171 9—33) d. College of Physicians.
■/.um Baronel erhoben 474* (BD) (KEC).
geb. (660, Apr. 4 6, Killileagb, Counly
Down, Irland,
gest. 1751, Jan. II, Chelsea bei Lon-
don.'
A voyage t« the Island Madeira, Barbadoen,
Neirig, St. Christnpber aod Jamaica, 2 vol.,
l.iindon4 7a7et I7ts. — Accbunt of Ibe earlh-
c|uake in Peru 1687, Oet. 10 end of Jamaica
in»8, Febr. 19 and lSsi,juni7{Pbil.Tr. 4794).
— Viel Nsturblstorischea, beMtnders Botani-
scNes. — Seine vom Staat fürSOODD L. «Iri.
.'iri.Ltekaunon Sammlungen bildeten den Stamm
iipK 4799 eröffneten Brittiachen Huacnma.
- CCM. IIU, Jin. II (»1 i.KSC\ {Mit).
Mop voa OsAenberg, Joseph
Allton. — Ton (765 bis 1780 AdjuncI
von T. Perelli, dann, als dieser zuriick-
irnt, Prot. d. Astronomie u. Direcloir d.
Sternwarte d. Univ. zu Pisa (MM) (LB],
geb. I7i0, Ocl. 34, CadenbeiTrleiii,
gest. (808, Pisa.»
ObMrvationes •ideruiu habitae Pills in •g«'
Ollis acadomlca etc., i°, Pisis < 789, FortselzQIH
!iün davon; 4774, 1778, 1789 U. 47B». Theo-
rin cometarum tnnorum 47S9 et 4770, Tot.,
Ili 4774 [auch Comment. Bonon. VI). Novi
ptiinetveobaervationeaeitheoria, 4°, Ib. 4 7|l.
- Opposiilona d'urano oaeePvaU n*^ V-*^
943
Sluie
Smea.
1 790, 4 794 J 792 (Mem. Soc. IUI. VIII. i 799)**.
— Von d. Zeitgleichung (Bode's Jahrb. f. 1 778).
Über d. von Ptolem&ni angenommene Fort-
rückung d. Fixsterne in d. LUnge (Ib. 4 779).
Über BemoQlli's Formeln u. Tafeln für d. Mit-
tagsfcrnrohr (Ib. id.). Von d. geogr. Länge von
Pisa u. Soohon's neuem Mikrometer (Ib. i 780).
Aütr. Beobb. u. Nachr. (Ib. 4 784, 4 783 u. 4 786).
* BohnenberK^r n. Li n den auVZeitschr. 1,8.350.
** Auch sein Kohn Fr am (^b. 1767) publicirt« fthnl.
Bi^obb. i.Vem. Soc. Hai, VI, I7U2).
Sllise (Sluze, SInsius), Rene Fran-
cois, Baron de. — Abt von Amn.«:, CanQ-
nirus u. Kanzler von LüUich. Mitgl. d. Roy.
Society (R. Sluce par F, v. Hülst, Liege
4 8 4«; (Abr.lJ,
geb. 4 62S, Juli 7, Visö bei Lütlicb,
gesL 4685, M»rzt9, Lültich.*
Mesolabium seu duae mediae proportionales
inter eitremas datas per circulum et per in-
(iuitas hyperbolas vel ellipses, et per quam-
libet exhibitao, ac problematum omnium so-
lidorum efTectio per easdem curva.s, 4", Leodii
Eburonum 4 668. — A Short and easy method
of drawing tangents to all geometrical curves
(Phil. Tr. 467i). Demonstration o( the sanie
(Ib. 4678). On the optic angle of AUiasfn(Ib. id.).
* ^'b. 1620, gnU Uiüi (BD).
Smaasea, Willem. — Dr. Phil., Do-
Cent d. Mathematik am Gymn. zu Kampen,
Prov. Ober-Yssel, Holland (Or),
geb. 4 8iO, Jan. 5, s'Gravenhage,
gest. 4 850, Fobr. 23, Kampen.
Diss. de aequilibrio dynamioo electricilalis in
piano et in spatio, 4", Traject. ad Rhcn. 4S46
(Auszug: Pogg. Ann. LXI.X, 4846 u. LXXII,
4847). Gronden der hoogere Algebra, 4849.
Bestimmung d. Werlhes d. Integrals :
7o Vn'~(n^jV"*'(n-«)7'*~"
(Verhandl. K. Instil. Amsl 3. Rh., II, 4850). —
Sur la sommation des suites innnics pnr des
integrales dönnies(Crelle*sJourn. XLII, 48A4).
Smealoily John. — Anfangs die
Rechte studirend, doch schon 4 "7 50 alsMe-
chanicus in London etablirt, spater Civil-
Ingenieur daselbst; seit 177 4 Miteigen-
thümer d. Wasserwerke zu Greenwich u.
Deptford. Machte ums J. 4751 zwei See-
reisen mit Dr. Knight zur Prüfung eines
von ihm erfundenen Compasses und einer
Vorrichtung, den Lauf eines SchifFes zu
messen. Mitgl. d. Rov. Society seit 4 753
(Alfr.X) (GPj (BD) (KEC),
geb. 4 724, Mai 28, Ausüiorpe b. Lecds,
gest. 4 792, Oct.28, Austhorpe.
A narrative of the building (von ihm ansge-
Tührt 4 756—59) and a description of the con-
slruclion of the Eddystone Lighthoase, Loid.l|i
4 794, edit. II, Ib. 4 79S. — Od some ilDpnf^ I^
ments of the marineres com pass, ioorderli
render tbe card and needl« proposed h'Dr.
Knight of general use (Phil. Tr. 4751).* !■•
provements made in the air pump (Ib. 47U].
An engine for ralsing water by Are (Ib. 14.).
Of a new tackle or combination of polleysfft.
id.). An account of some experiments oii
mnchine for measuring the wayofsshiptf
sea (Ib. 4 754). Of a new pyromeler, m'lkf
table of experiments made witb it (Ib. ül.
The elTects of lightniiig on a steeple etc. ilb.
4757). On thedifTerenttemperatureofthear
at Eddystone from thal observed at PljfBMlk
(Ib. 4 758). An experimental inqniry^priii
ing the natural powers of water im vMli
turn mills and other machines, dep6iidiR(;«
a circular motfon (Ib. 4 759). A discoorseroi-
cerning the menstrual parallax, arisiagfrM
the mutual gravitation of the eaKh and rmm
etc. (Ib. 4 768). Description of a new mdlMl
of observing the heavenly bodies out ofkit
meridinn (Ib. id.). Obs. on a solar eclipMilk.
4 769). Description of a new hygrometer [Ib.
4 774). An experimental examioatioo of tk
quantity and proportion of mechanic po«ff
necessary to be employed in givtog di0M
degrees of velocity to beavy bodies froai
State of rest (Ib. 4 776).^New fundameotal h-
periments on the collision of bodies (Ib. 4TII).
Observations on tbe graduation of astrononi-
cal instrumenta (Ib. 4 786). On an obsemtiM
of the right ascension and declination of Vw*
cury'out of the meridian etc. made with ii
equatorial micrometer of his own ioventiM
etc. (Ib. 4 787) . — Seine nachgelassenen Sckrif-
ten (Reports etc.) wurden unter Aufsicht der
von ihm gegründeten Society of Civil Enp-
neers in 8 vol. 4*^ veröfTentlicbl.
Smee, A I fred. — Wundarzt in Lon-
don. Hielt früher Vorlesungen an d. AI-
dersgale- Street School of Medicine di-
selbst. Milgl. d. Rov. Societv seil 18*'
(KEC) (Or),
geb. 4848, Juni 48, CambenK'ell b«
London.
Elements of electro-metallurgv , 8*, Lond«
48 . , edit. III, Ib. 4 854. Elements of eiecll»-
biology. Vision in health and disease. LectirH
on eleclro-metnllurgy, delivered at IheBaol^
of England. — On the State, in whicli animil
matter is usually found in fossils (Phil. Bl>^-
Ser. III, Vol. XIII, 4888). On tbe galvt&ic
propertiesofmetnilicelementary bodies, vHk
a description of a new chemico-mechanicil
battery (Ib. XVI, 4840. — Die Smeesche
Batterie.) D° and on the amalgamationofii«^
(Ib. id.). On the production of eledrok^pt*
(Ib. id.). On the fcrrosesquicyanuralilpotas-
sium (Ib. XVII. 1840). On the cans« of th«
reduclion of metals from tbeir salts by iKe
voltaic Circuit (Ib. XXIII. 4848 et XXV, 4814]
New application of electricily to sarger\' >lb
XXVI, 4 845).
Smdlowsky
Smithson.
946
Imelowsky^Timotheas. — Prof.
Tharmacie an d. medicin.-chiriirg. Acad.
L St. Petersburg; ausserordentl. Mitgl. d.
»d. d.-Wiss. daselbst (Scherer's Nord.
*dUt.f.Chem.Ea.lll),
gMt. 184 6, Oct. SO (A.St.?), St. Peters-
burg.
Mm. Untersuch, d. Knollen d. Equisetum ar-
Bse (li^m. de l'acad. de St. Petersb. 1, 4809).
^NlehtSmoleniky. v
■■dth, Robert. — Dr.Theol. (4739),
allüdkwr d. Mathematik des Herzogs von
imbeilaiid u. »Master of Mechanics« des
Inigs Georg IL, dann, nach R. Cotes'
»de, 4746 Prof. (Plumian) d. Mathematik
i d. Univ. zu Cambridge, später auch Ober-
inpt (Master) d. Trinity College daselbst.
itf^. d. Roy. Society (BD) (KEC) (Th),
geb. 4 689,
ge9t. 4768, Febr. S, Cambridge,
eomplete tystem of opticks, 2 vol. 4^ Cam-
idgt 4 7f8. Harmonics or tbe philosopby of
■tical Sounds, 8*, Ib. 4749, edit. II, Lond.
•9, edit. III, with a postscript upon the
«Dgeable Harpsichord, Ib. 4762. — Edirte
17 die Hydrostatical and pneumatical lectu-
s seines Vetters Eogtr Cotes.
■mllh, William. — Dr. Jur. (Dublin
136), erst Feldmesser (Landsurveyor) u.
ivilbaumeister, als solcher 4799 beim
MDeraet Goal Ganal beschäftigt, dann von
104 bis 4 84 9 in London lebend, 4 824
)rlesuDgen in York, Hüll u. Sheffield hal-
od, und später (4 828 — 4 834) Verwalter
.andsteward) der Güter des Sir John
ihostone zu Hackness in Yorksbire;
138 Mitgl. d« Commission zur Auswahl^
Steine für d. Bau d. Parlamentsgebäu-
IS. Bezog in d. letzten Jahren eine Pen-
00 von d. Regierung (KEC) (An, /?. 4 839;
ifmoira of W. S, 6y 4, Phillips, 8°,
M. 4844;,
geb. 4769, März 23, Churchill, Ox-
fordshire,
gest 4 839, Aug. 28, Northampton.
ibalar view of tbe superposition of English
rata, 4794. Observation« on tbe stnw of
Bgland and Wales, 4804. Delineation oMiie
rata of England and Wales, London 4846
fille geognost. General-Karte von England) .
wteiiepttfed by organize4 fossils, 4». Ib.
14 t.JMIttS'ipblcal System oforganized fos-
ll, dr4847. ^ Gab von 4849—4824 nicht
Mfgir eis 24 ge^oit Karten von d. engl.
«(bebaflen heralfi. Mf wird als der Vater
r tni^liehen Geögnosle betrachtet. Siehe^
. Geolog. 80c. T. 4844. *' *■
P«f gendofrr, llaiiiUnrlnibtirli II.
Smith, Christian. — Dr. Med., ward
4 8 4 4 Prof. d. Botanik u. Direct. d. boten.
Gartens d. Univ. zu Christiania, machte
vor- u. ^nachher bolan. Reisen in Norwe-
gen u. Schottland, begleitete L. v. Buch
auf seiner canarischen Reise und scbloss
sich zuletzt d. Expedition d. Capt. Tücke y
nach Congo an ^^16/. univ. XXXVII, 4 828;,
geb. 4785, Oct. 47, bei Drammen,
Norwegen,
^ gest. 4 84 6, Sept. 24, Congo.
ftsser rein botanischen Arbeiten : Messungen
über die SchneegrSnze in Norwegen u. pflan-
zengeogr. Bestimmungen.
Smlthy James. — Gutsbesitzer u. In-
haber einer Baumwollenspinnerei zu Dean-
stpn ir^ Schottland (KEC) (An. R. 4 850;,
geb. 4 789, Jan. 3, Glasgow,
gest. 4 850, Juni 4 0, Kingencleugh,Ayr-
sh»re.
Erfinder einer von mehren Ackerbaugesell-
Schäften (namentlich der Petersburger) mit ho-
hen Preisen belohnten RiflelmaschiDe (Reaping
machine) u. des »Tborongh Draining and I)eep
Ploughing«, worüber er 4 884 eine Brocbure
veröffentlichte.
Smlih, Francis Pettit. — Civil-
Ingenieur in London (VDJ,
geb. 4808, Febr. 9, Hythe, Kent.
Führte die Anwendung der Schraube auf die
Dampfscbifffahrt ums J. 4 884 in d. Praxis ein,
was P. L. F. ianvage, J. Rössel u. A. nicht
glückte. — Siehe darüber Repertory of patent
Inventions, N. 8. Vol. V, p. 273, u. Mecban.
Mag. XXXIX, p. 292. — Schon Paneton hatte
4 768 die Idee, Schiffe durch Schrauben zu
bewegen.
Smith, Archibald. — Fellow d. Tn-
nity College in Cambridge, später Barri-
ster-at-law in London. Seit 1856 Mitgl. d.
Roy. Society (Or),
geb. 4843, Aug. 4 0, Glasgow.
Investigation of tbe equation to Fresntl's wave
surface (Tr. Cambridge Soc. Vol. VI, pt. I,
4886). On FrtsnePs theory of double refraction
(Phil. Mag. Ser. III, Vol. XXVIIl, 4841). On
the calculation of the distance of a shooting
sUr (Ib. XXXIV, 4849).
8mitllSOB| James Lewis Macle.
— Natürlicher Sohn von Hugh, Herzog
von Northumberland ; seit 4 7 87 Mitgl. d.
Roy. Society. Verliess England in Folge
eines seinen Ruf verletzenden Processes
(CAS) (CL),
geb gest. 4 819, Juni 27, Genua.
A Chemical analysis of oelamines (Phil. Tr.
4802). Account of a discovery of native roi-
niom (Ib. 1806). On the composition of the
60
ß *
947
Smyth
Snell.
Compound suipbarel from Huel Boys and an
account of its crystals (Ib. i 808). On the com-
Position ofzeolite (Ib. 18H). On a substance
from the elm tree, called almin (Ib. 4 818). On
a saline subslance from mount Vesuvias (Ib.
id.). A few facts relative to the coiouring mat-*
lers of some vegetables (Ib. 4 84 8j . — On native
hydrous alaminate of lead or plorob gomme
(Thomson's Ann. of Phil. XIV, 4 84 9). Com-
pound of sulphuret of lead and arsenic (Ib.
id.). On fibrousmelal!iccopper(lb.XVI, 4 830).
On a native combination of sulphate of borium
and fluoride of calcium (Ib. id.). — On some
capillary meUllic tin (PbiUipf' Ann. of Phil. I^
4 824). On the detection of very minute quan-
tities of arsenic and mercury (Ib. IV, 4 812).
On some improvements in lamps (Ib. id.). On
the crystalüne form of ice (Ib. V, 4 828). On
the means of distinguishing between the sul-
phates of barium and Strontium (Ib. id.). On
the discovery of acids in minerals (Ib. id.J.
Discovery of Chloride of potassiuro in the earth
(Ib. VI, 4 823). On an improved method of
making coffee (Ib. id.). Method of fixing par-
ticles on the sappare (Ib. id.). On some Com-
pounds of nuorine (Ib. VII, 4 824). Examina-
tion of some egyptian colours (Ib. id.). On
Penn's theory concerning the formal ion of the
Kirkdale cave (Ib. VIII. 4 824). A nielhod of
fixing crayon colours (Ib. X, 4 825). On a sen-
sible balance (Ib. id.) . — Vermachte sein gros-
ses Vermögen zunächst seinem Neffen Haoxy
James Hnngerford, und, falls dieser ohn% Nach-
kommen sterben würde, den Vereinigten Staa-
ten zur Gründung eines wissenschaftl. Insti-
tuts. Durch Hungerford's Tod (4 835, Juni 5,
Pisa) fiel die Erbschaft dem amerikan. Staats-
schatz zu, der sie nach einem gewonnenen
Process im J. 4 838 mit 54 54 69 Dollars ausbe-
zahlt erhielt, und bis 4 846 mit sechs Procent
verzinste. Im letzteren Jahre ward dann mit
dem auf 757298 Dollars angewachsenen Capi-
tal das Smithsonian Institute for the
increase and diffusion of knowlcdge
among men zu Washington gegründet, —
ein Institut, welches seine Thätigkeit unter
anderem durch die seit 4 848 herausgegebenen
Smithsonian Contributionsto know-
ledge (4 0 Vol. 4® bis 4 860), worin eine grosse
Menge mathemat., astronom., pbysikal., geo-
grapb. usw. Arbeiten enthalten ist, aufs Rühm-
lichste bekundet hat.
Smyth, William Henry. — Trat
4 805 als Midshipman in die britt. Kriegs-
marine und wurde folgweise Lieutenant
(4 84 3), Captain (4 815), Postcaptain (4 82 4)
u. Rear-Admiral (4 853), während welcher
Zeit er an den Rriegszügen nach Isle de
France u. Bourbon, nach d. Scheide, nach
Cadix, Toulon u. Sicilien Theil nahm, und
besonders lange im mittelländ. Meere ver-
weilte, um im Auftrage d. AdmiralitUt Kü-
sten-Aufnahmen zu machen. Seit 4 846
pensionirt in London lebend. Mitgl. d.
Astronom., d. Geograph, and d. Roy.S»"
cieties (KEC, suppl.^
geb. 1788, Jan. 21, Westminster.
A memoir descriptive of the resourcai, iihi-
bitants and hydrography of Stcily, 4*, Loii
4824. A cyclo of celestial objects fortiMW
of naval, miiitary and private •slrooMMO^
2 vol. 8<», Ib. 4 844. The Mediterraneto,!»
moir pbysical, historical and nautical, 8*. Ik
4 854. — Astronom. Beobb. (z. B. mikroori^
Messungen d. Doppelsterne) in d. Mem. Asinii
Soc. Vol. II, VIII, IX ü. XVI. -OotbeCi-
lumbretes, volcanic rocks near tbeeout^
Valencia (Journ. Geogr. Soo. 1, 4 884). —Wv
Mitgl. d. Commiss. z. Redact. d. NauMAt-
manac.
Smyth, Charles Piazzi. — Sihi
d. Vorigen. KÖnigl. Astronom von Schott*
land. Prof. d. Astronomie an d. Dnif. a
Edinburgh u. Direclor d. Sternwarte di-
selbst. Mitgl. d. Astron. Soc. u. d. Roy. Soc
in London u. Edinburgh (Or)^
geb. 4 84 9, Jan. 3, Neapel
Astronomical observations made at the loy.
Observatory, Edinburgh, Vol.VI— XI, 4*, Mf
burgh 4 847—67 (die 5 ersten VoL voo &
Henderfon}. Teneriffe: an astronomer't eipt-
riment, or specialities of a residence abon
the clouds, 8«', Lond. 4 858. — On astrooo«.
drawing (Mem. Astr. Soc. XV, 4846). Oatki
total eclipse of the sun 4 854 (Ib. XXI, 4851).
— Viele Notizen in d. Proceedings of tbe Key.
Soc. of Edinburgh.
Snell (Snellius), Rudolph. — Prof.
(extr. 4 594, ord. 4604) d. Mathematik, aof
kurze Zeit auch des Hebräischen an d. Ünir.
zu Leyden (SL), \
geb. 4 546, Oct. 8, Oudewater,
gest. 4 64 3, März 2, Leyden.
Explicationes in arithmeticam P. Bami, T,
Lugd. Bat. 4 596. Praelectiones ingeometniB
P. Rami, S**, Ib. . . . Annotationes in ethiciOp
physicam, spbaeram Comelii Valerii, 8", Ib*
4 596. Apollonini Batavus, seu resuscitataAfii'
lonil Pergaei geometria, 4®, Ib. 4 597. —Phi-
losophisches.
Snell (Snellius) van Roijen, Wille-
brord. — Sohn des Vorigen. Prof. (w*^-
4 64 3, ord. 4 64 5) d. Mathematik and-Cniv.
zu Leyden (SL)y
geb. 4 594, Leyden,
gest. 4 636, Oct. 30, Leyden.
Eratosthenei Batavus, seu de terrae ambitit
Vera quantitate suscitatus, 4<*, Lugd. Bat 411^
(darin die Resultate seiner zwischen AUmM'
und Bergen op Zoom ausgeführten CtotdiMi'
sung, der ersten, bei welcher eine Triangolt-
tion angewandt wurde; ferner die fiUsciilicl^
dem Pothenot zugeschriebene Aufgabe, siehe
Diesen). Descriptio cometae qut anno 4148,
Nov. 1 elTulsit, ib. 4 64 9. Cyclometria t. dl
^9
SneU
Boardi.
950
rouJI dimensione, k^, Ib. 4 624 . Tiphyt Ba-
VHS 8. Histiodromice, de navium curaibus
re navali, cum tabulis oanonicis parallelo-
im et canonibus lox^dromicis ngoxiCQoiai,
^a Ib. 46i4. Doctrinae triangulorum caDoni-
i« etc. libr. IV, 8^ Ib. 4 627 (posthum von
«ftüiiiiis edirt). — Obersetzte S. Steyini Hy-
arnnemata aas d. HoIläDdischen ins Lateini-
&le(fol., Lugd. Bat. 4 608) and gab heraus:
oeli et siderum in eo errantium observatio-
■ihassiacae (4^ Ib. 464 8), siebe Sothmann.
— Er entdeckte endlich, nach dem Zeugniss
DaHvjgbena u. Anderen, das (ffilschlich dem
^wartii zugeschriebeoe) Refractionsge-
Btx, ohne es anders als in seinen Vorlesun-
■0 n pabliciren, jedoch nicht in der heuti-
Ba Form (die ihm Descartes Terlieh).
laoU, ChristiaD Wilhelm. — Nas-
Miischer Scbulrath. Direc^or d. Gymn. zu
ITeilburg, früher Lehrer am Pädagogium zu
'iessen (Bwgr.vonFriedemann 4 843^,
geb. 4 755, Apr. 4 4, DachseDhausen, *
gest. 1834, Juli 34, Wiesbaden.
Qcyclopädie d. gesammten Realkenntnisse,
Bde. 8^ Giess. 4848. Nachricht von e. star-
in Laftelektricitttt (Liohtenberg's Mag. f. Phy-
ik, Y, 4 788). — Viel Pädagogisches.
* Bd Braabaeb, NaaMU.
I&ell, Friedrich Wilhelm Da-
Jel. — Dr. Phil. (4 808). Von 4 784 bis
805 Lehrer am Pädagogium in Giessen,
QgleichProf. (extr. 4790, ord. 4800) d.
Iiilosophie u. Mathematik, auch seit 4 805
tof. d. beschichte an d. Univ. daselbst
Sc; w, .
geb. 1764, Oct. 26, Dachsenhausen/
gest. 1827, Oct. .28, Giessen,
•eicht. Lehrb. d. Geometrie u. Trigonometrie,
* Giess. 4799, S. Aufl. 4 809. Über e. neue
. liichte Art, die FactoreiOaiiln einzurich-
M, nebst e. Factorentafel iwir., 8<>, Ib. 4 800.
laodb. d. reinen Mathematik, 2 Bde., Ib. 4 804
-41, nene Ao/1. 4 Bde. 8^ Ib. 4 820—24. An-
lag^, d. Naturlehre, 8*>, Ib. 4 806, neue Aufl.
Bde. 8«, Ib. 4 820. — Ein Paar Aufsätze in
^dgtfi Magaz. d. Naturkunde. — Philoso-
ftkltches.
'gri». 1763, Oct. 26 ((TU).
laell, KarL — Dr. Phil., von 4 829
^is 4834 Lehrer d. Naturwiss. am Vitz-
ham'schen Gymn. u. d. Blochmann*sAen
ostitut in Dresden, dann bis 4 842 Leh-
"erd. Mathematik u. Physik am städtisch,
^n. daselbst u. seit 4 844 Prof. ord. bei-
ler Wiss. an d. Univ. zu Jena (GJPJ (OrJ,
mj^, 4 806, Jan. 4 9, Dachsenhausen,
kiloiöpb. Betrachtungen d. Natur, 4 838.
•brb. d. Geometrie, 8^ Leipz.4 840. Newton
Bd d. mecban. Pbytik, 8°. Ib. 4 843, 2. Aufl.
I. 4858. Einleit. in die Differential- u. Inte-
I., 2 Bde. S^ Ib. 4 846—54. Formula
generalis refractionis lumlnis, Jenae 4 850.
Lehrb. d. Geometrie usw., 2 Bde. 8®, Leipz.
4 857 — 58^ Die Streitfrage des Naturalismus,
Jeaa4 858.
SnIadeokI, Johann Baptist. —
Erst Prof. d. Astronomie an d. Univ. zu Kra-
kau(n84 — 4806), dann Direct. d. Stern-
warte zu Wilna u. Rector (4 807) d. Univ.
daselbst. Trat 4 824 in d. Ruhesland (LB)
(Astr, Nachr. XII, 3 4 o; (DC, Y) (BS),
geb. 4 756, Aug. 24, Woywodscbaft
Gnesen,
gest. 4 830, Jaszuny b. Wil-
na.
Eine Algebra (2 Bde. 8^ Krakau 4 788) u. eine
Trigonometrie (Wilna) in polnischer Sprache ;
tyeutsch von L. Teldt, Leipz. 4 828. Discours
sur Kio. Copernio, Warsovie 4 803. Beobach-
tungen auf d.. Stern warte zu Wilna von 4 809
bis 4 824 (Möm. Acad. Petersb. II, IV, VII et
IX). Fernere astr. Beobb. in ▼. Zaeb's Monatl.
Corr. V, VI, IX u. Bode'i Jahrb. 4 809 bis 4 826.
Saladeoki, Andreas (Andrzej). —
Dr. Med., pract. Arzt u. Prof. d. Chemie
u. Pharmacie ap d. Univ. zu Wilna von
4797 bis 4 823, wo er sich auf sein Gut
Boltupie in Litthaüen zurückzog. Bruder
des Vorigen (CllJ (DC. \J (BS),
geb. 4768, Nov. 30, b. Znin, Grossberz.
Posen,
gest. 4838, Mai 4 4
Cbimie et tb^orie des Mres organisös, 2 vol.,
Paris 4825 (aus d. Polnischen übersetzt von
Baiard u. Dessaiz).
SbouTi Robert. — Banquier in Lon-
don; Mitgl. d. Astron. Soc. (An.R. 4 854^,
geb. 4 806 etwa,
gest. 4 854, Aug. 4, London. ^ '
Obss. on tly aurora borealis from Sept. ^84
toSefM. 4889, 8«, Lond. 4 842 (auch in d. Pro-
ceed. Astr. Soc). A manual, cbiefly of defini-
tions, introductory to the plane astronomy, of
the globes, 42<>, Ib. 4 847. — On the variabi-
lity of a Cassiopejae (Mem. Astr. Soc. XI, 4 840).
Obss. on the coroet in Ophiucbii^ discovered
by GaUe (Ib. id.).
8oardl(Suardi), Giovanni Battista.
— Graf, studirte Mathematik unter d. Mar-
chesePoleni auf d. Univ. zu Padua und
lebte dann als Privatmann zu Brescia (BS)
(A.Brognoli, Elogj di Bresciani del secolo
XVIII, 8°, Brescia 4 785;.
geb. 474 4, Jan. 9, Brescia,
gest. 4767, März 2, Brescia.
Schrieb in italienischer Sprache : Neue (von
ihm erfundene) Instrumente, um verschiedene
Curven, alte u. neue, zu beschreiben, sowie
viele andere, die zur speculativen u. pract.
• 60»
951
Boaret de Barrot e VatconcellM
Bocqnot.
te
Geometrie dienen können, nebst Project von
zwei neuen Maschinen , eine für die Nautik
und eine für die Mechanik, Brescia 4 752.
Soares de Barros e Vasoonoel-
las, Jps^ Joaquim. — Mitgl. d. Acad.
d. Wiss. zu Lissabon. Gorr. d. BerHner u.
Pariser Acad. (Gar gäo- Stockler, Obrcu,
T. l)t
geb. 1721, MUrz 4 9, Setubal,
gest. 1793, Nov. 2, Lissabon.
Observations et explicalions de quelques phö-
nomänes vus dans le passage de Mercure au-
devant du disque du soleil etc., Paris 1753.
Nouv. consid^rations sur les annöes climatö-
riques etc., Ib. 4 757. — Nouv. ^quations poor
la perfection de la thöorie des satellites de Ju-
piter etc. (M6D1. Berlin 1755). — Considei»-
9oes sobre os grandes beneficios do sal eamr*
mun etc. (Mem. econom. da Acad. de LItbot,
T. I). — Sur de nouvelles däcouvertes en
physique (Möm. de Trevoux, 1757). — Las in
d. Lissabon. Acad. mehre Abhandll., theils
opt., theils ehem. Inhalts, die aber nicht ge-
druckt wurden.
SoavOy Francesco. — Priester des
Ordens d. Somasker; erst Prof. d. Poesie
an d. Univ. zu Parma, darauf Prof. d. Phi-
losophie u. Philologie an d. Brera zu Mai-
land, zuletzt, nach mancherlei Erlebnis-
sen, Prof. d. Philologie an d. üniv. zu Pa-
via. Mitgl. d. Societä Italiana (Tp.l),
geb. 1743, Juni . ., Lugano,
gest. 1806, Jan. 17, Pavia.
Sopra una nuova macchina per dividere una
data retta in qualunque numero di parti eguali
(Mem. Soc. Kai. VIII, 1799). — Gründete mit
Carlo Amoretti die Opuscoli scelti sulle scienze
e sulle arti (37 vol. 8^ Milano 1775— 1807),
woran er bis zum vol. XXIV mitarbeitete und
worin von ihm unter Anderm : Osservazione
olihM ; Descrizione di un aurora boreale lu-
cidissima ; Congettura suUa scosta deili Tor-
pedine.
Sobemhelm, Johann Friedrich.
— Dr. Med. (Königsberg 1828), pract. Arzt
in Beriin ^C. 1846; (Cll) (N),
geb. 1803, Bromberg, Preuss.,
gest. 1846, Jan. 30, Beriin.
Handb. d. pract. Arzeneiraittellehre, Berlin
1836. Deutschland's Heilquellen in physikal.,
ehem. u. therapeut. Beziehung, 8**, Ib. 1886.
Tabulae pharmaloglcae, Ib. 1836, 4. Aufl. von
M. B. Lessing, Ib. 1855. — Siehe auch J. F.
Simon.
Sobolewskoy, Peter Grigorje-
witsch. — Oberst im Corps d. russ. Berg-
Ingenieure (PL K,\Si\J(G. 30),
geb
gest. 1841, Nov. 5 (N. St.), St. Petersburg.
r
Über d. Ausbringang d. Platins io
(Pogg. Ann. XXXUI, 4814). Bemerkk. tti
die Versuche, Hohöfen miterwUnntarLila
treiben (Ib. XXXiV, 1885). Über d. Goldidn-
düng mittelst Schwefelsäure in d. Potank»
ger Münze (Lieb. Ann. XXIV, 1817).
SobrerOy Ascanio. — Prof.d.Che-
mie am techn. Institut in Turin, Hitgi.!
Acad. d. Wiss. daselbst (OrJ^
geb. 1812, Oct. M, Casaie.
Appendice ä tous les trait^ d'analyse ekU'
que etc. ; mit L. Cb. A« BazmwÜ, 8*, M
1848 (deutoch von F. A. Xuiiii, Wienltf^
Manuale di chimica applicata alle arti, tti
16^ Torino 1851—57. — Sur la rteioideh-
livier et sur l'olivile (Mem. Acad. T«H
Ser. II, Vol. VIII, 4846). FaiU poor i«irl
rhistoire de Taction de Tacide nitriqmnrii
Corps organiques non azot^s (Ib. id.). Sip
ftlcuni composti fnlminanti ottenuti colTuiMl
deiracido nitrico sulle sostanze orgiBicki»
getabili (Ib. X, 4849). Sali'olio eneauki
Verbena triphylla (Ib. XI, 4854). NoUintMM
al cromato di chinina (Ib. id.). latonoif
azione del cloro sui cloruri metallid nelli»;
luzioni dei cloruri alcalioi; mitF. 8dii|li
id ). Intorno ai prodotti della reciprocili'1
composizione degli acidi solforoso esoifldiiN;
mit Demselben (Ib. id.). — Überd.üta*
rische Oel der Birke (Lieb. Ann. XUT, HHl
Über d. Pyroguajaestture (Ib. XLVIU. ItK
Über eine neue Verbind, d. TerpeatiBOli {&
LXXX, 1851). Neue QuecksilbenrerbiDdHE;
mit F. Sebni (Ib. id.).
Sooin, Abel. — Dr. Med;, voo HSi
bis 1761 Docent in Basel, dann Prof. i
Medicin u. Physik- am Gymn. zaHaoanb
1778, auch seit 1763 Leibarzt d. £oifir-
sien von Hessen, seit 1778 Zweiboodert-
mann in Basel (AB. II J (M. W),
geb. 4719, Jan. 16, Basel,
gest. 1808f, Oct. SO, Basel.*
Anfangsgründe d. Elektricitiit in acfatVori^
sungen, 8*", Hanau 1777. — Teotamioi dl-
ctrica in diversis membrorum generilw.^
bus accedunt levis electrometri Beri«i^
1 i a n i adumbratio, et quorundam experiaa
torum instituendoruro ratio (Act. belvcLlV,
1760). Abhandl. vom Barometer (Hun'
Magaz. 1778). 1
* ^tt. Oct. 2 {Or),
■oooloff, s. Sokoloff.
Sooquely Joseph Marie. —i^-
Med. (Turin) , Prof. d. Chemie an d. Fi-
cultät d. Wiss. zu Lyon, früher FckW
in d. französ. Armee (Q)^
geb. 1769, . . . M^göve, Savoyen.
Essai sur le calorique ou Rechercbt sir "
causes physiques et chimiqaes des pbMO-
mänes que pr6sentent les corps sonmis k f^ 1
tion du fluide ignö etc., 8^ Paris 1841. An* I
':
\
Boeborf .
Sokobüeki.
964
^
Aii, 8*. Cbamböry 1 803. Traitä
iployö comme engrait sor I«8
ielles, 8<>, Lyon 1820. Essai
dical et iopographique, sur les
de la Perri^re, prds Moutiers,
Lyon et Paris 48S4. — Essai
d'alun naturel de Sauvignaco,
0. scelt. di Miiano XIV). M^m.
äriences faites sur Textraction
3 du mötal de clocbe (Ib. id.).
r^sultats de plusieurs op^ra-
faites ä Venise etc. sur la so-
soude du sei marin (Ib. XV).
la source minörale froide de
hs de Cbamb^ry (Annuaire du
XIII).
, Peter. — Von I77J bis
tor an d. Sternwarte zu Ke-
in Pastor d. Gemeinden von
yislinge auf Seeland; 1817
f. Mai 23, Kolding,
K Aug. 28,
ictionum infinitit nee non de
itinuis, 4^ Havn. 1777. De ai-
respondentibtts, 8^ Ib. 1779.
smus, Ib. 1788. NyeMe astro-
)g. Ib. 1799.
, Johann Wilhelm Ed-
\ Phil., Privatmann in Ber-
ieutsch. geolog. Gesellschaft
, Jan. 13, Gönnern b. Halle.
) von Mineralien in krvstalli-
an, nebst Betrachtt. über d.
lineralien u. Gebirgsarten, 8®,
— Die Einschlüsse v. Mineral,
leralien ; mit Seyfait ^l^reisar-
Verbandl. Maatsch. d. Weten-
irlem, IX, 1854)« Ober d. ur-
mensetz. eiaMutfi^xoDiscb.
:hr. f. d. gesuMnl. Naturwiss.
Neuere Aufs8txai besonders
. Verhältnisse d. Min. in ver-
Schriften. — Gediegen Kupfer
Iragonit (Pogg. Ann. CIV, 1 858).
luss von Feldspath in Quarz-
CVII, 1859). Einfacher Regu-
^icbt (Ib. CIX, 1860).
U|^, Samuel Thomas. —
ingen 1778). Von 1779 bis
Chirurgie u. Anatomie llü
Cassel, dann bis 1795 Prof.
) an d. Univ. zu Mainz, dar-
in Frankfort a. M. bis 1804,
Acad. d. Wiss. in München
8 geadelt u. zum Geh. Ralh
1820, und seitdem wieder
Frankfurt a. M. (SlrJ,
an. 28,Thom,Westpreuss.,*
iärz 2, Frankfurt a.M.
De decossatione nenrorom optioomm, Mogon-
tiae 1786. Abbildungen d. menscbl. Auges,
Frankf. 1801. D<* d. menscbl. Hörorgans, Ib.
1806. ly d. menscbl. Organs d. Geruchs, Ib.
1 809. — Ober einen elektrischen Telegraphen
(Denkschr. Münch. Acad. II, 1809^10; auch
Sehweigg. Journ. II, 1 81 1 u. Oilb. Ana. XXXIX,
1811. — f.'s Versuche, mittelst d. galvan. Was-
serzersetzung zu telegrapbiren , datiren von
1809, siehe Pogg. Ann. CVII, 1859.) Ober d.
Verdunstung d. Weingeistes durch Thierhttute
usw. (Ib. III, 1811— 12^ VII, 1818— tO u. IX.
18SS— 24). Über eine neue Art Wein zu ver-
edeln (Ib. V, 181.4—16). Wahrnehmung bei
d. Destillation d. Weingeistes (Ib. IX, 1828
—24). — Ober d. Glühlampe (eUb. Ann. LXI,
4819). — Oberd. Zeichnungen, welche sich
bei Auflösung d. Meteoreisens auf demselben
(Bekweigg. Journ. XX, 1817). — Ober
i^eobb. d. Sonnenflecke siehe F. L. Tlüle.
"^ppitomisches, Zoologisches usw.
* feb. Jan. 26 (Jf) ; Jan. 31 (0«<0.
Stautterring, Detmar Wilhelm.
— Sohn des Vorigen. Dr. Med. (Götiiugen
1815). Seit «8 «9 pract. Arzt in Frank-
furt a. M. (M. ü) (Str),
geb. 1793, . . . Frankfurt a. M.
De oculorum hominis animaliumque sectione
borizontali, fol., Gotting. 1818. — Untersuch,
mit Blaustfure u. dem ttther. Oel d. bittr. Man-
deln getödteter Thiere (Sehweigg. Journ. XX,
1817). Versuche über d. Seh wefelblaustture,
mit Bexiehung auf d. MekonsSare q. d. Mor-
phium; mit A. Tegel (Ib. XXIII, 1818). —
Vorrichtung, die einfacher ist u. dasselbe lei-
stet wie Wollaston's Camera Inclda (OOb. Ann.
LXI, 1819).
■olmokey Ludwig Adolph. -^ Dr.
Phil., von 1833 bis 1836 Privatdocent an
d. Univ. z. Königsberg, dann Prof. (extr.
4 836, ord. 4 839) d. Mathematik an d. Univ.
zu Halle (G. 1863; (Or), A
geb^iSiKKr Juni 20, Königsberg, PreuiriC
getff 1863, Jan. 4 6, Halle.*
Samml. von Aufgaben aus d. Differential- u.
Integralrechnung, 8^ Halle 1860. Analytische
Vorlesungen (auch unter d. TiM: Analyt.
Geometrie u. Analyt. MecbanilJMB Bde. 8^
Ib. 1861— 54 (Bd. II von H. SohwiEi bearbei-
tet). Bibliotbeca mathematica etc., 8*, Leipz.
1854 (von W. Sngefanaiui vollendet). — De
motu corporum coelestium in medio resistente
(Crelle'a Journ. X, 1888). Aequationes modu-
lares pro transformatione functionum ellipti-
carum 1 1 »». 1 8«* et i 7">« ordinis (Ib. XII. 4 884).
Aequationes modulares pro transformatione
funct. ellipticarum (Ib. XVI, 1887). — Ober
d. sphSr. Viereck (Grnnert's Arch. IV, 1844).
*f««t. Jan. 15(^1863).
■okolflJokl, M i c h a e f. — Polnischer
General in französ. Diensten (SBJ (Q),
geb. 4 760, Sept. 28, Grossh. Posen,
gest. 484 6, Sept. 23, Warschau,*
Bokoloff
Leitra ä Ur. le SAsatoar
Irombe bydriultque etc., Paris I8H. Letlrei
snr quelques pointa d'hydrodyDamique, Ib.
481«. Leltrs k Hr. la Senateur Foaiombnml
ralativement an däsfcbemeDt des Uarais Pan-
Uns. Ib. ISia. — Trasunio di due memorie
dal H. 1. suIIb iDialsra dl palmare e di render
potabile l'acqua felida e iasalubre [Anaratti'a
Opuac. icelt. XXII, 4gC>J.
* Diueli (iaea Bxatt tihb Pfodt.
Sokoloff (SocoloQ*;, Nicelaü. — Dr.
Med., Uilgl. (Chemiker) d. Acad. d. Wiss.
lu Sl. Petenbarg (Nov. Act. Aead.Pttro-
pot. xirr;,
geb. 17 17 etwa,
gest. 4796, Apr. 7 (A.St.), Uoskan.
De tractlone melallorum com sulphura (Aflt.
Acad. Pelrop. ^^9t). De nalura arsenici [Ü.
id.). CbarboD de terra decouvart i Kaloga
(Nov. Act. Acad. Petrop. XI[, 48DI].
Bokaloff (Socolofl), Nicolaus. —
CoDservator d. mtneralog. Huseums d. Acad.
d. Wiss. zu St. Petersburg fOr),
geb. <816, Nov. (8 (N.St.), St.Petera-
burg.
Ober d, Epidot als Product metBlIarKiScher
Operationen, a', St. Petarsb. (8ST [Diss. In
rnss. Sprecbe). — über d. Anwesenheit d.
Kreatinins im PTerdeharn (Uab. Ann. LXXVIII,
ISSI). D> im Kaiberbarn (Ib LXXX, A8Si].
Untersucb. einiger aus d. FiippursSurs ent-
stehenden Producta ; mit A. Btreckar [Ib. id ) .
— L'ber d. Oxydalion d. Glycnrios durch Sal-
petersäure (Bull. phys. mälti. Acad. St. Pe-
lernb. XVI, 1BS8J,
Sokolowskl, Paul Koiirad üar-
tiii. — Von 1809 bis <819 Lehrer an d.
Krcisschule zu Walk, dann bis (820 Leh-
rer an der zu Dorpat und seitdem Ober-
lehrer d. HalbematiL am Gymn. daselbst
(HNJ,
geb. (788, Nov. 7 (A.St.), Pastorat Er-
mes, Kurland.
De lualbesi quoque discenda a philologig et
theotogis futuris, Dorpat IBSI. Theoried. Par-
atletlinieauaw., Ib. <B3II.
Solander, Karl Daniell. — Dr.
Med. (Upsala). Kam 1760 nach England,
ward 1765 Assistent u. (773 Unler-Bi-
bliotbekar am firilish Uuseum, sowie I76i
Hilgl d. Roy. Society (BDJ,
geb. 1736, Febr. 18, Sorrland.Schwed.,
gest. nas.Mai t6, London.*
Begleitete Sir Jahn lanks auf d. ersten Welt-
reise von Cook (IT6B — 74) u, beobachtete da-
bei d. SonneudurchganR d. Venus auf Olaheili
im J. I7SS [Phil. Tr, *T7I|. Nahm Tbeil an
d. Versuchen von Blagden über d. Wirkung
d. Hitze autd. Meuscben[lb. ITTS). Beschrieb
die Fossilien In: Fossilia HantoDiensia, col-
leeta et In lliiaaeo Biitannlco depoMla, i k
Irmsdai, **, Lond. (TtS. — BotaniMAis.
*K«t. ITSl, MillSin); tTBl, Min II Uli I«,
llulS(X).
■oldanl, Ambrogio. — OrdcMi»-
neral der Camaldulenser in Siena (If-^ji
geb. 1733,- Foppi, ToaeM
gest. (808, Joü U, Siena.
Saggio orftlograflco ed osaervarioDi Mffl
lerre aaatilicbe ed ammoniticbe dl Ttia
SieotfTBt. Sopr« una plogelUdlnMiM
duta 11 (B giugDO 1T6t, Ib. 4794. laW
del terremoto acctdato in Sieoa U H mU—
1788, Ib. 1798. ~ Sopr« 11 lemnoardNlil '
Fortico in Romagna [AtU dell'acad. Briirt
tica, VII. 1S06). Sloiia dl quelle boUdl
haano da se scogliate pietre alla terra (Ik.I(
I8BS).
, Johann v<
gonomeler (1808) uod dann Ralh (tlli|
bei d. St euer-Caluler-Be Vision in Bsri^
darauf (BIG Steuerrath n. HilgL d. toi
d. Wiss. in Uüuchen, sowie
d. Sternwarte in Bogenhausen bei
eben (M. IIJ (SJ,
geb. 1777 etwa, . . Anspach,
gest. 1833, Hei 16, Hüneben.
Theorie et tables d'une nouv. fonclioD -..
cendanle, 4>, Müncb.lSO. AstroDOm. BmU
angestellt [von 181« bis 1817) auf d. —
warte zu Bogeobausen (berauagegeb.
mont), B Bde. t°, Ib. 188S— 88. yelaoml«'
Beobb,, aufgezeichnet auf d. 9krnwsrttM
Miincben in d. J. 1 BIS— 17 ; von ■. a. IsmA
li°, Ib. 1BS7. — überd. Bahn des vod Ekrf
entdeckten Comelen (v. Zaoh'a Uonill. Ccn>
IV, 1801). Vorschlag za e GradmessDif li
Afrika (Ib. IX, iSH). über seine hobt. toMt
transcendaate(Ib. XX1II,1810]. tlberd.Uif
von München [Ib. XXVI, ISO). Bestimn.i
Azimuts von AltomUnster nsw. (Ib. XXTtB,
4BISJ. Reofan. In Bezog auf d. HoodtbaMil
[Ib. Id.). — Ober d. relative Bewegoog u. !>-
erratton d. Fiislerne (Bode'a Jabrb. \tH).
tber d. Abtenk. e. Lichtstrahls von saiaerf
radlinigen Bewegung durch d. Altradiaa
Weltkdrpers [Ib. <80t). Über d. icbwedlita
Gradmess. (Ib. IBDB]. Über Reduct. astnw«-
Beobachtungen auf e. gemeioachaftt. Zaitpisd
(Ib tsiH). Beobb. d. Cometen vom JnIHX'
[Ib. 4SI3). über d. Snnnendurebmestar jlk
Id.). - Aslr. MitlbeiluiiRen (BohaaBb«!«''
Usdsnaii'sZoiUchr. II, ISIS u. Hl, IS<T. '
Astr. Beobb. in Bahiiiiuohai'i Nachr. I— XII-
tber d. allgera. Gesetz für d. EzpaniiODSki'
d. WasserdampFs, nach Dalton's VenncM
iiaw. (OUb. Ann. XVIL-HBO* u. XXV,1»T|-
Ober d. Einfluß d. Feucbtigk. auld-bii*-
melr. HOhenmess. , neues Hygrometer aK*
(Ih-XXXIl, 1808). überd. Theoried. Lickti,
über Wärme usw. (Ib. XXXIX, 1844).
Solell , N . . . — Optiker in Paris wi
etwa 48S3 bis I8f9, wo er sein Getddl
SonätavH.
958
Schwiegersohn Duboscq über-
(798, . . . Paris,
te ichoD (Sil für Fnoial die len-
cbetoni u. geitdem «ine groise Kn-
rer opi. Iiistrumeate, zum Thell von
rBndung, llievon zeugen unter an-
leode Aufsatie : Nouv. appareils pour
ilioD des anneaux coJores b centre
laDC(Co[Dp(. rend. XVIII, 1844). Ap-
Itlnä ä Ja demooslrakjon des Mis de
loa et de la redexion ; mit BUbanunn
Sur la siructure et la proprjät« ro-
1 quarti crlslalliB« (Ib. XX, iHi).
oyeo de faciüler leg exp^riences da
on rolatoirejlb. id.]. Nouv. appareil
mvsurer les dävialiona daiis tea ei-
I de Polarisation rotatoira (Ib. XXI,
ir un saccliahmMre perrectionnä (Ib.
147). Sur UQ nonv. caract^ra dis-
M las crjstaui ä uo axe, positirs ou
mit «olgiio [Ib. XXX, 1 8S0] .
■rviUe, Hary. — In zweiter
lahliD des Dr. Med. William So-
le zu London. Ehrenmilgl. d. Roy.
1. Society seit (835 (KECJ (VD),
1790 etwa, ... bei Edinburgh,
m or Ibe heaveas, 8°, Land. 48».
snnaxiDn of pbysical sciences, II',
edit, V11I, Ib. 1849 (deutscb von
den, 8°, Berlin 1 BSG). PhyBicel geo-
:vo]. Il", Ib.lS89, edit. II, Ib.lBiS,
,b.lBGf (deutsch von A. Barth, Leipt.
3a the magnetliing powerof tbe more
!• solar rays (Pbil, Tr. tSiS).
■•1^, Johann Georg. — Dr.
st in d. Kreisen Eisfeld, Heldburg
ligsfeld, dann achwarzburgi scher
Hilgl. d. Leopoldin. Academie
1631, Jan. 16, Hellenbach,
ScW(araburg,
1705, Aug. Sl, Arnstadt.
BDabarIm aDtimonil in majori copia
dl (HIsc. Acad. Hat. Cur. ISST). —
orischM.
■•r, Georg. — Pfarrer an d,
dtscfaen Kirche zu Königsberg in
\(Or).
75i, Nov. (6, Angerbarg, Preuss-,
8S«, Sept. 7,Kitnigsberg.
doroh bleue Sonnen« Arme veran-
balenliflnduDR von mItOet beteucbt.
■■KUrpeniieUb. Ann.LXIll, t8tBj.
br. metearolog. Beobb. (Beitrr. z.
Mseeos, I u. V, Aslr. Naebr. I u. II,
I. Ann. XIX].
Mar*, Johann Golirried. —
« Lehrer an d. GamlsoDScbate zu
, Sohanipleler, Sonfileur bei d.
Oper in Prag □. L^rer am Conservatorium
d. Uusik daselbst (Or).
geb. (783, Leuben b. Dres*
den,"
gest. IS 18, Nov. 11, Prag.
GemBIde d. pbysiacben Well, 6 Bde. 8°; Prag
igIB-ifi. Taichenbuch z. Verbreit, gei^r.
Keoatniase, ts Bde. '11°, Ib. 1818—40. Redi-
girle viele Jahre Andri't Oekon. Neuigkeilen.
.(OJH.
Joseph. — Dr. Phil., Prof.
d. Mathematik an d. Univ., am Institut d.
Wegebau -Corps, an dem des Bergcorps u.
•D dem d. Marine-Cadellen zu St. Pelers-
Mrg, Corresp. d. Acad. d. Wiss. daselbst.
SUaterath (Or),
geb. ISIS, Juni I 3 (N. St.), Gouv. Hoskau. .
Theorie des equalions algebriques determlnees
(russisch), Hoscou 1841. Diss. sur !es ioie-
grales des foDClions algebriques irrationelles
änneaeule variable (mss.). Ib. fB4l. Theo-
rie analytique de ta lumläre ; Pt. I : PropegS'
liou des oudes lumineuaes dans les mllieux
isotropes (russ.), Sl. Petersb. IBSO. Sur l'e-
quation algebrique a t'aide da Isquelle on ä6'
termine les oscillations trbs-petites d'uo sy-
atäme de points materiels, 4*, Ib. 1886. -'
Demonstration des form u les de Mr. JmoM,
relatives ft la rotation d'un Corps solide (Cral'
la's Joam. XLII, I8S0). Methode du calcul
des foactlons elllptiques de 8™* esptee |Ib.
XLVII, 1 8G9) , — Sur la rectiflcatlon graphique
de l'ellipse (Bull. phys. math. acad. Sl. Pe-
t6rsb. VIII, I8E0]. Demonstration de quelques
formales de Ur. Jaoobi (Ib. IX, 1 8B< ) . Hern,
sur loa axes et les mornents principaux des
corpa homogines (Ib. XI, ISS8). Solution ri-
gaureusedu problfemedela rotation d'un poInt
fixe d'uD Corps solide peaant, lorsque ce corps
a deux niomentt d'iuertie egaux et qua le polst
fixe est sllue aar Taxe auqael correapond le
8°" moment (Ib. XIV, 1B5S).
Soadkaui, Karl Friedrich Ju-
lius.—Dr. Phil., von I8il bis I8i3 Leh-
rer u. Inspect. an d, Ritteracademie zu Lieg-
nitz, dann Oberlehrer am kalboL Gymn.
zu Breslau bis I8BS und seitdem DirecltH-
d. Realcchule zu Neisse (Or),
geb. 181 G, Juli 9, Breslau.
Diaa. de vi quem celor habet In flaldorom ca-
plllarltatem, B>, Vratlal. 4 841. — Cberd. Schall-
schwingungan d. Luft Id erhilitan GlaarOhren
u. in gedeckten Pfeifen von nogleicher Weite
(Fan. Ann. LXXIX, IBB«), Über d. Brumm-
kreisel u. das Sehwingungsgeaetz d. kablach,
prellen (Ib. LXXXI. IS50). Über e. Apparat
I. Da rateil. verachledener Heaolioaserachel-
ouogen[Ib.LXXXlI, (BBI). Char d. Form vod
aus runden Oeffnungen austretenden LuftstrO-
men (Ib. LXXXT, iSfll). Über d, Rerracllon
d. Schalls [Ib. Id.j. Ober d. befm Aualraten
-- ''■
959
Soner
Sorot.
d. Luft entstehenden TöiNJ» (Ib. Xa, 4 864).
Über d . chemische Harmonioa (Ib. CIX, 1 810) .
Über d. durch Temperaiurverschiedenheit sich
berührender Körper verursachten Töne (Ib.
CXV, 4 862).
■o&er, Ernst. — Prof. d. Medicin u.
Physik an d. Univ. zu Altdorf (J),
geb. 157S, Nürnberg.
gest. 1612, Sept. 28, Altdorf.
De iride coelesti. De motu. — Philosophisches.
SoanensohelB, Franz Leopold.
— Dr. Phil. (Berlin 1 85«), Privatdocent an
d. Univ. zu Berlin seit 1852. Besitzer eines
Privatlaboratoriums; ursprünglich Pharma-
ccut (Diss),
geb. 1819, Juli 4 3, Göln.
De molybdaeni acido ejusque vi in nonnulla
Corpora, 4*^, Berolini 4851 (Erdmftmi's Journ.
Lill, 4 854). Anleit. zur ehem. Analyse f. An-
Oinger, 8^ Ib. 4 852, 8. Aufl., Ib. 4 868. ~ Über
d. Trenn, d. Alkalien von Magnesia durch
kohlensaur. Silberoxyd (Pogg. Ann. LXXIV,
4 848). Über einige Apparate z. Anwend. d.
Leuchtgases in ehem. Laboratorien (Erdmum's
Journ. LV, 4 852). Über e. neues Reagens auf
Ammoniak usw. (Ib. LVI, 4852). Über d. Ca-
rolathin (Ib. LX, 4 858). Neue Verbind, d. Rho-
dans mit Aetherin (Ib. LXV, 4865). Über d.
Producte d. trockn. Destillation verschiedn.
Torf- u. Braunkohlensorlen (Ib. LXVII, 4 856).
Über einige Verbindd. d. Aethylaminsflb.id.).
Über einige krystallisirte Legirungen (Ib. id.).
Über stickstoffhaltige Basen (Ib. LXX, 4 857).
Über e. neues Reagens auf Sllckstoffbasen (Ib.
LXXI, 4857).
Soaiier, Joseph. — Jesuit, Biblio-
thekar im Clementiner Collegium zu Prag
(RA, Vf),
geb. 4 748, März 4 0, Pilsen,
gest. 4776, Jan. . ., Prag.
Stellte astronom. Beobachtungen an.
Soaneraly Pierre. — Subcoromissar
d. französ. Marine, PcnsionUr d. Königs u.
Correspondent seines Cabinets. Mitgl. d.
Acad. d. Wiss. zu Paris (Q),
geb. 4745 etwa, . . Lyon,
gest. 4 84 4, Apr. 4 2, Paris.
Voyage aux Indes Orientales et ä la Chine fait
par ordre du Roi, depuis 4774 jusqu'en 4 784,
avec des observations sur le Cap de bonne
espörance, les lies de France et de Bourbon,
lesMaldives, Ceylan, Malacca, les Philippines,
les Mollucques etc., 2 vol. 4**, Paris 4 782.
Soanesolimld (Sonuenscbmid), F r i e d-
rich Traugott. — Studirte um 4785 auf
d. Bergacademie zu Freiberg und trat um
4790 als Bergrath in spanische Dienste,
war zuletzt Berg- u. Hütten werks-Director
in Meiico (GG.h^U) (N) (FAJ,
*i
geb. 4 763 etwa, . . Jena,
gest. 4 824, März 4, Hamburg.*
Mineralog. Beschreib, d. vorztiglickst lv|-
Werksreviere in Mexico, 8^ Schleis 4 If 4. li-
schreib, d. spanischen Amalgamatioo ote
Verqnickung des in d. Erzen verbofgsMtM*
bers, so wie sie in d. Bergwerken inT
gebräuchlich ist, 8<>, Gotha 4840.
meiiMr Beschreib, d. spanischen
tion, JHfte. 8«, Ib. 4844— 42. Obard.
EnUMknog, das kupferhaltiga salzsamlk'
tron inr Verbessr. d. Amalgamatioa i
wenden, 4^ Dresd. 4844. Tratadodelai
gamacion de Nueva Espafi« eserito por m.
T. Soaneschmid y Baeado a Lu» 8*, PariifM
(PorD. LX. F.).
* Auf der Bttckrtiw woa Ancrikm.
Soanety HippolytB. — Dr.-4s-Se«.|
Repetent d. Mechanik an d. £col6 ceatnli|
des Arts-et-Manufactures fVDJ (QC),
geb. 4 800, ...
Nouv. göomötrie thöoriqne el pratiqfiia;
Quieherat, 48«, Paris 4839, «dit. III, Ib. ll
Lebens d'arithmötique, 8*, 6dit. II, Ib. 0
Recherche sur le mouvement uniforoe^
eanx dans les tuyaux de condults, 6^, Ib. 41
Notice de physique et de chimie, 8*, Ib. 41
Aigöbre ölömentaire, 8% Ib. 4 848. Pi
et ezercices d'arithmötique et d'algäbra,
8^ Ib. 4858.
Soret, Fröderic Jacob. — LebU
von 4822 bis 4835 als Erzieher d. EriH*
prinzeu von Sachsen - Weimar (jetzigii
Grossherzogs) in Weimar, kehrte dann ab
Geheim. Legationsrath nach Genf zuräek,
wo er seitdem grösstentheils als PrivatmaDB
lebte, nur dass er im J. 4 848 MinisUr-
Resident der GrossherzÖge von Sachsen-
Weimar, Oldenburg u. Mecklenborg-Stre-
litz in Paris war (OrJ,
geb. 4 7 96, Mai 4 3 (N. St.), St. Pelersbvrg. .
Mäm. sur quelques nouv. cristallisatioDsdib
chaux sulfatäe (Ann. d. mines, II, 4847 etlUf
4 84 8). M6m. I et II sur plusieurs crisUllitf-
tions nouv. du plomb Chromate (Ib. III, 484til
X, 4 825). R6clamation relative au dichroiiiDt
du plomb Chromat« (Ib. VI, 4 824). — IM^
sur le piclit (Bibl. univ. XIX, 4822). Sorl» j
ph^nomöne du mirage lat<^ral ; mit L. J«n>* !
(Bull. Soc. philomat.). -- Observatloos sor
les rapports qui existent entre les axesdedov-
ble r^fraction et la forme des cristanx (M<4^
Soc. de Phys. et d'Uist. nat. de Gen^ve^ T.li
pt. I, 4824. Sur le mica (Ib. id.). Rapportitf \
les minöraux rares etc. observös dans la Bf
söe de l'acad. de Genöve (Ib. T. I, pL II,4tti)-
Möm. sur plusieurs cristallisatioDt oonfeUü
de strontiane sulfat^ ; mit Xozieamd (Ib. id.).
8oret| Jacques. — Neffe d. Vorige.
Seit 4 856 Redacteur-en-chef der Archive!
des Sciences physiques ei naturelles (Ot)t
Sorg
Sonbeiran.
962
4 887, Juni 30, Genf,
a ddcom Position de l'eau par le cou-
ique ä diff. temp6ratures (Arch. Sc.
lat. XXV, 4 854). Sur la production
) par la däcompositioo de l'eau ä de
np^ratures (Ib. id.). Sur la döcom-
les sels de cuivre par la pile et sur
Äquivalents 6lectro-chimiques (Ib.
154). Sur la question de la transmis-
iltan^e des courants 61eclriqae« en
3s6 dans le möme fil (Ib.JHCIX,
ir la loi des Äquivalents äledKnchi-
b. id.). Sur un ph6nom6ne de vi-
:ulaire (Ib. XXX, 4 855). Sur la d6-
OD 6lectro-chimique de l'eau servant
Hion dans les pbdnom^nes d'induc-
ro-statique (Ib. XXXI, 4866). Rech,
rrälation de l'älectricit^ dynamique
res forces physique«; M6m. I: Sur
ons d'intensitä que subit le courant
lorsqu'il produit un travail möca-
m. See. Phys. et d'hist. nat. Genöve
;. II, 4 858). D« M6m. II: Sur la cha-
g6e par le courant dans la portion
t qui exerce une action extärieure
y* M^m. III : Sur la chaleur d^ga^^e
irant dans la portion du circuit qui
le action extörieure et sur les rela-
B le valeur du travail ext^rieure et
du courant (Ib. T. XV, pt. I, 4 860.
?e von N« I u. III : Arch. XXXVI,
'ch. Douv. Periode IV, 4859.)
f Franz Lothar Augast. —
JlPhil., Prof. d. Chemie (seit 4 802)
(seit 4 804) an d. Univ. zu Würz-
irklicher Medicinalrath seit 1 8 U
4773, Aug. 34, Würzburg,
4 8 «7, März 4, Würzburg,
liol. circa respirationem insectorum
n, 8«, Radolst. 4 805 (von d. Gdtting.
Int). — Chem. Untersuch, e. diabet.
hl«a'a Joarn. VI, 4805).
»9 Georg Andreas. — Von
lof- u. Stadt-Organist, sowie vier-
college zu Lobenstein im Für-
eus8, seit 4 725 auch Hospital-
daselbst (MJ,
4 703, März 24, Mellenbach,
Schwarzburg,
4 778, Apr. 4, Lobenstein.
I allegorica intervallorum octavae
iromaticae, d. i. Gescblechtsregister
illen nach Anleitung d. Klänge d.
aldhorna, 8», Hof 4 744. Anweisung
ng u. Temperatur, in einem Ge-
I«, Hamburg 4 744 (darin die Ent-
lar CombinationstOne). Vor-
: d. mufikal. Compoaition usw.,
, Lobensteio 4 745—47. Gespräch
ItoriaoLschea, Prinzischen,
littarischen, Neidhardti-
Silbarmannischen Tempera-
ssdorff, Ifuu(l^%oiicrbucli II.
tur, wie auch vimdem neuen Systeme Tele-
numn's, 8^ Ib. llfs. Ausführl. u. deull. An-
weisung z. Rationalrechnung u. Abtheilung d.
Monochords usw.; nebst e. ausführl. Nach-
richt von d. neuen Telemann'schen Inter-
vallen-System, 8*», Ib. 4 749. Griindl. Unter-
suchung, ob d. Schröter'schen Clavierlem-
peratüren vor gleichschwebend passiren kön-
nen, 8^ Ib. 4 754. Zuverlässige Anweisung,
Ciavier u. Orgeln gehörig zu temperiren u. zu
stimmen, 4", Ib. 4 758 u. Leipz. 4774. Com-
pendium harmonicum oder Lehre von d Har-
monie; herausgegeb. mit krit. Anmerkk. von
XarpiiTg, 4^ Ebersdorf 4 760. Die Natur d.
Orgelklangs, 8^ Hof 4 774 . Der in d. Rechen-
u. Messkunst wohlerfahrne Orgelbaumeister,
4^ Lobenstein 4 778. — Anmerk. über Hrn.
Quanz'ens Dis- u. bC-Klappe auf d. Quer-
fUMe (Mjurpnrg's Beitrr. z. Musik, Bd. IV). An-
merkk. tüber Prof. Enler^s Intervallen-System
(HiUer's Nachr. Bd. IV). — Viele Compositio-
nen u. sieben ungedrucktemusikal. Schriften.
Soria, Giovanni Gualberto de.
— Prof. d. Physik an d. üniv. zu Pisa (LL),
geb. 4 707, Apr. 4 0, Livorno,
ge^t. 4767, Aug. 4 6, Calci.
A. a. 0. keine Schriften genannt.
Sosigeaes. — Peripatetiker u. Astro-
horo in Alexandrien, den Cäsar etwa 50
Jahre vor unserer Zeitrechnung nach Rom
kommen liess, um mit ihm den Kalender
zu verbessern. Er bestimmte die Jahres-
länge zu 365 T. u. 6 St., und ordnete alle
vier Jahre ein Schaltjahr an. Diess ist der
Julianische Kalender, der bis zur Zeit Gre-
gors Xin. im Gebrauch war. — Schrieb:
m^t apiXiTTOvacüp, de revolutionibus (Mt)
(Wd) (Ideler, Handb, d. Chronologie, 11,
S. 4 4 9;.
Sotzmann, Daniel Friedrioh. -—
Erst Bauconducteur in Potsdam (4 773),
dann Beamter d. General-Tabaksadmini-
stration in Berlin (4779) u. Geh. Secretär
u. Calculator im Oberkriegskollegium von
4 787 bis zu seiner Pensionirung im J. 4 8S 6,
daneben seit 4 785 Geograph d. Acad. d.
Wiss. daselbst (GB. 4 8X6; (N) (MM),
gab. 4 754, Apr, 4 3, Spandau,
gest. 4 840, Aug. 3, Berlin.
Sehr viele Landkarten in vervollkommneter
Gestalt. Beitrr. zu d. Geogr. Ephemerlden.
Soubeiran, Eugene. — Ober-Apo-
theker d. Hospitals de la Piti^, dann seit 1832
Director d. Central-Apotheke d. Hospitäler
u. Civilbospize in Paris, Prof. an d. firolc
spöciale de Pharmacie etc. (Q) (VD) (A, Ph),
geb. 1797, Blai 24, Paris,
gest. 4 858, Nov. 4 7, Paris.
64
963
Soaciet
Sonth.
Rech, analyt. sur la crom« de tartre soluble
par l'acide borique, 4°, Paris 4 824. Manuel
de pharmacie, 4 8», Ib. 4 826. M6m. sur la fa-
brication des eaux acidules gazeuses, 8**, Ib.
4 88S. Nouv. trait^de pharmacie thöorique et
pratique, 2 vol. 8°, Ib. 4 835—86, 6dil. V, Ib.
4 857 (deutsch von F. Schödler, 8", Heidelb. u.
Leipz.4 839). Notice sur lafabrication des eaui
rainörales artificielles, 42«, Ib. 4839, 6dit. 111,
4 843 (deutsch, Leipz. 4 840). Mdm. surlecam-
ph6ne; mit Capitaine, 8", Ib. 4 840. Pr6cis
616ment. de physique, 8°, Ib. 4 844, 6dit. II,
Ib. 4844. — M6m. sur les argöniures d'hydro-
g^ne (M^m. Sav. Strang. III, 4 832; Auszug:
Ann. chim. phys. XLIII, 4 880). — Sur les mu-
riates ammoniaco-mercuriels (Ann. chim.
phys. XXXIV, 4 827). Sur les sels ammoniaco-
mercuriels (Ib. XXXVI, 4 827). Sur une nouv.
vari6t6 de borate de soude ; mit Pellerin (Ib.
XXXVII, 4 828). M6m. sur quelques ph6no-
mönes sur la pröcipitation des sels de fer par
les carbonates neutres (Ib. XLIV, 4 880). Sur
quelques combinaisons du chlore (Ib. XLVIII,
4834). Mäm. sur le sulfure d'azote et sur la
Chloride de soufre ammoniacal (Ib. LXVII,
4 838). — Sur quelques huiles essentielles; mit
Capitaine (Compt. rend. VIII, 4 889). Sur les
Corps isomeres ä l'essence de t^röbenthine ;
mit Demselben (Ib. IX, 4839). Rech, sur
les combinaisons du sucre de canne avec les
bases (Ib. XIV, 4 842). Sur la pr^paration du
calomel träs-divis6, qu'on appelle calomel ä
la vapeur (Ib. id.). Rech, exp^rimentales sur
les produits Sucres du mais; mit Biet (Ib. XV,
4 842 ) . Sur la fermentation des sucres (Ib. XVII,
4 843). Pröparation du chloroforme (Ib. XXV,
4 847). Rech, sur la composition du miel (Ib.
XXViri, 4 849). — Antheil am Codex, phar-
macopöe fran^aise, 4°^ Paris 4 837. — Ferne-
res im Journ. de pharm., Dict. m6d., ek;.
Souclet, fitienne. — Jesuit, früher
Prof. d. Rhelorik u. Theologie zu Bourges,
später Bibliothekar am College Louis-le-
Grand in Paris (BEJ. W) (DF) (B),
geb. 4 674, Oct. H, Bourges,
gest. I7ii, Jan. 4 4, Paris.
Recueil des dissertalions, contenant un ab-
r6g6 de Chronologie: cinq dissertalions con-
tre la Chronologie de Newton, 4°, Paris 4 726.
— Redigirte u. publicirte: Observations ma-
th(4matiques , astronoraiques, g6ographiques,
chronologiques et physiques, tiröes des an-
ciens livres chinois ou faites nouvellement aux
Indes et ä la Chine par les pöres de la Com-
pagnie de Jösus, 3 vol. 4«, Ib. 4729 et 4732.
— Redigirte auch viele Jahre die M6m. de
Trövoux.
Souoiet, £tienne Augustin. —
Bruder d. Vorigen. Jesuit, Lehrer d. scho-
lasl. Theologie im Ordenscoilegium zu Pa-
ris (BEJ. II ;,
geb. 4 685, Sept. 4, Bourges,
gest. n-ii, Jan. 16, Paris.
Cometae, Carmen, 8», Cadomi4740. i
tura, Carmen, 8S Molinis 4 742. — I
les coqui Hages, que Ton irouve dans
(M6m. Trövoux 4729).
Soulavie, Jean Louis Gin
Vor der Revolution Abb6 z\x Nimes
Pfarrer zu Sevenl u. Grossvicar vi
Ions, dann Deputirter d. Geistlicl
d. General-Staaten, Jacobiner, fran
sidem in Genf, etc. (Q) (B),
geb. 4 752, Argenlii
d^h(
gest. 4 813, März . .,
Geographie de la nature, 8», Paris 4'
toire naturelle de la France m^ridioo]
Les minöraux, 7 vol., Ib. 4 780. Cb
physique des 6ruptions des volcans *
la France möridionale etc., 8«, Ib. 4
classes naturelles des minöraux et lei
de la nature correspondantes ä chaq
4°, St. Petersb. 4 785. — Historische
South, Sir James. — Sol
Droguisteu in London, studirte anf
dicin u. praclicirle einige Jahre al
arzt, widmete sich aber bald al
mann ganz der Astronomie, zu K<
wohnend. Zum Sir erhoben 4 8
Stifter d. Astronoraical Society (1
Mitgl. d. Roy. Society seit \%1\ {
geb. . . . London.
Observations of the apparent distanc<
sitions of 380 double and triple sti
4 824—23 etc.; mit J.F.W. Herschel
4 824). Obss. of the apparent distj
Position» of 458 double and tfiple st
4 823— 25 etc. (Jb. 4 826). On the dis«
between the Sun's observed and
right ascensions, as determined in I
man-streetObscrvatory in the years
etc. (Ib. id.). On the extensive atme
Mars(Ib. 4831 et32). — Obs. on the
of examining the double or compo
etc. (Mem. Astr. Soc. I, 4822). Ob
collimation of a transit Instrument et
Catalogue of circumpolar stars for c
adjustement (Ib. id.). Table of sen
variations in Rect. Asc.-of certain cii
Stars (Ib. id.). On the oecultation of
in febr. 4 821 (Ib. III, 4 829). Obss.
cometin4 828(Ib. IV, 4834). Obs.of
comet in 4 830 (Ib. id.). Obs. ofthe-
covered by J. Herapath (Ib. id.) . — <
in Right Ascension of 36 principal
etc. (Quart Journ. of Sc. X et XI, 1
clock's daily rate and error at one I
day beinp known, a table to find
sponding error throughout the da
4 822). Results of some astr. observa
4 822 (Ib. XIII, 4 822). Observatic
chronometrical arrangements now
at the Roy. Observatory etc. (Ib. id
phenomena arranged in order of
for the first threo months of the yea
Sonthem
Späth.
966
.XVI, 48tS; XVII, 4 8t4 et XVIII, 1825).
aminatioD of the large achromatic of the
»y. Observalory at Paris (Ib. XX, 4 826). —
le mean places of 46 Green wich stars redu-
d to 1 Jan. 1822 (FhilUpa' Ann. of Phil. III,
^). Od the apparent Right Asc. of cf ursae
Kioris as a verißcation of the meridian po-
JoQ of a transit Instrument (Ib. IV, 4 822).
itnciions in Right Asc. of 37 stars of the
gHiwich calalogue (Ib. VII et VIU, 4 824;
k« 4825). Inquiry how far the opinioa gene-
Dy eotertained of the inutility of observa-
m of the eclipses of Jupiter's third and fourth
Mutes are well or 111 founded (Ib. VII, 4 824).
■outhenii John. — CiviMngenieur
oder bei Birmingham, der längere Zeit
oJamesWatt in seiner Dampfmaschi-
Q-Fabrik zu Soho beschäAigt ward (GM,
(46; (MM. XL),
geb. 1757 etwa,
gest. 1815, Juli 28, Oakhill bei Bir-
mingham.
Mtiseon aörostatic machines, 8o, Birmingh.
lA. — Versuche im J. 4 80.3 über d. Elasti-
|ty Dichtif^eit u. latente Wärme d. Was-
^mpCs beschrieben in einem Briefe an J.
itl (abgedruckt in Bobiton's Mechan. Philo-
^, Vol. II, 4 822 u. Phil. Mag. Ser. III,
L XXX, 1847). — On the equilibrium of
thes (Tmoeh'i Phil. Mag. XI, 4802). Expe-
Mot« on fricUon (Ib. XVII, 4 803).
■outhwell, Sir Robert. — Mitgl. d.
y. Rociety (ThJ,
geb. 1636,
gest. 1702, Sept. 11, . . .
iMcriptioD of Pen-park hole(Phil. Tr..4 682r.
preserving fruits, flowers etc. (Ib. 4 698).
periments about giving a variety of tinctures
«ater etc. (Ib. id.). To give iron a copper
ov (Ib. id.). To gild gold upon silver (Ib.
\y Soina philosopbical experiroents (Ib. id.) .
■owerbyi James. — Portrait- u.
ndtcbaftsmaler in London, der sich in
Harer Zeit besonders darauf legte, na-
ttstorische Gegenstände abzubilden*.
Kg|. d. Geolog. Society (KEC. suppl.^^
geb. 4757, MSrz 21, London,
gest. I8S2, Oct. 25,
MWi llioeralogy, Lond. 4 802. Exotic Mi-
ralogy, Ib. 4844—4 7. The mineral concho-
QrofGreatBritain, 6 vol. 8^ Lond. 484 2-29
Mrtseh, vermehrt, von £. Agaiiis, 20 Lfr. 8",
feuecbweig 4886— 44, auch französisch von
iBielbeo).
*imk mbm BlOam waren in Ähnlicher Welse thhüg :
Q^aa«! de Carle, derMtcste (geb. 17S7, Juni5,
llik*»NcwIiifion) , SecreUr d. Roy. Botanical 8o-
4lty^ Mtit0 das Cooehilien-Werk seines Vaters fort
(MB iba aneb : On the penetration of Water in «top-
ptnd aad eorkcd bottles tunk to flVat depths in ihe
Ma;PbU. Maff. IV etV, 182%); 2) George Bret-
tUf kam (feb. 1788, Aug. 12, Lambetb, gest. 185 1,'
MISS); l)Charlei Edward (geb. 1795, Febr. 1,
gart. 1843| Ivd • .)t tbenao die Söhne dei xweiten : I
George Brettingham (geb. 1812, M&rx 2*) und
Henry, welcher nach Australien ging u. in Rec-
ves^ Populär Natural History Manuals eine Pu)*ular
Mineralogy schrieb.
Spadonl, Paolo. — Prof. erst d.
Zoologie u. Mineralogie, datin d. Botanik
u. Naturgeschichte an d. üniv. zu Mace-
rata (Tp. Vi;,
geb. 4 764, Dec. . ., Gorinaldo, Marc
Ancona,
gest. 1826, Sept. 4 6, Macerata.
Lottere odeporiche sulie montagne Ligustiche,
Bologna 4 783. Oss. mineralo-vulcaniche sull'
antico Lazio, Macerata 4802. Lettera litologico-
marina, 4 807. Esperienze e osservazioni fisico-
chimiche sopra i corpi eterogeni della neve
e loro effetti, Macerata 4 809. — Oss. sopra
un'iride lunare (Opusc. scelt. di Milano, 11).
Lettera orittografica sulle grotte ultimamente
scoperte a Longone nelFisola d'Elba (Ib. XIII).
Spftth, Johann Leonhard. — Erst
Prof. d. Mathematik u. Physik, wie auch
später d. Forstkunde an d. Univ. zu Alldorf
von 4788 bis zur Aufhebung derselben im
J. 1809, dann Prof. d. Mathematik am Ly-
ceum zu München bis 4 826 und nun Or-
dinarius derselben Wiss. an d. Univ. da-
selbst; seit 4 824 auch Mitgl. d. Acad. d.
Wiss. in München (WN) (M. W) (Gl. M) (N),
geb. 1759, Nov. H, Augsburg, l
gest. 4 842, März 34, Müncli^n.*
Ober Bau, Effect u. Berechn. e. Walzmaschine
mit zwei oder drei Wellen, die durch d. Kräfte
d. Wassers in Bewegung gesetzt wird, 4°, Er-
furt 4 788. Beschreib, d. Baus u. Effects e. Po-
lirmaschine, 4<*, Ib. 4 788. Berechn. d. Grades
d. Genauigk., womit auf e. Mauerquadranten
nach J. Bird*a u. O. F. Brander'a Theilungs-
methode die Ahtheilung d. Theiikreise für die
90 u. 96 Theile vollführt werden kenn, 8°,
Leipz. 4 788. Analyt. Versuche über d. Zu-
verlässigk., womit ein Landmesser mittelst
verschiedn. geometr. Werkzeuge, Winkel u.
Linien abmessen kann, 4*^, Nürnb. 4 789. Pho-
tometr. Untersuch, über d. Deutlichkeit, wo-
mit wir entfernte Gegenstiinde durch dioptr.
Fernröhre beobachten können usw., 4**, Leipz.
4 789. Geodäsie oder Anweis. z. Feldmessen,
2 Thie. 8°, Nürnb. 4 790—94. Prgm., quo no-
va,m methodum, regiones saxosas geographice
dimetiendi proponitetc, 4 794. Abhandl. über
Elektrometer, 8*^, Nürnb. 4 791. Obere, neuen
Eudiometer, der noch dazu dient. Untersuch,
über d. Grad d. bei Vermisch, d. Luftarten
entbundenen Wärme anzustellen, 4 794. Un-
tersuch, über d. Feuer, 4 794. Berechn. d.
senkrechten Abstandes d. höchsten Stelle d.
Grundfläche von Augsburg über d. Fläche d.
mittelländ. Meeres, 4 794. Ober d. Dichtigkeit
u. Elasticität d. Medii unter d. Rpcipient. e.
Luftpumpe, 4 792. Ober d. Spannkraft d Elek-
tricität in d. Leiter e. Elektrisirmaschine usw.,
4 792. Abhandl. von runden, ovalen, Ei- u.
64»
967
Spagni
Polygoaslßssern usw., 8°, NUrnb. 1 7»(. Pract.
Anweisung, allerlei Arien von Brau-, Brenn-
a. Farbge^ssenzuvL8Jren,3°, Ib.l7Bt, I.Aun.
<79S. Diss. de observat. eclips. satellitum Jo-
vis, 4°, Alldorf <7B5. Uberd. jtrll. progressive
Waohstbumsiuaahme d. Waldbbume usw., S*,
Nürnb. «796. Anleitung, die Malhsmalik a.
physikal. Chemie auf d, Forstwesen usw. düIiI.
anzuwenden, S°, Ib. I7ST. Fragmente aus d.
forsU. Stereometrie, 1797. Abhsndl. Über d.
lorsll. Zuwachs u. d. Gehaubestimm., 8°, Ulm
<798. Pract. Abhandl. über d. Verkohlen in
grossen u. ^leinen Meilern, i", Nürnb. 1800.
Handb. d, Forstwissenschaft, t Bde. 8", Ib.
igot — S. Beschreib, u. Gebraucbsanweis, e.
neuen, sehr einfachen Taxations-Instruments
oder Baummessers, 8", Ib. 1803. Noch eioige
forstwiss. SrbrIfleD. Ueber d. Technologische
d. ovalen u. EiPJsser, <S06. Uie Visirkunst
usw., IS<0. Statik d. hOlzeruen Bogenbrücken
oackfT- 'VlebeUng'i ConsLructIun, S", Uüncb.
• 844. Statik u. Dynamik d. Physik. IBde. 8°
Nurnb. 4B11— IS. über d. Kröpfe d. HUblge-
rione u, Beschaufl. d. unterschlacbt. Rüder,
8°, Ib. 18<5. üie Kosroogenie oder über d.
Entsteh, u. Ausbild. d. Sternenhiromels, 8°,
Ib. < 811. Die höhere Geodäsie, I.Abth., 8«,
Miinuh. 18<6. Sendscbreib. über d. mineral.
Kürper, 1817. Pract. Geometrie usw., 8°,
Nürnb. 1819. über d. Verdicht, d. Waaacrs
bei seinem Durchttang durch Engpässe,
Über d. natürl. Uagnetism. der Erde, über
Nordlicht, Sonnenflecken, Feuerkugeln, Stern-
schüsse u. Kometen, 8", Nürnb. 1811. Über
d. bewegende Kraft e. unterscfalScht. Wasser-
rades, 1Si(. ^Überd. Zuverlbssigk.d. Beobb.
mit astron. Fernrohren, Quadrinten u. Had-
ley'scben Sexlunten [Bode'i Jahrb. 17911). Astr.
Nachr. (Ib. 179«]. Über d. Grosse d. Irrtbums
e. Beoh. mit e. durchaus fehlerhaften Mauer-
quadrenten (Ib. id ). Über d. Parallaxe u,
(irOssed. Piislerne ;lb. ITSi). Pholometr. Un-
tersuch, überd. Beobb. d Verllnslerunpen d.
Jupiterstrabanten (Ib. 1795), Überd. Versinn-
lich, d. Deutlichkeit, mit weichere. Fixstern in
e. Redector gesehen werden kann (Ib. Suppl.
1, 1798). — Über d. Verdicht. d. tliessenden
Wassers (Dii«!*!'« Jnurn. VIII, 1833). Statik
d. Windkessel (Ib. IX, 1831). Statik von Na-
tur flüssiger u. geschmolz, mineral. KOrper
(Ib. X, 1813). Statik d. gnsarl. AuHOs. mine-
ral. Kürper rlb. XI, 1833). Statik d. Dampl-
kesfioKlb. XII, 183S). Überd. pyromelr. Aus-
debn. d. Eisens in hoheo Hilzgraden (Ib. \V,
181t). über e. neues Verfahren, grosse Iliti-
grade mit e. Wedgewood'scben Pyrometer
zu messen (Ib. id }. — Mehre Landkarten.
■ gMl. Min M iO.-Jl): Apr. 1 (JTall. Liil.'Ziil., Ih-
Itllifciizbl. 1»4'J).
Spagnl, Andrea. — Jesuit, Prof. d. Ha-
tliem. am Collegio Romano in Rom (CBJ.s),
geb. 1716, Aug. 8, FjoreiiK,
gest. 1788, Sepl.16, Rom.
Dis.s. de mundo, Romae 1770. Diss. de motu.
Ib. 177t. — Unlerstütile Aiolapi bei seinen
BeobachtupgeD.
SpallaBzani , Lazaro. —
Von 175i — 1760 Prof. d. Logik,
[ihysik u. griecb. Sprache an d. l
Keggiu (Lombardei), dann Prof. d.
geschichle erst an d. Dniv. za Modei
^69) und darauf an der zu Pavia.
oaturliist. Reisen nach d. Scbneii
den Küsten des Hillelmeers bis 1
[I78(], Islrien u. d. adrial. Küste
— 83), ConsUntinopel, Corfu u.
(1785) u.Sicilien (1788). Mitgl. d.
Liana (Mem- Soa. Itat. IX ; (Tp. \) ,'l
geb. t7!9, Jan. IS, Scandiai
Hode
gesl. 1799, Febr. H, Pavia."
OpQSColi di SsiCB animale e vegetabi
t°, Uodena (deutsch von Dosndorl
sisch von Benebier). Dissertszioni di
male e vegetabile, 3 vol. f. Ib. 17!
alle due Sicilie ed in alcnne parli i
nino, e vol. 8°, Pavia (deutsch, <
Leipz. 179t-fiS). Chimico esame <
'* di Ooettllng sopra I: '
lapidibus ab aqua resilienl
colta di Calogerl, T. XCV — (uch
t°, Modena 176S). Lettere due sopr
gio nei monti del Reggiano ed at Ug
[N'uova Rbcc. di CaloKBri, T. IX] . L(
fecondazione artiGziale, e sutl'eletti
torpedini (tb. T. VIII : auch Mein.
II, 1T8t]. Oss sopra alcune troml
(Ib. T. XI ; BDCh Mem. Soc. llal.
Lett. sopra un fulmitie ascendenii
Letl. Sulla pioi^ia di sassi awenii
cana (Ib.XVlII, 179(). Utt- fnlorn
rienzedi Ooettling, sulla chimics
slica (Ib. XIX. 1795). Descrizione t
eudiometro di Oiobert ilb. id.). Lei
periiiienti di Pennet (Ib. id.). — Let
iriciia organica e minerale di Faimi
telli, Ann. dii'himicalV). Riposta.
lera intorno releltricilä animale ;1
üliersetzle Bonnet'a ContemplaLton'
Iure (1769) ins Itelieniscbe. — Ns
•«b. Jan. la(flD) (Th).
■•«■il. Fi:br. IJlÄ'fniÄ); Febr. IB(r*
Kfbi. 17 (ißl.
SpaDgeabers, Johann
— Prof. d. Ualhematik an d. Cni
bürg von <7i6 bi.s 1761, legle
Amt nieder u. verbrachte seine T
samkeit u. religiö.ser Schwärmen
geb. 171 1, Jan. 2S, Hooiber
gest. 1783, Dec. (9, Uarbui^
De natura systemalum logarilhmo
nerr, et in ipfcie logaritbmoraiD
t°, Marp. 170.
Spamnsnii , Anders. —
(Upsala 1775). Nachdeiu er als
Spann'
Sperling.
970
le Reise nach Ostindien (1766 — 67) ti.
iler eine längere (1778 — 76) nach d.
Jl. Afrika u. (mit Qook u. Porster) in
5ädl. Eismeer gemacht, darauf in sei-
r Heimath verschiedene Stellungen Le-
idet hatte, Prof. d. Naturgeschichte u.
irmacie in Stockholm von 1 790 bis 1 803,
10 Assessor im königl. Gollegium Me-
um u. späteren Gesundheits-Collegium.
gl. d. Acad. d. Wiss. daselbst seit 1776
itensk. Acad. Handi iStO),
geb. n48, Febr.87, üpland,
gest. 4 820, Aug. 9, Stockholm,
ppa geographica promootorii Caput BoDae
i\ etc.» Stockt). 4779. Resa tili Goda Hopps-
den, södra Polkretsen och omkriDg jordklo-
, samt tili Hottentot- och Cafferlandet ären
71—76, 8». Ib. Tbl. 1. 4788 ; ThI. II, Abthl. I,
00 ; Abth. 11,484 8. Karta öfver CalmarlöD och
ind, Ib. 4796. — FörsOk med hafdvatten tili
ipanngaf8ÖttvatteD(Vet.Acad.Handl.4777).
Gm dubbel strOmsättning i hafvet (Göthe-
rgsK. Vet. ochVitterh. SamhälletsHandl. I).
0 öars tillkomst (Ib. id.). — Übersetzte Fonr-
tfu Chemie. — Medicin. u. Zoologisches.
S|MIVB| Franz, Freiherr von. -r-
aldvogt in Waldshut , später wegen po-
ischer Verwickelungen Gefangener auf d.
«elberg in Mähren, zuletzt in Mönchen le-
Dd fC. E, V. Mo 1^8 Briefwechsel III, 868;,
geb. 4763, .... Tyrol,
gest. 4 8S6, Mai 3, Mönchen,
ileit. z. geometr. Construct. aller Probleme
sphttr. Trigonometrie, 8^ Nürnb. 4844.
er hölzerne Brücken mit grossen Jochen,
Mttocb. 4848. Anleit. z. geradlinig. Trigo-
metrie u. zur Arithmetik d. Sinusse nach
Conatmctionsmethode, 4°, Ib. 4 84 9. Mein
ithemat. Testament, 4«, Passau 4 8S5. Briefe
er d. Gnindstttze d. Mechanik, . . .
■pehr, Friedrich Wilhelm. — Dr.
lü. (Karburg 4 824). Seit 4 825 Lehrer
seit 4 8S7 Prof. extr. d< Mathematik am
trolinum zu Braunschweig (N),
geb. 4799, Nov. f, Braunschweig,
gest. 4 833, Apr. 24, Braunschweig,
ine Theorie d. Bezeichnung geneigter Flä-
0B usw., 8^, Braunschw. 4818. De quanti-
lefloente tractatas etc., 8^ Ib. 4 824. VolN
lad. Lebrbegriff d. reinen Combinations-
ure usw., 8^ Ib. 4 824. De utriusque analy-
Of recentioris deterroinandi rationibus et ex
raeaoqiia determinatione in alteram trans-
libellut, 8«, Ib 4824. Neue Principien d.
iMten-CaIctIls, 2 Bde. 8», Ib. 4 826. Hand-
ia von Amerika, 4827. — Vermaass das
raoeehweigfsche von 4829^ 4 888, in An-
iloM an die Gauss'sche Gmdmessung.
Byeaoeri Thomas. — Dr. Med., erst
£ ao dem tod ihm gegründeten Medi*
cal College zu Geneva im Staat New- York,
dann Feldarzt im mexican. Kriege u. dar-
auf (olgweise Prof. am Medical College zu
Chicago u. dem zu Philadelphia (AA, 4 858^,
geb
gest. 4 857, Mai 30, Philadelphia.
Chemistry of animal life . . .
Spengler, Lorenz. — Lernte das
Drechseln in Begensburg, machte dann Rei-
sen durch Deutschland, Holland u. Eng-
land nach Dänemark^ ward 4 743 Hofkunst-
drechsler in Kopenhagen u. 4764 Verwal-
ter d. königl. Kunstkammer daselbst (M. II J,
geb. 4722, Sept. 22, Schaffhausen,
Schweiz,*
gest. 4 807, Dec. 24, Kopenhagen.
Einige Erfahrungen d. elektr. WirkoJ^n in
Krankheiten, nebst ausführl. Beschreibung e.
Elektrisirmaschine, Kopenh. 4 754. ~ Be-
schreib, e. sehr merkwürdig. Island. Verstei-
nerung (Sehr. Gesellsch. nalurf. Fr. in Berlin,
V, 4 784). — Anmttrkninger over de forskiel-
lige meninger, om hvorledes de mongfoldige
soe-legemer ere komme i jorden etc. (Skr.
Dansk. Vid. Selsk. Nye Saml. II, 4 788). —
Zoologisches.
* geb. 1720, Sept. 22, gert. 1808, . . . (JfJT).
Spengler, Joseph. — Jesuit, Leh-
rer d. Mathematik an d. Univ. zu Dillin-
gen (M),
geb. 4736, Dec. 6, Constaoz,
gest. ftr76, Nov. 28, Dillingen.*
Anfangsgründe d. Bechenkunst u. Algebra, 8^
Augsb. 4 772, 2. Aun. 4788. Optik, Catoptrik
u. bioptrik usw., 8**, Ib. 4775. Geometrie u.
Trigonometrie, 3 Thle. 8<>, Dillingen 4 776.
*gett.NoT. 10(C£/.«).
Speas, Carl Gustaf. — Graf, Major
im schwed. Topogra phen- Corps ; Milgl. d.
Acad. d. Wiss. zu Stockholm (Vet.Acad,
HandUSiiJ,
geb. 4792, Oct. 3, S5tesg§rden, Sal-
necke, üpland,
gest. 4 844, Febr. 2 4, Stockholm,
Försök, at bestamma den ^enligaste proje-
ctions-methoden för landchartor Ofver mindre
delar af jordy tan ; jemte beskrifning pä ett efter
denna method uppgjordt projeotiona-nttt öfver
Scandinavien (Vet. Acad. Handl.4 847. — Acht
Jahre spater löste OanM dies« Problem in sei-
ner Allgemeinheit.) Framatällning af den tra-
pezmethod, som vid SkSnska natets utraknande
blifvit nyttjad (Ib. 4 84 9). — Führte 4 84 5 bis
4 887 viele Landmessungen in Schweden aus.
Sperling, Johann. — Seit 4 6 3 4 Prof .
d. Physik an d. üniv. zu Wittenberg (JJ,
geb. 4 603, Juli 4 2, Zeuchfeld b. Lau-
che, Thüringen,
gest. 4 658, Aug. 4 2. Wittenberg.
971
Spidberg
flpitier.
in
I
lostitutiones physicae. Exercitationes pbysi-
cae. Diss. de frigore. An virgula mercurialis
agat ex occuUa qualitate? — Medicinisches.
Spidberg, Jens Christian. — Dr.
Theol, (1760), erst Stiflsprobst (1721) u.
darauf Bischof (4759) zu Ghristiansand in
Norwegen. Mitgl. d. königl. Dan. Gesellscb.
d. Wiss. seit 1757 (NK) (W),
geb. 4 684, Dec. 8, Skibtved, Stift Ag-
gerhuus,
gest. 4762, Apr. i, Christiansand.
De causa et origine ventorum. Hist. Demon-
strat. u. Anmerkk. überd. Nordlicht, 8", Halle
4 724 (edirt von J. B. Heinzelmaim). — Om
jordens temperatur og dennes forandring (Skr.
Dansk. Selsk. 1, 4 745). Relation om jords-
kjel vet i Norge, Lissabon og andre steder, 4 755,
Nov. 4 (Ib. VII, 4 758).
Spielmana, Jacob Reinbold. —
Dr. Med. (1748). Nach längerem Aufent-
halt in Berlin (4740), Freiberg (1742) u.
Paris, Apotheker in Strassburg, sowie Prof.
extr. d. Medicin (4 755), d. Dichtkunst (4 756)
u. ord. d. Medicin (1759), besonders d.
Chemie, Botanik u. Materia medica, an d.
üniv. daselbst (M) fCrell,Annal \liH,L),
geb. 1722, März 3 4, Strassburg,
gest. 4 783, Sept. 9, Strassburg.
Diss. inaug. de priocipio saiino, 4^ Argento-
rati 4 748. Diss. sistens historiam et analysin
fontis Rippolsaviensis, 4^ Ib. 1762. Institii-
tiones chemiae, praelectionibus academicis
adeomnaodatae , 8^ Ib. 1763, edit II, 1766
(französisch von Cadet, le jeune, 2 vol. 4 2<*,
Paris 1770 ; deutsch von J. H. Pfingiten, 8",
Dresd. 4 783). Diss. de argilla, 4^ 4b. 1765.
Diss. sistens experimenta circa naturam biiis,
4^ Ib. 1767. Examen acidi pinguis, 4°, Ib.
1769. Examen de compositione et usu argil-
lae, k°, Ib. 1773. Institutioncs maleriae me-
dlcae, 8°, Ib. 1774, edit. II, 1784 (deutsch von
seinem Sohn Job. Jacob, S"", Ib. 1775). Diss.
sistens historiam aOris factilii, 4<*, Ib. 1776.
De C8u.sticitate, 4", Ib. 4 779. Diss. sistens ana-
lecta de tartaro, 4°, Ib. 1780. Diss. sistens
commentarium de analvsi urinae et acido
phosphoreo, 4°, Ib. 4 784. Pharmacopoea ge-
neralis, 4**, Ib. 4 783. — Sur le bitame de TAI-
sace (M6m. Berlin, 4 758). — Ob.servation sur
la fermentation spirilueuse du lait (Mäm. Soc.
Roy. de M^dicine, 4 776). — Spicilegium circa
saponum historiam (Nov. Act. Acad. Nat. Cur.
III, 4767). — Die Diss. gesammelt in: Witt-
wer, Deleclus dissertationum medicarum ar-
gentoratensium, 4 vol. 8°, Norimb. 1777—81,
deutsch unter d. Titel : Kleine pract. medi-
cin. u. ehem. Schriften, 8°, Leipz. 4 786. —
Botanisches u. Medicinisches.
Spillan, D... — Dr. Med., Arzt, Lc-
ctor d. Materia medica u. medicin. Juris-
prudenz an d. Blenhcim-Street Sehool of
Medicine und Mitgl. d. QueeoV College o(
Physicians in Irland /"G. 1854; (CU),
geb. . . ., gest. 4 854, Juni 20, Loodoo.
A manuel of med. and pharmaceut Cbeiii-
stry, 82<*, Lond. 4 887. A compeadiumofUe
materia medica, pharmacy and toxicology, if ,
Ib. 4839. — Medicinisches.
Splller, Philipp. — Tod 48Ubii
4 828 Mitgl. d. Seminars für Gelebrlei-
schulen in Breslau u. Collaborator am lit-
thias-Gymn. daselbst, dann GymnasiiQek-
rer bis 4 837 und seitdem Oberlehrer a
Marien-Gymn. zu Posen (Or),
geb. 4 800, Sept. 26, Einsiedel.*
Die bürgert, u. kaufmfinn. RechDan^ari«
usw., 8^ Glogau 4 884. Abh. über d. Cnnei
d. Gleichung {«•-x«;«-6axz«-iax"+JtV««
(latein. Prgm.), 4^ Po8eo4 8S8. Das SyM
d. Elementar-Aritbmetik usw. (Prgm.}, 4*.
Ib. 4 846. 8200 aritbmet. u. geometr. Rech-
nungsaufgabeo usw., 8^ Berlin 48S9, 2. Aoi
4850. Gemeinschaft!. Principien für d. E^
scheinungen d. Schalls, d. Lichts, d.WIrme,
d. Magnetismus u. d. Elektricittft, 8^ PoM
4 855. Grundriss d. Physik, 8«, Triest, 2. Aufl.
1857. Das Phantom d. Imponderabilien iod.
Physik. 8», Posen 4 858. Neue Theorie d. Elakir.
u. d. Magnetism. in ihren Beziehungei arf
Schall, Licht u. Wttrme, 8^ Berlin 4S64.-
Kleine physikal. Aufsätze im Familienbocb d.
österr. Lloyd, Triest.
* Bei Beichenberg (Friedland), Böhmen.
Spina, Alessandro della. — Pre-
digermönch in Pisa (B),
gcb Pisa,
gest. 4 34 3, .. . Pisa, Kloster S.Catariua.
Wird neben Salyino dagli Armati als Erfinder
der Brillen genannt.
Spitz, Johann Karl Philipp. — Dr.
Phil.; in d. Jahren 4 848 u. 4 849 Lehrer
d. Mathematik an d. höheren Bürgerschule
zu Emmendingen, dann Hauptlehrer an d.
Gewerb- u. höhr. Bürgerschule zu Baden-
Baden bis 4 852 u. seitdem Lehrer d. Mathe-
matik am Polytechnicum zu Karlsruhe [Orj,
geb. 4 826, Mai 3 4, Wieblingen b. Hei-
delberg.
Elemente d. Geometrie usw., 3 Bde. 8*>, Hei-
delb. 4 852-53. Geometr. Aurgaben usw., 8^.
Ib. 4 855. Lehrb. d. ebenen Geometrie usw.
nebst Anhang, 2 Bde. 8«, Ib. 4 859. — Cberd.
Bestimm, d. vier gemeinschaftl. Durchscboitto'
puncto zweier Kegelschnitte (Onmerf i Arch.
XXXII, 1859). Zur Auflös. d. kubisch. Glei-
chungen (Ib. id.). Beweis d. allgem. Giiltigt
d. Formeln für sin [a-k-ß] u. cos [a-¥ß] 'Ih-
id.). Zur Auflös. biquadrat. Gleichungen <Ib«
XXXIII, 1859).
Spitzer, Simon. — Von «849 bis
4 854 Assistent für elementare o. höhere
fr
3 Splaiu
Ihemalik, und von da bis l868Privatdo-
il für höhere Halh. am polylechn. Inslilut
Wien, seitdem Prof. für Mercantilrech-
n an d. Handels-Academie daselbst (Or),
geb. (Sie-, Febr, 3, Wien,
gem. ADfltituni; d. Zahlengleicbangen, (°,
en 1BGI. StddiaDÜberd. IntegratiOD linea-
DifTerentialgleicbunKen, 8°, Ib. 1B60. —
Otts. (ranscBndent. GleicbuDBen (Denkschr.
en.Acad.lII, I8SJ). — Zur Tbeorie Dumo-
cher Gleichuageo (Sitiuai^berichte Wien.
■d. V, <SSO). Über d. AuflOs. transcend.
»idnngen mit einer oder mebr. Unbekann-
I (Ib. id.j. Über d. geometr. Darstell, e. Sy-
ims bohr. Zehleogleicfauagfln (Ib. VI u. VII,
Bl; VII1,1B51).> Bemerkk. Über Busgeieicb-
la Linien krummer Flachen (Ib. X, V^l).
Mr d. Kriterien d. Größten a. Kieiosten bei
Probleineii d. Varieiionsrechn. (Ib. XII.I SS(
IIV, ISSt). Integral, d. DilTerentia Igle ich.
^+b,i)y"+(a, + b,i]y' + (ii, + b,i|y = 0
b.XXV, I Sil]. Integration verscbiedo. linea-
T DiETerentialgleichungen [Ib. XXVI, f 8ST).
m d. Integral, linearer DlITerentielgl. mit
MT.Tond.erslea Potenz riicksichll.d. unab-
log. Variabetn (Ib. id.). Inlegrat. mehrer Dif-
rtoUal^eicbongeo usw. (Ib. XXVIII, MiS).
ae InlegrationB-Melbode für DiETerenien-
ddiaDgeD oaw. [Ib. XXIX, tass). — Be-
irtong 1. Theorie d. Grösilen u. Kleinsten
laUa^Jeurn. XLVIII, tSSij. Integralioa d.
«■ren DüTerentialgleichung
l»t +b, X) y "+ (a. + b. x)y' + (a. + b,i) y = 0
l.LIV,<SS7]. Ueberd. DilTerentialgl. d. by-
meoiiietr. Reihe [Ib. LVII.IBSO). Überd. Id-
^1. d. Differentialgi. x'°.^=±y durch
iUiDmteIntegraie(Ib.id.). — Cberd. Iden-
It d. cottinear- u, affin-verwandt, Figaren
Id. pyraraidai.u.prismat. Schnitten [HJaldin-
i^Benchteuaw. II, IHiS— (7]. Anwend. d.
iginlr. Grossen auf Polygonometrie (Ib. IV,
U], ADiIogien zwischen ebenen □. Kugel-
ttMkeii{Ib.V, f8ta^4»{. Bestimm, d. t'la-
■tobalti D. d. Winkelsumme bei ebenenPo-
IMen, die aicb vielfach durchschneiden (Ib.
}. lnt«gr«tion einiger DilTerentiaieleichun-
■ (Ib.VI, ist«). Divislonsvorlbeile beiZab-
iT«n d. Form a.10'"±b (Ib. VII, (SGO).— .
V iweiwerthige Functionen (E»idiiigii'i
Ivwisa. Abhandll. III, I8*S). Aufsuch. d.
U. n. Imaginär. Wurzeln e. Zahlengieich.
kr. Gredea (Ib. id.). Gesetze in d. h»br.
Utaglelchnngeo mit einer oder mehr. Ud-
Unnt. (Ib. id.). Skiiien ans d. höhr. Glei-
logea (Ib. IV, tsstj. — Über DecimalbrU-
■ (8n«rfi Archiv IX, <84T). Integral, d.
«■■"»"•»«•'»'• "(.f-^-i;)-
.XIII,-1>I4). Anwend. d. Horner'scben
lodin'iObeD 8 ubsll tu tions- Verfahrens auf
rbeorlad. QrflsBten □. Kleinsten (Ib. XXIII,
4). iDtesration d. Differentialgleichang
•y"+(r+q>)y'+(P+Dt+nix'Jy=0
•latbMUmtnt. Integrale [Ib. id.). Cberd.
»bHu UdIm auf krnmm. FIBchen (Ib. id.).
(^litgarber.
974
Enlwickl. von Um. (l+i)"=e, wenn » ein«
gaazeposiliveZah1[Ib. id.). Integret.d. Gleidi.
i.di+x,dz,+i,di,+i.di,=0 (Ib. id.). über
-die Summe n formel : .2'i™=C+— — — j— -Jx""
|m+<)*
+B.-
m(m-<)(m-a)b'
• 1.1.3. (,
[Ib. id.). Formeln für d. Summen- u. Differen-
Mn-Rechn.(lb.XXIV, 18S5). integral, d. Di ITe-
rentialgl. ly'-i-y^O (Ib, XXVI, 18S6). Inle-
gret. d. Differentialgl. yi")=Ax"'y'+Bx'" 'y,
unterAu.B positive u. unterm u. nganie po-
sitiveZehlen verslanden [Ib. XXVIII, 4857).
Integralion der linearen Differentialgieichuag
yl"l = Ai°'y" + Bx- - •y'+Ci'" " "y [Ib. XXIX,
<8S7 ; XXX, I85S u. XXXIII, t8B9. Knlv^ickl.
d, fi"" DiCferentialquolienlen von y=e'"i' [Ib.
XXX, 1 8S8). Darslell. e. unandt. Kellenbruchs
in geschloss. Form (Ib. id.]. D° eines anderen
(Ib. id.). Bemerk, i. Integratian d. Gleichung
i,di-^tidx,+i,dx,+X(dx,=0 (Ib. id.). lole-
gratd, partiell. Differentialgl. '"jnb"*'"j m
(Ib. id.]. Über d. grttssle in, u. d. kleinste um
e. Ellipse beschrieb. Vieleck von gegebn. Sei-
tenzahl (Ib. id.], Note Über d. DlCferenlialglei-
chuDgen (Ib. XXXII, I8S9). Ober d. grössle
Tetraeder, das sich ine. Kllipaoid beschreiben
lässl (Ib. id.). Über grtisste, einem Ellipsoid
eingeschriebene eckige Körper (Ib. id.). Über
Differeni- n. Oifferentialquolienten von allgem.
Ordnungszahl (Ib. XXXIII, 185B), Inlegrat. d.
linear. Differenlialgl. x*°yi")=Axy'+By (Ib.
id.). Ober das zwiscb. Differenzgl, u. DiRe-
rentialgl. stBtlflndendeReciprocitBtBgesetz(lb.
id.). Cberuoendl. Ketlenbrilchs (Ib. id.). '
(egrat. d. Gl. (ax+by+c)-r
+aV
dz
*-bfrz
didy dy
(Ib. id.). Darstellung e. unendl. Ketlenbrucfas
in geschlossener Form (Ib. id.). Integration
d. partiellen DilTerenlialglelcbnng (x+y)*j-j-
+m.(x+y)^+ro,(x+y)g^+ni=0 (Ib. id.).
— Ferner
blatt von
Juli SO] a:
SplelH, Thomas. — Prof. d. Philo-
sophie u. Malbematik am Gymn. lu Schaff-
hausen (MJ,
geb. 1705, . . . SchafHiausen,
gest. 1776, . . . SchaOhauseo.*
Diss. depropagatioDslnminis, t°. Baail. l7tS.
— Verfertigte auch Erd- u. Himmelskugeln.
• (Mt. ins, . . . (RA) i 1776, Dm. . , {Or).
SpUtserber, David Earl. — Pri-
vatmann in Berlin ; früher Besitzer einer
Glasbülle in Neustadt a. d. Dosse (OrJ,
geb. ISOi, Sept. 3, Berlin.
über d. Glas ; gesammeile AufBatze, 8', Berlin
1BBI. — Farbenericheinungen aa e. geiben
Otase [Pen- Ann. XLVII, 1 819] . Beobb. Über
mebreQlasfarben[ld.id.). Methode, au bjecUve
t ,
975 V
Spfatv »■
u. oomlement. Far&nerscheiDuagen zu erre-
gen (flTXLIX. A 8\«) . Über goldhaltig: Glas (1 b.
LXI, 4844 u. LXXXV, 4852). Über Entglasung
(Ib. LXXVI, 4 849). Ein nicht durch schnelles
Erkalten im Glase erzeugtes schwarzes Kreuz
(Ib. LXXIX, 4850). Trübung e. fehlerhaften
Glases an d. Oberfläche beim Erhitzen (Ib.
LXXXII, 4 854). Bntglaste Körper im Glase u.
opt. Erscheinungen hervorgebracht durch sie
(Ib. LXXXV, 485S). Über d. Färbung d. Gtaees
durch alkal. Schwefelmetalle (Ib. XCV, 4 856).
Spörer, Gustav Friedrich Wil-
helm. — Dr. Phil, in Berlin (Bisa),
geb. 4 822, Oot. 23, Berlin.
Diss. de eoroeta qui a. 4 728 apparait, 4^ Be-
rol. 4 848. — Berechn. d. Störungen d. E n c k er-
sehen Cometen f. 4 888 — 45 (Astr. Nachr. XXIII,
4846). Ephemeride desselb. (Ib.XXXV, 4858).
Spolius (Spole), Andreas. — Nach-
dem er von 4 664 an eine Reise durch das
südl. Europa gemacht, Prof. d. Mathema-
tik au d. Univ. zu Lund von 4 667 bis 4 676,
darauf von 4 679 bis an seinen Tod Prof.
d. Mathematik an der zu Upsala (J) (GsJ,
geb. 4 630, Juni 4 3, Malen, Smäland,
gest. 4 699, Aug. 4, üpsala.
De telescopiis. — Refractio solis inoccidui jussu
Carolifl XI circa solstitium aestivum 4 695 ob-
servata (Act. erudit. 4697).
Spottisivoode, William. — Rönigl .
Buchdrucker in London ; Mitgl. d. Roy. So-
ciety seit 4 853 (OrJ,
geb. 18 25, Jan. H, . . .
On certain geometrical theorems (Cambridge
and Dublin math. Journ. VI, 4 851 et Vlil,
4 853). Oa certain theorems in the calculus
of Operations (Ib. VIII, 4 853). On Ihe curva-
ture of the curves in space (Ib. IX, 4 854). —
M6m. sur quelques formules relatives aux sur-
faces du second ordre (Crelle*s Journ. XLII,
4 854). Mäm. sur les points singuliers d'unc
courbe ä double courbure (Ib. id.) • Two letters
of the geometrical correspondence betweon
Mr. Donkinand SpoUiswoode (Ib.XLVlI, 4 854).
— On the equation Q=q(w,x;y,z)=w+ix
+jy+kz (Phil. Mag. Ser. III, Vol. XXXVI,
4 850). On the quaternion expressions of co-
planarity and homoconicism (Ib. id.). On the
geometrical Interpretation of quaternions (Ib.
XXXVII, 4 850). On a prohlem in combina-
torial analysis (Ib. Ser. IV. Vol. IV, 4 852).
Researches on the theory of invariants (Ib. IX,
4 853, aus d. Abstr. VII). — On the extended
form of the index syrobol in the calculus of
Operations (Phil. Tr. 4 860).
Sprat, Thomas. — Folgweise Prä-
bendar von Weslminster (4 668), Canoni-
cus von Windsor (4 680), Dechant von
Westroinster(4 683) und seit 4 684 Bischof
von Rochester. Beichtvater des Königs
Carl II. Mitgl. d. Roy. Society (BDJ,
— Sprengel.
geb. 4 636, Fallatoo, Devi
gest. 474 3, Mai 20, Bromley, Kec
The history of the Roy. Society, 4", L
4687. — Predigten.
* gest. 1713, Mai 30 {KSC) ; gert. 1720, Mb :
Sprengeli Matthias Christis
Dr. Phil., Prof. extr. in d. pMkMopl
cuU»t d. Univ. zu Göttingeo (1778-
dann Prof. ord. d. GescUHM an d.
zu Halle, auch Bibliothekar daselbst (
geb. 4 746, Aug.ii, Rostock,
gest. 4 803, Jan. 7, Halle.
Geschichte d. wichtigsten geographisciH
deckungen. S», Halle 4 789, 8. Aufl. 471
1. X. 7orfter: Beitrr. z. Erweitr. d. L
u. Ifllkerkunde, 4 4 Bde. 8« Leipz. ll
u. Neoe Beitrr. usw., 4 8 Bde. 8^ Ib. 47t
~ Fernere geogr. u. bist. Schriften.
Sprengel, Karl. — Dr. Phil.,
Oekonom, dann folgweise Privatdoc
d. üniv. zu Göttingen (4 830), Prof. d
wirthschafl am Garolinum in Brauns
(4834 — 39) und nun Generalsecr
Ökonom. Gesellsch. in Pommern,
Vorsteher einer von ihm zu Regei
gegründeten landwirthschaftl. Lehr
Oekonomieralh fPJ (CL) (UZ All),
geb. 4 787, Scbülerslag
Hannovei
gest. 4 859, Apr. 4 9, Regenwald(
mern.
Chemie für Landwirlbe, Forstmönner
meralisten, 2 Bde. 8^ Götting. 4 884—
Bodenkunde usw. nebst Anleit. z. cbei
lyse d. Ackererden usw. , 8°, Leipz
2. Aufl. 4 84 4. Die Lehre vom Dünger,
t. Aufl. 4 845. Die Lehre von d. Urbann
gen, 8°, Ib. 2. Aufl. 4 845. — Gab herai
gem. landwirthschaftl. Monatschrift,
4 84# u. fT. — Von d. Substanzen d.
krume u. d. Untergrundes usw. (En
Journ. f. techn. u. ökon. Chem. II u. 111
Von d. Beschaffenh. einiger sehr fni
u. sehr unfruchtbar. Bodenarten Hai
(Ib. iV, 48t9). Zur Agriculturchemie (!
Chem. Analyse einiger wildwachs, u. (
baus würdiger Pflanzen (Ib. V u. VI,
VIII, 4880 ; X, 4884). Von d. Ursachen
frucbtbark. mancher Bodenarten usw.
4 829). Auf welche Weise in d. Oekoi
grosse Mengen Ammoniaksalze gewoani
den (Ib. VI, 1829). Von d. chem. BesU
len d. Stroharten usw. (Ib. id.). Abi
Riodviehharn (Ib. VII u. VIII, 4 880)
Benutz, d. Baumlaubes u. d. ehem. B
tbeile mehrer Laubarten (Ib. VII u. VIII
Über d. düngend. Wirkk. d. gebrannt
(Ib. VIII. 4 830). Über Pottasche u. A
winnung aus Granit, Gneiss usw. (1
Vom Licht, von d. Warme (Ib. IX,
Chem. Untersuch, einiger Thonartan (
Springtfold —
lumua n. humussaure Salz« d. Ur-
,18S<)- Über d. feuerfest. Beslaad-
rergewäbnl. Getreidearten (Ib. id.).
Ivirten Holzarton (Ib Xlli , 18S1)
lerfesten u. nährenden BeBlaadthl.
wBcbse (Ib. id.), Cbani ÜDlersucb.
Sor^QiD IIb. id.). D° d. Hellanlhus
[IKU.]. D°d. Fulddlstel (Ib. id.).
r«aerfest. ßestendibl. d. Splints,
lolikörpers u. d. Kernholzes (Erd-
rn.f. [»•«. Chem. I, 1814]. Wirk.
t. Thon« als Düngoiillel (Ib. id.J.
Sflfeld, Gottlob Karl. — Dr.
izig 1738), pracl. Arzt zu Weis-
el spSler auch, während d. Som-
arlsbad. Hilgl.d.Leopoldiu.Aca-
fc) (M), t: ■
I7U, Juli 35, Weissenr«ls,
mi, März 13,
rom Carlsbade usw., Letpz. ITiS.
ladaoa caerulea in fodina prope Ec-
m in Thuringia reperta (Act. Acad.
X, HBi). Observation sur la Tre-
Dalls sui envlrotisdes eaui chaudes
id (Mem. Berlin ITSaj. — Medicl-
igll, Johann Jacob. — Pfar-
iise zu Zweisimmen, Gurzelen u.
anton Bern (BU. \S55),
17(7, Apr. . ., Leulwyl am Hall-.
wyler See,
1803, Pebr.4, Sulz.
IlSOblsigOl meleorolog, Beobb.,
hat.
U, a. Cecco d'Ascoii.
U, Jobann. — Prof. d. Halhe-
1 an d. Dniv. zu Ingolstadt, dnnn
Wien. Secreläru. Hisloriograpb
s Haiimilian 1., DechaOA am
an (OeiUrr. Zeitsehr. f. Gesch. u.
iZlJ,
Sleyer, Oesterr.,
I5SS, Jan. I, Gratz.
nuer poetischen und historischen]
EnatlBche Tractale, deren <i von
r Tor seinen Tabulia eclipsium tut-
immeDgBs teilt sind. — Siehe Taid-
(tron. p. Kt.
ll, Eberhard Friedrich. —
r in Ulm seit 176* (WUJ (M),
Gingen,
1788, Nov. 30, Ulm.
nlnerale, in qno regni mineralis
>mnla syslematice per classes, or-
i«ra et specles proponuntur, oder
Item Diw., 4°, Ulm 175S [ist e. neue
rie Ausgab« von 1. L. Woltersdorff's
•).
-#8&eABler.
,678
Stad«r, Jobann Franz. — Dr.,{bil.
row*A
geb. IS!G, Juni 30, Düsseldorf.
De elliplicis integralibas quae speclant ad hy*
perbolae ercu», 8°. Berolin. (9B(. — De orbi-
tis et molibus puocti cujusdam corporei circa
ceatruui sttracüvuni altis quam Newloniana,
attractionis legibus sollicitali (Grelle's Jonro.
XLVI, IB58).
SUdlU, Johann. ~ Lehrte 'eine
Zeit lang Hathemalik an d. Univ. zu Löwen,
begab sich dann nach Savoyen, erhielt dort
d. Titel eines königl. spanischen Mathema-
tikers, lebte darauf zu Brügge in Flandern
und ward endlich Prof. d. Halbemalik am
College Boy. de France in Paris (CFJ (LB),
geb. fB>7, Hai I, Leonbout b. Ant-
werpen,
gest. <S79, Oct,3(, Paris.*
Ephemeridis ab anno IKII4 usque ad anaum
I3T0, i«, Colon. Agripp. iflSS. D« sba. 1BB(
usque ad a. 1STS, 4° Ib. ISB9. D° ab a, ISSt
nsque ad a. IAO«, 4>, ib. 1G84 (poslh.). Ta-
bulae Bergenses aequabilia et adparenlis mo-
tus orbium coelestlum, ad meridian um Ber-
gensem reductae, 4°, Ib. ISflO.
' gab. Apr. 18 ( iTiJ), (iM- Juni IB {CF).
Stadler, Daniel. — Jesuit, Prof. d.
Pbilosopbie an d. Univ. lu Dillingen, auch
Beichtvater d. Kurfürsten von Bayern zu
München (M) (BEJ. iVJ,
geb. < 706, Mai SG, Amberg,
gest. 176t, Oct. 18, Bruntrut.
Magneg, eiperimentis, tbeorüs et problemaüs
eiplanatos, 8", Dilllng, 1740, Priocipia phi-
losopbiaeetmatbeseosetc,, i", Fraucot. 1T4S.
Stadler, Franz Saies. — Jesuit,
Dr. PbiL, Prof. d, Naturgeschichte an d.
Dniv. zu tnnspruck (CBJ. sj,
geb. 1736, Febr. 10, Malray, TyroJ,
gest. 1788, Febr. 16, Innspruck.
De attradio^Ds specialibus, Oeoipont. ITTO.
Diss. de vsiHi, ib. 1T71. Dies, de aatura et
effectibus Ignis vulgaris, Ib. tT7fl.
Staadeler, Georg AndreasC. .. —
Dr.Phil.; von 1849 bis 1861 Privatdocent
und darauf Prof. eitr. d , Chemie an d. Dniv.
zu Gältingen bis l8S3j seitdem Prof. ord.
d. Chemie an d. Univ. zu Zürich (OrJ, ,
geb. 1831, MBri 36; Hannover.
Über d. Bildung von Cbloral direct aus Starke
(Lieb. Ana. LV, 48tS u. LXI, 1847). Neu««
ZersetiuDgsproduct d. Chlors Is [Ib. LXI, (8(7).
Über d. eigenthüml. Bestandtbeile d. Anacar-
dieufrücbte [Ib. LXIIl, 1847]. Über d. cblor-
hall. Zersetzungsproducte d. Chinasäure [Ib.
I,XIX, 1849). Über d, Verwan^lungsproducte
d. Milchsäure durch Chlor im EntstehungsmO'
mante(Ib. Id.). (Jberd. Analyse chlorhalt, or-
»aJorrr, HaDdwUri
h 11.
«79
Btaeltall
gaa. V«rbinduDg«D (Ib. id.)- über d. flUcbt. Sün-
ran d. Harns (Ib. LXXVII. 1S51). Ober d. Uro-
laniaure (Ib. LXXVIII ii. LXXX, tSSI). Über
einige Verblndd. d, salpelereaar. Quecksilber-
oiyduls EQilsalpelertaur. Salzen [Ib. LXXXVII,
185SJ. Sauren d. RepsOlg (Ib. id.). Geisse «.
AufbewDhr. 6. Flusssaure [Ib. id.). Ober d.
AlloiBasBure(Ib XCVII, 18SS). Über d. Wirk.
d. Verblndd. d. Kupferoiyds mit fetten Sfin-
ren auf d. OrganismuB [Ib. id ). — Ober d.
Vorkomm. v. Leucin u. Tyrosin in d. menschl.
Leber; mit F. Tb. Freriah* [Miltheill. naturT.
Gesellicb. Zflricb, III, ISSI— SS u. IV, iBSfl).
Über d. Vurkomm. von Allantota im Harn bei
geitftrt. Respiration; mit Demselben (Ib.
id.). über d. Verbindd. d. Traubenzuckers
mit Kochsall (Ib. id.). über d. Umwand], d.
GaliensSure in FarbitoCTe ; mit F. Tb. Fredebs
(Ib. IV, 18SB). Überd. Aiioxan»aare (Ib. id.,
encb Ueb. Ann. XCVll, Igte). ~ Chamiscbe
Hittbeiluneen [Vierletjehrsschr. naturf. Ge-
lellsch.' Züricb, IV, IKSVj. Ober d. Tyrosin
(Ib. V, iSflij). über e. leichte DariteltungS'
weise d. Xantbins (Ib. id.).
Steehell tSlaehelin], Benedict. —
Dr. Med. (1116], seit 1717 Prof. d. Physik
an d. Univ. zu Basel (AB) (M),
geb. IE9G, Basel,
gest. I76D, Aug. 3, Basel.
Teatanieo physicura de analysi oorporum, 4°,
Basll. 1Ti7. Diss. de propagatione luminis, t°,
Ib. <T37. — Botanisches.
atMhelln, Christoph. — Dr. Phil.,
Prof. d. Physik an d. Univ. lu Basel • (Or),
geb. ISOt, Febr. S, Basel.
Die Lebre d. Messung von KrUllen mitlelst d.
Bifllarau<ipension, 4°, Basel 1861 {eucli Neue
Denkschr. allgem. Scbweii. nalurf. Gesellsch.
XIII, 18SR).
'NnrkuncZFit (1S53), d> « ErbllodtU.
aiihlln-Storolubiirc (Stehclin),
Jacob von. — Ging 1733 nach St. Pe-
tersburg und ward daselbst Prof. bei d.
Acad. d. Wiss., Bibliolhekar d. Grossfür-
sten, nacbmaligen Kaisers Peter IFT., wirk).
Slaatsralb, Hilgl. d. kaiserl. Uiinzkanzelei,
Secretär d. Acad, d. Wiss. u. Direct. ihres
Kunstdeparteraents. Uilgl. d. Roy. Society
(U) (Th).
geb. 1710, .... Hemmingen, Wort.,
gest. (785, Juli 6, Sl. Petersburg.
Anteil, t. Entdeck, d. Steinkohlen im rass.
Reich (Abhh. akon. Gassllsch. Pctersb. VII,
1T1S). Letter conlatning a descrtplion of a
mass oF raw or nelive irnn, round in Siberia
etc. (Phil.Tr. 17T(). Verhandeiing over hat
navorachen en uitvinden der Steenkolan (Ver-
band!. Uaalscb. Haartem XIV, 1TT3).
SUht, Georg Ernst. — Dr. Med.
(Jena 1683),* pract. Arzt u. 1687 Hofmc-
dicuB d. Herzogs von Weimar, dann Prof.
d. Hedicin an d. Duiv. zu Halle ni IM
bis 1716 und seitdem in BertioldMl
d. KönifjS. Hitgl. d. Leopoldin.
(JJ (ANCJ (HL) (Oell),
geb. 1660, Oct.SI, AnipMl
gest. <73i, Hai (i, Beriio.
Zymotecbnia fuodameatalli ■.Hn
theoria generalis etc., ■■, Ualui
die Theorie vom PhloKlstOD). OiMM '
tiones chymico-physico-medic«* nuli ^
siDgulis booocutn Deo continiiaBdU,P,Ili I
cof. et Lips. 1197— SS. SpecinM Mi '
num, sjstens fundamenta, docnniMlifi
rimenla, qaibus principia mixtionllll
raneaeet iosirumeata Daturalia alq** i
cialie demonstrantar etc., 4', ITOI. Oft
chyMilco-physico-medica ete., 4>, BtiMiM
Zunillige Gedanken a. uübl. T '
d. Streit von d. sogentnnlea Salphnni.
sowol d. gemeinen verbreanllcbeD odcrMi
tigen als unverbrenallchea oder Sita, r,H
(Its. Experlmeala, observatlonet, ailir^
versiones, CCC numero, cbyroicae et ^
cae, edit. II, Berol. 1TS1. — Dalar w
Namen, aber nicht von Ihm selbst IDü Di
berordert. erschienen: Cbymia r
eiperimenlalis, 1730; Fundament« dirdi
pharniaceulica, 1791; Fundamwl* ohf»^
dogmaticae et rationalia, tTtl; FandaMriR
chymiae dogtnalic.
Ulis,
<7H
logtnalicae rationalia et eiperiMH
. — HedidnlsefaM. j
Stahl, Jobann Friedrich. — Ftl»]
weise Bergrath u. Oberiiupector aller ei-
tfln Bergwerke Wünember^ [I7S5), Reut-
kammer.-Expedilionsralh (1758], Arciitf
d. Porzellaiirahrik, Uünzdeputirter, Nüa^
wardeiii usw.: seil 1773 Lehrer d. For*
Wissenschaft an d. hoben KarUschnl« ii
Stuttgart (H),
geb. 1718, Sept. 16, He insbeim, Willi
gest. 1790, Jan. 18, Stuttgart.
Erster Vursucb von d. Wolfram (Ph]«iW.-
Okonom. WocbeoBchrirt, Bd. II. Stultg. t1l4-
Andere pbysikal., nietsllurg. u. bUttenmUit'
sehe Notizen in d. Selecta physIco-oecM^
mica [Stultg. 1TS1 u. IT.) u. Bsrahardi'i Ptr
sikat -Ökonom. AusiUgen {Ib. 47S8 u. IT.). -
Forst w issens chafti icbat .
Stahl, Konrad Dietrich HartiiL
— Dr. Phil. [Helmsiadt 1795], PrivaldoCMl
(1795) u, Prof. extr. (1799) d. Mathemalk
U.Physik an d. Univ. zu Jena, danaProL«
acadein. Gymn. zu Coburg (1801), lünrf
Prof. d. Mallicmalik u. Physik folgweise»
d. ünivv. zu Würzburg (180*), Landskrt
(1806) u. München I8!6 fU.n) (N} {Qifh
geb. 1771, März 30, Brannschweigi'
gest. 1833, Febr. 11, Hünchen.
Zahlenarithmetik n. ODCbstsbenrechnuai, t
Jana 1797, Grundriss d. CombinkUonslehP
%■>, Ib. 1800. Einleit. in d. Studium d. Coi
fltahlfohiiidt
flSttmner.
982
bre, Ib. 1804. Derivatorisch-com-
le Entwickluog der Functionen
urg 4 804. Tabellar. Obersicht d.
Wissenschaften, Bamberg 4804.
), M&n 30 (i^).
(Ohmidt, Johann KarlFried-
Dr. Pbil.; erst Assistent beim
>oratoriuni d. königl. Gewerbe-
Q Berlin, dann. Lehrer d. Natur-
echnologie an d. Provinzial-Ge-
ile zu Schweidnitz und darauf
Lebrer d. Chemie am Gewerbe-
Berlin (Or),
34, Dec. i, Piettenberg, Westph.
e methylirte organ. Basen (Lieb.
854). — Ober Lfiuterung d. Zucicers
sn (Journ. f. deutsch. Ingenieure,
lurze Zusammenstell, d. gebräuch-
loden, das Schiesspulver in Minen
d. elektr. Strom zu entzünden (Ib.
tr d. Darstell, d. Knallquecksilbers
I (Fogg. Ann. CX, 4 860). Ober Di-
cetonitril (Ib. CXI, 4 8«(0).
MTy Sebastian. — Jesuit, Dr.
*er folgweise an d. OrdenscoIIe-
lybacb, Gratz, Linz, Klagenfurt,
Kaschau (SSJ) (BEJ. IV;,
1680, Juli %, Deutseb-Oester-
:1|^ reich,
1748, Juni 4 2, Gratz.
sciatherico-geometricum s. Modus
I et horas delerminandi, fol., Lin-
aathema astronomico-sciathericum
lae coelorum Reginae Mariae ap-
Qoribus et in disputatione pbysico*
» oblatum, fol., Lobacii 4 74 6.
brd, Franz Karl (Heinrich
* von. — OfScier folgweise in
reigiscben, preussischen u. nie-
ben Diensten, in welchen letz-
\ zum General-Lieutenant stieg
ber d. beiden Prinzen von Ora-
(M. VLh
742, Bourges, Frankr.,
807, Mai 4 6, Hamburg.
. byperbol. Logarithmeo fUr 4 bis
»eciroalstellen, 4774. V^uch, die
I d. Differential- u. Integralcalcüls
0, ohne d. Begriffe von d. unendl.
^sen bineinzubringen, Berlin 4 784.
«bes.
II, Bd. 15 lind die unter beiden Vomi
enden Fereonen wahrscheinlirh eine u. die-
fr Naoie iron Stamford eoU übri^ns nnr
MNBniener eein, der wahre iet unbekannt.
brd-R«ffle8| s. Raffles.
BaHyFrancisc US Johann es.
iL (Leiden 4 844). Von 4 8S6 bis
4 830 Lehrer d. Mathematik u. Nautik an
d. Navigationsschule zu Anl|^erpen, dann
Arrondissemenls-Aichmeister f. Ilaasse u.
Gewichte von 4833 bis 4 835 in Alkmaar
und seitdem in Amsterdam. Mitgl. d. kÖnigL
NiederlSnd. Instituts daselbst (Or),
geb. 4 805, Jan. 25, Amsterdam.
Jlls over het grundbeginsel der vtrtuele snel-
beiden, toegepasst op de beweging der wip-
bruggen, 8«, Amsterd. 4 848. Verbandl. over
de meetkundige inhoudevinding defr Neder-
landsche maaten, s'Gravenhage 4 844. Over
de burgerlijke tljdsbepaling, Amsterd*. 4 847.
Verbandl. over de beweging van eenen tot om
zijne pnnten etc., Ib. 4 847 (Auszug in Pogg.
Ann. XCI, 4 854). Over de afwijkingen van bet
kompas, voortgebraagt door de aantrekking
van het scheps-ijzer, 4®, Ib. 4 856. Zonver-
duistering 4 5. Haart 4 858, Ib. 4 858. Theorie
van het intensiteits-kompas en van zijn ge-
braik op ijzeren en beuten schepen, 4°, Ib.
4 860. — Over de betrekkelijke hoeveelbeid
Warmte-stralen der Zon, welke in den Damp-
kring verloren gaan, volgens waarnemingen
te Amsterdam (Nieuwe Verbandl. van de 4**
Klasse d. K. Nederland. Instit. XUI, 4 848). —
Over de Beweging eener Baians (Verbandl.
etc. 8* Reek, I. 4849). Over den Tegenstand
der Lucht tegen de Beweging van eenen Slin-
ger (Ib. id.). — Over het Berekenen der gemid-
delde waterhoogte en der Waatergetijden, uit
gedane Waarnemingen (Verbandl. K. Neder-
land. Acad. 1, 4854). — Over de Snelbeid van
den Wind (Tijdschrifl voor Wis- en Natuur-
kund. Wetensch. etc. III, 4 849). Over bet be-
palen van kleine Verscbillen bij Lengte afme-
tingen (Ib. IV, 4 854). Over eene wijze om te
Breedte waar te nemen door middel van vast^
staende Kijkers (Ib. V, 4854). — Over de
grundten der beweging van eenen Slinger
(Prov. Utrechtscb Genotsch. 485i). — Ben-
voudige manier van wegen en beschrijving
eener nieuwe balans (Aligem. Konst- en Let^
terbode4844).
Stammer, Wilhelm. — Dr. Pbil.,
ordenll. Lehrer an d. Realschule zu Düs-
seldorf (Diss),
geb. 4 826, Juli 4 0, Luxemburg.
De novo systemate coordinatarum, 8*. Bon-
nae 4 849. — Ober periodische Decimalbrücbe
(Onmert's Arch. XXVII, 4856). Über d. kör-
perl. Ecke (Ib. id.). Die gemischte Tangente
zweier Kreise (Ib. XXXIV, 4860).
Stammer, Karl. — Dr. Phil, Lehrer
an d. Beal- u. Provinzial-Gewerbschule zu
Münster. Bruder des Vorigen (Diss),
geb. 4 8S8, Febr. 29, Luxemburg.
De oxidi carbonici vi reducendl, 8^ Berolini
4850 (deutsch, Pogg. Ann. LXXXII, 4854). —
Leitfaden bei d. pract. Arbeiien im cbem. La-
boratorium, 41«, Braunschw. 4854. Samml.
von ehem. Rechenaufgaben, 8^ Ib. 4885. Ant-
worten u: Auflösungen dazu, 8^ Ib. 4 855. Che-
6t»
Labontoriam asv 3 Ihie ^l*". Gi«i».
f 4S4— ST. AhJfjdMjten i Ciiem.e uv. . i L/r.
foi . M43ah. lin— 54 Km nfa«s<. Lehrb.
«i CheiRie «. T«chD4?>>tne , "<". EM«a ««37.
Lehrb. d Phy4ik. i B'ie V. Lahr «93». —
Aoalvie d Jkicheo «oa Wei*«iLnaK a. «ew».
Rabea Xiak. Ana LXX f>»9 - lb«r Sttck-
»toffbleioiyd Ib. id.
StJUBpfer, Simon. — Erst Prof. A
Malbeautik aiu Lyceum za Salzburg. Jana
ao 2«> Jahre Prof. d. prurl. Geometn« am
polyleeliD. Insiitol in Wien, «eit l'»«^
emeritirt. Vif gl. d. Acad. d. Wis$. da-
selbst WA ,
geb. I79S. Sept. U. Windi^cfa-Matrey.
Tafeln neb§t .%olett. z. Höh^omeM. mit d. Ba-
rometer. Salzb. 1818. Losahth misch- tnin>BO-
metr. Ta^ela osm.. Ib. I8ii. 3. Aafl.. Wien
1857. Theoretiacb-pract. Anleit z. ^ivellireD.
Wien. f. Aon. 1447, 4. .\un.. Ib. 4 857. Die
ftrasse SonnenfiostemiM vom S. Jali I84i. Ib.
1841. — H>p«ometr. Reise auf d. Gn><«^!ock-
ner im Sept. 1824 Jahrb. poiytecho. Instit.
Wien VII. 1825 . Versuche über d. Ge«chmin-
dtgkeit d. Schalls asw. Ib id . Methode, die
krummanp»ha!bme8ser c. Objectiv^Ia«es zu
messen usw. Ib. XIII, 4828*. Iber d. Theo-
rie d. achromat. Fernröhre, besonders d.
Fraunhofer sehen Mb id.*. Theoried. Sihsen.
dyalitischen Fernrohre Ib. XIV. 1829 . Ver-
suche I. Bestimm d. absoluten Gewichts d.
Wa<(.sers, der Temperatur seiner crösst. Dtch-
tigk n. der Ausdehn desseib. Ib XVI, 1830 .
Bei^chreih. e. Optometer«, um d. Kurzsichtifk.
nder Weitsichtigk d. .\uf:en zu messen Ib.
XVII. 1H32 Beschreib zweier usw. Cumpa-
ratoren u. L'ritersuch. ihrer Genauigkeit Ib.
WIM. 1834.. iber d Genauii^k. d. Vi<irens
heim Winkelmessen Ib. id.). Leber d.opl.Täu-
srhungsphanomene, welche durch d. strobo-
skop. Scheiben hervorgebracht werden (Ib.
id.;. Cber d. techn. Bearbeitung d. Rotations-
zapfen an astronom. u. geodüt. Instrumenten
u. über d. Einfluss ihrer l'nvollkommenbeit
»uf d, Beohb. Ib. XIX, 1837). Vorschlag e.
vergleichend. Prüfungsmethode für Fernröhre
^Ib. id.;. iber e. besondere Art von Ovalen
fib. id.;. iber d. Construct. u. d. erweiterten
(iebrnuch verbesserter Nivellir- Instrumente
usw. 'Ib. XX, 1839;. iber Verbesserungen
an Thurmuhren u. andr. Pendeluhren usw.
Ib. id.). über d. Verhältn. d Wiener Klafter
z. Meter (Ib. id.). — Beschreib, e. Apparats,
um d. Abstand d. Schneiden bei e. Rever-
sionspendcl zu messen jisw. (Ann. d. Wien.
Sternwarte XIV, 1834). Vorschlag e. neuen
Fernrohr- Mikrometers mit hellen Linien u.
Puncteii auf <iunklem Gesichtsfeld (Ib. Neue
Folge, I, 1841). — über d. farbenzerstreuende
Kraft d. Atmosphäre (Denkschr. Wien. Acad.
II, 1851). - iber d. Gebrauch d. Nivellir-In-
strumonte usw. auf wiss. Reisen (Sitzungsb.
Wien. Acad. II, 1849). Vorschlage. Barome-
ters, welches d. mittl. Barometerstand für be-
liebige Zeitperioden angiebt (Ib. id.). iber-
i>ichtl. Darstell.- d. AuflOs. d. Aufgabe, eine
BiOidiohAt brauchbare geometr. Viui
für Fasser zn finden Ib.id.j. Vberli
M Q u b ( Visi rmethodc fd r Ftoer (Ib. k
•i Eiaiuhr genauer Aräometer (Ib.
a VI. mr. Cber d. neue PtaDin
Caapar Wedi usw. (Ib. IV. 18SI). t
suche, weiche sich auf d. Wirk. d. (
t;it beziehen Ib. VI. 1851). tbere.
lithen f Markscheider 0b. id.). Übe
aenfinstemisa am 28. MI 18S1 Jb.V
Iber d. kleia. Plaoelen z wisch. Man
ter Ib id. Über d. scheinbar. Dar
d. Fiisteme Ib. id.^ Methode, d. Ih
d. Pupille sowohl bei Tage als bei
eigenen .\uge zu messen (Ib. VIII. 1
satz zu Bealhabar*a Aufsatz: überl
Lichtpunkt-Mikrometer (Ib. XX, 18
Maaearl, Vittorio Franc
Dr. Phil. Bologna 1701), Lehrer
bel-ColIrgiam za Bologna, dann I
d. höheren Mathematik an d. Cdi^
VI Sche€Uie mathematicae)^
geb. 1678, Juli f 9, Bologn:
gest. 1709, MSrzSS, Bologn:
Theses de optica . pneumatica . b'
et intinitorum analysi. Bologna r
thermometro suo ioTento confecl
Bonoo. I, 1731 . — Due lettere int
cimetro des Paters Cappaeino) al S
liiaieri Galleria di Minerva, T. VI
seinem Tode erschien, von E. Mm
au«^egeben : Schedae mathematica
obitum collectae. ejusdemobiervati
nomicae. 4*. Booon. 171t [darin:
h\drar^\ri in ßstulis aequilibrio
Curxae isochronae demonstratio
demonstratio temporum quibus v
bet per foramina fundo insculpta
antur. 1705. — De aquarum eroj
foramina verticalia figurae cujusi
— De instrumentis quo gradus
aeris in machina pneumatica dis
1705. — De atmosphaeme densita
vas quasdam lineas demonstrandt
De curvedine radii luminis oblique
jioientis, 1706. — De certa soni mc
stituenda. 1706 ,'siehe darüber G<
rend. T. LI '1860), p. 451;. — De
Picardi experimentis quibus ostei
tem esse in sensorio visus, quae
tuatur, 1706. — De quibus soni ]
bus. 1707. — De aeris elatere, 1
thermometris ab Amontonio recei
1708. — Observationes astronom
cario et Manfrediif fratribus Bonoi
ante ann. 1703]. — Hinterliess n
handschriftlich.
• gest. Min is (T^ ^J/«. R) iB); U&rz
■tailg;e, Karl Heinrich.
kcrgehülfe folgweise in Dresdei
bürg u. Basel, zuletzt Provisor ö
zu Pet:au in Sachsen {'BR. XXI.
f?eb. 17 96, üec. 3, (Naun
gest. 1825, März 30, Pegau
Stenliope —
6 Vereiotgung d. koblenaaar. Hig-
hnn'i Reperl. XIV. lait). Uberd.
BeazoesäDre aus d. Oel d. bitteren
d. KirechlorbeorbiaUerllb.XIVu.
XVI. I8I(). — Neues Vorkomm. d.
bei Bbs«I (Qilb. ADD. LXXIV, I SIS).
lope, Lord Charles. — Nach
) seines Valers (1786), bis zu
erdenTWel ViscountMahon*
■a( u. Peer (Mitgl. d. Dnlerhauses
t 1780). Hilgl. d. Roy. Society
(GM.iiiB) {LAD}.
'63, Aag. 3, Genf,*"
! 6, Dec. I 5, Chevening, Kent.*"
ot aleclricily. f, London t77S —
beorie vom Rück tch lag, retur-
oke (deutich von I. F. Beeger, B°,
P). PrJnciples of the gciODce af tun-
ments Witt) flud noles, 8", Ib. 4 81X1,
effsclual method of securing buil-
iiterelPhil,Tr.t7T8). On tbe rooU
is([b.47S1). Remarks OD BT7dO]ia'i
' a remarkabJe tbuader-atorm in
b. 1 7B7). — StealswiMenachaftlicbes.
id auch eine RflcheDmascbine, eine
lenannle) Druckerpreue, ein ge){iin
'eilen segelndea Schiff (17V0), eine
ingan Canalschlausen UBW. Loste
tine von d. Kopenhaf;. Gesallach. d.
Ute Preisaufgabe üb. d. Peodeiubren.
BtU.
98«
TiulM
trlTITtH
lAelM^MhaJdin li^btca unil wo v ipb.
unlnLaflat" U^theniitik itudirU.
e. It [MM. XLUIj aepl. 13 (B). — Udf
Lucy Blinhopi Ifab. 1176, MMi 11.
a, Juni ti), K baUhmt dunb dii mbcn-
■ Solle, welche ile iMe Jibn Id Biriea
rax «elDB Tocbter-
»y, Anthony D... — Von
1836 Lehrer (Tutor) und dann
fale College in New Haven (N.
iwn. xv;,
181 D etwa, . . . East Hartford,
853, Uürz 16, Bast Hartford,
ogarithms etc. with otber lablei of
e etc., 8°, New York IStl, Load.
tise on ipheriCBl geometry and tri-
, New Havan 4848. ~ On tbe va-
diOerentialcoeßicienlDfa functton
nbers ot variables (lUIlm. Journ.
I, 4847]. Correction of error« found
uatbematicil Übles (Ib. V, (8(8).
tj, Owen. — Seit 18«* in d.
Uarine dienend, zuletzt Capi-
ilele (836 den Capt. Back auf
]pol-Expedition. Hitgl. d. jUro-
gr. u. Roy. Society (ASM.liX),
M.Juni <3,Norwich,*
50, Uarz 1 3, Sidney, New Soulh-
WaJes,
ronoin. u, magnet. fieobb. auf d.
d. Capt. BMk, u. stellte apBter Vn-
Icrsucbnagen über d. Riffe n. Blinke iwiscbeo
Neu-Hollsnd a. Nen-Oalneaju.
■ gab. Jtinl 3 16. 18M).
Stansel*, Valentin. — Jesuit, ging
als Missionar nach Brasilien, wo er 1685
Prof. in San Salvador und 1691 Reclor d.
Coilegiiims lu Bahia war (J) (Ph) (BEJ. \).
geb. I6tf, . . . Olmülz, HBhren,
^esl Brasilien.
Dloptra geodaetIcB, 8*, Pragae KM. Propo-
siKonea seien ograpbicse s. De IbbV, Dlomul.
I6SS. OrbitAlphonainnSB. Koroaeaplum uoi-
versBle(porlugiealsch). 4|o, Eboraa tsas. Her-
curius brasilicos S. Coeli et soll brasflienslfl
ooronnmia. t°. Pbaenomena coelaetia i. De
tribuscomatla, qni proxlmls ennii In coeloap-
paruerunt, t', fQBS. Legatua Dranicna ti orba
novo in .veierem a. Observaliones amaricanae
oomHarum, 4°, PragailflSI. Uranopbiluscoe'
leslisperej|;rinua, s. HentisuranicaepermiiR-
itumsideruai peregrinanlisecstasea, t°, Gan-
davi )6flS. CurauB philoaopbicua, 8°, Pragae
IG . . Typhua naulioae coelesUi, . . .
' Vnn den SpMitani EitnDcol |«Diiant.
Stapf, Joseph. — Prof. d. pracl.
Ualhemalik a. Technologie an d. Dniv. zu
Innspnict (C. E. v. Mo li, Mitth- IV, t * I OJ,
geb gest. 1809, . . .
Abbandl. von Vermaldung d. HQbedrucks d.
Wassers. — FUhrte Vermessungen iD UogarD
Stark, Aaguatin. — Priester d. re-
f;ulirlen Cborherrensllfls zu St. Georg in
Augsburg von I79i bis zur SScularisalion
desselben, dann 1807 Lehrer d.Hatbemalik
am Gymn. daaelbst und 181t Conreclor
desselben; seit 18t I DomcapitularD.geisU.
Raih. Hitgl. d. Acad, d, Wiga. zu Hdnchen
(M.\\)(G.i9)(N}.
geb. 1771, Febr. H, Augsboi^,
gest. (839, UBrz 8, Augsburg.
Meteorolog. Jahrbnch. mit Rtlekslcbl auf d.
biehergahürigen meteorolog. n. ailronom.
Beobb. usw., Jahrg. I8IB bis 18*4, «•, Augs- '
bürg 4815'Bfl. Beschreib, d. meteorolog. In-
strumente, oebat A Hielt, lu deren Gebranch
usw., 4", Ib. 48U. — AstrODom. Beobb. in
Bode'i Jahrb. IStS, 1811, 4S31 u. 1SW.
Stu, Jean Servaia. — Dr. tmA.,
Prdl. d. Chemie an d. HilitSrschule zu Brüs-
sel; Hitßl. d. Acad. d. Wias. daselbst seil
181! (BAD),
geb. 1313, Sept. tO, Löwen.
Recherches ehim. aur ta pbloriditne (Ana
cfaim. phys. LXIX, 1818). y«m. sur lea typea
cb.miquea ; mit 1. Dumaa (Ib- LXX1I1, tsti).
Rochercbea sur le verilaUp poids alomlque du
carbone; mit Denselben (Ib. Str. III, T. I,
1841), — Sur l'action da rhydrogine aur quel-
ques nsliferes chloriges (Ikll. Acad. Bru.
987
Stattter
StefTens.
m
VUl, 4844). Sor les propriöMs et la composi-
tion de Tacätal (Ib. XIII, 4846). Nouv. re-
cherches sur le vöritable poids atomique du
carbone (Ib. XVI, 4 849). Viele Berichte eben-
daselbst. — Recberches mödico-ldgales surla
nicotine etc. (Bull. Acad. de M6dicine XI). —
Note coDcernant l'action des alcoots sur les
aloalis; mit J. Dimuui (Compt. rend. X, 4 840^.
Nouv. analyse de l'air faite ä Bruxelles (Ib.
XIV, 4 842). Sur les liquides de ramniosetde
rallantoide (Ib. XXXI, 4 850).
Stattter, Benedict. — Jesuit, Leh-
rer d. Grammatik usw. folgweise zu Strau-
bingen, Landshut, Neuburg, Solothurn u.
Innsbruck, dann Prof. d. Philosophie u.
Theologie an d. Univ. zu Ingolstadt, auch
seit 4 776 Stadtpfarrer daselbst, darauf
Stadtpfarrer zu Kemnath (Oberpfalz) und
nun geistlicher u. Gensur-Ralh in München
bis 1794, wo er daselbst in d. Privatstand
trat (M) (Bd),
geb. 4 728, Jan. 30, Köpting, Bayr.
Walde, •
gest. 4 797, Aug. S4, München.**
Tractatio cosmologica de viribus et natura
corporum, 4**, Monacbii 4 768. Metallurgie et
inineralogia, 8**, Oeniponti 4 765. Mineralogia
specialis, 8**, Ib. 4 766. Philosophie melhodo
scientils propria explanala, VIII Pt., 8°, Aug.
Vind. 4 769— 72 (darin Pars III : Cosmologia,
Pt. VI -VIII: Physica). — Soiulio problema-
tis academici : A quibus viribus exceptio illa
a legibus bydrostaticis oriatur, quam fieri ob-
servamus in aqua quiesecnte, in vase non
semper ad libellam sed ad superficiem con-
cavam saepenumero se componente (Abhh.
Bayr. Acad. IX, 4773). — Sehr viel Theolo-
gisches u. Anderweitiges.
* Nach Anderen : geb. Sept. 13 (Jf).
** gest. Aug. 21 {Bd) ; nicht Aug. 21 (JT).
Staudt, Karl Georg Christian
von. — Dr. Phil., von 4 822 bis 4 827
Prof. am Gymn. zu Würzburg u. Privat-
docent an d. Univ. daselbst, dann Prof.
am Gymn. zu Nürnberg u. Lehrer an d.
polylechn. Schule daselbst bis 4 835, und
seitdem Prof. ord. d. Mathematik an d. üniv.
zu Erlangen (Or),
geb. 4798, Jan. 24, Rothenburg an der
Tauber.
Geometrie der Lage, 8«, NUrnb. 4 847. Beitrttc^e
z. Geometrie d. Lage, 2 Hfle. 8^ Ib. 4 856—57.
— Möglichst einfache Eiitwickl. d. Gauss'-
sehen Theorems, die Theilung d. Kreises be-
ireffend (Schulprgm. 4 825). Noch zwei Schul-
programme von 4884 u. 4845. — Beweise.
Lehrsatzes, die Bernoulli'schen Zahlen be-
treffend (CreUe's Journ. XXI, 4840). Con-
struct. d. regulären Siebzehnecks (Ib. XXIV,
4842). über d. Inhalte d. Polyi'der u. Poly-
gone (Ib. id.). Beweis, dass jede algebr. ra-
iionale ganze Function von a. VerlDdeiMn
in Factoren vom ersten Grade aofgdMi«-
den kann (Ib. XXIX, 484S). Ober elaigeipi-
metr. Satze (Ib. LVII, 4 860).
Steea, Adolph. — Dr. Phil., PnL,
Lehrer d. Mathematik an d. polyteck
Schule u. an d. militSr. äochscfaule in b*
penhagen (Qr) (EJ,
geb. 184 6, Oct. 7, . . .
Elementair Arithmetic etc. , Kopenh. 1IU,
8. Aufl. 4 858. Diss. Inaug. de vi etnatonii-
finiti mathematici, 4°, Ib. 4 845. Begynddia-
grunde i det matbemat. Geographie, lb,4M.
Ren Mathematik etc., ib. 4 847. MatheiHL
opgaver etc., Ib. 4849. BegyndelsesgraoAii
analytisk Plangeometrt, 4«, Ib. 4 854. EleoB-
Uir Algebra etc., 8^ Ib. 4859. — HcnMr
ninger om de overelliptiske Functioner ogM
doppelte bestemte Integraler (Danfke TU
Selsk. Skrin. 4 849).
Steeauitra, Pibo. — Dr. Phil., Leh-
rer d. Mathematik, Nautik a. Astronomie
am Athenaeum in Amsterdam fAAM) (fe^
handl. Alaatsch. HaarlemXüLSlJ^
geb. . . ., gest. 4788, Juli 91, . . .
Opkomst en Voortgang van da Konst der Zee-
vaart, Amsterd. 4768. Grondbeginieli dir
Meetkonst, Ib. 4770. GrondbegiaselsderSt«^
rekunde, 2 Dt., Ib. 4774. j
Steftui, Josef. — Dr.Phil./seU «85t
Privatdocent d. mathemal. Physik an d. I
Univ. zu Wien u. Lehrer d. Mathematik o.
Physik an d. Öflentl. Ober- Realschule da-
selbst (OrJ,
geb. 4 835, März 24, St. Peter b. EU-
genfurt.
Allgem. Gleichungen für oscillator. Bewegst-
gen (Fogg. Ann. CII, 4 857). Über d. spteiL
Wärme d. Wasserdampfi (Ib. CX, 4861). -
Beraerkk. über d. Absorption d. Gase (Sitiaogi-
ber. d. Wien. Acad. XXVII, 4 857). Ot>er d.
Druck, den d. fliessende Wasser senkreekta
seiner Slromrichtung ausübt; mltC. Liivfe
(Ib. XXXIl 4 858). Über d. Transversalschvto-
gungen e. elast. Stabes (Ib. id.). Oberd. Do- •
long-Petit'scbe Gesetz (Ib. XXXVI, 48S9).
Über e. neues Gesetz d. lebendigen Krttfte n
e. bewegten Flüssigkeit (Ib. XXXVII, 4U9)
^ Über d. Erscheinungen d. Gasabsorptioi
(Prgm. d. Ober-Realsch. in Wien 4859). -
Geomelr. Dnrstell physikal. Probleme (ZfÜ-
schrirt f. Realschulen, 4 850).
Steffenelli, ... von. — Rentbeamr
ter in München (Or),
geb. 4 786, Dec. 21, Fondo,itaLTyrol,
gest
Über d. Auflös. aller sphär. u. geradlinigea
Dreiecke (Denkschr. Münch. Acad. IV, 4 Sil).
Steffens, Henrik. — Dr. PhiL o.
Med. (Kiel 1797 u. 1815), folgweise Prt-
t an d. ÜniT. zu Kiel (1798) u.
penlugen (180S— 180i), dann Prof. d.
ilosophie (Mineralogie) an d, Uoiv. zu
lle (1804 — II), Prof. ord. d. Physik u.
Ilosopfa. Natnrwisg. an d. Univ. zu Brea-
(1811—39) und seitdem Prof. in d.
losoph. Facult. d. Dniv. zu Berlin. Hilf;!.
Acad. d. Wiss. (philoeoph. Klasse] da-
bsl (N) (E. m),
gab. (773, Hai S, Slavanger.Norw.,
gest. 18(B, Febr. 13, Berlin.
mcbe ttb«r d. HinsNiogi« u. das minera-
;. StudlüD), g^ Altona 1797. Beitrage lur
Mm Natunjeichichle d. Erde, 1. Tbl. 8°,
MbargdOI. GmndiUgs i. philosopb. Na-
i«laun8cfasrt,8*,BerliDlS07. GeagDOsUtch-
•hv-Aatsibe, 8°, Hamb. ist«. (}berd. Be-
ut 4. Farben in d. Nalnr, in 0. Ph. Bnnga :
ihMkagal usw., Hambui^lSlo. Voltstand.
ndb. d. Oryktogoosi«, ( Bde. 11°, Halle
Ht— II. Antbropoliigie, ■ Bde. S°, Breilau
M. Polamlscbe Butler i. Befördr. d. gpe-
Mn. Physik, « HIIb. 8°, Ib. 18»fl— BS. ~
ifaraamtle Hypolheser, ved hvia Hjelp man
ir attgl at forklare Hetalleroes Porkalkning
Mft Phys.~oecaaom. Bibliothek, I, ITBt).
■ BdMMWu'i VinprOvellb. id.]. EIBidrag
Hypalfaaaen om den almiDdelige Organls-
■* (Ib. XV, t19B). Beakrivelae over nogle
'MdagadttnorakeH(neralier(lb. id.). Geo-
lUfl Bomlrknlogar paa en Heia« msllein
TflBgar-Waldl^afBeDa (Ib. XVll. <80i)). -
iHWB über d. l«l; mit H. r. Link a. F. W.
lOar (Bakw^fr. Joam. XI, 1844). über d.
ipaotlve Vertat tn. d. IcMlins u. Cblorias i.
■Wv. Pol d. VoKa'icbcD SBule (Ib. XIX,
IT). — tlbar d. eleklr. Fische {WMhlar'a
" ' 1, 1, 1148). — Viel Anderweitiges.
, Johann Goltlieb. —
f. Pbil. (Biol«la 1760], erst Prof. (estr.
B1, ord. I751)d. Philosophie and. Qniv.
pklltlQ, dann Lehrer d. Philosophie, Phy-
'Jt. mÄemallk am Carolinum zu Cassel
Pl bis 1786] und nun Prof. d. Logik,
l^yilk. Hatbemalik u. Physik an d.
h. n Harburg (M),
|ri». 17X5, Juoi 16, Hartum, Fürstenth.
Minden,
|mL 179S, Hai i. Harburg.
^. Ton d. groaien Verdlenalen Landgraf
ttd^B IT. am d. mathemst. Wisseasobaf-
!,*•, Casaeinftl. Beschreib, e. klein. Lnft-
■pansw., >■, Ib. 1773. Kurse Beschreib,
laag- ■. Druckpumpe usw., 8', Ib. 1774.
Hkrälb. «. Lnftmeasers d. gesand. u. ud-
«nd. Lift, ■*, Ib. <7TS. Bsacbreib. e. aeaeD
■lacrapb«), 4*, Ib. 4 780. Uatersucb. wegen
■thran EiiSnders der hier (In Cassel] er-
4tmwm CaBlrlfugal-Wauerniaacbine, 4°, Ib.
• («argl. T^Ia). Cotarsucb. d. ersUn Br-
ian d. TOrtrain. FenermaschtDe usw., 4°,
4fM. VoB a. Sonnen-Uikroakop zu ud-
dnrobslobt. Kürpern, 4«, Ib. (781. Baachreib.
d. Uilchpump« usw., S°, Ib. 1781. — Von e.
LaftreinigkeilsiDesser [Tealaoh. Uusaam). —
8t. legte lu Cassel e. Werkstatt f. phyaikal.
u. metfaeraat. Instrumente an.
■tagnMUi, Friedrich Ludwig. —
Dr. Hed. et Phil., Prof. d. Mathematik an
d. Univ. zu Marburg seit I SiS, früher(l 837
■—tO] Lehrer d. Mathematik u. Physik am
Gymn. daselbst (Ot),
geb. 1813, Juni >8, Frankfari a.M.
Elemeote d. ebtfnen Trigonometrie u. Stereo-
metrie, S°, Harburg 1848. Geometr. Unter-
such. Uberd. Drebnng, S°, Ib. «BSl. Lebrb.
d. Variationsrechn. usw., V, Csssel <8S4. —
Neuer Beweis d. Formeln für d. Rgurirt. Zah-
len usw. {Omaart's Arcb. V, 1144], Unter-
such. Über d. sogen, berganleurenden Dop-
pelkegel (Ib. VI, 18(3). Uherd. Construct. d.
Normalen, Tangenten u.KrümmuDgshalbmes-
ser sn gewiss. Curven (Ib. VII, 18tS). Beweis
e. -geomelr, Lehrssties {Ib. id.). Verschiedene
mithamst. Bemerkk. (Ib. VIII, 18(8). tiber d.
Tnechen. Construct. d. Lemniscale [Ib. id.).
Über d. sogen. Neo^de |lb. id.). Über d. Na-
belpunct anr d. Elllpsoid [Ib. Id.). Über d. Be-
stimm, d. Drehungiwlnkel an HessiDstnmen-
tea, die mit e. hewegl. Spiegel verseben sind,
welcher d. Bild e. feststebsaden Scale In e.
Fernrohr erscheinen IHsit [Ib. XXV, 18SS].
■tehella, s. SlShlin-Storcka-
burg,
■telohea, Michel. — Prof. d. Ha-
Ihematik an d. Hflitirschnle zu BrÜBset,
früher Prof. am Collegium zu Hasseit und
dann an d. Industrieschule zu Verviers (Or),
geb. 1801, Sepl. 19, finzange, Gross-
herzogth. Luxemburg.
Coun eltmenl. de Ststique, 8°, Brui. t84t.
Uäm. sur la vie et tes Irevaux de Simon Bterls
etc., 8", Ib, 1B4S. Sappläment k la gäomi-
trie, renfermant la th^rie du positif et du
nAgatifatc., S°, ib.iaSB. Coursdero6csnique
pbysiqueetsppliquäe, Eb. 18 . . Coursdeme-
canique rationelle, Ib. 18 . . — Mtm. sur Vi-
quilibre de la vis k ßlet triangulaire {Cailect.
Soc. d. Scienc. k Libge 184t). ll«m. sur les
courbes slgäbrlques renfermant la vraie da-
OnitioD gäoärale des dismitres, centres, dla-
mtlres coqjuges etc. (Ib. id.). Essai d'une
mäthode malh. de la macbine h vapeur (Ib.
1 848). HAm. sur l'equilibre physique des ma-
cblnes (Ib. 1801— S8J. — Considäralient sur
la balaoce ordiuaire et Ibäorle de la balence
k bascule (Bull, du Hus«e d'lndusirie, 184S].
Not« aur l'hydrsuliqne (Ib. 18fi7). De la chüte
des graves dans l'alr et de leurd^vistion vers«
l'esl (Ib. id.]. Thtorie rationalle de la roue k
aubes courbes (Ib. id.). Eitrait d'uu mim.
nuroärique sur l'eETet utile de Is vapeur d'eau
(Ib. Id.). — Mdm. sur r«quilibre stable, '
991
Stoifenaand
Stsiii.
W
tance ao roolemeot (Ib. id.)> — Essai d'one
thöorie g^aörale du centre des forces etc.
(Grelle, Journ. XXXVIII, 4849). M6m. relatif
au mouvement de rotation et au mouvement
naissant des corps solides (Ib. XLIII, 4 85S).
Remarques et röflexions sur les momeots et
d'autres sujets de statique (Ib. XLIV, 485S}.
De la propriöt^ fondaroentale du mouvement
cycloidal etc. (Ib. XLVI, 4858). yem. sur la
questioD röciproque du centre de percussioo
(Ib. XLVIII, 4854). Quelques considörations
sur r^uilibre du polygone funiculaire et sur
la chainette (Ib. L, 4 855). — Diss. sur la th^o-
rie des axes principaux et des axes perma>
nents de rotation (Onmerfi Arch. V, 4 844).
— Aufsätze in Qnetelet'i Corr. math. et phys.
Stelfensand, Karl August. — Dr.
Med., pract. Arzt zu Crefeld (N) (CU) (G,
1849;,
geb. 4 804 etwa
gest. 4 829, Apr. 4 0, Crefeld.
Oberd. Sinnesempfindungen, 8^ Crefeld 4834 .
Deutschlands Heilquellen übersichtlich zu-
sammengestellt, 4 Bl. fol.. Ib. 4 84S. — Das
Funkeln d. Sterne, eine subjective Gesichts-
erscheinung (Pogg. Ann. LV, 4842).
StoIgleliBer, Cölestin*. — Bens-
dictiner, folgweise Hülfsprediger in Re-
gensburg (4763), Pfarrer zu Schriabelweis
(4 765) u. Prof. d. Physik u. Mathematik
im Stifte St. Emmeran zu Regensburg von
4766 bis 4784, dann Dr. Phil. u. TheoL,
sowie geistl. Rath u. Prof. ord. d. Mathe-
matik, Physik u. Astronomie an d. Univ.
zu Ingolstadt von 178i bis 4 794, seitdem
Fürst-Abt d. Reichsstifts St. Emmeran bis
zur SUcularisation desselben im J. i8i0,
nach welcher er als Privatmann in Regens-
burg lebte. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu
München seit 4 790 (BdJ (WN) (Fl) (GG. t)
(MAI),
geb. 4 738, Aug. 4 7, Sindersbühl bei
Nürnberg,
gest. 4 84 9, Febr. 2 4, Regensburg.
Positiones ex universa philosophia et mathesi,
4^ Ratisb. 4 768. Observationes phaenomeno-
rnm electricoruro in Hohengebrahim et Prif-
ling prope Ratisbonam factae et expositae, 4»,
Ib. 4 773. Atmosphaerae pressio varia, obser-
vationibus baroscopicis propriis et alienis
quaesita, 4», Ingoist. 4 788. Über d. tägl. Ab-
wechslung d. Steigens u. Fallens d. Quecksil-
bers im Barometer (Ephem. Soc. Meleorolog.
Palat. a. 4 78S, Mannh. 4 788). Beantwort. d.
Preisfrage über d. Analogie d. Elektricität u.
d. Magnetismus (Neue Abhh. Münch. Acad.
II, 4 780) ; französisch mit Zusätzen von J. H.
Y. Swinden, 8°, La Haye 4 785.
* Eigentlich Georg Christoph.
Stein, Christian Gottfried Da-
niel. -^ Dr. Phil. (Leipzig 4 793), seit 4794
Lehrer und 4802 Prof. am Gymnas.
Grauen Kloster in Berlin (OB. 48S5J flQ,
geb. 4774, Oet. 4i, Leipzig,
gest. 4 830, Juni 4i, Berlio.*
Haodb. d. Geographie, 9 Bde. 8^ L«lpi.4i^
5. Aufl. 4 826. Viele andere geogr. Huö-i,
Lehrbücher, und Atlanten.
* gest. 1829, Juni 14 {&BASU).
Stein, Johann Peter Wilhela
— Dr. Phil. (Bonn), Lehrer o. splte^Obl^
lehrer am Gymn. zo Trier seit 48l(,bi-
her Ingönieur-Göograpbe in französ. Dn»-
sten. Von 4 8 4 8 bis 4 8 4 3 Zögling l P**
lytechn. Schule in Paris (Q),
geb. 4795, Oct. S3, Trier,
gest. 4 834, MSrz 47, Trier.
Anfangsgründe d. Geometrie, 8<*, Trier <llk
D«" d. Arithmetik, Ib. 48SS, 4. Aufl. v.On*»
müller. Ib. 4 888. Geograph. Trigonometrie, fi
Mainz 4894. Lehrb. d. Algebra, S Bde. r,
Trier 48S7. — Recherches da lieu des poiril
du plan d'un triangle, desquels menantd«
droites ä ses somm^ts, joints par ces mtas
sommets des perpendiculaires k ces droiU
ces derniöres forment nn triangle eqniveM
ä une sorface donnee (Oergemie, AooaL n
4 8S4— S5). Transformation imro^iate M
polygone quelconque en un parallAlogriiMi
^uivalent (Ib. id.). Diss. sur la natared«
logarithmes nögatifii (Ib. id.). D^monitFitill
de dem thöorömes de statiqae (Ib. id.). M
quelques cas du ddveloppement des foDCÜMi
et en pariiculier sur le döveloppemeat M
puissances fractionnaires des sinus et desoe*
Sinus (Ib. id.). Examen de quelques teolttiv«
de th^orie des paralleles (Ib. id. et XVI. 4ltf
— 26). Lettre sur divers sujets (Ib. XVI). -
Über d. Vergleichung d. verschiedn. Niun^
rationssysteme (Crelle'e Journ. I, 48t6).
* geb. 1796, . . ., gest. 1831, Min 16 (JT).
Stein, Heinrich Wilhelm. —Pnt
d. fechn. u. pract. Chemie an d. polyteahi<
Schule in Dresden seit 4 850, und UHi
d. Physik u. Chemie an d. chirurg.-MP
ein. Academie daselbst seit 4 852; frub^
Vorsteher d. Stru versehen Mineralw»-
ser-Anstalt in Leipzig und dann in Dres-
den ; noch früher Amanuensis von Liebil
in Giessen ; ursprünglich Pharmaceut fOrji
geb. 4 84 4, Dec. 9, Kirnbach b. Bretteo,
Grosshzg. Hesieo.
Die Organisation d. ehem. Unterrichts, T
Dresd. 4 857. Chem. u. chemisch-techD. C»
tersuch. d. Steinkohlen Sachsens, 4^ Leipi
4 857 (zweite Abthl. von : Die Steinkohlee ^
Königr. Sachsens usw. ; erste geognost. Abtk'
von H. B. Oeiniti). Anleit. z. qualitativ. KM
lyse, 8», Dresd. 4 859. —Über d. lodgehalti
Leberihran (Erdmann'e Journ. XXI. 48ti
Beschreib, u. Analyse e. chlorhaltig. Lithi«
immers (Ib. XXVUI, 4848). Binwirkang
im
8l
Btoinbe^
1. A-MhwelnstelD (Ib. XXX, 1843).
. LIthioD bei GBgenwart von Nalron
,1814). Nauer gelber Farbstoff (Ib.
BtS). Arsenik In pnanzen [Ib. LI,
-Tbeoried. Cemenlstahl-Bereitung
)S1). NeueiFarbemalsrialeas China
I8SI). Cbor Calomelbereltung aul
e (Ib. LXXIII, I8S8). — Über assse
ng (PolytechD. CentralblaU 48iTj.
weiMrabricBlioD (Ib. 1 8S1 u, 1SSB),
lyiteo (Ib. 4aBS). Prur. d Salpeter-
lod [Ib. 4858). Analyse d. Alaba-
{Ib. id.). über d. Brkennen d. 3sl-
1 auf tFockn. Wege [lb.1859). Über
von Zinn neben Anllmon u. Arsen,
neben Chrom (Ib. id). (Iberd.Zu-
IX. d. Halles (Ib. 1860). — über d.
. PsBadomorpboBea im HIaeralrelch
u. BroBB'i Jsbfb. 184G|. — Artikel
's EacyclopHdle. — Seil 4 881 Uit-
er d. Polylecbn. CentralblaU*.
bers, Karl. — Dr. Pbil-, Prof.
B D. Pbannacie ao d. Uni*, lu
her Hiamiaceut (A. Ph. LXXIV;,
ISIS, Apr. i, Cölhen,
1851, Dec. .., Halle,
de coQcrelionibns elrinii et plyo-
lelithis, cyttolllhls, 8°, Hall)« <841.
tu WShlar*! Gmadriss d. Chemie
ynamide : Eleklricltfit, Hsgaetismus,
rme; Verwand lieh all «lehre u. Stfi-
), S*. Berlin IStt. — Unteraachung
ircellananlan von Halle (Xidmaan'i
n, 4811). D° einer Eiaenaaj (Ib.
»]. über d. Zerspringen von Zinn
^stmmenseli. fossiler Fischschup-
.). ÜberSiKrkmehld. Kryptogamen
484i]. tberd. Tragi. Vorkomm, von
irgaa. Kürpern (Ib. id.). Untersuch.
am Abdooiinsttyphus Verstorbenen
Nscbweis. von lod mlitelsl d, gel-
) (Ib. id.). Znsammenseli. d. Soole
beiScbdoebeck (Ib.id.). Über Alu-
XXXII, 1844].
id«l, Franz Xaver. — Jesuit,
■athenulilc an d. Acadeinie zu
Kroatien. Canonicus zu Agram
11(6, Nor. I(, Creuz,
gaometrlae prtcUcae, Budae 1 779.
MtlheMospurae, Ib, 17SS. lastitn-
Amettcae, III pt.. Ib. 1783.
•Tf Jobenn Ludwig. — Uhr-
:. Hecbinicus in Zürich (ZNG),
17(1, . . . Zürich,
1179, . . . Ztirich.
ran d. Vei^röMBmnpiglliserti, «°,
iS.UbarselileSnleT'i Neue Knideck.,
I d. Relraction in Gllsern, 8°, Ib.
Stniur.
994
Steiner, Karl Friedrich fbri-
tian, — Baumeister (ISIG — \1) u. seit-
dem Bauralh ia Weimar (N),
geb. 1774, Sept. 1 1, Sondershausen,
gest. IBID, Hei 10, Weimar.
Wasserwarmer oder Vorrichtung mittelst wel-
cher in kurzer Zeit durcb wenig Brennstoff
viel Wasser erhilil werden kann. 4°, Weimar
8». Reitkunst oder Perspective für Künst-
ler, Gewerkeusw., IBde, 4°, Ib.isian. ISBI.
Waage d. i ata mmen gesellten Kralle, Ib. 1 Bit.
Steiner, Jacob. — Dr. Phil. Nach-
dem er sich zu Yverdon bei Pestalozzi
und in Heidelberg gebildet, Lehrer am Pla-
mann'ächen Prival-Enstitule in Berlin, dann
von 1816 bis I83B Lehrerd. Halhematikan
d. slädlischen Gewerbeschule daselbst und
seitdem Prof. extr. an d. Univ., sowie seit
IS34 Uitgl. d. Acad. d, WIss. (GB. 1815;,
geb. 1796, März iS, Utzensdorf.
Systemat. Entwicklung d. Abhängigkeit geo-
nietr. Gestalten von einander usw., 8', Berlin
1 8)1. Die geomelr. Cor^sIrDclioDen ausgenihrt
mittelstd. geraden Linie n. eines Testen Krei-
ses usw., 8°, Ib. 18tl. — Einige geomelr.
Satze (Crelle't Journ . I, t Sie) . Einige geometr.
Betracbtt. [Ib. Id.). Einige Gesetze d. Thei-
lung d. Ebene n. d. Raums (Ib. Id.). Leichter
Beweis e. stereometr. Sattes von Enlar (Ib
id.). Verwandt, u. Thellung sphärisch. Figu-
ren durch Conslract. [Ib. 11, t SIT). AuriOs.
e. genmelr. Aufgabe (Ib. id.). Geometr. Auf-
gaben u. Lehrsätze [Ib. id.). Zwei polygometr.
Satze (Ib. id.). Aufiös. e. Aufgabe aus Bar-
goime'i Anoal. [Ib. id.). Geometr. Bemerkk.
(Ih. III, 1818). Aufgaben u. Lehrsätze [Ib. Id.,
XIII n. XIV, 18»S: XV u. XV[, 18(8; XVIII,
ieS8; XXX, XXXI D. XXXII. 1846; XLIV,
1851; XLV, 18SS). Demonstration geomätri-
que d'un th^oräme relatif a l'altraclion d'une
couche elliplique sur un pojnl exterieur (Ib.
XII, I8S(|. Ein neuer Satz über d. Primzah-
len IIb. XIII, 1838). Einfache Cont.lruct, d.
Tangenten an d. Lemniscale (Ib. XIV, 18IS).
Uaiimum o. HinimDoi d. Bogens e. beliebi-
gen Curve, imVerhHiln. z. zogebttrig. AbsciH«
oder Ordinate [Ib XVII, ISST). Einfacher Be-
weis d. Isoperimelr. Hauptsätze (Ib. XVIII,
4818. — Auch: Abhh. Berlin. Acad. f. 1888.)
Vond.KrUmmnngs-SchwerpunclebenerCuT-
ven (Ib. XXI. 1840. — Auch: Abhb. Berlin.
Acad. r. 1 818.) Über einige stereometr. Satze
(Ib. XXIII, 1841). Sur le mazlmum et ie mi-
nimum des flgures dens le plan, sur la Sphäre
et dans l'espace eo genOral (Ib. XXIV, IStl).
Element. LOsung e. Aufgabe über d. ebene n;
sph8r. Dreieck (Ib. XXVIll, 1844), Teoremi
relativl alle coniche Inscritte e circonscrilte
(Ib. XXX. 1 848). Über e. Eigenschaft d. KrUm-
munphalbmesser d. Kegelschnitte (Ib. id.).
über e. Eigenschaft d. Leitstrablen d. Kegel-
schnitte [Ib, id.). über Lehrsätze, von wel-
chen d, bekennt. Satze Uber parallele Cnrven
besondere Fllle sind (Ib. XXXll, 1 84«). SeU«
63
995
Steiner
Steinheil.
I
über Gorven 2. u. 8. Ordn. (Ib. id.). Ober d.
dem Kreise umschriebene Viereck (Ib. id.).
Element. Lösang e. geomelr. Aufgabe u. über
einige damit in Bezieh, stehende Eigenschaf-
ten d. Kegelschnitte (Ib. XXXVII, 4 848. —
Auch: Abhh. d. Berlin. Acad. f. 1847.) Über
d. grösste Product d. Tlieile oder Summan-
den e. Zahl (Ib. XL, 1850). Combinatorische
Aufgaben (Ib. XLV, 1858). Über einige neue
Bestimmungs- Arten d. Curven S. Ordn. usw.
(Ib. id.). Allgem. Betrachtt. über einander
doppelt berührende Kegelschnitte (Ib. id.).
Allgem. Eigenschaften d. algebr. Curven (Ib.
XL VII, 1854). Über solche algebr. Curven,
die einen Mittelpunct haben usw. (Ib. id.).
Eigenschaften d. Curven 4. Grades rücksicht-
lich ihrer Doppeltangenten (Ib. XLIX, 1854).
Über algebr. Curveii u. Flttchen (Ib. id.). Über
d. Flachen d. dritt. Grades (Ib. LIII, 1857).
Über e. besondere Curve 8. Klasse u. 4. Gra-
des (Ib. id.). Vermischte Sätze u. Aufgaben
(Ib. LV, 1858). — Über d. Punct kleinster
Entfernung (Monatsber. Berlin. Acad. 1887).
Einfaches Princip z. Quadriren gewiss. Cur-
ven (Ib. 1840). Über parallele Curven (Ib. id.).
Steiner, Johann August Moritz.
— Dr. Phil., Lehrer* an d. Bau- u. Real-
schule zu Breslau (Diss) (G, 1848;,
geb. 1811, Dec. 19, Breslau,
gest. 1818, Apr. 23, Breslau.
De loco geometrico centri lineae rectae defi-
nitae cujusdam longitudinis, cujus termini in
peripheria lineae secundi ordinis moventur,
4*>, Vratisl. 1841. Elemente d. ebenen Trigo-
nometrie u. d. Stereometrie, 8", Ib. 1845.
8teiiig;rflber I Johann Chri.sdan
August. — Privatgelehrter in Leipzig, vor-
her fürstl. Bibliothekar in Rudolstadl (M. l\),
geb. 1759, Juni 8, Schlciz,
gest. 1818, Jan. 21, Leipzig.
Übersetzte Tetens* : Jens Kraftii praelectiones
mechanicae cum addit. etc. ins Deutsche,
S Bde. 8**, Dresd. 1787. — Anderweitiges.
Steinhänser, Johann Gottfried.
— Dr. Phil., anfangs Advoeat zu Plauen im
Voigllande, dann von 1805 bis 1816 Prof.
d. Mathematik an d. Univ. zu V^'ittenberg,
seitdem Prof. d. Bergwissenschaften an der
zu Halle. Hatte das Bergfach in Freiberg
studirt (NJ {GG. 1825;,
geb. 1768, Sept. 20, Plauen, Voigll.,
gesL 1825, Nov. 16—17, Halle.
De magnetismo telluris, Sect. I, magnetis vir-
tutes in genere proponens, 4^ Viteb. 1806.
De magnet. teil., Sect. II, de incünatione acus
magneticae, 4«, Ib. 1810. Taschenb. f. pract.
Feldmesser, 1. ThI., Leipz. 1806. R^tlexions
sur les mesures universelles, Wittenb. 1806.
Elementarbuch d. nothwendigst. Wissenschaf-
ten, 1. Tbl., Zeitz 1809. Versuch c. BJaass-
systems, welches mit dem Umfang d. Erde,
mit d. Grundgesetzen d. Natur, mit d. Länge
d. Secunden - Pendels , mit d. Viogefthrta
Maassen usw. übereinstimmt, Ib. Uli -
Über d. wahre Ursache cL Vegetation (f^^
Magaz. VIII, 1804). Über magneL i. mkm
Gegenstände, besonders über die anf QmA-
silber schwimmende Magnetkugel (Ib. ti^
Beschreib, e. Maschine, wodurch mn Ik-
weichungskarten für jede 8ngegebeBellacit''j
axe d. Erde verzeichnen kann (Ib. X, IINI'
Über d. Umdrehung d. Magnetkugel vmUml
Axe (Ib. id.). Versuche e. Entwurfs lu cnii.:
Naturlehre (Ib. id.). Versuch, dieGraodMIiJ
e. rein. Naturlehre auch auf d. iotellNlriil
Welt anzuwenden, nebst Bemerkk. fib« i
Magnetismus d. Erde u. die eltktr. Eneh^ ;
nungen d. Magnetnadel (Ib. id.). GnndiHi|
e. reinen, auf d. intellect. Welt anweidtaii|
Naturlehre (Ib. id.). Über d. magnet. M
weichung (Ib. id.). Über d. VerlliiderlielL{
d. Stellung d. Magnetaxed. Erde(lb.id.).li-|
merkk. auf e. Reise nach d. Fiehtelgebiigitlk^
XI, 1806). Fernere Bestimm, d. magnet. Ab-!
weichungsperioden (Ib. id.). Überd.Vifi^
tion d. magnet. Neigung (Ib. XII, 1 >•<)■-*
Gegen d. Wasserzerseti, durch magnet. M
usw. (OUb. Ann. XIV, 1808). Beschreib, i
katoptr. Maassstabes, eines neuen Winki^
messers (Ib. XV, 1808). NKhere Bestina-i
Bahn d. Magnets im Innern d. Erde (Ib.LVBi{
1817 u. LXV, 1820). Beweis des imInMtti
d. Erde beBndl. Planeten (Ib. LXl, 1«^
Über d. Maguetism. d. Erde (Ib. LXVu.LXTIil
1 820). — Über d. Verfertigung von Stabil
neten (Sohweigg. Journ. XXXIII, 1891).
Steinhelli Karl August.— Dr.llHL
(Königsberg 1825); von I83S bis 1819
Prof. ord. d. Physik u. Mathematik ao ^
Univ. zu München u. Conser>'ator d. n»-
themat. Samml. d Staats, dann k. k. Se-
clionsralh in Wien u. Vorstand d. Depa^
tements für Tclegraphie im Osten*. Hid-
delsministerium bis 1852 und seitdem kö-
nigl. bayr. Ministerialrath u. techn. Beinlb
im Handelsministerium zu Mönchen, endi
wieder Conservator d. math.-phys. S^B^jj'
d. Staats. Milgl. (extr. 1887, ord. 18»)
d. Acad. d. Wiss. zu München (IllusIr.R-
1859; rOrJ,
geb. 1801, Oct. 12, Rappoltsweiler.
Elsass.
Diss. de specialibus coeli chartis elabortfl^i*!
Regiomont. 1825. Über Telegrapbie, io!^
sondere durch galvan. Kräfte, 4o, Münch.l8tt>
(Oeffentl. Vorlesung in d. Acad. — Darin die
Benutz, d. Erdbodens statt eines derTelefTt-
phendrähte.) Die Locomotive »der Müoebe-
nerausw., 4<^. Ib. 1842. Gehaltsmesser useiK
Anwend. als Bierprobe, 4^ Ib. 1843. GehaKs-
probefürBiereusw., 4°, Ib. 1847. Instructioi
für d. Telegraphisten d. Schweiz usw., S*
Bern 1 852. — Elemente d. HelligkeitsmessQ«
gen am Sternenhimmel (Denkschr. Müoeki
Acad. XIII, 1 881 —86. — Gekrönt Ton d. Göl
Steininger.
998
35.) Bafbhreib. d. für d. Feuerwacht
»t. Petersihurm in München ausgeführt.
3p8 (Ib. XVI, 4 887— 4 J). Überquanli-
\nalyse durch pbysikal. Beobacbtun-
id.). Oberd. Bergkrystall-Kilogramin,
chem d. Festste!!, d. bayer. Pfundes be-
>. XXII, Abth. 1, 4847). Copie d. M^re
live zu Paris (Ib. id.). Über d. Bestimm,
ihungs- u. Zerstreuungs-Verbältnisses
edn. Medien; mitPh. L.Seidel (Ib. XXII,
I, 1848). Beschreib, u. Vergleich, d.
Telegraphen Deutschlands (Ib. XXII,
II, 4849)). — Neue Construct. grosser
3aten(Münchn. gelehrt. Anzeig. II, 4885).
3n von Kalk in comprimirt ausströ-
Wasserstoffgas (Ib. VI. 4 887). Über d.
a geholten Copien d. Meters u.'d. Kilo-
} (Ib. VIll, 4 838). Resultat d. Schn-
oben Höhenroess. in Palästina (Ib. X,
Tragbarer Meridiankreis neuer Con-
m (Ib. XIV, 4 842) . Photometer z. Mess.
tst&rke d. Gestirne, neu constrüirt (Ib.
43). Teleskopspiegel, galvanoplastisch
1. galvan. vergoldet u. über Baols' Me-
EU vergolden (Ib. id.). Neue Anwend.
«kopspiegels bei astron. Messinstru-
> (Ib. id.). Beobb. d. total. Sonnenfin-
i vom 8. Juli 484S in Wien (Ib. id.).
erichtigungsmethode paraliact. Instru-
Ib. XVI, 4 843). Über e. neues Ocular-
eter (Ib. id.). Vereinfachte Methode,
lütten bei Nacht zu ermitteln (Ib. id.).
n. d. Längenausdehnung fester Körper
Abwägungen (Ib. id.). Beobb. d. Co-
von 4 843 (Ib. XVII, 4 843). Über e.
absehen für Feuergewehre (Ib, XVIII,
Über d. Aendr. d. Dichtigk. d. Wassers
^bsorpt. von Lua (Ib. XIX, 4844). Be-
ber seine Verbessr. d. Objective (Ib.
4888)! Über ein Teleskop, welches
Silberspiegel auf Glas wirkt (Ib. id.).
4-zOllig. paraliact. montirtes Fernrohr
). Berichtig, d. Aequatoreals (Ib. L,
— Fernrohr mit Objectiv nach Oauii'
ictIOD, aus seiner Werkstatt (^itzungs-
B d. Münch. Acad. I, 4 860). — Beobb.
leten von 4 835 (Sohnmaoher's astron.
III, 4 835). Beschreib, e. Apparats, wel-
Binzeichneo d. Sterne in d. Berliner
terncharten angewandt worden ist (Ib.
6). Über e. neues Netzmikrometer, als
ittel bei Verfertig. voUsttfnd. Himmels-
(Ib. V, 4 837). Neuer Reflexionskreis
smen statt Glasspiegel (Ib. XI, 4 834).
'aph, Instrument z. Zeichnen von Him-
arten (Ib. id.). Beschreib, seiner Stern-
in München (Ib. id.). Über sein Pas-
isma (Ib. XXIV, 4 846). Über iiein Ocu-
smen - Heliometer (Ib. XXVI, 4 848).
hn. a. Preise d. in seiner mechan.
itte verfertigt, astronom. usw. Instru-
(Ib. id.). Ueber d. Geschwindigk. d.
inzong d. galvan. Stroms (Ib. XXiX,
Ober e. neuen Meridiankreis (Ib. id.).
i ein Wort über galvan. Telegraphen
Mbn's Jahrb. 4 839). Über Astrograph,
Dtkrometer, Correctionsfemrohr, Pris-
i$0, Photometer u. andere Instrumente
seiner Erfindung (Ib. 4 844). ~ Über Ptolrung
von Lichtbildern (Kunst-u. Gewerbeblatt 4 839).
Seine neuen Correctionsfernröhre (Ib. 4 840).
Seine opt. Bierprobe (Ib. 4 844). 'Seine elek-
tromagnet. Rotationsmaschine (Ib. id.). Seine
galvan. Uhren (Ib. 4 843). Über d. Beobach-
tungsmittel z. Erkenn, d. Ganges d. Uhren (Ib.
4 846). Seine opt.-aräomelr. Bierprobe in ein-
fachst. Form (Ib. id.). Sein u. Seiders klei-
nes galiläisches Fernrohr mit Objectiv aus
Crown- u. Ocular aus Flintglas (Ib. id.). Sein
Telegraph für Eisenbahnen (Ib. id.). Ueber d.
saccharometr. Bierprobe von Balli]ig(Ib. id.).
Seine neuen Messinstrumente für Astronomie
osw. (Ib. 4847). Seine Methode, eine drehende
Verticaläxe mit halbkugelförm. Ende durch
Unterpressen von Oel zu balanciren (Ib. id.).
Sein Modell von e. Windflügel (Ib. 4848). Noch
einige Aufstttze daselbst. — Letzter Beitr. z.
richtig. Beurtheil. d. Aufsätze von Schafh&ntl
über d. halymetr. u. über d. opt.-aräometr.
Bierprobe (Dingler's Journ. CIX, 4 848). Über
Beiohenbaoh'i Distanzmesser (Ib. CXXIX,
4 853). — Über sein Centrifugal-Wurfgeschoss
(Sitzungsberichte d. Wien. Acad. 1, 4848). Be-
schreib, e. neuen Brückenwaage (Ib. V, 4850).
Rectification d. Gehaltmessers d. opt. Bier-
probe (Ib. VIII, 4 853). — Beiträge zu Oanss
u. Weber*! Resultaten aus d. Beobb. d. mag-
net. Vereins 4836—89. — Antheil an d. Ber-
liner acad. Sterncharten. — 8t. wurde beru-
fen 4844 von d. neapolitan. Regierung z. Her-
stell, d. gesetzlich gültigen Rotolo, 4849 von
d. österr. Regierung zur Organisation ihres
Telegraphenwesens (wobei er den deutsch-
österr. Telegraphen - Verein mitgründete) u.
4 854 vom Schweizer Bundesrath zur Herstell,
u. Organisation d. Telegraphenwesens in d.
Schweiz; gründete auch 4 855 eine optisch-
astronom. Werkstatt in München.
Steininger, Johann. — Seit 4845
Lehrer, später Oberlehrer u. Prof. d. Mathe-
matik u. Physik am ßymn. zu Trier; 4 857
pensionirt (Prgm, d. Gymn, 4 857^ (Q),
geb. 4794, Jan. 4 0, St. Wendel, Rbein-
preussen.
Geognost. Studien am Mittelrhein, 8<>, Mainz
4 849. Die erloschenen Vulcane in d. Eifel u.
am Niederrhein, 8^ Ib. 4 830. Neue Unter-
such, über d. erloschenen Vulcane daselbst,
8^ Ib. 4 834. Gebirgskarte d. Länderzwischen
d. Rhein u. d. Maas, nebst Text 8^ Ib. 4 833.
Die erloschenen Vulcane in Südfrankreich, 8",
Ib. 4833. Bemerkk. über d. Bifel u. d. Au-
vergne, 8^ Ib. 4 834. Bemerkk. über d. Ver-
steinerungen in d. Übergangskalk d. Eifel, 4°,
Trier 4 884. Geognost. Beschreib, d. Landes
zwischen d. unteren Saar u. d. Rhein, Ib. 4840.
Nachtrag dazu, Ib. 4 844. Geognost. Beschreib,
d. Eifel usw., 4<>, Ib. 4 858. —Essai d'une dös-
cription göognost. du Grand Duch^ de Luxem-
bourg (Möm. couronnös par l'acad. de Brux.
VII, 4 838 — auch für sich, 4», Brux. 4839). —
Untersuch, über d. salzführenden Gebiete in
Lothringen (Berghaui* Hertha, V, 4 836). Über
d. Klima o. d. Vegetation in d. Rheinprovioz
63*
•m
999
Steinmann
Stendardi.
(Ib. X, 4 827). — Nachr. von einer meteoro-
log. Erschein, bei Saarbrüclc (Bogg. Ann. VII,
4886). — Palttontolog. Aufsätze in Leonhard
u. Bronn's Jahrb. 4885^89.
Steinmann , Johann Joseph. —
Bis i84S Pharmaceut, dann Adjunct und
seit 1817 Prof. d. Chemie am polylechn.
Institut in Prag. Mitgl. d. K. Böhm. Ge-
seUsch. d. Wiss. (ABG. IV, 4 837; (JP),
geb. 4779, März 8, Landskron, Kreis
Chrudim, Böhm.,
gest. 4 833, Juli 9, Prag.*
Pbys.-cbem. Untersuch, d. Ferdinandsquelle
'ZU Marienbad, 8^ Prag 4 8S1. ~ Über d. Dar-
stell, d. Strychnins (Schweigg. Journ. XXV,
4849). Chem. Untersuch. d.Karpolitbs (Ib. id.).
D''d.Cron8tedtits(Ib.XXXnj8S4). D^e. rolh.
Schnees (Ib. XLIV, 4 835). D<* d. Mineralwas-
sers von Bilin (Ib. XLVlil, 4 886 u. LI, 4 837).
— Über d. scbädl. Einfluss d. Korkstöpsel auf
auf Eisenwässer (OUb. Ann. LXXIV, 4 82S).
* geb. 1778, . . ., gest. 1833, Juli 10 (Jf).
Stelnmets, Moritz. — Prof. d. Ma-
thematik u. Botanik an d. Univ. zu Leipzig
(J) (Seh),
geb Gersbach,
gest. 4 584, Juli 4, Leipzig.
Kurzes Verzeichniss d. hauptsächlichsten seit
Christi Geburt bis 4 558 gesehenen Cometen,
4®, Leipz. 4558. Arithmelicae praecepta in
questiones redacta etc. quibus accessit Intro-
ductio logistices scrupulorum astronomico-
rum brevis. Ib. 4568 et 4 575.
Stelnmeyer (Steinmayer), Philipp.
— Jesuit, folgweise Lehrer d. Philosophie
zu Landsperg in Bayern, Prof. derselben
Wissenschaft an d. Univ. zu Freiburg, Prof.
d. Mathematik an d. Univ. zu Dillingen, d.
Philosophie zu Straubingen, d. Moral in
Dillingen und hierauf Sludiendirector in
Amberg, München u. Landshut (M),
geb. 474 0, Oct. 6, Würzburg,
gest. 4 797, Jan. 23,
Regulas praecipuae methodi mathematicae s.
scientificae, 8^ Aug. Vind. 4 750. Tabulae
mnemonicae ex primis matheseos elementis
concinnatae, 8", Ib. 4 750. Elementa mathe-
seos universae, 5 vol. 8°, Ib. 4 765 — 65. Ti-
rocinium arithmelicum , 8°, Ib. 4 763. Ma-
thesis succincla, 8", Ib. 4 767. Inslitutiones
physicae Wolfianae, 8", Ib. «774. — Phi-
losophisches.
Steinwehr^WolfBalthasar Adolph
von. — Mag. Phil. (Willenberg 4725), folg-
weise Adjunct d. philosoph. Facultät in Wit-
tenberg, Zeitungsredacteurin Leipzig, Prof.
extr. d. Philosophie an d. Univ. zu Göttin-
gen (4 738 — 41) und seitdem Prof. d. Ge-
schichtß u. d. Natur- u. Völkerrechts, so-
wie Unterbibliothekar in d.%toiv. snl
fürt a. d. Oder (P) (M),
geb. 4704, Aug. 9, Deetz.beil
gest. 4 774, Apr. i, Frankfurt a
Der K. Academie d. Wissenschafteo i
physikal. Abhandlangen, 48 Bde. 8*.
4 748—49. Derselben anatomiscbe, cb^
u. botanische Abhandlangen , 4. Bd.
4 749. — Viel Anderweitigesi
Stelllola (Stigliola), Niccolo
nio. — Architect, Mitgl. d. Accade
Lincei in Rom (B),
geb. 4 547, Nola.Carof
gest. 4 623, Apr. 4 4, Neapel.
Enciciopedia pitagorea, 8^ Napoli 4
telescopio ovvero Ispecillo Celeste, 4", :
* geb. 1643, . . ., gest, 1612 «twa, ... (.Vi
Stellnti, Francesco. — i
Accadenya de* Lincei in Rom (B)y
geb. 4 577, Fabriano,Kir
gest. 4 646, Nov. 20, Fabriano.
Trattato del legno fossile, 42o, Roma 4
teinisch in Mise. Acad. Nat. Cur. 467
Stelzhammer, J 0 h a n n C b r i
— Jesuit, Dr.'Hieol. (4783), folgwe
d. Physik au d. Univ. zu Wien (I
Prof. d. Bergwerkskunde am Tben
(4797), daneben erst Gustos (48<
dann (4 806) Director d. k. k. pb
astronom. Cabinets, zugleich DomI
St. Stephan (seit 4 826), Vicepräsi
(heolog. Studien, Rector d. Universi
(ON) (BEj, v;,
geb. 4750, Aug. 28, Weissenb«
slerreic
gest. 4840, Oct. 10, Linz.
Denkschr. über J. Degen's Aufentbai
ris, 8«, .Wien 4 8« 6. Über d. Flugmas
Uhrmachers Jacob Degen in Wien (Gi
XXX, 4 808 u. XXXI, 4 809).
• geb. 1730, Aug. 28 {BSJ, V).
Steiii Olaus Martin. -^ D
Prof. d. Astronomie, Physik u. Mei
d. Univ. zu Upsala (JJ,
geb. 4 598 etwa,
gest. 4 650, Febr. 20, . . .
A. a. 0. keine astronom. u. physikal
ten angegeben.
StfMjfllirdl, Carlo Anton
Toscanischer Consul folgweise in C
tinopel, Algier u. Neapel; zuletzt ]
SanitUtstribunals u. d. Handelskao
Florenz (TpAV;,
geb. 4 721, . . . . Siena,
gest. 4 7 64, Juli 6, Florenz.
Saggio astronomico (Algeri) Fireoze, 4
teore ed altri fenomeni osservati io A
«t
Stengel
Steno.
1002
»t. DescriiMw d'an Tiaggio al Vesuvio. Di-
lasione sopra la lace (Nuova Raccolta Ca-
iWian«, Xlil, 4 765).
■teagelj Steph anChristian, Frei-
rr ton. — Kurfürstl. Regierungsrath u.
tiwraccessist in München, dann Vice-
Hsldent d. Landesdirecfion in Bamberg
id spSter Generalcoramissar d. Mainkrei-
8; 4811 zum Freiherrn erhoben (MAI),
geb. . Mannheim,
gesl. 4 812, Oct. 3, Bamberg.
tDtometrum Face ccia Dum s. lostromen-
na novam pro elicienda ex una statione di-
lutia loci inaccessa, a PAoeoeio ioventum,
*, Mminb. 4 767. Philosoph. Betrachtungen'
Ikird. Alpen, München 4786.
Stonhoofle, John. — Dr. Jur.> Leb-
er d. Chemie am St. Bartholomew's Hos-
riUl in London. Arbeitete 4 839.U. 4 810
eliebig*« Laboratorium. MitgL d. lioy.
bdety (seit 4 818) u. d. Chemical Soc. (Or),
geb. 4 809, Oct. 24, Glasgow.
Iterd. Darstell, u. Analyse d. HippursUure-
MÜhers (Liek. Ann. XXXI, 4 889). Über e.
CCblorcyan-Verbind. (Ib. XXXIII, 4840).
d, Aloln, das abführende Princip d. Bar-
edoe-Aloö (Ib. LXXYII, 4854). Über d. My-
iieoirpin, e. neue kryst. Substanz aus d.
Hil«. Balsam von Sonsonate (Ib. id.). Über
^MtfUrbenden u. desinficirenden Eigenscbaf-
pp d. HobÜKohle, nebst Beschreib, e. Kohle-
iipiratort (ib. XC, 4854). — On artificial oil
faili (Phil. Mag. Ser. lil, Vol. XVUI, 4 844).
ipalysia of the oils of elimi and olibanum (Ib.
i). Eiamination of palm oil and cacao but-
lr|lb. id.). On the action of peroxide of lead
% denamic acid , and the preparation and
■alyiia of (salicone) hydrate of phenil from
■Udoe (Ib. XIX, 4 844). On cetine. oils of
llfffl-lerpetiBe, hyssop eto. (Ib. XX, 4 84S).
le pyrofillic acid and soroe of the adstrin-
M MiblMnces which yield it ; zwei Aufstttze
Ik. XXII, 4848). On the preparation and con-
HlettoD of thelne, with its discovery in the
mm of Hex Paraguayensis (Ib. XXIII, 4 848).
II Ibe producta of the destillation of meconic
eU (Ib. XXIV, 4844). On the crystallized by-
jaU of laorel-turpetine oil (Ib. XXV, 4 844J.
^ tbe occarrence of mannite in Laminaria
eechariaa and various otber sea-weeds (Ib. '
L). Od the east india grass oil (Ib. id.). On
ha lalta of meconic and körnen ic acids (Ib.
L). Do a yellow substance from India called
toea (Ib. id.). On some of the irtifances
lUeh reduce oxide of silver, and pieclpitate
*m giess, io the form of a metallic mirror
IkXXVI, 4848). On the action of chlorine
■ biMoic eod cinnamtc acids (Ib. XXVIl,
MI]. On tbe products of the destillation of
Ittoile of copper (Ib. id.). Analysis of the
ihet of the sugar cane (Ib. id.). On the oil
«doced by tbe action of chlorine on cinna-
te edd (Ib. id.). Economical method of pro-
rlog phoephela of lime and magnesia from
urine for agricnlture (Ib. id.). Examen of the
resin of the Xanthorea hastilis, from New
South Wales (Ib. XXVIII. 4 846). On chloro-
picrine (Ib. XXXIII, 4848). On Alpha- and
Beta-orcine (Ib. id.). — On the sea-weeds as
the sources of acetic acid (Ib. Ser. IV, Vol. I,
4 854). On the dried cofTee-leaf of Sumatra,
as a Substitute for tea or for the cofTee-bean
(Ib. VII, 4 854). On the crystallina deposit
which forms in oil of bitter almonds (Ib. id.).
On the xanthoxyline, a new crystallina prin-
ciple from Xanthoxylum piperitum (Ib. id.).
On the crystallizable principle in the bark of
Fraxinus excelsior (Ib. id.). On the action of
bromine on nitropicric acid (Ib. VIII, 4854).
— Examination of the proximale principles of
some of the Lichens; zwei Abbandll. (Phil.
Tr. 4 848 et 4 849). On the nitrogenous prin-
ciples of vegetables as the sources of organic
bases (Ib. 4 850). On the oils produced by the
action of sulphuric acid upon various classes
of vegetables (Ib. id.). On the action of nitric
acid on various vegetables with a more par-
tlcular examination of Spartium Scoparium
(Ib. 4 854). Examination of selectvegetable
products from India (Ib. 4 856). — On the re-
duction of the salts of peroxide of iron by
means of vegetable substances (Mem. ehem.
Soc. II, 4 848 — 45). On a means of detecting
kinic acid (Ib. id.). — On platinized charcoal
(Quart. Journ. ehem. Soc. VIII, 4 856).
Steno (Stenone, Stenonios*), Nico-
laus. — Besuchte nach Vollendung seiner
Studien in d. Ueimath Amsterdam, Leyden,
Paris, Deutschland, Ungarn u. Italien, ward
4 667 zu Florenz Leibarzt d. Grossherzogs
Ferdinand IL, und, nachdem er 4669
zum Katholicismus übergetreten war, auch
Erzieher der Söhne von Cos mos III.,
kehrte dann nach Kopenhagen zurück und
ward dort 4 673 Prof. d. Anatomie an d.
Universität, ging aber bald wieder nach
Italien, trat daselbst in d. Priesterstand und
ward vom Papst zum Titular-Bischof von
Titiopolis u. Vicarius apostolicus per Saxo-
niaro inferiorem generalis ernannt; hielt
sich darauf am Hofe d. Herzogs Johann
Friedrich in Hannover und später in
Hamburg auf (W),
geb. 4634, Jan. 4, Kopenhagen,**
gest. 4 686, Nov. 25, Schwerin, Meckl.
De solido intra solidum naturaliter contento
dissertationis prodromus, 4*>, Florentiae, 4 S»,
Leidae 4 679, englisch, 4S«, Lond. 4 674, fran-
zösisch in d. Collect, acad. de Dijon, Partie
ötrang. T. IV. (In diesem merkwürd. Buche,
von dem ilie de Beaumont in d. Annal. d.
scienc. nat. 4 884, T. XXV, p. 837 einen Aus-
zug gegeben, finden sich schon mehre Haupt-
grundsfttze der heutigen Geologie u. Krystal-
lographie ausgesprochen, z. B. die Hebung
der Gebirge u. die Constanz der Winkel zwi-
1003
Stephanos
Stom.
sehen den Krystalinticben.) — Songt nur (aber
wichtige) analom. Schriften , sowie theolog.
Streitschriften.
* Eigentlich wohl 8 1 e • n oder Stcenaon.
** geb. 1638, Jan. iO {VI) (/) [B) ; gest. Iü87, Not. 25
Stephaniis, s. Stevinus.
Stophensen, Magnus. — Amtmann
über Nord- u. WesterdÖmmet in Island;
machte auf königl. Befehl zum Behuf d.
Untersuchung d. Brdbrands im J. 1783 eine
Reise durch Island fNKJ,
geb. 1762, Dec. 27, Island,
gest
Beskrivelse over den ny Vulcans Ildsprud-
ning i Vester Skaptefels Syssel i Aaret 4 788,
Kiöbnhavn 4 785 (deutsch 4 786).
Stephenson, George. — Sohn eines
Dampfmaschinen-Heizers in einer Stein-
kohlengrube bei Newcaslle, stieg aus die-
ser Stellung allmählich bis zum Range ei-
nes d. ausgezeichnetsten u. wohlhabend-
sten Civil-Ingenieure. Errichtete 4 822 eine
Locomotivenbau-Anstalt zu Newcastle und
war Bigenthümer mehrer Kohlengruben u.
Eisenwerke (An. R, ^SiS) (BS) (KEC)
(Smiles, Life of G. St., 8°, Lond. 4 867;,
geb. 478 4, Juni 9, Wylam,»
gest. 4 818, Aug. 4 2, Tapton-House bei
Chesterfield.
Erfand die Locomotive, deren erste am 35.
Juli 184 4 für den Transport von Steinkohlen
auf einem sogen. Tramway zu West Moor bei
Killingworth vollendet ward ; erbaute auch
(4823 — 25) die erste fürd. allj?emeinen Ver-
kehr bestimmte Eisenbahn, die von Stockton
nach Darlington, und lieferte für die Liver-
pool-Manchesler-Eisenbahn die mit dem Preise
von 500 L. Strl. gekrönte Locomotive (The
Rocket) , welche das Vorbild aller späteren
wurde, indem sie sich mit der damals uner-
hörten Geschwindigkeit von 4 5 engl. Meilen
in der Stunde bewegte. Erfand auch 4 84 5 zu
Killingworth, unabhängig von H. Davy, eine
Sicherheitslampe, die in allgemeinen Gebrauch
gekommen ist.
* Genauer in einer Hütte (cottage) zwischen den Dür-
fern Wylam u. Closehouse in Northuraboriand.
Stephenson , Robert. — Einziger
Sohn des Vorigen. Erst Lehrling in d. Ma-
schinenbau-Anstalt seines Vaters, später
selbständiger Civil-Ingenieur. Mitgl. (4 830)
u. Präsident (4 856—58) d. Instituts d. Ci-
vil Enginecrs, Parlamentsmitglied (4 847),
Mitgl. d. Koy. Society (4 849), Astr. Soc.
usw. (KKC) (BBB.XMJ (Absir.X),
geb. 1803, Dec. 4 6, WillingtonQuay,*
gest. 1859, Oct. 4 2, London.
On the locomotive steam engine, Lond. 4 888.
On the atmospheric railway System, i«'. Ib.
l
4 848. — Erbaute viele EiseobduieaiiMM
und ausserhalb Englands ood auch dii {II
vollendete) Röhreabrücke über die iii^J
Slraits.
* Bei Ne weMÜe upon Tyn«. — Oebw Od. 16 (iMr.^
Stepliag, Joseph. — JesdtiH
erst d. Philosophie, dann d. Matlieanft
Physik am Clementinischen CoUesiia
Prag, Gründer u. Vonsteher d.
daselbst seit 4 751 (M) (PI) (PU) (OM),
geb. 4 74 6, Juni 89, Regeosboit^
gest. 4778, Juli 14, Prag.
Exercitationes geometrico-analyticM di
gulis aliisque frustis cylindronim,
bases sunt sectionea conicae lofloitMiB
nerum , 4®, Pragae 4 754 . Edit. nev.,
4760 (Auszug: Abhandll. e. Privai
Böhmen, 1, 4 775). De pluvia lapideati
ad Strkow, pagum Bohemiae, et ijai
meditatio etc., 8», Ib. 4 754. De fterrat
causa etc., Ib. 4756. Liber II XaiUlii
braice demonstratua etc., 4*, Ib. 47 . .
contra insignem auperficiei oceani et
cum eo communicantlnm inaeqoalllitBa
Henrico KfUinio, Math. Prof. Gedaneui,
sertam, S«", Ib. 4 759 (auch Act. Eradit).
cellanea philosophica tarn mathematiea,
physica, 8^ Ib. 4789. Beantwort fei
Fragen über d. Bescbaffenheit d. Lieh*
nung nachts d. S8. HorDungstage a. fttar
Nordlichter, 8<>, Ib. 4 764 . De aberratione
rum et luminis; item de mutatlone aiis
restris historica relatio, 4", Ib. 4 764 .
tationes in celebrem transitum Veaeris
discum Solls anno labente 6 Jud. fataniiB,
Ib. 4 764. Miscellaneorum philosoph.
nuatio ad ann. 4 763, 4<>, Ib. 4 764. De
motibus guaesita ; cum meditatione de
mutationis thermanim Teplicensium fodit
Nov. 4 755, 4°, Ib. 4 768. Differentiamm i '
nimarum quantitatum variantium calcntas
rectus, vulgo differentialis, 4«, Ib. 4 764.
mercium litt, erudit. etc., 8^ Vrati^ 4781.-*
De actione Solls in diversis latitudmiboso^
servatio (Act. Erudit. 4 750). Solutio dindb
problematis de inveniendo centro osciilili9*
nis (Ib. 4 759). — Beweise einiger EigenseU^
ten d. Neuners (Abhh. Privatgesellsch. M^^
men, I, 4 775). Beobb. d. Magnetnadel in M|'
(Ib. id.). Restimm, d. geogr. Länge von Pn|
(Ib. II, 4 776). Über d. Wirk. d. Sonne in f•^
schiedn. Breiten (Ib. id.). Vom Gefrierend.
Wassers (Ib. id.). Die Art, die Grösse u. Li^
d. Bahn e. geworfn. schweren Puncts n k^
stimm. (Ib. III, 4 777). Abhandl. wider d-U-
ansehnL Ungleichheit d. Oberflttcbe d. Ocsi*
(Ib. id.). Über d. elektr. Abieiter (Ib. id.). 9h
schreib, e. besonderen Saugmaschine (Ib. M.)*
Von d. Abirrung d. Gestirne oder d. LicMi
(ib. IV, 4779). Von d. Schwank, d. Brdö«
(Ib. id.). Fragen über d. Erdbeben usw. (I^
VI, 4 784). Anmerkk. z. Erlttutr. einiger SUü
in K&itner's Mechanik (Ib. id.).
Stern, Moritz A... — Dr.PhU.(G9-
tingen 4 829), folgweise PriTatdocent(48ill
Stemberg
Sternberg.
1006
exir. «849, ord. <859) d. Mallie-
d. üniv. zu Göttingen (P),
4 807, Juni 28, Frankfurt a.M.
ines in fractiones continuas, Gott,
h CreUe'i Journ. Vill, 4 882). Dar-
)pulftren Astronomie, 8«, BerL4834.
lonatsnamen einiger alten Völker,
Köhler, 8®, Ib. 4 836. Combinalori-
srkungen, 8°, Göll. 4 846. Himmels-
, Slultg., 2. AuO. 4 854. 'Lehrb. d.
aalysis, 8°, Heidelb. 4860. — Be-
>er d. höhere Arithmetik (CreUe*s
, 4880 u. IX, 4832). Thöorfeme et
(Ib. VII, 4884). Remarques sur un
de Mr. Fourier(Ib. IX, 4882). Theo-
lenbrüche u. ihre Anwend. (Ib. X,
.1, 4 884). Über d. Summirung ge-
en (Ib. X, 4 888). Algebr. Lehrsatz
884). Demonstration de quelques
sur les nombres (Ib. XII, 4884).
Version des söries en produits com-
Dombre infini des facteurs (Ib. id.).
»er Lehrsätze von Steiner (Ib. XIV,
Theorie d. Kellenbrüche (Ib. XVIII,
gaben u. Lehrsätze (Ib. id.). Sur la
le sörie infinie (Ib. XX, 4 840). Bei-
smbinationslehre u. der Anwend.
3rie d. Zahlen (Ib. XXI, 4 840). Re-
ur les int^rales EuUriennes
)ber d. Auflös. d. iranscendenten
•n (Ib. XXII, 4 84f — auch für sich,
1844; gekrönt von d. K. Dan. Ge-
A^iss.)- Elementarer Beweise. Pun-
iselzes auk d. Theorie d. Gleichun-
:ill,4842). Bemerk, zu e. Abhandl.
rliaiid(Ib.XXV, 4 848). überd.Co-
d. Secantenreihe (Ib. XXVI, 4848).
I Producten-Ausdrücke (Ib. XXVII,
e Bemerk, zur Zahlentheorie (Ib.
>6). über d. Summe e. gewiss, endl.
XXXIII, 4846). Über d. Anwend.
sehen Methode auf transcendente
Q (Ib. id.). Über d. Irrationalität
gewiss. Reihen (lb.XXXVn,4 848).
mnzeichen d. Convergenz e. Ket-
(Ib. id.). Zur Theorie d. period.
Iie (Ib. LIII, 4 857). — Recherches
*ie des rtoidus quadratiques (M6m.
par l'acad. de Bruxell. XV, 4841
iar Theorie d. Euler'schen Inte-
ng. Studien 4 847). — Neue Be-
9r Sätze u. allgem. Bemerkk. über
alysis gebraucht. Art d. Beweis-
unert'sArch.I, 4 844). Überd.Be-
t>enen Dreiecks aus zwei Seilen u.
loss. Winkel (Ib. III, 4 848). Be-
). Stelle in Poisson's Traitd de md-
. id.). ~ Bemerk, über d. Clau-
heorem (Astronom. Nachr. XXI,
ber e. eigenthüml. Bewegungser-
lehweigg. Journ. LXI, 4 881).
^^H^t^ Johann, Graf von. —
in die Österr. Armee und war
Et Oberst-Lieutenant. Mitgl. d.
aiellscb. d. Wiss. (ABG. 1790;,
geb. 1752, Juli 26, Prag,
gest. n89, Febr. 12, Mühlbach, Sie-
benbürgen.
Schreiben (naturhistorisches) aus Komorn (Ab-
handll. Böhm. Gesollsch. d. Wiss. I, 4 785).
Versuch e. Geschichte d. ungar. Erdbeben
(Ib. II, 4 786).
Stombergi Joachim, Graf von. —
Bruder des Vorigen. Herr auf Radnitz,
Steysnou. Przesina in Böhmen. Von 1784
an alS' Pnvatmann auf seinen Gütern le-
bend und mehrmals Reisen ins Ausland
machend. K. k. Kämmerer u. Mitgl. d. K.
Böhm. Gosellsch. d. Wiss. (ABGAS, \^Z1)
(ON) (ABG,\%\\),
geb. 4 755, Aug. 15, Prag,*
gest. 4 808, Oct. 4 8, Przesina.
Reise von Moskau nach Königsberg, Berlin
4 798. Bemerkk. über Russland auf e. Reise
im J. 4 782—98, Dresd. 4 794. Versuch über
d. vortheilhafteste Ausschmelzen d. Roheisens
aus seinen Erzen usw., 8^ Prag 4 795. Reise
nach d. ungar. Bergstttdten, 8^ Wien 4 808.
— Chem. Untersuch, der Tribusser Wellau-
gen (Neuere Abhandll. K. Böhm. Gesellsch. d.
Wiss. I, 4 790). Zerlegung d. Chrysoprases aus
d. Iser (Ib. id.). Bemerkk. ^ber d. Feuergrad
in hohen Oefen u. über d. Einfluss atmosphär.
Beschaffenheit auf metallurg. Arbeiten (Ib. II,
4 795). — Über d. Unrichtigkeit d. eudiometr.
Versuche dCayer*« Samml. physlkal. Aufsätze,
1. 4 794). Über d. Bildung d. Donnerwolken u.
d Entsteh, d. Donnerwetter (Ib. II, 4 7W>*
über d. Wachsthum d. PHanzen (Ib. id ). Über
d. Batkalit (Ib. IV, 4794). Geolog. Bemerkk.
auf e. böhm. Reise (Ib. id.). — Versuche über
d. Verbrenn, d. Diamants (Crell'i Ann. 4 796).
♦ geb. Aug. 13 {ON) ; Mftn 12 (JT. II).
Stemberg, Kaspar Maria, Graf
von. — Bruder der Vorigen. Von 1807
an als Privatmann in Prag oder auf seinen
Gütern in Böhmen lebend; früber (4 803
—7) unter d. Fürst -Primas K. v. Dal-
berg ViceprSsident d. Landesdirectbn in
Regensburg und noch früher Hof- u. Kam-
merrath d. Hochstifle Regensburg u. Frey-
sing, In welche er respecti ve H 8 6 u. 4 7 8 7
als Capilular eingetreten war. K. k. wirkt.
Geh. Rath u. Mitgl. d. K. Böhm. Gesellsch.
d. Wiss. (ON) (N) (G. 19; (ABG.iSiZ),
geb. n 6 4, Jan. 6, Prag,
gest. 4 838, Dec. JO, Przesina.
Galvanische Versuche in manchen Krankhei-
heiten, Regensb. 4808. Reise durch T)hrol nach
Italien im J. 4804, 4», Ib. 4806. Versuch e.
geognostisch-botan. Darstell, d. Flora d. Vor-
welt, 8 Hfte. fol., Leipz. 4 8J0— 88. — Be-
schreib, u. Untersuch, e. merkwürd. Eisen-
geode usw. (Abhh. K. Böhm. Gesellsch. d.
Wiss. V, 4 84 6). — Botanisches.
1007
Btenr
Stewart.
Sterr, Kaspar. — Jesuit, erst Lehrer
d. Hamaniora in Neoburga. d. Donau, dann
seit n93 Pfarrer in Joshofen (BEJ.Vf)
(Bd, II ;,
geb. 4744, Jan. 3, Neuburg a.d. Donau,
gest. <8U,
Witteningsbeobb. vom Jahre 1783 bis aufd.
gegeowärt. Zeit usw., 8<*, logolstadt 4 805. —
Hängt d. Steigen u. Fallen d. Mercurius im
Barometroro von nur zufälligen oder period.
Ursachen ab? (Neue Abhh. Bayer. Acad. IV,
4 785).
Stonber, Johann. — Prof. erst d.
Physik (4 614), dann d. Griechischen, He-
bräischen u. d. Theologie an d. Univ. zu
Giessen, und als diese 4 625 nach Marburg
verlegt ward, auch hier dasselbe, sowie
Pastor an d. Blisabethkirche (ÜL),
geb. 4590, Jan. 4 6, Lissberg oder
Schwickartshagen,
gest. 4 643, Febr. 5, Marburg.
Physica generalis, K^, Giess. 4644, Strassb.
1616. — Theologisches.
Stendel, Johann Gottlieb. — Pbar-
maceut erst in Berlin und dann in Mann-
heim, wo er auch chemische Vorlesungen
hielt (M),
geb. 4743, Esslingen,
gest. 4790, Jan. 34,
Übersetzte, ausser einigen anderen physikal.
JllÜM'iften, Toaldo's Meteorologia applicata all'
agHcoltura ins Deutsche, 8", Berlin 1777, 3.
Aufl., Ib. 1786.
Stevenson, Richard. — Fellowdes
Trinily College in Cambridge (An.R. 4 837;
(G,M),
geh
gest. 4 837, Sept. 27, Cambridge.
A complele System of analysis.
Stevenson, Robert. — »Engineer
to the Lighthouse Board« in Edinburgh von
1786 bis 4 843, wo ersieh zurückzog. Mitgl.
d. Roy. Soc. in Edinburgh seit 4 84 5 (Ja-
meson's Jou^ti. L, 4850 — 51^,
geb. 4 772, Juni 8, Glasgow,
gest. 4850, Juli 42, Edinburgh.
Account of the Bell Rock Light House (des von
ihm 1 807 bis 1 81 0 auf einem selbst zur Ebbe-
zeit submarinen Felsengrund erbauten Leucht-
thurms), 1 vol. 4», Edinb. 1825. — On the bed
of the German Ocean or North Sea (Edinb.
Philosoph. Journ. III, 1820). On the history
and conftraction of suspension-bridges (Ib.
V, 1821). — Memoir on British Harbours (Ja-
meion'i Journ. IV, 1827—28). Remarks on
the wasling effects of (he sea on the shore
of Cheshire (Ib. id.). — Beiträge zu der En-
cyclopaedia Britannica u. Brewster*! Edinb.
Encyclopedia.
Sterinns (Stephanus*), Sim
Erst Buchhalter u. Kassirer fm eine
mann in Antwerpen und darauf
Verwalter in Brügge; nMcbte dam
nach Preussen, Polen u. Norwef
Hess sich nun in Leyden nieder
später General-Quartiermeister d.
Armee, sowie Ober-Aofseher d. I
Wasserbau werke in Holland ward
hals, NoHce hist. sur la vie et le$ ow
S.S^,Brux. 4 844; fSteichenyVt
vauoßdeS. St., 8^ Brux. 4 846; (Qt
S. Stevin) fS. St. daor Prüde
Duyse, 8* Brux. 4 846; fCNj,
geb. 4 548, . . . Brügge,*
gest. 4 620, . . . Haag.
La pratique d*arithm6tique, 8«, Le
De Beghinselen der Weegkonst s. St
Ib. 4 586 (darin das Gesets d. Gleicl
dreier Krttfte). De Beghinselen de
wiohts, 4«, Ib. 4686. Weeghdaet, 4«.
Diese u. andere hollünd. geschriebe
sind gesammelt in : Wisconstige Ged
seo etc., 2 vol. fol., Leyd. 4605—8;
von W. SneU, franzOs. von A. Qirmrd,
* In Foppcnt^ BiblioCbtea belfiea (2 vo
1739) fahrt er auch dMwn Nameo, weAi
tcheinlich ist, data er eigentlich Stere
oder SteTena hieM.
** geb. 1&60, . . ., gett. 1620 oder 1633 (
1633, . . . Leyden (ITtf).
Stewart I John. — Prof. d
matik am Marischall College in I
(BD im Art. R e i d;,
geb. . . ., gest. 4 766, . . .
I. Newton's Two Ireatises of the qo
of curves and Analysis by equatior
lated into English with large commei
4°, Lond. 4745.*
♦ Ein anderer John Stewart (geb. . . .,
Dr. Med., Prof. d. Physik an d. üniT. za
schrieb : Some remarks on the lawi of i
says and Obss. phys. and litt. I, 1754] ( i
8te^rart| Matthew. — Di
erst Pfarrer zu Roseneath im westl
land, dann Prof. d. Mathematik an
zu Edinburgh von 4 747 bis 477[
sich nach Ayrshire zurückzog,*
Roy. Soc. in Edinburgh (Tr.Edin
(BD) (BDSJ (KEC) (Th),
geb. 4 74 7, Rolhsay.ü
Schottla
gest. 4 785, Jan. 23, Edinburgh
General theorems of considerable y
higher parts of mathematics, 8°, Edi
Tracls, physical and mathematical
ning an explanation of several Import
in physical astronomy, and a new i
ascertaining the Sun's distance from
by Ihe llieory of gravitation, 8", l.o
Distance of the Sun from the Barth d<
Steyrar
ätifel.
1010
3ory of gravitaiion etc. ; being a sup-
o tbe üBrmerTracts, 8^ Edinb. 4 768
Propositiones geometricae more ve-
moDstratae, 8°, Ib. 4 768. — Pappi
mi Colleciionum mathematicarum li-
i propositio quarta generalior facta
nd obss. pbys. and litt, ofthephil.
linb. I, 4754). A Solution of Kepler*!
[Ib. II, 4 756).
bis zu feinem Tode wurde er Tertreten ron
Sohn D u g a 1 d 8 U (geb. 1 753, Not. 22, Edin-
gett. 182S, Juni 11, Edinburgh), nachmali-
of. d. Monjphilosophie an d. ÜniT. zu Edin-
rer, Johann Philipp. — Dr.
'eisphysicas zu Brück a. d. Muhr
-mark (MJy
174 8, Dec. 16, Murau, Steyerm.,
1790, Brück a. d. Muhr.
I. ApothekerkuDst u. Chemie usw.,
, Salzb. 4787—90.
llt, Ernst Wilhelm. — Com-
-Gapit'än in d. dänischen Marine,
ibrikmeister im See-Etat. Mitgl. d.
ksellsch. d. Wiss. seit 1776 (NK),
1742, Febr. 14, Christiansoe, *
1796,
om Fyrmörsere eller Morterer, om
^atur etc. (Daaske Selsk. Skr. Nye
,4784). Om Kaooners Stübniogs-
3. id.). Anmärkn. og Underretn. Ar-
% Kanonstöberiet Tedkommende (Ib.
43, Febr. 14 (TT)-
Iritis (Stöberl), Andreas. —
lathematik erst an d. Univ. zu In-
dann an der zu Wien, auch Dorn-
st. Stephan. Onkel von Augu-
H 0 r a V u 8 (Oesterr, Zeitschr, f, Ge-
L Staatskunde, Wien 1837;,
Vilshofen, Bayern,
1615 etwa, . • . Wien.
U Boii, Theologi et Mathematici, et
etteri Collimitii physici et matbema-
r reqaisitlone sanctissimi Leonii Pa-
divi y>TiiirtHan1 Imp. P. F. Aug. de
lalendarii correctione etc., Viennae
Seine übrigen Schriften, z. B. : Opus
n etc., Clypeus austriacus efc, Li-
variis horologiis spbaericis etc., Li-
variis compassis etc. siebe in Weid-
astron, p. 884.
*(Stiefi), Johann Ernst. — Dr.
ipzig 1743), pract. Arzt in Bres-
1. d. Leopoldin. Acad. (M),
1719, Mal 22, Breslau,*
1793, Jan. 4, Breslau.
. physikal. Betracht, über d. Wir-
M io einen Pulverthurm zu Breslau
9edniDgenen Blitzstrahls, 4°, Breslau
Descriptio globi ignili Vratislaviae
tadorfff HtodwOrterboch II.
observali (Nov. Act. Acad. Nat Cur. I, 1757
u. M6m. Par. 4 754, bist.). Das Donnerwetter
im Winter, erklärt (Fortgesetzte Bemüh, d.
Zittauer Gesellsch. Bd. II). Aufefltze von Wit-
terungs- u. Naturbegebenheiten in schlesi-
sehen Zeitungen. — Medicinisches.
* geb. 1717, Mai 22 (ANC).
Stiefel, s. Stifel.
Stieffei, Philipp Friedrich. —
Prof. erst am Lyceum, dann an d. poly-
techn. Schule in Carlsruhe (NJ (PB) (Zt),
geb. 1797, Oct. 1 4, Heidelberg,
gest. 1852, Aug. 18, Helgoland.*
Begründ. e. wahrhaft. Methode d. mathemat.
Unterrichts usw. 8^, Heidelb. 1825. Jahrb. d.
Witterungs- u. Himmelskunde f. Deutschland
im J. 1840, 8^ Karlsruhe 4840. Der Ubrenre-
gulator, nebst e. Sextanten usw., 8», Lörrach
4 844, 2. Aufl. 1845. Witterungskunde usw.,
8^ Karlsruhe 4842. Zeus, Monatsblatt d. künf-
tigen vermuthl. Witterung, 6 Jabrgg. 8^ Ib.
4 844 — 49. Der Wetterbote, Monatsbeilage zum
badenschen landwirthschaftl. Wochenblatt,
Jahrg. 4 854. — Aufsätze in Lamonfs Annal. f.
Meteorologie u. Brdmagnetismus, München
4 842—44.
* W&brend e. Badekur. Oert. Aug. 17 (N) ((?. 1853).
StiegUtZi Christian Ludwig. —
Jlitgl. d. Rathscollegiums in Leipzig seit
1792, darin SUdtrichter (1801), Baumei-
ster (1804) u. Proconsul (1823), als wei-
cher er 1830 in den Ruhestan'cl trat (M)^
geb. 1756, Dec. 12, Leipzig, \-
gest. 1836, Juli 17, Leipzig.
Die Malerfarben d. Griechen u. Römer, 8°,
Leipz. 4817. — Viel Kunstgeschicbtliches.
Stieler, Adolph. — Ministerialrath
u. seit 1829 Geh. Regierungsrath in Gotha
(G\ 7;,
geb. 1775, Febr. 26, Gotha,
gest. 1836, MSrz 13, Gotha.
Karte von Deutschland in 25 Blättern. Hand-
atlas in 75 Blattern mit Beichard, 1847-28,
neue Aufl. 4 828.
Stifel (Stiefel), MichaeL —Erst Au-
gustinermönch, dann, nachdem er 15.tf
zu Luther nach Wittenberg gegangen f.
zum Protestantismus übergetreten war,
Prediger folgweise bei einem österr. Edel-
mann, zu Annaberg (152 8 — 33*), zu Holz-
dorf im Kurkreise und zu Haberstroh bei
Königsberg in Preussen ; endlich^on 1 559
an Prof. d. Mathematik an d. ünW. zu Jena
(J) (Bgr.WJ (ÜLJ (Cantor in Sc hlö- .
milch u.WitzscheTs Zeitschr, II, S. 3 53^,
geb. 1487 etwa, . . Esslingen, Würt.,
gest. 1567, Apr. 19, Jena.
64
1011
8ti»
Arithmetica integra, die vollkommoe Rechen-
kunst, mit Vorrede von Ph. MelanehtliOB, 4<*,
Norimb. 4544 (darin nnvöllkommne Idee der
Logarithmen). Die deutsche Arithmethica,
4^ Ib. 4 545. Rechenbuch von d. welschen u.
deutschen Practik, 4*', Ib. 4 546. DieCossChxi-
itoph Bndolph's, mit schünen Exempeln der
Coss gebessert, 4^ Königsb. 1554.
* MoMte diete Stelle veiiaMen, weil er den Jfinfiten
Taf auf den 16. Oet. 1533 prophezeiet hatte.
StiSt, Christian Ernst. — Erst
Accessist (1801) und bald darauf Secretär
u. Assessor d. nassauiscben fiergbehörde,
dann GeneralsecretSr d. General-Admini-
stration für fierg-i Hütten- u. Salinen-We-
sen d. Grossherzogth. Berg, 18H Direct.
d. Oberbergamts zu Essen; nach Na po-
i ^ 0 n's Sturz Bergrath in Dillenburg, 1816
Oberbergralh in Wiesbaden, von 1829 bis
4842 in niederländ. Diensten (in welchen
er 4 8S9 eine mineralog. Reise nach d. In-
seln Guragao u. Aruba machte) und darin
zuletzt Geh. Rath im Ministerium d. Innern
für d. Grossherzogth. Luxemburg; nahm
4 842 seinen Abschied und lebte seitdem
in Biberich (Jahrb, d. Vereins f, Natur k, in
Nassau X, 4 853; (Balneogr. Ztg. I, 4 865;,
geb. 1780, Au£^. 26, Dillenburg,
gest. 1855, Apr. 5, fiiberich.
Geognost. Beschreib, d. Herzogth. Nassau in
besonderer Bezieh, auf d. Mineralquellen d.
Landes, Wiesbaden 4 884. — Beschreib, d.
Farstenth. Corvey (IColl'i Ephemerid. 4808).
Bügel, Johann. — Mag. Phil. (Wit-
tenberg 4 542), Prof. erst d. griech. u. la-
tein. Sprache an d. Univ. zu Wittenberg,
dann (4 548) d. Beredtsamkeit an der zu
Jena, an letzterer Univ. überhaupt der er-
ste Professor (J) (GJPj,
geb. 4 54 5, Mai 4 3, Gotha,
gest. 4 562, Febr. 4 4, Jena.
Arithmetica, Lips. 4549, 4 554.
Stisllolai s. Stell iola.
Stlprlaan - Lnüioins , Abraham
Tan. — Dr. Med., Lector d. Chemie zu
Delft seit 4789. Mitgl. d. Genootschap zu
Rotterdam u. d. Maatschappy zu Haarlem
(Schcrer'sJoum. YJ (NJ) (KL. 4 829;,
geb. 4763, Oct. 4 0, Oudewaterb. Delft,
gest. 4 829, Mai 2, Delft.
Diss. inang. de quibusdam salibus essentiali-
bns vegetabilibus, 8°, Lugd. Bat. 4 788. Rede-
voering over het nut der Scheikunde in het
Algemeen etc., 4°, Delft 4790. M. O. Thilaniiit
Beschrijving van het Fachinger Mineralwater
en deszelfs beilzaame Werkingen ; benevens
eene Verhandeling over de gemakklijke en min
11k
— StiiMr.
kostbare aamenstelliiig tio hat
Luchtzoorwater (aqua mephillca ilaärili
Middel van het Fachinger Waler, 1*,;
4 800 (auch Algem. Konit- en Lrtlail
deutsch, Salzburg 4 799). Zeepeikrrfl
meter, waarmede naeo alle dlaplet 4vi
kann afmeten etc.,- 4895. — DlM.qHi
detur ad quaestionem proposilan: Uli
minetur, per examen comparatom
tatum physicaram et chemlcanua,
ctis muliebris, vaccini, eaprilli, •tfiiri.i
et equinini ; mit V. Bondt (M4m. da li IkI
M^dicine 4 787 et 4 788 ; deutsch ia CMM
4794). — Verhandl. ter beantwuuiini
vraage : Welk ziin de oorzaakea dar
tinge in plantaartige en dieriyke
heden?etc. (Verhandl. Genootaeb.
XII, 4 798). OverdeGoytoii*ache
gen (Natnurk. Verhandl. Maatsch.
XIII, 4824; auch Algem. Konat- aa
4826). Kort beriebt ter aankoDdigiagdiri
krijgbaarheid van het luchtznure Vi
en het mijnstoffelijk LoogsoutfN. Algen.!
en Letterbode 4 798) . — Veraoche,
d. Anwendung salpetersaur. n. koehsal
Dampfe z. Verbeasr. d. atmosphir. LaftI
len's N. Joum. d. Ghem. II, 4804, ans dl
Und.). Über d. Reinigung Terdorbenaa^
sers (GeUen'sJourn. f. Chem. a. Phy8.I,4l
aus d. Holland.). — Gab heraas : Gei
dig Magazin; mit OntQd u. XMfBaiyi»:
den 4804—45 (darin von ihm z. B. : Gat
sehe proeveu, II, 4 808). — Medieiniacko. .
Stlrllng, James. — In Oiford
bildet und, wenigstens in späteren I
Agent d. schott. Bergbau-Gesellschaft
Leadhills, von wo aus er sich 4746
geblich um die Professur bewarb, die
Stewart bekam; Mitgl. d. Roy.
seit 4 729, sonst nichts über ihn
(Brewster, N.Joum. ofScienceY, 1831
geb. 4 696 etwa, . . St. Ninians,*
gest. 4 770, Dec. 5, Leadhills.^
Lineae tertii ordinis Newtonianaasivtl*
lustratio tractatus Kewtoni de enumaraM
linearum tertii ordinis, 8^, Oxoniae 4747. M^j
thodus difTerentialis s. Tractatus da suna^
tione et interpolatione seriemm inflnitanA
4°, Lond. 4 730. neue Titelausgaban 47Slt
4 764 (unvollständig schon: Phil. Tr. 4T<I)-
— On the figure of the earth and tba varii'
tioii of gravity on their surface (Phil. Tr. 47tS).
A description of a machine to blowficab)
the fall of water (Ib. 4745). An acoouatofi
remarkable darkness at Detroit in Amtfia
(Ib. 4 768).
* Orafrchaft Stirlinr, Schottland.
** 9«at. 1764, . . . {K£C) ist wohl fkUch.
Stisseri Johann Andreas. — Bi
Med. (Leyden), erst pract. Arzt in Hambor
u. Braunschweig, dann Prof. d. Medici
(4 687). d. Chemie (1688) a. d. Anatooi
(4691) an d. Univ. zu UeimstSdt (J),
Stjemitr&hl
Sttitfer.
1014
1657, Jan. 19, Luchau im Lune-
burgischen,
700, Apr. 21, Helmstedt,
meois quibusdam chemico-pbysi-
IS. epistol. ad Th. Kerkringinm, 4*>,
S8. Commendatiochemiaeetc, 4®,
1689. Actorum laboratorii chemici,
itqae auspiciis sereniss. potentiss.
iDsv. et Lyneburg. in Academia Ju-
n Specimen primum, 4o, Ib. 4 690.
D secuodum et tertium, 4^ Ib. 1 69S
Medicinisches.
isirAU, 8. Erici.
I Johann Christian. — Dr.
i n29), Prof. (extr. 1734, ord.
Hedicin an d. Univ. zu Jena (M)
1 707, Febr. J7, Jena,
1769, Nov. 4, Jena.*
Igure, toDitru et fulmioe, 4o, Jeoae
rcitatiooes physicae, quibus philo-
ituraÜB principia concise pertra-
, Ib. 4 735. Diss. de reductiooe po-
irregularium ad polygona regula-
4740. Diss. de exbalationibus s. ef-
Ib. 4 748. —Viel Medicinisches.
8, Not. 4 (8p).
havseiii Johann Friedrich,
•olitan u. erster Prediger zu Kir-
»erhessen seit 4 746 (M),
7 4 8, Nov. 4 4, Gladenbach, Hes-
sen-Darmstadt,
776, Juni 30, Kirdorf.
fangsgrtinde d. Mathematik usw.,
1751.
lOTi 8. Gar^ao-Stockler.
mamii Erasmus. — Prof. d.
d. Univ. zu Rostock seit 4 679 (JJ,
1644, Mai S4, Hamburg,
1608, Febr. 28, Rostock.
: H. Brncaei Libr. III de motu pri<-
mmentirte Pnrbaoh's Theorica pla-
I Joachim. — Prof. d.
^hysik u. Metaphysik an d. Univ.
1694 etwa, . . Rostock,
1 663, Juni 6, Rostock.
Mn possit fieri aurum ? . . .
rli'James. — Messerschmied
iger chirurgischer Instrumente itk
litgl. d. Roy. Soc. seit 4 82 4 (KEC),
1760 etwa,
I8S3, Sept. 4 4, Edinburgh,
its on the alloys of steel, made with
» its improvemeot ; mit M. Faraday
irn. of Sc. IX, 4 880). Oo Ibe alloys
ilX« VanuUy (Phil. Tr. 482S).
StSberl, s. Stiborius.
Stöokhardt, Julius Adolph. —
Von 4 838 bis 4 839 Lehrer d. Naturwiss.
an d. Blochmann'schen Erziehungs-Anstalt
in Dresden, dann Prof. d. techn. Chemie
an d. königi. Gewerbeschule zu Chemnitz
bis 1847 und seitdem Prof. d. Agncultur-
chemie an d. königi. Academie für Forst-
u. LandwirthschaA in Tharand. Ursprüng-
lich Pharmaceut (CLß (Or),
geb. 4 809, Jan. 4, Rührsdorf b. Meissen.
Oberd. Zosammensetzuog, Erkenn, u. Benutz,
d. Farben im Allgemeinen u. d. Giftfarben ins-
besondere usw. (Prgrm. d. Gewerbschule),
Chemnitz 4848» 1. Aufl., Leipz. 4844. Die
Schule d. Chemie usw., 8^, Braunschw. 4 846,
4 4. Aufl., Ib. 4859 (übersetzt in^ Englische,
Schwedische, Hollandische, Böhmische, Pol-
nische, Russische u. Magyarische). Chemische
Feldpredigten für deutsche Landwirthe, 8«,
Leipz. 4854 — 58, 4. Aufl. 4887 (auch in mehre
Sprachen übersetzt). Guanobüchlein, 8°, Leipz.
4 854, 4. Aufl. 4856. Der angehende Pachter;
mit E. StöoUiardt, 8^ Braunschw. 4859. —
Gab heraus: 4) Polytechn. Centralblatt ; mit
J. A. HfilsM von 4847—49; S) Zeitochrift f.
deutsche Landwirthe; mit H. Sehober, 4^
Leipz. 4 850—54. Giebt noch heraus : Der che-
mische Ackersmann, 8^ Leipz. 4 855 — 60. —
Aufsatze im Tbarander Jahrb. 4849—59, im
landwirthschafll. Kalender von Mentiel u. Len-
gerka 4 854—59, in Blej'i Arch. d. Pharm.,
Arndt* s Germania, usw»
StUner, Johann. — Prof. d. Mathe-
matik an d. Univ. zu Tübingen (J),
geb. 4 462, Dec. 4 6, Justingen, Schwa-
ben,
gest. 4 634, Febr. 4 6, Blaubeuem.
Ephemerides ab anno 4 481 ad annum 4848.
Almanach nova plnrimia^nnis venturis inser-
vienba, 4«, (Jlmae 4 499, Venet. 4548. Tabu-
lae astronomicae, fol., Tubing. 4 500. Ephe-
merides motuum coelestium ah anno 4 8S6 ad
ampum 4586, secundum Copemiei observatio-
neSsupputatae, 4^ Venet. 4 506. Calendarium
romanum magnum, fol., Oppenheim 4548 u.
4 584. Epbemeridum opus, a capite anni 4 5SS
in alios SO proxime suhsequentes etc., 4*^, Tu-
bing. 4 584. Commentarius in ProeU sphae-
ram; elucidatio ususque astrolabii, fol.. Ib.
4584.
StShreri Em iL — Mechanicus in
Leipzig, später in Dresden (Jü),
geb. 4 84 3, Sept. S6, Delitzsch, Prov.
Sachsen.
Über d. Construct. magneto-*elektr. Maschinen
(Pogg. Ann. LXI, 4844). Ober d. Benutz, d.
Kraft e. elektr. Spirale zu rotirenden Bewe-
gungen (Ib. LXIX, 4846). Beitr. z. VervolU
kommn. d. electro-magnet. Rotationsapparats
(Ib. LXXVII, 4 849). Anwend. dieser Appa*
rate u. constante Sttul^ z. Elektrotelegraphie
64*
1015
Stör
Btokai.
m\
r.':
(Ib. id.). Verbesserter loductionsapparat (Ib.
XCVIII, 4856).
8t5r, Johann Gottlieb. — Mag.
Phil. (Leipzig 1729) u. Dr. Juris (Erfurt
1741), hielt in Leipzig Vorlesungen, haupt-
sSchlich über Bergwerkswissenschaft (M),
geb. n05, Nov. 84, Engelsdorf b. Leip-
zig,
gest. 1763, Sept. 5, Leipzig.
Comm. de theologorum in metallargiam me-
ritis, 4^ Lips. 4 744. Prgm. de jure consulto-
rum in rem metallicam meritis, 4^, Ib. 1745.
Stohmann, Friedrich. — Dr. Phil.,
erst Assistent des Prof. Graham am Uni-
versity College in London, dann techni-
scher Dirigent d. ehem. Fabrik zu Neu-
salzwerk bei Minden und jetzt Chemiker
d. königl. hannövr. Landwirthschafls-Ge-
sellschafl zu Weende bei Göltingen (Or),
geb. 1832, Apr. 25, Bremen.
Encyclopädie d. techn. Chemie, nach Mni-
pratt, Braunschw. 1856. Die Hülfsdüngmittel,
Inaugural-Dlss., 8*>, Ib. 1857. Sohnee's Handb.
d. Landwirthschaft, neu bearbeitet (die Agri-
cullurchemie u. Technologie betreffenden Ab-
theilungen), 8^ Ib. 1858. Jahresbericht über
d. Untersuchungen u. Erfahrungen auf d. Ge-
biete d. Landwirthschaft ; Henneberg u . Kraat,
Celle 1857. — Ober d. Sodagyps ; über Guano
u. seine Ersatzmittel; Analysen verschiede-
ner DüngstotTe (Henneberg*! Journ. f. Land-
wirthsch. 1 857). — über d. Verhalten d. Acker-
krume gegen Ammoniak u. Ammoninksalze ;
mit Henneberg (Lieb. Ann. CVII, 4 858).
Stoikowioh (Stoikowitz), Äthan as.
— Dr. Phil., Prof. d. Physik an d. Univ.
zu Charkow (ABG.W, 1857;,
geb
gest. 1833, ... St. Petersburg.
Anfangsgründe d. Physik. 3 Bde., 1 809. Schutz-
mittel wider d. Blitz, 1810. System d. Physik,
4843. Physische Astronomie, 4848. Phystsohe
Geographie. 4 84 3. Über Blitzabieiter, 4 826.
Über Entwässerung feuchter Ebenen, 4 827.
Über Meteorsteine und ihren Ursprung. —
Schrieb 4 802 ein Lehrb. d. Physik in serbi-
scher u. 4 807 eins in russischer Sprache. —
Nachrichten von mehreren russischen Lufl-
steineu usw. (Gilb. Ann. XXXI, 4 809).
StokeSi Charles. — Esquire, wahr-
scheinlich Banquier in London. Mitgl. d.
Geolog. Soc. daselb.st fG. 4 854; (GS.X),
geb. 178 4 etwa,
ge.st. 4 853, Dec. 28, London.
Notice respecting a piece of recent wood partly
petrified by carbonnte of Lime, with some re-
marks on fossil wood (Tr. Geolog. Soc. Ser. 11,
vol. V, pt. I, 4 837). On some species of Or-
thocerala (Ib. V, pt. III, 4 840).
Stokes, George Gabriel. -U>
casian Prof. d. Mathematik an d. ÜDif.i
Cambridge seit 1849. Mitgl. d. CmM$
Philosoph. Soc. und seit 185« KtcLi
Roy. Soc. in London fKEC) (Or),
geb. 1819, Aug. 13, Skreeo,
Sligo, IfU
On the steady motion of incompresiibli
(Cambridge Soc. Tr. VII, pt. UI, 4S4I).
some cases of fluid motion (Ib. VIII, |L
4 844). On the theories of interoal frieliM
fluids in motion and of the eqailibma
motion of elastic solids (Ib. VIII, ptIII,i
Supplement to a Mem. : On some cawsol
motion (Ib. id.). On the Ibeory of
waves (Ib. VIII, pt. IV, 1847). Ob Um
values of the sum of periodic series (Ib.
pt. V, 4 849). On tbe formation of tba
spot of Newton*! rings beyond tbe critieil
gle (Ib. id.). On the Variation of graYityit
surface of the earth (Ib. id.). Discoswi
dilferential equation relating to the
of railway bridges (Ib. id.). On tbed
cal theory of diffraction (Ib. IX, pt. 1,4
On the numerical caiculationof adasiff
finite Integrals and infinite series (Ib. id.).
the effect of the internal frictioo Df floidi
the motion of pendulums (Ib. IX, pt II,
On the colours of thick plates (Ib. IX, pt
4 858). On the composillon and resolati«
streams of polarized light from different
ces (Ib. id.). — On the theory of certain
Seen in the spectrum (Phil. Tr. 4 848). Ob
change of refrangibility of light; Mem. I
(Ib. 4 852 et 4 853. — Entdeckung d. Fli
rescenz.) — On the total intensity ofiBte^
fering light (Tr. Bdinb. Soc. XX, 4851).-»
the analytical condition of the rectilinear a^
tion of fluids ; against Prof. dudlii (Phil.Mil-
Ser. III, Vol. XXI, 4 84J et XXII, 48«]. 0"
the aherration of light (Ib. XXVII, 484$). U-
marks on Prof. Challia theoretical explantü*
of the aberration of light (Ib. XXVIII. «SM).
On Freaners theory of the aberratioD of ^
(Ib. id.). On the aberration of light (Ib.id.d
XXIX, 4846). On the Constitution of the ti-
miniferous etber viewed with reference to ttf '
phonomenon of the aberration of light (I^
XXIX, 4 846. On the Constitution of looriBifB'
rous ether (Ib. XXXII, 4848). On a difBcaRf
in the theory of sound (Ib. XXXIII, 484i;.
On some points in the received theory ofsoaad
(Ib. XXXIV. 4849). On the theory of soood
in reply to Prof. Cballia (Ib. id.). On the theory
of sound (Ib. id.). Supplement to a paper:Oi
the theory of certain bands seen in tbespeC'
trum (Ib. id.). On the alleged necessity for >
new general equation in hydrodynamiGf IIb-
Ser. IV, Vol. I, 4 854). On the phnciples «
hydrodynamics, in reply to Prof. ChaUii }^
id ). On the possible elfect of the radiationo
heat on the velocity of sound (Ib. id.^. Oo
new elliptic analyser (Ib. II, 4854). Od th
cause of the occurrence of abnormal fison
in Photographie impressions of polarited lig)
(Ib. VI, 4858). On the metallic reflexiooe:
Stoltsa
Storr.
1018
certain non-metaliic substances
Q the alleged fluorescence of a so-
itino-cyanide of potassiuro (Ib. X,
^hallis' theory of the composition
Ib. XII, 4 856). On the Polarisation
I light (Ib. XIII. 4 857). On the dis-
of arbitrary constants wbich ap-
rgent developments (Ib. XVI, 1 858).
ing of the phenomena of diffraction
Uion of the vibrations of polarized
VIII, 1859). — Report on recent
in hydrodynamics (British Assoc.
aeting at Soutbampton, 4 846). On
ce of a fluid to two oscillating sphe-
it. Oxford, 4 847). On the determi-
e wave length corresponding with
f the Spectrum (Ib. Meet. Birming-
L On a mode of measuring the
of a defective eye (Ib. id.). On
f disappearance of Kewton'i rings
he angle of total internal reflexion
Idinburgh, 4 850). On metallic re-
id.). On Haidinger*« brushes (Ib.
ictitious displacement of fringes of
) (Ib. id.). On the optical proper-
icently discovered salt of quinine
lelfast, 4852). On the application
optical phenomena to chemistry
1 the achromatism of a double ob-
Ib. Meet. Glasgow, 4 855). On the
nd on the intensity of sound (Ib.
in, 4 857). — On the motion of a
)f the air in a cylinder (Cambridge,
(1. IV, 4843). On the integrating
e homogeneous differential equa-
first Order (Ib. id.). — On a for-
termining the optica! constants of
acting crystals (Cambridge and Du-
fourn. I, 4846). Notes on hydro-
on the dynamical equations (Ib.
On tbe axis of instantaneous rota-
). Remarks on the theory of ho-
elastic solids (Ib. id.). Notes on
nies ; Demonstration of a funda-
orem (Ib. id.). On waves (Ib. IV,
he perfect blackness of the central
ton's rings, and on the verification
formula for the intensities of re-
refracted rays (Ib. id.). On at-
d on Clairanlt'i theorem (Ib. id.).
luction of heat in crystals (Ib. id.).
ixistence of a second crystallisable
substance (paviin) in the bark of the
nut (Quart. Journ. ehem. Soc. XI,
, 4 860) . On the optical characters
e and alizarine (Ib. XII, 4860).
»I Georg Heinrich. — Dr.
) 4 84 6), Administrator d. Wai-
Lpolheke in Halle, Privatdoceni
Prof. exlr. (1821) d. Pharmacie
. daselbst (M. U) (N),
784, Juli 31, Hannover,
826, Juli 23, Halle,
leitung, die rohe Holzsäure z. Be-
len Essigs usw. zu benutzen usw. ;
aerer Betracht, d. übrigen bei d.
trockn. Destillation d. Holzes sich bildenden
Producta, 8^ Halle 4820 (auch Sohweigg.
Journ. XXVII, 4 84 9 u. XXIX, 4820). Bemerkk.
über d. Darstell, d. Ghina-Alkaloide (Ib. XLIII,
4825). — Pharmaceut. Aufsätze im Berliner
Jahrb. d. Pharmacie, das er von 4824 heraus-
gab, Jahrg. 4 826 mit K. F. W. Meiuner.
Stone, Edmund. — Sohn eines Gärt-
ners im Dienste d. Herzogs von Argyle;
sonst nichts über ihn bekannt, als dass er
17 S5 zum Mitgl. d. Roy. Society erwählt,
4742 oder 4743 aber, aus unbekannten
Gründen, wieder gestrichen ward (BD)y
geb Inverary, Schottl.,
gest. 4 768, März od. Apr
A new mathematical dictionary, 8^ London
4 726. A method of fluxions, 8«, Ib. 4 780 (der
erste Theii, Differentialrechnung, ist Über-
setzung von L'Hftpital'i Analyse des infini-
ments petita). The elements of Enolid, 2 vol.
8°, Ib. 4784. Some reflexions on the uncer-
tainty of many astronomical and geographica!
positions with regard to the figure and magni-
tude of the earth, Ib. 4 767. — A letter con-
cerning two species of lines of the third order,
not mentioned by Sir I. Kewton, nor Stirling
(Phil. Tr. 4 740). — Übersetzte auch 4758 Bion'i
Trait^.
Stomiy 8. s'Gravesande.
Storm-BiiUsiiig, DucoJobannes.
— Ober-Ingenieur des niederländ. »Wa-
terstaat«, Prof. an d. königl. Ingenieür-Aca-
demie zu DelA. Mitgl. d. königl. nieder-
länd. Instituts d. Wiss. zu Amsterdam (Or),
geb. 1 8 OS, Sept. 30, Leeuwarden, Fries-
land.
Handleiding tot de kennis der Waterbonw-
künde etc., 4 vol. 8** mit Atlas, Breda 4854.
Storms (SturmiiM), Jan. — Prof. erst
d. Philosophie, dano^uf Adrian us Ro-
manus folgend) d. Mathematik an d. Univ.
SU Löwen, darauf Canonicus an d. Metro*
jjhile zu Cambrai und endlich Prof. d. Me-
dicin u. Canonicus am Gollegium St. Peter
daselbst (Pq),
geb. 4 559, Aug. 29, Mecbeln,
gest. 4 650, März 9, (CambraiT).
Theoremata pbysices s. philosophiae natura-
lis, versu heroico descripta etc., Lovani 4640.
De cometa, Carmen reciprocum. Ib. 4648. De
accurata circuli dimensione et qnadratura,
Ib. 4688.
Sterr, Gottlieb Konrad Chri-
stian. — Dr. Med. (Tübingen 4768), seit
1774 Prof. d. Medicin, Chemie u. Botanik
an d. Univ. zu Tübingen und seit 4 774auch
Prof. d. Naturgeschichte am Colleg. illustr.
daselbst; resignirte 4 804 auf alle seine
Stellen (M. \l) (GrdJ,
i
1019
Strabo
Stntteo«
in
geb. 4749, Juni 1 6, Stuttgart,
gest. 1821, Febr. 27, Tübingen.
Alpenreise, 1 Bde. 4», Leipz. 1784 — 86. Idea
methodi fossilium, 4*', Stultg. 1807. — Beque-
me Art, edle Erze zu reinigen (Crell'i Neust.
Entdeck. II, 1781). Auflösung d. Goldes in
Salmiak (Ib. id.). De salium quorundam ad
eundem ignis gradum habitus diversi ratlone
(Ib. id. et III, 4781). Über einige Vortheile für
d. Medicin aus d. ehem. Aufkltfr. d. Natur d.
Feuers u. d. Luft (Ib. V, 1789). De semine
sinapis (Ib. id.). — Von d. Umänderung d.
Glaserde u. über d. Binderde (Crell's Chem.
Ann. 1784). Untersuch, d. Stoffs d. weichen
Quarzkrystalle usw. (Ib. 1785). Vom Alpen-
salze (Ib. 1788). Über d. Wirkungsart d. Luft
beim Athmungsgeschäft (Ib. 1790). — Überd.
Stufenverhalln. zwisch. ^. Bestandtheilen d.
Fossilien (Oehlen's Journ. f. Phys. u. Chem.
VIII, 1808). — über d. Verflndr., die d. hei-
vet. Alpengebirge durch e. grosse Naturbege-
benheit erlitt (H5pfiier'i Magaz. 1787). — Me-
dicinisches.
Strabo. — Grieche, aus Amasea in
Kappadocien, im ersten Jahrhundert vor
unserer Zeitrechnung lebend, der, nachdem
er Rhetorik u. aristotelische Philosophie
studirt hatte, ausgedehnte Reisen durch
Europa, Asien u. Afrika unternahm ; wir be-
sitzen darüber von ihm ein grosses Werk,
welches vielfach herausgegeben, bearbei-
tet u. übersetzt worden ist, ins Deutsche
zuletzt von Groskurd, i Bde. 8*", Berlin
1831 — 34. Dasselbe enthält auch Physi-
kalisches (B) (KEC),
StradWarlns I Antonio. — Be-
rühmter Geigenmacher zu Cremona (B),
geb. 1670 etwa, . . . Cremona,
gest. 1728 etwa,
Die besten Geigen machte er zwischen 1700
u. 1722.
Strahl I ... — Privatgelehrter zu
Kiel (M),
geb. 1732, Febr. J, Fredenwalde,
Uckermark,
gest. 1797,
Theorie d. Windes u. d. Kfilte (Leipz. Samml.
z. Physik u. Naturgeschichte, 11, 1782). —
Theologisches.
Strahsen, Friedrich Christian.
— Dr. Med. (Dorpat 1812), pract. Arzt in
Riga; ursprünglich Pharmaceut (RN)y
geb. 1784, Oct. 18, Riga.
Über Schwefeläther (Orindel's Russ. Jahrb. d.
Pharm. IV). Über Bieiweisspflaster (Ib. id.).
Über Mercurius solubilis Habnemanni (Ib. V).
— Bereitung d. Zinkoxyds (Orindel'i Russ.
Jahrb. d. Chem. u. Pharm. 1809). Über e. fet-
tes Oel bei d. Destillation d. Schwefelaihers
(Ib. 1810). — Medicinisches.
Ihr«
r
Straage, John. — Britlischarl» i^v^
dent zu Venedig. Mitgl. d. Roy. See. (IV, |iu.
geb. . . ., gest. 4799, MSrz 19,...
On two giants causeways or groups o( fiii-
matic basaltine columns and otber com
vulcanic concretions in the Venetiao Sblili
Italy etc. (Phil. Tr. 1775). Account oftiMtUi
in the Adriatic (Ib. 1777).
Strants, Karl Friedrich Ferdi-
nand von. — Dr. Phil. (Breslau 1831).
Diente von 1788 bis 1809 in d. pra»'
sehen, dann bis 4815 in d. östmwl^
sehen und seitdem wieder in d. pro«.
Armee, in welcher er, zwar 4810 wAMr
ben Sold gesetzt, doch 4834 Obent-LHi-
tenant ward (NS) (N) (Zt) fG. 1853;,
geb. 1774, Dec. 22, Pyritz, Hioto^
ponunen,
gest. 4852, Sept. 42, Breslau.
Visirstab zu Distanzbestimmungen, Brnia
1828. Vergleichende orograph. Tabelleai»
Darstell, d. Characteristik d. Hoch-a.'M-
landes. Ib. 18S4. Vergleichende hydrogrsfk
Tabellen z. Darstell, d. Characteriatikd.FlM
Ib. 4886. Theorie u. Erfahrung ttbo-ErdU-
düng, Gebirgs-Emporbebungen, Seokufil
usw., Ib. 4 888. — Verschiedene AufsilM ü
Berghava' Hertha u. Geogr. Annaleo.
Strasser , 6 . . . — Adjanct an l
Sternwarte zu Kremsmünster seit 1851
(JU),
geb. 1 821, Febr. 1 3, Waldzell, Innkreis,
Oesterreich.
Einige astronom. Beobachtungen in BehsBi^
oher'i Nachr. XXXI u. XXXV.
Stratford, William Samuel. -
OfBcier in d. britt. Marine, 4 84 2 als Ueo-
lenant verabschiedet. Mitgl. d. Roy. Aslr(H
nom. Society und von 1825 bis 1831 So-
cretär derselben, seitdem Superinteodeot
des Nautical Almanac. Mitgl. d. Roy. Soc.
seit 1832 (ASM.XXIU) (An. R. 1853;,
geb. 1789, Mai 22, Eltham, Surrey.
gest. 1853, MSrz 29, London.
On the Clements of the orbit of Eallej'i comel
at its appearance in tbe years 1885 and tU^i
8°, Lond. 1837 (ein Supplement zum Naotical
Almanac, welchen er von 1881 bis zu seioeB
Tode redigirte). — Sur la chute d*une lentiU«
le long d'un plan inclin^ (Qaetelef s Corr. matk.
111, 1827. — Pogg. Ann. XIV, 4 838).
8tratIoO| Simone. — Graf, Dr. Med..
Prof. erst (1757) d. Medicin u. dann (nacb
Poleni's Tod) d. Mathematik an d. UniT.
zu Padua, darauf 1801 Prof. d. Navigalioo
an d. Uoiv. zu Pavia, und unter Napoleo*
nischer Herrschaft Gencral-Iuspector de
II
Stnttiiigh
Straaoh.
1022
Scken a. Wege d. Königr. Italien, anch
nator ; spSter als Prof. emeritirt (B),
geb. 1733, Zara, Dalmatien,
gest. 1824, Juli 16, Hailand.*
ries propositionam, continens elementa roe-
•Dicae et staticae etc., 8^ Padua 4 77S. Rac-
Ka di proposizioni d'idrostatica e d'ldrau-
«, 80, Ib. 4 778. Elemeati d'idrostatica e
draalica, 8^ Ib. 4791. Vocabolario di ma-
la, 8 Yol. 4^ Milano 1818 — 4 4. Bsame ma-
Imo teorico-prattico , S vol. 4<*, Ib. 4 849
bersetzung d. Werks von Don J. Juan). Bi-
egrafia di marina, 4^ Ib. 4 8S8. X. TitravU
llionis arcbitectura cum exercitationibus
•Meni et commentariis variorum, Udine
15 (posth.). — Oss. sopra varj effetti della
MSione de'fluidi (Mem. Soc. Ital. V, 4 790).
Sopra le leggi d'agitazione de'fluidi coote-
U is vasi oscillanti (Sagg. di Padova 1, 4 786).
m. intorno ad nn fenomeno della diffra-
ne della luce (Ib. II, 4 789). Mem. delle foci
bocehi de'fiumi (Ib. III, pt. I, 4 794). Mem.
Ja oonflaenza de'fiumt (Ib. III, pt. II, 4 794).
Deirinclinazione delle spende negli alvei
flami (Mem. Istit. nat. Ital. Vol. II, pt. II.
16). — Saggio dei principij dai qnali di-
ade il giudizio delle opere d'architettura cl-
a(Mem. Istit. Lombardo-Venet. I, 4849 e
, 4814). Saggio storico snirinvenzione dei
ttegni a jconca e porte ne'canali navigabili
. II, 4884). Della legge della velocitä deir
|aa Qscente dai fori aperti nel fondo e nelle
rett dei vasi (Ib. id.). ^ss. sopra alcnni fe-
■MDi magnetici (Ib. III, 4884^.
1829, JnU 16 ißü).
SlrmtlBigh, Sibrandus. — Dr. Med.
M9) et Phil. (4 823), pract. Arzt. u. Apo-
iker, später (4 8 1 2} aucb Münzwardein in
Öoingen, dann Prof. d. Chemie (seit 1824
Stelle des 1823 emeritirten Dri essen)
auch d. Technologie (seit 1827) an d.
llT. daselbst. Mitgl. d. niederländ. Insti-
ts (DeNagedachnüvanS. $., 8^ Gronin-
geb. 1786, Apr. 9,Adorp b. Gronin-
gen,
gest. 1 8i I, Febr. 1 6, Hunseroord b. Gro-
ningen. 0
Mknodige Verhandeling over eenige ver-
•diog Tan den Phospboras, Groningen 1 809.
BbetknodlgHandboek voor Bssaijeurs, Gond-
I Zilversmeden, Ib. 4 824 (deutsch von J. H.
Mtas, Angab, a. Leipz. 4 888). Scheikun-
fiVerbaodeling over de Cinchonine en Qui-
to etc., Ib. 4828. Scheikandig Vorhand»-
if over de Morphine en andere Hoofdbe-
laddeelen des Opiums etc., Ib. 4828. Be-
lopt orerzigt over de leer der Stöcbyometrie
I., Ib. 4827. De Ghlorineverbindingen be-
boBwd la hare scheikuadige, fabrijkmaa-
i, geneee- «n huishoudkundige betrekkin-
a ete., Ib. 4827. — Sehr viele (über 80)
r. in hoUind. Zeitochrif-
ten, z. B. : Over de verbranding van onder-
scbeidene Ligchamen in het pverzuurde Zout-
zuur Gaz (Algem. Konst- en Letterbode, 4806).
Proefnemingen omtrent de Suiker (Ib. 4 807).
Over een nieuwe DonderzUver (Ib. 4 808). Eon
zeer gemakkelijk en eenvoudig werktuig om
den Phosphorus in vormen te bringen (Ib.
484 0). Over de berelding van de Hydrdiodas
Potassae (Ib. 4 822). Eenige scheikundige waar-
nemingen omtrent Platinaspons en kamfer,
Ontvlamming van Phosphorus en löde etc.
(Ib. 4 884). Elektromagnetische Bewegings-
kracht en anwending daarvan.tot een elektro-
magnetischen wagen (Ib. 4 885). Elektrisch-
Archimedische Modelboot (Ib. 4840). — Over
het vermögen der gloeijende Zwavel- en Pbos-
phordampen, en bet liebten, hetwelk bij de
vereenigingen van Zwavel en Pbosphor met
sommige Stoffen ontstaat (Meylink'i Schei-,
Artseoijmeng- en Nat.-Biblioth. II, 4 825). In-
rigting van eene Soideervlam etc., en een ge-
schickt werktuig ter ontleding van het water
door het Galvanismds (Ib. id.). Over het nut
der Luteringen van WouiPscbe en andere
toestellen met Kwick (Ib. 4826). Eenige Ne-
derploffingen , bewerkstelligd door verschil-
lende drooge Stoffen, met onderscheidende
Stoffen in aanraking te brengen; aangeduid
onder den naamen van scheikundigen regen ^
(Ib. VII, 4 829). Spoedige waterkoking etc. (Ib.
id.). Een gescbickt mengsei voor de drooge
Verziivering (Ib. id.). Benige scheikundige
waaroemingen (Ib. X, 4 880; XI, 4 884; XV,
4 888 et XVII, 4884 u. Xeylink'i Nieuwe etc.
Bibl. I, 4885 et III, 4888). — Veelvuldige nut-
tige aanwending van eene naar die van Fuehs
en Xöraer gewijzigde Wijngeestlampe (Bijdra-
gen tot de Natuurkund. Wetenscb. van ▼. Hall,
▼rolik en Xnlder, 1, 4 826). Beschrijving van een
verbeterd Faradayscb Magnetisch-elektrisch
Verktuig (Mnldar en Wenekebaoh's Arcbief,
IV, 4886). Beschrijving van eene Hydro-Oxy-
genium-toe8teI(Ib.VI, 4888). DeconstanteBat-
terij toegepasst op eenen nieuwen Hydrogen-
Ozygen-Kalklicht-toestel (Ib. id.). — Etc. etc.
Stravb, Johann Castor. — Dr.
Med., Lehrer d. Chemie am landwirth-
schafil. Institut zu Hofwyl (Or),
geb. 4792, MSrz 24, St. Gallen.
^emerkk. über Anwend. u. Quellen d. lodioe
(Meissner'a Naturwiss. Anzeiger, III, 4820).
Über d. galvan. Wirksamkeit d. Kohle (Ib. IV,
4820). — Vorkomm. d. lods im Badeschwamm
u. in d. Torfasche (Behweigg. Journ. XXXI,
4824).
Stravoh, Aegidius. — Dr. Theol.,
Superintendent folgweise in Oschatz (1610),
Delitzsch (1611), Merseburg (1614) und
Dresden (1616), wo auch Pastor u. As-
sessor im Ober-Consistorium (J),
geb. 1583, Juni 23, Wittenberg,
gest. 1657, Jan. 22, Dresden.
Physica specialis duodecim dispp. compre-
hensa. — Theologisches.
1023
Straach
Stnckor«'
Stravoh, Aegidius. — Erst (4 653)
Adjunct d. pbilosoph. FacultSt, dann (1 657)
Licentiat d. Ilieologie, Prof. d. Mathematik
(1659) u. d. Geschichte (extr. 1656, ord.
1 66i) an d. Univ. zu Wittenberg, dann seit
1669 Rector u. Prof. Theol. am Gymn. zu
Danzig, sowie Pastor an d. Dreifaltigkeils-
kirche daselbst* (J) (HL),
geb. 1 63t, Febr. 1 1 , Wittenberg,
gest. 1682, Dec. 13, Danzig.
Tabulae per aniversam mathesin summopere
necessariae etc., \V, Viteb. 1662. De nume-
rorum doctrina aphorismi, Ib. 4662. Brevia-
rium opticum, Ib. 1664. Astrognosia synop-
tice et methodice in usam gymn. et acad. ad-
ornata, 12», Ib. 1668, edit. IV, Ib. 1684. Bre-
viariam cbronologicum etc. , 1 2<», Dantisci
1679. — Theologisches.
* Safs auf Befehl de« Kurfttnten von Brandenburg von
i075 bis 1678 in der Festung Küstrin gefangen, weil
er XU heftig gegen die Refonnirten gepredigt hatte.
Stravoh, Georg Wilhelm. — Dr.
Phil., Lehrer d. Mathematik u. Physik an
d. Bezirksschule zu Muri, Ganton Aargau
(Orh
geb. 1811, Juni 5, Heppenheim, Hessen.
Beispiele über d. Lehre d. Differential-, Inte-
gral-.u. Variationsrechn. usw., 1. Bd. %"*, Er-
langen 1885. Theorie u. Anwend. d. sogen.
VariationscalcUls, 2 Bde. 4», Zürich 1849. —
Anwend. d. sogen. VariationscalcUls auf zwei-
u. dreifache Integrale (Denkschr. d. Wiener
Acad. XVI, 1859). — Aufgaben z. Anwend. d.
VariationscalcUls (Onmert*i Arch. III, 4 843).
Beitr. z. Theoried. Ausmiltl. d. Kennzeichens,
ob eine Variation zweiter Ordn. positiv oder
negativ ist, oder weder als positiv noch als ne-
gativ gelten kann usw. (Ib. IV, 1844). Einige
Bemerkk. über d. Worte Variation, variabel
usw. (Ib. VII, 1836).
8trav88, Johann. — Mag. Phil. (Tü-
bingen 1616), erst Pagen-Informator an
sSchs. Höfen, dann Kriegsdienste nehmend
(1619) und zuletzt (seit 1 621) Prof. d. Ma-
thematik an d. Univ. zu Königsberg (J)y
geb. 1590, Juni 2, Königsberg,
gest. 1630, Sept. 9, Königsberg.
Logistica astronomica, 8^ Lincii 1616. De re-
fractionibus astronomicis. De ellipsibus sola-
ribus. Introductio ad utramque architecto-
nicam.
Strausfl, Anselm Franz. — Prof.
d. Physik, Chemie u. Naturgeschichte an d.
Forstacademie zu Aschaflenburg (M. l\) (N),
geb. 1780, Apr. 20, Aschaffenburg,
gest. 1830, Apr. 8, Aschaffenburg.
Chemisch -physikal. Abhandll. über einige
forst-technische Gegenstände, 8^ Aschaffenb.
1822. Lehrb. d.besondr. u. angewandt. Phy-
sik, 80, Mainz 1823. Grundlehren d. allgem.
Chemie in ihrer ^owend. auf d. FontwiN^
8^ Gotha 1 824. Vorbereitungslehren i. 8li>
dium d. Physik, 8», Mainz 4826.
Strecker, Adolph. — Dr. Phil,«!
Assistent im Liebig'scheo LabonUrai
zu Giessen und 1848 PriYatdocent an
Univ. daselbst, dann Prof. d. Chemie as
Univ. zu Christiania von 4851 bis II
und seitdem an d. Uoiv. zu TubiMeii Wt
geb. 1822, Oct. 21, Darmstadt.
Kurzes Lehrb. d. Chemie ; nach ▼•
8^ Braunschw. 1851. Dasselbe io 2
erster Bd. : anorgan. Chemie, theilweiat
▼. Eegnaolt, 8. Aufl., Ib. 4855; zweiter H
Organ. Chemie, 2. Aufl., Ib. 4857. Duck^g;:
mische Laboratorium d. Univ. Chrilliiii;
usw. , 4®, Christiania 1 854 [darin voo ihi|j
1) Untersuch, d. Galläpfelgerbstture ; f)"
d. Zersetzung d. Brucios mit SalpetenMi;
8) Ober e. neuen aus Aldehydammouak i
Blausäure entstehend. KOrper; 4) Über
neue Verbindd. d. Milchsäure ; 5) Über
neue Verbindd. von Hydrargyrätbyl a.
drargyromethyl ; 6) Über e. eigenthüml.
dungsweise d. Propionsäure ; 7) Künstl.
stell, d. Zimmtöls; 8) untersuch, d. Seh
Wassers v. Sandefjord ; mit H. Btreeker; %]
tersuchung über d. Constitution d. Chioitfi
10) KUnstl. Bild. d. Taurins]. — Oberd.AI
gewichte von Silber u. Kohlenstoff (liek.
LIX, 1846). Über d. Reactton auf Mil<
nach Felonie (Ib. LH, 1847). Über
Trennungsmethode d. Kobalts von Mangan (ft
id.). Untersuch, d. Schweinegaile; mit
delach (Ib. LXII, 1847). Über d. Zusammi
setz. d. Behensäure (Ib. LXIV. 1847). Uatflf^
such. d. Ochsengalle (Ib. LXVu. LXVII, 18^)>
Über d. gepaarten Verbindd. u. d. SätUgaogh
vermögen derselben (Ib. LXVIII, 1848). Ba-
merkk. zu Stenhonse*! Abbandl. über d. Be
standtheile einiger Flechten (Ib. id.). Bemerkt
über Lanrent'i Pimarsäure (Ib. id.). (Iberi
Constitution d. Styracins (Ib. LXX, 1841 1.
LXXIV, 1 850). Beobb. über d. Galle verschiedi.
Thiere (Ib. LXX, 1849). Über d. Zusammen-
setz, d. Leucins (Ib. LXXII, 4849). Über Ni-
tromannit (Ib. LXXIII, 1850). Über e. Ze^
setzungsproduct d. Tyrosins (Ib. id.). Fände-
mental versuche über d. Bestimm, d. UDorg»>
Bestandtheiie organ. Körper (Ib. id.). Überd.
|»nstitution d. Phlorrhizins (Ib. LXXIV, 1851).
Über d. rothen Farbstoffe d. Krapps; mit J«
Wolff (Ib. LXXV, 1850). Über d. künsU. Bild,
d. Milchsäure u. e. neuen, dem GlycocoU tnt-
logen Körper (Ib. id.). Neue Bildungsweiie
d. Aethylamins (Ib. id.). Über salpetrigsenr.
Aethyloxyd (Ib. LXXVll, 4851). Untersnch-
einiger aus d. Hippursäure entstehend. Pn^*
ducte; mit Sokoloff (Ib. LXXX, 1851). Über
d. Milchsäureäther (Ib. LXXXI, 4851). Ober
d. Methionsäure (Ib. C, 1856). Über e. neee
Basis (Sarkin) aus d.* Fleischflüssigkeit (Ib. CU.
1857U.CVIII, 4 858). Einige Verbindd. u.Ver-
wandll. d. Acetamids (Ib. CHI, 1857). Idea-
tität d. Nitrosalicylsäure u. Anilotinsäure (Ib.
CV, 1858). Ober d. Zusammensets d. Stib-
Strefflenr
Streng.
1026
Id. u. d. Zinnätbylradicale (Ib.
ndl. d. Fleischmilchsäuro in ge-
bsäure (Id. id.). Über d. Spaltung
nit Kali (Ib. id.). Über d. ArbuUn
bindd. (Ib. CVII, 4 858). Über d.
I. Guanins in Xahthin (Ib. CVIIl,
d. Zersetz, d. Allo&ans durch Ein-
anüre (Ib. CXI^I, 4860). Chem.
I. VulpMisilure ; mitMdUer(Ib.id.).
niri Jose ph. — Genie-Haupt-
Österr. Armee; dann (4 842 —
eur bei d. Öslerr. Staatseisen-
i zuletzt beim Festungsbau in
äftigt (N),
)05, Hermannstadt.
J5«, Apr. 28, Ofen.
lathemat. u. physikal. Abhandll.
it haben.
mXj Valentin. — K. k. Mi-
retSr bei d. Direction d. admi-
Statistik u. Vorsteher d. Ban-
Vien ; früher Major in d. Österr.
•f. d. Geographie, Terrainlohre
Mappirung in d. Gardeschule
08, Febr. 4 8, Wien.
B physik. Beschaffenheit d. Nord-
8°, Wien 4 845. Die Entstehung
te u. Gebirga||<^ mit Atlas, Ib.
'scheinungen dVEbbe u. Fluth un-
ss d. Rotation, Ib. 4 847 (aus Hai-
urwiss. Abhh.). Terrainformen-
Ib. 48 . . — Einiges über Pegel-
en u. deren Aufzeicbn. (Sitzungsb.
ad. VII, 4 854). über d. Natur u.
n d. Wildbäche (Ib. VIII, 4853).
i-hydrograph. Studien über d.
tterr. Kaiserstaats (Ib. id.). Die
orograph. Verhältnisse in Über-
u. Reliefs (Ib. XIV, 4 854).
M, Friedrich. — Dr. Phil.
\ 4844). Von 4823 bis 4834
)berlfthrer am Gymn. zu Dan-
)berlehrer u. Prof. (4 834) am
Realgymn. zu Berlin bis 4 838
1 Direct. d. Pctrischulc in Dan-
d. naturforsch. Gesellsch. da-
1824 (Gymnasii Gedanensis sa-
iatertia, Gedani 1858; (OrJ,
7, Dec. 1 4 , Funkenmühic b. Go-
nitz, Westpreiissen,
»er d. geradlinigte Dreieck, Kö-
— Über d. mittlere Temperatur
i Function d. Jahreszeiten (Astro-
VII, 4829). Über d. tägl. Periode
*• in Danzig (Ib. id.). Beob. zweier
angen (Ib. VIII, 4 881). — Über d.
auf ebenen Scheiben (Pogg. Ann.
inzieh, zwischen gleich- u. un-
elektrisirien Scheiben (Ib. XII,
dorfr, IlnndwSrlerbuch II.
4 828). Über Klangfiguren auf Quadratscheiben
(Ib. XVIII, 4 830). Ein akust. Regenbogen (I)>.
id ). Nebensonnen in Danzig (Ib. id.). Ein-
flu.ss d. Gewitter auf d. Barometerstand (Ib.
XIX, 4 830). Einfache Hervorbring, d. magnet.
Funkens (Ib. XXV, 4832). Über d. Schwir-
gungsknoten auf ganz frei schwingenden Stä-
ben (Ib. XXVII u. XXVIII, 4 833). Beobb. über
Grundeis (Ib. XXVIII, 4833). Über d. Tempe-
ratur d. Vorgebirges Rixhofen in Pommern (Ib.
XXXV, 4 835). Beob. an Spinngeweben, u.
Mittel, aufschwingenden Oberflächen die den-
selben parallele Bewegung sichtbar zu machen
(Ib. XL, 4 837). Über d. Ertönen d. Zinks bei
Temperaturverändr. (Ib. XLIII, 4 838). eaU-
lei nicht d. Entdecker d. Klangfiguren (Ib. id.).
Beob. über Wärmestrahlen (Ib. LVIII, 4848).
Über d. Eigenschaften d. von Da guer ra-
schen Lichtbildern erhaltenen galvan. Kupfer-
platten (Ib. LX, 4848). — Über Akustik (Dove't
Repert. III, 4 839). — Über d. Krümmungs-
halbmesser d. Kegelschnitte (Crelle'i Journ.
II, 4 827). Analyt. Behandl. d. Aufgabe von
drei Kreisen, die von einem vierten berührt
werden (Ib. XII, 4 884). Über d. Auflös. d.
Gleich, vom 4. Grad (Ib. id.). — über d. mittl.
Barometerstand im Niveau d. Ostsee (Prgm.
d. Cöln Gymn. 4 832). — Über d. Reciification
d. Ellipse (Onmert'i Arch. XXII, 4 854). Noch
verschiedene Aufsätze n. Aufgaben daselbst.
— Auflös. d. .\ufgabe, aus e. Puncte e. Kegel-
schnitts Normalen zu ziehen (Prgm. d. Petri-
schule 4 840). \Viderlegung d. Einwürfe v. Brie-
hwg*» gegen Luft- u. Wasserdruck (Ib. 4 848).
Über d. Schwingungen homogener elast. Schei-
ben (Ib. 4 855; Pogg. Ann. XCV, 4855).
Streit, Friedrich Wilhelm. — Zu-
letzt preuss. Major ausser Dienst (N) (CU),
geb
gest. 4 839, Juni 4 2, Berlin.
Lehrb. d. rein. Mathematik, 4 0 Bde. 8**, Wei-
mar 4 846—83. Die Berechnung d. Kugelhau-
fen, 4**, Breslau 4 84 8. Mathemat. Miscellen,
8**, Berlin 4 886. Mathemat. Geographie usw.,
8®, Ib. 4 837. Samml. geometr. Aufgaben usw.,
Ih. 4 838. T- Viele Landkarten. Beitrr. zu d.
Allgem. geogr. Bphemeriden. . ,
Streng, Jobann August. — Dr.
PUl* (Heidelberg 4 852). Von 4 851 — 53
Assistent von Bunsen in Breslau u. Hei-
delberg, dann im Sommer 1853 Privatdo-
cent an d. Univ. zu Heidelberg und seit
Herbst desselben Jahres Chemiker an d.
Bergschule zu Clausthal (Or),
geb. 4 830, Febr. 4, Frankfurt a.M.
Beitrag z. Theorie d. vulcan. u. pluton. Ge-
steinsbildung (Pogg. Ann. XC, 4 853). Über e.
allgemein anwendbare Bestimmungsmethode
auf maassanalyt. Wege (Ib. XCII, 4854). Vo-
lumetr. Bestimm, d. Eisens (Ib. XCIV, 4855).
D° d. Antimons (Ib. id.). Über d bei d. Ku-
pferhütten d. Oberharzes von B. Kerl einge-
führte Kupferprobe (Ib. id.).
65
« '
1027
Striekland
StrÖBi«
Strioklaad, Rugb Edwin. — Nach-
dem er 1835 mit W. J. Hamilton eine
geolog. Reise nach Kleinasien gemacht,
Prof. d. Geologie an d. Univ. zu Oxford
bis zu seinem Tode. Mitgl. u. SecretSr d.
geolog. Society, auch seit 4 852 Mitgl. d.
Roy. Soc. (KEC) (An,R, 1853; (G. I85i;,
geb. 1 8 H , HSrz 2, Righton, East Rid-
ing, Yorkshire,
gest. 1853, Sept. M, am Clarborough-
Tunnel.*
Outline of tbe geology of the neighbourbood
of Gheltenham ; mit B. I. MnrolüBOn u. J. Baok-
nuui, 8®, Lond. 4 845. — On the red marl aod
lies of Worcestershire (Tr. geolog. Soc. Ser. II,
Vcl. V, pt. I, 4837). On tbe upper formatlons
of tbe new red sandstone System in Gloucester-
sbire, Worcestershire and Warwicksbire; mit
B. I. Mnrehiflon (Ib. V, pt. II, 4 840). On some
remarkable dikes of calcareous grlt, at Etbie
in Ross-shire (Ib. V, pt. III, 4 840). On Ihe
geology of the western part of Asia minor;
mit W. J. HamUton (Ib.VI, pt. I, 4844). Mem.
descriptive of a series of coloured sections of
tbe cuttings on tbe Birmingbam and Glouster
railway (Ib. VI, pt. II, 4 842). — On certain
calcareo-corneous bodies found in tbe outer
Chambers of ammonites (Quart. Jouru. Geolog.
Soc. I, 4 845). On two specles of microscopic
sbells found in tbe lies (Ib. II, 4846). On a
tertiary deposit near Lixouri, in tbe Island of
Cepbalonla ; mit W. J. HamUton (Ib. III, 4 847).
On a section of Leckhampton Hill (Ib. VI, 4 850) .
On the protruded mass of Upper Ludlow Rock,
at Hagley Park, Herefordshire (Ib VIII, 4 85«).
On pseudomorphous crystals of chloride of
sodium in the keuper sandstone (Ib. IX, 4 853) .
On tbe distribution and organic Contents of
tbe Ludlow hone bed (Ib. id.). -^On tbe geo-
logy of the Thracian Bosphorus (Phil. Magaz.
Ser. III, Vol. X, 4 837). On the geology of Smyrna
(Ib. XI, 4 838). On tbe geology of tbe Island of
Zante (Ib. XII, 4 838). On the satellitary natura
of sbooting stars and aörolites (Ib. XXIX. 4 846).
On tbe present State of knowledge of the geo-
logy of Asia Minor (Ib. XXXII, 4 848). On tbe
iÜevatory forces which raised theMalvern Hills
(Ib. Ser. IV, Vol. II, 4 854). — Description of a
new wind-gauge (Mechanics Magaz. 4 825). —
His Memoirs, published by Sir William 7ar-
dine, 4 vol. 8°, Lond. 4 858. — Zoologisches.
* Auf der Eisenbahu iwischen Gainsborough n. Ret-
ford vom Zuge überfahren, als er geolog. Untersu-
chungen daselbst machen wollte.
Striselillfl (Slrigel), Viclorin. —
Prof. d. Theologie an d. Univv. zu Jena
(1548—63)*, Leipzig (156.3—67), Am-
berg u. Heidelberg (J) (HH) fGJPJ,
geb. 4 52 4, Dec. 2 6, Kaufbcuern,
gest. 4 569, Juni 2 6, Heidelberg.
Libellum aritbmeticum, Lips. 4 563. — Theo-
logisches.
* Sass wegen heftiger Vertheidigung des Synergismus
von 155» bis 1502 gefangen.
Stritteri Johann GoithilL
Conrector am akadem. Gymo. in
tersburg, dann Archivar (4780) i
Steher (4 785) d. Reichsarchivs unt
ben folgweise Adjunct (4780), Ebi
glied (4787) u. Pensionär (4790) d
d. Wiss. ; zuletzt Staatsrath (M.Hj
Acad. Petr, X\),
geb. 4 740, Oct. 4 9 (N.St.), I
gest. 4 804, Febr. 49 (A.St.), 1
Machte von 4 792 bis 4 796 meteorolog.
in Moskau (N'ov. Act. Acad. Petr. X
— Historisches.
Stmad (Strnadt), Anton. — J(
zurAufhebungd. Ordens; l774Adjt
d. Sternwarte u. d. mathemat. Zin
Clementinisched Collegiums in Pra
seit 4 778 Prof. ord. d. mathemat.
sikal. Erdbeschreibung an d. Univ. d
seit 4 781 Vorsteher d. Sternwarte,
(seit 4 796) Secretär d. K. Böhm.Ge
d. Wiss. (Plz) (M) (ON) (ABG. 4 8:
geb. 4747, Aug. 40, Nachod,B
gest. 4 799, Sept. 23, Sazena (S
Pbysikal. Witterungskalender, 8*», Pr
Physikal. Taschenb. auf d. J. 4 789u
Ib. 4 788. Chronok>g. Verzeichn. d. T
gebenheiten in Böhmen von 4 683 bis <
Ib. 4 790. — Viele meteorolog. u. einij
nom. Beobb. in d. Wiener u. Berlin«
meriden von 4777, 4778 u. 4786; S
e. Privatpeseiisch. in Böhmen, Bd. I —
— 84) ; Schriften u. Neuen Schriften c
Gesellsch. 4 785, 4 786, 4 788, 4 790—93
Jahrb. 1786, 4789. 4794 u. 4794, u.
Samml. physikal. Aufsätze (in letzter
Bd. lll : Betracht, über d. Wetterablc
* Herrschaft Zlonitx, Böhmen.
Ström, H a n s. — Pfarrer zu Vo
Söndmörs Probstey, Norwegen (^^
geb. 172 6, Jan. 25, Pfarrhof 1
auf SÖn
gest. 1797,
Olli det Norske minerale kaldet F
(Üansk. Vid. Selskabs Skrifter XII
Tolf Aars meteorolog. Jagtagelser pa
mör (Ib. id.) . Om mineralske Sundhe(
isuerOerens Kildevand paa Söndmör
.SamI II, 1783). Om Norske petrefa
(Naturhist. Selsk. Skrift. III). — Bot
u. Zoologisches.
Ström, Hans Christian. -
meister in Röraas (Or),
geb. 178 4, Kongsben
gest 1836, Juli t%, Cbn'stiani
Geognost. ßemUrkninger om Värkei
nordenfjeldske Bergvärksdistrict (Mi
turvid. V et VI, I8i5 et VlI, 4816)
StrSmer
itil, tormodentig eo ny art af
■Mtllb.Vll, ISiG). Om HarmolometiB cbry-
lÜDriDSr (Ib. Id.). Sklizer om BergvHrksdi-
leton in det mellemsle Frankerige «Ic. IIb.
|. Om Altena eller Kaaljordens KobbervHrk
^■nuken (Ib. XI, * BS3). Forsög tili ei grund-
■ •r miDerallernes Climatologle (Ib. XIII,
wn. ~ Überd. Granit, mit besondr, Hln-
U Bof d. bei Freiberg vorkomm. Forma-
■ desMiben (Leonhkrd'i Tascbenb. ISUj.
■rd. Entdeckang von Tellar in Norwegen
II. 181 B).
|Nr6ner, HSrlen.— -Fror. d. Astra-
le an A. Univ. zu Dpsala, zuletzt Prof.
H. Cadetlen schule zu Carlscrona. Hilgl.
Acad. d. Wiss. zu Stockholm (SR) (RA.
t.fB}(Or),
geb. noi, Juni 1 (A.Sl.}, Orebro,
gast. 1770, Jan. S, Dpsala.
k Obaerrationea circa controveralam de ae-
■Btione virinm in corporlbus molis, Lond,
Hl 4Tt4. Inledning tili trigonometria plana,
nUi. 1 749. Underratlelse om caleadarii be-
Änliet, Ib. 17SI. äpecinien de Ibeoria de-
nUonia magnetlcae, i°, Upsala<7BS. LBran
üfaren, Stockh. 17SS. Gruudeliga inledning
-gMmetrien (Überaetzang d. Bächer I — VI,
11. XII d. BnUid), Upaala <70O. — Tanksr
■ «reakea, bverföre IrSd 1 stark vinter bort-
« etc. (Vet. Acad. Handl. 4739). Om rStta
Mkeo, hvarCOre krul uti bombkaslning och
I andra tynsdera bafvande icke verka i
■na Proportion, aom deas myckenbel etc.
I. f741J Om graamaakar omkring Upeala
1.17(3). Obas. öfver barometerna Migande
b bllaade vid ätakilligt djup uti Kon£Bbergt
ihori Norrige(lb. 174S). Om den andriag,
B af varma ocb kOld fürorsakas uti baro-
lenia atigande och fallaode efler lutlens
■cknlng (Ib. <74S). Ron angaende eleclrlci-
m (Ib. 1747). Meteorolog, observationBr
Uoa i Upaala arl7«7 (Ib. i7S0j. Om eleclri-
•toi» verkan pä roennigkana kropp etc. (Ib.
n). Obw. jik »oirormürkelsen t Apr. 1764
I. 4764). — Einige agtronom. Beobb. in Nov.
t UpHl. I, 1771).
Strombeok, Friedrich Karl von.
■ Folgweiae Assessor d. Hofgerjcbis zu
otfenbüllel, Hof- a. Ableiralh d. Prin-
■sAnguste Dorothea, Aebtissin von
mdenheim, PrSsident d. Districls-Civil-
booals zu Eimbeck, Präsident d. Appel-
ioiuhofes in Celle und zuletzt Präsident
Oberappellationsgerichls in WolTenbüt-
'; I8lt baronisirt (MAI) (N) (G.iSiS),
geb. «771, Sept.<6, Braunschweig,
gest. 1818, Aug. 17, Braunschweig.
rialak*« latrodDiioce alle Geulogia, deutsch
lAnmerkk., 1 Bde. B°, Braunschw, 1Hi9 ~
— Geacblcble e, allein durch d. Natur her.-
gebracbt. anliual. MB^netisrnua (Sohwelgg.
ra.JU,*>*i). Etwas über d. Entdeckung
— Btrambeck. 1630
e. achten Hauptplaoeten (Braonschw. Uagaz.
ISDl]. Gegenbemerkk. Über d. venneinll. at-
mosphbr. Zugkraft [Ib. 1804). Über d. fossi-
len Krokpdile (Bailanatadfa Archiv, f Bit). —
Jnriatiscbes u. Anderweitiges.
August von, — Von
1833 bis 1843 Assessor d. berzogl. Kam-
mer (Direction d. Bergwerke) in Braun-
scliweig, seitdem Kammerralb. Begleitete
Leopold V. Buch mehrfach auf Reisen
(OrJ.
geb. (809, Dec. 17, Braunschweig.
Geognosl. Karte d. Uerioglb. Braunscbweig,
a El. (aufd. Paris. Augslell. tSSS mild. silb.
Medaille gekrtint), Brauuscbw. 185S. — über
d. an Krystallea möglicherweise vorkoiumend,
einfachen tesaular. oder regultlr. Gestalteo
(Fan- Ann. XXI, 4S8I). _ Cber d. tertiBr.
Formationen d. Umgegend von Paris (Eanten'i
Arch. III, <8S1). Versteinerungen im Dolomit
von Franken (Ib. id.). Geognost. Bemerk, über
d. Kahleuberg bei Echte uaw. ; erster Nach-
weis des KImmeridge im nürdl. Deutschland
(Ib. IV, 1833). Lagerung d. niederrhe in. Braun-
kohlenformation (Ib. VI, I 813). Begutachtung
d. Foi'achen Theorie über d. elektromagnet.
AeusserunKen d. metallisch. Ganggebilde |IL.
id.). Uas bei SchOniogen erbohrte Steinsalz
u, dessen Vorkomm. Im bunten Sandstein (Ib.
XXII, 1843 u. Bergwerksfreund, Xtl, 184K).
— tiber eine neue Versteinr. aua d, Huachel-
kalki Cucullaes Beyrictiii(Zeil8chr.d. deutsch,
geolog. Gesellsch. I, IB49). Beitr. z. Keonln.
d. Muschelkalkbildung im nördl. Deutschland
IIb. id. Q. II, 1830). Über d. Neocom bet
Braunscbweig [Ib. 1, 1849 n. VI, 1SS4). Das
bei Liebenballe (Saligiiter) erbohrte Steinsalz
(Ib. II, 1BBD). Moviola Thielaui u. Delphinula
infrastriala (Ib. id.j. Terebratula trigonella
(Ib. id.). Terebral. oblonge aus Neocom (Ib.
id.). Gorvillia polyodoola (tb. III, I8S1). Über
d. oberen Keuper bei Braunschweig (Ib. IV,
ISSi). über d. oberen Liaa u. braunen Jnra
daselbst (Ib. V, 18G3). über d. Gault im sub-
hercynisch, Quadergebirge (Ib. id ). Zugehö-
rigkeit d. Flammenmergels zum oberen Gault
[Ib. VI, 18S4 u. VIII, 1856). über d. StelD-
salz im oberen Bunten Sandstein am Hanf
(Ib. VII, 1895). Theilung d. Senonen-Krelda
in Schichten mit Belemnitella quadrala u. B.
mucronaU (Ib. VII, (8S6 u. XI, 1HSS). Vor-
kommen von Myophoria pea anseris in d. Lei-
tankohlengruppe (Ib. VIII, 1SS8). Septarien-
thon bei Gdtllngen (Ib. id.), Gliederung d.
PlUner nScbst d. Herze (Ib. IX. 1 857). Über d.
EisensteinssblagerungbeiPeinellb.id.). Beitr.
z. Kenntn. d, Planers aus d. westphHl. Steiu-
kuhlenformalien (Ib. XI, 1SS9). — Gaull bei
d. Frankenmuhle unweit Ahaus (Verhandl. d.
naturhist. Vereins 1. Rheinl. u. Weslphal. XV,
ISAS). — Über d. Echiniden d. Hilsconglo-
merats im nOrdl. Deutschland (Leonhud u.
Bionn'B Jahrb. 185t). Über Hilsconglomerat
u. Speedon clay bei Braunscbweig (Ib. 18BS).
Gliederung d. Gault im Norden vom Harze
(Ib, 1857).
1031
Stromeyer
Straensee von Karlsbach.
Stromeyeri Friedrich. — Dr. Med.
(Göltingen 1800), von 1802 bis 1805 Pri-
vatdocent, dann Prof. (extr. 1805, ord.
1810) in d. medicin. Facullät d. Univ. zu
GÖtiingen (nominell d. Chemie u. Pharma-
cie seit 1817) u. Director d. ehem. Labo-
ratoriums seit 1806. Mitgl. d. Soc. d. Wiss.
daselbst. Hofrath seit 1 8 1 7 (PJ (M.ll) (N)
(G. 5A
geh 1776, Aug. 2, Göttingen,
gest. 1835, Aug. 18, GÖttingen.
Comment. inaug. sistens historiae vegetabi-
lium geographicae specimen, k^, Gott. 1800.
Tabellar. Übersicht d. chemisch einfach, a.
zusammenj^esetzt. StofTe, fol., Ib. 1806. Grand-
ri««s d. theoret. Chemie, 2 Bde. 8°, Ib. 1808.
Untersuch, über d. Mischung d. Mineralkör-
per usw., 1. Bd. 8°, Ib. 1852. — De gas hy-
drogenii arseniati natura atque indole (Com-
ment. Soc. Gott. XVI, 1804 — 8). De connubio
bydrargyri cum acido acetico (Comment. re-
cent. Soc. Gott. I, 1808—10). Experiraenta
et ohservat Jones de terrae siliceae reductione,
carbonis et ferri ope facta etc. (Ib. id. — Auch
Oüb. Ann. XXXVII u. XXXVIII, 4811.) De
Arragonite ejnsque differentia a spatho cal-
careo rhomboidah chemica (Ib. II, 1811 — 13).
De polyhaiite nova e salium classe fossilium
specie (Ib. IV, 4 816—18). — Über d. Metalii-
sirung d. Alkahen auf ehem. V^^ege (Oilb. Ann.
XXIX. 1808). Analyse d. Eilsner Schwefel-
wassers u. zweier Blasensteine (Ib. XXXVIII,
4 811). — Chem. Untersuch, d. strahlig. Ar-
ragonits von Burkheim im Breisgau (Schweigg.
Journ. XIII, 4 84 5). D" d. harten Magnesits
aus Schlesien (Ib. XIV', 4 84 5). Über einige mit
Marcet't Schmelzgeröthschaft angestellte Ver-
suche (Ib. id.). Chem. Untersuch, d. Alumi-
nilsdb.XIX, 4 84 7). Bemerkk. über d. sogen.
Kupferglimmer; mit Haasmaxm (Ib. id.). Notiz
liber d. Kadmium, ein von ihm (eigentl.
von K. 8. L. Hermaxm) entdecktes Metall (Ib.
X.XI, 4H4 7). — Über e. zu Mündel am Süntel
entdeckt, blüttr. schwefelsaur. Strontian ; mit
HaTUinami (Götting. gelehrt. Anzeig. 484 4).
Chem Untersuch, d. Conits vom Meissner (Ib.
^84 2). D°d. Bleiglases von Zellorfeld 'Ib. 4 84 8).
D° d Meteorsteins von Erxieben fib. 4 84 2).
D** d. krystaH. Arsenikkieses oder Misspickels
von Freiberg (Ib. 4 84 4). D° e. Anfjydrils von
Ilefeld (Ib. id.). D° d. Magnetkieses von der
Treseburg u. von Baröges, nebst e. Untersuch,
überd Verhälln., in welchen sich Eisen durch
Kunst mit d. Schwefel in minimo vereinigen
lasst (Ib. id.). Über e. höchst emplindl Rea-
gens für die lode (Ib. 4 84 5). Beitrr. z. chem.
u. mineralog. Kenntn. d. Arragonits : mit Haas-
mann (Ib. id.). Beitr. z ehem. Kenntn. d.
Stroiitians (Ib. 4 84 6). Chem. Untersuch, d.
.schwefelsaur. Baryts von Nutfield, d. faserig.
Goelestins von Dornburg u. d. Vulpinits von
Vulf)ino (Ib id.). Über d. Vorkomm. d. Ko-
balts in Meteorelsen (Ib id.). Über zwei neue
.Minerale, den Silberkupferglanz von Schlan-
genberg u. den Allophan von Gräfenthal; mit
HaBimann (Ib. id.). Chem. Unters^
baltglanzes von Skutterud u. d. krystat
kobalts von Riegelsdorf (Ib. 184 7). \f
ben Kupfernickels u. d. dichten Nick
von Riegelsdorf (Ib. id.). Über d. d
ihm in d. Zink a. d. Zinkoxyden zw
deckte u. mit d. Namen Kadmiain
Metall (Ib. 4 818). Chem. Untersuch, d
Boraxsäure von d. Insel Volcano, d(
pecherzes aus Sachsen u. d. Picropfa
lits von Riegelsdorf (Ib. 1818). Chen
such, einiger von Oiesecke in Grönli
deckt. Fossilien: Gieseckit, Saphiri
phyllit, Dichroit, Arragonit, Eudyaiit (
D** d. bei Köstritz gefallenen Meteors
id.). D° d. sogen. Wodankieses vool
(Ib. id.). D° d. schwefel-kohlensau
von Leadhills, d. Talkerdehydrats
u. d. Magnesits von Salem (Ib. 4 825)
Kobalt-Selenblei von Clausthal ; miti
(Ib. id.). Chem. Untersuch, d. Schw«
von Vulcano (Ib. id.). D** d. Magnet
(Ib. 4 827). D"" d. Datoliths von Andr
mit Kansmann (Ib. 1828). Über d f
phorsäure u. die pyrophosphorsai
fIb. 4 830). Untersuch, d. Krokydol
Haumann (Ib. 1834). Über d. Moly
Kupfergehalte, angebl. Meteoreisens(
Über d. Vorkomm, von Knpfer in Me
(Ib. 4 833). Chem. Untersuch, e. be
bürg gefundenen, für Meteoreiseo
Masse (Ib. id.). D** d. Manganspaths
über d. Antimonnickel ; mit Hantmas
Über e. neue Alaunart u. e. Bittei
Südafrika (Ib. id.). Chem. Untersuc
lanits aus Grönland (Ib. 4 834). — Di<
dieser Aufsätze finden sich auch in G
u. Schweigg. Journ. — Über d. Ver
schwefelsaur. Chinins (Ann. d. A|
Vereins ill, 4 8:27). — Bemerkk. üb(
Eisen u. seine Oxyde (Kästner*! A
4 826). Über d. Sch'eererit u. d. Verl
Broms (Ib. X, 4 827).
Stromeyer , Eduard C h
Friedrich. — Dr. Med. (Götlinge
folj^welse Privatdocent (1836) u.
d medicin. FacuMä! d. Cniv. zu G
Sohn des Voriiicn (P),
jj;eb. 1807, Ort. 18, Götlingei
Liberumne acidum sanguine contlne
tingae 4 834 (deutsch : Schweigg. Joui
4832).
Struensee von Karlsbac
Auf^ust. — Von 4757 bis 1771
Philosophie ii. Mathematik an d. F
demie zu Liei<nitz, dann, nacht
Bruder 17 69 Slaatsminister in C
geworden*, danisober Juslizrath u
inlendant in Kopenhagen (von c
178 1 iieadelt), später wieder in
Diensten, 1777 BankJirector ii
1782 Oberfinanzrath u. Director
handlang in Berlin, zuletzt Staatsa
Pf.
Strutienfelt
Strave.
1034
oder Minister d. Generaloberfioanz-,
- u. Domänendirectoriums (M. U)
(Prgtn, Büteracad. Liegnitz, 4 840^,
». 1735, Aug. 4 8, Halle,
t. «804, Oct. n, Berlin,
«rüode d. Artillerie, 8», Liegnitz 4 760,
1788. AafaDfC8gründe d. Kriegsbau-
\ Bde. 8», Ib. 4774 -74, 4. Aufl. 4786.
towissenschaflliches.
»Ibe, der 1772, Apr. 25 enthauptet wurde.
ii8ieBfelt| AlexanderMichael
- Zuletzt General-Major in d. schwe-
I Armee, Generalquartiermeister u.
ationsdirector. Mitgl. d. Acad. d.
u Stockholm (SB) (Or),
. 4 74 6, Oct. 4 6, Stockholm,
t. 4 797, März 28, Stockholm.
Solen, observerad i Landskrona d.
4764 (Vetensk. Acad. Handl. 4 764).
vattnet utur dammarna vid Lands-
bvarifräD samma stads brunna bafva
opp (Ib. 4 762). Obss. gjorda i Laiids-
ä solfdrraörkelsen d. 4. Apr. 4 764 (Ib.
Beskriffiing huru bamnar och canaler
ktas och aonderas (Ib. 4 775). — Zoo-
s.
, Ernst Gotthold. — Dr.
^bysicus in Prenzlau u. Adjunct d.
im medicum in Berlin. Mitgl. d. Leo-
Academie (ANC),
. 4 679, März 13, Jena,
»copium vegelabile : Calendula humi-
Ana (Ephemerid Acad. Nat. Cur. Vll
4749).
ive, Karl Wilhelm Friedrich.
Med., erst Privatdocent in Jena
dann Stadt- u. Landphysicus zu
iden a. d. Weser (M),
Hildburghausen,
. «784,
spiritu carminativo, 4**, Erfurti4 754.
eoria fermenlationis naturalis, 4®, Ib.
Medicinisches. . w
, Heinrich*. — Seit 4790
Physik u. Chemie an d. Acad. zu
e. spater (nach F. S. Wild's Tode)
ufseher d. Bergwerke im Canton
M.W) (BS) (GG. 4 826; (Or),
4754, Lausanne,
. 4 826, Nov. 29, Lausanne.
s pour servir ä l'histoire physique et
de la Suisse ; mit J. L. A. Beynier,
iDoe 4 788. Neu V. thäorie des sources
du roc salc* etc. , 4°, Ib. <788. Sup-
lu DirtJoonaire do chimie de Maequer,
3hdtel 4 789. Itin^raire du pays de
1 Gonvernm. d'Aigle etc., 8<>, Berne
4794. Methode analytique des fossiles, fond^
sur leurs charact^res ext^rieares, %^, Lau-
sanne 4 797, 6dit. II, 8», Paris 4 798 (deutsch
von B. B. S&tier, Bern 4 806). Principes de
minöralogie etc. d'apr^s les lecons du Prof.
Werner ; mit J. F. Berthont van Berehem, 8*^,
Paris 4 799. Recueil de Mömoires sur les sa-
lines et leur exploitation, 41°, Gen^ve et Pa-
ris 4808. Description abrägöe des salines du
ci-devantgouvn. d'Aigle, 42^ Lausanne 4804.
Descript. topograph., phys. et politique du
Pays de Vaud, 8^ Ib. 4 804. Fragments sur la
thäorie des sources etc., \V*, Ib. 4 804. Itin^
raire des salines etc., 42^ Ib. 4805. Mömoires
sur diffiärents objets relatifs ä la göologie, aux
mines et aux salines, 4 2^^, Ib. 4 805. M6m. sur
la natura de la montagne saliföre du district
d'Aigle etc., 8«, Ib. 4 84 0. Abr^6 de göologie,
42», Ib. 484 7, 6dit. II, 8^ Paris 4 84 9. Coup-
d'oeil sur Thypotb^se de Mr. de CliarpentieT
relativement au gisement du gypse saliföre du
district d'Aigle, 42^ Lausanne 4 820. Obss.
sur le giseinent du gypse saliffere dans le dis-
trict d'Aigle, 4 2», Ib. 4 820. — Details minöra-
logiques sur le Däpartm. du Mont-Blanc (Journ.
des Min. I, 4 794). M6m. sur la thäorie des
fouilles dans les mines de houille (Ib. III, 4 795).
— Des röactifs et de leur emploi dans l'ana-
lyse des eaux minörales (Mt^m. de Lausanne,
1, 4 784). Sur la mani^redepröparerquelques-
uns des röactifs empioyös dans l'analyse des
eaux minärales (Ib. id.). Rösumö gönäral et
obss. nouv. sur l'analyse des eaux minöraies
(Ib. id.). Le suc gastrique est un composä d'a-
cide pbospborique et d'alcali volatil (Ib. II,
4 787). Vue sur l'analyse des mixtes phospbo-
riques, avec quelques observations sur la d6-
composition des mötaux; mit H. Ezohaquet
(Ib. id.). Nouv. m6thode d'obtenir l'acide
pbospborique des os etc. ; mit Demselben
(Ib. id.). Sur l'analyse du sei södatif et sur la
composition du borax ; mit Demselben (Ib.
id.). Projet d'exp^rience sur le borax; mit
Demselben (Ib. id.). M6m. sur l'amalga-
roation des mines argentifferes et aurif^res in-
troduit par Born (Ib. III. 4 790). — Über d.
Scbwefelleber (Berner Mag. d. Nat. 4 777). —
Über d. kohlige oder sechsseitige Reissblei aus
d. Schweiz (CreU'i Beiirr. IV, 4 790). — Beitrr.
zu Chavaimei' Feuilles d'agriculture et d'öco-
nomie gönörale u. Tioat't Biblioth6que mö-
dico-pbysique du Nord.
* Sohn det von Regeoiburg nach Lautanne überge-
siedelten Arztes Otto Friedrich Strure.
StrUTe, Jacob. — Dr. PhiL (4 813).
Folgweise Conrector an d. latein. Schule
zu Harburg (4 780 — 83), Prof. u. Rector
am Gymn. zu Bückeburg (4 783 — 84), Re-
ctor am Lyceum zu Hannover (4 78i — 9 4),
zweiter Prof. u. Mitdirector (4 79 4), sowie
erster Prof u. Direclor d. Gymn. zu Al-
tona von 4 79i bis 4 827, wo er in d. Ru-
hesland trat (N) (LS) (KSH),
geb. 4 7.-)5, Nov. 2 4, Horst,*
gest. 4 84 4, Apr. t, Altena.
I
1035
StniYe
StniT6.
Handb. d. Mathematik, tBde. 8«, AUona4808
— 9. Erlttuterungen zu Kiatnar*! mathemat.
Anfangsgründen (Prgm. d. Gynon. 4 808, 4 809
n. 484 0). Über d. gewöbnl. figurirten Zahlen
nachKiatner (Ib. 484S). Einiges über Ketten-
brüche (Ib. 4 84 8). Über d. Summirang d. gan-
zen Potenzen d. ersten natürl. Zahlen (Ib.
4846). Über d. Zasaromensetz. u. Zerleg, d.
Quadratzahlen (Ib. 4847). Allgem. Beweis d.
Ne w t o n'schen Binomlalsatzes (Ib. 4 82S) . Et-
was Über d. Recbnungsverfabren beim Visi-
ren d. Füsser usw. (Ib. 4 8S4). Etwas über d.
Theorie d. kubisch. Gleichungen (Ib. 4895).
Über die sogen, numeri abundantes oder den
Überfluss mit sich führenden Zahlen (Ih. 4 827) .
* Bd Uetersen, Holstein.
Stmve, Christian August. — Dr.
Med. (Leipzig 4790)| pract. Arzt zu Gör-
litz (Ott),
geb. 4767, Jau. 28, Görlitz,
gest. 4 807, Nov. 6, Görlitz.*
System d. medicin. Elektricitatsiehre, mit
Rücksicht aufd. Galvanismus, S«". Bresl. 4 802.
Galvanodesmus, ein usw. galvanischer Appa-
rat, 8^ Hannov. 4 804. Der Lebensprüfer oder
Anwend. des von mir erfundenen Galvano-
desmus usw., 8°, Ib. 4 805. — Viel Medici-
nisches.
* Ala Etappenant.
StniTe, Johann Christian. — Se-
cretär im Departement d. auswart. Angele-
genheiten zu St. Petersburg, dann 4 793
russ. Legalionsrath in Constantinopel und
von 4 803 bis 4 806 der russ. Gesandl-
schaft nach China beigegeben (M.ll) (GE.
xxxviii;,
geb. 1768, Regensburg,
gest. 4812, März 20 (A.St.), St. Peters-
burg.
Mineralog. Beschreib, d. Umgebung Carlsbads
(Leonhard's Taschenb. 4808). über d. Bern-
stein d. Ostsee (Ib. 4 84 4). Aufsätze in d. All-
gem. geogr. Ephemeriden von 4 84 2.
StmTe, Karl Friedrich. — Dr.
Med., Amts- u. Landphysicus zu Borna im
Leipziger Kreise (M. W),
geb. 4 770, Juli 27, Borna,
gest. 4 807, Apr. 24, Borna.
De additamentis cerevisiae vegetabilibus, 4**,
Lips. 4 774. Versuche. Physiognomik d. Erde,
oder die Kunst, aus d. Oberfläche d. Erde auf
ihren oberen Inhalt zu schiiessen, 8°, Ib. 4 802.
— Medicinisches.
StrilTe, He in rieh Christoph Gott-
fried. — Russ. Legationssecretlir in Ham-
burg (4 796), Braunschweig (4 798), Gotha
(1800) u. Stuttgart (1801 — ö), dann Le-
gationsrath in Cassel (1809 — 4 1) u. Al-
tena (1812), darauf russ. Geschäftsträger
li
n
'■t
I
u. Generai-Gonsul (1815) u. spSterW-
ster-Resident (1820) in Hamburg, im
am oldenburgischen Hpfe (1829), nkU
(4841) Geh. Ratb (^G.4854;,
geb. 4 772, Jan. 4 0, Regensburg,*
gest. 4 854, Jan. 9, Hambui^.
Mineralog. Beiträge, vorzUgl. in Hiniicht tA
Würtemberg u. den Schwarzwald, 8*, Golki
4 807. Beitrage z. Mineralogie u. Geologiii
nördl. Amenka, 8», Hamburg 4822. Cooti»'
verse über d. Frage : Was ist Mineralftpedn?
4 846. Briefe aus d. hohen Norden a. deob-
nern von Russland, 4 849. — Aufatftze inTiilfl
Mag. f. Physik u. Naturk.,1:.«oii]iard'tTascM
u. Leonhard u. Bromi'i Jahrb. ^4882, 4Mli.
4 834). — Nach ihm benannte ülez den Srvvil ^
* geb. 1771, Jan. 10 (JT. II).
Stmve, Friedrich Adolph A^
gust. — Dr. Med. (Halle 4 802), pncL
Arzt in Neustadt bei Stolpen (4 803). da»
Apotheker in Dresden seit 1805 (N}{(^i
geb. 178 4, Mai 9, Neustadt b.Stolp«
gest. 4 8i0, Sept. 29, Berlin.
Remarks on an Institution for the preparatiM
and use of artificial mineral waters in Gnil
Britein, Lond. 4 828. Über d. Nacbbildonfi
natürl. Heilquellen, 2 Hae. 8», Dresd.48«i
4 826. — Beschreib, e. Ofens z. Bereit, d. Ei-
tracte im Wasserbade (Tronunadorff*! Joora.
XXI, 4842). — Gründete 4820 die Anstaltfur
künstl. Mineralwasser in Dresden, bald dar-
auf eine zweite in Leipzig, 4828 eine dritte ia
Berlin u. 4 825 eine vierte in England (Ro)-bI
Gennan Spaa in Brighton), denen bald die Er-
richtung ähnlicher Anstalten in Königsberg,
Warschau, Moskau, St. Petersburg, Kiew usw.
folgte. — Siehe: Die Stru versehen Mineral-
Wasseranstalten, 8° Leipz. 4 858, 2. Aufl. 4858.
StrUTe, Friedrich Georg Wil-
helm. — Vierter Sohn von Jacob. Dr.
Phil. (Dorpat 4 84 3). Von 4 8 43 bis 48i0
Prof. extr. d. Astronomie an d. üniv. lu
Dorpat u. Observalor an d. Sternwarte da-
selbst, dann Prof. ord. u. Director dieser
Sternwarte bis 4 838 und seit 4 839 Di-
r^tor d. neuen Hauptstemwarte zu Pul-
kowa bei St. Petersburg. Ordenll. ül?''
d. Acad. d. Wiss. in St. Petersburg seit
4 832. Wirkt. Slaatsrath {RS} (LS) (Or}'
geb. 4 793, Apr. 4 5, Altena.
Diss. inaug. de geographica positione specula«
astron. Dorpalensis, 4^ Mitaviae 4 843. Ob-
servaliones astronomicae institutae in specula
universitatis Dorpalensis, 8 vol. 4**, anni 181^
—38, Dorpat. 4 84 7—89. Der Ort d. Pol»r-
slerns für jeden Tag d. Jahre 4 849— M, *'•
Ib. 4 819. Calalogus 795 stellarum dupliciu©
etc., 4", Ib. 4 822. Beschreib, d. aufd. Stern-
warte zu Dorpat bofindl. grossen Refractor*
von Fraunhofer, fol.. Ib. 4 825. Über d. Dop-
pelsterne usw., 4^ Ib. 4 827. Gatologiis DOV«s
S7
Stnive
Strnre,
1038
Hamm duplicium etc., fol., Ib. 4 827. Be-
treib, d. (4824 bis 4 831 ausgeführten) Brei-
gradmessung in d. Ostseeprovinzen Russ-
ds, 2 Bde. 40, Ib. 4 884 . Anwend. d. Durch-
igs-Instmments für d geogr. Ortsbestimm.,
Petersb. 488S (französisch, 4«, Ib. 4 838).
Ilarun) duplicium et multiplicium mensu-
I micrometricae, fol., Petrop. 4 887. Beobb.
Halley'schen Cometen bei seinem Er-
leinen imJ. 4 885, fol., Ib. 4 889. Surlecoef-
ent constagt dans l'aberration des ötoiles
18 etc., 4°, Ib. 4 843. Cataloguede54 4ätoiles
iibles et multiples, d^couvertes ä Poulkova
., fol., Ib. 4 848. Expedition chronom^-
fue entre Poulkova et Altena, fol., Ib. 4 844.
Bcription de l'Observatoire centrale de Poul-
r« (unter seiner Leitung von 4 834 bis 4 839'
Miut), 4<* mit Atlas, Ib. 4 845. Librorum in bi-
otheca speculae Pulcovensis content. Cata-
las, 8^ Ib. 4 845. Expedition chronomötrique
kre Altena et Green wich ; mit 0. Stmve, fol.,
. 4846. l^tudes d'astronomie Stellaire, 8«,
. 4847. Beschreib, d. zur Ermitti. d. Hö-
nunterschiedes zwischen d. Schwarzen u.
isp. Meere 4836 u. 4 887 von 0. Fnu, A. 8a-
taeh u. 6. Babler ausgeführten Messungen,
, Ib. 4 849. Stellarum fixarum imprimiscom-
ttitamm positiones mediae, deductae ex
»8. meridianis a. 4 822 ad 4 843 in specula
»rpateosi institutis, fol., Ib. 4 852. Expose
istoriqae des travaux executes jusqu'ä la fin
6 ranoee 4 854 pour la mesure de l'arc du
i«ridien entre Fugienaes 70<» 40' et Ismail 45''
t'etc, 4^ Ib. 4 852. Recueil de memoires
61 attronomes de l'observatoire centrale. Ib.
III. -. Viele Aufsätze u. Berichte in Bode'i
ihrbttch, Lindenau u. Bohnanberger*! Zeit-
ehrift, ▼• Zaeh'i Corr. ästronomique, Sohn-
iMktr'i Nachrichten , Bulletin u. Memoiren
L Fetersb. Academie, in letzteren : Vereini-
Vig d. beiden in d. Ostseeprovinzen u. in
•ivland bearbeiteten Bogen d. russ. Gradracs-
nag (Ser. VI, T. II, 4 838) ; Resultate der in
I. J. 4846— 49 ausgeführten astron.-trigono-
Mtr. Vermess. Livlands (Ib. T. VI, 4 850);
HMitioDS du soleil, de la lune et des planMes
ilüenreea h Dorpat depuis 4 822 jusqu'en 4 838,
aleaieea par 8t. et Liapounow (Ib. T. VII,
Ml) usw. — Bt.'8 Hauptarbeit ist die grosse
Sndipessung vom Eismeer bis zur Donau-
iHliidang, welche, 25® 24' umfassend, nach
i^ilhr. Anstrengung unter Mitwirkung d. Ge-
walf Taillier u. d. Astronomen 8elaBder u.
im J. 4868 zum Abschluss kam.
I Gustav Adolph. — Sohn
DD Friedrich Adolph August. Dr.
U. (Berlin 1835), seit 4 840 Apotheker
I. Besitzer d. Anstalt für künstl. Mineral-
ribser in Dresden (Diss) (CU),
geb. 4 811, . . . Dresden,
isillcia in plantis nonnullis, 8"», Berol. 4 885.
Mlbrnwe, Otto Wilhelm. — Sohn
w Friedrich Georg Wilhelm. Ad-
oel (JS39) und spXter zweiter Astronom
an d. Centralstemwarte zu Pulkowa; be-
rathender Astronom d. russ. Generalsla-
bes u. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu St. Pe-
tersburg (CL) (JUj,
■geb. 1819, Apr. 26 (A.St.), Dorpat.
Bestimm, d. Bahn des im December 4 839 ent-
deckten Cometen ; mit Ch. A. F. Peters (Mem.
Acad. St. Petersb. S6r. VI, T. V, 4 844). De-
termination de la parallaxe de Tetoile G r o o m-
bridge 4830 (Ib. VII, 4853). Catalogue revu
et corrige des etoiles doubles et multiples de-
couvertes ä Tobservatoire centrale de Poul-
cova (Ib. id.). Resultats geograph. du voyage
en Perse fait par le capt. Lamm en 4 838 et
4 889 (Ib. id.). Sur les dimensions des anneaux
de Saturne (Ib. id.). ßxpeditions chronome-
triquesde 4 845 et 4 846, Mem. letll (Ib. VII!,
4857). Beobb. d. Biela'schen Cometen im
J. 4 852 (Ib. id.). Positions geograph. deter-
minees en 4 847 par le Lieutn. Col. Lemm dans
le pays des Cosaques de Don (Ib. id.). D° en
4 848 dans le Gouvn. de Novgorod (Ib. id). —
Sur la seconde comeie de Mr. Oalle (Bullet,
scientif. Acad. St. Petersb. VII, 4 840). Sur
une revision de l'hemisphere boreal, par rap-
port aux etoiles fixes jusqu'ä la septiöme gran-
deur et aux etoiles doubles (Ib. X, 4 842). Mem.
sur revaluation numerique de la constante de
la precession des equinoxes etc. (Ib. id.). De-
termination des positions geograph. de Nov-
gorod, Moscou etc. (Bull. phys. math. Acad.
St. Petersb. II, 4 844). Beobb. des am 22. Aug.
4844 von Yioo entdeckt. Cometen (U). VI, 4848).
Note sur la comöte (decouverle 4 847) de Mr.
Sohweiier (Ib. id.). Note sur la satellite de
Neptune (Ib. id. et VII, 4 849). Bemerkk. über
die gegen Le Yerrier erhobenen Angriffe in
Betreff des Neptuns usw. (Ib. VII, 4 849). Note
sur la com^e decouverle (4 849) par Mr. Sehwei-
ser (Ib VIII, 4850). Evaluation de la masse
de Neptune, par Aufpuite Strave*), d'aprös les
mesures micrometriques executees ä Tobs. de
Poulkova (Ib. IX, 4 854). Beob. d. total. Son-
nenfinsterniss vom 28. Juli 4 854 in Lomsa (Ib.
X, 4 85i). Obss. sur la comete de Faye fib.
id.). Premiers eiements de la com^te decou-
verle 4 853 par Mr. Schweiier (Ib. XI, 4 853).
Obss des etoiles doubles arlificielles (Ib. XIII,
4 855). Nouv. determinations de la parallaxe
annuelle des etoiles a Lyrae et 64 Cygni (Ib.
id.). Sur les parallaxes de a Aurigae, i} et^
Cassiopeae (Ib. XIV, 4 856). Resultats d'une
expedition chronometrique entre Poulkova et
Dorpat (Ib. XVI, 4 858). Sur la n^ebulcuse d'O-
rion (Ib. id.). Resultats d'observations faites
sur les etoiles doubles arlificielles (Ib. XVII,
4859). Sur l'orbite de la comeie Donati (Ib.
id.). — Viele Notizen in Behuxnaeber'i Astron.
Nachr., Compt. rend. etc.
* Vetter ron ihm, ^tt. 18&0.
StrUTe, Heinrich Wilhelm. —
Bruder des Vorigen. Chemiker beim La-
boratorium d. Berg-Departements in St. Pe-
tersburg (Or),
geb. 1822, Juli 10 (A.Sl.;, Dorpat.
1039
Stnqjok
8tübn0r*
1040
Über d. Osman-Osmiumsöure; mit I. Friti-
lohe (Bull. phys. math. acod. St. Fetersb. Vi,
4 848). Versuche über Fäulniss u. Gährung;
mit 0. Boepping (Ib. id.). Ül)er d. Benutz, d.
molybdfinsaur. Ammoniumoxyds bei gericht-
lich-chemisch. Untersuch, z. Entdeck, von
Arsenik (Ib. XI, 4 853). Über verschiedene
Doppelsalze d. Molybdönsöure u. Wolfram-
säure (Ib. XII, 1854). Über d. Zusammensetz,
d. Viviaoits von Kertsch u. d. Eisenlasurs (Ib.
XIV, 4 856). — Über einige Verbindungen u.
über d. Atomgewicht d. Molybdäns; mit L.
BTanberg (Erdnuum'i Journ. XLIV, 4 848; aus
Vetensk. Acad. Handl. 4 848). Über einige Ver-
hindd. d. Kohlensäure mit Kupferoxyd (Ib.
LIV, 4 854; aus Verband!, d. mineralog. Ge-
sellsch. zu St. Petersb.). über d. Benutz, d.
molybdänsaur. Ammoniumoxyds als Reagens
für PhosphorsUure (Ib. LIV, 4 854). — Gm
svaflets och bariums atomgevigter ; mit L.
Bvanberg (Öfversigt af Vet. Acad. Pörhandl.
VI, 4849).
StmilJoki Nico 1 aas. — Mathemali-
cus zu Amsterdam; Mitgl. d. Roy. Society
zu London u. d. Gcsellächaft zu Ilarlem
(LB),
geb. 4 686, .. . Amsterdam,
gest. 4 769, . . . Amsterdam.
Inleiding tot de algemeene Geographie bene-
vens eenige sterrekundige en andere Verhan-
delingen, 4", Amsterd. 4 740. Vervolg van de
Beschrijving der Staartsterrcn etc.. 4", Ib.
4 758. — Viae coroetarum secundum h>po-
thesin quae statuit illos ciirsu suo parubolain
circa solem dcscribere (Phil. Tr. 4 749).
Strzeoki, Andreas. — Prof. d. Ma-
thematik an d. Univ. /u Wilna (LB},
^eb. 1737, Nov. 27, Lidhauen,
f;e.st. 4 797, Fobr. 5, Wilna.
Siehe Pociobnt.
Stnoke, Kaspar Heinrich. — Apo-
theker zu Lennep in Weslphalen (M. II;.
geb. 4763, . . . Hallo, Graf.sch. Kavens-
berg.
gest,
Vom Wildun^e^ Brunnen usw., 8", Leipz. 4 791.
Chem. Untersuch, einiger niederrhein. Fos-
silien usw., 8", Frankf. a. M. 1793. tbcr «1.
Schwelmer Gesundbrunnen ; mit Dr. L. Ca-
ttringiui, 8". Dortmund 4 800. — Bcschreih.
d. basaltischen Ltlmmersber^os bei Aroisen
(CreirsBeilr. IV, 4 790:. Chem Bemerkk. (Ib.
V, 1794). — Über d. Fällung d. Kisens durch
Blullauge, u. überd. Verhilltn. d. Eisenkalks
zum Blau (Crell*i Annnl. 4 790). über d. Zer-
lot!. d. Kieselfeucbtigkeit (Ib id.). Über d.
Gewinn, reiner Mineralsäuren \Ib. id.).
Stllder, Samuel. — Pfarrer erst am
Bürgerspilal zu Bern, dann zu Büren an
der Aar («789 — 96\ darauf Prof. d. pracl.
Theologie an d. Acad. zu Bern, spüler auch
Kircheurath (482f) und oberster Decan
(f 8i7); trat 4 831 in den Ruhestand. Vatff
von Bernhard (WolfAWj ^ifÄ. 4855,,
geb. 4 757, Nov. 4 8, Sern,
gest. 4 834, Aug. 24, Bern.
Bemerkk. über d. Gletscher (HSpfiier'i M^n.
1, 4 787). Beschreib, d. grossen Kfilt« im Dtt.
4 788 u. Jan. 4 789 (Ib. IV, 4 789). Meteorpla^
Beobb. von 4 779 bis 4 8S7. — Coochylioit-
gisches.
Stader, Johann Gotibelf.— Ber^
mecbanicus in Freiberg, dann Hofmcchau-
cus u. lUünzmeister in Dresden (M. VLj (S,,
geb. 4763, Juli S4, Retchenbach bei
Freiberg,
gest. 4 832, Apr. 29, Dresden.
Beschreib, e. vollständ. Apparats z. ökonon.
Vermessungen usw., 8^, Leipz. 4804. B^
schreib, d. verschiedn. Zeichnen- u. vorxö^
beim Bergbau nötbigen Vermessangs-lDStnh
mente, 8^ Dresd. 4844. — Reise- u. Tascfan-
Compass (AUgem. Reicbsanzeig. 4803,N"1i7}•
Cber e. verbesserte Kisenscheibe (▼. IbBt
Annal. II, 4 808). — Barometr. Höhenbestim-
inungen im Erzgebirge (v. Z&eli't Monatl Corr.
XVI, 4 807). — Über d. wahre Gewicht d. Wi»-
scrs u. über d. Einfluss d. Magnetismos arf
feine stbhlerne Waagen (Gilb. Ann. XIII, 481t;.
über meteorolog. Instrumente (Ib. LIX, 1811).
Verwandl. d. Breithaupt'schen Repetitioo»*
Goniometer in ein Reflexions-Gonioroeter (Ib
LXVI, 4820).
Studer, Bernhard. — Erst Lehrer
d. Mathematik am Gymn. zu Bern (ISlSj,
dann, nachdem er in Gottiugen u. Paris
studirt, auch mehre Alpenreisen gemacfal,
Prof. d. Geologie an d. Academie (1825)
und sj)Uteren Universität (I83i) zu Bern.
Sohn von Samuel fCL) (Or),
geb. «794, Aug. 21, Büren, Cant. Bern
Boitr. zu e. Monographie d. .Molasse, 8^ Ben
I8i5. Geologie d. westl. Schweizeralpea, %\
Ib. 4 834. Lehrb. d. mathemat. Geographie,
80, Ib. 4 836, 2. Aufl. 4 841. Lehrb. d. pbysl-
kat. Geographie u. Geologie, 2 Bde. 8^ Ib.
4 844-47. Geologie d. Schweiz, S Bde. %\
Ib. 4 854 - 58. Einleit. in d. Studium d. Phy-
sik u. Elemente d. Mechanik. 42». Ib. 4859.
— Die Gebirgsmasse von Davos (N. Deokscbr.
d. allgem. Schweiz. Gesellsch. I, 4887). Geo-
log. Beschreib, von MitteUBündten; mit A-
Etcber ;Ib. III, 4 839). Hauteursbarometrique«
prises dans le Piümonl, en Valois et eo Sa-
voie (Ib. VII, 4 845). — Viele geolog. o. P*
tiiontolog. Aufsätze in d. Mittheill. d. naturf
Gesellsch. zu Bern, in Leonhard u. Bnai^
N. Jahrb, Bull.de la Soc. g^ol. de Francdc
— Mit A. Efdiar v. d. Lintb Geolog, karte a
Schweiz, 4 Bl., Winterthur 4 853. L'ebersichts-
karte daraus, 4 Bl.. Ib. 48 . .
Stübner, Friedrieb Wilhelm -
Assessor d. philosoph. Facullät d. üniv zQ
Leipzig. Corr. d. Acad. d. Wiss. zuBerliu i/ .
«4t
Stubner
Storgeon.
1042
geb. 4710, Jan. 4 7, Bayreuth,
gest. 1736, A^ug. 22, Müncheberg,
Voigtland.
m namero radicum verarum et falsurum. De
Moaara virium leibnitiana. De vera men-
■ra virium motricium vi verum e legitlmis
riacipiia dyoamices petita.
■Mbneri Jobann Christoph. —
Mtor zu Hüttenrode u. Subprior d. Kio-
K«n Micbaelstein im Fürstenth. Blanken-
■rg (M).
geb. nt8,
gest. 1800, Apr. SO, . . .
«Dkwürdiglteilen d. Fürstenth. Blanlcenburg
■w., S Bde. 8^ Wernigerode u. Leipz. 4 788
-10, unter d. Titel : Merkwürdigkeiten d. Har-
■lasw., t Bde. 8*!, Halberstadt 4 793, auch
■tord. Titel: Geograph., naturhist. u. vor-
Bgl. mineralog. Beschreibung d. Harzgebir-
■iiisw., t Bde. 8% Leipz. 4 800.
■MtS| Andreas (Anton). — Chor-
mn des St. Augustin und seit 1797 Di-
Bctor d. vereinigten k. k. Naturalien- n.
ftysik. Cabinets in Wien, vorher seit 1778
i«hrer d. Naturgeschichte an d. k. k. Real-
cbale daselbst (M, U),
geb. 1747, Aug. 22, Wien,
gest. 1806, Febr. 12, Wien.*
^ereoch überd. Mineralgeschicbte vonOester-
Bkh unter d. Enns, %*", Wien 1788 (auch:
bbh. Privatgesellsch. in Böhmen. III, 1777).
fMhtrag dazu in Bom's phys. Arbeilen, I,
711. Nene Einriebt der k. k. Naturalien-
■mmlung, 8^ Ib. 1798. Mineralog. Taschen-
dieb, enthaltend eine Oryktographie von Un-
er-Oesterreich, S**, Ib. 1807 (posth.. heraus-
cgeb. von I. O. Megerle v. Mühlfeld). — Be-
ebreib. d. im k. k. Naturaliencabinet aufbe-
rabrt Zeolitbe (Born'i phys.l^rbeit. I, 1783).
teicbreib. d. Chalcedone d. k. k. Nat -Gab.
Ib. II, 1787). Über einige vorgeblich vom
limmel gefallene Steine (Bergbaukunde, II,
790). Phys. -mineralog. Beschreib, d. Gold-
. Silberbergwerks zu Szekerembe bei Nagyag
N. Sehr. d. natu'rf. Gesellsch. in Berlin, II,
799; auch fUr sich, Wien 1803).
* geit ISOS, Febr. 11 (Laonhard'* TasehMb, 1807} ;
MOS, P«br. 4 (0^').
Mvkely (Stakeley), William. — Dr.
led. (Cambridge 1719), ging 17S9 zur
liealogie über and ward Pfarrer folgweise
0 All Saints in Stamford, Somerly bei
Innthain und seit 1747 an St. George
le Martyr in London. Mitgl. d. Roy. So-
»ty fAbr. Vi; (KEC),
gtb. l687,Nov.7,HoIbeach,LincoInsh.,
geat 1 765, MSrz 3, London.
1 Üie caoaes of eartbquakes (Phil. Tr. 1750) .
i6 pbiloaopby of eartbquakes (Ib. id.). An
Boontof tha eetipse predicted by Thalti (Ib.
4 758). — Predigten, Antiquarisches u. Medi-
cinisches.
Stnrgeon, William. •— Erst Schu-
ster (wie sein Vater), dann Soldat, von
180ä bis 1804 in d. Westmorehind Miliz
und von da ab über 20 Jahre im zweiten
Bataillon d. britt. Artillerie, nun Lehrer d.
Physik an d. Militiir-Academie d. ostind.
Gompagnie zu Addiscombe, darauf (1838)
einige Jahre Superintendent d. Hoy. Victo-
ria-Gallerie in Manchester und seitdem Öf-
fentl. Vorlesungen in mehren Städten Eng-
lands haltend. Mitgl. d. Litt, and Philosoph.
Society in Manchester seit 1844 (Mcm.
Manchester Soc, Ser. II, Vol. XIV;,
geb. 1783, Whittingtonb.Lan-
casler,
gest. 1850, Dec. 8, Prestwicb b. Man-
chester. *
Experimental researcbes in electro-magne-
tism, galvanism etc.', 1880. Lecturos on elec-
tricity, delivered in the Roy. Victoria Gallery
in 1841 — 42. A course of twelve elcmentary
lectures on galvanism. A familiär explica-
tion of the theory and practica of electro-gild-
ing and electro-silvehng. ^ A complete set of
novel electro-magnetic apparatus (Transact.
soc. of arts 1825; Auszug: Phillips' Ann. of
Phil. XII, 1828 — darin die ErOnd. d Elek-
tromagnete). — On the direct action of calo-
ric on magnetic poles etc. (Mem. Manchester
Soc. VII, 1846). On the magnetic character
of simple metals, metallic alloys and salts (Ib.
id.). Description of an aurora borealis; drei
Aufsatze (Ib. VIII, 1848). On the formation of
clouds (Ib. id.). On lightning and lightning
conductors (Ib. IX, 1851). — On the inflam-
mation of gunpowder by electricity (Phil. Mag.
Ser. II, Vol. I, 1827). On electromagnets (Ib.
II, 1883). On the distribution and retention
of magnetic polarity in metallic bodies (Ib. id ) .
— On the distribution of magnetic polarity in
metallic bodies (Ib. Ser. III, Vol. I, 1832). On
magnetic electricity (Ib. IT, 1 838). On the theory
of magnetic electricity (Ib. id.). On the thcrmo-
magnetism of Single pieces of metal, and the
electro-decomposilion of metallic Solution*«
(Ib. III. 1838). Caution to experimenters with
the electrical kite (Ib. V, 1884). Descript. of
a tbunder-storm (Ib. id.). D® of an aurora
borealis (Ib. VI, 1835 et VIII, 1836). Magueto-
eleclrical experiments (Ibr'id.). Beply to Mr.
WatUnf* observations (Ib. VII, 1838). On
electro-pulsatlonsand electro-momentum (Ib.
IX, 1886). On the relative merits of magnetic
electrical machines and voltaic batteries (Ib.
X, 1887). — Gab heraus: The Annnls of Elec-
tricity, Magnetism and Chemistry etc , 4 0 Vol.
8**, Lond. 1836—43; darin von ihm: On the
electro-chemical action exercised by simple
metals and fluids (Vol. I, 1836-87). An in-
quiry into the attributes of the galvanometer
(Ib.). On the relation by measure of common
66
1043
aad TolUic electricity (Ib.). Descript. of an
elMtro-magnetic engine (Ib ). Eiperinieala
witb amalgamaled linc [Ib. — Von ihm zuerst
IMO in leinen Biperiment-Ruearchcs be-
tcfarieban ; Kunp bstle our Oussige» ZinkamaU
gam angewandt ) Ad eiperimentaJ ioveatiga-
tion of the lawg which govern ths production
oF elocthc sbocks etc. froin a Single voltaic
pair o[ metal« [Ib.). On tbe theory of magne-
tlc flloclricily [Ib.). Applicatian ot the pro-
ceeding Ibeory etc. (Ib.). Hemarks to r*ra-
dkj'aseveDlhSeriegorexprni. researchea [Ib.].
Ad eiprm. investlgatlon of the iolluenca uf
eleclric currenla od soft iron elc. (Ib.). — Ro-
■earcfae« in electro-dynamica (Vol. II, IBtS et
III, IS3B— S9). Oq tbecauteof tbe (raclure
oF Jan dnring an eleclric discbarge, and on a
moda Ol prolecliDg Ibem [Ib. II. iSSSj. Ex-
perimental and theorelical reaeerchea in elec-
tricity ; fliebec Abbandll. (Ib. ; IV. 1 BS9— 40 ;
V, 484« i VI, 18tl et X, 1843). Deacrtpl. of
three instrumenta Cor opening and shuili^g
thfl battery circaitofan electro-magnelLC coli
inachiD« (Ib. Ilt, 1838^19). — On tbe va-
rious metbada or obtaining fac afmile medail-
lana by voltaic elecliicity [Ib. IV, IgBS— 40).
— Deacript. or a caat iron voltaic ballery (Ib.
V, 48401 . On marine lightningconduclors (Ib.).
— Galvanic etperioient (Ib. VI, I844J. ün the
elactricity orateani(lb.). —Oa eleclnc slorms
' (Ib. Vit, 1841). Eieotro-magoeiical oiperi-
nents [Ib. VIII, IB4SJ. Eiectro- and thermo-
magaetical eiperimeots (Ib.). Descript. ot a
rotative tbenno- magna ticai eiperiment (Ib.).
— On congUnt batteries (Ib. IX, tS41). —
Gabrernerheraus:Theannatsorplii1osüphicel
diacoveriea and monthly reporter of tha pro-
gresH of practical »cience. 8°, Lond. I8(3u. ff.
Stnnn, Johann Christoph. — Erst
Docent in Jena, dann Prediger zu Deinin-
gen im Oetlingschen von 1661 bis IG69
und seitdem Prof. d. Mathematik u. Physik
an d. Univ. lu Altdorf (J) (WNJ (Wd) (HL).
geb. 1635, Nov. 3, HippoUstein, Pfalz-
Neu bürg,
gest. noa, Dec.SS, Alldorf.
Arcbitecturacurioaa germanica BoaoUeri, fol.,
Norimb. ISe(. Arohimadla areoarium oder
Sandrechnung, Ib. 1667. Sctenlia cogmica k,
aitronomica, «phaerica et Ibeurice, tabulid
comprehenaa, fol., Ib, <S7D. ArohimedM ger-
roanicua, Fol., Ib. ISTD. Collegium eiperlmen-
tale curlDsum, 4°, Ib. 1676~)tS, 1 vol 4°, Ib.
1701. Conielarum natura, motua et urigu, »e-
cundom HevalU el Fetiti I>)pa1beses etc., 4",
Altorfl IS77. Oculus maaxonof h. e. de vi-
sionia organo et ratione genuina, Norimb. <6TB.
rhygicae conciliatricis cnnnnima, Ib 1885.
i'tijsica eloctiva s. bypolbeilca, 4", Ib. 1897.
— Stuu. '
T. II cum praebtion« Chr. VatU, IktU
PbilosuphJH eclectica s. ExercitatloBei i»
dem.. 8°, Alld. 48«8. Adrairanda Iridis, k-
rimb. 1S99. Matheais juv«nilia, 8*, I
Uetbesia enucJeata, 8', Ib. (Tis.
Stnrm, Leonhard Chriitopk."*
Solm des Vorigen. Erst Lehrer aniV
teracademie zu V^olfenbültei, dua(l1ll
Prof. d. Uathematik an d. Univ. in Fr
a. d. 0-, 1 7 11 OberbaudireclorloSc
und zuletzt in Braunschweig (1) [ifSJ,
geb. 1669, Nov. 5, Alldorf,
gest. 1719, Juni 6, Blankenburt.
Arcbitectura militaria hypotheticaaliMM
Norimb. 1 701. Geograpbia malbemaUci,FiM
cof. 170S. MatbeaiacumpendiariacidarlLMV
BegrilT d. gesammlen Uatheaig, STbU., !>'
171)7. Projet de la resolution du fanieuipn:
biimeloucbantlalongitudesur mer, 4', NM
berg 1710. — Viel Arcbiteclonifcbei.
SInrm, Jacob Karl Franz. —In
Hauslehrer in Genf, dann (1 830)Pro(.d.li
Ehem. am Collage Rolliii in Paris, dannf b
petenl (1838) u. Prof. {< 840) iI.AnalTsei
d, £colfl polylcchnique, sowie, nach Poii
son'sTodfl, Prof. d. Mechanik aod.F»ciiK
d. Wiss. daselbst. Uit«I. d. Acad. d. Wii
zu Paria seil IS36 (Tq.W} (AbOr.n
(CR. XXXIJ,
geb. 1803, Sept. !9, Genf,*
gest. 1855, Dec. <8, Paris.
Extension du probif'nie des courbea de pw
suite (Sargoane, Annal, de math. X11I, II
—13]. Deierminer en fonclion des eülttS
quadrilattre inscrit au tercie; t) fap^i«
deui cätes oppon^s et S) l'anfie des di*|
nuleH (Ib. id.). Etant donn^s Irois poiaii
uo plan, Irouver ilans ce plan un poml
que 1a somrae da ses dislances am trois poii
doiin^s seit un niiiunium [Ib. XIV, I8*)-1
DiSmanslralion analyllque de deux thMrtn
sur la lemniscnte (Ib. id.). Recherchei *i
lytiques aur une classe de problömet dep
m^trie d^pentlants de la Iheorie des ma^i
et des minima (Ib id.). Demoottr. de d(
Ihdor^mes sur tes transversales [Ib. id.). l
des poinis desquels abaissani des perpeii'
culaires sur les cöti<s d'un triaogle el joipi
lea pieda de ces perpendiculaireSi enobtin
un irlangle d'aire conslante [Ib. id.). I
cberche de la surlace courbe de chacuB <
pninls de laquelle menant des droites k ir
poiiits Bips, cea droites determioenl snr
plan fi<e les somniets d'no Iriangle doatr«
est conslante [Ib id ). Courbure d'uo U I
lible et inetlensible dont les eilr^miUl f
llies el dont lous les poinls sonis atlirf!
repousses par un cenlre fixe, suivant i
fonclion di}lerminäe de la dislance [Ib. t
La dtstance entre las cealres des cerclet
iicrit et cirnmscrit A un Iriangle «sl moye
pruiiurlionulli) enlis le rayon du oireoM
Stnnniiii
Svokowl
1046
»xc^ de ce rayon sur le diam^tre de Tin-
i <Ib. id.)- D^moQstr. de qaatre tböorömes
riiyperbole (Ib. XV, 4 824— S5). Rechercbes
1«8 caustiqoes (Ib. id.). Th^or^mes sur
polygones röguliers (Ib. id.). Rechercbes
y tiquea sur les polygones rectilignes plans
{■Dcbec (Ib. id.) Rechercbes d'analyse
les caastiques planes (Ib. id.). Möm. sur
il^es du second ordre (Ib. XVI, 4 825— S6
VII, 4 816— 17). — Exlrait d'un M6m. pr6-
A h Tacad. (F4niaiae, Bull, des scienc.
b. [das 8t. 482» u. 4 880 redigirte] XI,
i). Exirait d'un M6m. sur Tint^gration
I cyst^me d'öquations difr^rentielies li-
Ires (Ib. XII, 4829). — M6m. sur les 6qua-
M difförentielles Unfaires du second ordre
Mifina'a.Joarn. 1, 4 816). Dömonstr. d'un
nr^me de Canehy; naii Liouville (Ib. id.).
Im d^monstr. du möme thöor^me (Ib. id.).
r 1106 classe d'öquations ä difförentielles
iVellei (Ib. id.). Eitrait d'un M6m. sur le
«ilopperoeot des fonctions en söries; mit
MfOla (Ib. II, 4 887). M6m. sur l'optique
Lilly 4 888). Note ä l'occasion d'un arlicle
Mr. Delaimay sur la surface de rövolution
M la courbure moyenne est constante (Ib.
,1844). Note ä Toccasion d'un article de
'. 9M^eMi sur l'application du tböor^me
Mr. Btarm aux transformäes des ^quations
itoea (Ib. VII, 4 842). Note sur un tb6o-
M de Mr. Chailei (Ib. id.). Dämonstr. d'un
flrtme de Mr. Bylveiter (Ib. id.). — Note
* nn tböoröme de Mr. Cauehy relatif aux ra-
et des öquations simultanöes ; mit Liouyille
fopt. rend. IV, 4 887). Rapport sur un M6m.
Mr. BraTais etc. (Ib. V, 4 887). Rapp. sur
IX M^m. de Mr. Blanehet etc. (Ib. VII, 4888).
a relative ä an M6m. de Mr. Libri (Ib. VIII,
f). M6m. sur quelques propositions de
BtDique rationelle (Ib. XUl, 4844). M6m.
la ihterie de la vision (Ib. XX, 4 845). Note
riot^gration des öquations gönörales de la
lamique (Ib. XXVI, 4 848). Rapport sur un
B. de Mr. Waatial etc. (Ib. XXVIII, 4 849).
Hirn, iur la compression des liquides ; mit
Mm (M«m. Sav. ötraog. V. 4 884; auch
I. chlm. phys. XXII. — Von d. Pariser
d. gtkrönt.) Möm. sur la rösolution des
lattona oum^riques (Ib. VI, 4835; Auszug
riiawat, Ball. sc. math. XI, 4 829. — Darin
barttbmia Storm'sche Theorem.) — Sur
Boavemeot d'on corps solide autoar d'un
Bifixe (Noav. Aon. de matb. X, 4864).
i*b. 8«pt. 15 iOr),
Marmtas, 8. Storms.
■sardl, 8. Soardi.
I— JMfir (Succov), Simon Gabriel.
Hag. Phil., Prof. (exlr. 1745, ord. 4752)
Philosophie und seit 4 765 auch d. Ha-
natik Q. Physik an d. Univ. zu Erlan-
geb. 1711, M8rz 19, Schi^erin,
gast. 1786, Apr. 4 6, Erlangen.
I. aar laa dilMrentes propriötös de la mer,
ir la ntcmakit de r^iterer souvent les ex-
pöriences qui peuvent conduire b la connais-
sance de ces diverses propri6t6s (M6m. Acad.
Paris, 4 7. . ; im Namen eines gewissen Für-
sten, wessen?). — Von Erfind, d. Logarithm.
von X aus d. Logarithm. d. Zahlen x-i-4 u.
X— 4 (Erlang, gelehrt. Anzeig. 4 749). — Phi-
losophisches.
Siiokaw (Succov), Lorenz Jobann
Daniel. — Mag. Pbil. (Jena 4 746). Erst
Docent in Jena, dann ein Jahr lang Prof.
d. Mathematik am Gymn. in Hamburg und
nun Prof. (ord. 4766) d. Mathematik u.
Physik an d. Univ. zu Jena, auch weima-
rischer Kammerrath. Bruder des Vorigen
(M. ii; (Gjpj,
geb. 1722, Febr. 49, Schwerin,
gest. 1801, Aug. %6, Jena.
Diss. de expansione a^ris per ignem etc., 4^
Jenae 4 746. Erste Gründe d. bürgert. Bau-
kunst, 4», Ib. 4 754, 4. Aufi. 4 798. Diss. de
terrae motuum causis, 4°, Ib. 4 756. Prgm. de
atmosphaera cuicunque corpori sublimari
crasso competente tanquam causa accessus
corporum ad se invicem recessus, 4^ Ib. 4 756.
Entwurf einer Naturlehre, 8<>, Ib. 4 764, S.Aufl.
Ib. 4 78S. Die Ursache d. Ebbe u. Fluth, 8«, Ib.
4 766, 2. Aufl. Ib. 4 782. Die Kameralwissen-
schaften, nach d.Grnndriss von Daijes, 8**, Ib.
4767, 2. Aufl. 4784. Erste Gründe d. Kriegs-
baukunst, 4^ Frankf. u. Leipz. 4 769. Entwurf
e. physisch. Scheidekunst, 8**, Jena 4 769. Briefe
an d. schöne Geschlecht über Gegenstände aus
d. Reiche d. Natur, 8», Jena 4 770. Einleit. in
d. Forstwissenschaft, 8^ Ib. 4 775. — De affl-
nitate, ut ajunt, corporum (Act. Acad. Mogun-
tiae 4 776). über verschiedene Fehler d. bür-
gerl. Baukunst (Bemerkk. d. pfttli. ökoDom.
Gesellscb. 4 775).
Svokow, Georg Adolph. — Sohn
des Vorigen. Mag. Phil. u. Dr. Med. Seit
1774 Prof. d. Physik, Chemie, Naturge-
schichte u. Kameralwissenschaften an d.
üniv. zu Heidelberg (M, U) fOr),
geb. n 5 4, Jan. 28, Jena,
gest. 4 84 3, Mai 13, Heidelberg.*
Analyses cheroicae aquanim Jenensium, 4%
Jenae 4 772. Von d. Nutzen d. Chymie z. Be-
hufe d. bürgerl. Lebens usw., 4*^, Mannheim
4 775. Mineralog. Beschreib, u. cbym. Unter-
such, d. natürl. Turpeths, 8^ Ib. 4 782. An-
fangsgründe d. Ökonom, u. tecbn. Chemie, 8*,
Leipi. 4 788, 2. Aufl., Ib. 4 789; Znstttze dazu,
8^ Ib. 4 798. Betrachtt. über einige für Teutsch-
land wichtige Fabriken u. Gewerbe, Mannh.
4 788. Anfangsgründe d. Mineralogie, 8*, Leipz.
4 790, 2. Aufl. 2 Bde. 8«, Ib. 4 808. Bemerkk.
über einige chymische Gewerbe, 8^ Mannh.
4 794. Versuche über d. Lohgerbereien usw.,
8^ Ib. 4 798. Anfangsgründe d. Physik u. Che-
mie, 2 Bde. 8°, Augsb. 484 8—4 4. — Über d.
Wichtigkeit d. Mercurialfabriken für Teutsch-
land (Bemerkk. d. kurpftilz. ph>s.-ökonom.
Gesellscb. 4 773). Abhandl. von d. gebrttuchl.
66*
104T
lukow
Melhodea, das Quecksilber aus aeinea Minern
lu gewiDoen (Ib. 1774). Von d, Wirkungsart
d. Gypses io d. Berördr. d. Krucblbarkeil d,
GewSchie (Ib. 17TS). Chym. (Jnterauch, d.
rbeinltaDd. Huhlsteins (Ib. id.). D°d. Back-
urensLeifis tu Bell |lb. 1777). MinHralu(;. Be-
schreib, d. BauraaterialJen (Ib. «778 u. ITTB}.
Versuche über einige Benutzunjten d. Rosa-
kaslanie |lb. ITSO). über d. Uiltel z. Ver-
vollkommn. d. Mlneralfcunde e, Landes {Ib.
I7B1). Mineralöl«. Beobb, Über einig« Gegen-
den Zweibiückens (Ib. id.). — Systemat. Be-
schreib, d. vorziif! liehst, in d, rbein Gegen-
den bisher entdeckt. Mineralien, besonders d.
(J neck Silbererze (Vorleiun^en dies. Geselisch.
lil, <78SJ. ^ Versuche über d. Wii kuntten
verschiedn. l.unarten auf d. Vegetation usw.
(Coinment.Acad.Theodoro-Pfliatinae, V, (78*).
Beschreib, einiger merkwUrd. Abdrücke von
d. Art d. sogen. Calamilen (Ib. id.). — Ober
d. Verbaltn. d. WeingeistesgegenZink (Crelt't
Neust. Enldeck. VII, 4781). Versuch e. nenen
Bezeichn. d. Verwandlacbaften d. Kürper|lb.
IX, 1783). — Beobb. über einiEe Apparate zu
d.VersDcheDmilLnnarten(CreiraAnnal. 1T8().
Von e, Wasser, welches sich zuweilen blut'
i-oth Urbte (Ib. id.). Beobb. über verschiedns
Laßarlen (Ib. 178S). Versuche mil d. canadi-
sehen Goldrulbe u. d. Ssmnitblume in Rtlck-
sicbl auf Fürberei (Ib. 1 787). Beobb. über ei-
nige Schwammarlen, sowohl In Ansebuiig d.
Lull, welche sie aater Wasser liefern, als in
nuck»ichl ihrer Wirkk. auf verschiedn. LuR-
Hrlen(lb. 1789). Überd.Phosphoriuft (Ib. id.).
Über d. Apparate i. Wasser- u. Saure-Eraen-
gungusw. IIb. 1789 u. I79DJ. ~- Über einige
kurpfatz. Qjecksilberwerke (Crell's Beitrr. I,
1785). Von d. LuDRenflechle u. ihrer FahiRk.,
entziindbare Luft einzusaugen (Jb. lil, 178S),
~ Zoolt^isches u. Botanisches,
■((.t. Mtn1B(if.lll.
Snokow, Gustav. — Dr. Phil. (Jena
ISIS), folgweise DoconI, ;iusseroidciill.
Prof. u. ordentl. Honorarprof. an d. Univ.
zu Jena. Enkel von Lorenz Johann Da-
,üe\ (GJP) (Or).
geb. IH03, Mai 7, Jena.
De tucis elTectibus chemicis in corpore orga-
uica el orguais destiluta, Jenae isSü. Uie be-
deutendsten Erz- u. Gesteinslager in Schwe-
den, 8°, Ib. 1881. Descriplio apophyllili et
cuclestini, S°, Ib. 1811. Drei Tabellen uberd.
Verballen d. Lölh rohrproben Regen Reogen-
Lien, ful., Ib. 1831. Die ehem. Wirkungen d,
Lichts, 8", Dsrmsl. 1BSS. Übersicht d. Mine-
ralkOrper nach ihren liestandlheilen. 8°, Ib.
tSBt. Zur Chemie u. Mineralogie, 8", Leipz.
1835. Beilrag z Kennln. Scandinavien>i, 8°,
Jena 1841. Die Verwilterung im Mineralreich,
S", Lripz. 1848. Lebrb. d. theorel. u, pracl.
Chemie unorgan. KOrper, 8°, Jena 1851 . AnO'
iiiBle Kryslallformen, Ib. I85i. Die Minerslo-
pe, mit hesondr. Bezieh, auf chemisch-gene-
tische u. melaoiorph. Verhülln. d, Mineralien.
8-, Weimar 1858. — Anomaler Schwefelkies
(POBB. Ann. XXIX, 1831 n. LI, 1840), Kry-
fetalle d. Doroburger CoelMÜDt (IL VO,
1883). ehem. verschiadn. VerbailHqiutk-
tiv verschieden lusa m meD gesetzter V^bbH
gegen Sonnenliehl (Ib. XXXI1.1Ut).bTtf-
form d. Knpferblulhe (Ib. XXXIV, tlUi. b-
gSnzungsfarbenphdnotDen (Ib. XXXIX, <M;
— über d. Bitlerspalh d. Gegend tos '
(Erdmuu'i Journ. Vlll, 1836). Voncbl
e. Goniometer (Ib. XI, 1817). überd.H
fels an d. Bergstrasse (Ib. XXIV. 11(11.
male Schwarelkieakrystalle (Ib. Id.). Nk
d. elomist. Argumentation in Bezirk, nflif-
Blallvorkommoisse (Ib. XXV, tS41). Ümi
Ursache d. allmflfal. Trübung acbronLtt
jeetive (Ib. XXVIll. 1841), Verhalt. d. Iir
slHlir. z. Verwittr. IIb, XLIII, 1I4I|. ~f*
oeres in Oiebel u. Helnti'a Zeitscbr.tLy
SS m rot. Naturwiss,
SneriBMi, Alexander KarelV
lern. — Dr. Med. u. Phil. (Dl recht IM
u, IS3G), Prof. (ord. 1839) d, i
Pathologie an d. Unir. zu Dtrecbt f£L
tsioj fcii),
geb. IS09 etwa, . . . Olrecbt,
gesl. ISiO, Febr. 10, UtrecfaL
Commenl, de deflnienda quantilats ti .
aquei in almosphaem Tel aSre quoeuix]«, 1*1
Lugd. Bat. 1811. Diss. inaug. de eilen !■
dorum elasticoium specitfco, 4>, Traitctil
Rhenum 4816 (Auszug daraus in Ana. cki>,i
elpb)s. LXIII u. FoBg. Ana. XLI). I
Snersen, Johann FriedrichBec
iiiaiin. — Dr. hon, Phil. (Kopenbt««
ISiO), Apotheker erst in Berlin, dann {KU
1797) in Kiel; zog sich 1817 vomGescld
zurück (LS) (CU),
geb. 1771, Juli 9, Kiel.
gesl
Über d. Entbind, d Lebenstufl ans d. rurMk
verkalkten Quecksilber (CtbII'b Annsi. 17ll|.
— über d. vortheilhaflesle Art, Pbosphonlui
zu gewinnen (Pfaffe Nord. Archiv, I, IW.
— lieber einige noch nicht bekannte Eiin-
schaflen d. Pho.sphorsBure (Soberart Jogn.
1, iBOä). — Über d. Verschiedenbeil d. Aant-
senaSure von d. Es^igsüure (Oehleii's N. loeri.
IV, 181)5). überd. nOthige Verhalte, d. Sek»-
felsHure zum Sslpeter hinsichtlicb «eld. Eiff
olion d. reichlichsi. Menge Sslpeterslure(lt.
id.), - über d, Gewinn, d. BenzoiisÄnr* (fcr-
lin.Jahrb.d l>herin. I8(IB). Zerleg, d. Wiis-
steins durch gebrannten Kalk (Ib. id.).
Snetonlo, A g o s t i u o. — Adrod ^
Florenz; gC^uftcr Jude, hielt malhew^
Vorlesungen (T»),
geb. . . . Florenz, gest. 1 685, . ■ .
Coujpendio del modo delineare gli orinoti H
lari, Kirenze 1663. liinterliess (unter d *0
gramnial. i^HmenlgnatloTetiDntaj viele sstti
nom, llandschririen, z. B. : De partium dimei
sione et distanlia, in quo astrunomict omr
problemala, quae ad primi mobilis mensnn
Saenr
Srab.
•■ji
1050
lemoDstrative solvuntur; De idOu-
)iarum ; De coeli partium meDSura
ibr. 111 , quibus tota aslronomiae
Dtinelur etc.
*, s. Le Seur.
I Herrmann. — Dr. Phil. . . .
I
830, Jan. 7, Potsdam,
dam theoriae numerorum tbeore-
)licatioDe, 8°, Berol. 4 853.
r (Schweizer), Johann Hein-
Folgweise Prof. d. Philosophie u.
>chen in Heidelberg (1 666), Pfar-
menslorf (U67), Prof. d. Grie-
zu Zürich (1684) und endlich
rchenrath u. oberster Pfarrer in
5 W (BL),
1644, Apr. 6, Zürich,
1705, Sept. 23, Heidelberg,
im pbysicae arisiotelico-cartesia-
)lod. 4685, Basil. 469f. — Theolo-
\ (Suisseth, Suinset, Swinshed,
)pf, auch Caiculator), Roger oder
. ^— Lehrte Mathematik auf d.
^rd, trat aber später, um 4 350,
jrcienser Orden (J) (HH) (KEC),
: Calculatiooes astroDomicae ; In-
im ad calculatioDem ; Calculatiooes
lionibus de reacUone ; Matbemati-
intationes.
istner (Oesch. d. M«tb. I, 50) ist sein wah-
«me Richard, und Caiculator nicht
name, sondern Titel eines Buchs : Calcula-
hardi Suisseth, Anglici} accessit Vi-
Trincavelli, Veneti, quaestio de reactio-
a doctrinam Aristotelis et Arerrois,
et. 1520.
I Henry. — Uhrmacher, Kng-
1 Geburt, der sich in Paris nie-
B) (LB,p.Z66J,
England,
I7J8, Od. 43, Paris oder Ver-
sailles,
cielle du temps, 8^ Paris 4 74 7. M6-
* regier les montre« et les pendulss,
- Observation sur loe montre pour
vent^e par lui (Machines approuv.
de Paris HI, 4 74 8—4 9, auch M6m.
Maniöre d'öviter les frolteroents
chappements des montres (Ib. id.).
1 d'une montre de nouvelle con-
)r68ent6e ä Tacad. (Ib. IV, 4 720—26).
r, Johann Georg. — Nach-
blgweise Hofmeister in Zürich
Pfarrricar zu Maschwanden bei
1741) u. Hauslehrer in Magde-
3) gewesen, Prof. d. Mathema-
Bcbimslharschen Gymn. zu Ber-
lin von 4 747 bis 4 763, dann seit 1765
Prof. d. Philosophie an d. neu errichteten
Ritteracademie daselbst. Mitgl. d. Acad. d.
Wiss. zu Berlin seit 4750 u. Direct. ihrer
phiiosph. Klasse seit 4776 (Mem. Berlin
ni^) (HL),
geb. 1720, Oct. 4 6, Winterthur,
Schweiz,
gest. 4779, Febr. 25, Berlin.*
Gespräch von d. Cometen, S**, Zürich 4 742.
Untersuchung von d. Ursprünge d. Berge, Ib.
4 746. Theorie d. angenehmen u. unangeneh-
men Emp6ndungen, 8^ Berlin 4 762 (Zuerst
französisch in d. M6m. de Berlin 4 754 u. 4 752
u. dann in d. Samml. vermischter Schriften
[4 759—68] Bd. V. — Diese Abbandl. enthillt
die älteste Nachriebt von einer galvani-
schen Erscheinung — dem Geschmack,
den zwei sich berührende Metalle auf der Zun-
ge erregen) . Kurzer Entwurf d. Geographie,
Astronomie u. Chronologie, 8*', Berlin u. Stral-
sund 4 782 (postb.). — Sur la mesure des hau-
teurs par le moyen de baromMre (M6m. Ber-
lin 4 758). Nouv. expöriences sur la r^istance
que soufTre une balle de fusil en passant par
Tair (Ib. 4 755). Mäm. sur la r^sistance des
fluides (Ib. 4 764). Conjecture physique sur
quelques changementsarrivös da ns la surface
du globe terrestre (Ib. 4 762). — Descript. d'un
baromötre portatif, avec une nouv. m^thode
pour faire des tbermomMres d'une division
constante (Act. helvet. III, 4 758). — Philoso-
phisches, Pädagogisches, Belletristisches usw.
* geb. Oct. 5 (nach Angabe des Vaters, w&hrend das
Kirchenbuch Oct. 16 angiebt; Tielleicht ist erstere
Angabe nach altem Kalender gemacht), gest. Febr.
27 (JV).
SvpprlaBi Friedrich Lebrecht. —
Mag. Phil.« Dr. Med., Prof. extr. d. Mediciu
an d. Univ. zu Halle (M),
geb Salze b. Magde-
burg,
gest. 1789, Aug. 3 4, Halle.
Vernünftige Gedanken von den Ursachen d.
Blitzes u. dessen wunderbaren Wirkongen, 8^
Potsdam 4 746. — Medicinisches.
Snremain de Miflserji A n t o i n e.
— OfBcier in d. französ. Artillerie ;„zuletzt
pensionirt (BS) (Q),
geb. 4767, Jan. 26, Dijon,
gest. 4 840 etwa, . . Dijon.
Theorie acoustico-musicale etc., Paris 4 798.
Theorie purement algöbrique des quantitäs
imaginaires etc.. Ib. 4 804. Göomötrie des sons
ou Principes d'acoustique pure et de musique
scientifique. Ib. 4 84 6. M^prises d'un göomd-
tre de l'Institut ou Observations sur le Traitö
de physique etc. de Mr. Biot, Ib. 4 84 7. —
M^m. contenant la rdfutation de ropinion de
Mr. B. H. de Bt.-Pierre au sujet de la 6gure
de la terre (Journ. phys. XLI, 4 792).
■▼ab, s. Swab.
JOSt
Svanberg
Snnberg.
m
SvMiberBfJÖns. — Hag. Phil. (<794)
u. Dr. Theul. (ISSOJ. Ersl Docenl u. aslro-
nom. Observalor (1789) in Upsala, dann,
nachdein er im Ajrirage d. Acad. d. Wiss.
zu SlocLbolm, deren Viceäecretär er 1796
geworden, von <T99 bis 1803 mit Ver-
messungen in Lappland beschUfligt gewe-
sen, Astronom d. Acad. [ISO.l) u. Prof.
beim Feldmesser- Corps von t B 0 6 bis 1 8 1 1 ;
von da an Prof. d. Mathematik an d. Dniv.
zu Dpsala bis < 8 i 1 , wo er seinen Abschied
niihm und sich auf seine Pfarre Alunda zu-
rückzog. Jlilgl. [1798) und seit ISD9 or-
dentl. SecreIHr d. Aünd. d. Wiss. zu Stock-
holm, sowie Hiigl. d. Soc. Scient. in Up-
sala (Yet.Acad. Handl. I860; (G. l8Si;,
geb. 1771, Juli 6, Neder-Kalii Kyr-
koby,*
gest. I8SI, Jan. 16, Dpsala.
Enadelio enumeraiionis lioearum lerlii ordl-
ni« NewtoDisnae, VPl , Upsal. 1T9(— e«.
Figura varticaiium in ellipgoide deterininata,
ib. ist t. Liaearumatque HUperßcierum theo-
rla Biialyllca exposila, IX Pt , [b. ISIt— SO.
TbeoriB moluum eliipticorum, Eb. ISIS. Per-
Speclivarum principia projectionum analytice
aiposile, VI PL, Ib. <8IS— 31. Huciidea pro-
porlionuin doctrina explicalior Tacla. IX PI.,
Ib. 1816— <B. lo golullonem aequatianum al-
Rebraicarum disquisiliones, XV PL, Ib. < SIT
—17. Disquisiliones arilhmeticse, IX Pt , Ib.
IHI8— 31. De niiiiTientD inerline reclae cir-
ca rentam convolventis, Ib. 1810, De motu
projectiJium in vacuo. 11 PI., Ib. ISIB. Ue
motu pendulorum, Ib. 18i(. De molu corpo-
rum rlgidorum, X PI., Ib. I8H-30, De inle-
Rralione formularum rationalium, VII Pt., Ib.
1 81t— IT. In lemperaturam atmoaphaerae ob-
servatlonej, IV Pt., Ib. is^T. In radices eequa-
lionuin quadraticarum annotalionea, II] PL,
<818— 30, In theariain maximorum et mini-
morum ditucidaliones. Ib. IHSO. De tranifur-
malione rormularum difTerenllalium obss.,
IV PL, Ib. ISSa— 88, De muluo linBarum
R^omelricarum contractu, IX PL, Ib. I8SS.
Priocipia matuum analytice eipoaila, V Pt.,
II). 18Se. — Exposition des opt^rations, faitea
enLapponie pour isdäternninaliond'un arcdu
inerldien an 4 BDI — S par Ofrerbom, BTtraberg-,
Eolmqniat et Palander (rCdieCo par lui) , 8°,
.siocLh. 1 DOS. — Geomelr. Afbandl, om de krop-
para rCirelser, hvilka antingen tili eller ItruD
en gitven punktdraRas i oll omvändt dupli-
ceradt rorbaliande af distancerne frän »anima
punkl IVetensk. Acad. Ilandl. 4T9T). BerHt-
lelae om en reaa tili Pello (Ib. 1799;. Itdrag
ur astronom. dai;boken vid Stockholms Obser-
vatorium (Ib. 1799). Afliandl. om aiiBl>tiska
serier (Ib. 1801). llialoriak OtversiRl af pro-
blemetom Jordans flgur, jemleanledningarne
tili den nja I.appska Rradmilltningen ocli de-
linitivaresuitaterna derafete. |Ib. 180(|. Ana-
lyt, deduclioD af priocipium compositionis et
rasolalionia virlam (Ib. 181t).
grundformler analyt. dedneerade IIb. Illlj
Om trigoDonetr. runclioners
aequationen y'— I =D (Ib.id.). Om
systemers principat-ailar och lai
medelresullatafgitna obaervelioDerflb IH*.
BerUtlelia om fdrsök tili bealimmwidt iT»
cund-pendelDS iHngd (Ib, 181t], Thaoriik
planeters och comelera rOrelier (Ib. 1 Sit). 0*
traosit-instrumentera begagnande oeb iili-
gande afdcrvid nOdvindiga CorrealioBtf A.
1831). Beraitelse orverde äriSllpiMct-
holmi Observatorium verksUllda f■taWI^
.«Clk (Ib. leit). — Trect. geomelr. recüliM
corporum motus in media resialenle cnlMM
[?lov. acL Soc. UpsBl. VI, 17>«]. DiiiiH
anatylL io theoriam rerraclionum ailroiii^
carum (Ib. IX, i8tT et XI, IBM). Nouroa-
sidi^ralions aur la r6aolulion des «qaaliMiil-
g«brlques (Ib, X, 1811]. -- Redigirte Dpali
LUna HuEbdlla-SBIIskaps Haodlingar mt IHI
bis 1819.
Svukberg, Gtislaf. — Dr. M,
Prof. d. Astronomie an d. Dniv. zanpnb
u. Direclor d, Sternwarte JaselbsL lit^
d. Soc. ScienL Dpsal. u. (seil liJC) 1
Acad. d. Wiss. in Stockholm (Or}.
geb. 1801, Jan. VI, Prov. Wermlnid.
War einer d ersleo Theilnebmer and GSii*-
i;er magnel. Beobachtungen ; errictitele ictN
ISIS eio magneL Observatoriam in Dpli.
u slellta darin Beobb. an, die gednektsil
in ßanM u. Wabai^i Resultaten aul d. BNtk
d. niagnet. Vereins. — Veranlsaale dtP Ba
einer neuen Sternwarte lu Cpsala n. leiM
diess Uaternehmeo oecb einem vonlwria
Sohuinaeber genehmigten Plan. — BnUdh.
d. Lange d. Meridianbogens iwiKh. d, ff^
leleo von Kittis a. Torneg (Astroa. Nack Tl
1818]. Bcitrr, zu LängenbestimmaDiu n
Schweden |lb, XI, ISSt). Nocb siaitauU*»
Beobb. daselbsL
ST»Bbarg, Lars (Lorenz) FredrlL
— Sohn von Jons. Dr. Phil. Iffl««
I8il]. Von (833 bis ISiO LienieD«
beim inechan. Corps d. schwcd. FloUe,*
gleich seit 1838 Chemiker d, Sruksttne
lüt und seit (839 Lehrer d. Chcait i-
Physik an d. Kriegsacademie zu Ciribal-
Uitgl. (1839) u, Chemiker (IS90, Brit'-
Titel Professor 1851) d. Acad. d.Wi»."
Slockhohn. Seit (858 Prof. d, Chemie«
d. .Univ, zu Dpsala (Ot),
geb. 1805, Hai 13, Stockholm.
FOrsOk ofver aielningipuncierna Tld m»*
legerinRBr af tenn, bly och link; mit*-'-
BTanbeiK (Vetensk. Acad. Handl. 1IMI- ^
drag lill narmare kännedom arkemiikan^
mansatlningen af amerikenska plitiaW«-
merna (Ib. 1SS(). UndersOkning alol<^
syran och nügra Smnen, som pi deMM^
53 Svanlmr^ —
t bilda Big (Ib. IRIS). Kemiik undersöko.
nigra gliromerarlBr sarol' nigra tili glim-
rfmUleohärandemineriilierllb. ISIS), üd-
Mko. sf Geokronit och Hydrophil, Ivenne
■1 Sverige fOrekommande nya mineralier
an], Sapanit och Roail, tvenne uya mi-
■ liar (Ib. 4B40|. Om jeroetg atomvlgl; mit
:. lwlls(Ib. 1S4>). UndersCkn. arelt tarm-
csramant (Ib. id.j. Om oägi* molybden-
tliflgar Mmt om denne metallt alomvigt;
Z. Stra*« (Ib. 184«]. — Svafvelsyrans
ifillande tili aikohol (Öfversigt af Vet. Aead.
laadi. ISttJ. Nya Jordarler I zirkoner (Ib.
S]. Nigra rragmeotariska underrStlelser
nya ■mnen < Endyatiteo (Ib. id }, Ortbitcf
a Stockholm (Ib. id.). Quickiilfvrels atom-
(Ib. Ib.). HetBlIni^iEka analysar (Ib. id.].
«D aiirvartnalm Ifr^o Vegeboda [Ib. id ].
kanalyier (Ib. id.j. Om silpetersyrans Kr-
IH med nigra kroppsr [boinullskrul sie] ;
C. Ruf (Ib. latfl). Groppit, elt nytt
D*ktiQiDeral(lh.id.). OsrommsyransBrnUlt-
gatamperatur (Ib. id.). FosrorquanliteteDS
Atind (or meUllurKiskt bebol i aägra jero-
Imer [Ib. id.]. Kalkoligoklei Tunnen i Sve-
• IIb. id.). Zirkons egentliga vigl [Ib. 1847],
hiapit an lör Svarige ny silfver- och kop-
iMlm (Ib. id.). Om. megoialiyra ; mit G.
tatdbt (Ib. id.). Om talkjordeaialomvlgt;
HO. Voidanftidt (Ib. id.). Om ricInolJByra ;
1 6. Kolmodln (Ib. 18,). UiDeralanalyser:
Indor, kopparglao* , anorlliii (Ib. tgiS).
knglyeerin (Ib. id.). Om citroDsyrans lOr-
IndB IUI «varveliyra; mit H. t. Poot (Ib.
). Salpetarayraiia Inverkan pA terpentin-
liKilXkBaa (Ib. IBHI). Om fnrfurin ; mit
iptoHldflb. id.). BomuJIgkrul* vigiB (öt-
Magi vitltaiif (Ib. <8S6). Om brande I ja -
• (Ib. 1SBT). — Analya pl niigra slang-
■MOTtoretc- [Jarnknntoret'B Annalerl840).
ilya at metaMurgiska produrter etc. (Ib.
4]. — QaHfveta alomviRt, betiamd i genom
lya a( Mlpetenyrad bryotid (Banelltu'
rubaricbl <S41]. — Om naRra mineralier,
dorn plalinena sammansattning (Redogö-
« WVar Scandinav. NaturforükaremSlet i
ttb»la 1841). Om Bammacsättn. ar den
■pMk, aom Idrakoromer i da avenika ber-
ste. (Ib. Id.). — AufsHtie in d- Landt-
ksAMdemiaaaHaadlingart. <g4Bu. 18B0.
Ups rafltallurgtüka norrarnerikaneka sl-
•n kaniltka nadandknlng ; In X. Q. Dk-
tmft AstaknfDgar om Norr Aroericai Kri-
•nJanUllvIrkaingalc., Stockb. 184B. —
iRlrM : Arabartttolaa om Iramstegan i kami
wirtSd, 1848 etc., Stockb. <SiS, isso
— VlMtMlita : eaniw'B Geooietrie, Leon-
r> Haotlb. d, Get^otle, Kobell'a Tabel-
, Aiäg« Hbar DatnprinaachineD-Exploslo-
Adolph Ferdinand.
Inder des Vorigen. Hag. Phil, (Dpsala
I). Prof. d. Physik u. Mechanik an d.
f. lu Dpula, Hilgl. d. Soc. scienl, da-
•t u. d. Acad. d. Wiss. in Slockhotm
1054
geb. I80G, Od. 13, Upsala,
gest. (857, Sepl. 17, Upsala.
Magister progrm. : FürsCik all lürklara oraeken
tili den dynamiaka Ihaimia-eiectrlcitalen, Up-
sala 18BI. — Om iaterpolalion il taypergeo-
matriska sariar [Vetansk. Acad. Handt. 1H18).
Analys af pyramidar (Ib. I81S). Forsökorvor
stell nlngspunklerne vid ternttra l^eringar
emelJim tenn, biy ocb vismut ; mit L. F. twaa-
ing [Ib. 1880], Om Integration af differen-
tialeq^uBtlonerBri'i"ordii]ngen[lb. 1838J. Om
lineara diiTerensequationer al t'^" oi^lniDgen
(Ib. U37). CndersOkn. afPikrophyll, etl nytl
mineral fran Sala (Ib. <ata), Om fluiders riy-
relse (Ib. id.). Om uppmätning af lednings-
motslandet für etaktriska alrümmar och om ea
gatvanisk dilTerential-tbermoroeter [Ib, 48tB].
— Da inlegralibusdeflnltls dl.>iqjisiliones (Soc.
scient, Upsal. Nov. acl X, ISSi). De seriebut
periodicis sdnoleliones (Ib. XI, 1 BIS). Obser-
vatlons lur la transformaliOD des integrales
multiples (Ib. XllI, 1847). Sur las candilions
d'iniegrabilite de i'equation dilKranlielie du
.,11*.
,^^
»■"• ordre r.(i)j^.-¥^[i)j^+V.(»)y=« ('b.
Ser. III, T. I, I8BSJ. — Om elt insirumenl tili
fürstärkande af contacts- elekir leite len [Öfver-
aiglaf V^t. Acad. Pttrhandl. 1846]. Om anka-
rets Cbroi och hSstsko mag neters barniagsför-
miga [Ib. id.]. Om olika msgoetiserings me-
tbDder(Ib. 1847). Om beiUmmsadesf engal-
vaaometerlrädg motstäod för elektriska stritm-
msr (Ib. id). Om oy metbod fOr orgelpipors
conStructioD ; mit Edland (Ib. 1848). Om de
barmoniska tonerna ocb klangen hos slrHng-
inatrumenler ; mit A. J. STaubarg [Ib. id.).
Att Onna absotala aotalet af gifna tonera vi-
bratioeer (Ib. ISiSJ. — Om elekiromotoriska
kraften i den Danieilska kedjan (Scandi-
nav. Nalurforsk. mOtets i KOpenhaneo Kör-
handl). Om den Balvaaieks vattensönderdel-
ningeo och den deraf pi olika matallen yla
uppkommande polsriiationen (Ib. id.). — Sur
quelques inltigrales dellnies (Crslla's Journ.
XVIII, 1838]. Sur le mouvemenl des fluides
;lb. XXIV, 1 gtlj. ^Sur le« integrales d^Sniet:
c-^^^^B^-i:
(LioBTiUa'a Journ. XI, 1846). — E)(p«rieüC«B
sur le pouvoir Ihermo-eleciriqaa du Msmotb
et de rentimoine cryatalliset (Compt. read.
XXXI. 18S«].
STedeaborg, s. Swedenborg.
■Tadaasyeraa^s.SwedenBtjerna.
Swab (Svab), Anders. — Nachdem
er von 1709 bis 17t3 das AuBland bercikl
hatte, folgweise Vicebergm eisler über Ros-
Isgs u. Norrltlnska Bergwerk, Bergmeisler
bei Stora Kopparberget ((7li), Asses.onr
imBergcollegiiim(l7ir;]u.Bergralh(l730}.
Geadelt 171» (G») (ür).
10Ö5
Swab
Swedenborg.
IM
^rü. \ni^\, L>ec. 7. Kablun,
^t*!4. I 7i t . Juni 2. F«ihlun.
vja^tui iiichis weüer geschrieben zu haben
>w^ .HC L»i>putaUoQ De juribu.n et privilegiis
t^ .^lu -u '^^tfouia luetallicam perlinentibus,
>\ab!. All ton von*. — Halb-
»luJtfi ies \ori^on. Trat 1713 als Aus-
i..!.i«u II J. Benefuoh. bereiste von 1730
•.^ < it» Jas Vuslanü. ^ard darauf Berg-
u«.'.xu-i III Si'bonon. spUterAssossor(n48)
I .i.i4U 17 57^ im schwoll. Borgcollegium
.iio i'iiJlidi ,176«»^ Ober-Director d. kö-
i.^i i-miiiol^iork in Stockholm. Mitgl. d.
V.-tiJ. J. Wiss. daselbst u. d. Soc. Scient.
>ti l'p.vila (ij iSH' -Or},
^ob. 17 03. Aug. 9, bei Fahlun,
i<osl. 1768. Jan. t8, Stockholm,
l iiJeiiatteiHe om Kontroll-Verket för Guld,
'\i!i\oi- ooh Tenn, Stockholm 1766. — An-
iiiai 1^11 111 Kar oSer guldgungarna vid Ädelfors i
Siu.ilaiiü etc. vVtftensik. Acad. Handl. 1745).
HüJutieUe iMii en nativ regulus antimoni eller
^I»oUkIua kung (Ib. 1748). Tankar om afskur-
114 i|uai'U^;ingars igansökanda i grufvor (Ib.
\ iM'. Hon och försök med minerali^ka gela-
iiut>r och upplösliga glas etc. (Ib. 4 758). Ron
<iU !«(opa hiis af sOnderstödt slagg och mur-
biuk tb 4761). Anmttrkn. vid G. Wmemot'a
^.tii, Uli bninnn togel i kolmilor (Ib. id.). Be-
^kiivii p.i en uppfunnen ny inrtittning af sum-
pai cto ,lli 4769'. Tilltt^nin^tillT.Berginan*8
■onUii. <iU lorbnltra aliinluttrin^en (Ib. 4767J.
N wU ll»rgiuitn*a Angnho fiihrto 8. iiiiis Jnhr
i'i^ \loii lit^tiniuch (los l.<)(hrohrs hei Prü-
I iit^ iloi Mtiioriilii^ti (Mii.
Nu Miiit I Itltliiii); Uli J. I7>'*l ItloüK S wah (Svali).
IIWAb vS^«ib , .'Vndors. — llofjunker
w \»(>t«iloi d (loldhor^werks zu Ädelfors
itk Niiuluul Milgl. d. Acad. d. Wiss. zu
\)^sAh\«liu ,S/P.
<*»!* . g<"*l- 1770, Febr. 5, . . .
\i-.>»Ni»i4 rtll lliihii NliMikolstlölsers huviidstry-
\ t,\^W «vh «tiipiiin^ (Vülensk. .^cad. Haii(ll.
I I l^on, Klonln i .Vdelfors's ßiildj^rufvor,
»1,11 ii t|iMil«K««nKiu' kunna iippsökas. d;i de af
\ M^oi bhfMi Hl«ikurna (II). 4751). Forsök,
h«ui«Mdt iiiMuii(«lniMi kann lihnpas tili grufve-
U^M'Mi'iiliM oh* (Ih. id ). Undorsükn. om rUtta
., 1^ uiid««liikllKrt*iti« NtUllnin^on afschacktstön-
iiM i Htnh«M- ilh. id ). Hon om guidkoppars
*,»i«H»*ii >ld Vdelfors's guldverk (Ib. 4 761).
\\x\y\ y^\\\ «lr\knnd(« qiiartsKiingar uti Adclfors's
j.,d.hortli»»< ir«cl«»r (Ib 4 76ij.
g^nb iSvab), Anton. — Gesrhwor-
iiiii \\\ \dolh»is. .HpnicrBcrgmcisIcr in Slora
Ki«prrtibiM»sol Mitgl. d. Acad. d. Wiss. in
^i<b 1 7^4 Smalund,
g«wl IKO)». t>cl. 1K, Fahlun.
Afhandl. om grQryebrytDiDg.i Sveri|e. i^
sala 4 780. Beskrifvo. Ofver AmrainfHiii
Ädeifors's guldverk (Vetensk. Acad. Hiiä
4 792). FörsOk med en sort tegel aU ovl^i
masugus-pipors murning (Ib. 479t). Oniiaii-
gamatioDs iorfittningeo vid Ädel8fon'i(#
verk (Ib. 4 704).
SiraTing, Abraham Coeiiraid.-.
Prediger in Haarlem (Scherer'sJimi^Mh
geb. 1753 etwa,
gest. 1799, Jan. 26, Haarlem.
Aanwyzing om ondoorschyoende voonm-
peo, in het zamengesteld microscoop, bekd«-
lijk te verliebten (Natuurk. Verhandl. Slaat^d
Haarlem, I, 1 799) .. Microscoopische Wune
miogen omtrent de crystallisatie dar oieUki
(Ib. id.).
Siredeaborg (Svedenborg*). Bor
nuel. — Nachdem er im In- u. Ausbii
(1710 — 14] studirt, Assessor beim schvci
Bergwerkscollegiuro von 1716 bis lli':
dann mit vollem Gebalte pen.sionirl uni
als Theosoph u. Visionär in Scb«ed«
Deutschland u. England lebend. Vilgl''
Acad. d. Wiss. zu Stockholm (S) ßRh
geb. 1688, Jan. 29, Stock boho.
gest. 177t, &lärz 29, London.
Daedalus hyperboraeus, eller nagra nyiat*
thematiska och physicaliska försök ocb ii-
märkningar etc., 6 llfle. , L'paali 4 716-(l-
Regelkonst eller algebra, Ib. 4 74 8. Försük.itt
tinna üstra och vestra len^deo igenoni mana
etc., Ib. 4 74 8. Om jordenes och planeleritf
Kung och stund etc., Skara I7t9. Arhanill. ob
vallnens högd och förra verhlens starkatbb
och flod, Stockholm 4749. Underrattel^e ob
dockan, slyssverken ocb saltverket, Ib. <'<)•
Prodroinus principiorum rerum natunliuB
s. Novorum tentamioum chemiam et pb)^
cani experimentalem geoinetrici expiicaadi.
Amstelod. 4 7i4. Nova observata et iDveoto
circa ferrum et igneni una cum novacaniB |
inventione, Ib. 47i4, 47i7. Methoduf BdM |
invenicndi longitudines locorum, terra man- |
que, ope lunae. Ib. 4 724, 4 727, 4 766. Artifi- ]
cium novum mechaoicum receptacula aivi- <
lia , vulgo Dock appellata , coostrueadi, ll>-
4 721. Nova constructio aggeris s. moliBri«»
aqualici, Ib. 4 724, 4727. Modus mediaaic
explorandi virtutes et qualitates diversi ^eoe
ris et conslructioois navigiorum, Ib. 4711.
4 727. (Die sechs letzten Schriften erscbiea»
zusammen unter d. Titel : Principles orch^
mistry, Lond.4 847, berauügegeb. voo Itxvtt-)
Miscellanea observata circa res natarak^
praesertim circa mineralia, ignem et inontiBfl>
8trata, III Pt. 8^ Lips. 4 722. Pars lY: Miscel-
ianearum observationum circa mineralia. l*f'
rum et stalactites in cavernis Baamaaniaab
etc , Naupotami 4 722. Opera pbilosophicatf
mineralogica, 3 vol. fol , Dresd. 47S4 [T-l
Principia rerum naturalium etc. ; T. II : 8c('
num subterraneum s. minerale de ferro etc.-
Swedensljjerna
Swinden.
1058
II: RegD. sobterr. s. min. de cupro et au-
alco etc.]. 9* telluribus in mundo nostro
li, qoae vocantur planetae, et de telluri-
lo coelo astrifero, 4^ Berol.4 758. — Epi-
a ad Jae. a Melle de oceano primaevo etc.
»titio legis hydrostaticae, qua demonstrari
«t eifectus et vis aquae diiuvianae altis-
ae (Act. litt, et scient. Suec. Vol. I, 4 720
7S4). — Viele tbeosophische u. mystische
rlften. Hinteriiess noch Vieles im Manu-
pt
OraprOoflich STedberg bii tu seiner Adelung im
f. 1711». HaapUicblieh geadelt wegen Erflndung ei-
ner BoUaiMchine, mittelst welcher, bei der Belage-
ranf von Friedricbshall durch Karl XII., mehre
Soc-Fahneoge fünf Meilen weit über Land trant-
portirt wurden.
■Pade&sy ema (S vedenstj eraa) , E r i k
onias. — Director d. Guss- u. Stab-
»nwerke. Ober-Hohofenmeister im Sü-
-District. Uitgl. d. Acad. d. Wiss. zu
ekho[in (Vetensk. Acad. HandL iStH),
(eb. J766, Apr. 26, Ostbammar, West-
manland,
Sest. 1825, Jan. 4 4, Stockbolm."^
m genom en del af England och Skottland,
H och 4808, Stockholm 4 804. Samlingar i
r|vetenskapen ; mit 0. J. Lidbeek, 9 Hfle.,
4806 — 9 (darin mehre Aufsätze von ihm
er daa Eisen wesen). — An accountof the
idiab corondum from Gellivara in Lappland
r. Geolog. Soc. 4846).
•Ich.
■fMltoAgrebel, Jan Gerard Hen-
ik. — Dr. Pbil., Privatgeiehrter in
recht, hfiafig in Bonn lebend (Die unlen
fifUhrte Sekrift von J. Klein),
geb. 4 811, März 30, Utrecht,
gest. 4 854, Mai 4S, Utrecht.
lenun da alameatis placita, Traject. ad Eben,
lt. hiaug. De quibusdam curvarum affini-
ihn, 4*, Ib. 4847. Neun verschiedene Co-
ÜMteDsytteme, 4*, Bonn 4 851. Analyt.-geo-
ilr. UntartuchuDgeo über d. allgem. Ver-
adUchafts-Verhiitnisse von Coordinaten-
itMiieD, 4^ ib. 4855 (posth. herausgegeb.
■ J« KlalB). — Beitr. z. Lehre von d. geo-
«r. Verwandtschaften (OreUe's Joum. XLIII,
M). — WeoD zwei der vier Durchschnitts-
nele iweier Kegelschnitte sich unendlich
Hbraen aollen, wie müssen alsdann d. Co-
keieoteo ihrer Gleichungen zusammenhttn-
i? (exBMTfs Arch. XVI, 4 854). Über d.
h ooendl. vergrössernden u. die sich un-
dl. verkleinernden Curven (Ib. id.).
I Jan Hendrik van. —
o 1767 bis 1785 Prof. d. Physik, Logik
lleUphysik an d. Univ. zu Franeker,
Du Rrof. d. Philosophie, Physik, Mathe-
iNk a. Astronomie am Athenaeum in Am-
fdam. Ward 1798 als Abgeordneter d.
(AT. Bepublik naoh Paris gesendet, um
P»ffea4erff, HandwSrtarbaeh IL
das metrische Maass- u. Gewichtssystem
mitzuberathen ; 4 847 zum Staatsrath er-
nannt (G, Mo II, Redevoering overJ. H. v. S,,
8**, Amsterd. 4 8Ji^ fBrewster,Joum. of
Science l, 4 824;,
geb. 4746, Juni 8, Haag,
gest. 4 8S3, März 9, Amsterdam.*
Diss. inaug. de attractione, Lugd. Bat. 4766.
Oratio de causis errorum in rebus philosophi-
cis, Franeq. 4 767. Cogitatiooes de variis phi-
iosophiae capitibus, Ib. 4767. Tentamen theo-
riae de phenomenis magneticis, 4°, Lugd. Bat.
4 772. Observations sur le froid rigoureux du
mois de Janv. 4 776, 4 vol. 8^ Amsterd. 4777.
Diss. sur la compa raison des thermom^lres,
8^ Ib. 4 778 et 4 79i. Oratio de philosophia
Newton ia na, Ib. 4 779. M6m. sur les obss.
möt^orolog. faites ä Franeker pendant4 770,
8«, Ib. 4780. Beschrijving van een Konst-
stuck, verbeeidende een vollendig bewegelijk
Hemelsgestel, uitgedacht en vervaardigt door
Site Eisiiiga, 8^ Franeker 4 780. Recueil de
mömoires sur Tanalogie de Tölectricit^ et du
magnötisme, 8 vol. 8^ La Heye 4 784. Oratio
de hypothesibus physicis, quomodo sint e
mente Hewtoni intelligendae, 4**, Amst. 4785.
Theoremata geometrica, 8*>, Ib. 4 786, verbes-
sert unter d. Titel : Grondbeginselns der Meet-
kunde. 8°, Ib. 4 790, Edit. II, 4 84 6 (deutsch von
K. F. A. Jaeobi, Jena 4 884). Positiones physi-
cae etc., 8^ Harderwijk 4 786. Verhandl. over
het bepalen der Langte op Zee, door afstanden
van de Zon tot de Maan of vaste Sterren, 8^
4787, Edit. VI, 484 9. Verklaring van den Al-
manak ten dienste der Zeelieden, 8«, 4 788.
Verhandl. over de inrigting en het gebruik der
Octanten en Sextanten, 8**, 4 788. Verhandl.
over volmaakte maten en gewigten, 8 vol. 8*',
Amst. 4 802. Lessen over het Planetarium, Tel-
lurium en Lunarium van Hartog Tan Laim, 8®,
4 808. ~ Verhandl. beheizende eene nieuwe be-
tooging van de verheffinge der groptheid a+b
tot de onbepaalde magt n (Verhandl. Maatsch.
Haarlem, XII, 4 770). — De intenso frigore
4 767, 4768 et 4 770 Franequerae observato
(Phil. Tr. 4 778). — Recherches sur lesaiguilles
aimantöes et sur leurs variations r^uli^res
(M6m. sav. Strang. VIII, 4780). — R^ultaU
des obss. mötöorolog. de 4 778 (M6m. Acad.
Brux. 111, 4 780). —Sur la marche de l'aiguille
magnötique observöe pendant Taurore boröale
du 89 fövr. 4 780 (Act. Petrop. 1, 4780). — Sur
les hygromötres (Möm. Berlin 4 784). Obss.
möt^orolog. (Ib. 4 782 et 4 788 et M6m. Turin,
II, 4 786). — De paradoxe magnetico, magne-
tem fortius ferrum purum quam alium mag-
netem attrahere (N. Abhandll. Bayr. Acad. I,
4 778) . De analogia electricitatis et magnetismi
(Ib. 11, 4780). — Verhandl. over de wetten,
welke de drukking des Dampkrings volgt (Ver-
handl. Nederland. Instit. I, 4842). Verhandl.
over Hnjrghens als Uitfinder der Slinger Our-
werken (Ib. III, 4847 ; auchEdinb. Phil. Journ.
VI et VII). — Sur le thermomMre universel
de XieheU du Orest (Journ. phys. XII. 4778).
Noch einige Aufstttze daselbst. — Ferneres in
67
lo&d
Swindenn
SylTUtar. .
m
OaUatoa't BaM du Systöme ll«lriqu«, T. fll
18f0 u. in bollaad. ZeiUcbriRen.
* «nt. Hin e (J£).
Swladeren, Theodor van. — Dr.
Juris (1807). Seit I8U Prof. d. Philoso-
phie u. Naturgeschichte an d. Uni», zu Gro-
ningen, sowie seit 1816 auch Ober-AuN
Seher des daselbst von ihm gegründelen
BftDtl. Naturaliencabinels (Cllj (NJ),
geb. n8i, Sept. < 4, Groningen,
gest. )8S), Apr. f I
Dlsp. de atmoBpbaera ejasque in coloras
actione etc., Gronieg. 1805 (deutsch in Tromm*-
doriPi Journ. XVIII), — Chem. Notiieo in d.
Algen). Konst- bq Letterbode.
StkM, William Henry. ~ Officier
in d. briltischen Armee, zuletit Oberst,
diente lange in Indien; war einer der Di-
recloren d. öslind. Compagnie. Seit <S3i
Mitgl. d. Roy. Society (Or),
geb. 1790, Jan. 16, London.
On tbe almoipheriCHl tidas and meteorology
of DakhuD (Dacan) Itt East Indlea (Pbil. Tr.
181t). DIseuMion of meteoroioglcal observa"
tiona taken in Indfa at Tarioua helghls etc.
(Ib. 1 BBC) . — Od Ihe geology of a porlion o(
Ihe DakhuD (Tr. Geolog. Soc. Ser. II, Vol. IV,
pl. 11, ISse). Some tosaiis found to Catch (Ib.
Vol. V, pt. III, 18*0], — On tho nse ot ihe
common tbermometer to delermine beights
(Journ. Geogr. Soc. VIII, 1888). On the cli-
roata aod productiong orzaniibar (Ib. XXIII,
1BSI), — Oo tha meteoroJog. observations
made at Alten, Finmarken, by 8. H. Thomaa;
mitfiabtna [Phil, Mag. Ser. III, Vol. XVII, IHtO).
Oo depressiona of tbe wet-bulb thermomeler
at Ahmednuggur (Ib. Ser. IV, Vol. II. 1851].
— On mean lemporature in lodia (Report of
tbe Britisb Km. IV, IgtS). On cerlain meteo-
rological phanomena in Ihe Ghäts of Western
lodia (Ib, IX, <S40). On (he meteorology of
tbe province oI Coorg in ihe weslem Ghflta
(Ib. XII, 1848). Od the fall of rain on ths coast
of Travancore and table tand of ütlree [Ib.
XVI, IgtTat XVIII, latB). Obs. on barome-
tric leveling in the Madras presidency (Ib.
XVII, (848). On a remarkable alorm at Bom-
bay IIb. XVIII, 1849). On Indian bsit-slormg
(Ib. XX, ISS1), On the meteorology of Ful-
legurh (Ib. XXI, 185i). D" of Nice Maritime
(Ib. XXIV, 18BB]. On the meteorologlcal ob-
servatory at Travancore (Ib. XXVIII I8S9).
— Viel ArchHologisches u. Slatistisches.
SrlTAbelle, s. Saint'Jacques de
Silvabelle.
8ylTU4er n. — Papsl von 999 bis
1003, eigentlich Gerben heissend, frü-
her Abt zu Bobbio (968) u. Brzbischof zu
Rheims u. Ravenna. Lehrer KaisersO t to III.
Matte unter den Arabern in Sevilla u. Cor-
dova aludirt (J) (B),
?«b. . f Auvet^ne,
gest. 1003, Mai 11, Rtai.
Erfand mehre hydraalische Matcbinn, i.l
eine Waaierorgel ; wurde wegen Miscrptf-
sikaliachen d. chemischen KeelDiw« bti-
nen Schwsrzkiinaller gehallen.
ir, Jarnos Joseph. -
her Barrisler-at-Law u. Acttiarr inL»
don, sowie einige Zeil Prof. d. PbyAi^
üniversily- College daselbst; jeW (nI
1855) Prof. d: Hatbenaalik an d. 1
Academie zu Woolwich. Mitgl. d. Roy. S^
ciety seil 1839 (Or),
geb. 1814, Sept. 3, London.
On a theory of syiygellc ralatiooa of \im*
lionat funcliona compritlng an applabn^
tha theory orstnnu'a funcliona and tbililh
grealest atgebraieal common meanra (M
Tr. 18118 — Auszug: Phil. Mag. VI, IIU).-
Analytical developmant of Tnntfi OfM
theory of cryaUls (Pbil. Hag. Ser. Ili,ToLH
IStTatXII, 1888). On Ihe motjon and Mlrf
flulds (Ib. XIII. 1888). ExUniioD ori.n
■oa'a theorem to all Dumbers wbalewA
id.]. On the aqnillbrinm of flulds (Di. iS,
1819]. On the mollon and resl of rigid boM
(Ib. Id.]. Oo deflnile doubl« intagraliss (&
id.). On ralional derivalioo from eqüllMi
of coeiiateDcB (Ib. XV, 1889 et XTI, ««l-
Oo ellminatioD (Ib. XVII, 484«). NewIkI
of multiple roots (Ib. XVIII, iB4t). Ui
rnelhod ofeliminating (Ib. id.). Dialytiew-
thod ofeliminating [Ib. XXII, 18(1). AnI]« '
of combinatorial aggregallon [Ib. XXIV. (SM).
Criteria of rntionality for the rnirts ofnuM-
rical equations (Ib, XXV, 18(4). Adiacewi
in the theory of numben (Ib. XXXI, Ulli-
General Solution of the eqnelfoo i'-fy'-fAi'
=Mxyz etc. (Ib. Id.]. Inslanlaneoua demoa-
slration orFaasal'a tbeorem (Ib. XXXVII, tUf.
New class of tbe Iheorems in ellmination «tt
(Ib. id.). On Ihe rotation oI a rigid bodyabMt
a flied potnt (Ib. id el Ser, IV, Vol. I, lUf).
Enumeration of Ihe conlacts of Haas aod iB-
lacea of tbe second order (Ib. Ser. IV, Vol. 1.
— ■ et VII, 1884). On the relation betwNa
linor detarminiols of linearly eqnlnlMt
quadralic funcliona (Ib, Id.]. Oa a ceitiii
lundamental theory of determinanit (Ib. II,
<SS1). On IhedJalyllc melbod oralimiaaMa
(Ib. Id.). On e remarkable diacovery in Ibc
Iheory of canonical forma and of hypardelar-
loinanls (Ib. Id.). On a remarkable tbconv
in the theory of equal roota and muttipte poiab
;ib. III, 18Gi). Od a new Iheory of mnlliplt-
City IIb. id,). On homogeDeoui qnadralic po-
lynomialsdb. IV, I3S1). On Staodf« thearwu
concerning the Contents of polygoni andp»-
lyhedrons [Ib. id.). On a almpla geometrlal
Problem [Ib. Id.). Oo polynomlal lonetiMi«.
wbich admit of rednction in the nomb« A
variablei |lb, V, <SS8]. On a rule lordetM^
mining at gight tbe degree of any symmelricil
function of the roota of an eqnatlon eipreöed
in termsof tbeooeffloleiite (Ib.ld.). OnAm-
Ssakeli.
1062
ianls (Ib. id.)* Oa a remarkable
1 of Stnni'i Iheorem (Ib. id ). D"*
lew rule for finding superior and
its to the roots of an equation (Ib.
)n tbe aJgebraical theory of the se-
ality delerminantive equation (Ib.
eiplicit values of Stnnn'i quotients
Q a fundamental rule in the algo-
ntinued fractions (Ib. id.). On a
3n of the Lagrangian theorem
tion (Ib. id.)> Oo a point of nota-
', 4854). On a formula by aid of
>f a table of Single entry the con-
uct of any set of numbers may be
lout the use of logarithms (Ib. id.).
leorems in arithinetic (Ib. VIII,
Inmuui'i law for the inversion of
ident variable (Ib. id.). On diffe-
sformation and the reversion of
IX, 4 856). On the theory of pro-
KI, 4 856). On the existence of co-
curve of the third degree (Ib. id.).
iction for the ränge of projectiles
56). On the algebraical tbeory of
oints of carves of the third degree
58). On the Problem of the Vir-
general theory of Compound par>
.). On the equation in numbers
egree (Ib. id.). On Poneelet'a ap-
near valuation of surd forms (Ib.
On the pressure of earth on re-
is (Ib. id.). On the numbers of
d Snler (Ib. XXI, 4864). On the
igln of the unsymmetrical sii-va-
ns of six letters (Ib. id.). On a
actio (Ib. id. et XXII, 4864). Re-
tactic of nine elements (Ib. XXII,
I generalization of a theorem of
imogement (Ib. id.). — On the
l^ntacts and other correlations
nxpressed by indeterminate co-
imbridge and Dublin math. Journ.
the intersection of two conics (Ib.
3n certain general properties o!
8 functions (Ib. id.). Reply to Prof.
rvation on a Iheorem etc. (ib. id.).
semoir on elimination, transfor-
^anooical forms (Ib. id.). On the
ry of associated algebraical forms
I the principies of the calculus of
1, 4853 et VIII, 4858). On a theo-
ling the combination of determi-
1,4 868). On the relalion between
f the tetrahedron and the product
ebraioal values of its superflcies
the calculus of forms, otherwise
f invariante (Ib. id. et IX, 4854).
I (Dubois, de la BoS), Fran-
)r. Med. (Basel 4 637), pract.
ise zu Hanau, Leyden u. Am-
DD seit 4 658 Prof. d. Medicin
zu Leyden (SL) (B) (Gmelin,
4 4, Hanau,
7Sy Nov. 4 4, Leyden.*
'^'fr
De medicamentis chymicia; de mathodo me-
dendi u. andere Schriften, gesammelt unter
d. Titel : Opera omnia etc. in unum Vol. re-
dacta, 8^ Paris. 4674. — 8. gilt als Begründer
eines chemischen Systems.
/ geb. 1623, fwt. 1672, Dec. 16 (Oeti), — Stammte
TOD ürmniösiachen B^fugi^s ab (HFP).
Symmeri Robert. — Esquire. Mitgl.
d. Roy. Society seit 4 753 (Th),
geb. . . ., gest. 4763, Juni 4 9, . . .
New experiments and obss. concerning electri-
city : 4) Of the electricity of tbe human body and
tbe animal substances, silk and wool, S) Of
the electricity of black and white silk, 8) Of
electrical cohesion, 4) Of two distinct powers
in electricity (Phil. Tr. 4 750 — Gründete hier-
durch d. dualistische Theorie d. Elektricitfit).
8 jBOSios« — Ursprünglich Heide, ging
aber zum Cbristentbum über und ward i 4 0
Bischof von Ptolemais in Aegpten (B) (KECJ,
geb. 378, Cyrene,
gest. 430 etwa,
War in der Physik Schüler der HjpatU; er-
fand ein Astrolabium (siehe MontiieU, Hist.
Math. I, 881). — AndiBireitige Schriften.
Szafkrklewtail* Bruno Joseph.
— Dr. Phil., Lehrer an d. Realschule in
Posen (DissJ,
geb. 4 824, Sept. 9, Gocanovia, Gross-
* herz. Posen.
De theoremate Tayloriano,4**, Berol. 4 845.
Szafarklewioz , Wiadislaw. —
Dr. Phil. (DissJ,
geb. 4 828, Mai 4 0, Dzierzchnica, Gross-
herz. Posen.
Beobachtungen über d. Erregung von Wfirme
u. Kulte beim Übergang d. galvao. Stroms iwi-
hen heterogenen Leitern, 8®, Breslau 4858.
^
SzariMy Joseph. — Prof. d. Physik
am Collegium zu Fünfkirchen (^ SOS), dann
(seit 4 809) Prof. d. Philo|5ophie (Scientiae
ratiouariae) an d. Univ. zu Pestb (FHJ,
geb. 4764, PrMsburg,
gest. 4 827, Sept. 27, Raao.
Diss. de mutatlone vaporum in atmosphaera,
Budae 4 788. Edirte Horrath's Lehrb. d. Phy-
sik, Ib. 4 807. Lehrb. d. CoropUbilitttts-Wls^
senschaft, Wien 4828.
Szekeliy Franz. — Jesuit, Dr. Phil,
et Theol., Lehrer d. Philosophie, Rhetorik
u. Theologie folgweise in Kaschau, Briau
u. Tymau, dann Rector in Günz (SSJ)
(BEJ, vi;, "•
geb. 1658, Mai 4 4, Gyarmart, Ungarn,
gest. 174 5, Sept. 22, Unguar, Ungarn.
Canon sinnum, tangentiom et secantium, ad
partes radii 400000, problematibui irigoDO-
metricis amplificatus, 8% Tyrnaviaelvtl. —
Anderweitiges.
67 •
1063
Sientivany
Tacquet.
SzoBtivaiiy (Szent-Ivany), Mariin.
— Jesuit, Lehrer d. Mathematik u. Theo-
logie, Kanzler d. Univ. zu Tyrnau u. Rector
mehrer Ordenscollegien (BEJ. VI^,
geb. 1633, Oct. 20, Schloss Szeoli-
vany, Ungarn,
gest. 4705, MSrz 5, Tyrnau.
Curiosa et selectiora variarum scientianim
misceilanea in tres partes divisa. Qaorum
prima continet : Curiosas dissertationes phy-
sico-iDathematicas. Altera curiosas epheme-
rides ac curiosas variarum rerum observatio-
nes. Tertia diversas synopses chronologicas,
I vol. 4^ Tyrnaviae 1689—9S. — Viel Ander-
weitiges.
Szerdfthelyl, Georg Aloys. — Je-
suit, nach Aufhebung d. Ordens Prof. d.
Aesthetik an d. Univ. zu Pesth, Assessor
d. General-Studiencommission, Canonicus
zu Waitzen u. kaiserl. Rath (SSJ) (BEJ.W)
(FHJ,
geb. 4740, SepL S9, Vath, Comitat Ei-
senburg» *
gest. 1808,
Lis astronomorum da nomine, quo planeta
recens, 4 781 ab HandMl detectus, coropel-
landus (Gedicht in Eell'i Epbemeriden 4787).
Historie uraniae musae, quam inter deos deas-
que planetarias recens delexit HersohaliiiieBr-
mine exposita (ib. 1788, auch für sich, 8*.
Viennae 4 788. — Viel Anderweitiges.
• geb. 1750, . . . {Fff),
Tabaoohl, Lorenz 0. — War 4844
Assessor d. Lehrstuhls d. allgcm. Natur-
geschichte u. d. Landbaus an d. Univ. zu
Padua, früher (4 8 40) Feldmesser u. Ar-
chitect (Ct),
geb. 4 809, Jan. 4 0, Cadoreb. Belluno.
Curve a qualtro centri, ossia ovali, descritte
per archi dl cerchio, 8^ Padova 18H. Appli-
cazione di geomelria descritliva r1 disegno
architeltonico, delle machine e formale per
calcolare le superficie delle volle composte,
8°, Ib. 4 844. — Soluzione del problemo gene-
rale sulla ricerca del centro di gravitä dei
contrafTorli e sostegni a scarpa (Ann. di scienz.
del Regn. Lomb.-Venet. iSki).
Tabin^, Johann. — Prof. d. Mathe-
matik erst in Zerbst (4 674), dann Präceptor
am Pädagogium in Bremen (4 675), darauf
Schulrector in Emden (4 680] und nun Prof.
d. Philosophie u. Theologie (4 689), sowie
d. griech. Sprache (4 69 4) in Bremen (J),
geb. 4 646, Juni 5, Bremen,
gest. 4 695, Nov. 25, Bremen.
Tirocinia arithmetica, geomelrica,
cum appendice de scioterieis, Serveitaim
Tabor, Heinrich. — Dr.Hed.(Gi»
sen 4 776), pract. Arzt in Prankfuit a. 1
(Str),
geb. 4754 Frankfurt «. I«
gest. 4795, Dec. (Nov.?) 10, FM-
fiirta.1.*
Übersetzte T. BargmAn's Oposcola phyria
chemica ins Deutsche, 6 Bde. 8*, PnakLa.E
4781—90. — Medicinischat.
* geb. 1757, . . ., fest. 1795, Nov. 10 (Jf).
Taohardi Guy. — Jesuit, begkiMi^l
4 680 den Marschall d*B8tr^es nachSfid-
amerika (wo er vier Jahre verweilte) aal
darauf Hm. v. Chaumont auf seiDcrGi»
sandtschafUreise nach Siana, von we
nach einigen Jahren zurückkehrte, um I
abermals dahin zu reisen (BEJ. U),
geh Prov. Guienne,
gest. 4 74 4, .. . Bengalen.
Voyage de Slam des Pörea Jesaitas, eonyll
par le Roy aux Indes et ä la Chine, avec IM
observations astronomiques et lean raa»-
ques de physiqne, de gtograpbie, d'hydrognh
pbie et d'histoire, 4^ Parig 4689.
TaohaA (Tachenius, Tackenios), Otto.
— Apothekergehülfe folgweiae in Lemgib
Kiel, Oanzig (4640) a. Königsberg (4 644);
ging 4 644 nach Italien, ward Dr. lied.il
Padua u. lebte seitdem in Venedig (J) (ÜL),
geb. . . . Hervorden, Westphaleo,
lebte noch 4 669 in Venedig.
Epislola de famoso liquore aloahial, 4*, Hamb.
1655. Echo ad vindicias chetroeophi de li-
quore alcahest, 4<», Venet. 4655. BxerdUttt
de reeta acceptione arthritidis et podagrM,
4°, Patav. 4 662. Hippocrates chimicos, qii
novissimi viperini salis antiquissima fantb-
menta ostendit, 8°, Venet. 4 666, Paris. 4674.
Antiquissima medicinae H i p p ocra ticae clft-
vis, 8», Venet. 4 669, Lugd. Bat. 4674. Tracte-
tus de morborum principe etc., 42*, BreaüB
4 668. — - Über d. ehem. Inhalt dieser Schri^
ten 8. Gmelin's Gesch. d. Chem. I, 199 v. Bl*
fer'i Bist, de chim. 11^ 225.
Taoqaet, Andreas. — Jesuit, 41
Jahre lang Lehrer d. Mathematik in d. Or-
denscollegien zu Löwen und Antwerpen
(BEJAl) (GHB.IY),
geb. 4 64 2, Juni 23, Antwerpen,*
gest. 4 660, Oec. 23, Antwerpen.
Cylindricorum et Annularium libri IV; aoa
cum Diss. phys. math. de circularium vola-
tatione per planum, 4*, Antverp. 4654. Bl^
menta geometriae planae ac soiidae ; quiboi
accedunt selecta ex Arehimeda theorematt,
8«, Ib. 4 654, edit. II, Ib. 4 665, edit. III emeo-
data et illuslrata a G. Whiiton, 8^ Cambridei
4 703. Arithmeticae theoria et praxis accurtH
Taddei
Talbot.
loee
itai 8*, Lovan. et Antverp. 4665. ~~
em Tode erschien : Opera mathe-
., % Tom. in 4 vol. fol., Aotv. 4669
iarin unter Anderem : Astronomie
icientifica etc. demoostrata ; Optica
ia exposita ; Catoptrica tribus libris
Etc.].
1, . . . (Ä) (rjfc).
ei} Giovacchino. — Prof. d.
lemie u. mediclD. Physik am Ar-
di Santa Maria Nuova in Florenz
Uini in d. Gazette medicale ita-
rin4864;,
f , .
4 860, Mai 29, Florenz.
1 stechiom^lria cbimica, 8**, Firenxe
cnenti di farmacologia etc., 4 vol. 8^
•40. Saggio di ematalloscopia etc.,
44. SuU'iifflzio delle materie inor-
)i corpi organici viventi, 8°, Miiano
ii an nuovo metodo di separare l'a-
) dalle orine e da altri liquidi, 8^
148. Prelezione al corso di chimica
I fisica medica, 8^ Ib. 4 848. Sopra
fönte d'alimentazione delle plante,
50. Ricerche sulla pietra infernale,
50. Lezioni orali di chimica gene-
5 vol. 8», Ib. 4850—55. ~ Chem.
1 Italien. Zeitschriften.
ftii Antonio. :— Geistlicher,
lu-lnspector im Königr. Italien;
ivatisirend (BL LXl),
764, Jan. 34, Romano b. Bergamo,
830, Juli U,
B t«M eonversio devio corporum
HuilB^ Medioiao. 4845. — Del mo-
I dlH^tsara delle acque correnti
aoe»il8 de'Autori che trattano del
acqae, T. II, 4 8i4). — Hinteriiesa
ei: Di varie cose aH'idrauHca per-
ohi Johann Friedrich. —
er u. Optiker bei d. Kriegs- u.
kammer in Breslau, sowie Lehrer
fathematik am Magdalenen-Gymn.
. . ., gest. 4 786, . . .
Beschreib, e. von mir ioventirten
itruments, 4<>, Breslaa 4784.
lai, Carlo. — Prof. d. Physik
V. zu Pisa ^K/.XIV,p.«70;,
679, Clanni b. Yoiterra,
747, Sept. 4 8, Pisa,
»ine Schriften genannt, aber gesagt,
ine über d. Natur u. die Effecte d.
188t. In d. Möm. de Paris 4 780 u.
it sich TOD ihm erwtthnt eine Arbeit
lladeo des Wassers u. eine Aesis
rhermometer. Er soll auch über das
r, das Hygrometer, den Schall,^ die
«r. sosebfieben haben.
Taisaieri Je^n. — Dr. Jur., erst
Lehrer d. Pagen d. Kaisers Karl V., dann
über 20 Jahre auf Reisen im südl. Europa
u. in Asien, wobei er in mehren Städten
Italiens Vorlesungen hielt ; zuletzt Musik-
director d. Erzbischofs von Cöln (J) (Ni,
XXXIX),
geb. 4 509, . . . Ath, Hennegau,
gest. kurz nach 4 66S
De usu annuli spbaerici, libr. III, 4^ Pan-
hormi 4550. De usu sphaerae materialis etc.,
4^ Coloniae 4559. Isagogica astrologiae judi-
cariae et artis divinatricis, 8<>, Ib. 4 559. De
natura magnetis et ejus effectibns etc., 4<', Ib.
4 56i (soll genommen sein aus Patri Paregiini
Epistola de magnete s. rota perpetui motus,
4<>, Augustae 4558). Opus mathematicum octo
libros complectens etc., fol., Coloniae 4 563.
Talboti s. Keliey.
Talbot, William Henry Fox. —
Reicher Privatmann, lu Lacock Abbey bei
Chippenham, Wilt8irij||. wohnhaft. Von
4 83S bis 4 834 Pillpanjlsmitglied , seit
4 83 4 auch Mitgl. (f.Jtof. Society (KEC),
geb. 4 800, Febr. .., (Lacock Abbey?).
Some account of the art of photogen ic draw-
ing, 4^ Lond. 4 889 (Darin die Erfindung der
PhitDgraphie auf Papier, der sogen.
Talbotypie, nebst d. Verfahren d. Ver-
vielfältigung d. Lichtbilder, — eine Erfindung,
die er ins Jahr 4 884 verlegt, von der er aber
erst am 84. Jan. 4889 der Roy. Society Nach-
richt gab. Siehe auch Abstr. T. IV, p. 4 30).
The pencil of natura, 4«, Ib. 4 844 (Proben sei-
ner Photographie). — Researches on the in-
tapal calculus (Phil. Tr. 4 886 et 87). On the
«ical phenomena of certain crystals (Ib.
7). Further observations on the optical
pbenomena of crystals (Ib. id.). — On a new
property of the arcs of the equilateral hyper-
bola (Abstr. III, 4880-87). On the arcs of
certain parabolic curves (Ib. id.). Experiments
on light (Ib. id.). On a new kind of sensitive
paper (Ib. IV, 4887—48). On itffrovements
in pholography (Ib. id.). On instantaneous
Photographie Images (Ib. VI, 4850 — 54). —
On Chemical changes of colour (Phil. Mag.
Ser. III, Vol. II, 4888). Od an optical pheno-
menon seen in Switzerland (Ib. id.). Method
of obtaining homogeneous light of great inten-
sity (Ib. III, 4838). Proposed philosoph. ex-
periments (Ib. id.). On facta relating to opti-
cal science^Ib. VI, 4 884 et IX, 4 836). Expe-
riments OD light (Ib. V^ 4 884). On the natura
of light (Ib. VII. 4885). ite the Itpulsive poner
of heat (Ib. VIII, 4886). An experiment on the
interference of light (Ib. X, 4 887). On a new
property of nitre (Ib. XII, 4 888). D*» of the
iodide of silver (Ib. id.). On analytic crystals
(Ib. XIV, 4 889). On the calolype photMoic
drawing (Ib. XIX, 4 844 ). On the cotoured tlogs
produced by iodine od silver, with remarks
on the hUtory of photography (Ib. XXII, 4848).
#
1067
TalytiA
TargionipToitetti.
Od the iodide of mercory (Ib. id.)* — Od tbe pro-
duction of instantooeous Photographie images
(Ib. Ser. IV, Vol. III, 4 858).
Talysbli M a 1 1 h i a s. — AdjuDCt-Pro-
fessor d. kaiserl. Alexandrowschen Ly-
ceums zu St. Petersburg, früher Oberleh-
rer am ersten Gymn. daselbst (Or),
geb. 1819, Juli S5, St. Petersburg.
Lehrb. d. mathemat. u. physikal. Geographie
(russ.), St. Petersb. 4 848, 8. Aufl. 4 857. —
Dotersucbuogen überd.Fluth u.Ebbe im Weis-
seo Meer; drei Abhaodll. (Bull. phys. math.
Acad. St. Petersb. VII, 4 840 et XI, 4858).
Tank (Tancke), Joachim. — Dr. Med.,
Prof. d. Poesie, Chirurgie u. Anatomie an
d. Univ. zu Leipzig (J),
geb. 4 557, Dec. 9, Perleberg,
gest. 4 609, Nov. 47, Leipzig.
Succinla artis chemiae instructio, oder Be-
richt voo d. wahren u. rechten Alchemey, 8<^,
Lips. 4605. Promtuarium alchemiae, S«*, Ib.
4 640. — Epistolae da chrysopoela (Mise. Acad.
Nat. Cur. Dec. III,JJ«7~98). — Bdirte aus-
serdem die alchein|j|pcheo Schriften des Gra-
fen Bernhard (Berntraut Treviranus) u. des
Paul Eok Ton SnlibMh.
TaBfltetter toh Thanaaii, Georg.
— Dr. Med. et Art., Prof. d. Astronomie
an d. Univ. zu Wien u. Leibarzt d. Kllsers
Maximilian I. (ON),
geb. 4 480, . . . Rhain, Bayern,
gest. 4 530, . . . Wien.
Edirte 4 54 4 zu Wien Peaerbaoh's Tabulae
eclipsium u. Begiomontan'a Tabulae primi mo-
bilis; besorgte auch eine Ausgabe von dem
Werke d. Albertoi Magnus : De natura loco-
rum u. von des Proclos Biadochns Libellom
de sphaera. Schrieb überdiess: Libellus ow-
soiatorius, in quo opinionem jamdudum ani-
mis hominum ex quorundam astrologorum di-
vinatione insidenlem de futuro diluvio et mul-
tis aliis horrendis periculis 1524 anni a fun-
damentis extirpare conatur, 4^ Viennae 4 533
und SchoM in Plinii libr. II bist, mundi.
Tarde, Jean. — Canonicus an d. Ka-
thedrale zu Sariat in Aquitanien (WdJ (LB),
geb. . . ., gest. . . .
Borbonia sidera , 1. e. planetae, qui solis lu-
mina circumvolitant, motu proprio ac regu-
lär!, falso hactenus ab helioscopis maculae
solis nuncupati etc., 4°, Parisiis 4 620.
Tardy de la BroMy, ... — Ma-
rdchal-de-Camp d'AMillerie in d. französ.
Armee /'Äf/. XL VI, 4 83 4;,
geb. 4 751 etwa,
gest. 4 834, Apr. 6, Joyeuse (Ard^che).
Saft quelques faits relatifs au Systeme du
monde (Bibl. britann. XXVI, 4804). Sur quel-
ques faits cites par Montaigne et qui s'expli-
quent par les däcouvertes de Bnmford (Ib.
XXVII, 4 804). Sur rexpUoation de
Bunford des puits dans la glace, qa'*
ä Chamouny (Ib. id.). Sur la man
dilatation de l'eaa et son maximao
Site; drei Artikel (Ib. XXIX, 4 802
4 806 et XXXIV, 4807). Sur la density
eure geie (Ib. XXX, 4 805 et XXXI, 4)
servations sur Tadherence des parti
liquides etc. (ib. XXXII, 4 806). Sa
cede de Jeiiop pour le bourrage d
(Ib. XXXIII, 4 806). Ideed'uneexplici
velle des phenomönes capillaires (Ib.
4808). Obss. sur la cbaleur sp^i
Corps (Ib. XXXVIII, 4 808). Consi
sur la mesure des hauteurs par le b
(Ib. XLV, 4840). — Sur la mesare
trique du Mont-Cenis (Bibl. univers.
Coosideratioos sur les quantites re!
pluie qui tombeat en differeota liea
4 84 7). Sur une averse considerabi
siderations sur la mesure de Teau
(Ib. X, 4 840). Sur la correspoodai
marche des baromötres k distaoce (I
4 8t4 ) . Meteorolog. Beobb. in Joyeuse
bis 4880 (Ebendaselbst).
TargioBi, CiprianoAnto
Dr. Med., pract. Arzt in Florenz {
geb. 1672, Aug. 4S, Florenz,
gest. 4748, Apr. 28, Florenz.
Machte mit O. Avarani im J. 4 604, i
des Grossherzogs Cotimo III., die Ven
einem (Tschirnhausen'scben) Bren
durch welche zuerst die Verbrennlic
Diamanten dargelhan ward. Stellte
4 7i8 meteorolog. Beobb. an u. gri
Florenz ein naturhistor. Museum.
TargloBi-Toaszettli IB i o v a
Arzt, erst Prof. in Pisa, diim Dil
boian. Gartens in Florenz u. Bibliot
Magliabeccb i'schen Bibliotbek i
Mitgl. d. Leopold. Academie (B) (Ah
geb. 4 712, Sept. \ 4 , Florenz,
gest. 4 783, Jan. 7, Florenz.
Notizie degli aggrandimenti delle sei
che, accaduti in Toscana nel corsc
sessanta nel secolo XVII, 4 vol. 4<*,
4 780. Relazioni d'alcuni viaggi fatti i
parti della Toscana, 6 vol. 8^ Ib. 4 751
4 2 vol. 8°, Ib. 4 768—79.
* geb. Sept. 12, gett. Jan. 3 (Tilloch^PXi
Targloiii-Tozzettiy Otts
— Sohn d. Vorigen. Erst Arzt u.
Botanik am Spedale Santa Mana l
Florenz, dann Prof. d. Botanik u. I
botan . Gartens d . Univ. zu Pisa (AF. '.
geb. 4 755, Febr. 4 0, Florenz,
gest. 4 826, Mai 6, Pisa.
Deaerizione di una macchioa adatt
gliaÄ le laroine dei cristalü ariefici
larmente, per comparne e monstrar
crescenze secondo la teoria delfAb
(Atti della Soc. econom. di FIrenie,
|l«Bl-Touettl, Antonio. --
8 Torigen. Prof. d, Botanik, Hale-
ica u. Chemie am Arcispedale di
iria Nuova in Florenz, auch Fror,
randl. Chemie ia d. Acad. d. schö-
nt« und seit f 8t9 Director d. bo-
lans daselbst (Ct) (Bpl. VJ,
Florenz,
. 1866, Dec. \%, Florenz.
i di HoDtaIceto nelta provincis nipe-
«M ed analiai chimica delte lora icque
. S*, Fireaie IBIS. Aaalisl chimica
oe gulforeo-tennali di HapotaDo etc.,
ff, Paul. — Von 1849 bis
rtroQom (mit Sim«nofr) bei d.
OD vonWasailierru. Belli ngs-
I aaoh d. Südsee, dann ausaeror-
tgl. d. Acad. d. Wiss. zu St. Peters-
t I8t6 u. Prof. d. Astronomie beim
orps d. Harioe seit 1831 (Compt.
td. Sl. Peter$b. 4839; (G. lOJ,
17S7, Ocl. 19 (A.St.], Uglitscb,
Gouv. Jaroslew,
1839, HSrz 16 (A.St.), St.Pelers-
bnrg.
M opposilloM de Jupiter et Satnroe
I k St. Pelaraboar^ ea 1I4B |M«ni.
erab.S^.VE, Vol. 1,1884). Longltude
Deiroetc. (Ib. id.). D" da porlHoDO-
u (Ib. id.).
i«|^ (Tarialea*), Niecola. —
o Latllä Air bekannt, dass er Au-
tind lolfweise in Verona, Vicenza,
ind znletit (seit IB3f) in Venedig
>tik lehrte (KEC) (B) (Libri, hist.
IS06 etwa, . . . Brescia,
I6S9 Venedig.
deoia, cioi laveaiione naovameate
ntlte per claicnno speeulativo mate-
nnbardleroetc., C, VanezialBI? {In
ferte nnter ADdarein der Satz, daaa
■reite bei einer Elevation vod ts* am
iit). luUda, diiigentemente raiaet-
Ib. 1841. AreUmalia opera emeii'
, **, Ib. IBtI. QuBBlti ed invenzioni
Ib. IStB (Dario aeine Aarecbte auf
adniig der Lösang der Gleichungen
n Gradei ; tiehe ■dpiona d«l raiiai .
jllalt loveniioBe, osala Regele per
ognl affbodata nave etc.. Ib. iBSf.
tanti aopra la travagliat« inveniiona,
H. General trattalo de'numeri e mi-
, Ib. 1 BBS— SS. TratUto di aritmetica,
DeacrIiloDe deirartiOxIoia macgphia
eavare II oaleone, ib. iBflO. £äu-
IbUa aqoae llbr. II, Ib. 1 aSB.
tt de poDderofltala . . .
Folg« rJDR Bltbwnndt, welch« er di ■ccb^Uirirn'
FruiDHn in J. 19II crbaltEn hitU.
Tartlnl, Giuseppe. — Von 1711
an erster Violinist bei d. Capelle d. heil,
Antonius in Padua, wo er auch 1718 eine
Musikschule eröffnete (Tp. U),
geb. < 691, Apr. 1 1, Pirano, Istrien,
gest. (770, Febr. 16. Padua.
Tratlato di muaica, secondo la vera sciecza
delfarmonia, 4°, Padova4 7fi( [darin die Co m-
binatinnolüne, nach ibm die tartini-
achen Töne genannt, obwohl sie Kleichzei-
lig auch von Somlan [1TS1 der Acad. lu Hont-
petlier mitgetbellt] und, vor beiden, von 6. A.
Borge beobachtet wurden). Diaaertaiione del
prlocipl deirarmonia musicale coDleoata nel
diatooico genere, i", Ib. 1T8T. — Uusikal.
Compositionen.
Taste (Tassius), Johann Adolph.
— Prof. d. Halhemalik am Gymn. zu Ham-
burg seit 1619 fJJ {Tk.HJ.
geb. 1SSS, .... .Bremervörde,
gest. 1654, Jan. I,- Hamburg. ■
Diap. de mundl aie et polis, iteinqua tetluris
flgura, «', Hamb. leas. Diap. de rebus astro-
nomlcis et geograpbicis, t; Ib. 16SS. Decon-
Blantlapoli, 4°, Ib. IS8S. Diap. chroDologlce,
4°, Ib. iBta. .— pDstbuiner$chieiitaDnch[voD
seinem Amtsnachfolger Helm. Bivan edirl)
18 Schrinen, z. B. ; Compendium Pholices,
4°, Hamb. 1611. D« artthmetlcee, 4°, Ib. 1878.
D° IrlgoDoraetrlae, 4°, Ib. 1878. D° geodeaiae,
4», Ib. 1877. D° Stereometriee, 4", Ib. 1B77.
D° astrooomiae, 4°, Ib. 1879. D' chronolo-
giae, I', Ib. 187*. D°atBticaB, 4°, Ib. 1681.
' <^L teu.Ju. i(r>..s')i«wahiraiKiu
Tat«, Domenico. — Prof. exir. d.
Physik u. Halbemalik an d. Dniv. zu Nea-
pel. Aufseher d. Naturalien-Cabinels auf
d. Capo di Honte fMH),
geb. I7S3, . . . Cerzapiccola, KÖnigr.
;4eapel,
gesl
Catalogo delle pietre dura di Sicilia, Kapoli
1771. Letlere aul inonte Vatlure, Ib. 1778.
Deacriiione del grande Incendio del Venivio
Buceeaso 8. Agoal. 177S, Ib. 1779. Hemorie
aulla pioggia di pietre avvenuta cella cam-
pagna saneae, Ib. 1794.
Täte, William. — Bsquire in Lon-
don fAn.R. 1849;,
geb. 4781 etwa,
gest. 1848, Apr. 18, London.
BlemeDia ot commerclal srithmetlo etc., vew
edlt., Il», LoDd.1S47. Keylodilto.newedit.,
11Mb. 1B48. Noch einige arlUimat.Sohrinen.
1071
Tauber
Tauber, Gottfried. — Dr. Pbil.,
Inhaber eines optisch.-mathemat.-mecha-
nischen Instituts in Leipzig, vorher Lehrer
d. Mathematik an d. Thomasschule da-
selbst (M. HA
geb. 1766, Mai 6, Joniswalde, Her-
zogth. Altenburg,
gest. 4 825, Sept. 2, Leipzig.
Anweis. z. Gebrauch d. Brillen, 5. Aufl. 8®,
Leipz. 48t5.
Tavastsyema, Carl Gustaf. —
Oberdirector d. Feldmesserwesens in Finn-
land, später (seit 1853) pensionirt. Mitgl.
d. Soc. scient. Fennicae (Or) (Act, Soc.
Fenn. IIi;,
geb. 1777, Juni 30 (N.St.), Ruopio,
Finnland,
gest. 4 855', Apr. H (A.St.),
Förelttsningar i Topografien, Stockholm 4807.
Lttrobok i Landroätningen, 8^ Hel8ingfors4 848.
— Om proportlonal-axlar (Act. Soc. Fenn. I,
4842). Om proportional-planer (Ib. II, 4847).
Tavemieri JeanBaptist. — Rauf-
mann, Juwelier, der, nachdem er zehn
Jahre lang Europa bereist hatte, von 4 630
bis 4 669 sechs Reisen nach dem Orient
unternahmM nachher von Ludwig XIY.
zum Baro^on Aubonne erhoben u. vom
Kurfürsten Friedrich Wilhelm zum
Director einer projectirten preuss.-ostind.
Gompagnie ernannt wurde, auch noch 1688
eine siebente Reise über Russland nach
dem Orient antrat (B) (KEC),
geb. 4 605 Paris,
gest. 4 689, Juli .., Moscau.
Les six voyages de J. B. Tavamier en Turquie,
en Perse et aux Indes, 3 vol. 4**, Paris 4 676
—79 (deutsch von J. E. Wiederhold, 8 Bde.
foi., Genf 4681).
Taylor y Brook. — Dr. Jur. Vermö-
gender Privatmann, unter Keil, Mach in
u. A. in Cambridge zum Mathematiker ge-
bildet. Ohne amtliche Stellung. Seit 47 4 2
Mitgl. und von 47 4 4 bis 47 4 8 auch Se-
cretär d. Roy. Society (B) (KEC),
geb. 4 685, Aug. 4 8, Edmonton, Mid-
diesex,
gest. 4 734, Dec. 29, London.*
Metbodus incrementorum directa et inversa,
4°, Lond. 1715 (Darin der berühmte Tay lor'-
sche Satz u. die Formel für d. Querschwin-
gangen von Saiten). Linear perspective, or a
new method of representing justly all manner
of objccts as tbey appear to tbe eye in all si-
tuations, %^, Ib. 1719. New principles of li-
near perspective, or the art of designing on a
plane Ihe representations of all sorts of ob-
jects in a more gen erat and simple
than has been done before, Ib. 1715.
by J. Colaon, Ib. 4 749. — CoDceroiog
Cent of water between two glass plan«
Tr. 4742). De inveMione centri osct
(Ib. 4 718). De moW'^iervi tensi (Ib. i
an experiment, made by B. Tajlor, ;
by Hawksbee, in order to discover Üu
the magnetical attraction (Ib. 1745).
tempt towards the improvementof tbe
of approximating, in the extracting of tl
of equations in numbers (Ib. 1717. -
auch : A new method of Computing logt
P. B. da Konmort: De seriebns inBni
ctatus; una cum appendice et addil
per Br. Taylor (Ib. id.). Solutio prol
a O. O. Leibnitio geometris anglis nuf
positi (Ib. id. et 1719). Ad apology
John BeniouUi (Ib. 474 9). ProposiUo
quotde projectilium motu parabolico.
anno 4 710 (Ib. 1721). Ad accoantofs
periments relating to magnetism (Ib.
account of an experiment, made to a
the Proportion of the expansioo of tbi
in the thermometer, with regard to
grees of beat (Ib. 1728). — Coatempli
losophica, a posthamoua work ofB.
to which is prefixed a life of the aal
bis grandson Sir William Tomig etc.,
appendix, containing suodry papen
1798.
* geb. Aug. 28 (BD); ge«t. Not. 30 (7%).
Taylor, MicheL — Einerde
ner für den Nautical Almanac (BGi
geb. 1756, Appleby
morels
gest. 4 789, Dec. 26, London.
A sexagesimal table, 4<*, Lond. 1780.
of logarilhms of all numbers from 1 to
and of the sines and tangents to everj
of the quadrant, 4<*, Ib. 4 792.
Taylor, James. — Hauslehr
Banquier Patrick Miller in Dals
Stirlingshire, Schottland (HE. XXV
geb. 4 758 etwa,
gest. 4 825, Sept. 28, Cumnoc!
Machte mit dem Banquier Patrick IC
auf Kosten desselben die ersten Versi
Dampfschifffahrt in Grossbritannien
sie ein Dampfboot erbauten, welches
Dalswinton-Lake befuhr (siehe Edinl
soph. Journ. Vol. XIII [4825], p. 1
Annais of Philosophy, Vol. XIII [1819]
Taylor, Thomas. — Privj
Secretär d. Society for the Encour«
of Arts, Manufactures and Gomme
Pensionär des Herzogs von Norwic!
(G. 1),
geb. 4 758, Mai 4 5, London,
gest. 4 835, Nov. 4, Wallwortl
The elements of a new method of reai
geometry, 4\ Lond. 4 780. Theorette «
u« dan.Scbrillen von Thaon von
Icowhit, JkBblimu u. Boithini),
. -~ llb«r«etzle Vieles ausd. Grie-
n Bngliiche, i. B. : ArlitotelN'
ol. i', LoDdjlBlt. — On the ori-
emy [MonthlTllBgaz. MUj.
k, Noi. 1 {KSO iit wohl DropkffhlfT.
r, C h a r les. — Besitzer e. gros-
druckerei (GU. < R 1 6J (MM. i IJ,
Tegm&B.
1074
816, Aug. ii, Hsmmersraith b.
London.
Chlorbleicbe in England ein.
Tf Richard. — Buchdruckerei-
Londoo seit 1803; zog sich 1831
unnach Riebmond zurück (Phil.
Y.Vol.XVn.p. 53A
781, Uaf t8, Norwich,
8BB, Dec, (, London.
linell) das Pfallosopbical Mafinzine
TUteah (von Bd. LX [iSit] bii
StS]), dann allein (von Hd. LXVI
d. LXVIU |<ass]J, deraur, als sich
i( Philosophy dnmit vereinigt bal-
od Serie«, mit B.PhiUtpi, XI Vol.
DUO als Series 111 mit B. PbUUpi,
A., XXXVIl Vol. (*8U~501 und
^erJM IV mitBnwitar, Sute, Fna-
. zu Minem Tode.
■, Richard Co wling. — Vcl-
igen. Arbeileto mehre Jahre an
)h. u. geolog. Aufnahme {Ord-
rey) von England, war dnnn
3T (British Iron Companyi in
iBd bescbSdigte sich auch mit
ng von Grubetidislriclcn für
ühersiedelte dann nach Arne-
'at in den Dienst der sDauphin
hanna Goal Company» in Penn-
HilgL d. Americ. Acad. zu Pbi-
iH838 (N. Sillim.Journ. Xlli;
1} rG. 185«;,
r89, lan. IS, Hinton, SufTolk,'
151, Oct. S6, Philadelphia.
Tdnancfl Snrvey, 1818— M. Tbe
»Mi. tbe geogrephical and geolo-
ulian of mineral com busli blas
havorld, bul mors «peciatly lo
taleaetc, 6°, Philadelphia 18(8.
agatrata alBramerton, nesrNor-
mlog. Soc. 1813). On tbe ilIuviBl
in tbe cbalk of Norrolk and Suf-
Id,]. Notices or two models and
mlng B part of tbe mineral ba»in
las IIb. 18S0]. — Od thegeolog.
grtain bedi etc. neer Lewistown,
y, Pennsylvania (Tr. «eolog. Soc.
n)a,1B14). On the relalivepoHi-
tBvilion and aecondary coal for-
niMylvtnta etc. (Ib. Id.). On tbe
larff, HanilonrOrt'iirh II.
evidencet of Ihe eitslence of an encient lake
in thevalley afKiabacoquillasinMifQinCounly
(Ib. id.). On Ihe mineral basin or coal ßeld
or Biossburg. Tioge County, Pennsylvania (Ib.
id.). Review o( tbe geolog. pbenomeua etc.
in parls of Virginia and Maryland (Ib, id.). —
Uem. on the copper regtDo of Gibera and a
Sketch of (be geology of Ihe N. E. part of the
Island ofCuba [Tr. Americ. phil. Soc). Noch
eini)ie geslog. AufsHlze daselbst; fernere in
BlUimas'i Journ. und in d. Journ. and Pro-
ceed. oF tha .^cad. Nat. Sctencea, am lelzleren
Orle z. B. : Geolog, Iteconnaissance in Ihe au-
riferous porpbyr region next tbe Caribbean
Sea, in Ihe province Veraguas and Istbrous of
Panama. 1854.
■(■b. Buhira, Norfolk (05. VIII) ilf. Biltim.
Taylor, Thomas Glanvijle. —
Direcl. d. Siernwarle zu Madras seil 1 830 ;
früher Supernumerar-(t SSO] u. wirklicher
(18»») Assislenl an d, Sternwarte zu Green-
wich» (ASM.XMll) (ASN. KJ,
geb. <80t, Nov.lS, Ashburlon, De-
vonshira,
gest. <SiS, Hai 4, Southampion. **
ResuKsoFtheaglronomical observations, made
at tbe Easl India Company's observalory at
Madras, 7 vol. C. Madras IB31-tB. A ge-
neral catalofiue of tbe principal flxed Stars
froDi observalions made etc. aUladras In the
years f8l0-ti, i', Ib. 18(4. -JrÄatr. Boobb.
ia d. Mem. Aslr. Soc. X, 1888 n. XVI, 1S(T.
— Half [(819) labina bei seinen Peodelbeob-
acbtungsn und rechnete für emombiUg«.
" fttU H*i 3 {in. £. ISIS).
Toh£b7oheir,s.TschebytBchew.
Tedeaat, Pierre. — Lebt« wSbreud
d. franiös. Revolution eine Zeitlang in Hei-
delberg als Docent an d. Univ., ging dann
nach Paris zurück, half daselbst die £cole
normale mitgründen, war darauf Prof. d.
Mathematik folgweise in Rhodez u. NImes,
und privatisirte zuletzt in Sl. Geniez, tiip.
Aveyron. Corr, d. Pariser Instituts (BS),
geb. I7i6, Apr. 6, St. Geniez,*
gest. 183t, Dec. .., Sl. Geniez.
Le^oas äl^raent. d'eriihmätiqae, S', Rbodec
et Paris 1799. Lecans lilänient. de mathema-
tiques, 1 vol. H", Ib. ISOI, «dit. II 1811, Pr<3-
cia des le^na de gOometrie appllqu^e ä far-
penlage, 8°, Ib. IStl. — Dämoastratlon d'un
tbi^orime de gäomCIrie sur l'ävaluatlon de Ia
(ohditä de Ia voute h^mispbdrique de Ttfianl
|Uäm. des Soc. sav. et Mit. T. 1).
* geb. nse, Ap[. e («>.
Tegman, Pehr. — Dr. Theo!. (1800),
Prof. d. Hathcmalik an d. Dniv. zu Lund
seit nsi, zugleich Probst (n9l) u. HK-
rads-PrDbst(n»7] vonTornallHrsd. Bitgl.
68 *
1075
Tagnw
d. Acad. d. Wiss. zu Stockbolm seil 1796
(Vetensk. Acad. Handl. I8< ij.
geb. 1767, Sept. 10, Wl,
gest. 18(0, Sept. 10, Luod.
Digp. de mathesj pbysices minislra, Lund.
1T8I. De JoriKitudine geographica, II Pt., ib,
t7g8 Ol V< . De calcQla probalorio per numm.
X(, Ib, 1790. De motu corparuin projeclorum,
Ib. 1790. De latitudine geoitraphici mari in-
veaiendB, il Pt., Ib. 1798. Kluxiones quanti-
tatura IrigoaomelricBrutn, Ib. 1793. De loga-
rilbmls. Ib. 1791. De centro üravitatis. Ib.
179t. Do CBDSU compogilio, Ib. 1790 el 99.
De reaolutiotie nivis. Ib. 1798. Regula Cai-
duii et Melhodus B r i n g i a n a radices inve-
niendi cubices inter se collatse, Ib, 1798. De
aequatlone biquadratiCB, Ib. 179S, De fluido
per roramiiiB jmanaate. Ib. 1T99. De corre-
ctionecalendarii GreKoriani, Ib. 1799. De
metrologia galllca, II PL. Ib. 1B0S. De Ouxn
et reiluxu meris, Ib. ISOB. De tluidl« proii-
lientibus, IH Ft., 1808. — Ell ay tfitt, atl
transformera equatiouer ocb Sana rölter (Ve-
teeak. Acad. Handl. 1801).
Tegner, Peter Wilhelm. — Com-
mandeur in d. dänischen Marine ; seit ISIS
Harine-Officier und von 4833 bis iSH
Lelirer d. Navigation u. Mathematik an d.
Seecadetlen-Academie in Kopenhagen (E)
rC. 1857;,
geb. 1798, Juli 16, HelsingÖr,
gcäl. 1867, Febr. .., Kopenhagen.
LürebOR i den element. Geometrie, 8", KiObnh,
183t. Na utiske Astronomie, 3 vol. 8°. IblStO
— tS. ZusBlz dazu. Ib. 1847. — Om Kimming
dalioKen or Horiionlens UdstrSkning (Archiv
1. Soevesenet, VII]. Ora Ctironomelef-Reifu-
leriniten oi; Ldnedebestemnielsen ved Chro-
nometer (ib. VIII). Problem, ved Ire i NärbO'
den al Meridianen observerede Solbbjdsr og
Tidsintervallerne immellen disse at beslimme
gaavel Lttngde ved Chronometer soro Breden
elc. [Nyl Arcb. t. Soeves. III).
Telohmayer, Herrmann Fried-
rich. — Dr. Med., Prof. ord. d. Experi-
mcnlalphysik (1717) u. dabei Prof. exlr. d.
Medicin(ni9], sowie seil 17S7 Prof. ord.
d. Botanik, Chirurgie u. Anatomie an d.
Cniv. zu Jena. Weimariücher Leibarzt (J)
(ÜJP),
geb. 1 686, Apr. 30, Stünden (hannövr.),
gest. 17**, Febr. 5, Jena.*
Elomenta pbJloBOphiae naturalis experimen'
teiis, f, Jenae 1717. Diss. de corporum solu-
tione. t°, Ib, 1717. Diss, de spinlibua acidis,
4°, Ib. 17i0. Instilutiones chemise practicae
el experlmenlalis, 4°, Ib. 17S9. Diss. de ar-
canotarlarivelsaleessentialivmi, 4°, lh.1730.
VlM. de anodynis quibusdam splritibus mi-
neralibus, 4°, Ib. 1731, Diss. de antimonio
ojusque regulis. 4°, Ib. 17Si. Nachr, von d.
zu Apolda entsprang, mineral, Wasser, 8",
Ib. 1737. Diss. de sale da X
474t. — Erfand (vor Hellet) die syni]
sehe (Kobalt-) Dinte, a. CommeräDnl
rimb. 1717.
I. i;4e, F
5(il)-
Telakl wen Ss<k, Domin
Graf, ausserordentl. Assessor d. s
bürg. Gerichtslafel zu Haros-Vis
Präsident d. mineralog. Soe. in Jen
(Sehr. min. Gesellseh. zu JeiM, \),
geb. (773, Sept. 3, Saromba
Haros-Vif
gest. 1798, Sept. 16,
Vaterlund. Reisen, Wien IT9T (ünsarii
Uiaeralogischesenthalteo).
TelefliaBB, Georg Philip
Folgweise Uusikdirector und Oip
Leipzig (I70(), Kapellmeister in
(I70i), Concertmeisler in Eisenach
Kapellmeister \a Frankfurt a. H. (l
zuletzt seit 17 Sl Husikdirector in U
(M) (Th. HJ.
geb. (68(, UarzK, Hagdebai
gest. 1767, Juni 96, Bamburg.
Dar getreue Mnsili-Ueister usw., Ibl.,
1718. Bescbreib.d. Castelli'scbea
orgel, Ib. 17SB, — Klang- u, Inlervsl
nebst deren Erklärung (Hamb. Uolai
gen 1767).
Toleauan, Georg Michael.
bei des Vorigen. Von 1773 bis IS
lege u. Canlor an d. Domschule i
dann daselbst Husikdirector d. S
eben und seit 1813 Organist d. Doi
geb. 17*8, Apr. SO (N.Sl.), Ploo
gesl. (83(, MSrz i {A.Sl,), Riga
Unterricht im Generalbassspielen auf
oder sonst e. Clavier-Instrumente, 4<
1773. — PUdagogiscbes u. Musikaliscl
Tsleslo (Telesius-), Anloa
Lehrer d. Philosophie in Mailand, F
Collegio romano), Venedig u. ander«
ten Italiens (JJ (BJ [Ni. X\\),
geb. 1*81, . . . Cosenza, Cala
gest. (633, . . , Coseuza."
De coloribus libellus, Venel. IftSB. De
rum generlbus apud antiquos, Coaen
'NicIitTiltiiuiDdetTbyleitaa.
•• gcjl, tSS3 oder 1634 (BUJf).
Telealo (Telesius*), Borna
— Neffe des Vorigen. Gerieth H
Eroberung Roms durch Karl V. ii:
jührige Gefangenscbelt, sludirle <l
Padua und lehrte hernach Philoso
Neapel. Schlug das vom Papst ang>
Erzbisthum von Cosenza aus (J) (i
17
Telford
Ivaptihot.
1078
geb. 1609, . . . Cosenza, Calabrien,
gest. 1688, . . . Neapel,
venm Dstura jaita propria principia, fol.,
DM 1 ftSS. De bis quae in aSre flunt et de
■ae molibus, Neap. 1970. De colorura ge-
■Uone, Ib. IBTO. De maH, ]b. 157«. De
m. De cometia. De eaporibni. Die letzten
Im Scbrlflea u. noch einige andere gesam-
4 Id: Varii de natnrallbus rebos libelli,
1*1. 1S9«.
jnaklTlletlDiodaTh^ldini.
■Uferd, Thomas. — Anfangs Hau-
v. Zimmennann, später eioer der er-
a Wasserbaomeisler Englands fKEC)
ftofTh. T., roTÜtm by hinuelf, edited
miekman. *", Lond. 1838; (Wiebe-
tg, Expose des travauce de Tk. T., 4°,
Oich I8*!J (S. Smiles, Lifts of the
«K«ra, 9 Tol. 8°, LODd. I86i;,
Ceb. 17ST, Aug. 9, Weslerkirk, Dum^
friesabire,
Smt. 183t, Sept. S, London.*
rieb die Artikel : Arcbiteclure, Bridge, Ci-
Architecture, Inland Navigation, et«, io
wtai'a Encydopedia. — Erbaute den Cb-
Wlan Canal und auiser vielen anderen be-
taaden Brücken die Kettenbrücke über die
kai-StraMe.
■•b. ITU, . . . IdOihsIin, DsnAlaihiR ; gat. 1834,
«■pt. « (SSffl-
fallkampf, Johann Dietrich
olph. — Von 18U bis ISIS OfTicier
d. bannörr. Armee, dann Privatdocent
d. ÜDiv. saG8llingen((S3S — ii], dar-
Oberlehrer am Gymn. zu Hamm [West-
llen) Qod seil 183fi ProF. u. Direclor d.
bereu Bürgerschule in Hannover (Or),
geb. 1798, Hai (3, Hannover.
Moria critlca variaram opinionum quae circa
Ipomin formam flaidam aut flrmam huC'
Ipa in Incem prodiere (Preisgchrill) , t",
Ung. *8a<. Darstell, d. nathemat. Geo-
qfale, 8*. Hamm 1831. VorschuJe d. Ma-
■Mtlk, 8', Berlin 183«, B. Anfl., Ib. tBSS.
togigrUnde d. cbem, Nsturlebre, Hamm
W. Aetraea,' Briefe über Astronomie an e.
■M, Hanno*. IgM. Physikal. Studien, eine
ike natorwiaa. Abhandlungen, Ib. tSSI. —
•rai corvai investigaadi metbodus (Crelle'a
«m. XIV, IBIS). — CombiDaloriscbe Lo-
ng d. Enler-Pfafrschen Anfgabe (8m-
(IfiArcb. II, tS41].
Tallk«mpr,GeorgPriedrichHein-
eb- — Sohn des Vorigen. Eisenbahn-
geniear in H|pnover (Or),
geb. 1831, Aug. 17, Hamm,
ttnge I. GewOlbtbeorle nach Cuvallo, Ilan-
TarlSSS. DieTbeoried. Hangebrücken, Ib.
M. — Versuch i. Begriind. e. mÜglichBt
lach. Tbeorle n. ErklHr. d. Kreiaelbewe-
1% (Fagg. Ann. XCVHI, ISSS]. — AursBtie
in d. Zeitschr. d. Architecten- n. Ingenieur-
Vereins d. ütinigr. Hannover.
TemMlza, Tommaso. — Land- u.
Wasserbaumeister d. Republik Venedig seit
1711 (Tp.V; (KECj,
geb. 1706, Watt. 9, Venedig,
gest. 1789, Juni U, Venedig.
Vite de'piü eccellenli architetti e scuKori ve-
nexiani, 1?, Veneiia 1778. Degli archi e delle
volte, e regole generali deirarchilellura civile
atc, , Ib. 1411 fposth,]. — Aslrometenrolog.
Beobb. von 17SS bis (763, entballen in d. Bu-
che: Cogtituzione correole brevemente oon-
■iderata dal Dott. Fietro Orteiohi, medico e
filosofo veneziano, Venezia <7S1 (darin unter
Anderem Beobb. überd.Heeresilulh u.diecor~
respondirenden MnndsphDaen] ; Tealdo (Sag-
gio meleorologico auU'innuenza degli astri, -
Padova (770) u. J. Strange (Phil. Tr. 1777)-
Bprechen von diesen Beobachtungen.
Temp«!, Ernst Wilhelm Lebe-
rechl. — Lithograph in Marseille, vom
Juni bis December 1861 Adjuncl an d.
Sternwarte daselbst (Or),
geb. 1831, Dec. {, Nieder- Cunersdorf
b. LÖbau, Ober-Lausitz.
Entdeckte zu Marseille JBSB, Apr. 3 den Ko-
meten (18B9, I), 1SBB, Oct. 19 d. gross. Ne-
beineAin d. PIejaden, 1860, Oct. laden Ko-
meten (4860, IV), IBSI, Man 1 den 61. Pla-
neten, Angelina, u. ISGI, MSrz S den 65.
Planeten, Maximiliana.
TempelliofjGeorgFriedrich von.
— OOicicr in d. preusx. Armee, Tolgwcise
Major (178!), Ober.st-Lieulenant, Oberst
(1790), Director d. neu gestirielcn Artilli!-
rie-Akademie in Berlin (1791), Rcgimcnlx-
commandeur, CheFd. ge.>iaramlcn Artillerie
[1793], General-Major, General-Lieutenant
[I80S] u. GenernMnspector aller militär.
Erziehungs- Anstallen d. prcuss. SlaaU
(1806). Geadelt l7Si. Mitgl. d. Ak.-id. d.
Wiss. daselbst ('i/.H;,
geb. 1737, März 19, Trampe bei Neu-
stadl-Eberswalde,
gest. 1807, Juti 13, Berlin.
AnlangsgrUnde d. Analysis endlicher Grössen,
8°, Berlin 176S. Anfangigr. d. Analysis d. Un-
endlichen, 1. Tbl. 8°, Ib. 1760. Genaue Be-
rechn. d, Sonnenfinsternisse u. d. Bedeck, d.
Fiisterne vom Monde, 8°, Ib. 1 773. Vollsttind.
Anleit. z. Algebra, 8°, Ib. 1 778. Gedanken Über
d. Temperatur d. Hrn. Kiniberger, nebst e.
Anweil., Orgeln, Claviere usw. zu stimmen,
8*, Ib. 1 775. Le bombardier prussien, ou du
mouvement des projecliles en supposant la
reslsttnce de l'air proporlinnelle au quarrt
des vltasses, 8°, Ib. 1 781 . Geometrie für Sol-
daten u. die es nicbt sind, 8°, Ib. 1790. —
Hern. Hur le problime balislique ou snr le
moavemeot d'un corps dans un milieu rtsis-
68*
1079
Ten-Haaff
TeatMl.-
iant ea raison da quarrt des viiessas (Biöm.
Berlin 4 788 ei 89). — Formeln z. Berechn. d.
geogr. Längen aus Mondsbeobb. (Bodens Jabrb.
4 781). Formeln, um ans d. scheinbar. Ent-
fern, d. Mittelpuncte zweier Himmelskörper
d. wahre zu flnd. (Ib. 1781). Bestimm, d. Zeit
d, wahren Mittags usw. durch Sonnen- u.
Sternhöhen (Ib. Suppl. I, 1798). — Kriegs-
wissenschaftliches.
ToB-Haaffi Gerhard Gijsberi. —
Wundarzt u. Lector in Rotterd«B» Mitgl. d.
gelehrt. Gesellschaflen zu Haariffto. Rotter-
dam (Verhandl. Maaisch, Haarlem XXYIHA
geb. 1719, Dec. .., '
gest. 4791, Mai 26, Rotterdam.
Scheikundig verhandeling over den zouten
aanslag der turfkolen (Verhandl. Genootsch.
te Rotterdam, V, 4 784). Scheikundig verhan-
deling over den olie, natuurlijk in de wijn-
moer bevat (Verhandl. Maatsch. Haarlem,
XIX, 4 780). Antwoord op de Vraag : Hoedanig
is het eigenaartig en onveranderlijk onder-
scheid tusschen zuuren, die men uit het rijk
der delstoffen vervaardigt, en zuuren, welke
het groeind rijk verschaift? etc. (Handl. van
het Genootsch. Servandis Civibus, Deel VI).
Tea-Kate, Lambert. — Prj vatlehrer
d. Mathematik, des Rechnens u. Buchhal-
tens io Amsterdam (KN) (B), ^
geb. 4 674, Jan. S3, Amsterdam,
gest. 4 734, Dec. 44, Amsterdam.
Proef-ondervinding over de scheijding der co-
leuren bevonden, door een prisma, in de vol-
gende orde der musik-looiien ; in navolging
eencr proef-ondervindinge in Newton's gezigt-
künde (Verhandl. Maatsch. Haarlem, III, 4 757) .
— Philologisches.
Tennant, Smitbson*. — Studirie
Mediciu (Dr. Med. Cambridge 1796), pra-
cticirte aber nur kurze Zeil, lebte vielmehr
als wohlhabender Privatmann bald in Lon-
don, bald in andern Städten Englands, da-
bei häufig Reisen machend sowohl in Gross-
britannien als nach dem Conliuent (schon
4784 zu Scheele in Schweden), beson-
ders nach Paris; seit 4813 endlich Prof.
d. Chemie an d. Universität zu Cambridge.
Mitgl. d. Roy. Society seit 4 785 (Ann. of
PhiL VI, 4 8 4 h) (KEC),
geb. 4761, Nov. 30, Wensleydale,**
gesL 4 84 5, Febr. tl, b. Boulogne-sur-
Mer. •♦♦
On the decomposition of fixed air (Phil. Tr.
4 794 ) . On the nature of the diaroond (Ib. 4 797).
On the action of nitre upon gold and platina
(Ib. id.). On the different sorts of lime used
in agriculture (Ib. 4 799). On the composition
of emery (Ib. 4 80:2) . On two metals (Osmium
und Iridium) found in the black powder
afler the Solution of platina (Ib. 4 804). On
produciog a double destUlation by tk
hcat (Ib. 4844). Mode of procariog p«l
(Ib. id.j. — Noiice respecting nativeo
boracic acid (Tr. geolog. Soc. 1, 4844). •
ihm benannte W. PhilBpa den Tenni
* Nicht zu verwechseln oütCbarlesTeaD!
brikanten zu Damley bei Qlaafow, der 1718
chen mit Chlorkalk erfmod.
** Bei Bichmond, Yorkshire.
*** Ertrank als er in der M&hc d«r 8todt 6b« di
hafte Zugbrücke ritt
Teaner, Johann Gottlob.
Med., Amts- u. Laudphysicus in d. i
Augustusburg u. ChenmiU (M. W) \
geb. 4 7 48, Aug. 3, Erostthal im
burgische
gest. 48 4 4, Dec. S6,
Anleit. vermittelst depblogistisirter $i
zu jeder Jahreszeit vollkommen we
schwind, sicher u. wohlfeil zu bleicl
Leipz. 4 798, 8. Aufl., Ib. 4890. — 1
sches.
Teaaery Gottwalt Wilhei
Baccalaur. Med. (Leipz. 1814). Yo
bis 4 8 2 0 Bataillonschirurg erst bei d
dann bei d. preuss.Landwehr, darau
Collaborator am Gymn. zu Nordha
seit 4 826 Lehrer d. Mathematik a.
am Domgyuin. zu Merseburg (N),
geb. 4 788, Juli 4 3, ChemniU
gest. 4 850, Febr. 9, Mersebur)
Samml. von Aufgaben aus d. Elemei
tbematik, Leipz. 4 833. Symbolae m
ticae (Prgm.) , Merseburg 4 838. Eii
merkk. über d. Gleichung ax*±4 =y*
Ib. 4841.
Tenaer, Karl. — Folgweise
ter beim Kataster in Rheinbessen
Districts-Steuer-Einnehmer in Rh
(4 829), SteuercomiQissar zu Be
(4832) u. Darmstadt, (1841) (Sc)
geb. 1798, Juni 17, WörsUdt,
hessen.
Kurze Reschreib, e. (von ihm erfunde
nimeters oder allgem. Inbaltsmesse
Darmst. 4 828. Construcl. e. neueo
Böuler erfund.) Sparofens, Ib. 482
Tafeln z. Berechn. d. Coordinaten c
garilbmen bei usw. Vermessungen ; i
lig u. Beatiel, Ileidelb. 4 883, S. AuH
Teatzel, Wilhelm Ernst
(1685) Lehrer am Gymn. zu Go
einige Jahre darauf Inspector d. 1
binets u. d. Kunstkammer daselb:
1702 Rath u. Historiogr^h in 1
aber schon 1703 entlassen (J),
geb. 1659, Juli 11, Greassig,!
gest. 1707, Nov. 24, Dresden.*
Monatl. Unterredungen, 4 9 Bde. 8**
4689—99. Fortsetzung davon : Cari<fi
181
T«iiiel
Tenago.
1082
■k, I Bd6. 8«, Ib. ^§4— «. Epistola do sce-
ao elephaniino TooDae naper effosso, ad
■gUabaeabinm, Gothae 4696, edit. correct.,
na« 4696 (auch Philosoph. Transact. 4697)
liBnaio Uoicorou fosaills Tonnensis contra
»iatolam de sceieto elephaiitioo Tonnae ef-
isoa ColiegioMedico6othano edilam, Gothae
87. — Uistoriscbet, Numismatisches usw.
* In froMer DOifd^eit.
Toaael, Franz Bernhard Richard.
- Dr. Jur. et Phil., Lehrer d. Malheoiatik
a Gymn. zu Erlangen, hatte vorher in
Dspnick u. Landshut privatisirl (M. llj,
geb. 4 790, Kempten.
gest. 48SO, Apr. 47,
nunl. verschiedn. Merkmale, welche See-
ite im adriat. u. roittelltind. Meere von d.
Torateheoden Wetter haben, nebst Beobb.
Nftigaog d. Magnetnadel auf einer Seereise
k i. 4 807, 8*>, Erlang. 4 894. — Anderweitiges.
Terlll (Bonvill), Anton. — Jesuit,
Igweise PÖnitentiar zu Loretto, Prof. d.
iHoeophie in Parma u. Prof. d. Malhema-
: u. Theologie am Collegium anglicum in
lllich (BEJ. U),
geb. 4 6S3, Dorsetshire,
gest. 4 676, Oct. 14, Lüttich.
oblema mathematico-philosophicum tripar-
am, de termino magnitudinis ac virium in
ilmallbos, Parmae 4 660.
, Olry*. — Von 4804 bis
804£töve der £cole polytechnique in Pa-
By daAiQ Prof. d. transcendent. Mathematik
rst amLyceum zu Mainz (4804 — 4 4) und
Hm an d. Artillerteschule daselbst (4 84 4
^14), seitdem Bibliothekar d. Central-Ar-
Berie-Depot und auch (4 824) OfBcier d.
iQiTersität. Israelit (OrJ (BBM),
geb. nSS, Juni 4 6. Metz,
lumel d'algöbre, 48», Paris 4 8S8, ödit. II,
k.4884. Maoael de göom^trie, 4 8^ Ib. 4898,
iM. II, Ib. 4885. Manuel de möcanique, 4 8»,
b.48t8, 6dlL II, Ib. 4885. Exercices de ma-
btaatiquet «löment., 8«, Ib. 4849. ~ Sur
•Ititsde de Mayence (HMhette, Corr. de l'E-
ile polyieohn.). Sur le Lilavati Indien (Ib.
I.). ^ Eitrait d'nne lettre ä Mr. LiouviUe
ElaBfllle^ Journ. II, 4887). Sur les lignes
iwjoiotet daas les coniques (Ib. Jll, 4 888).
ötao historiques 4) sur la locution etc. ; 9) sur
I m^thode des polygones röguliers isopöri-
iMres elc. (Ib. id.). Th^ortoes sur les poly-
Mts r^guliers consid^rös dans le cercle et
las fallipse (Ib. id.). Demonstration d'un
liortaie combinatoire de Mr. itern (Ib. id.).
ilaliOQ d*ao problöme de combinaison (Ib.
.)« 8«r !• nombre de normales qu'on peut
tnar par un point donnö ä uae surface al-
briqoe (Ib. lY, 4839). Sur un Symbole com-
aatolre d'Xtfler et son utilitö dans l'analyse
I. kl.). Demonstration de deax propositions
de Mr. Canetay (Ib. V, 4840). Sur un manus-
crit hebreu du Tratte d'arithmetique d'Ibn-
Ssra (Ib. VI, 4844). — Giebt heraus: Nouv.
Annales de roathematiquesi mitGeroao, 90 vol.
8». Paris 4 849-64, und Bulletin de Biblio-
graphie, d'Histoire et de Biographie matbe-
matiques, 7 vol. 8**, Ib. 4 856—64 (In beiden
Journalen, welche fortgesetzt werden, Auf-
sätze von ihm).
* Ein anderer OlryTerquem (seit 1858 Correspon-
deut d. Minigteriums d. öflfentl. Unterricht»), wahr-
scheiBl4ell.|n Mets lebend, schrieb: Paläontologie de
la Bioallii Metz 1854, und mehre palftontolog. Auf>
t&tse Inlfcill. de la Soa göol. de France, Bull, de la
See. d%i8t. nat. de Mets und Möm. de PAcad. de
MeU.
Terqvemi Paul Augustin. — Sohn
des Vorigen. Prof. d. Hydrographie zwei-
ter Classe in Dänkirchen seit 4 845 (Or)^
geb. 4 824, Mai 22, Paris.
Geographie physique de la mer d'apresManry,
8« Paris 4858, edit. II, 4864. Astronomie tri-
gonometrique d'aprös Bnmner, Ib. 48 . . —
Trigonometrie loxodromique d'apr^s Omnert
(Mem. Soc. Dunkerque pour l'encouragm. d.
sciences etc. 4 859). Obss. de la declinaison
de raiguille aimantee en 4 860—64 (Ib. 4 864J.
Terreativa, Johann. — Arzt, ward
im 35. Lebensjahr Jesuit und ging darauf
als lyissionar nach China (SBJ) (BEJ. \y),
geb. 4 576 etwa, . . bei Coustanz,
gest. 4 630, März 4 3, Peking.
Thesaurus rerum medicarum Novae Hispa-
niae s. Plantarum, animalium et mineralium
mexicanorum historia (Übersetzung d. Werks
von Vardo Antonio Sooeo), Romae 4630. Epi-
stolium e)L Regno Sinarum ad matbematicos
europaeos missum, cum commentatiuncula
Joanni Keppleri etc., Sagani 4 630*. — Schrieb
in chinesischer Sprache : De angulis sphaeri-
cis ; De mensuris coeli ; De declinatione eclip-
ticae ab aequatore ; De ascensionibus rectis ;
etc.
Terreros y Panda, E steh an. —
Jesuit, Lehrer d. exacten Wiss. am Nobel-
collegium in Madrid und darauf am »Cole-
gio Imperial« daselbst von 4755 bis 1767 ;
ging dann nach Vertreibung d. Ordens
nach Italien (BEJ. Vi;,
geb. 4707, Juli 4 2, VaITrucios,Biscaya,
gest. 4782, Juli 3, Forli, Kirchenstaat.
Conclusiones mathematicas etc., 4°, Madrid
4748. — Philologisches.
Terz«igOi Paolo Maria. — Physi-
cus in Mailand (J),
geh Mailand.
In d. Mitte d. XVII. Jahrb. lebend.
Musaeum Septalianum, Manfred! Beptalae, Pa-
tricii Mediolanensis, industrioso labore con-
structum, cum centonibus de arobra, de suc-
cini ortu, de corallis, de ortu crystalli etc.,
4«, Tortonae 4664 (Italienisch von F. F.
1083
Teschemacher
Teaaanek.
laM
beUi» 4^ Ib. 4666 u. 4677) ^ Darin die Ver-
muthung, dass die A^rolithen Mondsteine sein
könnten. Siehe auch Gilb. Ann. LXXII, tS9.
Tesohemaeher, James Engle-
bert*. — Kaufmann erst in London, dann
(1830) in Havana und seit 1832 in Boston.
Mitgl. d. Sog. of Nat. History in Boston (Or)
(N,Sillim.Jouf7i.X\llJ,
geb. 4790, JuBi H, Nottingham, Engl.,
gest. 1853, Nov. 8, Boston.
Las in d. Bostoner Gesellsch. folgedde, später
gedruckte mineralog. AuÜBfitze : Od a speci-
men of sulphur (4 815). On a collection of mi-
nerals of Russia (4 816). On a specimen of moon-
stone (4 838). On alioys of Nickel (4 838). On
the minerals of Milk row Syenite quarry, Char-
lestown (4 839). On minerals of New York
(4 840). On phosphate of uranium at Chester-
fleid (4 844). On the identity of pyrochlore with
the microlite of Prof. Shepard (4 84S, auch SU-
lim. Journ. XLIII). On Beryls from Ackworth
(4 84S). On russian minerals (4 845). Minera-
logical notices of damourite and pyrrhite
(4846). On fossil vegeUtion (4846 et 48). Oo
the angles of the mineral arkansite (4 848, N.
Sillim. Journ. VIII). On the mineral vermi-
culite (4 850). Ausserdem Botanisches. — On
fossil coals and madrepores (Billim. Journ.
XXXVIII, 1840). On Singular crystalsofga-
lena from Rossie. New York (Ib. XLVII, f844).
On the blowpipe characters of pyrrhite (Ib.
id.). On the origin of guano (Ib. XLVI, 4 844).
On the identity of lincoinite and heulandite
(Ib. XLVIII, 4 845). — Vanadium minerals of
Lake Superior (N. SUlim. Journ. XI, 4854).
On coai Vegetation (Ib. XII, 4 851). On the an-
gles ofeumanite (Ib. XIII, 4 852). On the re-
sinous nature of coal (Ib. XIV, 4 852).
* Hannoverscher Abkunft, eigentlich wohlTcgchon-
m acher hciMend. Ein Bruder von ihm (K. F. Te-
B c h n ra a c h c r) i^t „ Analytical and Consulting chc-
mist** in London.
Tesohenmaoher, Engelbert. —
Prof. d. Medicin u. Physik an d. üniv. zu
Devenler, auch Stadtphysicus daselbst (JJ,
geb. 1608 etwa, . . Elberfeld,
gest. 4 649, Jan. 3,
Calendaria. — Anderweitiges.
Teske, Johann Gottfried. — Mag.
Phil. (Halle 1726). Prof. oxlr. d. Logik u.
Metaphysik (4 728) und darauf (4 729) Prof.
ord. d. Physik an d. Univ. zu Königsberg,
dabei auch seit 4 733 samländischer Con-
sistorialrath und späterhin Vicepr'asident d.
Consisloriums ; seit 4 760 Prof. hon. d.
Acad. d. Wiss. zu St. Petersburg (Arn) (M),
geb. 4 704, Mai 3, Königsberg,
gest. 1772, Mai 25,
Diss. de longitudine Gxarum mutablli, latitu-
dine immutabili, 4°, Regiomont. 47 . . Diss.
de igne ex chalybis silicisque collisione nas-
cente, 4°, Ib. 4 729. De origine fontium, 4°,
Ib. 47 . . Abhandl. von d. Blektridtit mM
zwei anderen AbhandU. gleichen lDbiltit«li
J. F. ▼. ünger) von d. Acad. in Beriii n
Druck befördert, 4«, Berlin 1746. NeMU>
deck, verschiedener bisher noch anbekMriv
Wirlck. u. Eigenschaften d. Elektridtit, f.
Königsb. 4 746. Diss. de phialit vitreU abli*
beute min|mo silice dissilientibas, 4*, Ib.41M.
Neue Versuche in Curirung d. ZahosduDni
vermittelst d. magnet. Stahls, 8^ Ib. 47(i-
Über d. ungewöhnl. Kfilte im J. 4740 (Kdiigi
Intelligenzbl. 4740). Vom Natien d. BMki-
citfit in Abwend. d. Ungewitter (WdoMl
Königsb. Nachr. 4 75S). Abhandl. von d.i*-
thigen Sorgfalt bei Einriebt, d. Elektriaiii-
geln, in Absicht auf d. darin befindlicfae Lril
(Hamb. fr. Urtheile'u. Nachr. 4757).
Tessaneki Johann. — Jesuit, I4
Phil. u. Dr. TheoL, nachdem er ?ieyibi|
Lehrer in d. Ordenscollegien gewesen, lei
4763 Prof. d. höhr. Mathematik an d. üv.
zu Prag und seit 4778 auch PrSsescK-
recL d. philosoph. Facalt. im Fach d.Plf'
sik u. Mathematik. Mitgl. d. K. Böbm-Gr
sellsch. d. Wiss. (ABG. Vi, 4 837; (Plz) (n
geb. 4728, Dec. 9, Brandeis, Bdte^
gesL 4 788, Juni %t, Prag.
Miscellanea malhematica, 8^ Pragae47€4il
69. Sectiones conoidam, 8"*. Ib 4 764. bni
Vewtoni Libri I principiomm matbematin-
rum philosophiae naturalis sect I— V expo-
sita, 8<>, Ib. 4 769. Pertractatio quorondM
modorum quaestiones geometricas resolftwü,
8°, Ib. 4 770. Pertractatio elementonm ctl-
cull integralis, 8°, Ib. 4 774. Beantwort. der
usw. Beurtheil. seiner Methoden, die Tbeile
d. Zahlen zu finden usw., 8", Ib. 4 777. Phi-
losophiae naturalis principia matheniatica 1«-
ctore Isaaoo Kewtono illustrata commentatio-
nibus etc. libr. I et II, 4°, Ib. 4 780 et 4785.
— Methode, die vollkommnen Tbeile e. ge^
benen Zahl zu finden (Abhh. Privatgesellfck
in Böhm. I, 4 775). Erklär, d. Methoden, krafl
welcher die in Stepling^s Abhandl. von d. In-
halt u. d. Fläche einiger Cyl Inder entbalteaei
Integralia gefunden werden (Ib. id.). Betrachtt
über d. arithmet. Regel zweier falschen Sätie
(Ib. id.). Versuch über einige Stellen inltv-
ton*8 prineipiis (Ib. II, 4 776) . Algebr. BehaiKlI.
d. 42. Section d. 4. Buchs von d. frossen
Newtonischen Werke usw. (Ib. III, IT??;.
Geometr. Betrachtungen (Ib. VI, 4784). Be-
tracht, über e. Stelle in I. Hewtoa's allgem.
Arithmetik (Ib. id.). — Vergleich, d. Wider-
stände einiger festen Körper in flüss. Zwi-
schenkörpern (Abhh. Böhm. Gesellsch. d. Wis«.
4 785). Arithmet. Betracht. (Ib. 4 786). Eiaifee
opt. Aufgaben (Ib. id.). Von einigen Eigeoscbaf-
ten d. ellipt. Bewegungen d. Planeten u. CoiM-
ten (Ib. 4 787). — De peculiari curvae propiia-
tate (J. Stepling's Commercium litteranum).
Tessanek, Franz. — Jesuit, Dr.
Theol. u. Prof. d. Ethik zu Olmütz. Bruder
des Vorigen (Plz) (M. H),
Teztor.
1086
geb. 1730, Harz i, Brandeis, BöbmeD,
«««t
■UlatiODes pbyslcae, [1 pt., Olomut. 1767
ai.
Tamior, Henri Alexandre. — Vor
r Bevolution: Abbe, Arzt u. Inspector
Schiferei zu Rambouillet, nach derset-
n: General-Inspecior d. kaiseri. u. kS-
^. Schäferei en, Prof. d. Agricuttur u. d.
Liidela an d. Cenlralschule zu Paris. Hilgl.
Acadd. d. Wiss., d. Uedicin u. <). Agri-
llar (Q),
Seb. {7il, Ocl. 16, Angerville [Seine-
et-Oise),*
gnl. 1837, Dec. II. Paris.
W lei iDiloi d'unB grfte toiiibäe le 9S Uai
■■ daos UQ CBQion de 1a Beauce (Hem. Par.
■4). Snr l'effet da tonnere ä HaroboulUet le
Wodt <7SS (Ib. I7BI>). Ob»s. ralUa peadBat
I geltes des moi« de Däcembre 1 788 et Janv.
■■ au cbdtean d'AiidoDvil[e (Ib. 178«). Sur
rag* du dimancba 18 JuUl. 1789 (Ib. 1789
M). — Sur la partie glutineuse du rromeal
4m. Iflslit. I, An Vlj. — Viele agronom.
* fA. 1T42, Oet. tO, gnt. 1B37, t>«. 1& {BS).
TmU, Ludovico. — Pract. ArzI in
NDodig (Beckmann'» Beitr. II, S9s;,
^b. (640 elwa, . . Beggiü, Lombardei,
S, 1S*8. De praeataotia lectls (posthumea,
a A. TalUaninl herausgegebeaes Werk,
«ob welche« der Milcbzucker — II aale di
n> dolcifioalo — eigeatlicb erat allgemeia
kannt wardej. — SietA W. Bartoletti.
T*toa«, Johann Nicolai! s. — Hag.
lIL (47S9). BratDocenl (1760) u. Fror.
7«3) d. Physik an d. Uoiv. zu Bäliow
Mecklenburg, auch (1766 — 70} Direct.
Pidagogiums daselbst, daDD(<776J Prof.
. Philosophie und bald darauf d. Uatbe-
■Mk an d. (Jniv. zu Kiel bis <789, nun
neasor d. PlnaDzcollegiums u. Direct. d.
iouuEcasse in Kopenhagen, 179t Etats-
itb n. Depulirler d. Finanzcollegiums, so-
ia 1803 Hfldirecl. d. kfinigl. Bank a. Di-
M. d. allgem. WiUwencasse daselbst.
IHlJ. d. K. DSn. Gesellscfa. d. Wiss, seit
787 (KSB) (NK) (LS) (M.U),
geb. 1736, Sept. 16, TelenbUlI,*
gest. 1807, Aug. IS, Kopenhagen.**
In. de eaiuB cseralei coeli cok>riB, 4°, Ro-
tdi.tltt. Diss, de vi cobaeslonis eiplicen-
■ pbaenomeDis. qaae velgo vi attrahanti (rl-
WDhir, band sofficiente, 4>, Buliov. 176I.
M. de causa fluxns aiphonis bicruralis in
«locontlaiwtl, 4*, Ib. 1718. Commeat. de
priacipio mlnimi, (<>, Ib. 1769. Jena Xreftil
praetectiones inecbeDicae com additamenlls
lallae redditae, t°, Ib. et Vismar. 17TS. Über
d. beste Sicherung seiner Person bei e. Ge-
witter, 8°, Ib. 1T74. Schreiben e, NalarFor-
schera über d. Uegnetcuree, s°, ib. 1775.
EtaleJti z. Berechn. d. Leibrenten u. Anwari-
scliiften usw., 1 Bde. 8", Leipz. I78S— 8«. —
Von d. Maasa d. lebendigen KrUHe (W. I. G.
Xanten'! Beitr. z. Aufaabme d. theuret. Me-
Ibemat. 1761). Bescbreib. d. heiligen Damms
beiDobbersn (Ib. 1761), Von e. mecklenburg.
magnet. Stell! (Ib. Id.]. Vooa ZtiRwiad (Ib.
1769). Einige Brrnbrungen über d. Beachaf-
fenheitd. Winde (Ib. ITSS). Heteorolog. Beobb.
(Ib. id.). VoD e. einschlagenden Blitze (Ib.
1768], Vomcblage z. Abwendung d. Gefahr d.
Gewitters (Ib. 477Du. 1771], Ober d. EinHuss
d. Mondes eutd, Witterung (Ib. 1774). — Us-
Ihodus, inveniendi curvas, maiimum vel mi-
nimum offerenles, univeraaliter ex analyticis
principils demonatrate (Act. Brudit. 1768), De
via feclllima in motu corponim [Ib. 17B9). —
über d. Elgenacbarten d. Zahl 9 (Nachr, vom
beil. Heere 17« t). — AuFIOs. d. Problems, be-
treffend die Friction auf d. geneigten FIBche
[Kieler Literalurjourn. 17Bg). — Beweis e,
Lehrsatzes von d. Ililtelpunel d. CodlBcienlen
in d. Polynomieo (Lelpz, Uagaz, 17BT — euch
für sich unter d, Titel : Der polynora. Lehr-
satz, das wichtigste Theorem d. ganzen Ana-
lysis, nen bearbeitet von Tatens, KlOgsl, Kramp
u, ^ndenbnTg, 8", Leipz. 1796). — Integra-
tion aflogahthmiske DiffereDtieler af den Form
e'di, bvorz er en Function afz (Dansk Selsk.
Skrin. NyeSeml. III, 17BSJ. Arithmetisk Pro-
blem angaaende Anvendelsen af de synkentle
Fonds [Ib. IV, 1798). Om Pleerheden at col-
lective Stemmer og Probabillleten ef stmme
(Ib. V, 179»]. Formula polynomiorum, en al-
mlndelig Formel for CoeOIcienterne 1 Polyno-
mler (Ib. id.). — Viel Anderweitiges.
* LuDdHliiift Eidonltdt, aeblemlg,
"gab. 1737, SepC. 1<I, gcd. 1SU7, Aug. 19 (B) (Bgij;
(d. Auj. IS, nicht 1« (Za).
Tati, Carlo. — Ingenieur erat im
Dienste Kaisers Maximilian [I., dann in
dem der Republik Venedig (B),
geh Nola, Neapel,
- gest. 1695 etwa, . . . Padua.
DIscorsi di forlificBzione, Libr. [V, Borna IS6S,
Textor, Johann Christoph von.
— PreuBs. Arlilleriehauplmann, Lehrer d.
Malhemalik u. HililärwissenBchaften an d.
Artilleriescbule zu Berlin (M. U),
geb
gest. ISIS, Febr
Kurie Daretell. d. hdbr. Aoalysia oder Fun-
ctloneolehreusw., 8°, Berlin 1819. Beschreib.
d. Verfahrens bei d. trigono(iietr,-topograpb.
Vermessung von Ost- u. Westpreussen usw.,
8", Ib. 1810. — Nachr, über d, Osl- u, Wesl-
preuss. Landeavermess. (v. Zaoli'i Monatl.
Corr. U ittt; VI, 18D8 t. Vit, 1808). Vor- .
10S7
Tsylw na dar HnUt
tcb1«K lu a. ProJecliOD s. StrelFen» d. Erd-
oberllBche, dMsen HichtunK mit d. Aeqaator
e BChier. Winkel macht usw- (Ib- XVIII, 4S08J.
Nachr. von einer trlgonometr. Vormeaa. in d.
Kuraiark ([b XXII, 1810 d. XXIV, ISH).
Tarier T«B der BoUl, Pieier. —
Iteicher PrivaliDHiiii in Harlcrii. Henoonit
(Vtrhandl. lütgegev. door Teyler'g tweede
GwjoobcA. Vol. I, nsi;,
geb. 170i, UürzlS, Harlem,
guU'ii^'IS, Apr. 8, Hadern.
Vcrmaebta den f(röailen Theit aeine« Nach-
lasnea, bealehand au« Haus, BiblioLhek, phy-
sikal. Cabinet, Hineralien-Samnilung, Ge-
inUlilagallorieasw., nebst einem bedeutenden
Capilal, der Stadt llarlem inr Errichtnag eines
üirenU. loslitula zur Forderung •) der Heti-
Kioniphiloaopbie u. Theologie, a. 1) der Ge-
achichte, der Naturwiasenacharien, ichttnen
KUnste uiw. Beide Abiheilungeo attllen jähr-
lich Preisfragen anf u. machen die PreiBSchrif-
ten durch den Druck bekannt. Die zweite Ab-
Ihellung IGenonUchap) hat von 1TH1 bia 1859
IS Bde. 4° »VerJiandelinizen« veröITentlicbl,
worin auch manche physikal. Arbeit enthal-
ten ist. — Siebe K, v. Karwn.
■naer, Albreclil Daniel. — Dr.
Med. (GÖtting. ^^^^), erst pract. Arzt in
Celle, dnnn I80i nach Preussen berufen,
IS07 StauUralh und zugleich Gründer u.
Direcl. d. landwirllischafll. (t8!i zu e.
königl. Academie erhobenen) Lehransl^ll
zu MÖglin in d. Miticlmark; von 1810 bis
1818 auch Prof. li. Landwirtlischaft an d.
Univ. Zü Berlin (NJ,
geb. (761, Hai U, Celle,*
gest. 1818, Ocl.36. MÖglin,
nah heraus : H. Eiahora Grundris« d. Chemie
Tilr Landwirlhe. 8°, Uerlin tXOS. — Cber d.
llurnvieh-E\crcmenle u. ihre Kfiiilniss; mit
R, Eiahof (OeUen'a Journ. III, 4R0t;. Cheni.
Untersuch, zweier Turrarten; mit Demsel-
ben [Eb- id.}. — Sehr viele landwirlhschartl.
.Schriflen, z. B. die Müglinscheu AnnnI, d.
Lanilwirthschaft, <» Bde. B", Berlin (809-1 «,
forigeselzt von H. F. F. KSrta.
■(üb. l7il,M»i |.l(*.ll).
ThtA^, Tobias Robert. — Ad-
juiicl in Physik u. Uccbanik an d. Univ.
Zü Upsalfl (Or),
geb. (SIT, Dcc. !8, KÖping.
Om sstronnmiaka abservatii)nor med lillhjelp
at galvaiii«k olcktricitet och de pä Up.enle Ob-
servatorium i (lelta hUnaeende anslnllde für-
sök (Sord. UniversileUTidskrift, ist«). — l.a
longttude terrMtre dftcrmint^e hu moyen de
signau^ gaivaniquea |Nov. Act. .Soc. Scient.
Upsal. Ser. III, T. II. tSR«), Recberches aur
les propriCl(>H ma|;n«liquea du ler (Ih, T. IV,
1SIH). — rörf,(ik at liPüiamma inductieuK-
- slrtiniiiiEirs olika fortviro (Volpniik. Acad. FOr-
hMdl. 1BSB). ladncUoDBilrOmi
□Ch Btyrka (Ib. tBSO]. — BeiUmolagil^
lUngderna für de kemiska ■IrilanelMl*
ctrum (Forbandl. ved d« Skaod. Matait
ottende Mode i Kittbenhavn, ISH).
Thalag, — Griechischer FhihiMiik
Slirier d. ionischen Schule. Einer deriH
ben Weisen des allen Griecheclandi. HH
in RIeinasien (lonien) und soll aich indi
Aegypten aurgehallen haben (BJ,
geb. 639 [v. Chr.), . . . Kleinwci.'
gest. 5*8 (v.Chr.)
Soll schon die Kugelgestalt d Erde n. dkfr'
Rache d. Mond- u. Soonenflnsteralsitgebait
sogar eine SonninQnterniBe vorausgeufl tf
ben. Hatte auch Kaontnias von d. Eige
des Bernsteins (Elektroul, nach dem
leichte Ktlrper anauiieheD.
■NuhHcrodotitBHUetuelirtalircl
"nsvlow, Uoriti Chrislianlf
I i u s. — Dr. Phil. Erst Lector,
d. Chemie an d. Univ. lu Chrislianii fftj.
geb. ISIS. Nov. 1 9, Schleswig,
gest. I SSO, Juli 10, Christiania.
ChemieuB Anvendelse i AftgerdyrkningH, 'i
Christiania 1841. Den qnalilative ' ^'^
Analyse, i". Ib. 1S4T. — Aaalyse e.
erzes [Fegg. Ann. XLI. 1817J. Cham. Uiltf-
such. d. Bergboliea (ib. id.). ZusamoeaMlt'
d. PerikItDi tlb. XLM, 1817). tlntcnnetd-
ZuckeraKaraflb. XLIV, 1818). — Cberd.A-
sammeoaelt. V. RhodiioDseora (Liat. Aaa
XXVII, 1188). D° d. Blesenotyda (Ib. id.]-
i'ber d. Alomgewicbt d. CitronnSure (Ib. id.).
— Chemisk IJndersdfielBe af Hinrralkililn i
Eidsvold (Nyt Mag. t. Naturvid. IV, 18II|- I
• JC.I. ,*uj. 20 10. ISlR). '
■niebetlns, Adam Samuel (S«lu-
stian). — Dr. Med., pract. Arzl lu Hi^«^
bere in Schlesien (M.UJ,
geb. 1739, Febr. I, Kreibau, Fürsleolfc.
Liegnitz,
gest. 1808, Febr. I :■
Diss. de cryslallisatione. t«, HalaelTM. Vom
sogenannten Stillaiand des ZackenDnM« t*i
llirschberg, welcher am 19. MUn 1771 b«<*-
achtel wurde, 8°, Breslau I7TS.
ThJwtrd, LouisJacques.— ärU'
ler von Vauquelin, erst Repetent un'
dann Prof. d. Chemie an d. ßcole pclj*
t^chniquc (bis 1837), zugleich Prof. d, Che-
mie am Coll%e de France und {bis III*'
an d. Facultc des Sriences. Mitgl. d. In-
fllituls seit 18(0. Baronisirt 1814. '"'
von 18.13— *8 (RCJ (DC) (Q).
geb. 1777, Hai i, Louptiire b. No-
genl-sur-Seina.
gest. 1857, Juni 10, Paris.
Thenn
Theodorioh.
1090
>8 physico-cbimiques faiies 8ur la
mit Gay-Luiae, S vol. 8°, Paris 4 8f 4 .
;himie öl^mentaire, tb^oriqae et pra-
4 vol. 8°, Ib. 4 84 3 —4 6, ödit. VI, 5 vol.
13 — 86 (deatscb von O. Th. Feohnar
. V, 7 Bde. 8°, Leipz. 4 8S5— 80). De
es Corps gras comme hydrofügedans
-e sur pierre et sur pldtre elc. ; mit
\°, Ib. 4 8S8 (aucb Ann. cbim. pbys.
126) . — Sur I'acide söbacique (Journ.
ytöcbn. IV, 4802). Sur I'acide zoo-
id.). Sur les Oxydes et sur les sels
re (Ib. VI, 4 806). •— M6m. sur les
de l'oxide d'antimoine et ses com-
avec I'hydrogäne sulfurd (Ann. de
XII, 4 799). Sur la n^cessitö de röu-
Itique ä la tbäorie de la chimie etc.
IV, 4 800). Sur la combinaison de
tareux avec les bases salifiables etc.
VIII, 4 804 et XLI, 4 802). Purifica-
luile de colza (Ib. XXX VIII, 4 804).
losphates de soude et d'ammoniaque
IX. 4 804). Sur les difiT. combinai-
)balt av^c l'oxig^ne et sur plusieurs
>Diaco-m6lalliques (Ib. XLII, 4 803).
neotation vineuse (Ib. XLVI, 4 808).
le Dickel (Ib. L. 4 804). Sur la li-
oaote de Cadet (Ib. LH, 4804). Sur
laisons de rantimoioe avec l'ötaio
B05). CoDsid^rations sur Toxidation
X en gäoöral, et en particulier sur
I du fer i0. XVI, 4 805). Analyse
lithe tomoe dans Tarrondissement
. LIX, 4 806). M6m. sur i'analyse de
t sur les acides de Tii^to et du lait
>ur Torpiment et !• Hgnir (Ib. id.).
mbernitreux (Ib.iaJ^ft«?). Sur
Uon de l'albumifte per 1» feu et les
. LVII, 4808). Sur les mordans em-
IS la teinture ; mitBoard (Ib. LXXIV,
xpöriences sur le phospbore (Ib.
842 et LXXXV,' 4 84 8). Sur les hy-
m (Ib. LXXXIII. 4842). Sur le gaz
[ue (Ib. LXXXV, 4848). — Deux
sur la bile (Möm. de la Soc. d'Ar-
07). Quatre mömoires sur les öthers
>fouv. obss. sur Tötber nitrique (Ib.
actioD des acides v6götaux sur l'al-
I'interm^de et avec Tinterm^de des
nöraux (Ib. II, 4 809 —auch Bf 6m.
rang. II, 4 844). Essai sur la combi-
8 acides avec les substances v^ö-
imales (Ib. id.). Bf 6m. sur I'analyse
de Tarragonite et du carbonate de
mboidal etc. ; mit Biet (Ib. id.). Pro-
obtenir les mötaux de la potasse et
e; mit Gay-Lnsiae (Ib. id.). Sur la
OD des matiäres vögötales et ani-
c les acides (Ib. Id.). — Bf 6m. sur
lison de l'oxig^ne avec Teau, et sur
i6t6s extraordinaires que poss^de
iD6e (Bf 6m. de Tacad. III, 4 820, —
cbim. pbys. VII, VIII et IX, 4 848;
84 9). Sur la propri6t6 que poss^-
|ues m6taux (certains corps), de fa-
!ombinai8on des fluides ölastiques ;
I. mit Dulong (Bf 6m. de Pacad. V,
auch Ann. chim. pbys. XXIIl et
endorfr, llundwSrierhDoh II.
XXIV, 4828). — Sur la lumi^re qui jaillit de
l'air et de l'oxigäne par compression (Ann.
cbim. pbys. XLIV, 4 830). Bf 6m. sur le soufre
bydrog6n6 ou hydrure de soufre (Ib. XLVIII,
4 831). Sur la destruction des animaux nuisl-
bles qui terrent etc. (Ib. XLIX, 4 882). Sur la
pr6paration du bioxide d'bydrogäne (Ib. L,
1832). — Viele Berichte usw. in d. Comptes
rendus de Tacad.
Themi Johann Christoph. — Mag.
Phil., evangel. Pfarrer an St. Ulrich in Augs-
burg; seit 4 776 Senior d. evaofli. Mini-
steriums daselbst (M) (Bd),
geb. 4729, Oct. 28, Augsburg,
gest. 4784, Augsburg.
Versuch e. neuen u. deutlichen Erklärung d.
Killte u. ihrer Wirkungen, 8», Augsb. 4 764.
— übersetzte u. commentirte: lElöheU du
Crett, Recueil de diverses pi^ces sur le tber^
momkre (Augsb. 4 757, 8. Aufl. 4 770); L v.
KQüehenbroek, Descript. de nouv. sortes des
machines pneumatiques (Ib. 4765); Gujot,
Nouv. r6cr6ations math. et phys. (7 Bde 8°,
Ib. 4 772—79) ; J. H. Lambert, Essai d'bygro-
m6trie (2 Bde. 8», Ib. 4 774—75). —. Erbau-
ungsschriften.
Theodorioh (Theodoricus de Vriberg,
auch Magister Teatonicus genannt). — Klo-
stername eines Dominicaners (Prediger-
mönchs) aus Sachsen, der von 4 307 bis
4 34 4 Prior provincialis der Ordensprovinz
Sachsen war (daher auch Th. de'Saxo-
nia genannt), dann aber auf d. General-
capitel zu Neapel von diesem Amte »ab-
solvirt« und nach dem Studium generale
des Convents in Paris (wo er Dr. Theol.
wurde) gesandt wurde, um die Sentenzen
zu lesen (Or)^
gen. • • •, gesi. . . .
Verfasste zwischen 4 804 u. 4144 über d. Re-
genbogen die merkwürdige Schrift : De radia-
libus impressioaibus, welche, nach einem zu
Basel theils in d. Klosterbibliotbek der Domi-
nicaner, tbeils in d. Stadtbibliothek 800 Jahre
lang vergrabenen Manuscript, durch O. B.Ten-
tnzi in s. Commentari sopra la storia e le teo-
rie deirottica, T. I, Bologna 4 844, veröffent-
licht ward (Auszüge daraus in Gilb. Ann. LH
[4 84 6], S. 405 u. Ann. de chim. et de phys.
VI [4847], p. 444).*
* (J) nennt den Verfatter dieier Schrift Th. de Sa-
xonia u. hat aoMerdem (am Qaetif, De teripto-
ribna ordinis praedicatonam) noeh iwei Dominica-
ner gleichet Nameni, welche optttche Schriften Ter-
faMt haben loUea : l)Theodorieh Ton Apolda
(geb. 1228 etwa, Erfürt, gest. nach 1207), der nach
Einigen identiaeh lein toll mit Theodorich Ton
Thüringen (geb. 1228,. . . Holt oder Olttett im
Weimarachen) und 2) Theodorich von Frei-
burg (Breiigaa), der angeblich Dr. Theol. in Paris
nnd ISIO Vicar in DentachUnd grwetcn. Es hcisst
dann, Ereterer habe geschrirb«>n : Tractatns de iride
u. Calcnddfinm metricam, welrhe bride handschrift-
lich in der Leipiiger BibUptfnk aufbewahrt würden;
l«etaterer : Oe iride ; De afpuris reruro { De gene-
69
1091
Theodosins
Thivenot.
ratione luds ; De eoloribuB. Der Leztere itt offenbar
identisch mit dem im Text Genannten, wie denn auch
das in der Leipziger Bibliothek befindliche Mann-
•eript (nach Mittheilung de* Dt. V.^Bote in Berlin)
gleichlautend ist mit dem Ton Venturi Teröffent-
lichten.
Theodosiiis. — Mathematiker, nach
Einigen aus Bilhynien , nach Andered aus
Tripolis in Lydien; war, nach Vossius,
ein Zeitgenosse des Geminus von Rho-
dus und des Sosigenes, würde also etwa
60 Jahre vor Chr. gelebt haben, während
Ändere fltn kurz nach Chr. leben lassen (B)
(KEC) (Wd) (MtJ.
Schrieb ZtpaiQixd in drei Büchern, ein von
Fappui commentirtes Werk, das spilter mehr-
fach herausgegeben ist, am besten griechisch
u. lateinisch, 8^ Oxford 4 707. Es werden ihm,
aber nicht mit Sicherheit, noch zwei Werke
über aslronom. Erscheinungen zugeschrieben.
Theoa , genannt der Aeltere. — Phi-
losoph u. Mathematiker aus Smyma, un-
.terTrajan u. Hadrian im zweiten Jahr-
hundert lebend : Zeitgenosse von P t o 1 e-
mJÄus (B) (KEC).
Schrieb rtüv xard fia&ifiaTtxrjv xQTiaCfiwv
€fc T^y Jlkdttovog dvdyvioai^ify ein Werk, wel-
ches die matbemat. Wissenschaften der Alten
(Arithmetik, Musik, Geometrie u. Astronomie)
behandelt, u. welches I. Bonilliau übersetzte :
Eorum quae in matbematicis ad Flatonis le-
cUonem utilia sunt expositio, 4<*, Parisiis 4 644
(Delambre, Bist. astr. anc. II) und neuerdings
theilweise De Gelder (8<*, Leyden 4 827) mit
Commentar herausgab.
Theotty genannt der Jüngere. — Ma-
thematiker u. Astronom aus Alexandrien,
in der zweiten Hälfte des vierten Jahrhun-
derts lebend. Zeitgenosse von Papp us.
Vater der Hypatia /'ä; (KEC),
Beobachtete u. beschrieb eine Sonnenfin-
sterniss (im J. 365), commentirte den Ptole-
mäm und edirte den Enklides. Seine Werke
wurden von Halma (2 Bde. 8°, Paris 4 821— 28)
herausgegeben.
Theophrastos. — Philosoph in Athen,
der beim Volk in grossem Ansehen stand
und zeitweise an 2000 Schüler hatte. Hiess
eigentlich Tyrtamus und bekam nur we-
gen seiner Beredtsamkeit von Aristote-
les folgweise die Namen Euphrastos
(Schönredner) u. Theophrastos (gött-
licher Redner) (B) (KEC),
geb. 371 (v.Chr.), . . . EresosaufLesbos,
gest. 28 6 (v. Chr.), . . . Athen.
Von der grossen Zahl (angeblich 200) seiner
philosophischen u. naturhistoriscben Werke
sind nur wenige auf uns gekommen, und von
diesen gehören hieber: thqI Xf&oDv, edirt la-
teinisch von De LMt (8", Leyden 4647), eng-
lisch von HiU (8», London 4746), fran
(8®, Paris 4 754) u. deutsch vonBaaai
(8", Nürnb. 4 770); ferner ; De ventis; 1)
etc. Seine sfimmtl. Werke von J. G.
der, 5 Bde. 8», Leipz. 4 84 8 —24 . — TL
als eiektrisirbaren KOrper ausser den
stein auch den Lynkurer (nach WatM
tisch mit dem Turmalin).
Theophrastns, s. Paracels
Thireiiardy AntoineJeanl
— Vice-Admiral u. Pair von Fran
Schon 4 784 Chef d*Escadre, dann
4794 Marineminister, später 48011
Präfect in Lorient und 4 8 40 Sena
(BC) (Q),
geb. 4733, Dec. 7, St. Male,
gest. 4 84 5, Febr. 9, Paris.
Memoires relatifs ä la marine, 4 vol. i
4 800. Calcul raisonne de la force d'Q
reil pour tirer un vaisseau ä terre (Mäi
de Brest, T. I).
Thireneav, Charles Mai
Prof. d. Mathematik d. Marine-Gai
Brest, später an d. Central- u. ti
schule in Paris (Q)^
geb. 4759, Paris,
gest. 4 824, Juli .^ Paris.'
Coursd'aritbmetiqucTeA, 8^ Paris 4
sorgte neue Ausgaben von Laeaül^'i
Clement, de mathematiques, Clairai
ments d'algöbre, etc. — Poesien.
Thevelioty Melchisedec -
dem er viele Reisen in Europa {
auch französ. Geschäftsträger in C
Rom gewesen, 4 684 Custos d. kö
bliothek und seil 4 685 auch Mitgl.
d. Wiss. zu Paris (B) (Q) (KEC),
geb. 4 620 etwa, . . Paris,
gest. 4 692, Oct. 29, Issy bei
Relations des divers voyages cur!
2 vol. fol., Paris 4 663 — 72. Recueil de*
Ib. 4 684 (worin auch: Nouvelle m
niveau; De prendre bauteur; De me
verseile; Problömes qui servent d
ment ä l'art de la navigation ; Etc.).
nager, 42<', Ib. 4695, neu edirt 4 76!
4 786. — Observations astronom. [h
de Paris, T. I). Sur la c^mentation (
la lessive des marcassites d'Issy (Ib
Th. soll dem Minister Colbert die
Gründung d. Pariser Acad. d. Wi«
ben haben.
Th6veiiot| Jean. — Wobll
Privatmann, der, nachdem er n
Reisen in Europa gemacht, von
auch die Türkei, Persien und In
suchte. Neffe des Vorigen (B) (Q
geb. 4 633, Juni 6, Pari.«:.
gest. I 667, Nov. 28, Miana b<
Thibaut
ThUo.
1094
1 Levanl etc., 4°, Paris 4664 et Rouen
ite du m6me voyage, 4<>, Paris 1674.
ontenantia relation de Tlndostan, 4^,
Alles gesammelt in : Voyage de Thi-
t eo Europe, qu'en Asie et en Afrique,
*, Paris 4 689, ödit. III, Ib. 4 797.
»aviy Bernhard Friedrich. —
1. (Götlingen 4796), folgweise Pri-
l (4797) u. Prof. (extr. 4 802, ord.
I d. Philosoph. Facult. d. Univ. zu
n, seit 4 829 nominell Prof. d. Ma-
(P) (N) (M. ii;,
4775, Dec. 22, Harburg,
4 832, Nov. 4, Götlingen.
9 d. rein. Mathematik, 8°, Götlingen
Aufl., Ib. 4884. Grundr. d. allgem.
ik oder Analysis, 8°, Ib. 4 809.
ii Friedrich August
5. — Dr. Med. (Leipzig 4 820), nach
. Reise im nördl. Europa, folgweise
;ent an d. Univ. zu Leipzig (4 822),
Inspector d. Naturaliencabinets in
(4 825—3 4) u. Bibliothekar d. Öf-
•liothek daselbst (4839—42) spä-
tisirend (L) (G. 4 858;,
1793, Dec. 25, Gleina b. Freiburg
a. d. Unstrut,
1858, Juni 24, Trachenbergen b.
Dresden. *
. Bemerkk., gesammelt auf e. Reise
n von Europa, 4 824. — Einige Fol-
aus Beobb. über d. Nordlicht, ange-
Island 4 820—24 (GUb. Ann. LXXV,
Zoologisches.
S5S, JaU 21 {P8X),
»rry, Jacques Pierre Fran-
- Apotheker in Caen seit 4 772.
kath u. Mitgl. d. Acad. daselbst
4747, Nov. 30, Repentigny bei
Pont-l'Evdque,
4 823, M9rz 4 2, Caen.
eine Schriften genannt, aber gesagt,
] geschickter Chemiker gewesen. —
itz : Considörations sur les caracl^res
I de 4'oxig^ne etc. par Tbierry fils
m. XCVIII, 484 5) vielleicht von ihm
m Sohn von ihm.
ftV|8. Thilo.
laye, Nicolas. — Pumpenma-
^anicien Pompier) in Rouen (LBN)
4709, . . . bei LIzieux,
4 784, .. . Rouen.
ine Feuerspritze, auf welche er ein
lielt (Pompe pour les incendies, pr6-
r Thillaye; M6m. Paris 4746, bist.).
Verbesserte auch den Papinianischen Topf u.
die Luftpumpe ; schrieb über letztere : Manuel
näcessaire ä ceux qui acbMent la machine
pneumatique du Sieur Thillaye, Rouen 4 766.
ThlUayOi Nicolas Noäl Vincent.
— Sohn des Vorigen. Mechanicus folg-
weise in Rouen, Paris u. wieder in Rouen
(LBN) (Qh
geb. 4749, .. . Rouen,
gest. 4 802. . . . Val de la Haye.
Gewann mit seinem Vater im J. 4772 einen
von d. königl. Gesellsch. d. Wiss. zu Kopen-
hagen auf d. Construction d. Feuerspritzen
ausgesetzten Preis. Schrieb : Analyse en g6-
n^ral des pompes ä incendie, en particulier
de Celles de Rouen, Rouen 4778.
ThUlayOi Jacques Fran^ois Re-
n^. — Bruder des Vorigen. Droguerie-
hKndler in Rouen u. Mitgl. d. Acad. da-
selbst (LBN) (Q),
geb. 4 750, . . . Rouen,
gest. 4794, . . . Rouen.
Einige mineralog. (u. mehre botan.) der Acad.
zu Rouen ttbergebene Abhandlungen.
Thillaye, Jean Bapti sie Jacques*.
— Bruder des Vorigen. Prof. d. Anatomie
in Paris, Ober-Chirurg am Hospital-St. An-
leine daselbst. Mitgl. d. Acad. royale de
Chirurgie (Q),
geb. 4752, Aug. 2, Ronen,
gest. .4 822, MSrz 5, Paris.
Übersetzte Singer^s Elements of electricity ins
Französische, mit Anmerkk. u. Zusfltzen. —
Medicinisches.
* Ein Sohn (L . . . J . . . 8 . . .) Ton Die«em war Prof.
d. Chemie bei der medidn. Faeultit in Parit and
•chrieb : Manuel du fabricant de produita chimiquet,
2 Yol. 18^ 1829 u. Manuel du fkbricant dnndiennet
etc., 18«, Ib. 1833.
ThlUaye^ Antoine. — Neffe der
Vorigen. Apotheker im H6tel-Dieu in Pa-
ris (Q),
geb. 4782, Oct. 2, Rouen,
gest. 4 806, März 24, Paris.
M^m. sur la carbonisation de la tourbe etc.
(Ann. chim. 4806). ^
Thilo (Thilau), Gottfried von. —
Mag. Phil., Rector in Brieg seit 4 678. Vom
Kaiser Karl VI. zum böhm. Reichsritter
erhoben (J),
geb. 4 646, Mai 42, Goldberg, Schles.,
gest. 4724, Juni 24, Brieg.
Positiones physicae contra Cartetium. De luna.
De nube. De mundo. De auro. De succino,
Viteberg. 4668. — Anderweitiges.
Thilo, Ludwig. — Dr. Phil. (Heidel-
berg), erst Hauslehrer in Kurland (4809),
dann Lehrer d. Mathematik u. Nal\it^\&%.
L
1099 Thoa
mle theory ([b. V, ISIS], On Ihe composillön
orpboiphar<CBCid(Ib. VII. 1816). Aoelystsor
B lletible sandstone (Ib. id.], D> of a new
copperoro (Ib. id.). D° ot native carbonate ot
StrontiBD(Ib. id.}. D°nrverdigri»(lb. id.). On
Ibe relslian between Ihe spcciQc gravily ol
gases and th« welgbl of Iberr atom» (Ib. Id.).
Weight of an atoin o( slrontien (Ib. id.). Oa
tbe introduGtion of B Dew mode of bleacbing
ialoGrealDritBlD (Ib. VIII, 1816). Od pbos-
phuretted bydrogeD gas (Ib. id.). Geolog.
Sketch oF Ihe country round Birmingham (Ib.
id.). Descript. oFHavard'i melbod al relintng
sugar (Ib. id.). E«periBienlson ajr [Ib. id.).
On pure sulfuHc acld (Ib. id.). Cerburel ol
pbosphorus (Ib. id.), Biogr. sccount of a.
Vatio& (Ib. IX, IBt7). On a remarkable Fos-
sil (Ib. id.). On a chiaeae mercuriBl prepara-
lion (Ib. id.). On bBronietrical observalinns
(ib. id.). Anelysis of a new mioeral sail (Ib.
id.).. On ths sallg composed of EUlfuric acid
and peroxIdc of iron (Ib. X, 18t7). On gum
Trom tbe Congo (Ib. id,|. On the bydrateof
tln (Ib. id.). Aaalysis oftlDB (Ib. Id.). On tri-
ple prusslate of putaab (Ib. Till, ISIS). Biogr.
accouni olBergmu {Ib. id.). On tbe weighl of
lbeBtoinsofbodies(lb. id.). Onlhe rain whicb
rslls in Glasgow Bnnually (Ib. id.). Oit the
magnesia alba (Ib. id.), On tbe Bcllon of sul-
pburous Bcid gaa on aulphurelled hydrogen
(Ib, id.). On psrquadrisulpbate of iron (Ib.
id.). On serpenliae (Ib. id.). On Tsimaiit'i
bleaching Salt (tb. XIH, <Sie). Analysis o[ the
waler ofa boiling spring at Milto, in the Ar-
cbipelago (Ib. XIV, IBI9). On fibrous pi^h-
Dlte (Ib. id.). On pioromel (Ib. id.). On the
Variation of ths magaelic needle (Ib. id,). On
the compoBllion ol plt-coals (Ib. id.). On
OUAe't melhod ofobtalning pure nickel (Ib.
id.). Co Bcelata olamioonia (Ib. id.). On de-
termining Iba quanlily of lime in mineral wa-
tars (Ib. id.). On lircon [Ib. id.). On mallea-
ble CBSt iron (Ib. id.). On tbe larcb tree (tb.
id.). On llie weight of an atom oF arsenic (Ib.
id.). ChIcuIub fropa a gouly person (Ib. id.).
On an urloary concretlon in a leaden pipe
(Ib. Id.). On arsenic (Ib. XV, 4BS0). On prot-
oxide and deuloxide of azute (Ib. id.). On
phospborons acid (Ib. id.). On a melbod of
determining the specific gravity ofgases (Ib.
id ). On prussicBcidflb.id.). On catculi said
to he From the bladder oF a dog (Ib. id) . On
Pei-sian naphtha (Ib. id.). On brucine (Ib. Id.).
On campbor (Ib. id.). On prnsgiale of iron
IIb. id.l. On hydrocyanale oF anirnonia (Ib.
id ). .^nalysis of Kllkenny coal (ib, id.). On
tbe oxymurlate of lime (Ib, id.). On Ibe com-
positJOD of Chloride oF suipbur (Ib. id.). On
indigo (Ib. id.). On common rosin (Fb. id.).
On morphia (Ib. id.). On a new ecetale oF lead
(Ib. XVI, IS»0), On Ihe specific gravily uF
gases (Ib. id.). On the ferrochyazate oF iron
(Ib. id.). On thecotnpoattiDnof yeast (Ib id.).
On the obroraale and bichromate of potash
(Ib. id.). On Ibe Irue weigbt of the aloms of
baryles, putaab. soda, lead, sulphuric acid,
nitric acid, muriatlc acid and chromic acid
(Ib. id), On a reraarkable petreFaclIon (Ib.
lon. IW 1
id.), Ona remarkableinslanceofspaaUc
combustion (Ib. id.). On urea ilb. idj. W
laccin [Ib. id.). Ca tbe neediMlone Iranbl-
patrick (Ibid.). — On Ibe Irae alomle «elfitt
ofstrontiun, lime, maguesia, phosphniic itil
aud arsenic add (PhillipB' Ann. of Phil. I. IIKI
D° oF copper, linc, iron, maogane«, nwlil
and cobalt (Ib. id.), On Ibe combiaaliet «F
BZote and oxygen (Ib. id.). Eiperimetili V
delennine Ihe alomic weigbts of varjoiti lu-
tals and acids [Ib. II, IHi*|. D<> of alnaM
[Ib.lll, 1S11). Oncertain saline Solution kUd
may becooled wilhout depositingcryslilitlt.
(Ib. Id.). On the influeace oF humidily inW-
diFyIng Ihe specific gravity ofgases (Ib. IdJ.
On Ihe atomic wel;thl of larlahc and bondl
aclds (Ib. VII, <Blt). On subphospburelM
bydro(!eD gas (It^lll. 181t j. AnswerloU
ny'i paper on Ihe specISc gravily oF b^dNf»
gas (Ib. X,IS1S). Ou the methud oFana1)ili(
sulphale of zinc (Ib. id.). On carbunoph»
phate oFsoda (Ib, id.). On Ihree new HlUi'
Soda (Ib. id.). Analysfs of the ore oF inina
(Ib. XI, 1816). On arseniate ol iron (Ib.U.l
On anhydrous tulpbate of soda [Ib. XII, <lt<i<
— On the mutual decomposition of ralpbn
oF zinc and Chromate oF potosb (Pbil. Hit
Ser. II, Vol. III, I81B). Reply to Btmttt'
allBck on bis »First Priociples of ChcmiUr^
(Ib. V, t8S9). On tbe alomic weighl nf Ix-
ryles (Ib. X, 1881). Analysls of the bFoddo'
Cholera pallenla [Ib. XI, 183S), — Oo Beiq»!-
sulpbate of manganese (Ib. Ser. 111, Vol VIII.
1836). On pyroiylic spirit and llscompDoadi
(Ib. XV. <8B9). On tba minerals foundiliUi'
neigbbourbood of Glasgow (Ib. XVII, Wl\-
On some new mlnerals (Ib. XXII, IMlJ. Ot
coal gas (Ib. XXV, 18if). On Sillimanile (!>•
XXVI, 18»S), — On tha raineral» coolijüiiif
columbium (B. D. Thomion'a Retordt oF |(-'
neral science, IV. 1836. — Daselb»! owk
mehre Autsätze von ihm.) — Schrieb AruW
in d. von seinem filteren Bruder JunaiTt**'
■on (Dr, Tbeol., Pfarrer in Edinburgh) u. ff*"
ler (1796—1800) auch von ihm heriof^
benen Encyclopaedia Britannica (wo er ind.
Artikel "Mineralogy. (17S8| luerat d, Gebf)«"
d, Symbole in d. Chemie einrahrle). Ob«-
setzte Ponreroj'i Chemie*. Erfand ancb ^
Saccharometer. — Nach ihm baaiD'I'
Brooke den Tbansonit.
• iD ABitr. Vol. V, p. Wl Kiid ind«. dint t»^
tdliuni nicht ihm luguchrirbiD, tomlHTi ife> '<*■
d. «Ugem. PMliolDliB Ml d. UniT. EiliiibM»tl. M"
Thoinxin, Di. Med, (gi-b. . . . PUil^, B>w^
ihlre, tut. 18)ii, O«. II, Edinburgh), dw«"»"'
mitctae VotlnUBEcn bLelt.
Thomaon, James. — Seit llM<i>-
haber einer Calico-Druckerei lu Primro»
bei Clitheroe, nachdem er in einem HinJ-
luiigsbause 6 Jahre in London u- 9 i*^"
in Accringlon beschäftigt gewesen, Sil«'
d. Chemical Society in London (Ch. S-V^i,
geb. I7'79, Febr. 6. Blnckburo,
gest. I8B0,
On the analysls of sulphale ofbaryte« (liib*l-
Hn'aJourn. ISOS). — Ou the mutom} clalk
Thomion
Thnlif.
1102
fiih .observations on some manu-
the ancients (Phil. Mag. Ser. III,
et VI, 1835). — War mit H.D»vy
der in seinen »Researches on ni-
4 800« der Beobachtungen dessei-
esen Gegenstand erwähnt.
loiiy s. Scrope.
iby, Ralph. — Wohlhaben-
nann zu Leeds in Yorkshire.
3y. Society (Th),
658,
725, Sept. n, . . .
r thunder and ligbtning (Phil. Tr.
earthquake in the North of Eng-
'04). Lunar rainbow and storm of
. 4 7 H ) . Account of a meteor (Ib.
itorm in Yorkshire (Ib. 4 742). Ef-
nt rain in Yorkshire (Ib. 4 722). —
hes.
lann, Friedrich. — Inge-
inem Bergwerke zu St. ^tienne
Studirte Astronomie in Bonn
83 4, Oct. 25, Bonn.
gen an d. Planeten Irene (Astr.
XII, 4 852 u. XXXIII, 4 853).
*, Robert William Disney,
d. (Leyden 4 790), pract Arzt
$ds, dann zu Kemerton in GIou-
I i^G. 4 849;,
767 etwa,
849, Juli 4, Kemerton.
.-med. de electricitate, 8", Lugd.
lensen (Thorsteinson), Jon. —
on. (Marburg 4 847). Landphy-
lirurgus, seit 4 842 auch Justiz-
ikiavig auf Island (EJ,
794, Juni 7, Hunavatens Syssel,
Island.
• og Thermometer Jagttagelser fra
25 (0erited*8 Oversigt over d. K.
ensk. Selsk. Forhandl. 4 824—27).
$landsClimatoIogie(Ib. 4 845). Col-
leteorologica sub auspiciis Soc.
aicae edita, Fase. II : Obss. Thor-
4 Jan. 4 828 ad 4 Aug. 4 837 in Is-
le, 4«, Havn. 4 839 (Fase. I enthält
I Venber in Apenrade). — Medici-
ihriften in isländ. Sprache.
reael, Pierre. — Dr. Med.,
Evolution und unter Napoleon
ispector d. Mineralwässer Frank-
Bhrend der Revolution in Italien
mter der Restauration Leibarzt
i XVIIL (Q) (B),
1747, Lothringen,
184 6, Febr. 28, Paris.
De corpore nutritivo et nutritione tentamen
chymico-medicum, 4^ Piscenis 4 770. Möm.
sur les Corps muqueux, 8^ Montpellier 4 770.
M6m. cbim. et m6d. sur les principes et les
vertus des eaux min^rales de Contrexeville,
en Lorraine, ^2^, Nanci4 774. M6m. sur la
natura, les usages et les effets de l'air et des
airs, des aliments et des mödicaments relatifs
ä r^conomie animale (gekrönt 4 778 von d.
Acad. in Toulouse), 4**, Paris 4 780. Mömoires
de chimie mödicale couronnäs dansdifförentes
acad^mies, 8^ Ib. 4 780. Möm. I et II mon-
tränt les rapports övidents entre les phöno-
mönes de la baguette divinatoire, du magn^-
tisme et de Tölectricitä etc., 8<', Londres et
Paris 4 784 et 4784. Mäm. sur l'6lectricit6 or-
ganique et min^rographie, 8°, firescia 4 790.
Trait6^ur le climat de ritalie etc., 4 vol. 8«,
V^rone 4 797 — 98. La guerra di dieci anni,
raccolta polemico-fisica sull'elettrometra gal-
vanico-organica, 8^ Ib. 4 802. Mölanges d'bis-
toire naturelle, de physique et de chimie (Sur
raörologie et T^lectrologie), 8», Paris 4 807.—
Th. schrieb unter d. Franzosen zuerst über d.
Galvanismus.
Thflmmlg, Heinrich Martin. —
Von 474 8 bis 4733 Pfarr-Adjunct, dann
Pfarrer zu Stehen, später auch Senior der
Diöcese Hof (M),
geb. 4 693, Juni 5, Mönchsteinachim
Bayreuthischen,
gest. 4778, März 23, Stehen.
Observationes physicae de acidulis Stebensi-
bns, i**, Curiae 4 722. — Theologisches.
Thflmmig, Ludwig Philipp. —
Mag. Phil. (Halle 4724), erst Docent (4724)
u. Prof. ord. (4 723) d. Philosophie in Halle,
dann, naih kurzem Aufenthalt in Marburg,
Prof. d. Philosophie (4724), sowie d. Ma-
thematik u. Astronomie (4727) am Caro-
linum in Cassel, auch (4726) Pagenhofmei-
ster u. Aufseher d. Kunst- u. Medaillen-
cabinets daselbst (St) (FGB),
geb. 4 697, Mai 4 2, Helmbrechts bei
Culmbach/
gest. 4728, Apr. 15, Cassel.
Diss. de propagatione Inminis persystema Pla-
netarium, 4°, Halae 4 724. Diss. qua phaenc^
menon singulare soliscoelo sereno pailescen-
tis (4 724, Juni 4) ad rationes revocatum, 4**,
Ib. 4 722. Diese u. andere Diss. gesammelt in :
Meletemata varii et rarioris argumenti, 8^
Brunsv. etLips. 4 727. — Versuch e. gründl.
Erklär, d. merkwürdigst. Begebenheiten in d.
Natur, 8 St. 8«, Halle 4 728, mit Anmerkk. von
Ch. V. Wolf (dessen Günstling u. eifriger An-
hänger er war), Marb. 4 785. — Philosophi-
sches.
ThflnnaiiB, s. Thurmänn.
Thvlis, Jacques Joseph Claude.
— Von 4 789 bis 4 793 Adjunct und seil-
1103
Thunberg
Thnry,
1104
dem Director d. Sternwarte zu Marseille.
Corr. d. Pariser Instituts (LB) (ZC.XKl),
geb. 1748, Juni 6, Marseille,
gest. 484 0, Jan. 95, Marseille.
Viele u. genaue Beobachtungen an Cometen,
besonders an den von seinem Concierge Föns
entdeckten ; siehe v. Zaoh's Monatl. Corr. u.
Connaiss. d. temps. — Zwanzigjährige me-
teorolog. Beobachtungen.
Thmibergy Daniel af. — Scbloss-
und später Hafenbaumeister, 4773 Ober-
Director d. Bauten in d. schwed. Kriegs-
häfen. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu Stock-
holm seit 4759 (S),
geb. 47 4 2, Mai .., Tunsjö, Dahls Socken,
gest. 4788, Jan. . ., Garlscrona.
Beskrifning pä en ny s&ning machin (Vetensk.
Acad. Handl. 4 749). Ritning pä en vatten tnb
(Ib. 4 769). Nyttstftt, attsprfinga berg under
vatten, brnkadt vid nya dockbyggnaden nti
CarUcrona (Ib. 4 760). Beskrifn. pä en säg-in-
rttttning, hvarmed pälar vid sjdbottnen kanna
afsägas (Ib. 4 784).
Thnnberg, Carl Peter. — Dr. Med.,
nachdem er als Arzt im Dienst d. holländ^r
ostindischen Compagnie Reisen nach dem
Cap (4778), nach Japan (4775) und wie-
der nach dem Cap (4778) gemacht, Prof.
(extr. 4784, ord. 4784) d. Botanik an d.
Univ. zu Upsala. Mitgl. d. Acad. d. Wiss.
zu Stockholm (SJ (LSH) (Vetensk, Acad.
Handl. 4 828;,
geb. 4 7 43, Nov. 4 1, Jönköping,SmäIand,
gest. 4 828, Aug. 8,Tunabergb. Upsala.
Resa uti Europa, Africa, Asia förrittad ären
4 770—79, 4 Dl., Upsala 4 788—91 (deutsch
von C. H. Oroskurd, 2 Bde. 8^ Berlin 4 792 —
94). — Beskrifning pä nägra warma bad uti
Asia och Africa (Vetensk. Acad. Handl. 4 784).
Ceilon's mineralier och ödla stenar (Ib. 4784).
— Thermometr. Waarnemingen, in Japan ge-
dnen (Verhandl. Maatsch. te Haarlem, XIX,
4 780). — Viel Botanisches u. Zoologisches.
Thoney Rasmus Georg Fog. —
Dr. Phil., Lector (4 8 4 5) u. Prof (4 818) d.
Mathematik an d. Univ. zu Kopenhagen.
Mitgl. d. königl. Dan. Gesellsch. d. Wiss.
seit 4 84 5 (NKJ (E) /'G. 4 829;,
geb. 4 785, Juni 7, VisknaesaufLaland,
gest. 4 829, Apr. 4 4 , Kopenhagen.
Tentamina circa trigonometriam sphaeroidi-
cam, 4°, Gotting. 4 84 5. — Almanach von 4 823
bis 1829. — Philosophisches.
Thlirmaiin (Thürmann), Kaspar. —
Dr. Jur. u. Advocat, 4 68 2 Rath d. Herzogs
von Sachsen-Lauenburg; nach dessen Tode
fülgweise in Lübeck, Halle (4 698—1702)
u. Hamburg wohnend {J) B',
geb. 4 634, Aug. 7, Rostock, ^
gest. 4704, Dec. 4, Hamburg.
Bibltotheca salinarum phy8ico-theologico-|i-
litico-juridica, in qua exhibeotur aactoreiftn
omnes, qui de salibus et salinis, maniMlb-
lensibus, commentati sunt, 4®, HalM 47H.
ThiirmaiiBi Julius. — Prof.d.lt-
thematik u. Naturwiss. am College zu Pna-
trut (Porrentruy), Canton Bern ; frSher, m
4 837 bis 48 43 Director d. Normalschaie
des Jura-Döpartement (G. 4 856^,
geb. 4 804, Nov. 8, Nea-Breisach, B-
sass,*
gest. 4 855, Juli 85, Pmntrut.
Essai sur les soulövementa juras8iqii6i,J|
Cah. 1, Strasb. 4882, Cah. II, Porrent. 4Mr
Esquisse orographique du Jura, Porrent 4 ISS.
— Geolog. Aufsätze in d. Actes de la Soc. hd-
vet. 4 886, 4 858 et 4 855, im Bull, de U Soc.
gdol. de France, etc.
* geb. Not. 5 {Act lU ta Soe, klhtU^ 40m fl««
Chaoz-de-Fondi 1855) ; gMt. JuU 23 (DE), V
Thnmeysser (ThumhSu8er),§iBiiiit
zum Thurn, Leonhard. — SoÜNoei
Goldschmieds, musste schon früh wegeo^
Betrügereien seine Heimath verlassen,
streifte dann als Alchemist durch gani Eu-
ropa, Kleinasien, Syrien, Aegypten n. die
Berberei umher, war eine Zeit lang in
Dienste des Kurfürsten Johann Georg
von Brandenburg u. Dirigent d. alcbemisL
Laboratoriums der Kurfürstin in Halle, e^
warb sich als Arzt u. Goldmacher ein gros-
ses Vermögen, verlor es aber zuletzt gSoz-
lieh und starb in grosser Armuth (Ij (Bj
(AB. n; (Schm. A),
geb. 4 534, Aug. 6, Basel,
gest. 4 596. Juli 9 (8), Köln.
Archidoxa, 4», Münst. 4 569, fol., Berlin 4575.
Onomasticon, Berlin 4 572. De frigidis et cali-
üis aquis minefalibus et metailicis, Fraocof
4 572. Miydh} Z^/*^«» vel magna alch^mii.
fol.. Berol. 4 588, edit. H, Colon. 4587. D<
transmutatione veneris in solem (nor bao^'
schriftlich). Bericht von dem Cometen, so tS77
erschienen ist.
Thvry, s. Cassini u. H^ricarl.
Thvryi J... M... Antoine. — M-
d. Botanik an d. Academie zu Genf (Or'j-
geb. 4 822, .. . Canton Waadt.
Recherches sur Väclairage ^lectrique 'Arcl>
d. scient. phys. et nat. XXXVI. 4857). DeH
force möcanique depensöe dans la marckeet
dans la course ascensionelle (Ib. Noqv. P^
riode, I, 4 858). üne hypoth^se sur la forc«
vitale (Ib. V, 4 859). Notices sur les micros-
copes (Ib. VIII, 4 860). Etüde» !«nr les gl»'
ciere.s naturelles (Ib. X, 4 864; . — Boianüicbe)
105
Thyledu
TUu.
1106
V^lesl», s. Telesio. .
TIarkg, Johann Ludwig. — Dr.
tBÜ. (Göltingen 1808). Erst Hauslehrer in
■mborg (1808^10], dann Privailebrer
. Dnterbibliotbekar am brittisch. Uuseum
i London'n. von 1817 an brittisch. Aslro-
am bei d. Commission zur Regulirung d.
rlozen zwischen Canada u. d. Vereinig-
W Staaten; als solcher abwechselnd in
merlka u. Enropa lebend, und wäbrend-
Bu auch andere Aufträge d. briltisch. Ad-
lirelJlSl [LSngenbeslimniung von Madeira
iS3t], Dover, Porlsmouth u. Falmoutfa
MS3], Helgoland u. Altena [ISSi]) aus-
Pkend. Hilgl. d. Roy. Soc. fC. U; (N),
geb. 1789, Mal 10, Waddewarden, Ost-
friesland,
gM(. t837, Hai t, Jever, Oslfrieslaod.
^pOfl OD the chronometricel obsenaliong
iliäile. 181) wilh B View to Bgcerlaia the
■•pbdeorthe Island ot Madeira, 4°, Lond.
MS. Report oo ehronometrical obgg. made
(«.'UM witb a view lo oacerUin Ibe diffe-
■MTW tODgltudeB between Dover and Fal-
MuthetC., (°, Ib. tsil. lEiD karaer Abrisa
n beiden Id d. Philosoph, Tranaacl, 1S14.)
> Od a new applieatlon ot Ibe method of de-
•ralDJng the time by obgervatloai ot Iwo
l*n (Hern, astroo. Soc. III, 1839]. — Od
Wkl'i method of Bading the dlSerence ot
MgiUidB belwe«D two polnts of a geodetical
M OD a ipberoid etc. (Phil. Ubh. Ser. II,
bl. IV, tS98). Od the longitude of the trigo-
Ometrlcal lorvey of EDglaad (Ib. V, fBiS).
- EId gedrucklos, aber Dicht verOffeDtlichlea
Part in tünfFollaDCoD überaeine zablreicbsn
■«nangeD In CaDada. — Eioige Notizen io d.
•IroB. Nachr.
TibarUaflfTJbiirtz. — Pfarrer (Kyr-
oberde och Ronlrakts- Prost) Im Vrela-
loslar in Lioköpings Stift. HJIg). d. Acad.
. WisB. zn Stockholm (SR) (Ot),
geb. 1706, Juli IS, Faltlun,
gest. 1787, Dec. (9, Vreta.
■tt, alt gOra en otwald HUika af wild-apel
IudI. af rOD ocb afbandl. rüroDd. [aodbru-
■t, T. II). Beskrlfo. ofver VreU-Klosters
sckeo i ÖstergOthlaDd (Veleosk. Acad. Haodl
TU). Om et mUrkvardIgl sky-drag vid Vrela-
Jeflerllb. 47S8). — Zoologiscbes, ehenda-
Ubit.
Ttobeal, Boadewyn. — Apotheker
ti OrfiningeD. Hilgl. d. Haatschappy d.
VelfDtcluppen lu Harlem seit (770 (Ver~
*mH.ütnehüch.Gmoot»ch.\, ISSl),
geb gest. <8U, . . .
^•rfaudl. over de hereiding van het Oleum
«hnileDiirpaUl (Verbandl. Haatsch. te Haarl.
(n, IT7S]. Schelkuadtg wearoeemlng, die-
l*iide ter nader beloog vao de aanweeienheld
PeffiBdsrfr, Hudvllnarlurh II.
II
des yiers in hei sneeuw- eo regenwaler en
des phlogislojia in dea GlauberiaanscboD Sal-
peler-geest [Ib. XVI, 1T78J. Scbeiktindig od-
derzoek omtrent eeee loort van vglscbe mir-
rhe (VaderlBDdscbe Letteroef. VI, 1777). D°
omtrent den aart der gravoBlstoffe (Ib. VII,
1778). Over de bereiding der polasch (Ib.
VIII. 477»). Over da zwafel-water (Ib. XXII,
178t), — Antwoord op de Vraag omtrent de
eigengchappoD vaa de vasle locht etc. (Ver-
bandl. Genootscfa. Rotterd. V, 17B().
TledanMna, Friedrich. — Dr.
Med. (Marburg tSOt). Von 1806 bis 1816
Prof. d. Anatomie u. Zoologie an d. Dniv,
zu Landshut, dann Prof. A. Anatomie, Phy-
siologie, vergleichenden Anatomie u. Zoo-
logie an der zu Heidelberg bis 1849, wo
er sich nach Frankfurt a. M. zttrückzog.
Auswärt. Mitgl. d. Pariser Acad. seit 1851
(CL) (Comfit.rend.Ul),
geb. 1781, Aug. !3, Kassel,
gest. ISei.Jan. II. München.
Hill. Oinelin: Versuche Über d. Wege, auf
welcheu Substanzen aus d. Darrakanal in d.
BMI gelBogeo, Heideib. 1830. MitDemsel-
bTn : Die VerdanuDg nach Versuchen, S Bd«.
*°, Ib. 18111, », Aun,, Ib. (8J1. —Viel Adb-
tomisches u. Physiologisches.
TIelebeln, Christian Friedrich.
— Von (778 bis 1784 Provisor und dann
Hitbesitzer einer Apotheke zu Schwerin in
Mecklenburg (Creli's Annat. 1786, HJ,
geb. 1763, Rubsledt, Priegnitz,
gest. 1786, MSrz 1, Schwerin.
Vom kryitallisirteo Oele aus PeterBillensamen
(CreU'i NmhsI. Bnldeek. IV, MSi). Über e.
von selbal^folgle Herstellung d. Bleikalks
(Ib. VI, 1781). Versuch mit d. Mistelbarz (Ib.
VII, 1781). tlher d. Salznaphlha (Ib. Id.).
Kürzeste Bereitungsart d. Salpeternaphlha
(Ib. id. u. Crall'i Annal. 178«). Farbeover-
wBDdlung oder Anteit, , durch Vermischung
zweier wasserheller Flüssigkeiten alle Haupt-
farheD auganblickllcb darzustellen (Crall'i An-
nal. I7BII). über d. brennenden Hahnenfuss
(Ib. id.).
Tlelz, 3. Titius.
Tllai, Daniel. — Folgweise Kam-
merherr (1743), Assessor im schwed.Berg-
collegium (1746), Bergralh (1766), Lan-
deshauplmann (176!], Ritte rhaus-Direclor
(176B) u. Freiherr (1766). Hilgl. d. Acad.
d .Wiss. zu Stockholm seit ihrer Gründung
im J. (739 (S) (SR).
geb. 17ia, MarzS3, Gammelbo.Öre-
bro Län,
gest. 1771, Oct. !7(I8), Stockholm,
^n bergmans rOn och fOrsOk i mloeral-rlket,
Aboi7l8, Pbaenomena et «iperioieDla, quae
Uli
Titi
ToRldo.
IIU
geb. 1786, . . . Torpes (Doubs),
gest. I8t9, . . . Douai.
TraiM d'arithmälique alg^brique etc., 8", Pa-
ris (Sie, «dit. III, Ib. 4S1T. Noav. tnäthode
pour rdsoudre leg äquetions de tous lea de-
grös etc., 8°, Ib. 48J6. — Noch einige ele-
ineDl. Lehrbücher.
Titl, Placido. — Olivelaner. Von
16B7 bis 1668 Prof. d. Halhematilc an d.
' Univ. zuPavia, früherauch ia Padua (VPgJ,
gab. . , . Perugia, gest. 1668, . . .
Physico-iaathemalica a. Coelestis philo gophia
«tc.. Mediol, ISSD. NuacJuR HtroDomicua,
Ib. ISB4. [I CDiriere astroaomico pert'anDo
46ST, PadovB <6S4. Tabulae primi mohilis,
Ib. ISS7. Commeolarla Id Ptolemieum de ai-
derum judiciis, Ib.iSSS. Deslderumjudicii«,
I vol., Ib. ItSO et less. De diehus decretoriia
et aegroruni decubitu, 1 vol., Ticinii 46BI).
Epliemeridea Cäelestium moluum, Ib. IflBI.
TllllU (Tielz), Johann Daniel. —
Hag. Phil. (Leipzig t76!),- von HSS bis
bis I7E6 Privatdocent an d. Univ. zu Leip-
zig, dann Pror. d. rein. Hathemalik u. spä-
ter auch d. Physik an d. Univ. zu Witten-
berg (Mj,
geb. I719,j3a. t, Konitz.Westpreuss.,
gest. 1796, Dec. 1 6, Willenberg.
DIrs. Ineu|! Luminis lunaris tlieoria nova,
principiissunimiSnlerlsupersIructa, t«, Lipa,
4TGS. Ailgpm. Msgaz. d. Natur, Kunst u. Wig-
■enschan. 8°, Bd. I^IV, ib. 17a3-B(. Neue
Erweilerungen d. Erkennlriss u. d. Versnii-
gens, ti Bde. B°, Ib. I75S— 6S. Neue gesBll-
schafll. Erzählungen fiird. Liebhaber d.Nalur-
lehreuaw., tBde.S", lb.17G8— 68. Disa. vesli-
gia Fluius et refluius in mari balliro, prseser-
tim ad Vistulae ostium, 4°, Ib. 1759. Progm.
ADimadversinnea quaedam mathematicBe, 4",
Ib. (784. Diss. Via elemenlorum repraesen-
tatlva, 4°, Vileb. ITSI. Dias. Vis inateriaiin,
4°, Ib. 1TGS. Descriptio Ihermometri melaU
lict ab inventione comitis ab KoeHr, 4°, Lipa.
<7fiS, ßisa. de rebus petrefactis earumque di-
viaione observalionea variae, 4°, Vileb. 478».
Disa. Siccilaa anni superioria 1766 et aqua-
rum diminutlo insolila, 4°, Lips. 1767. Wil-
tenberger Wochenblatt zur Aurnahme d. Na-
turkunde usw., 8 Bde. 4°, Ib. 1788— 7S. De
electrici eiperlmenli Lupdunensis invenlore
primo, 4°, Viteb. 4771. Physicae do^malicBe
elementa. 8°, Ib. (773. Progm. G eome tri ae Si-
tus prlDCipia philosophica, 4", Ib. I 781 . Phy-
sicae eiperimentalis elementa, 8°, Lips. 1 TSi.
Niitzl. Samml. von AuTsaizen u. Wabrneh-
munden über d. Witterun^ien, das Gewerbe,
dieNaturkenntniss usw.; Fortsetzung d. Wit-
tenb. Wochenblatts. <0 Bde. 4°, Leipz. 1783
— 9t. Diss. de (Irmltatis cohaerentia in side-
ribus, 4», Vileb. 1790. Diaa. de lineanim al-
que superdcierum orlu natural! et mensurs,
4°, Ib. 4790. Proftm. de superficierum alque
solidorum orlu naiurali et mensura, 4", Ib.
1791 . — Viele tlberMdnDgeD, vB- CImA
Belracbtungen über d. Natur, Ltipi. nu,
1771, 1774u. 1789 (DariD die ihmniiaih«.
bene, aber schon bei Gh. Wolf vorkniHiA
ProgreaaloQ d. Planeten-Abatäadej tieb«l»
■aabsiY, Qllb. Ann. XV, S. 169, remerT.Ut
Uonatl Corr. VI, S. S04 u. VII, S, 74), LL
SkBatnre'a Versuch über d. HygromaM^fc
4 784 D. Andere; edirte: J. Cni(, TbMli^
christianae principia mathemitica, I*, k
1 786 ; K. Ch. EanorU Opuacula, 4», HilMlIR
usw. Viele aoderweite Scbrirten.
TiUu, KarlHeinrich. — Dr.M
(Wittenberg 1766). Seit 1768 ProT.d.k-
teria medica am medicio. -Chirurg. Colh^
in DMlklfln und seit 4776 InspecloriLfr
turallMi-Cabinets daselbst (LJ f'Jf.BJ,
geb. I7it, RossweiD, Sxk,
gest. (813, Sept. 18, Dresdea.
Ctassiflcatioo d. miaeralog. elDfaebeii Fi**
lien nach ihren Beslandtheilea, S>, Leipi.iW.
TlUni, Salomo CoDslantio.
Mag. Phil. u. Dr. Med., Prof. (eitr. 11«
ord. nSB] d. Hedicin an d. Univ. laWl-
lenberg. Sohn von Job. Daniel fV.li;^
geb. (766, Aug. 9, Wittenberg,
gesl. »801, Febr. 9, Witlenberg.
De acldo vegetabiliuni elementar! ejniqM
rla modiflcatione, 4°, Vitab. 17S8. AoilyMI
calculorum et humanorum et aaimalieind*-
micae, Spec.l, 4°, Lips.1789. De ceapil« ulü.
vuIro Turfa, 4°. Vileb. 1784. — Selzto «i
J. J. Ebert von 179» an das Wiltenbwi«
Wocbenblatt fort. — Med lein ischea.
Tutel, Paul. — Geistlicher. Dr.PtiL
[Pesth 1807). Nachdem er sich io ffi«
(uuler Bürg u. Triesnecker) und in
Göltingen (unter Gauss] zum AstronixMi
ausgebildet, Prof. d. Astronomie an d.Goi'.
zu Peslh, Direclor d. Slernwarle lu Oft«
seit iSli. an Pasquich's Stelle lOHj
(Aftron. Nachr. \),
geb. nsi, Juni «9, Pästbö, Btns«
Comilat,
gesl. 4831, Juni . ., Ofen.*
Melhodus lechnica brevts, perfaciüs ac pt^
petua cnnalrnendi calendarium eccleai»li'°*
pro Omnibus christiania Europae popallidi'
taque chronologica omnis aevi e»n]iaiDdii<
delerminandi, 8", Golling. 1817. TheoriiD""
aberralionls fliarum (Astr. Naehr. 1», ""l'
Über d. Reduclioo verschiedn. cbronolof. i***
len [Zeilschr. f. Astron. II, I81B). Gtorti»-
Lauf d. Pallas TiirlSIg □. 1819 (Ib. III, lüs
auch Bods'a Jahrb. 1810).
•eeii. isai, Aog.M(FH).
Toaldo, Giuseppe. — Absie, hÜ
nOS Prof. d. Astronom:« u. Meleorologic
au d. Univ. zu Padua. Milgl. d. Socieä
Tobieten
Tönnies.
1114
y (Mem. Soc. Ital VIIi; (N. Sagg.
Tp. VIIi; (FP) (LL),
719, Juli H, Pianezzo bei Vi-
cenza,
797, Nov. H, Padua.*
rta piana e sferica etc., 4**, Patav.
0 meterologicodella vera Influenza
ulle slagioni e mutazioni del tempo,
1770, ediz. III, 4 797. Novae tabu-
tri aestusque maris, i**, Ib. 4 774.
)ra di difendere gli edifizi dal ful-
enez. 4 772. Del ritorno degli anni
Ib. 4 773. Compendio della sfera
fia, 8°, Ib. 4771. Giornal« astro-
co dell'anno 4 773 ai 4 799, tt vol.
a 4773—97. Nuova apolip^ de'
metallici, 4^ Ib. 4774. UAüteo-
licata aH'agricoItura, 4^ Ib. 4775
in J. O. Stendel, 8°, Berlin 4 776,
16). Mem. sopra i cooduttori, V*,
aggio di studj veneti sull'astrono-
marina, 8o, Ib. 4 78S. De methodo
ro, ex observato transitu lunae per
I, 4°, Padov. 4784. Traltatodi gno-
Venet. 4789. Bpistolae duae ad
am de globo coelesti cufico bor-
Patav. 4 790. Scbediasmata astro-
Padov. 4794. Completa raccolta
intorno la meteorologia, 4 vol. 8^
!. — Epistola de reciproco aestu
ti (Phil. Tr. 4 777). — De l'impul-
ine sur le baromMre (M^m. Berlin
dem. della quaiitä Gsica delle pla-
)i Padov. II, 4 789). Riflessi sopra
mine (Ib. Ill, 4794). Della Gamnoa
ia del globo di fuoco degli 4 4 Sett.
). Investigatio caloris plurium Ita-
1 (Ib. id.). Sehr viele meteorolog.
. Beobb., letztere meistens mitsei-
T. Chiminello, Ib.^T. I, II u. III.
no di alcune vampe di caldo in
•eddo (Mem. Soc. Ital. VI, 4 792j.
barometro nei temporali (Ib. VIII,
De calore lunari (Comm. Bonon.
— Des changements des temps et
de Mr. Deine sur la boule du ther-
ourn. de phys. 4 779). Le Saros
que ou essai d'uu nouveau cycle
►ur des Saisons (Ib. XXI, 4782). —
li lunari in risposta alle obbiezioni
li (Giorn. di Pisa 4 782). — Del ri-
anni stravaganti (Orlielliiii, Giorn.
I). — Discorso sopra i barometri
le la difesa della esperienza del
riorn. di Modena, T. V).
, Not. 18 {LB) ; 1798, Nor. 11 (OK) ; 1708,
5).
lea, Ludolpb Herrmann.
1. (Göttingen 4 793), folgweise
d. Handelsacademie in Hamburg
ivaldocent d. Mathematik an d.
el (4 80 4, auf kurze Zeit), Haus-
n Grafen v. Sc hm et tau auf
bei Kiel, dann 48 4 5 Lehrer d.
Matbematik in Altena, 4847 Direct. d. Na-
vigationsschule in Danzig und endlich seit
4 824 Astronom bei d. Marine in Kronstadt
(KSE) (LS) (M. n; (N),
geb. 4774, ... . Husum, Schleswig,
gest. 4 839, Mai 3, Kronstadt.
Diss. inaog. de principlis et historia inventio-
nis calcuh differentialis et integralis, oec noo
metbodi fluxionum, 4^ Gotting. 4798. — Pract.
Anweisung zam Mergeln usw., Hamb. 4844.
Lehrb. d. Schifffahrtskunde, 8«, Berlin 4820.
— Übersetzte Th. Bvgge's Lehrb. d. Matbe-
mat. u. Eaueh's Anfangsgründe d. Physik usw.
aus d. Dtfnischen, u. gab Bflsch's pract. Hatn-
burger Briefsteller heraus.
Tobisohy Johann KarL — Dr. Phil.
(Prag), folgweise Hülfslebrer (4 8 4 9), Ober-
lehrer (4822) u. Prof. (4829) am Fried-
ricbs-Gymn. zu Breslau; früher Piarist u.
Lehrer an mehren böhm. Gymnasien, wan-
derte aber 4 84 6 nach Schlesien aus und
ward Protestant (NS) (G.\%hh),
geb. 4793, Oct. 47, Meseritzb.Kaaden,
Böhmen,
gest. 4 855, März 4 7, Breslau.
Leitfaden bei Vorträgen über Arithmetik, 8<*,
Bresl. 4 829. Drüber Planimetrie, Trigonome-
trie usw., 8^ Ib. 4 884. Elemente d. Combi-
nationslehre usw., 8^ Ib. 4 838. D® d. Analy-
sis d. Endlichen, 8«, Ib. 4888. Abhandl. über
d. Curve, deren Natur durch die Gleichung
y*=(2ax— x*)y*— X* ausgedrückt wird(Prgm.),
40, Ib. 4 888. Elemente d. bohr. Algebra, 8^
Ib. 48<4. D° d. analyt. Geometrie, 8«, Ib.
4 884. Leitf. bei Vorträgen über Stereometrie
usw., 8^ Ib. 4884. Elemente d. Diflierential-
u. Intagralrechn., 8", Ib. 4 887. — Gedichte.
Toddy Tweedie John. — Dr. Med.,
4 8 Jahre im Seehospital zu Plymouth be-
schSftigt, diente dann mehre Jahre als Arzt
bei der Flotte, besonders in Ostindien u.
am Cap bis 4 8 4 6, lebte dann 6 bis 7 Jahre
in Italien und practicirte endlich seit 4829
zu Hurst bei Birmingham (Cü),
geb. 4789, Berwick,
gest. 4 840, Aug. i
Some observations and experiments made on
the Torpedo at the Cape of Göod Hope in the
year4842(Phil. Tr. 4846). Anaccountof8om|
experiments on the Torpedo electricns at Ro-
chelle (Ib. 484 7). — An inquiry into the na-
tura of the lumlnoiis power of some of the
Lampyrides (Quart. Joum. of Science, XXI,
4 826).
TffimieSy Friedrich Wilhelm. —
Dr. Phil. hon. (Erlangen 484 6), privati-
sirte in Berlin (M. W),
geb. 4796 etwa, . . . Oehde,*
gest. 48 47, Aug. 3 4, Oehde. ••
1107
Tielemann
TUley.
tMI
in minerali regno perquirenda dedit monti-
culis (Act. litt, et scienc. suec. 4 789). — Tan-
ker om malmletande i aniedning af lösa grä-
sienar (Vetensk. Acad. Handl. 4 740). Mine-
ralbistoria örver OsmuOdsberget etc. (Ib. id.).
Ron om trädrötter tili en 6n jordart fOrvand-
lade, i ettgultjordhvarf eller ochra (Ib. 4 742).
Om ett äskeslag uti Östra Wäla socken i„Up-
latid (Ib. id.). Handöhls läljstensbrott i Ähre
socken och Jämtland (Ib. id.). Ron om Norra
Mässev^ia fjtill (Ib. 4748). Ron omSvucku fjttll
(Ib. id.). Anmtirkn. om arseniken (Ib. 4 744).
Anmttrkn. vid A. Bwab't rön om quarts gän-
gars uppsökande etc. (Ib. 4 734). Anmärkn.
vid ett rön om stenarten Rapakivi i Finland
(Ib. 4 757). Tabergsjernmalms-berg iSmäland
etc., beskrifvet (Ib. 4 760).
TUemaim, Tobias. — Prof. d. Ma-
thematik an d. Univ. zu Wittenberg (J),
geb. 4 586,
gest. 4 614, März 25, Wittenberg.
A. a. 0. keine mathemat. Schriften genannt
TileslvSy s. Telesio.
Tilesias tob Tilenav, Wilhelm
Gottlieb von. — Dr. Med. (Leipzig) u.
Phil., begleitete n96 den Grafen v. II oK-
mannsegg auf dessen naiurhist. Reise
in Portugal, war 4 801 Privatdocent an d.
(Jniv. zu Leipzig, dann von 1803 bis 4806
Naturforscher u. Zeichner bei d. russ. Ex-
pedition unter Krusenstern und lebte
spüter, von 4 808 an, in Leipzig, Göttingen,
Mühlhausen, Dresden und wieder Mühl-
hausen, theils privatisirend, theils practi-
cirend (M.W), (G. 1857;,
geb. 4 769, Juli 4 7, Mühlhapsen, Thü-
ringen,
gest. 4857, Mai 47, Mühlhausen.
Beschreib, merkwürdiger Höhlen usw. ; mit
J. Ch. Bosenm&ller, 2 Bde. 8**, Leipz. 4 799 u.
4 805. Naturhist. Früchte d ersten russischen,
unter Capt. Krasezutem angestelllen Erdum-
segelung, 4*», Petersb. 4 84 8. — Resultate sei-
ner während d. Krusenstern'schen Ent-
deckungsreise angestellten Untersuch, überd.
Leuchten d. Meeres (Gilb. Ann. LXI, 4 819).
Berichtigungen u. Zusötze zu Kaoartney*t Be-
obb. über leuchtende Thiere (Ib. id.). Leuch-
ten von Augen (Ib. id.). — Über d. Leuchten
d. Weichthiere (Annal. d. Weiteren. Gesellsch.
für Naturk. Bd. III). — Über d. Wirkung d.
Blitzes auf d. menschl. Körper u. auf Vegeta-
bilien (Sohweigg. Journ. XXXIX, 4 833). —
Botanisches u. Zoologisches.
TlUng, s. Till in g.
Tillberg, Gustaf Salomon. — Dr.
Phil. {Greifswald 4 803), folgweise Docent
(4 806), Adjunct(18 4 2) u. Prof. ord. (4 8 4 7)
d. Mathematik n. Physik an d. Univ. zu
Greifs wald (MA\j [Zi],
geb. 4777, Juni 49, Bilttorp, SNr
manJini
gest. 4 869, März 26, Greifswald.
Diss. inaug. de eclipsi solari d. 14 Febr. INI'
Gryphiaeobservanda, i**, Grypbiae4(ll.»
teorolog. beobb. in d. Straljiaoder AmbHI^ |
tern von 4 84 6.
TiUety Mathieu. — AgroDom,
4 766 zum Director d. Münze zo Troyisllj
d. Champagne ernannt, scheint indessi
stens in Paris gelebt zu haben. Seit i7if j
Mitgl. d. Pariser Acad. (Q) /^SeAefffV]
Journ. \l),
geb. t7t4, Bordeaux,
gest. 479«, Dec. «0, * 4|
Diss. sur la ductilite des mötaux et le« msffm
de Taugmenter, 4«. Bordeaux 47SI (Aieh:
Prix de TAcad. de Bord. T. II}. Pr^iadd»!
pöriences, faites ä Trianon, sur la caoMf4
corrompt les bleds, 8**, Paris 4756, ^Li(l
K"*, Ib. 4 785. Exp6rieoc68 aur le poNl^j
pain au sortir du four, 8«, Ib. 4784. — Wi>
sur les essais des matiörea d'or et d'8f|ri{
(M6m. Par. 4 760, bist.). Obs. aar la<^
d'argent qua retiennent las coupellei apillj
avoir servi aux essais (Ib. 476S). U6m.
l'augmentation apparente de poids qu'on «^ !
serve dans Targent fin lorsqu^on eo fait fM* 1
sai (Ib. 4 76S). M6ro. sur les degrös titwn*
dinaires de chaleur auxquelles les bomroei^
les animaux sont capables de resister fib. 47m
M6m. sur la necessit^ qu'il y a dans les «i*
sais ordinaires des mati^res d'argent, d'ef-
traire des coupelles la partjcule d'argeot (ii
qii'elles retiennent toujours etc. (Ib. 4769K
Mäm. sur le proc^d6 qu'on emploie auiaffi-
n£u;cs de la monnaie de Paris etc. (Ib. 4775J.
Sur les m6lhodes qu*employent les essayeol
pour fixer le titre des matiöres d'oretc. (Ib-
4 776). M^m. sur un moyen nouveau de (airt
avec exactitude le depart d'un grand nomhrt
d'essais d'orädiff. titres etc. (Ib. 4 778). Bi^-
I et II sur le moyen de dissoudre la plattai
par l'acide nitreux (Ib. 4 779). M^m. dansle-
quel on examine qu'elle est la natura de ref-
fet que produit sur I'or fin Tacide nitreux etc-
(Ib. 4 780). M6m. sur l'effetqui resulleduDj*-
lange d'une partied'ätain avec S4 partiesd'or
6n etc. (Ib. 4790). ~ Siehe auch lUeqQir.-'
Agronomisches.
• geh. 1720 etwa, . . ., gest. 1791, , . . (B).
TiUey, Thomas George. — Dr-
Phil. (Giessen); nachdem er in Edinburgh,
Paris, Berlin u. Giessen studirt, 1845 Prof-
d. Chemie am Queen's College in Birminj^*
ham, arbeitete indess 4 848 wieder in
Redtenbacher^s Laboratorium zu PnS
(Quart. Journ. Chem, Soe. UJ,
geb Brentwood, Bsscx,
gest. Ende 4 848 oder anfangs 1849,
Paris.
D9
Tillingr
Tisserand.
1110
iMItural obemistry rendered simple etc.,
London 4848. — Oo some of tbe products
Um action of nitric acid on castor oil (Mem.
tn. Soc. I, 4844 — 48). On the conversion
Ihae-sogar into a substance isomeric wilh
iiloM and inulin (Ib. II, 4 843—45). — On
I eonstilution of bebeerine ; mit D. Kadla-
I (Phil. Mag. Ser. HI. Vol. XXVII, 4845).
oenanthal, its Compounds and Ibe pro-
Dit of ito decomposition (Ib. XXXllI, 4848).
niUng (Tiling), Matthias. — Dr.
d. (Wiltenberg 1663), pract. Arzt erst
Emden, dann in Bremen, darauf seit
59 Prof. d. Medicin an d. Univ. zu Rin-
I u. kurfürstl. Leibarzt. Mitgl. (^Leo-
dio, Acad. seit 4 674 (St) (ANC),
geb. 4 634, Aug. 4 8, Jever, Ostfriesl.,
gest. 4 685, Rinteln.
|. pbysico-medica de fermentatlone, 4S^
men 4 674. Prodromus praxeos cbymiatri-
a(e., 8^ Rinteln 4 674. Rhabarbarologia
«riosa rbabarbari disq. etc., 4°, Francof.
I et 4 679. Cinnabaris mineralis s. minii
iralis tcrutininm pbysicum-medico-chy-
nm, 8*, Ib. 4684. — De adamantibus Lip-
iis et Scholion de adamantibus (Miscell.
d. Net. Cur. 4688). De lino vivo aut asbe-
oet incombostibili (Ib. id.). Plantae, ar-
M, prata, sylvae et regiones lapidibns a
ira impressae (Ib. id.).
Pllloeli, Alexander. — Dr. Juris,
, Buchdrucker in Glasgow, dann Mit-
lOtbümer der Zeitung »The Star« in
ilon (Phü. Mag. LXV;,
;eb. 4759, Febr. 28, Glasgow,
:68t. 4 885, Jan. 26, Islington, London.
ndete 4798 das »Philosophical Magazine
Journal«, welches er bis zum Bande LXV
16) fortführte, zuletzt in Gemeinschaft mit
fagrUnr, welcher es mit dem Bande LXVIII
16) atwchloss und es nun mit den »Annals
hilosophy« zu einer »United Series« ver-
nmmmrmmnBf Jean Alexis. —
-^Sciences. Von 4 830 bis 4 835 bei-
her Genie-OfBcier, seitdem Prof. d.
hematik an d. Univ. zu Gent. Mitgl. d.
d. d. Wiss. zu Brüssel seit 1833 (BAB),
geb. 4 801, Aug. 22, Brüssel,
eralis theoria compositionis ec resolutio-
viriuro moluumque etc. (M^m. de TUiiiv.
lind, 4848^49 ; gekrönt von dieser Univ.).
I. inaug De figura terrae. Recherches 8ur
ikterie des courbes dädiiile de la considö-
OD de leur rayons de courbiire successifs,
I4XS8. — Recherches sur la forme la pitis
niageuse h donner aux ailes des moulins
eot (Mem. couronn. de Tacad. de Üriix.
. 4881). Sur les Solutions singuli^res des
•tlons differentielles (Nouv. Mem. de Rrux.
484S). Recherches sur les axes princi-
paux d'inertie et sur les centres de percussion
(Ib. XXI, 4 848). M6m. sur I'intögration des
öquations lineaires aux d6riv6es partielles, ä
coäfflcients variables (Ib. XXVIII, 4 854). —
Sur les pressions et torsions (Bull. Acad. Brux.
I, 1832—84). Sur la convergence de la sörie
de Kaolanrin (Ib. XIII, 4846). Sur le Paralle-
logramme des forcet de Simon Stövin (Ib. id.).
Sur un thäor^me de Cauohy (Ib. id.). Viele
Berichte ebendaselbst. — Ferneres in Quete-
lefs Corr. math. (z. B. : Sur les vitesses vir-
tuelles finies et sur les autres principes g6ti6-
raux de la mäcanique, T. I, 4 825), in d. An-
nales belgiques, M6m. de la Soc. de Lille u.
Gergonne's Annales).
Tlng^ry, Pierre Fran^ois. — Kam
4770 nach Genf, wo er Apotheker und da-
bei später folgweise Demonstrator u. Prof.
(4 802) d. Chemie u. Naturgeschichte an d.
Acad. wurde. Mitstifter der Soc. des Arts
daselbst im J. 4776 (B) (SG) (BU.XW),
geb. 4743, Soissons,
gest. 4 824, Febr. 43, Genf.*
Analyse des eaux de Marclaz, 8^ GenövQ 4 774.
D® des eaux minörales de Drise en Savoye,
8**, Ib. 4 785. Traitö thöorique et pratique sur
l'art de faire et d'appliquer les veriiis etc.,
2 vol. 8^ Ib. et Paris 4 80S. — Construction
d'un forneau propre ä pröserver les doreurs,
en petites pi6ces, des vapeurs (M6m. Soc. des
arts de Gen^ve, I, 4778). — Recherches ana-
lyt. sur les scbistes de Sallancbes (M6m. Tu-
rin, II, 4 786). — Beob. über e. Kalkspatbart
(Sehr, naturf. Gesellsch. Berlin VI, 4 785). —
Obss. on some extra neous fossils of Switzer-
land (Tr. Linnean Soc. I, 4794). — Sur la
composition de l'^ther (Journ. phys. XXXIII,
4 788). Sur l'acide phosphorique (Ib. XXXV,
4 789). Sur la consistance que les huiles ac-
qui«rentälalumiäre.U).XLVIetXLVII, 4798).
Sur la phosphorescence des Corps et particu-
liärement sur celle des eaux de la mer (Ib.
XLVII, 4798). Sur la natura du fluide dec-
trique (Ib. id.).
* fett. 1821, Febr. 21 (BU,X\1\).
Timbergeri Karl. — Jesuit. Di-
rector d. Sternwarte u. d. physikal. Cabi-
nets zu Gratz von 1764 bis 4 772, lehrte
auch Mechanik u. Hydraulik zu Schemnitz.
Zog sich nach Aufhebung d. Ordens nach
Schottwien in Steiermark zurück (BEJ. \l),
geb. 4731, Oct. 27, Peltau, Steiermark,
ge
St.
Sunimarium observationum meleorolocica-
rum sppcula Graerensi factarum ab a. 4 765
ad a. 4 769, 8«, Graecii 4 770.
Tisserand, Pierre Antoine. —
Prof. d. Mnihematik am College Louis- le-
Grand in Paris: zuletzt Repetent an d Ar-
tillerieschiile zu Douai. Schüler d. £cole
polytechnique zu Paris (QJ (BEP),
70»
1119
ToiriceUi
TortoUni.
IW
tT7B.— Uberaeine Mikroskope Riebe 7. H. ■.
SUlM (Phil. Tr. 1T«S) n. H-BOer (Ib. 1T6<).
- reb. 1710, . . . (10) {GL), fMt. H(n S {LL).
TorrloeUl, EvangBlisla. — Kam
elwi 1618 nach Rom, wo er sich noler
B. Castelli zum Hathemaliker ausbilde-
t«; ging aar dessen Empreblung I6i4 zu
dem damals schon erblindeteD Galilei,
um demselben an der Ausarbeitung seiner
Discorsi lu helfen und wurde nach dessen
Tode Nachfolger in d. Aemlem desselben
zu Florenz (EUT),
geb. 1608, Ocl. IB, Piancaldoll, Bo-
magna fiorenlina,*
gest. (647, Ocl. SB, Florenz.
Trattato del molo, Firenia [vor IS«; ein Zo-
■alz dacn in T. Tlviuii'i ScieaEa universale
delle proponlone, V, Firen»<B7t]. Opera
geomelriCB, t>, ib. 164i (DariD: tjDespbaeTa
et solid ia aphaeratibus, 1] De motu gravium
oataraliter deacendeDtlum [Darin unter bd-
derm die Geaetae des Aaaflasses von Flüssfi;-
keiteo aas Genasen], t) De motu projeclo-
ram , i) De dimeniioue parabolae problema,
S) Appendii de dimeDsione cycloldia, flj De
solido Bculo hyperbolico problema, 7) Appen-
dii de dimeniione cocbleae] . Leilotii aceade-
miche (edirt unter d. Anspicien d. Accademia
delta Crusca in Rom von Tk. BonmTentul),
4>, Flrenze1TIB(H Vortesungan inJenerAca-
damie, handelnd N° 1 bis 4 della forza deila
parcoBsa, N° S u, S della leggerezza, N° 40 u.
4 4 dell'archileltura militarej. — Scrtttura del
I. sopra la boniScszione della Chiana (Rac-
colti degli autori che trsttsno del molo deir
Bcqiie, T. IV). — Racconto d'alcune proposi-
zioni proposle s passate scambievolmenle tra
i matsmatici di Francia e nie daU'anna IS(0
(FabToni, ViUe Italorum, I, 4778). — Epislola
ad A. F. dBHoberral de trocboide (Anc. M^m.
Paria VI). — T. erfand 4B*J das fiarometer
Q. entdeckte bald darauf die unrej^elmUssigen
Schwankongen deaselbeo. Vsrferligte sucb
zuerst einfache Mikroskope n. verliesserle die
Fernrohre.
Tortollal, Bsrnaba. — Dr. Phil.
(1839), folgweise Prof. d. mathemal. Phy-
sik am *Collegio ürbano di Propagsnde Fide<
(I83i), Prof. d. nlntroduzione al Calcolo
sublime« an d. romisch. Universität [I 837),
Prof. d. iCalcolo sublimen an derselben
(1838), auch Prof. d. malhemat. Physik
am »PonliRco Seminario Romano^ (18i5)
u. Hilgl. d. Philosoph. Collegiums in Rom
[1 845). Mitgl. d. Socielii llaliana seil I 816
(Ot).
geb. IS08, Nov. 19. Rom.
Elemenli di calcolo InSniiesimale, T. 1, S«,
Roma 18(4. - Datermlnaztone degllnlegrall
di aleane formole dlfTereniiali li al|
Bt traacenditi (Giom. arcadico di h
18111. Teoria Bnatitlca delle BoptrSiMi»
nie dal meto di nn tinea etc. (lb.LTlI,iBt.
RicBrche aopra alcunl panti di geoiMli'
lilica (Ib. LIX, <81S et LXII, «814). 1
del calcolo del reaidui (Ib. LXUI, 4ttl-H«
UCVII, 4888). Quadraluradell'elliMMdiili
asai inaguali [Ib. LXXVIII, 1818}. UnM«> [
pllcazioni del matodo inveno delto M^ ^
(Ib. LXXIX, 18)9). Sopra le tmiaraaMI ^
i valorldialcnni inte«raUd«4pilicbid* ,
riscono alle auperflcie e Milldllk dei iM ,
(Ib. LXXS, 1S8BelLSXXn, 48(1). Wlj
di alcune Bspressioni imagiBarle(Ib.LXXm
Mem. auU'applicazione del caMiN
residul aU'integnzloae delle equanodlMt
a diCfBrenie Gnile (Ib. XC, XCI etXCI[,<M|
D< all'iotegraiione delle equazioni lioMtiifr
rivale parriali (Ib. XCIII. 1841; XClYttlO;
4S4tj. SulpBBSBggiodagrintegralideUii^
zioniadifferenze QiiileBBriDtegralid~""~^
zioQi dieferenziBli (Ib. XCVII, 48(1). . ..
sentazione geo'metrica delle ÄiniioDi elÜHl
dl terra specie a perimeiro circolart [Ib.U
1844). ReltiBcazlone dl alcune cum
[Ib. CV, 1849). Sopra la retU6caiiona
lisse sferica(Ib.CIX, 184«). Sopraaleaü»]
perBcie carve derivate da una data nip '"^
e di genere concoldale (Ib. CXIII, 1 MT).
ridnzioae di alconi fotegrall deflniU riH»]
ceudenli elliuicl, ed applicazione t "
problemi di geomelria a di meccav
nale [Ib. CXVI, 1848). Sopra le
curvB parallele airelliasoide e aull'eipniw
generale della loro qnadratura (Ib. CXIl
48(8— SO). — Snr las Iransformatioti* <t ■■
vBleuri de pluiieurg intögralea deßaiet qai «
rapportBDt am surfsces et am aolidiUi JM
volumes [CtbUb'i Journ. XXVI, 1848). M«.
sur quelques spplicalions de la mtlbodti*-
verse des tangenles (!b. id.). Noove applia-
zioni del calcolo Inlegrale relallve alli q»-
dralura delle superGcie curve e cubatinA
solidi (Ib. XXXI. 48(6 et XXXIV, 4841). S^
pra l'equezione di una curva del leato ordiM
che i'iDConträ in nn problema rigBardnli
l'ellissl (Ib. XXXIII, 4840. — Sulla eqDanw
della curva plana, Inogo geomelrico di ■
punio tele, dal quäle condolte dua taa|)ril
Bdun'ellissedata, Tangolo delle medesiDaii<
costante (Atti delt'Acc. de'nuovi Lincei, 1, <»'
—48). Sul valore della carvatura toliied
uuB superljcie e buH'uso di questo vitors ad
delermlnazione di alcnni Inlegralidefinilidt'
plicati [Ib. IV, (Seo— 91). Sulla delenuz»
zLOne della Unea gflodesica, descnltasnlli'*
perScie di un'elllssoide a Ire aasi iaegntli*^
condo il metodo del Cav. Jacobl [Ib. id.). 5o?r
le differenti foTmole, esporimenli i raggi i^*"
tracciBtaBolla«
- Gab bi
8°, Roma 1890—87 [Dario von Ihm : Scpnl
superdcie parallele ed applicaiiona di qnat
leorica all'ellissolde [Vol. I, 4SS0). Solozioi
di due problemi di geomelria analilica [Vt
ApplicaiiODedellrascendentialUttlGiaUan
Tortoia
Toumier.
1122
Icune curve sferiche (Ib.). Sulla
dei raggi delle due curvatare di
iodesica tracciata sulia superficie
ide (Vol. 11, 4 854). Sopra l'inte-
) duplicato, che serve a rappre-
jadralura di una certa superficie
ine etc. (Vol. III, 4 853). Sopra gli
iffereoze finite espressi per inte-
(Vol. IV, 4 858). Rappresentazione
11 una funzione ellittica di prima
i'vco di una curva piana trascen-
RMüficazione di alcune curve sfe-
^ 4864). Sopra una formola fon-
ella leorica degii integrali definiti
(Ib.). Sülle relazioni che passano
deH'equazionedisecondo, terzo6
i ed alcune proprietä delle somi-
9 omogenee a due indeterminate
5). Sulla quadratura della super-
a ad una superficie di quarto or-
uta sotto- il nonne di superficie di
)l. VII, 4 866). Ricerebe analitiche
coniche circoscritte ad un trian-
ill, 4 857)]. — Giebt noch heraus
, F. Brioiohi u. A. Oenocohi: An-
matica pura ed applicata, 4 vol.
, Roma 4 858— 64 [Darin von ihm :
che relative alla costituzione li-
riduzione delle funzioni ellittiche
ecie (Vol. 1, 4 858). Sopra alcune
riebe, delle quali la lemniscata e
rticolare (Ib.). Sulla risoluzione
sH'equazioni del terzo e quarto
Composizione di una funzione bi-
d a quattro indeterminate (Vol. U,
e flgure inverse (Ib.). Ricerche
)pra le attrazioni esercitate da una
verso un punto roateriale collo-
piano (Ib.). Applicazione di una
igrale deflnito multiple all'integra-
a classe di equazioni a derivate
»eiBcienti costanti (Ib.). Sopra al-
superflcie derivate (Ib.). Rioercbe
I solle funzioni ellittiche (Vol. 111,
riduzione di an integrale alla fun-
;he (Ib.)].
!•, Francisco. — Jesuit, Leh-
Schrifl and darauf d. Maihe-
irma (BEJ. Vi;,
717, Juni 10, Wien,
800, Bologna.
e, algebrae et geometriae princi-
16 4794. Theoria entium sensibi-
ius d. Französischen d. Para dn
vol. 4r, edit. II, Ib. 4 797. Theo-
[uae in re physica recens inventa
. 4S00.
p Thoma Vicenle. — Priester
I Superior d. Ordens d. Con-
lel Oratorio de San Felipe Ne-
als Yicedirector d. Univ. zu Va-
659 etwa, . . Valencia,
793, Apr. 4 7, Valencia.
Compendio mathematico, en que se contienen
todas las materias mas pijM^ipalas de las cien-
cias, que tratan de la cantfflad, 9 vol. S«*, Ma-
drid 4 797.
Tosoanolll (del Pozzo), Paolo. —
Arzt in Florenz, daher auch Paolo fisico
genannt. Conservator der von N i c o I o N i-
coli gegründeten öffentl. Bibliothek im
Kloster degii Angeli de Monaci Camaldo-
lesi daselbst (B),
geb. 1397, Florenz,
gest. 4 482, Mai 4 5, Florenz.
Hatte sich aus den nach dem Orient unter-
nommenen Reisen Kareo Polo's und anderer
seiner Landsleute die Idee gebildet, dass die
Ostküste Asiens durch eipe Seefahrt nach We-
sten zu erreichen sei. und thelite diese Idee
4 474 brieflich Colninbiis mit, der dadurch
hauptsächlich in dem Glauben an der Aus-
führbarkeit eines solchen Unternehmens be-
stärkt wurde (siehe A. ▼. Humboldt, Krit. Un-
tersuch, überd. hist. Entwickl. d. geograph.
Kenntn. von d. Neuen Welt, I, S. 4 89 ff.). Er-
richtete in Florenz einen Gnomon und ver-
besserte damit die Alphonsinischen Tafeln.
To8ol)j Karl. — Jesuit, Dr. Phil.,
Lehrer d. Mathematik u. Theologie in d.
Ordenscollegien zu Riagenfurt, Ofen, Lai-
bach, Gratz u. Tyrnnu (SSJ),
geb. 4 687, Nov. 98, Rudolphswerda,
Krain,
gest. 1737,- Jan. 96, Laibach.
Synopsis EucUdis applicati s. Elementa geo-
metricae, 8^ Graecii 4780. Calendarium ad
usum anni 4784, Ib. 4780.
Tovr, s. Dutour u. della Torre.
Tonmoforti Joseph Pitton de. —
Seit 4 68^ Prof. d. Botanik am Jardin du
Roi in Paris und seit 4 69 4 Mitgl. d. Acad.
d. Wiss. daselbst. Machte von 4700 bis
4 7 0 9 auf Befehl L u d w i g's XIV. eine Wis-
senschaft]. Reise nach der Levante (Ni. IVJ
(Mem. Paris nO%),
geb. 4 656, Juni 5, Aix, Provence,
gest. 4 708, Dec. 98, Paris.*
Relation d'an voyage du Levant etc., 9 vol. 4*
u. 8 vol. 8**, Paris 4 74 7 (deutsch von Panaar,
8 Bde 8<*, Nürnb. 4 776). — Comparaison des
analyses du sei ammoniac, de la soie et de la
corne de cerf (Möm. Paris, 4700). Description
du labyrinthe de Candie, avec quelques ob-
servations aar Taccroissement et sur la gön^
ration des pierres (Ib. 4709). — Viel Botani-
sches.
* ffMt Not. 2S (B),
Tovmlory ... — Abbe'*, gescInVklor
Mechanicus (LB, p. 494;,
geb. 1690, Mai 4, St. Claude,
gest. 4766
IN
im
Tonrte
yrtu.
Verfertigte PlanetarieD u. eine »Pendute pla-
nötaire«. Siehe CoMiaiss. d. temps» An XII.
TonrtOy s. Turte.
Tonrtnali Kaspar Theobald. —
Dr. Med. (Berlin i%%3), pract. Arzt u. Leh-
rer d. Anatomie u. Chirurgie an d. med.-
Chirurg. Lehranstalt zu Münster. Seit 4 838
Medicinalrath (Cll),
geb. 4 802, Apr. 4, Münster.
Die Sinne d. Menschen usw., 8°» Münst. 4 827.
Die Dimensionen d. Tiere im freien Sehen u.
im Stereoskop. Bilde usw., 8°, Ib. 4 842. —
t3ber d. Begriff u. d. Eintheilung d. Gesichts-
täuschungen (Abhh. u. Beobb. d. tfrzt). Ge-
sellsch. in Münster, 1, 4 829). Beobb., die Zer-
streuungsbilder auf d. Netzhaut betreffend
(Hacker*! Litt. Ann. d. Heilk. XV, 4 829). Über
d. Erschein, ^d. Schattens u. deren pbysiolog.
Bedingung, nebst Bemerkk. über d. wechsel-
seit. Verhältnisse d. Farben (Bnst's Magaz. f.
Heilk. XXXI, 4880). Die Chromasie d. Auges
(Xeckers Arch. 4 880). Über d. Einfluss d. Be-
wegungen d. Iris aofd. objectiven Phänomene
d. Scheins (Heoker*! Preuss. Med. Zeit. 4 832).
Tomileyi Richard. — Esquire zu
Townley in Lancashire, ubiiljt^Bsen Le-
bensverhältnisse nichts nShef bekannt ist
(Äbr),
geb. . . ., gest. . . .
On Oaseoigne's micrometer (Phil. Tr. 4 667).
Onjbe quantity of Talling rain (Ib. 4693—94).
Account of water fall at Townley in l^nca-
shire in Ibe years 4 697 and 4 698 (Ib. 1699).
A prospect of the weather, wind, beight of tbe
barometer etc. observed at Townley 4 703 — 4
(Ib. 4 705). — T. war es, der aus Boyle's Ver-
suchen über d. Zusammendrückung der Luft
d. Gesetz herleitete, welches man gewöhnlich,
aber mit Unrecht, das Mariotte'sche nennt.
TozzetU, s. Targioni-Tozzetti.
Tozzl| Luca. — Dr. Med. (Neapel
4 664). Erst Prof. d. Medicin u. Mathema-
tik am Archigymn. zu Neapel^ auch Pro-
tomedicus d. Konigr. Neapel, dann Prof.
an d. Univ. zu Padua, darauf Prof. am Ar-
chigymn. zu Rom, zugleich auch Leibarzt d.
Päpste Innocenz XII. u. Clemens XI.,
endlich wieder in Neapel lebend (MHJ
(CAM),
geb. 4 638, Nov. 21, Frignano,Königr.
Neapel,
gest. 4717, MSrz 4 4, Neapel.*
Recondita naturae opera jam detecla ; ubi circa
quatuor causas observati cometae de mense
Decembri transacti 4 664 astronomico-phy-
sice dlsseritur, 4 2°, Neapel. 4 665. Horarum
aequalium s. aequinoctialium et antiquarum
exposilio, 4°, Ib. 4 700. Theses physicae a sa-
cris literis dcpromptae, Ib. 4 74 7. Hinterliess :
Trigonometria absque tabulis sinuum, tan-
gentium et s^ftnitium ad praxin redac
soluta. — Medicin isches.
* geb. 1640 la Arena {Nu XVII) (/), fot
{Col.).
Traber, Zacharias. — Jesi
Phil., Lehrer d. Mathematik io ven
nen Ordenscollegien, zuletit Recto
minars in Wien (JJ (SSJ),
geb. 4 64 4, Aug.Si, Murzthal,
•ark,
gest. 4 679, Apr. 5, Wien.*
Nervus opticus s. Tractatus theonca
libros : opticam , catoptricam et die
distributus, fol., Viennae 4675.
* An der Fett
Trall, William. —Kanzle
thedrale zu Conuor ; an R o b e r t S i
Stelle zeillang Prof. d. Mathemali
Univ. zu Glasgow. Mitgl. d. Roy.
London u. Edinburgh (An. R.f.^S
geb. 4747, .
gest. 4 834, Febr. 3, Bath.
Life and writings of X. Bimaoa, laU
Math, in the Univ. of Glasgow, 4«,
... — Soll ausserdem Porisms of 1
andere math. Werke geschrieben ha
Tralles, Johann Georg. -
dem er von 4 783 an in GÖttingei
Prof. ord. d. Mathematik u. Phvsi
•
Acad. in Bern von 1785 bis 4 80
einige Zeit in Neuenburg privatisii
seit 4 804 Mitgl. d. Acad. d. Wiss
lin, sowie seit 18 4 0 Prof. ord. d
matik an d. Univ. daselbst (Enck
Berlin, Acad. 4 8 2 6^ (Wo If),
geb. 4 763, Ocl. 4 5, Hamburi
gesl. 4 8i2, Nov. 4 8—4 9, Loi
Physikal. Taschenbuch usw., 4 2", G
Beilr. z. Lehre von d. Elektricilät,
4 786. Lehrb. d. rein. Mathematik, S»,
Bestimm, d. Höhe d. bekannt. Bergt
Ions Bern, Ib. 4 790. — Über d. Elek'
Staubbachs usw. (Gren'a Journ. I, '
Über d. Landesvermcss. d. Schwei
Ephemerid. 4 798 ; auch v. ZacVs Mon
IV, 4804 u. VII, 4808). — Über d.
Maass-System u. d. Maasse in d. Scb'
natl. Corr. VIII, 4 808). Beobb. d.
von 4 807 (Ib. XVI, 4 807). Bestimm
höhe von Berlin (Ib. XXII, 4840). -
eigenthüml. Methode, die Ausdehn. '
durch d. Wärme zu bestimmen (6
XXVU, 4 807). Über d. wahre Be:
specif. Gewichts d. Körper (Ib. Id.)
gesetze d. Aürometrie auf d. all{
Weise dargeslellt u. angewandt aa
serdampf zur Prüfung d. Hypothek
usw. (Ib. id.). Über Dalton*a Absorpt
rie, Volta'g Eudiometer usw. (Ib.
4 808). EInises über Waagen (Ib. XXI
Neue Senkwaage u. deren Gebrauch
Tramontlni
Trantwein.
1126
lerkk. zu Kalns' Polprisationsver-
XXXI, 4 809). Untersuchungen
)cif. Gewichte d. Mischungen von
Wasser usw. (Ib. XXXVIII, 4 8H,
;h, Leipzig 4 84 2). — Behandl. ei-
>en, die bei grösseren trigonomelr.
vorkommen (Abbandll. Berliner
14—4 4, Berl. 4 84 5). Beschreib, u.
orie e. neuen Waage (Ib. id.). Über
eite d. acad. Sternwarte in Berlin
kngabe e. allgem. Integralformel
Bobb. über atmosphär. Refraction
ihlen irdischer Gegenstände (Ib.
. Zusammensetz. d. Kröfte als ma-
fgabe (Ib. id.). Über d. Identitöt
lus für Differenz, integral u. ähnl.
I mit blossem algebraischen (Ib.
I. Ableitung d. Winkelformationen
nalyt. Betrachtt., ohne Rücksicht
metr. Entstehung (Ib. f. 4 84 2—4 3,
Von d. Summen einiger Reihen
—4 5, Ib. 4 84 8). Von wiederholten
(Ib. id.). Von d. Werthen d. Pro-
stimmt. Summen der Zeigezahlen
ren (Ib. f. 4 84 6—47, Ib. 4 849).
rachtt. ebener u. sphär. Dreiecke
naiogie (Ib. id.). Algebr. Bestim-
ode d. Lunge, Breite u. Azimuthe
Vermessungen (Ib. f. 4 84 8—4 9,
Jber d. Erwärmung d. Erde von
b. id.). -Beob. d. ringförm. Son-
ss, 7. Sept. 4 820, zu Cuxhaven
-24, Ib. 4 822). Von e. Mittel zur
. Geschwindigk. d. Lichts in un-
KOrpern (Ib. id.). Von Reihen,
Icienten nach Sinussen u. Cosi-
facher Winkel fortschreiten (Ib.
ronom. Beobb. in Bode'i Jahrb. f.
u. 4826.
gereist war, um Apparate xur Pendelbe>
zu besorgen. — Gest. Nov. 15 {M. II)
);NoT. 19 {An. B./.1S22).
intlüly Giuseppe. — «Folg-
l-Ingenieur (4 790) u. Prof. d.
(4 797) iD Verona, Prof. d. geo-
linens an d. Genie- u. Artille-
zu Modena (4798 — 99), Spe-
eur in Verona (4 804 — 2), dann
ne frühere Stellung in Modena
t und seit 4 84 0 an d. Univ. da-
. d. beschreibenden Geometrie
(seit 484 4) d. Architectur, was
30 war. Mitgl. d. Soc. Italiana
770, . . . Verona,
rico e pratico delle projezioni gra-
Modena 4 842—4 3. — Problema
n. Soc. Ital. XIII, 4807).
MIy Abel £tienne Louis.
ur des Mines seit 4 830. Repc-
ilyse an d. tcole polytechnique
ind auch Examinateur d'admis-
rselben (OrJ,
geb. 4 805, Dec. 20, Versailles.
Recherches sur la courbure des lignes et des
surfaces(LionYiIIe'iJourn. VI, 4 844). Methode
g6om6trique pour les rayons de courbure (Ib.
X, 4 845). Note sur les principes de la möca-
niqua(Ib. id.). — Nouv. möthode pour le cal-
cul des fonctions sym^triques (Nouv. Ann. de
math. IX, 4 849). — Essai gäologique sur Ttle
de Jersey (Ann. d. Mines 4 864). — Möm.sur les
propriöt^s d'un ensemble de droites män^es de
tous les pointsde Tespace suivant une loi con-
tlnue (Journ. Ecole polyt^chn. Gab. XXXIX,
4 862 ; auch Compt. rend. LH, 4 864 ) . ~ Schrif-
ten tiber den St. -Simonismus.
Trapezmity s. Georg von Trape-
zunt.
Tranbe, M o r i t z. — Dr. Phil. u. Wein-
händler in Ratibor (Diss),
geb. 4 826, Febr. 4 2, Ratibor.
De nonnullis chromii connubiis, Berol. 4 847
Auszug: Lieb. Ann. LXVI, 4 848). Theorie d.
Fermentwirkungen, 8<^, Ib. 4858. Zur Theorie
d. Gährungs- u. Verwesungs-Erscheinungen
usw. (Pogg. Ann. CHI, 4858).
Trantaiaiui , Christian. — Von
4 704 biyfi729 Senator, dann Stadtrichter
u. Bürgermeister zu LÖbau in d. Lausitz.
Mitgl. d. Leopoldin. Acad. (Ott),
geb. 1678, Jan. 24, Löbau,
gest. 4740, Juli 4 0, LÖbau.
Von Circulis s. Halonibus um d. Mond u. d.
Sonne (Breslau. Samml. XVI). Meteorum ano-
nymum (Ib. XIX). Einige Observationes pra-
cticae von denen Barometris (Ib. XXIV). Re-
genbogenfarbiger halo lunaris (Ib. id.). Schwef-
lichte Materie bei Gewitterregen (Ib. id.). Don-
nerwetter mit variablen u. diversen Winden
(Ib. XXV). Fallirende Barometra (Ib. XXVI).
Von Blitzen ohne Donner (Ib. XXVII). Vir-
gulae solares (Ib. XXVUI). Von einem extra
grossen bei Zittau gefundenen Krystall (Ib.
XXXIII). Von d. am 4. Jan. 4 726 gefallenen
Feuerkugel (Ib. XXXV). Noch viele dergl.
Beobb. theils ebendort, theils in A. E. Bftch-
ner's Miscell. physico-medico- mathematt.,
Jahrg. 4 727—30.
Trantsohold , Rerrmann. — Dr.
Phil, in Moscau. Mitgl. d. kaiserl. Gesellscb.
d. Naturforscher daselbst (Or),
geb. 4 847, Sept. 47, Berlin.
Recherches g^ologiques aux environs de Mos-
cou (Bull. Soc. d. Naturalistes de Mose. 4 858
et 4 859] . Über Petrefacten vom Aralsee (Ib.
4 859). Ueber d. Einfluss d. Bodens auf d. Pflan-
zen (Ib. id.). Über d. Kohlen von Central-Rass-
land (Mäm. Soc. d. Naturalist, de Mose. 4 860).
Trantweiiii Jacob Bernhard. —
Apotheker in Nürnberg (Arch. Pharm. \C),
geb. 4793, März 4 4, Schiltach, Baden,
gest. 4 855, Juni 4 0, Schiltach.
74 •
1127
Trebra
Tredgold.
US l^j
über die Bereitung des QQ^Dkiilbersubiimats
(Sohweigg. Journ. XXV, 4819). Über d. Dar-
stell, von rein. Silber, rein. Höllenstein u.
rein, koblens. Natron (Ib. XXVlI, 1819). Phar-
maceut. u. tecbn. Beobb. (Ib. XXXi, 1821).
— Über d. trockne u. ^ässr. Blausäure (Bueh-
nor*! Repert. XI, 1821). — Über Coundarin,
Salpeterilther u. Castoreum canadense (Ib.
XXIV, 1826). Krystallgestalt d. Phosphors
(Ib. XXXIII, 1880). Über d. Baidriansäure
u. ihre Verbindd. (Ib. L, 1885). Weinbrannt-
weinfnselöl (Ib. LVIU, 1887). Zerleg, d. Koch-
salzes durch e. gleiches Atom Schwefelsäure
(Ib. LXXXI. 1843). Über Bieiessig (Ib. id.).
Ueber Schwefelleber (Ib. id.). Bereit, d. Eisen-
oxydhydrats usw. (Ib. LXXX1>, 1843). Über
d. Kirschlorbeerwasser (Ib. LXXXIII, 1843).
Über einige Metamorphosen d. Kartoffelfusel-
öls(Ib. XCI, 1846).
Trebray Friedrich Wilhelm Hein-
rich von. — Folgweise Bergmeister
(1767), Bergcommissionsratb (1769) u.
Viceberghauptmann (1773) in Marienberg,
dann hannövr. Viceberghauptmann in Zel-
lerfeld (1780) u. Berghauptmann zu Claus-
thal ( n 9 n, endlich seit 1 8 0 1 sächs. Ober-
Berghauptmann zu Freiberg (M^l),
geb. 17 40, Apr. 5, Allstedt, Thüringen,
gest. 1819, Juli 16, Freiberg.
Erfahrungen vom Innern d. Gebirge, fol.,
Dessau u. Leipz. 1786. Die Bergbaukunde;
mit I. ▼. Born, 2 Bde. 8°, Ib. 1789—90. Sein
Mineraliencabinet, beschrieben. 8°, Clausthal
u. Götl. 1795. Bergmeisters Leben u. Wirken
in Marienberg vom Dec. 1767 bis Aug. 1779,
8°, Freib. 1818. — Über d. kalkartige phos-
phorescirende Steinmark (Creirs Ann. 1784).
Ueber d. Harzer Spiessglanz (Ib. 1790). Nachr.
von einigen merkwürd. Stufen aus d. Revier
Marienherg (BeschSft. d. naturf. Gesellsch. in
Berlin II, 1776). — Über einij:;e chemische u.
geognost. Gegenstände (v. Zach's .Monatl. Corr.
IX, 1804). — Über d. innere Temperatur d.
Erde (Geogr. Ephemerid. 1816). Ferneres in :
Teutsch.Mercur (1783), Gölting. Magaz. (1785)
usw.
Trebnohety Claude £tienne. —
Oflicier de la Reine a la paneterie. Culti-
virle schon 1750 die Astronomie in Paris,
scheint aber spUter in Auxerre gelebt zu ha-
ben (LB.p.^^l) (Journ. des Savants \1 Sß),
geb. 1752, Juli 27, Auxerre,
gest. 1784, Nov. 24,
M6m. sur les observations du passage de Vä-
nus, 12°, Paris 1764. — M6m. de Mr. Legentil
et de Mr. Trebnchet sur le passage de Vönus
pardovant le soleil (Journ. deSav. 1760). Let-
tres sur les passages de Venus et sur l'öclipse
(ie 1764 (Ib. 1766 et 1770). ^ llöhentafeln in
P. LÄv^qne'g Tables du Nonajrösime u. Tafeln
liber d. Venus-Durchgünge in Lalande*8 Astru-
nomje, T. II.
PF
u
l
1
Treohsel, Friedrich. — Entii»,
haber einer Privatlehranstalt (1801) ii
Bern, dann bei Gründting d. Academieih
selbst Prof. d. Mathematik und seit tili
auch d. Physik an derselben nod anii
1834 gestifteten Universität bis 1847,ii
er in den Ruhestand trat (WolfUjfii
(SNG) (ASM,XXJ,
geb. 1776, März 4, Burgdorf, Cid«
Bero,
gest. 1849, Nov. 26, Bern.
Ober d. Sicherheitsmaassnahmen gegeod.»
teren Getroz-Gletscher ; mit Sicher n. Gk»
pentier, 8"*, Zürich 1821. — NachricUiN
der (durch ihn) im J. 1811 angefangeoM tri»'
gonometr. Aufnahme d. Cantons Bern (Ul
Arch. d. Acad. zu Bern, III). NachrieUni
der 1821 u. 1822 in Bern errichteten SMi*
warte (Ib. VJ. — Mittl. Barometerstand iD In
(Xeissner, Naturwiss. Anzeiger d. aHpK
Schweiz. Gesellsch. I, 4818). Bemerkt tkv
Blitzschläge u. Blitzableiter (Ib. III. 1814-
Merkwürd. Blitzschlag (Ib. IV, 1811). !•-
merkk. über LapostoUe's Blitz- u. Hagel-Ak-
leiter aus Strohseilen (Ib. V, 1828). -Ib-
teorolog. Beobb. in Bern 1826—86 (NM
Denkschr. d. allgem. Schweiz, naturf. ^
sellsch. II, 1838). Obss. «fttronom. poordf
terminer la latitude de Berne faites eo \M
etc. (Ib. XI, 1 850). — Notice sur un graod ni- 11
vellement e:i6cut6 dans une partie du banii
de la Suisse occidentale sous ladirecUooöi
Mr. T. etc. (Bibl. univ. VI, 1817). Sur les oo-
bres colorees (eigentlich von seinem Sobi;
Ib. XXXII, 1826).
Tredgoldi Thomas. — Lernte das
Tischlerbandwerk in Ourham , war dann
Tischler- u. Zimmergesell an verschiedenen
Orten in Schottland, kam darauf zu einem
Arcbiteclen in London und etablirte sidi
daselbst 18 23 als Civil-Ingenieur (KECj,
geb. 1788, Aug. 22, Branden b.Durham,
gest. 1829, Jan. 28, London.
The elementary principles of carpentry, ^'i
Lond. 1820, edit. II, Ib. 1828. A practicil
essay on the strength of cast iron, Ib. (8tl>
edit. III, Ib. 1831. Principles of warmiDgiBd
ventilating public buildings etc. , Ib. ISÜ.
edit. III, with an appendix of T. Bramah, !*•
Ib. 1836. Practical treatise on railroads iihI
carriages, S«, Ib. 1825, edit. II, 18S5. RemarU
on steam navigation etc.. Ib. 1826. Ess«yot
the steam engine etc.. Ib. 1827, edit. 11 by
W. S. B. Woolhonfe, 2 vol. 4<», Ib. 1839; Ap-
pendix, 4°, Ib. 1841. — On the principles oC
beauty in colouring (Tilloch, Phil. Mag. XU^
1817). On Sir Richard Phillips new hypotbesis
on motion (Ib. L, 1817). On the advantaises
that may he expected to result from the study
of the principles of stratification etc. ilb. id.'-
On the resistance of solids [Ib. id.). On Ihe
geoloj^ical principles of Werner and those o'
W. Smith (Ib. LI, 1818). Co the transversa
29
Treiber
TremUey.
1130
ength and resilience of iimber (Ib. id.). Od
* pressure of the earth against revetements
i retainiog walis (Ib. id.). Od the modulus
Blasticity of air and the velocity of sound
. id.). A method of determining the specific
itofbodies from their expansion (Ib. id.).
the nature and laws of friction (Ib. LIII et
/, 4849). Experiments on the flexibility and
sngth of stooes (Ib. LVI, 4 820). Some ac-
int of a method which may be applied to
•ame purpose as Sir Isaao Hewton's Me-
d of fluxion (Ib. LVII, 48S4). Refutation of
rap«th*s mathematical inquiry into the cau-
, iaws etc. of heat, gases, gravitation etc.
. LVIII, 4824). On the flexure of astrono-
»I instruments (Ib. LX, 4 822 et LXI, 4 823) .
the nature of the curves described by one
be combinations of Jopling't apparatus for
cribing curves (Ib. LXII, 4823). On the
igbts and measures (Ib. LXIV, 4 824). On
latent heat of vapours (Ib. LXVI. 4 825).
Ihe theory of evaporation (Ib. LXVII, 4 826) .
IHdton'a speculations respecting the mix-
B of gases etc. (Ib. id.). Researches on the
ory of hydro-dynamics (Ib. LXVIII. 4 826).
A new theory of the resistance of fluids,
npared with the best experiments (Phil.
g. Unit. Ser. III, 4 828). — Experimente on
elasticity and strenglh of hard and soft
el (Phil. Tr. 4824). ~ Artikel Joinery in
Bncyclop. Britatn.
Tk^ibor, Johann Friedrich. —
D 4 669 bis 4 67 i Rector am Ruthenaeum
Schleiz, dann Rector am Gymn. in Arn-
idt bis zu seiner Pensionirung im J. 4 7 4 4
)rgm, Gymn, Amstiidt, 4 853j,
geb. 4 642, Aug. 21, Osthausen, Thü-
ringen,
gest. 47 4 9, Apr. 4 7, Arnstadt.*
) flgura et colore coeli apparente. Jenae
68. Tractatus bistorico-chronoIogMi, Ib.
19. Astronomische u. histor. Selteaheiten.
lilome astronomlae u. andere Lehrbücher.
*|Wt.Apr. 15(J).
Trembleyi Abraham. — Lebte ei-
ge Jahre im Haag als Hauslehrer beim
"afen Bentink und in London als Er-
ihef d. jungen Herzogs von R i c h m o n d,
ihfte aber ums J. 4 757 in seine Heimath
iröck, wo er als Privatmann lebte und
Iter Mitgl. d. grossen Raths wurde (SG)
DJfWolf.lU) (HFPAX),
geb. 474 0, Sept. 3, Genf,
gest. 4784, Mai 4 2, Genf.
«sea mathematicae de infinite et caiculo in-
ilesiroali, 4^ GeBevae4 730. M^moires pour
"Vir k l'hist. d'un genre des polypes d'eau
IC6, 4«*, Leide 4744. — On the light caused
qoicksilver shaken in a glass tube, pro-
idiDg from electricity (Phil. Tr. 4 746). On
stones in the country of Nassau and the
itoriea of Treves and Cologne, resembling
le of ibe Giants-Causey of Ireland (Ib.
4 755). Of an eartt^iiake feit at Cologne, Liege,
Maastricht etc. (Ib. 4 756).
Trembleyi Jacques An^re. —
Bruder des Vorigen. Ward 4 762 Prof. d.
Mathematik u. Philosophie, sowie Pfarrer
in Genf (HFPAX),
geb. 474 4, .. . Genf,
gest. 4763, .. . Genf.
Theses physicae de vegetatione et generatione
plantarum, 4^^, Ib. 4 734. De resistentia in ma-
chinis, 4°, Ib. 4 752. — Account of an earth*
quake feit at Geneva (Phil. Tr. 4 755— 56^. -
Theologisches.
Trembley, Jean. — Neffe der beiden
Vorigen. Ursprünglich zum Advocaten aus-
gebildet, aber durch Maltet u. Bonnet
für die Mathematik u. Naturwiss. gewon-
nen, ging er 4 794 nach Berlin und ward
daselbst Mitgl. d. Academie, kehrte abef
(wann? nicht bekannt) in die Heimath zu-
rück fSGJ (B, im Art. Mall et; (Wolf, W),
geb. 4 749, Genf,
gest. 4 84 4, Sept. 4 8, Mas d^Agenois. *
Exposition de quelques points de la doctrine
des prindpes de Lambert, La Haye 4 780. Es-
sai sur la trigonomötrie sphörique, contenant
diverses applications de cette science ä i'as-
tronomie, 8^ Neufcbdlel 4 788. — Disq. ele-
mentaris circa calculum probabilium (Com-
ment. Soc. Gott. XII, 4 708—94). Disq. math.
de probabilitate causarum ab effectibus ori-
unda (Ib. XIII, 4 795—97). — R^flexions sur
l'usage des m^thodes d'approximation dans
rint6graUondes6quationsdiff6rentielles(M6m.
Berlid, 4 786—87). Rech, sur les multiplica-
teurs des ^quations diff^rentielles du premier
degrö (Ib. 4 790 — 94). Rech, sur les intc^grales
particuli^res des ^quations difförentielles (Ib.
4 792—93 et 4 797. auch Mäm. Turin. V). Rech,
sur les ^quations difT. Unfaires du second de-
grö(lb. 4794-95 et 4804). Rech, sur les frac-
tions contlnues (Ib. 4 794—95). Rech, sur une
question relative au calcul des probabilit^
(Ib. id.). R^nexions sur les ph^nomönes de la
composition et de la d^composition de Teau
etc., IIMöm. (Ib. 4796 — 9^). Obss. sur quel-
ques accidents du 'cours des fleuves et des
torrents, III M6m. (Ib. id. et 4 798 et 4799—
4 800). Rech, sur la mortalitö de la petite ve-
röle (Ib. 4 796). Essai sur la maniöre de trou-
ver le terme g^näral des s^ries r^currentes (Ib.
4797). Obss. sur le problöme des trajectoires
(Ib. id.). Obss. sur l'analyse deBiophante (Ib.
4 798). Obss. sur les söries qui expriment la
valeur des sinus et cosinus d'arcs multiples
(Ib. id.). Obss. sur une discussion relative ä
la theoriedelarösistancedesroilieux (Ib. Id.).
Analyse de quelques exp^riences faites sur la
dilatation des fluides 6lasliques (Ib. id.)- Obss.
sur les caiculs relatifs ä la durde des mariages
et au nombre des epoux subsistants (Ib. 4 799
— 4 800). Obss. sur le calcul intägral aax dif-
förences finies (Ib. id.). Obss. s>xt V^VXwrNSv^vw
1131
Trteary
TreTinmni.
ita W
et l'^quilibre des spbörofda» (ib. id.)- Obst,
sur le Probleme de la pr6cession des öqui-
noxes (Ib. id.). Obss. sur la tb^orie du son
etc. (Ib. 4 604). Obss. sur les möthodes em-
ploy^s pour le calcal de Torbite des comötes
(Ib. id.). Obss. sur le calcul d'un jeu de ba-
zard (Ib. 4 802). Obss. sur le döveloppement
des fracUoDs qui renfermeni des sinus et Co-
sinus d'arcs multiples (Ib. id.). Obss. sur les
mdthodes d'approximation (ib. 4 803). Obss.
sur le grand probl^me isopörimätre (Ib. id.).
Obss. sur quelques pointsde cbronologie grec-
que (ib. 4 804). — Rech, sur les öquations
diff. du prämier degrö (Möm. Turin, V, 4 798).
— Rech, sur les öquations aux diff^rences
partielles du premier ordre ä trois variables
etc. (Nov. Act. Pelrop. IX, 4 795). D« du Pre-
mier degrö ä quatre ou plusieurs variables
(Ib. XIV, 4 805). — Mit J. A. KaUet astronom.
Beobb. in d. Act. Petrop. I, 4 778. — Beweise
d. Leiell'schen Formel für d. Parallaxen-
rechnung (Bode'i Jahrb. f. 4 782). ÜberKepp-
ler'a Problem, in Absicht auf d. Anwend. des-
selben in d. Astronomie (ib. Id.). AuflOs. e.
astronom. Aufgabe (Ib. f. 4 798). Bemerkk.
über d. Theorie von d. FortrUckung d. Aphe-
lien bei d. Planeten (Ib. f. 4 800). Astronom.
Beobb. (Ib. 1778, 4 784 a. 4 784).
* Bei Tonnoins (D^. Lot-et^Garonne), wo er eini^
Jahre bei teincr rerheiratbeten Tochter ^lebt hatte.
Tr£mei7| JeanLouis. — Ingenieur
(seit 4 832 Ingönieur-en-chef) des Mines
in Paris (OrJ, '
geb. 4 773, Juni 4, Paris,
gest. 4 854, Nov. 20, Paris.
Sur les Emissions du fluide ölectrique (Journ.
de phys. XLVllI, 4 799). Examen des pheno-
mönes ölectriques qui ne paroissent pas s'ac-
corder avec la th6orie des deux fluides (Ib.
LIV, 4 802). — Calcul d'une des formes secon-
daires du quartz (Journ. d. Min. V, 4796—97).
Observation sur les aimants elliptiques (Ib.
VI, 4 797). Rapport sur les erreurs auxquelles
ont ätä soumis des öchanlilloos de difl'^rents
fers fabriquös en France (Ib. X, 4 804— 2). Ob-
servations sur les exp^riences ä l'atde des-
quelles les physiciens dämontrent la röflexion
du calorique (Ib. XXXIV, 4843). - Sur la
hauteur de l'Observaloire royal au-dessus du
ziro de l'^cbelle du pont de Tournelle (Ann.
d. Min. S6r. I, T. IV, 4 84 9). Sur les trailös de
cristallographie et de min^ralogie de Mr. Haüy
(Ib. VII, 4 822). — Recherches sur löcoule-
ment de la vapeur faites pour dt^terminer les
dimensions ä donner aux oriflces des soupapes
de suret^ des chaudl^res ä vapeurs (Ib. Sör. III,
T. XX, 4844).
Trenteli Franz Xaver. — Jesuit,
erst Lehrer d. Philosophie in verschiede-
nen Ordenscollegien , dann, nachdem er
sich unter M. Hell u. F. Huberli zum
Astronomen ausgebildet, 4 773 Prof. d.
Mathematik u. Astronomie an d. Univ. zu
Würzburg (M, W) (BdJ (BEJ. IV;,
geb. 1730, Febr. 4, Neustadt a.d.Havd,
gest. 4 804, Jan. S9, Wurzburg.
Compendium algebrae, 8®, Wirceburg. 4771
Comp, geometriae, 8^ Ib. 4 775. Comp.» ■■
ctionum conicarum, 8^*, Ib. 4778. Ig
TrentepoU , Johann Jacob. -
Dr. Med. (Kiel 4 825). Nachdem er alsOberr
Schiffschirurg von 4 82 6 bis 1 827 eioeRätt
nach China gemacht, 1828 dSnischerBtM
blissements-Arzt zu Cbristiansborg auf i
Küste Guinea (CU),
geh im Eiderstetischeo.
gest. 4 830, Jan. 15, Christiansborg.
Barometer- u. Thermometer-BeobichtOD^
in Christiansborg (Pogg. Ann. XXVI, 4811;.
Tresoai Henri fdouard. — Sub-
director d. Conservaloire des Arts-et-Me-
tiers in Paris , auch Prof. suppl. d. tk»r
nique industrielle an demselben; fräiff
Ingenieur des Ponts-et-Chauss^es. Schü-
ler d. £cole polyt^chn. von 4 833 bis 483S
(VD} (REP),
geb. 4 84 4, . . .
Trailö äl^mentaire de göom^trie descriptin
d'apr^s OUvier, Paris 4 854. — Visite ä Pexpo-
sition universelle de 4 858 (Biblioth. de che
mins de fer).
Tresenreiitor, Christoph Fried-
rieh. — Von 4733 bis 1737 schwed.Ge-
sandlschaflsprcdiger in Wien, dann Dia-
conus in Altdorf u. Prof. d. Theologie an
d. Univ. daselbst (J) (WN),
geb. 4 709, Sept. 8, Ezelwangeu.Für-
stenlh. Sulzbach,
gest. 17 46, Jan. 5, Altdorf.
De sciftntiae cometicae fatis et progresso,
2 pt. 4°, Alldorf. 4730. De inaequali clariUU
lucis diurnae in terra et planelis . . .
Treflsan, Louis Elisabeth de 1>
Vergne, Comte de. — General-Lieote-
nant in d. französ. Armee, in weiche «f
4 7i3 eintrat. Milgl. d. Acad. fran^ais«""
freies Milgl. d. Acad. d. Wiss. zu Pari*
(B) (Q),
gob. 4 705, Nov. 4, Le Maus,
gest. 1783, Oct. 31, St. Leu.*
Essai sur le fluide öleclrique, co^^id<i^6colD^lf
agenl universel, 2 vol. 8*», Paris 4 786 (heraus-
gejieben von seinem Bruder, dem Abb^Ii'*'
san). — Viel Anderweitiges.
♦ gest. 17S*>, Oct. 31 {DF).
TreTircmnSi Gottfried ReinhoU-
— Dr. Med. (Göttingen 4796). Pract. kxi
u. (IT 97) Prof. d. Medicin u. Malhemali!
am Lyceum zu Bremen (RBj (Brm. A, (^
(G, 4 1;,
Tmr
(776, Febr. 4, Bremen,
1837, Febr. 16, Bremen.'
über d. Einfliiss d. galvaa, Agena u.
tiem. Mitlei auf d, vexelttive Leben
R. VU, Igm, auch rtaX n. laheal'!
!h. I.IBODJ. Elndussd, Galvanismus
er. Heilbarkeit (Ib. V1I1,1801). Gel-
neleorolof;. Ideen [Ib. id.{. — Pby-
es, z.B. Biologie oder PbiJosophied.
;alur. 6 Bde 8°, GiHl. 1S01— ia".
TB, JuU ( IJC. 11).
gdmon Ibm, Ladwl; Otor;, wn «r-
Tiiemld.
11S4
xnllnDrw»», duin
Ulf
.VSiu
&•.
r«rkeDtuBUi.>kolnUk
piUrrl
litb: H«lhodt mlt»I>l
r Allil
[op.HUlKdcaKnlielD
( V,n
ulion D. OehTmoch d. lUtloni
c«.B>
ler'ipolrt«bl..Jonin.
xc,
S[i2)j
Üb.
II, IBM).
r (Treu), Abdias. — Hag. Phil,
erß 1611). Erst ((6S3) Pfarrer
-Ertebach, dann (<6I6) Beclor
ich und nun Prof. d. Hatbema-
}, an Schwenter'a Stelle) und
k (1650) an d. öniv. zu Alldorf
IB97, Juli 39, Ansbach,
1669, Apr. IS, Alldorf,*
ReomelricBO practicae a. geometr.
ilein, 8°, Nürnb. tS36. Disp. de im-
i terrae contra Coptnüenm, Altdorf,
ronoroiaeparssphaericait", Norimb.
aS7. Geodaesia uolvenalis d. I. Be-
i Land- u. Feldmessen, 8°, Nürnb.
.Dtl. von SoppelniaTr, Ib. 1 Tl H, Com-
fortiücatorum, 41°, Ib. 16(4. Discura
d u. Verl|essernng d. Astrologie, i",
Denkwürdige Obgervaliones von
~onjunctloaibuB u. Opposilionlbua,
1er Apogaeorum, Nodo rumsen tro-
ilrici solis u. dergi. Bewegan|jon, C,
Ableinuugu. Wiederlegungd. Agtro-
licariae, 4°, Augsb. 16S(. Arbiter
icusi. e. collaljo tabb. eclipticarum
[b. 4634, De roeteorig, Argeotorat.
rectorlum malhematicum ad cujns
1 informatioaem Iota matbesis et om-
em partes, DomiDBlim arithmstica,
., astronomia, geographia, optica,
a, mecbanlca, melbodice docerl et
:i poisunt, 4° Altd. 1657. Compen-
ipendiorum asironomiae et astrolo-
Kurze doch klare Verfassuag der
ternltungl ugw., Ib. 4660. Grilndl.
tuntt, 4°, Lüneburg 4S60. Disp.de
lementorem non binario, aed qua-
Ib. 1661. Gründl. Beriebt von d. Im
Februar erschienenen Comelen, 4°,
164. Diss. de cometis et via laclea,
466). GrüDdl. Bericht von d. 4664
ncbiefl. Cometen, 4°, Nürnb. 46es.
le Dlspp. — Errichtete teST eine
te in Alldort.
ieht Htri 11. wie ( 1FW. IV) u. (/) ui;cban
rut).
mibotot, Gottfried. — Sachsen-
Golba'scher Legationsrath in Neuenbürg
(Wotf.ni) (MB.\SH), ,
geb. 1696,
^st. I7G3, Min IT, Neuenbui^.
Soli viele malhemat. Artikel Im Uercuresuigge
vsrfasst n. ein aitropom. Werk hinterlaaseo
Trier, Salomon Heyer. — Apo-
theker zu Nysted auf Laaland von I8S7
bis t830, dann lu Kongena Lyngby (E),
geb. 1804, Hin 19, Kopenhagen.
Gab heraus : Archiv Tor Phannacie, ■ Bde. 8*,
Kiöbnb. 4 844—46 Qod Archiv Tor Pharma cie
og technisk Chemie, 4 Bde. 8°, Ib. 4847-90.
— Det chromsure Kati's Anvendelse til at op-
dsge Ravsyreos Purfalslining med Vtjasteeii-
gyra [Forhandl. ved de skandinav. andet Htl~
det, 4 840).
Trlesneokar, Franz von Paula.
— Jesuit bis zur Aufbebung d. Ordens.
Dr. Pbil., nachdem er Lehrer an verschie-
denen Ordenscollegien gewesen, 1781 Ad'
junct u. 1793 Director d. Sternwarte zu
Wien, auch EYof. d. Astronomie an d. Univ.
daselbst (ABG.y,iSiB) (ON) (SSJ) (BEI.
Vij (M.W) (Bode'sJahrb. I8S0A
geb. 1745, Apr. S, Kirchberg, Oesterr.,
gest. (817, Jan. 19, Wien.
Ephemeride« astronom. aan. 4TSD— St; mit
■■ HeU, 8°, VieuD. ITBi— 94. Ephemerid.
aatroD. ann. 4 70(^98; mit f . Itbv, 8>, Ib.
4 7SS— 99 (In beideo Jahrbüchern Aubatie TOD
ihm). — Beitr. i. Bestimm, d. geogr. Lange
von Prag (Abhh. BCbin. Getellsch. d. Wiss. '
III, 1T87). .:— tber d. üngewiasheit astronom.
Piipuncte bei Entwert. e. Karte von Perslen
u. d. aalal. Türkei (Abbh. K. Böhm. Gegellsch.
d. Wigs. 1, 4 804). Verändert. Schickssie dreier
merlEwUrd. Langenbestimm. von Peking, Am-
sterdam u. Regensburg (Ib. II, 4806). Astro-
nom. Beobb. an, verschiedn. Slerawtrteo,
i Sammlnngen (Ib, III, 480« bis IV, 481^—
Beilr. Eur geogr. Langenbestimm. [Afllb.
geogr. Bphemerid. 1 7SS). — Viele geogr. Orts-
bestimm, u. astronom. Beobb, In v. baVi
Honatl. Corr. u. Beda'i Jahrb. 1. 4800— ir
TrlewaM (Triev»ld], Samuel von.
— Von 1707 bis 1710 beim scbwediscben
Beichsarcbiv angestellt, später (1 7 1 3) Gou-
vemements-SecrelSr im (damals schwed.)
Herzogth. Bremen u. Verden, (710 Legs-
tions-SecretSr beim Braunschw. Congress ;
trat I7IS in bolslein. Dienste und ward
darin zuletzt (173S) Staalsralb. Geadelt
1723. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu St4Kk-
holm {S) (Gb) (J),
geb. 1688, Hai . ., Slorkhotm,
gest. 1743, Jan. 13, Kiel.*
1135
Tiinrald
Tronaudorff.
im
Fonok aU uti en Camera obseara nir«suila
ettDoreken (Vetenak. Acad. Haodl. 1T4<).
' geM. Ju. 13 (SS).
TrleWald [Triefaldi, Härten. —
Bruder des Vorigen. Lebte voq 17(6 bis
I7S6 in England unter anderm als Aufse-
her von Sie in kohlen gruben in N'ew-Caslle ;
hielt dann physikal. Vorlesungen in Stock-
holm und ward daselbst später iDirector-
Hechanicas« u. iCapitain-Hechanicuss bei
derFoniflcalion. Hilgl. d. Acad, d. Wiss.
zu Slockholm, deren Gründung er mit ver-
anlasste (G»J (SR) (S) fJJ,
geb. 1691, Nov. IS, Slockholm,
gest. 1717, Äug. 8, Stockholm.
Konslatl lefva uoder Talten, Stockholm f7l4.
ZusBli daxn, Ib. (741. FUrelSsningar ölver
naturkunnigheten, i DI., Ib. 471IS — Bfl. Be-
skrifoing om eo eld- och luAmachin vid Da-
nemora grufven, Ib. <74B. — li Aufstatie
tecbn.o. Ökonom. Inhalts Ind. Veteosk. Acad.
Handl. von 1719—1747, z. B. : Om slenkols-
vetenskapen (1719—41); BBskrifnlng pü en
roacbin, Arcuccio kailad, gocn nylljas i Flo-
rence (1740); Tväl af ormbunke-agki (1741).
— Queries concernlng tbe cause of tbe cnhe-
•iOD Ol tbe parts o! matter (Phil. Tr. 17tBj.
An exlraordinary instance or tbe almost in-
«tantaneons freezing of Ihe water |lh, ITBI].
Conceroing an improvementof thedivlng bell
{Ib. 17ta). A description ofa new invenlion
of bellowa, calted weler-bBlIows {Ib. 1738).
Trimmer, Jo.shua. — In früheren
Jahren Aufseber d. Kuptergruben (in North-
Wales) u. Verwalter d. Güter [in Middle-
sex) seines Vaters; tS40 bei d. geolog.
Aufnabnie von England beschäftlgl; spüler
als Privalmaim in Kenl lebend. Milgl. d.
Geolog. Society (GS. XIVJ,
geb. f795,Juli M, North Cray, Kenl,
gest. ISG7, Sepl. < 6, London.
PTMtIcal chemistry for rermers and land-
OWi», S°, Lond. 18(t. Practicel geology
•ad mineralogy, and Ehe chemialry ormetais,
8', Ib. 1B41. Solls, subsoils aod subslrata or
tbe Geology of agrioullure, . . . — On dilu-
vial drin coataining Shells etc. (Beport Bri-
tish Assoc. 1SSB). — On the erratic lertiaries
borderlDg tho Penin chains (Quari. Journ.
Geolog. Soc. VII, 1861 et IX, 1818). On the
origio of the seil which Covers (he chalk of
Kent (Ih. VII, 1SS1; VIII, 18S3 et IX, 18St).
Generaliialions respectiog the erratic tartiaries
(Ib. VII, 18St). On Ibe aouthern terminatiuns
oflhaerratictermiiiationsdh.lX, ISSS). Obss.
on the occnrrence of pipes aod furroivs in
calcareous aod oon celcareous strala [Ih. X,
1SB4etXI, 1SGS).
Trelll, Domenico. — Jesuit, Biblio-
thekar d. Herzogs von Hodena u. Prof. d.
Physik an d. üniv. daselbst fCBJ.i.J,
geb. 1TSS, Apr. II.Hacerto,
gest. l'79S, Febr. U, Hacerati.
Deiroriolo oltramoDteaa, Hodens 1711. DA
cadula dl un saaso dall'eria, Ib. 11U. tan
le comele, Dias. I et 11 [Atli d^ Sieoi II, W
et IV, 1T71]. — Decorporibascoelestibuli
cliones physieae particularia (Journ. il«r^
vBDta 1774, auch fUr sich, 8*, Hol'
— Detla eleltricilk . . .
Tralla-Waehtmelstor,
briel. — Graf, trat 1800 als Ai
beim Svea-Horgericht in d, schwed.
dienst, war von 1809 bis 1 8 17 Jusliibu-
ler, ward später einer der Reicbs-HNrei,
lebte In spätem Jahren meist aufMiiM
Gütern in Schonen. Uiigl. d. Acad.d.WiK.
zu Stockholm seit I83S (S),
geb. 17S3, Sept. 11, Schonen.
UndersOkning af ett matacolith-artadl IM
trän Norrige [Vetensk. Acad. Handl. Ittl|.
UoderaOkn. af nägra tili granat-atMgtel bona*
mineralier [Ib. 18»). UnderaOkn. srpynf«
fr^n Merooiti (Ib. ISIB). D* af hviU gni*
lormlgt mineral frin Norrige (Ib. 1811). ■*
a( en bld kriilalüaBrande arsensyrs kajilW-
oxiden Mo Cornevall [Ib. id.). D° om Gipa-
tolilh [Ih. 1817). Svenaka Talkarler» bMtnI-
ning (Ib. 1889). — Zoologiacbes u. Hülort-
Trembelll, Giangrisostono. - 1
Canonicus regularis des San Salvador^ I
dens, 1760 Superior desselben. Hilgl. d.lD- I
sliluts von Bologna seit 1746 (Tp.yn)(Bj, |
geb. 1697 bei Nonanlola, |
gest. 1784, Jan. 14, Bologna.
De BcuB nauticae invenlore (Comoi. Bonoa.
(T. II, pt. 111, 174B). De tela ex geniiUnW
oorlicibus confecta (Ib. T. IV, 1787). — Pli-
lo logisches u. Theo logisches.
Tromnudorff, Wilhelm Bcro-
hard. — Dr. Hed., Apotheker in Erliirt
seit 17G8, auch Prof. ord. d. Hedicia U
d. Univ. daselbst (M),
geb. 1738, .... Erfurt,
gest. 178t, Hai 6, Erfurt.
Dias, de oleis vegelabilium essentialibni M"
rumque partibua conslitulivis, 4°, ErloH.
1769. PrgiQ. de aale mirabili Glaaberi, 4*, Ib.
17 71. — Chemische Versuche mit d. troctwa
reihen Beeren d. Gerberbaums (Act. Acw-
Scieot. Erford. 1778—79].
Trommadorff, Johann Barthoto-
maus. — Sohn d. Vorigen. Dr. Pbil., Apo-
theker in Erfurt u. Inhaber eines 1796 vod
ihm gegründeten pharmaceut. InslilaU'
Prof. d. Chemie an d. Dniv. daselbst tob
1795 bis zu deren Auflösung im J. ISIS.
Mitgl. (1791), Vtcedireclor (ISIS) u. Di-
reclor (1813) d. Acad, gemeiiiiiüu. Wx».
;7 TromnudorfF —
Erfurt f^ine Lebensbeschr. von J. G.
Mtnting, Erfurt 1839 (NJ (BR. LW),
geb. t770, Hai 8, Erfurt,*
fest. 1837, März 8, Erfurt.
Kn. UberaMI d. eintech, u. lussmmeii-
ilit. Salie, 4 T*f. i°, Gotba u. Weimer
I. Kunes Haadb. d. Apolbekerkunst, i",
Un 1790. Tabelle über alle bis jetzt be-
ut. Gasarien usw., [oi., 8. AuH. 18I)(. über-
• d. wichtigil. Batdaelcungen in d. Che-
, fol., Weira. fT91. Systemal. Handb. d.
rniacie, 8°, ErruH 479), t. Aufl. igtl.
■ik d. pharmaceut. EiperimenUl-Cberaie,
hltonalTSS: I. Aufl., Hamb.f 83). Handb.
tharmaceut. Waarenkunde, 8°, BrF. IT9S,
tDfl. 4 Sil. Cbemiache Receptirkunst oder
chenb. r. pract, Aente, Ib. 47B7, 9. Aufl.
6. Syjtemat. Handb. d. gesammt. Chemie,
de. S>, Ib. ISDD— 180(. Darstell, d. SBu-
, Alkelien, Brdeo a. Uetalle usw., bl.,
■ n. Gotha 1800, 1. Aufl. 1806. Chem. Pro-
MbiD«tD8W., 1°, Ib. 1801, S. Aufl. 1818.
(•OB. cbeiDische Bibliolbek d. 10. Jahrb.,
de. 8*, Err. 1801— B. Pbarmsceul. Nomea-
tdrtabl uaw., fol., ib. 130S. Die Apolbe-
IClMile oder Tabellar. Darstell. d. gesammt.
innBcle, fol., Gotba 180I, t. Aufl. iSlo.
itonbacbr. Aerateu. Apotbeker, ErT. 1808,
Anfl. 1SS9. Kaliopiatria oder Die Kunst d.
üaltef. d. elegante Welt, 8°, Ib. isos. All-
■. tbaoret, n. pract. Haadb. d. FSrbekuust,
«., S Bde. 8°, Erf n. Gotha ISOB-IO. All-
B. pharmaceut. -eben). Wetrterb. oder Die
pathekerhnnst io ihrem gani. Umrang, S Bde.
',Bifort180S-1J, iSnppi. 1881— as. Vor-
Nk e. allgem. Geacbichte d. Chemie, »", Ib.
m. Allgem. verslflndl. Aalell. z. leicht, u.
iilieh. Art, Salpeter lu bereiten, Ib 1B08.
Im* Pharmacopöe, Ib. 1808, S. AuH. 1811.
ihnpgrüade d. Agriculturchemie, f, Go-
MIII6. Gmndrisa d, Physik, 8°, Eiiurt u.
Mh* 1817. Die GrundsHtie d. Chemia usw.,
^Brfiirt 188B. — Gab heraua: 1) Journ. d.
tarmacle usw., IS Bde. 8*, Lelpi. 17Bt—
MI (Die erste pharmaceut. Zeitachrift in
iMschland) ; 1) Neues Journ. d. Pharmecie
Mr., 17 Bde. S>, Ib. 1817—84; *) Histor.
ttacbenb. r. Aente, Cbemiker u. Apotheker,
'Mirgg., Erf. 1808— S; 4) Almasach d. Fort-
«MUe. neust. SrSndd. u. Entdeck, in d.
*lu., S>, Jahr^. 11—19, Ib. 1807—10 (die
Hb« an iahi^. von S. Qh. B. Buaah) ; S) Ta-
Hhnb. f. Chemiker u. Pharmaceuten, 1t*,
'■kg. 41 — ao, Weimar 1830— IB |die Frühe-
■WJahrgg., alsTaschenb. f. Scheidekünsller,
MillllTon J. r. A. Sittlliv, bialSIS von
■tr.Buliqla, bis 181S von B. Braadaa). —
l^kni. Zergliedr. d. stinkenden Aeands oder
bilelsdrecka (Act. Acad. Hognnt. 1788).
CkM. Doteranch, e. Quellwassera bei Erfurt
lA. I7>l}. D* einiger Fossilien; mit Oh. 1.
■■kela (Ib. 1801}. Über d. Darstell. d. rein.
UlaHlara[Ib. 1804). Vberd. Bereit. d.Blei-
KiHM Im Grossen (Neue Abhandll. d. Acad.
■ Erfurt, I, 1897], — Om de oxygenerede
iBqrrara Forblndelse med Kallgorden, Tslk-
[ LMijorden [Kongl. Danske Selsk. SkrlfL
P«f laaterrr, RudirBrintBch II.
— ~ Troort. tl38
Nya Saml. V, 1799). — Viele ehem. n. phar-
maceut. Aufaütie in seinen Journalen, in den
Zeltschrinen von Crall, Oehlan, Gittling, Oran,
Gilbert usw. — (Jberaetzungen ehem. Werke
ausd. Pranittsischeo u. Eaglischen.
■[eb. n7U, Apr. 1(0.11).
IVoBmsdorS', Christian Wil-
helm Herrmann. — Sohn d. Vorigen.
Apotheker u. Fabrikbesitzer in Erfurt (Ot),
geb. 1811, Sept. tt, Erfurt.
Über Santonin {Lieb. Ann. XI, 18tt). Znsam-
menaetz. o. Misohungsgewlcbt d, SylvinsSure
(Ib. XUI, ISIS). Zusammengeti. d. Scbiller-
8toCfs(lb. XIV, 18tS). D°d. FichtelilB (Ib, XXI.
1SS7]. Über d. kryatallln. Beslandtheil d. Eo-
lisnwunel (Ib. id.). Über d. Bereit, d. Amyg-
dalins [Ib. XXVII, 1888). Ober Daturio u.
Stramouiu (Ib. XXXIl, 1889). ~ Phosphor-
saure übermaagaosBure ; schwefelsaure Aro-
moniak-Talkerde ans toscan. BoriSure (Ar-
chiv Pharm. LXXX, 18S(). Explosion d. un-
terphosphorigaauren Natrons (Ib. XCIX, 189S).
Trensotk da Coadray, t> h i tl p p e
Charles Jean Bapligte. — Fraozösi-
Bcher Artillerie-Officier, nahm bei Aus-
bruch des amerikan. Krieges Dienste UD-
ter Washington if. ward General-Hajor
d. Artillerie {B} (Q),
geb. I73B, Sept. 8, Rbeims,
gest. 1777, Sept. H, im Schuylkilinuss.*
Mem, snr ]b meilleure. methode d'eitraire et
derafSaerlesalpeire, 8°, Upaala et Paris 1774. .
Ufim.surlamaniAradontoneilraitenCoraale
fer de la mine d'Elbe, 8°, Ib. 1774, edit. II soua
le tllre: Surlesrorgescalalanea, 8°, Ib. 1779.—
Sur la mine de fer crystallisee de l'tale d'Elbe
(Joura. de pbys. 1 774). Nouv. experiences et ob-
■ervationa sur le ferilb. 177S) — MIlilBrisches.
mit Ibm IUI d« mn In du Fliua ipru«.
Troost, Gerard.— Dr. Hed.u. Phar-
maceut. Seit 1810 in Amerika ansässig,
von 1811 bis ISS) Prof. d. Chemie am
College orPharmacy in Philadelphia; u-
letzt (seit ISSS) Prof. d. Chemie, Hiiui»-
logie u. Geologie an d, Univ. lu NashvHle
in Tennessee. Präsident d. Acad. of Nait
Sciences Philadelphia (SiHim. ioum. N.
Ser.X-J (CAS) rc XXXIi;,
geb. 1776, HSrz IS, Herzogenbosch,
Holland, *
gest, 1850, Apr. tJ, Nasbville.
Amber al Cape Sahle, Maryland [BUllm. Journ.
lEI, IBtl). UinerslaofUiasouri [Ib, XII, 4 8)7).
Reports on Ihe geolo^y of Tennessae (Ib. XXX,
1818; XXXIV, tsiSetXLI, 1841). Analysis
of a meteorile of Tennetsee (Ib. XXXVIll,
1840). Shawer of red matter in Tenneaaee(lb.
XU, 1841). Ueteoric Iren of Tennassee and
Alabama (Ib XLIX, ie4E].
•KKhamch.nhcrg.r; NoU» »r the iculmi of
PbUulilpblk, PbUuliipbli Hü».
TS
1139
Trooflt
TrettStf Louis. — Dr.-6s-Sciences
(Paris (851). Prof. am Lycie Bonaparte
in Paris. Schüler d. £coIe normale da-
selbst (Or),
geb. I8S6, Oct. IT, Paris.
RechBrcbessurletilhiumet les seit de litfaioe
(Ann. cbim. phya. S«r. Hl, Vol. LI, ISS7J.
Häm. nur l'einploi de la pile comme inoyen
de mesure des quBDtit^s de chalear d«velop-
p6ea dans l'acladei cnmbinaisons cbirniques^
mit lIuU-D«T7 (Ib. LIII, tSSB). titm. aur
1e» dsDiiiMs de vapeur ä das tempersture»
träs-elevess ; mit H. talnte-CUire-SevlUa (Ib.
LVIU, IBSO). — Sur 1a reproduction des sul-
Turea mätalliquea de Is nslure; mit Demset-
beo [Compt. reni). LH, 18«l).
TroOStwUk, Adriaan Paets van.
— Negociant in Amsterdam. Mitgl. vieler
gelehrt. Gesellschaften in Holland (Sche-
rer^sJoitm.l\,3(iiJ (NJ),
geb. <~fii, Harz <, Utrecht,
gest. 1837, Apr. 3, Breukelen.
De ripplicalion de r^leclricil« k la physique
et fe la niädeclne; mite. B.Th. t. Kr^enhoff,
Amsterd. 17B*. — Antwoord op de \na%e\
Op tfl gsvon dee besten loeslei van den cleclro-
phore etc. ; mit V. t. Kmhib (Verbandl. Ge-
nootscb. te Rotterdam VII, I7SI). Antwoord
op de vraage : Welk is de aart van der ver-
sobilieode achadelijke en verstikkende uit-
dampingen van Moersssen, Moderpodea, Se-
creten, Riolen, Gast- oX Ziekten- en Gevan-
gen-buiien, Uijnen, Putten, Graven etc.; mll
Demselben (Ib. VIII, 1787). Verhandl. over
de geneeskonstige electriciteit , tna J. B. Sei-
nuuui (Ib. id.). — Anlwoord op te vraage'
Welken zyn de waarlijk ouderncheideneSnor-
tender tucht-gelijkende vIoeJstafTen etc. ; mit
Demselben (Verbandl. Mautsch. te Haar-
lern, XXIV, 1787). — Noch verschiedene Auf-
sStie mit Demselben, siehe unter J.S.Dei-
mmim. — Experiences sur la cause de l'eiectri-
ciie des subatances fondues et refroidies ; mit
K. T. lUnun (Journ, de phys. XXX[n,(788).
— Verhandl. over de Vorderinpen, die men
Itfde Lnchtkeonls gemaaki heeft etc, (Alfiem.
Ilagaiijn van Wetenschappen elc. I, 47X5).
Scbets der nieuwe Ontdekkingen omtrent bei
«ater elc. [Ib. IV, 4790]. Korle Schels van
de Gescbiedenis der Scheiknnde elc. [Ib.
179«).
Trotia, Johann Baptist. — Jesuil,
Lehrer d. Philosophie, Malhemalil u. Theo-
logie in Neapel (SBJ) (BEJ. Vi) (J),
geb. 1887, Popolo, KÖnigr.
Neapel,
gesl. 1686, Juli 16, Neapel.*
Praxis horologiorum, per quam varia horolo-
giorum genera per novss labulas desCribun-
tor, *", Nspoi. 1831. Nuovo horologio not-
turno per meizo dello stelle, i°, Ib. ISSl.
* An im pMb
- TronghtoB.
TronghtoB, Edward. — Cr
lieh zum Landmann bestimmt, ging
im 18. Jahre zu seineoa illeren
John, der Uechanicus in London
die Lehre, trat mit ihm 1781 in Co
und setzte nach dessen Tode das i
fori, erst allein, spater (18*6)
Simms. Mitgl. d. Roy.- Sociel)
MS*. IX; (KECJ (Än.R. 1835;
Häl.ofiulTon.\i. *9i;,
geb. 1753, Oct. . ., Kirchspiel
Cumberl
gest. IS35, Juni 19, London.
Methodof dividing asirooomical and
strnmenla by ocular inapection (Phil.
— A comparison af the repealing
Bord» wilh the altitude aod azimu
IMem. Astronom. Soc. 1, ISSt). — V
tikel, I. B. Circla, Gradaalion, in I
Bdinb. Encyctopeedia. — Tr. verfer
grosse Anzahl geodai. □. astronom
mente von vollendeter Arbeit n, zi
neuer Erfindung. Dahin getiOren dii
Theodolilhefürd. amerikan. KUstsni
(ISIS) u. die Vennessuneen in Irlai
u. Ostindien (<BID), sowie die Appai
in lelztgenannten Ländern von Col
u. Evereit (4839) ausgeführten Basel
gen; ferner die grossen, frei im Atin
baren Hahenkreise des Grafen Binl
des Sir Th. X. BrUbwe, des Dr. Fu
sogenannte Westbury-Krais (IS
der Millagskreis des Hrn. Broombridf
der grosse Mauerkreis in Greenwic
der die EinFuhrung Shnl. Kreise in
warte am Csp, zu Paris. St. Helena,
Krakau (1831). Cambridge (tS81), E>
(18SM. Brüssel (18S5], Cadix u. An
Folge halte ; die Aequatoreal-Iiistrui
Coimbra |1788). Armagh u. Brüsse
die Mitlagsrohre zu Greenwich |tgll
den Hill (1S10), Krakau (1818), Makr
u. a. ü.. u. endlich das gigsnliscbi
fernrohr zu Greenwich. Ausser I
astron. Instrumenten, z, B. Doubh
seitant (patentirt (TBS), Snuff-hox
Marine lop, Dipaeclor, Portable unive
ginnen auch physikai, Apparate vor
Vollkomiuenheil aus seiner Werkstatt
z. B. die Etalons d. enfil. Uaasse z
bnrgh'a Besliminungen [Phil. Tr. ^'
Pi^nilel zu Ballr'a Beobachtungen (1)
Compensalionspendel eigener Erßnc
ebalaon's Jnurn. IX, 1804, dariiherB
Boda'iJahrb.lSIO), Waagen usw. Bei
A. von ihm gelieferten astronom. IdsI
linden sich in : Phil. Tr. (798, p. 4»
p. 4S(I ; 1816. p. il) U. 1811, p. 401
■ter'B Edinb. Encycl. II, p. 71S ; VI,
4B1 U 498 ; XVIII, p. 70 ; BMi' Cyc
Equatorial; Tr. Irisb. Acad. XV, p.
son'a Pract. Aslronomy, II. pp. 90, 1
434, 519, S46, SSS u. 741; Fon^'i >
lions Vol. I ; T. ZaoVa Uonatl. Corr. 11
V, p. SBS u. X, p. 154.
Troaville
Tflchiohattchew.
1142
rille, Jean Baptisle Eiuoia-
rmand de. — Ingenieur, be-
[ydrauliker, in Paris (5),
nie, Paris,
1813, Aug. . ., Paris,
rschiedene, der Pariser Academie
, Maschinen, z. B. eine Art Hönge-
^ro-fluviale), eine Pumpenvorrich-
pe ä feu, ä froid et ä chaud), be-
im Bullet, de la Soc. d'Encourage-
116.
Iiet| Sebastian (eigenti. Jean),
litermönch, späterlMechanicus in
it 1699 Ebrenmitgl. d. Acad. d.
5lbsl (Man. Par. 1729; (BJ,
1657, Lyon,
17^9, Febr. 5, Paris.
les connbinaisons avec trente des-
s par les carreau:^ mi-partis de deux
eulement (Men). Par. 1704). Obser-
la hauleur du baronn^tre faites ä
)t sur le Mont-d'Or, comparees avec
Haraldi (Ib. 1705). — Verfertigte
hinen, z. B. eine zur Erklärung d.
)rper auf geneigten Ebenen, siehe
4 699.
Une de Mentigny, Jean
Philibert. — Von 1767 bis
seinem Tode General-Intendant
. Finanzen; von 1757 an schon
eines Vaters*, der eine gleiche
)ekleidete. Ebrenmitgl. d. Acad.
SU Paris (B),
f33, Clermont,Auvergne,
llly Aug. 5, Paris.
)r, Cadet, Lavoiiier u. Brisaon: Pre-
du grand verre ardent de Mr. Tm-
tabli au jardin de l'Infante, au com-
it du mois d'octobre 1774 (M6m.
•
Charles (geb. 1703, Jan. 3, FariSf geet.
a. 19, Paris), der aueh xu Paria eine Inge-
nle gegründet hatte, aua der besonder» Was-
eister henrorgingen.
i diese Brennglas (eine anfangs mit Wein-
Ater mit Terpentinöl gefüllte Hohllinse Ton
Darchmesser) auf seine Kosten Terfertigen
ip, Joachim. — Orgelbauer zu
n Pommern (JU. 1866, S. 3 48^,
1769, Nov. 6, Stargard.
Dilettant u. Selbstverfertiger von
[i.
imori Beat Friedrich von.
sd., hatte das Unglück einen Po-
r statt eines vermeintl. Diebes zu
in, wurde deshalb verbannt, hielt
kal. Vorlesungen in mehren Släd-
cblandSy wurde 1830 begnadigt,
setzte dann seine Vorlesungen in Bern fort
und wurde 1835 zum Prof. extr. an d.
Univ. daselbst ernannt (Wolf. l\),
geb. 1794, .. ., gest. 1854^ . . .
Handb. d. Experimentalphysik, 8^ Fran^f.
1880. — Ozonometr. Beobb. (Mittheill. d. na-
turf. Gesellsch. zu Bern 1854).
Tsohebytsohew (Tch^bychev), Pa f-
nutij. — Prof. d. Mathematik an d. Univ.
zu St. Petersburg. Erst Adjunct (1853),
dann Mitgl. (ausserordentl. 1857, ordentl.
1 859) d. Acad. d. Wiss. u. d. wissenschafll.
Comit^ im Rriegsministerium daselbst (Or),
geb. 1821, Mai 14 (A.St.), Borowskb.
Moscau.
Note sur la convergence de la sörie de Taylor
(Grelle*! Journ. XXVIII, 1844). Döroonstrat.
öiementaire d'une proposition gön^rale de la
thöorie des probabilites (Ib. XXXIU, 1846).
— Theorie des mecanismes connus sous le
nom des Parallölogrammes (M6m. Acad. St. Pe-
tersb. Sav. ötr. VI, 1851). — Sur une classed'in-
tägrales d^flnies multiples (Liouville'i Journ.
VIII, 1848). Sur les formes quadratiques (Ib.
XVI, 1851). Sur la fonction qui determine
la totalitö des nonabres premiers au dessous
d'une iimite donnöe (Ib. XVII. 185S). Sur les
nombres premiers (Ib. id.). Sur l'integration
des dififörentielles irrationelles (Ib. XVIII,
1858). — Nouv. thöoräme relatif aux nombres
Premiers contenus dans les formes 4n+1 et
4n+3 (Bull. pbys. math. Acad. St. Petersb.
XI, 1858). Sur l'intögration des difförentielles
qui contiennent une racine quarrte d'un po-
lynome du S»"« on 4«'» degrö (Ib. XII, 1864).
Sur une formule d'analyse (Ib. XIII, 1856).
E:itrait d'un M6m. sur les fractions continues
(Ib. id.). Sur la construction des cartes göo-
graphiques (Ib. XIV, 1866). Sur la formule
de Lagrange (Ib. XV, 1857). Minima qui se
rattachent ä la representation approximative
des fonctions (Ib. XVI, 1868). Sur l'interpo-
lation des valeurs fournies par les observa-
tions (Ib. id.). Sur une nouvelle sörie (Ib.
XVII, 1859). — Sur Tintögration des «qua-
tions diff^rentielles irrationelles (Compt. riid.
LI, 1860).
Tsohiohatsohewy Peter von. —
Von 1841 bis 1844 Attache bei d. russ.
Gesandtschaft in Constantinopel, verliess
dann die diplomat. Laufbahn, studirte zwei
Jahre auf d. Bergacad. in Freiberg, über-
nahm darauf eine wissenschafll. Mission
nach d. Altai, später eine ähnliche nach
Kleinasien, und machte seitdem viele Rei-
sen in Europa, dabei häufig in Paris le-
bend (VD),
geb. 1812, .. . Galschina bei St. Pe-
tersburg.
Coop d'oeil sur la Constitution g6olog. des pro-
vinces m^ridionalet du Royaume de Naples,
7«*
1143
Tichimhanien
Tackay.
8°, Berlin I84S. Voyage scientifique daos
r Altai oriontal et les parties adjacentea de la
frontiöre de Chine, i«* mit Atlas, Paris 1845.
L'Asie mineure, description physique, statis-
tiqae et archöologique de cette contröe, 2 vol.
8^ Ib. 1858—55. — Geognostiscbe Schllde-
raog d. Monte Gargone in d. J. 4 889 — 40 (Leon-
hard u. Bronn's Jahrb. 4 844). Geognost. Skizze
von Nizza (Ib. id.) . — Noch sehr viele Aufsätze
im Journ. asiatique, Bull. Soc. g6ol. de France,
Annuaire möt^orologique, etc.
Tsohlmhanseiiy Ehren fr iedWal-
ter, Graf von. — Herr von Kieslings-
walde u. Stoltzenberg in d. Ober-Lausitz.
Diente 1672 — 73 als Freiwilliger unter d.
holiSnd. Truppen, machte darauf wieder-
holte Reisen nach England, Frankreich,
Italien, Sicilien usw. und zog sich dann
auf seine Güter zurück. Auswärt. Mitgl.
d. Pariser Acad. seit 4 682 (Ott) (J) (Mem.
Par, 4 709J,
geb. 4 651, Apr.' 10, Kieslingswalde b.
Görlitz,
gest. 1708, Oct. 4 4, Dresden.
Anleit. zu nützlichen Wissenschaften, abson-
derlich zu d. Mathesis u. Physik, 8°, Frankf.
u. Leipz. 4708, 8. Aufl. 4 74 2. — Inventa nova
exhibita Parisiis Societati Regiae scientiarum
(Acta Erudit. I, 4 889). Nova methodus tan-
gentes curvarum expedite determinandi (Ib.
id.). Nova methodus determinandi maxima
et minima (Ib. 11, 4 683). Nov. meth. auferendi
omnes terminos intermedios ex data aequa-
tione (Ib. id.). Nov. meth. datae figurae, re-
ctis lineis etcurvageometrica terminatae, aut
quadratum, aut impossibilitatem ejusdem de-
terminandi (Ib. id. et 4687). Reiatio de in-
signibus novi cujusdam speculi ustorii effecli-
bus (Ib. 4 687 et 4 688 — Ein von ihm darge-
stellter Hohlspiegel, aus Kupfer getrieben, von
3 Ellen Durchmesser u. 2 Ellen Brennweite).
Methodus curvas determinandi, quae forman-
tur a radiis reflexis, quorum incidentes ut
paraileli considerantur (Ib. 4 690). Curva geo-
metrica, quae se ipsam sui evolutione descri-
bit (Ib. id.). Singularia efTecla vitri caustici
bipedalis(Ib. 1694). Circinus pro sectione cu-
jusque anguli rectilinei in partes quascunque
aequales (Ib. 4 695). Nova et singularis geo-
metriae promotio circa dimensionem quanli-
tatum curvarum (Ib. id.). Imitatio singularis
novaeque emendationis artis vitrariae (Ib.
4 696). Responsio ad obss. Dnn. Bernoul-
liorum (Ib. id.). Quadratura universalis figu-
rarum curvilinearum per series infinites (Ib.
4 697). De methodo universalia theoreroata eru-
endi, quae curvarum naturas simplicissime
exprimunt: de probiemate item Bernoul-
liano (Ib. id.). Speciroen methodi, cujus ope
(latum spatium in ratione data dividitur, licet
ejus quadratura sit ignola (Ib. id.). De magnis
Icntibus seu vitris causticis eorumque usu et
efTectu (Ib. id.). De methodo arcus curvae
parabolicae inter se comparandi (Ib. 4 698).
Uli
1
Effectus singulares lentis opticte ad
pia (Ib. 4699). — Effects des verres biüM
de trois ou quatre pieds de dlamMr« ilii^
Par. 4 699). Sur an noav. verre de l
convexe de deux cot^s et de 8S pieds dflifV;
(Ib. 4 700). Essai d'une möthode poor tmiff;
les rayons des döveloppöes, Jes taDgeatM,
quadratures et les recüflcaHons de p[
courbes, sans y supposer aucune
infiniment petite (Ib. 4 704). Essai d'uM
thode pour trouver les ioachantes dei
bes mäcaniques, sans supposer aucoBef^
deur infiniment petite (Ib. 4 702).
Tsohörtner, Paul Konrad. — De
Med., Arzt u. Physicus zu Cameni io
Lausitz (Ott),
geb. 4 722, Mai 4, Lauban,
gest. 4 803, Juni 22,
Versuche über d. Badewasser zu Wi
(Crell'i Annal. 4 795). Versuche u. Beobb.
u. bei dem Sauerbrunnen zu Fliosberg
id.). — Medicinisches.
Tsohörtner, Johann Christi
Friedrich. — Apotheker so Hirscbl
in Schlesien seit 4 802 (NJ,
geb. 4 78 4, Jan. 2 4 , Warmbnion,
gest. 1835, Jan. 4 3, Hirschberg.
Analyse des Mineralwassers zu Warmbn»{
(Buobner't Repert. XVIII, 4824). Aoalysei
lilineral Wassers zu Flinsberg (Ib. LX, 1817).
Tsohnriflohenthalor, Ludwig.^
Chorherr von Neustifl in Tirol, von ISW
bis 1856 Lehrer d. Naturgeschichte aa
Gymn. zu Brixen (Or),
geb. 1822, Aug. 25, Sexten, Tirol.
Geognost. Notizen über St. Cassian u. die sinl-
tirolische Triasformation, Brixen 4 85t (G>ii-
nasial-Prgm.). — Sammelt u. vertauscht Ver-
steinerungen von St. Cassian gegen Mioeralitf
u. Petrefacten anderer Fundorte.
Tneoi, Francesco Paolo. —N-
d. Mathematik an d. Univ. zu Neapel. Mitgl-
d. Acad. d. Wiss. daselbst (Or),
geb. 1792, März 7, Vignola, BasilicaU.
Quadratura delle porzioni di paraboloideipef'
bolica, terminale da quattro linee rette, pr^
ceduta da osservazioni sull'importanza g^
metrica ed arlistica di tali superficie(AtUAc-
cad. Napoii, VI, 4854). Congetture sopra U
minima superficie continua termioata da an
quadrilalero storto (Mem. Accad. di Napoü,
I, 4 852—54). Nota sull'equazioni dellevolute
di alcune curve del 4° grado (Rendiconto Ac-
cad. Napoii, V, 4 846).
Tnokey, James Rings ton. — Trat
4 793 in d. brittische Kriegsmarine, diente
als Lieutenant 7 Jahre in Indien, macbtt
1802 eine Reise nach d. Südküste von Km-
stralien, lebte von 1805 bis 4 84 4 in fran^
zös. Gefangenschaft, kehrte dann nach En^
Türkheim
Turner.
1146
ick u. befehligte darauf als Capitän
. 1816 nach Congo ausgesandte
liehe) Expedition (B) (LAD),
1776, Aug. .., Greenbill, Irland,
184 6, Oct. i, in Congo.
nt of ^voyage to establish a colony
lilipp etc. in the years 1803—4, 8°,
05. Maritime geography and stati-
A description of the ocean and ita
vol. 8o, Ib. 1845. Narrative of an
1 to explore the river Zaire ... in
Ib. 1818.
Khelnii Wilhelm. — Lehrer u.
berlehrer d. Mathematik u. Phy-
rymn. zu Schweidnitz seil 1830
i58;,
1794; Brieg,
1856, Apr. 7, Schweidnitz.
»lerne d. höbr. Mathematik, Breslau
]berEiektricität(Gymn.-Prgm. 1834).
e. populär. Darstell, d. Eigenschaf-
rcloide u. ihrer Evolute (Ib. 1840).
6. populär. Darstell, d. Bigeoschaf-
Anwend. d. Ellipse u. d. EUipsoids
»y, Charles. — Opticus in Lon-
gl. d. Astronom. Society (ASM, N),
. . ., gest. 1830, . . . London,
durch Verfertigung achromat. Fern-
siehe : Report of the Committee etc.
ining the telescope constructed by
a. Astr. Soc. II, 1826).
M galt auch Ton «einein Sohne Thomaa
184U), OetchifUnaehfolger , der gleichfalla
d. Attron. Soc. war.
»oh, John. — Prof. d. Mathe-
n Kings College in Old Aberdeen
.<85i;,
1851, Mai i, Aberdeen.
^eine Schriften genannt.
itall, s. Tonstall.
(Ot| £tienne Frangois, Mar-
Consmont. — Gev^öhnlich Che-
urgot genannt, Malteser Ritter,
litgi. d. Acad. d. Wiss. zu Paris
1721, Juni 16, Paris.
1789, Oct. 21, ... .
on d'une aurore boröale observäe ä
(Möm. Paris 4 768). Obs. sur le froid
I de rhtver 1767 ä 4768 (Ib. 1769).
espöce de räsine älastique de l'fle
e, ä peu-präs semblable ä celle de
(Ib. id.). Obs. sur un treroblement de
i Bröügnoles prös Chinon (Ib. 1772).
lor, Samuel.
Capitän im
engl.-ostind. Compagnie; onachte
Auftrag in den Jahren 1783 — 8i
eine Reise nach Tibet, war hernach Ge-
sandter beim Sultan von Mysore u. kehrte
später nach Europa zurück. Mitgl. d. Roy.
Soc. in London u. d. Asiat. Soc. of Bengal
(KEC),
geb. 1759 etwa, .. Gloucestershire, *
gQst. 1802, Jan. 2, London.
An embassy to Tibet. — Aufsätze in Transact.
of the Asiatic Society.
* geb. 1749 etwa, . . . {B).
Tamer, Edward. — Dr. Med. (Edin-
burgh 1819). Nachdem er sich von 1821
bis 1823 unter Stromeyer in Göttingen
zum Chemiker gebildet u. darauf vier Jahre
lang chemische Vorlesungen in Edinburgh
gehalten, Prof. d. Chemie an d. London
University seit 1828. MilgL d. Roy. So-
ciety (Edinb. Newphil. Joum. XXIII^,
geb. 1796, Juli, . ., auf Jamaica,
gest. 1837, Febr. 12, Hampstead bei
London.
Elements of chemistry, 8», Edinburgh 1827,
edit. VIII by J. liebig and W. Gregory, Lond.
1847. — On the application of Doebereiner'i
recent discovery to eudiometry (Edinb. phil.
Journ. XI, 1824). Analysis of the radiated ce-
lestine, from Norten near Hannover (Ib. \&.).
On the construction of oil and coal gas bur-
ners, and the circumstances that influence
the light emitted by the gase« during their
combustion etc. ; mit X. Cbriftisoxi (Ib. XIII,
1825). On the detection of boracic acid in mi-
nerals by the blow pipe (Ib. XIV, 1826). —
On the presenceof lodine in the Mineral spring
of Bonnington, near Leith (Edinb. New phil.
Journ. 1, 1826). Chemical examination of iso-
pyre (Ib. III, 4 827). Analysis of the Gil-i-
toorsh or sour clay, used in acidulating sher-
betin Persia (Ib. IV, 1827—28). — Analysis
of eucbroite (Edinb. Journ. of Science II, 1 826) .
D" of mica from Cornwall (Ib. III, 1825). On li-
thion-mica (Ib. id.) . On the composition of two
species of the genus gypsum-haloide (Ib. id.).
Analysis of edingtonite (Ib. id.). Oo the me'ans
of detecting lithia in minerals (Ib. IV, 1826).
Analysis of two varieties of lepidolite (Ib. id.).
On the formation of the cyanuret of mercury,
and the sulpho-cyanate of potash (Ib. id.). On
baidingerite, a new mineral species (Ib. VI,
1827). Analysis of the oxahverite (Ib. VII, 1827).
On the effects of poisonous gases on vegeta-
bles (Ib. VIII, 1828). On the detection of an-
timony in mixed fluids (Ib. id.). Chemical
examination of tabasheer (Ib. id.). Analysis
of the solid contents of two bot mineral Springs
in India (Ib. IX, 1828). Bxamination of the
specimen of native iron from the desert of
Atacama in Peru (Ib. id.). — Chemical exa-
mination of wad (Ib. New Ser. II, 1830). —
Chemical examination of the oxides of man-
gaoese (Tr. Edinb. Soc. XI, 1881). — On the
volatility of oxalic acid (Phil. Mag. Unit. Ser.
IX, 1881). A mode of ascerlavukVti^ V\i^H^V>\^
1147
Turner
Tdzmi.
IM
t (Ib. id.)- — On som» 8lo-
a weJRhtofIb. Ser. 1[I, Vol. I. tBH). On
Ihe ch^miilry ot geology (Ib. Ul, IBSt]. On
Ihe BCtioD of high pressurn gleam od glaas and
Other giJiceouscompouDdsllb. V, 1834). Che-
Diicsl exsiiilnalion of tha colouring matler of
Ihe preen sand rormation (Ib. XI, iStl, aus
TrauHct. Geol. Soc, IV, pl. 11, 1\s36). — On
tbo eomposilioQ of the Chloride ot barlnin
.<( (Phil.Tr. I81B]. Researchegooa(omicwei|;hl«
(Ib. 4 831).
Tomer, Guglieimo, — Josuit, Leh-
rer d. Halhemalik u. d. Hebrüiscben am
Collegium in Palermo, Supcrior d. Pro-
Tesshauses u. Hilgl. d. Acad. d. Wiss. da-
selbst (BEJ. l\),
geb. IBOI, Aug. <3, Palermo,
gest. I86S, Juni 18, Palermo.
Elemeoti di geomelrla, 8°, Palermo IBtt.
Tomer, Wilton George. — Dr.
Phil., technischer Chemiker, zeillang Leh-
rer am Sydenham College in London, spU-
ter in einer ehem. Fabrik zu New-Caslle
upon Tyiie und zuletzt zu Demarara in
Guiana mit Einrübrung einer verbesserten
Zucterfabrication beachUfligt. Bruder von
Edv^-ard u. Schwager von G. Rose (Or),
geb. ISII.Dec. 9, auTJamaica,
gest. fS55, Ocl.I3, auf Salt Quay.*
EdirtB mit J.Littbig u. W. QragDTy die S. Aull,
von seiaes Hruders Elemeals of Chemistry,
H", London (887—40.
* Bton der Turk. [ilaDdi in Wcitindien, Huf d. tbtt-
fihtt TDD Burbuloa Dich Cuiuln, am Schlogaua.
Tnmor, Charles. — Geistlicher,
IHngere Zeit Vicar von Wendover (Bucklng-
liamshire) u. Prebendar von Sulton in tlie
Harsh(Lincoinshire), wohlhabender Grund-
besitzer u. liberaler Beschülzer d. Wissen-
schafleii, namentlich der astronomischen.
Hilgl. d. Roy. Society u. d. Astronom. So-
ciety (ASM.WU),
geb. 1768, Aug. 10, Lincolnshire,
gest. 1853, Jan. (!
Halte vnn seinen Vorfsbrea Kewton't Haus u.
Urundsliiüli zu WociUtborpe geerbt, u. sorgte
mit grosser Pieltit für die Erbaltung der noch
daselbst vorhandenen GegenstHnda des An-
denkens an seinen berühmten Landsmenn
(äiehe BrewaUr** The Life of Sir Is&aoRevton,
Cap. XIX). Schenkte IBU der Roy. Society in
London eine von Jenem Hause abgeltisle Son-
nenuhr von Rewtim'a eigener Arbeil (Abslr. \).*
•BdnBruilerEilmDnd. cbenfiUi G«>IUch>r fgatt.
18M, M*ri 19, SWkt r^k bei GnnlhiiD — nach
lAn.R.Wi.n] Khritbt CollKlioni tor ih« hiilorj- of
TuniBet de Mayeme*, Theo-
dore. — Dr. Med. (Houtpellier 1597),
pracl. Arzt iu Paris und LeibuH Btii-
rieh's IV., ging 1611 nach Kiigbiri,k-
selbst Leibarzt von Jacob I. u. Karil
Seit 1621 Baroiid'AubonneC/J^J/IFP.
VIU (SG.l\),
geb. 1573, Sept. S8, Gent
gest. I 655, HSrz f 6, ChelseabLtote
Halle gute chemische KenutafeM and pm
Torliebe für chemische AriMeimiUel, «»
halb er von dem CollegiDra der PiriHrlMk
Fitr unwürdig der Praxis erklärt «Bide (M
Omelin, Gesch. d. Cbem. [, ST( ; Ette, H
da chim. U, ■«<]. Seine ■PhaniMMf«'
(Opera med. edirt von J, Bivwia, fal-, IM^
ITOI) enthalt Vorscbritlen zur Bereitu|iii-
ler ehem. PrSparate.
> oni beljfltjl, w* ■
-kt*
aTorre, s. della Torre.
Tnrte (Tourte*), Ktrl Daalel. -
Dr. Phil. (Halle ISQl] u. Ned. (IIH), IM
Lehrer d. Physik, Chemie. Waareotndi
U.Technologie an d.HaDdelsscbnIeiaB(^
lin, 1806 Prof. eilr. d. Chemie u. Pti}li
nn d. Pepini^re, dann Prof. (eilr. SM.
ord. I 823) d. Physik n. Chemie an i. w
dicin. -Chirurg. MihtSr-AcademJe (bis
letzte Zeit seines Lebens). Prof. (eilr.Hrt
ord. 18S9) in d. Philosoph. Facull.d
Hachle den Feldzug von 1813 roll. w«4
I 8 U Artillerie-Hauptmann, war von-ISU
bis 1831 Lehrer d. Physik u. Chemie
d. Artillerie- u. Ingenieurschule, von 18"
bis 18:18 erster AuTseber d. bönigl. N'
verfabrik bei Berlin und bis (830 llil|l
d. Arlillerie-PrüfungscoDimission (Sj 10-
I8*7A
geb. 1776, Febr.28, Berlin,
gesL 1847, Ocl. S9, Berlin.
Bemerkk bei Versuchen Über d. SchwM-
elcohol (OeblBn'i Journ f. Cbem. o Phyt. IV,
1807). Bemerkk. über d. phya. Eiganschill«
d. Nickels usw. (Ib. VII, )80S). (Jber StW-
entiiindung d. geglühten Kieniussea (Ib. iill
, SÖren Ludvig. — Dini-
schcrMarine-Onicier, I 809 Secoode-L>t<^
lenant. (8i8 Commandeur; von 1814 bi*
1 8 S i Lehrer d. mathemat. Wiss. an d. S«-
cadetlen-Academie in Kopenhagen (Ej,
geb. 1790, Sept. 4, Kopenhagen.
Lürcbof; i Slyrrnaadskunsteo etc., 1 Dl.>
KjObnh. I83S— Si, Edil. H med et Sljeme-
kort. Ib. 4644.
Trrtaw.
1150
^ohO, s. Brnhe.
rrotaMB, N i c o I a i. — Lector d. Che-
an d. chirnrg. Acad. zu KopenhageD
I 1786 bis l-TflB, dann Apotheker u.
tor EU Songsberg in Norwegen und zu-
1 seit 1800 Apotheker in Kopenhagen
r; (LS) (CU),
ffib. l75l,JluiH 6, Tendern, Schleswig,
j«st. ISOt, Aug. S, Kopenhagen,
xniik Handbog, I Dl. 8°, Kjübnh. ITSi,
it. II, Ib. 1704. Theoretisk or pracliik An-
■iog til Apothekerkoaslen. 1 Dl., Ib. 4S04
llrt TOD J. T. Bargtoa). — UntorsuchuDg r..
tteasleios (Crill'a Ann. I7B8). Untersuch.
Reinig, d. rohen Boraxes (ib. id.|. Versuche
I Borweg. Kobalt, um daraas d. Rinn-
ta'ache grüne Mlnerairarbe daneglellen
^ITttJ. Versuche mit verrault. leucbteudea
'h In Wasser u. verxchiedn. Gasarten [Ib.
■7J. — PhloBiston u. Kohlsnatoff, nur dem
nen nach verichiedene Dinge (Tiomma-
iTtJoDra. V, fltS). Untersuch, e. Urnnil-
■N (Ib.fd.). Cbem. Versuche mit d. in Nor-
«an anUMkl. IltiDhalt, Eiseneree (Annal.
■ineralog. Soo. ia Jena, I, 4S01). — Om
nk Rhabarber og den Nylte lil FarvnlTiK
ank. Vidensk. Selsk. Skr., deutsch in CraU'a
B. 4TflB). Forsüg med Potasiie i Henseönde
it besteoime dens {tenhed(Ib.ld.). — For-
[ med liehen isiandicus et nivalis (Dansk.
laosk. Selsk. Skr. Nya Ssmi. V, <Tg«). —
Mg med nogia sorter Kogsalt (Nyt BIU. for
'VjrlkOWlU, Adelbert. — Jesuit,
krer d. Halhemalik, Philosophie, Theo-
ie usw. in verschiedenen Ordenscolle-
D, dann vier Jahre lang PÖnitenliar an
Peter in Rom und lulelzl Reclor d. Se-
ura in Wilna ^££7. VlIJ,
geb. 1614 etwa, . . Polen,
gest. I69S, Jan. 14, Wilna.
UimellCB curiosa, 8° Crecoviae1t68. Phy-
t carioaa, 8°, Ib. iitt. Meleorologia cu-
H, a*. Ib. les«. Philosophie curiosa, S PI.
Ib. 1S80 — 81. Geomelria practica curiosa,
PosDaoiae t«n. Aatronoraia coriosa, 4*,
teat. — Viel Anderweitiges in Isleln. u.
B. Sprache.
t^md«a, John. — Dr. Phil. (Mar-
rg 4850). Prof. d. Physik an d. Royal
titulion Mit I8S3, Torher Lehrer am
MDWOod College. Bildete sich in Mar-
lg a. Berlin tam Physiker aus. Hiigl.
loy. Society seit 1851 fOr},
geb. 1810, Aug. Sf, London.
> SchranbeDfliche mit geneigter Eneu-
«alloie V. die Bedingnngen d. Gleichf;e-
ÄU fHraokfae Schrauben, 4*, Marb. ISSO.
I DiMlen of Ihe Alps etc., i', Lnnd. I8B0,
Ober d. Verhallen kryitailisirler Kttrpar
Ewitchen d. Polen e. Magnets ; mit E. Zaeb-
Uneh lf«gg. Ann. LXXIX u. LXXXI, 1SG0).
llberd. Erscheinungen an einem Wasserstrabi
[Ib. LXXXII, 4 8S1). Übsrd, Geselle d. Uagne-
tismus(lb.LXXXIII, I8SI}- über Diamagnelis-
musa.msgae'krystalliDiBCheWirlmiigllb. Id.).
— On Ihe polarily of bismulh iocluding an
ciamination ol (he magnelic field (Phil. Hag.
Ser. IV. Vol. II, <8B1)- 0" the measDremenl
Ol the thermo-eleclriccurrents[lb. III, 1851).
Remarlis on tbe researches oI Dr. ßoodnun
on the iilonNty of Ihe existences or lorces,
lighl, heat. eleclricily and magaetisni (ib. Id.).
On the reduclioo of lemperatures by eleclri-
cily (Ib. IV, t8SI). On molecular Influences ;
IransmissiOD of heat throagh orKHIiic substan-
ce» [Ib. VI, issa, aus Phil. Tr. (853). On the
Vibration and lones produced by the contact
of bodies having dilTerent teiir^eraluies (Ib.
VIII, 1894, auHPhll. Tr. 1854). On some phe-
nomena connected wilh Ihe molioo ol liqulds
(Ib. id.). On the eiisteDce of a magnetic me-
dium in Space (Ib. IX, I86S). The polymagnel
(Ib. id.). On the nalure of Ihe force by which
bodies are repetied from Ibe poles of a magnet
etc. (Ib. X, <855, aus Phil. Tr. IBSB). On Ihe
currenls of Ihe loyden betlery (Ib. id.). On
Ihe theory of diamegnetism (Ib. id j, On re~
ciprocal molecular Induction (Ib. id.j. On the
relatloo otdtamagnelic polarity to magnecry-
stallic action (Ib. XI, 1896). On a. peculiar
caseofcolour bllndness (Ib. id.). Compare-
tive vlew of the eleavage of crystaU and slale
rocks; zwei Aufsätze (Ib. XII, 1858). Further
researches on the polarily of the dlaniagnetic
force (Ib. Id., aus Phil. Tr. ISS«). On foam
and hail (Ib. XUI, iSfiT). On tbe sounds pro-
duced by Ihe combuiliOD of finses in tubes
{Ib. id.). On Ihe struclure and motinn of gla-
ciers (Ib. XV, ISS8, bqs Phil. Tr. )8B7). On
some physical properties of ice (Ib. XVI, <)t5S,
aus Pbil. Tr. 1858). Reniarlis on ice and gla-
ciers (Ib. XVII, 18SS). On vlbrelions produ-
ced by an electric currenl (Ib. id.). On Ihe
influence of magnelic force on the electric dls-
char^e (ib. XIX, 18811). ~ über d. Absorp-
tion u. Strahlung d. Würroe durch Gase u.
Dampfe u. über d, phya. Zusammenhang von
Strahlung, Absorption n. Leitung (Pogg. Ann.
CXIIl, 1881, auch Phil. Hag. XXII. 1881 o.
Phil. Tr. 1881). Bemerkk. über Radiation u.
Absorption (Ib. CXIV, 18fi1}. Über Würmp-
Slrshlnng u. -Absorption durch ffasfOrmige
Malerle (Ib. CXVI, 1881).
Vjvlow, Nicolai (Nikanorilsch). —
Lehrer d. Physik beim Uarinecorps in St.
Petersburg, trat IS39 als llidslii|)nian in
die Plolle (Or),
geb. 1811, HBrz 31 [N.SL], b. Welikoja
Luge, Gen VT. Pskow.
Über ein Warmephtnomeo bei d. Danielr-
schen Batterie (Bnll. phys. math. Acad. .St.
Fetersb. V, 1B47J. Bemerkk. über d. Verün-
derungen, welche in d. Danieirscbon Bol-
lerie vor sich gehen, wahrend ale geacblotBea
1151
Ukaldo
Ukeit.
iia
■.*
iMeibt (Ib. XI, 4 868). — M6m. sur la Polari-
sation galvanique (Arch. d. scieac. phys. et
nat. Noav. P6r. II, 48M). — Einige Aufsätze
im (russ.) Marine-Journal von 4 856 a. 486$.
Utaldo, Guido, s. del Monte.
Uhde, Augaat Wilhelm Julius.
Erst Lehrer d. Mathematik u. "Physik an d.
Gymn. zu Aurich (1829 — 3f) u. dem zu
Oldenburg (4 83 4—35), dann Prof. d. Ma-
thematik und (seit 4 847) auch d. Physik
am Carolinum zu Braunscbweig, sowie Vor-
stand d. techn. Abtheil, desselben, daneben
Von ifs 40 bis 1852 auch Schulrath (Or),
geb. 1807, Apr. 26, Königslutter, Her-
zogth. Braunschweig.
Versuch einer genetischen Entwickl. d. me-
dian. Krystallisationsgesetze, 8^ Bremen 4 888.
Grundiehren d. Aritbmethik u. Algebra, 8^
Ib. 4 888. Die ebene Trigonometrie, 8^ Braun-
scbweig 4860. — Einzelne mathemat., phys.
u. meteorolog. Aafoätze in verschiedn. loca-
len Zeitschriften.
Uhlenhuih, Eduard. — Lehrer d.
Naturwissepschaften an d. Gymnasien u.
Realschulen folgweise zu Bremen, Halber-
Stadt, Guben, Bromberg, Solingen u. (Ge-
werbschule) Berlin (Ulustr.Ztg. 1861;,
geb. 1821, Juli 20, Aschersleben.
Geometrische Formenlehre, 4**, Guben 4 853.
Ober Leuchtgasbereit, aus Steinkohlen, Holz,
Torf usw. Ueber Fabrication der Seifen, 8",
Frankf. a.d.0. 4 856. Handb. d. Photogen- u.
Paraffin-Fabrication usw., 8°, Quedlinb. 4 858.
Die Darstell, d. Aluminiums, Kaliums, Na-
triums, Magnesiums usw., 8°, Ib. 4 858. Der
junge Chemiker ; eine method. Anleit. zur An-
stell, ehem. Versuche usw., 8°, Berlin 4 859.
Eine Wanderung durch die Kreise Bromberg
usw. zur Feststell, d. geogr. u. geognost. Ver-
hältnisse d. Netze-Districts, 8°, Danzig 4 859.
— U. ist auch Bildhauer, hat z. B. für d. Stadt
Bromberg eine colossale Statue Friedrichs d.
Grossen modellirt, die kürzlich (4 863) in Ber-
lin in Erz gegossen worden.
UMhorn, Dietrich. — Erst Mecha-
nicus zu Bockhorn im Herzogth. Oldenburg
(4794 — 4802), dann in d. Stadt Olden-
burg (4802 — 10) und nun zu Greven-
broich, Beg.-Bez. Düsseldorf, woselbst er
eine Baumwollenspinnerei (bis 1820 di-
rigirt), eine Maschinen werkstätte u. (1815)
eine Kratzenfabrik anlegte (N)^
geb. 4 764, Juni 3, Bockhorn,
gest. 4 837, Ocl. 5, Grevenbroich.
Beitrage zur Verbessr. d. Mühlenbaues. 4",
Hamb. 4 804 (gekrönt von d. Hamb. Gesellscb.
z. Befördr. d. Künste u. Gewerbe). Eotdeckn-
gen in d. höheren Geometrie nebit Mh|
d. von A. M. Wloohfttiiis anlgestallt. elHm-
tar-geometr. Auflös. d. D e 1 i'schen ProUnik
8^ OldeBb. 4809. Theorfljj^ u. pracCAbhuä
üb. e. neu erfundenen Tachymeter, 8*« FnikL
a. M. 4 84 7. — Über zwei neue DynainoMhr
usw. (Verhandll. d. Vereins z. BefOrdr.4.fii-
werbfleisses in Preuss., Jahrg. 4884). ~l*
ferte viele Maschinen eigamr Erfiadmig, bi-
ionders seit 4 84 8 Münz- «. PrKgemisckiM
für d. Münzstätten in Berlin, Dü88eldoi{.Wieii
München, Carlsruhe, Wiesbaden, Sclivirii.
Utrecht, Stockholm, Neapel u. a. 0.
I
D
»
afUhr^ Carl David. — Trat m
in d. schwed. Bergwerksdienst, wvn-
lelzt Mitgl. d. Bergcollegiums, sowie Obff-
Hohofenmeister (1805 — 38) u. Diredwi
öffentl. Eisenwerke (4 84 4 — 38). llilgLi
Acad. d. Wiss. zu Stockholm seit 4821 f%
geb. 1770, Juni 23, Kungsgirdeo."
gest. 1849, März 19, Stockbola.
Berttttelse om kolningsfimai^NJM. 4Mi^
Försök öfver utströromaade HpPil'vr
nomtttttor. Ib. 4 84 4. Berfttftall» M dtt i}»»
svenska kolningssättet, Ib. ISM. AbfauA
in d. Jernkontorets Annaler. *
* 'Seine Vorfahrsn ttommten «os dem Canton Fii
** OfTanfJö Socken, Oefleborfs Lin.
Uhrlaub, GeorgErnst. -— Dr.M
(GöUiDgen 4 859), Privatdocent an d.Umv.
zu München (Or),
geb. 4 826, Nov. 4 4, Nienburg, Kdäij^
Hannover.
Die Verbindungen einiger Metalle mit Stiel-
stoff (Inaug.-Diss.), 8°, Götting. 4 859. -K»
Verbindd. d. Molybdäns mit Stickstoff (Fig^
Ann. Gl, 4 857). D« d. Vanadins mit Stickstof
(Ib. cm, 4 858). — untersuch, e. Schlackt
von d. Zusammensetz. d. Diopsids (Lieb. An*-
LXXXl, 4 852). Obere, neues Iridinmsalz;oil
C. Karmrodt (Ib. id.). — Siehe Sartorinif.Wil'
tershaoien«
Uilkeas, Jacobus Albertus. -
Prof. d. Landwirtbschafl an d. UniT. n
Groningen |^^L. 4 825;,
geb. 4 771 etwa,
gest. 4 825, Mai 30, Groningen.
Diss. inaug. de atmosphaera ejusque qnim >■
vegetabilibus exserit actione, Groning. 47^-
Verdediging van het antiphlogistisch sch«-
kundige System, inzonderheid van de zamei-
Stelling van het water (Algemeene Vaderian^
sehe Letteroefeningen, 4 799). Overdebevrie-
zing en den oorsprong der InchtbelleQM ii
hetijs (ib. 4 800).
Ukerl, Friedrich Aagust. — Erst
Hauslehrer in Danzig (1804), dann Erzie-
her in Weimar (1807) u. nun (seit ISOft]
Prof. am Gymn. zu Gotha, sowie Biblie-
ül»cq
herzogl. Biichnrsiimnil. u. Auf-
lüiizcabiiiels daSL'lbst (N),
780, Ocl. SS, Eiiliii,
J8, Gollia. ■
Kllen, die Kolfernunfieii
nen. Weimnr1Si3. Über d. Geo-
Hekataau u. OunutM, ll>. 1B<(.
eoKrspbi« HooMi'i, Ib. <Sin. Gen.
GrieoMLil. Römer, 3 Bde. S", Ib.
- Pt^Kstsches u. HisloriM'lies.
U, s. Ylacq.
itoBduard Vincenz. — Dr.
>lle a. d. S. (Orj,
SSO, Jan. fS, Lossow b. Frank-
furt a. d. 0.
xtf über d. Raum u. il. Raunilheo-
itotala« u Kult, Halle ISSO. Das
iscbreib. u. Geschichle d. Kusnios
3-, Ib. ISsa, S. Aull. tSKS. UieNu-
'.Tifle, Gsselze u. Ei-stheinuriKen,
■hysikal. Bilder, im Quisle koemi-
""■«,. Ih. 188*— 57. Kh-
ipitDr. KulHfiUar, Ib. <SSg.
~ " n die pO}iulSrü
1ltlUT>.
Georg Ludwig. — Apothii-
iburg seit IS.18. Leliror d. Che-
fsik an d. pbarmaceul. Lehran-
t>al; beeidigter Handelacheiiiiker
(Orj, L^
SH, Oct. 8, Neuhausa.d.OMe,
4^ Hannover,
■wirk. d. Schwefels auf fetta Oele
lt. Zeit. I8S3|. Einnussversöhiedn.
Quecksilber u Reinig, deeseiben
eochiorid(Arcli.d. Pharm. Reihe II,
18«). über Solar-Spermaceti (Ib.
irStruvit (Llab. Ann I.XVI, IStÜ,
heilt, d. naturwiss, Geaellsch. in
ber natüH. doppelt koUsns. Am-
I. Id.), Über BoronatroralRit (Ih
I). — Über Alakamil (Zrdmum'B
im. 1849). Cber DBtiirl. Bilduiii:
la(lb. LVII, Mit).
s. Oliva.
■fClemens.— Prof. d. Chemie
log. Institut in Stockholm. Hitgl.
. Wiss. daselbst seit (860 (Or),
8f I, . . . Stockholm.
Lernten i sammendrag, med (ttrord
I, Stockh. (839. — BeredDiRK af
tll tili fUrRninK af f(las (Benaliaa'
la 4RSS). Beredn. eF kristalliserad
(Ib. id.). SamraensBUninRen afb»-
rsyred Vismutoiid [Ib. ISST). Mc-
aanlitalivt akilja Ziok h&a Nicke I-
•ildul etc. (Ib. <a4<). — BidraK tlit
■f det hvita Quickgllfverpraecipi-
llgrs anden analoRB Quicksilfvei--
lammensitlDltig (Vetenak. Acad.
r). — Metod, aU skltja Araenik fr&D
ndorff, Hanrtn-nncrbiHih 11.
' UUoa.,
1154
AnUiiiiiii (Orveritiftt atJL Vetansk. Acad. För^^
hnndl i»t8). Om en ftlrmndad ny melall i
Cliroiiijern trän Röräs [lU fSSOj. Om quantita-
iivt besuaima Po«rori metalliskJernochJera-
iiiar&iBfllb. (85*). — Neue Beslimraunndweige
d. SUckslofT« (ErdiDKiui'* Journ. LVs4BSij.
Ullmann, Johann Christoph. —
Ur. i'liil (Marburg 1792). Von <79^|j|^
{'••)1 Piof. extr. d. Philosophie u. PiiHUU~
wisseii^L'baft an d. Univ,xu Harburg, dann
Pror. ord. d.jHaatsnisdhscban, sowie d.
BttrK- u. Hüil^abuiide daselbst, seit I S < 6
auch Oberbergratb (St} SM.W),
^eb. (771, Sept. 3, Cassel,
gest. 1811, Aug. 6, Marburg.
Diss, ciplanans Blementorura etfectug for-
mando ucdestruendo in tellurem coospiftto«,
8°. Marp. ITSa. Mineralog. Beobb., 4 Ulf. 8°,
Ib. 1 801, Hineralo}(i8Ch-berg- n. hilltenmäDn.
Beobb. usw., 8°. Ib. 4808, SystematiBCh-ta-
bellar. Übersicht d. mineralogisch einfachen
t'iis-titieu usw., 4°, Kassel u. Harb. 4844. —
BcüclirGib. d. Fraueuber^ee in Hessen (Hess.
Uenknürdigk. Bd. II).
Ulloa, Don Atitonio de. — Ging
I7:)ö (mit Don Jorge Juan) als Harine-
lieuleiiant im Auftrage d. span. Regierung
nach Amerika, um an d. pernanischen
Gradmessung theilzunebmen und kehrte
1746 von dort zurück, nachdem er unter-
wegs in englische Gefangenschaft gera-
(hen, aber in London sogleich in Freiheit
gescij:! und zum Mitgl. d. Hey. Society er-
wählt worden war. Bereiste darauf einen
flössen Tbeil von Europa, förderte Indu-
strie u. Seewesen in Spanien, wurde 4766
zum Gouverneur von Louisiana ernannt,
bekleidete aber diesen Posten nur kurze
Zeit und erhielt 1770 als General-Lieute-
nant di?u Befehl über eine Escadre, die
zur Wegnahme einer engl. Uandelsdotte
bei den Azoren bestimmt wH". Die ver-
sSumle Ausführung dieses Auftrags hatte
1780 seine Entlassung aus d. activen span.
Mnrinedienst zur Folge, jedoch in allen Eh-
ren und mit Beibehaltung seiner Stellung im
Marineministerium (B) (BD) (KEC) (NU),
»jeb. 1716, Jan. 11, Sevilla,
gest, 1790, Juli 5, Isla de Leon bei
Cadii.^
RelBciun hitlörica del vieje b la Ammca me-
ridional, 4 vol. 4°, Madrid 4748. Observaclo-
nes aslroDömlcat y flsicas hechas de ördeo
de S. M, eo los reinos del Peru ; de lai cu^a
se deditce la flgura y magnitud de la tiem,
y se appllca ii la navegacion, (°, Ib. 4T4S.
Noticias imerlcanss sobre la America mari-
dionalslc, 4>, Ib. (711. Enlretenimientospby-
■Ico-biatorico«, Ib. 4 TTt. El ecllpse de sol con
7a
Inas, 6 anlorcfau solar
IT79 (Auch Phil. Tr. 477», M6in. Berlin <77g
n. Vel«aBk. Acad. Handl. I77g. — Die Beoh.
über das anitebl. Loch im Monde). Conver-
Baciooeg de iniiw con sub Ires hijoa en ser-
vicio de la marina aobre las oavegaciones y
m»do de hacerlai etc., f, ib. i^n. — Oflhe
»trlbquakealCadix (Phil.Tr. 1759, auch Ve-
teoBk. Acad. Handl. 475fij.
Ulrleh, Georg Karl'Justus. —
Dr. Phil. (GöUlDgen 1817). Von 1817 an
Privaldocenl, dann Prof. (extr. t8Sf, ord.
IS3I) in d. Philosoph. Facullüt d. Univ.
zu Göttingeii. Aufseher d. künigl. Modell-
kammer u. Uilgl. d. königl. Socieliil d.
Wis»'. daselbst. Dienle tSO — (i unter
General Wallmoden in d. hannövr. Ar-
mee (Or) (P),
geb. 1798, Apr. 19, Göttingen.
Lebrb. d. Trigonometrie u. Stereometrie, GOt-
ting. 1838. Lehrb. d. pract. Geoinelrie. S Bde.
S«, Ib. 1 831 — SS. Lehrb. d. rein. Mathematik,
8«, Ib. 1 BS«. Lehrb, d. Mechanik, 6", Ib. 1 85S.
Ulrloh, Melchior. — Prof. d. Theo-
logie ic Zürich (Or).
geb. 1801, Apr. It, Zürich.
Die VispertbUler , der Seasgrat u. d. Monte
Rosa [Mittheill. d. naturr. GesallBch. ZUrich,
I, 1847— »»). Die SüdtbBler d. Wallis usw.
(Ib. 11, ISGd— Sl). Das Lötschenthal, derHonte
Leone, der Portiengrat u. d. Diablerets (Ib.
id.). DerGelleoBrat, dasHeremence-u. ItaK^e-
thal u.<w. (Ib. 111, I853~S5). Die lii'gtei};uii);
d. Tddi (Ib.- id.). D" d. Glürniscb (Ib. id.).
Ulnsbegb, Mirza Mohame.]. —
Sohn »on Schach Bok u. Enkel von Ta-
inerlan. Kiirst von Samarkand seit dt-m
TodeseinesValers[lii7), doHi sclion viele
Jabre Uitregerit desselben (B) (KECJ,
geb. 1391 (Heg. 796), Sullanieh,
gest. U49 (Heg. 8S3), *
Berörderle oicht allein die Astrcnomie, indem
er zu Samarkand eine Sternwarte erbauen
liess u. eine Art von aslronom. .\cademie um
sich vergammelte, sondern trieb sie auch in
eigner Person u, schrieb verschiedene Werke
in arabischer Sprache, die später ins Persi-
sche u. daraus von Europäern ins Lateinische
übersetzt wurden. Dahin gehören: Epochae
celebriores aatronomis, chronologig, histori-
cia, Cbataiorum, Syro-Graecorum, Arabum,
Persarum, Chorasmlorum usitatae, ex tradi-
tioneUlagBeigi (London IGSO von J. Oieave«;
siehe Diesen): Binaelabulaegeograpliicae, una
Maiiir Eddini, Persae, altera Hing fielgi, Tar-
tari (ib. 165J, von Damseiben) ; Tabulae
longiludinis ac tatitudinis stellarum Qxarum,
ex observalione ülng Beighi (Oiford 1 sea, von
Tb. Hjde, neu edirt von Q, Bhupe 1767). --
Siehe ferner SeUmbte, Hist. de l'AsIroo. du
- Ungar.
moyen age p. 108 und F. Bailf : Th«t
gues or PMlemj, nngb Beigh, Tjüt
Bmiltj and Hevelioa, deduced Troml)
authorilie^ with various notesandcnrr
(Mem. Aslron. Soc. XllI, (8*S.
Umpfstibaeh , Hermann. -
Phil. (Giessen 1819), fotgweise Ph
Cent (1 880) u. Prof. (exlr:^813. ohI,
d. Mathematik an d. Univ. zu Giessei
seit ISIS Ephonis d. SttpeadialeJi
18^8 Direct d. Stemwarle daselbs
(AUgem. Zig.).
■ geb. 1798, März 7, Mainz,
gest. 1861, Härzl6, Giessen.
Über d. verschiedenen Enlstebunes«
Kegelschnitte, 8°, Giess. <8SI. Analyt.
trie, 8°, Ib <81S. Die Lehre vom Glekb
u. d. Bewegung Tester u. IlUssiger
8°, Mainz I8I(. Lehrb. d. Algebra, S'
183S. D° d. DitTerential- u. Integra
8°, Berlin 1818. D° d. ebenen a. spl
gonometrieusw., S", Krankf. 18(1. D*i
metik u. Geometrie, 1 Ablhl. S*, Ib. <!
— über d. Sonderung d. Wanalne. G!
(Crelle'i Journ. XX, 1810). Beweis,
Vieleck aiit gegebn. Seiten ein grOs
wenn seine Ecken in e. Kreise hei
XXV. 18(S]. Über d. Verallgemeiner
thagorfiischenLehrsatzeB(lb.XX>
Durch vier);egeba. Puncte e. Parabel
hen (Ib. id ). Von d. vlellachea Pui
krummen Flüche (Ib. XXVIII. 18t4). V.
salz von Kegelschnitten (Ih. XXX. 18
doTf . *
: liwiini.' d. Kfu
Underwood, T... R... — t
u. Knnstsammler. Hilgl. d. Geoh
ciety zu London (GS),
geb. 177!, Fcbr.il, London,
gest. I83S, Juli 1 1, Cliaramoni
.Selne-et-
Soll, ausser anderen SdinRen, auch
sehe verrasst haben.
■ gelt. Juli 13 {A«. K. is;t&) iGif. l-««).
Unser/Jühann Friedrich
Folgweise Landsyndicus u. Bürgei
JM Eimbeck (1780), Ober-Polizei«
aar u. Bürgermoister zu Götlingeu
braunschw. Hofratb u. geheim. ■
(1763) und Juslizralh (1775) in
schweig; 1776 in d. Reichsadeisi
hoben (M),
geb. 1716, Braunscb
gest. 1781, Febr. 8, Braunsch
Beitrage z. Mnthesi forensi, 1 St. i",
<7(S-45. Zwei Abhandll. von d.
EleklricitSt ; vod d. Acad. in Berlin at
B7
Unger
Unterberger.
1158
MK^ert, 4», Berlin 1746 (Die eine Abbandl.
■ J. O. Te^e). Entwurf e. Maschine, wo-
"ch alles, was auf d. Ciavier gespielt wird,
ta fon selber in Noten setzt usw. , 4**, Braun-
-veig 4 774. — Von d. Elektricität (Gelehrt,
mövr. Anzeig. 4 750). Anmerkk. über d.
^t.-geometr. Beweis, dass e. Acker, der
e. Anhöhe liegt, nicht mehr ertrage, als
lionzontale Grundfläche desselben ertra-
würde (Ib. 4754). Vom pract. Nutzen d.
ebra (Ib. 4 753). — Von d. im Hannövr. üb-
ken Fttssern u. deren Visirung (Hannövr.
■1. Samml. 4 755). — Vom Uebergang d.
Ktr. Materie aus e. Körper in d. anderen
Bb. Magaz. VIII, 4 754).
Dager, Ephraim Salomon. — Dr.
I. Erst Docent an d. Univ. zu Erfurt
I 184 0 bis zu deren Auflösung 4 84 6.
M von 4 820 Direct. e. von ihm errich-
m matbemat. Lehranstalt, die 4 834 zu
Realschule erweitert und 4 844 zu e.
Ilischen Anstalt erhoben wurde; an die-
noch jetzt Lehrer d. Mathematik (Or),
geb. nSS» März .., Coswig, Anhalt.*
Algebre f. Geschäftsleute usw., 8<>, Leip-
•8M. AMiandll. über d. wichtigsten Ge-
■Uode d. Arithmetik usw., 8°, Ib. 4 829.
le Samml. von Abhandll. über usw., 8°,
ha 4 883. Übungen aus d. angewandt. Ma-
Batik f. Techniker, 3 Bde. 8^ Berlin 4 880
4. Arithmet. Unterhaltungen usw., 8^ Er-
: I8SS; S. Aufl., Ib. 4 888. Die Geometrie
:iftUdMU8W., 8», Ib. 4 833;3.Aufl , Leipz.
«. YoUstllnd. Handb. d. Arithmetik, 2 Bde.
■brfart 4885. Pract. Anleit. z. Auflös. geo-
it. Aufgaben usw., 8^ Ib. 4 843. Noch mehre
Ijl. Schriften; Aufstttze in Oken's Isis.
S«b. 1789, Apr. . . {SA).
DageTi Friedrich Wilhelm. —
ifaer haonÖvr. Beamter, von 4 8 40 bis
15 Privatdocent in d. Jurist. FacultSt zu
Itiogen, seit 4 845 Bibliothek-Secretär
d seit 4 857 Docent d. Geschichte u.
leorie d. bildenden Künste in einer aus-
lerdentL Stellung zur phiiosoph. Facul-
I daselbst (Or),
geb. 1810, Apr. 8, Hannover,
iteranohongen tiber d. Gesetz« d. Farben-
üMOie (Pogg. Ann. LXXXVII, 4 852). Dazu
MHpMir in wenigen Exemplaren verbrei-
i: oC^qe ehrom-harmonique pour servir ä
tpUqnar les r^les de l'harmonie des cou-
9ni Oottingue 4854. Vollständiger dargelegt
: Die btldende Kunst, ästhetische Betrach-
^ßm ttber Architectur, Sculptur u. Malerei
KftBttler u. Kunstfreunde, Götting. 4 858.
fipective oder Lehre von d. Abbildung nach
m, Beleuchtung u. Farbe, Ib. 4 856. —
u. Knostbistorisches.
I JuIiusBodo. — Theilhaber
aioer Seifenfabrik in Hannover; bildete
li 1945 in Giessen zum Chemiker (Or),
geb. 4 84 9 etwa, . . . Hannover.
Vorkommen d. Xanthicoxyds im Guano (Pogg.
Ann. LXII, 4 844). Über d. Xanthin (Ib. LXV,
4 845). — Über d. Zusammensetz. d. Harn-
oxyds (Lieb. Ann. LVIII, 4 846). Über d. Gua-
nin (Ib. id. u. LIX, 4846). Über d. Überharn-
stfure (Ib. LIX, 4 846). Über d. Process d.
Sodabereilung (Ib. LXI u. LXIII, 4 847 ; LXVII,
4 848). Analyse d. rohen Seide (Ib. LXXXI,
4 853).
Ungern - Stembers, Wilhelm
Heilvirig Karl Robert August, Frei-
herr von. — Grossherzogl. badenscher
Kammerherr u. Geheimerath in Carlsruhe
(Or),
geb. 4 777, Aug. 4, Dillenburg, Nassau,
gest. 4 847, Mai 7, Oberkirch, Baden.
Werden u. Sein d. vulcan. Gebirge, S^', Carls-
ruhe 4 825. Geschichte d. Goldes, 8°, Dres-
den 4 885.
Ungem-Stembers, Eduard Al-
bert Moritz, Freiherr von. — Fähnrich
im Institut d. Wasser- u. Wegecommuni-
cation in St. Petersburg von 4 8 4 7 bis 4 824,
wo er als Capitän seinen Abschied daraus
nahm (RN),
geb. 4 798, Juli 25, Mehselau, Livland.
Projectionslehre (Gäom^trie descriptive), 4",
Leipzig 4 828.
UngesoMok, Peter. — Lazarist u.
Astronom an d. Sternwarte zu Mannheim
(LB),
geb. 4 760, Juli 3, Hesperange im Lu-
xemburgischen,
gest. 4 790, Nov. .., Luxemburg.
Bildete sich unter Lalaade, beobachtete und
rechnete für ihn.
Unterberger, Leopold, Freiherr
von. — Trat 4 758 als Unterlieutenant in d.
Österr. Ingenieurcorps, ward 4 786 Oberst-
lieutenant, 4 793 Oberst, 4 797 Freiherr u.
Feldmarschall-Lieutenant u. endlich 4 84 4
General-Feldzeugmeister (ON),
geb. 4 734, OcL 4 2, Strengberg, Nie-
der-Oesterr.,*
gest. 4 84 8, Febr. 9, Wien.
Anfangsgründe d. Mathematik, 3 Bde. 8°,
Wien 4775— 77. Tafel d. Sinusse, Tangenten,
Secanten mit ihren Logarithmen usw. ; mit
J. Piohler, 4", Ib. 4 777. Kurzer Unterricht z.
Aufnehmen mit d. Messtisch, Ib. 4807. An-
fangsgr. d. Planimetrie, 8^, Ib. 4 807. Abh.
über d. Feldbefestigungskunst, 8», Ib. 4 807.
D*^ über d. beständige Befestigungskunst, 8<*,
Ib. 4 807. Nützliche BegrilTe von d. Gewitter-
materie u. beste Art, Blitzableiter anzubrin-
gen, 8«, Ib. 4 844.
* geb. 1736, Dec. 28 {M. II).
73*
t159
ünterrichter
üre.
m
^
*
UnterrJeliter, Joseph. — Jesuit,
Dr. Theol., Lehrer d. Tlieologie, Philoso-
phie u. d. kanon. Rechts in verschicdn.
Ordenscollegien, zuletzt in dem zu Frei-
bürg im Breisgau (CBh s),
geb. n24, Jan. 4, Caldern, Tyrol,
gest
Synopsis philosophiae bodiernae ac inathesis
praeviae, Oeoipont. 4 760..l)eaestulacus lucii
vulgo Hechtensee, Ib. 1764. Ma^^nitudo veno-
ns ejusque a tellure distantia, Ib. 4 762. Phy-
sica particularis. De planeticolis.
UnTordorben, Otto. — Anrangs
Pharmaceut, als .welcher er ums J. 1824
das TrommsdorfTsche Institut in Erfurt
besuchte; später Besitzer eines kaufm'ann.
Geschäftes in Dahme u. des benachbarten
Landgutes Glicnig (Or),
geb. 4 806, Oct. 13, Dahme.
Chem. Untersuchung d. Harze (TrommsdorfTs
Neu. Journ. d. Pharm. VIII, 4 824). Neue Bei-
trögo z. chem. Geschichte d. Flusssäure (Ib.
IX, 4 824). Neue Beitrr. z. Kenntn. d. chem.
Natur d. Mangansäure (Ib. id.). Salze mittelst
kalischer Thonerde- Lösung (Ib. id.). Ober
llusssaure Salze (Ib. X, 4 825). Über d. Pro-
ducte d. trockn. Destillation (Ib. XIII, 4 826).
— Untersuch, d. Harze (Pogg. Ann. VII, 4 826
u. XI, 4 827). IJber Fluorchrom u. Fluorarsen
(Ib. VII, 4 826). Über Mangansiiure u. Thon-
erde-Verbindungen (Ib. id.). Über d. Verhallen
orf^an. Klirper in höheren Temperaturen (Ib.
VIII, 4 826). Über d. Oelsäure d. Terpentinöls
(Ib. IX, 1 827). Vier neue Alkalien im Dippelsöl
(Ib. XI, 4 827). Pröexislenz d. Bernsteinsäure
im Bernstein (Ib. XII, 4 828). Über d. Zerreis-
sen gespannter Harzmassen (ib. XIII, 4 828).
Über d. Harze d. Stock-, Körner- u. Schellacks
(Ib. XIV, 4828). Über d. Guajacharz (Ib. XVI,
4829). Ueberd. Benzoö (Ib. XVII, 1829).
Unzer, Johann August. — Dr. Med.
(Halle 4748), pract. Arzt seit 475Q in Ham-
burg und bald darauf bis an seinen Tod in
Altona (M),
geb. 4727, Apr. 29, Halle,
gest. 4 799, Apr. 2, Altona.
Samml. kleiner Schriften, Theil I, physikali-
sche, 8«, Binteln u. Leipz. 4 766 (Thl. II u. III
Philosoph. Inhalts). Physikal. Untersuch, von
d. Structur d. Erdobertläche u. den Ursachen
d. Erdbeben, 8", Hamb. u. Lüneburj^ 4 768.
— Gab heraus: Der physikal. u. Ökonom. Pa-
triot, 3 Thle. 4", Hamb. 4 756-58; Der Arzt,
eine medicin. Wochenschrift, 12 Hdo. 8°, Ib.
1759 — 64. — Medicinischos, Belletristisches.
Unzer, Johanna Charlotte, .s.
Ziegler.
Urban, s. Fortia.
Ure, Andrew. — Dr. Med. (Glasgow
4 801), erst pract. Arzt, danrkvon 1804 bis
1830 Prof d. Chemie n. Physik an d. U-.
dersonian Institution in Glasgow, wk
Astronom an d. durch seine BeiDi|H|
daselbst 4 809 gegründeten Sternwie;
übersiedelte 1830 nach London oodn
daselbst von 1834 an Chemiker am Bad
of Customs. Mitgl. d. Roy. Society seHI8!l
(G, 1 857; (The Athenaetm \ 857;^ MüM/
(Pharm. Journ, and Transaei. XVI, MS'.
geb. 4 778, Mai 18, Glasgow.
gest. 1857, Jan. 2, London.
A dictionary of chemistry, on thetasttoik,
NiohoLion*! etc., 8°, Lond. 4 8S1. ADsefif-
Stern of geology, in which the great reveMiw
of the earth and animated naturearenoM-
ciled at once to modern scieoce and neni
history, 8^ Ib. 4 8S9. Pbilosophy ol M»
factures or An exposition of the scientific, »
ral and commercial econoiny of the Mn
System of Great Britain, 8^ Ib. \m\MA
von A. Dietimaim , Leipz. 48S5). Ttieciii
manufactures of Great Britain. compandvA
that of other countries, 2 vol. 8*. Ib. IM
(deutsch von K. Hartmaiuif Weimar 1tt<t
1843). Adictionary of arts, manofactoraal
mines. 8», Ib. 4 889, new edit. 4851 fdeatsel
von Xannanoh u. Heeren, 8 Bde. 8*. Lafi
4 854 — 57). The revenue in jeopardyfw
spurious chemistry, 8«», Ib. 4848. — Eipin-
ments on the relation between muriiticifll
and chlorine {Tr. Edinb. Soc. VIIIJWT-
New experimental researches ou soroerfft*
leading doctrines of caloric ; particalari^oflAi
relation between the elasticity, temperaMi
and latent heat of difTerent vspoursclc. Pki
Tr. 4 818). On the ultimate analysis •>(»««■
table and animal substances (Ib. 18ii). Ai**
lysis of the Moina brine spring, LeicesterAw
(Ib. 1834). — On the thermostat orhotff-
vernor (Proceed. Roy. Soc. 4884). Aneif*-
rimental inquiry into the modesofwarw*
and ventilating apartments (Ib. 1836;. -^
theComet of 4 84 4 (TUloch, Phil. Mag.XXX^^O.
4 844). On H. Dayy's safety lamp (Ib. XL^^
4 84 6). On lodine (Ib. L, 4 84 7). E\periiM»
researches on the ammoniacal salts (M*!
Ann. of Phil. X, 4 84 7). On the quanUt)'ofna
acid in liquid hydrochloric etc. (Ib. i^! »
general table of the proportions ofdry """
riatic acid corresponding to proßreiai«*f^
cific gravities of the liquid acid ete. ft^
— On an aikalimeter and acidimetWpf^
Ann. of Phil. II, 4821). — ExperimeiH«*
phuric acid to delcrmino the lawofpWf^
sion followed in its densities at difti«'*'
f»rees of diiulion (Quart. Journ. ofSdeef**
IV, 4 818). On mean specific gravilviUi »'
Experiments to determine the coostita»'*"
liquid nitric acid, and ihe law of proP**"*
followod in its densities etc. (Ib. Id.J. ^^
line crystallization (Ib. V, 4 848). OnoiW**
IIb. VI, 1819). An account of some «1^
inents made on the body of a criin'W| "" i
dialely aflerexecution, with physiolop«
practica! observalions (Ib. id.). Ootl^**^
ünin
r, and on the Constitution of
acid et different densities (Ih.
the composition and manu-
de or oxymuriate oflime, and
^eipiht of manganese (Ib. XIII,
a-alum (Ib. id.). On prussic
On a inode of protecting the
;ting telescopes (Ib. XV, 4 823).
otalory sleam^engine (Ib. XIX,
iiinatiori of the difTerences in
osition between cotton-wool,
1 turkey-red-calicoes (Ib. XXI,
lents on the incinerated ashes
ed by the Adrianople or Tur-
s (Ib. id.). On the air con-
and canal water (Ib. id.). —
aceutical preparalions of iron,
y the tartrates (New Quart,
ce. VI, 1829). On indigo (Ib.
irvationsonopium and itstests
I desinfection and the practice
lourn. Roy. Instit. II, 1881).-—
ital researchos on caoutchouc
in, Vol. XV, 1839). Table of
slrengths of pyroxylic spirit
o ils successive specific gravi-
X, 1841).
;org Frederik Krüger.
)penhagen 1820). Von 1819
Tvalor an d. Sternwarte zu
daneben 1827 Prof. d. Ma-
I. Acad. d. schönen Künste
bis 1832 Lehrer d. Maschi-
3chnologie an d. polytechn.
ielt auch nach d. Tode von
nSchmidten Vorlesungen
:ät, ward zugleich 18 44 In-
stakademie u. 18 49 Schloss-
Charlollenborg (E},
y Juni 22, Kopenhagen,
, Dec. 4, Kopenhagen,
ri VII Sept. 1820 observata,
, Havn. 1820 (auch dänisch),
ene Mathematik, 8^ Ib. 1822,
47. Regnebog, 8°, Ib. 1824,
andbog i den mechaniske Deel
(nach Millington's Epitome of
1. philosophy), 8°, Ib. 1826.
ed 6 Decimaler for Tallerne
Fb. 1827. Geometri, Ib. 1828,
\stronomi etc., Ib. 1830. 6e-
' Himicn (nach Oelpke's Ilim-
183 4. Förelesninger over Na-
9. W. Brandes), Ib. 1834—36.
drag over Astronomien. Ib.
ikinen, Ib. 1838. 2. Aufl. 1842.
1841, 2. Aufl. 1848. Om Ubre,
skaererkunsten, Ib. 184 4. Li-
). 1847. Logarithmer med 4
ü47. NaiitiskAlmanakfor1849,
1847, 1848, 1849. Mechanik,
ib heraus: Magazin for Kunst-
Irkere, 5 Bde., Ib. 1827—30,
, Ib. 1830—34; Nyt Mag. for
Uslar.
,' Ib. if 8f— 4«.
1162
Kunstn.etc., Ade., Ib. 1% St*— 4«. Viele Auf-
sätze in dänischen Zeitschriften. — Astronom.
Beobb. in Sohumacher's Nachr.
Ursinns (Behr), Benjamin. ^ Erst
Hofmeister in Prag, dann Lehrer d. Mathe-
matik am Rosenbergerschen Gymn. in Linz,
an beiden Orten viel milKeppIer ver-
kehrend gnd Demselben bei d. Rudolphi-
nischen Tafeln helfend, seit 1630 Prof. d.
Mathematik an d. Univ. zu Frankfurt a. d.
Oder (J),
geb. 1587, Juli 5, Sprottau,
gest. 1 633, Sept. 27, Frakfurt a. d. 0.*
Trigonometria , cum magno logarithmorum
canone, 4°, Francof. 1618, Coloniae (an der
Spree) 1625. Magnus canon triangulorum lo-
garithmicus, 4^ Coloniae 1624 (siehe Xlflffers
Wörterb. d. Math. III, 541;' Käitner'i Gesch.
d. Matti. III, 87).
♦ geh. 1587, Juli 15, gest. 1634, . . . {Seh,) ; gest 1634,
Sept. 27 oder 1633, Oct. 4 {UL),
de VrslBj s. Sabbatinus.
UrsUsius (Allassiderus, Allassisiderus,
eigentl. Wursleisen), Christian. — Ma-
gister (156«), ward 1665 Prof. d. Mathe-
matik und daneben 1585 Prof. d. Theolo-
gie an d. XJniv. zu Basel, auch 1586 Stadt-
schreiber (JJ (AR) (HL),
geb. 1544, Basel,
gest. 1588, März 30, Basen
Quaestiones in Pnrbacliii theoricas planeta-
rum, 8°, Basil. 4568. Elementa aritbmeticae,
logicis legibus dedacta, 8*», Ih. 157». — Hi-
storisches.^
Ursus, s. Reimarus.
Uslar, Julius Wilhelm Louis von.
— Dr. Phil. (Göttingen 1855). Von Ostern
bis Michaelis 1855 Assistent am academ.
Laboratorium zu Marburg,, von da#an As-
sistent u. seit 1 860 Ober-Assistent am aca-
dem. Laboratorium zu Göttingen, seit 1 857
auch Privatdocent an d. Univ. daselbst u.
vereidigter Gerichtschemiker d. KÖnigr.
Hannover. Ursprünglich Pharmaceut (Or),
geb. 1828, Juni 3, Lautenthal am Harz.
Beitrüge z. Kenntn. d. Wolframs u. Molyb-
däns (Inaug.-Diss.)t 8«, Götting. 1855 (Aus-
zug: Lieb. Ann. XCIV, 1855). — Beitrr. z.
Kenntn. d. Propionsäure u. Butteressigsaure;
mit H. Limprieht (Lieb. Ann. XCIV, 1855).
Über d. Chlorbeozoösäure ; mit Demselben
(Ib. CII, 1857). Über d. Sulfobenzoäsfiure ;
mit Demselben (Ib. id. u. CVI. 1858). Über
d. Oenanthaceton ; mit Seekamp (Ib. CVIII,
1858). Über e. neue Methode d. Darstell, u.
Nachweis, d. Alkaloide ; mit J. Erdmann (Ib.
CXX, 1861).
1163
Ussher
Vacca-Berlinghieri .
1164
IlMher, Henry. — Dr. Theol., Prof.
d. Astronomie an d. Univ. zu Dublin. Mitgl.
d. Roy. Society in London (RGE),
geb gest. 4790, Mai 7, • . .*
Account of the observatory belonging to Tri-
nity College, Dublin (Transact. Irish Acaü.
I, 4 787). Seme observations made with a view
to ascertain, whether magnifying power or
aperture contributes most lo the discerning
of small Stars in the day (Ih. II, 1788). New
method of illuminating the wires and regu-
latiog the position of the transit instrument
(Ib. id.) . Aurora borealis seen in füll sunshine
(Ib. id.). Obss. on the disappearance and re-
appearance of Saturn's ring in the year 1789
etc. (Ib. III, 1790). Account of two parhclia
(Ib. id.). Noch ein Paar astron. Beobb. daselbst.
*geat. Mai8(ri^).
▼an Utenhove van Heemstede,
Jacob Maurits Ca rel, Baron. — Wohl-
habender Privatmann in Utrecht. Von 4 818
bis 1830 Mitgl. d. zweiten Kammer d. hol-
länd. Generalstaaten. Mitgl. d. Aead. d.
Wiss. zu Brüssel (seit 1818) u. d. Nieder-
lUnd. Instituts (KL. 1836u. 1839;,
geb. 1773, Juni 26, Utrecht,*
gest. 1836, Sept. 1, Lienden, Geldern.
Verhandeling over de verdeeling des omtreks
van den Cirkel in gelijke deelen (Verhandl. Ne-
derlandsch Instit. IV, 1818). Verhandl. over de
bestendigheid der mittelpunctvliedende krach-
ton, niettegenstaande de veranderlijke snei-
heden in de cycloidale beweging (Nieuwe Ver-
handl. Nederl. Iiistil. I, 1827). Overhetonder-
scheid tusschen spherische en parabolische
Spiegels voorTelescopen(lb. II, 1829). — Aan-
morkingen op Bode's Verhandl. over de ver-
plaatsing der Polen (Algein. Konst- en Letter-
ijodelSOO). Berekening van de Elementen der
Komeet van December 1 799 (Ib. 1 800) . Waar-
nemingen over de Komeet van 1 81 1 (Ib. 1811 et
1812).— Astron. Beobb. inBode's Jahrb. 1799,
1800. 1801, 1802 u. Supplemenlbd. III, 1797.
♦ geb. Juli 26 {AB. 18.18).
Uttenhofer, Kaspar. — Mathcma-
licus in Nürnberg (\VN) (DppJ,
geb Nürnberg,
gest. 1621, Mai 13, Nürnberg.
Pes mechanicus oder Werkschuh, d. i. neu
erfundene Weise, allerhand Sonnenuhren aus
einem getheilten Werkschuh ganz leicht zu
machen, Nürnb. 1615. Judicium de nupero
cometa astrologico-historicum, d. i. Kurlzer
Bericht usw., 4", Ib. 1619. Circinus geome-
tricus oder Messzirkel usw., 4°, Ib. 1626.
Uttlnger, ... — Bergverweser zu
Sonthofen in Bayern, dann Oberfactor zu
Jembach in Tyrol (Kcf erstein^ Geogn.
Deutschland, Bd. VIi;,
geb. . . ., gest. 18^9, . . .
Das bergigte Land d. Allcau's geogn bosrhric-
beii (Leonhard's Tascheub. VI, 1812). Über d.
Übergangsformation usw. im tyroler Untcr-
Innthal (Ib. XIII, 1819). Über d. Profil d.Tyro-
1er Alpen (Ib. XV, 1831). — Über d. Gebraock
d. Blaserohrs (v. MoU's Neu. Jahrb. II, 18IS).
Utzsohnelder, Joseph fon. -
Von 4 784 bis 4804, sowie von 1807 bis
1814 im bayer. StaatsdieDsl (io der letzten
Periode General-Salinendirector u. Gehein.
Finanzreferendar) und von 1818 bis 18!1
Bürgermeister d. Stadt Mönchen; in dm
Zwischenzeiten sich gewerblichen BescbSf-
tigungen widmend, mehre Industriezweige
in Bayern begründend u. fordernd (N),
geb. 1763, März 2, Rieden am StafSel-
see, Oberbayero,
gest. 1840, Jan. 31, Mönchen.
Gründete 1804 mit Beiehenbaeh a. litbtar
das berühmte mathematisch-mechanische h-
stitut zu München, und 1 809 mit Beichwimi
u. Fraunhofer das nicht minder aosgezeicboete
optische Institut, welches letztere, nach dm
Ausscheiden von Seiohenbaeh im J. 1814, vm
ihm u. Fraunhofer allein betrieben ward i.
später auf Mers überging, während das e^
stere von 1814 bis 1830 von Beieheabacko.
Ertel, und von da ab von Srtel allein fort^
fuhrt wurde. Siehe Srtel, Fraunhofer, VA-
harr, Merz u. Beichenbaoh. — Femer: Astro-
nom. Nachr. I, V, VII, VIII u. X.
Uylenbroeki Pieter Johannes.-
Erst (\St^) Leclor d. Mathematik, daoo
Prof. (extr. 1827, ord. 1835) d. Physika.
Astronomie an d. Univ. zu Leyden. Miigl
d. K. Niederland. Instituts (SL) (KL. t845y,
geb. 1797, Nov.' 2 5, Amsterdam,
gest. 1844, Dec. 11, Leyden.*
Specimen geographico-historicum eihibens
disscrtationem de Ibn Hankalo, Geoptpbv
etc., 40, Lugd. Bat. 1823. Chriatiaiii Evgaü
aliorumque seculi XVII virorum celebriiini
Exercilationes mothematicac et philosophicie
etc., 4°, iiagae Comitum 1833. Oratio defri-
tribus Christiano alque Conatantino Hogoi*«
arlis dioptricae cultoribus etc. (Anoal. ki-
dem. pr. 1837—38, Hagae 1840). — Bed»-
kingen pmtrent de gewone verklaringdertv^
M R
grondvergelijkingen D=^ en S=- (Siebe ß.
1845). Verslag van waarnemingen overW
aardmagnetismus te Leiden en eenige aflAr^
plaatsen in Nederland (Ib. id.). Verslag v»
eenige proeven, genomen met eene ba(t<nj
van verkwikl zii»k, ijzer en verdund ivsvel-
zuur (Ib. id.). — Astronom. Beobb. inSda-
maoher'a Nachr. X, 1833.
•gest. 1S41, Dec. lO {G.\Uh)\ g^st. 1s45,Ju.II
{Ann. Acad. Lugd. Bat. 1851).
Vaooa-Berlinslilerl, Leopold.
— Scheint ein Bruder von Francesco
Vaget
Valentini.
1166
cca-Berlinghieri* gewesen zu sein
1 auch in Pisa gelebt zu haben. Sonst
hts über ihn zu ermitteln, als dass er
07 Bataillonschef in der französischen
Mee war (Joum. dephys. LXV, p. 83j.
£r schrieb unter Anderem : Sur ia chaleur
urn. dephys. XXXV, 4 789) ; Sur la oature
feu et du phlogistique (Ib. Id.) ; Sur l'air
86 d^gage du sang (Ib. XXXVI, 1790);
•röleclricitö (Ib. XL, 1790); Sur l'ölectri-
» animale (Ib. XLI, 4 79S) ; Sur la mani^re
imanter sans aioaant naturel ou artiGciel
. LXV, 4 807); De l'inauence de mectri-
i sur la flamme (Ib. id.).
geb. 1732, . . . Ponsaccabei Pisa, gest. 1812, Oct. 6,
Pisa, Prof. d. Medicin u. Klinik an d. UniT. daselbst.
ITaget (Vagetius), Augustin. — Ma-
,. Phil. (Wittenberg 4 692). Erst Adjunct
)hilosoph. Facultät in Wittenberg, dann
f. d. Mathematik u. d. Griechischen am
nn. zu Göttingen (4 695 — 96) und nun
f. d. Mathematik an d. Univ. zu Giessen
geb. «670, Oct. 24, Verden,
gest. 4700, Mai 22, Giessen.
p. geometr. de methodo exhauslionis et in-
isibiliura, 4°, Viteb. 4 692. Disp. de macu-
in sole visis, 4**, Ib. 4693. Disp. de pari
tque quadrati magici generibus, 4°, Ib.
>ft. Disp. de quadralo magico impari, 4°,
4695. Disp. de microscopiis vitro caren-
BS, k**, Giss. 4698.
VagnoaOy Antonio. — Graf von
affareilo u. Cello. Mitgl. d. Bergw.erks-
nseil und d. Acad. d. Wiss. zu Turin
^m, Accad. Turino, f 834;,
geb. 4767, Oct. . ., Mont-Louis,Dep.
Pyrenees Orient.,
gest. 1831, Apr. 21, TrufTarello.
tervations minöralogiques et lithologiques
r la vall^e du Brozzo, faitos en 4 807 et 4 808,
Bc des remarques min6ralog. et göolog. sur
gypse de Monoueco. — Sur le corindon
ige-jaunätre de Traverselies (Möm. Turin
C, 4848).
Valeatia, Gabriel Gustav. — Dr.
A (Breslau 4 832), erst pract. Arzt in
ima, dann seit 4 846 Prof. d. Physio-
Jle an d. üniv. zu Bern (Or) (CH),
geb. 4 84 0, Juli 8, Breslau.*
mar: Lehrb. d. Physiologie d. Menschen,
Bde. 8«, Braunschw. 4 845, 2. AuH. 4 847;
*«Qdr. d. Physiologie d. Menschen, 8o, Ib.
^^^, 4. Aufl. 4 854 u. anderen physiolog. Schrif-
B: Beitr. z. Anatomie d. Gymnotus eleclri-
K. Neuchatel 4 844 (Aus d. Schweiz. Denkschr.
^)' Bestimmungen über d. Dauer d. Sinnes-
■ndrttcke. — Ueberd. Möglichkeit d. Stim-
I^Agirichtung e. galvan. Froschpräparates
■'Mliriiob amtakebren (Tlerordfs Archiv,
4 853). Neue Untersuchungen über d. Polari-
sationserscheinungen d. Krystalllinsen d. Men-
schen u. d. Thiere (Arch. f. Ophtbalm. IV,
4859).
* geb. 1818, Juli S (CZ) offenbar unrichtig.
ValenUner, Friedrich. — Dr. Phil.,
Prof. (extr. 4787, ord. 4 797) d. Mathema-
tik an d. Univ. zu Kiel, zugleich Brand-
director d. Aemler Kiel usw. (KSUj (LS),
geb. 4 7 56, Aug. 25, Boren, Land Angehi,
gest. 481 3, Juli 29, Kiel.
Commentat. in muniendi formam a Monta-
lambert excogitatara , 4'', Kilon. 4 783. Be-
schreib, il. ^lernbilder, 8°, Ib. 4 785. — Schrif-
ten, das Brandwesen betreffend, z. B. Ober
Schornstcinreger u. Schornsteine (Bltiller f.
Polizei u. Cultur, 4 803).
Valentini, Michael Bernhard. —
Erst Licenliat. med. (4 680); nachdem er
als solcher in Giessen und*anderen Orten
mehre Jahre practicirt, darauf eine Reise
ins Ausland gemacht, 4 686 Dr. Med. (Gies-
sen), 4 687 Prof. ord. d. Physik u. (dane-
ben?) Prof. (exir. 4696, ord. 4697) d.
Medicin an d. Univ. zu Giessen, auch 4 7 03
hess. Leibmedicus. Mitgl. d. Leopoldin.
Acad. seit 4 683, der Berliner Acad. seit
4 704 u. der Roy. Society seit 4 717 (Si),
geb. 4 657, Nov. 26, Giessen,
gest. 4729, März 4 8, Giessen.*
Introductio ad regoum naturae minerale etc.,
4**, Gissae 4 689. Instructiones physicae, mo-
derno saeculo accomodatae, Ib. 4 694. De va-
cuo in vacuo s. tubo torricelliano sub cani-
pana aere crassiore vacua collocata, 4'*, Ib.
4 698. De filtro lapide, 4°, Ib. 4 708. Aroia-
mentarium naturae systematicum, s. Intro-
ductio ad philosopbiam modernorum natura-
lem etc., 4*^, Ib. 4 709. — Meteorum Gothanum
inauditum (Miscell. Acad. Nat. Cur. 4 689).
De upupa, meteoro igneo (Ib. 4 694). Crystal-
lus inter graudines e nubibus decidens (Act.
Acad. Nat. Cur. II, 4 730). — Sehr viel Medi-
cinisches u. Naturhistorisches.
* gest. MÄrx 13 {ANC).
Valentlnli Christoph Bernhard.
— Sohn d. Vorigen. Licent. med. (17 4 7),
Dr. Med. (4719), seit 1720 Prof. extr. d.
Med. an d. Univ. zu Giessen, ging 4 7 27
als Leibmedicus d. Landgrafen Heinrich
von Hessen nach Buxbach. Mitgl. d. Leo-
poldin. Academie (St) (ANC),
geb. 4 69i, Dec. 29, Giessen,*
gest. 1728, Febr. 4 0, Berleburg.
Diss. inaug. de lapide ceraunio, vulgo von der
Donner-Axt, et de fulroine tactis, 4**, Gissae
4 74 7. — Osteocolla Ogurata Gissena (Act. Acad.
Nat. Cur. I, 4 727).
* geb. 1695, Jan. 1 CS().
1167
Valentinns
'Vallerins.
n« Im
ValentlanSy s. Basilius.
Valerlo, Luca. — Prof.^. Mathema-
tik u. Physik am Gymit zu Rom. Mitgl. d.
Accademia de* Lincei daselbst* (MR)j
geb. 1552 etwa, . . . Neapel,**
gest. 1618, Rom.
De centro gravilatis solidorum, 4*^, Romae
4604; edit. II, Bonon. 4661. De quadratura
parabolae persimplex falsumctc, 4«, Romae
1606; edit. II, BonoD. 4660. De-pyramidis et
conis, . . .
* Wurde 1616 aiu dieser Academie gcstosseu, weil er
öffeDtlich gelehrt, das» Galilei sich fUr das Coper-
iiicauische System erklärt habe (CoL).
** geb. in Ferrara (Mem, utoriche di Letterati Ferra-
mi^ Ferrara Ibll).
Valerlus (Wouters), Cornelius.*—
Hieronomit. Seit 1557 Lehrer d. Lateini-
schen am Collegium der drei Sprachen in
Löwen (Pq),
geb. 151^, Oudewater bei
Utrecht,
gest. 1578, Aug. H, Löwen.
De sphaera et primis astronomiae rudimen-
tis, libellusiitilissimusetc., 8°, Antverp. 4 564,
Lovani 4 562. D** cum praelectionibus Badol-
phiSnellii, Francof.4 596. Physicae s. de natu-
rae philosophia institutio etc., Antverp. 4 567.
Valerius (Wouters), Remmerus. —
Seit 4 636 Pfarrer zu Muysen (GLB),
geb. 1607 etwa, . . Berchem, Nord-
brahant,
gest. 1687, Aug. 30, Muysen.
Tabulae horosraphicae elc, 4", Malinae 4 662
(französisch 4 664). Tractatus de computu pa-
scheli perpetuus, 8°, Ib. 4 673.
Valette , S i m e o n F a g o n . — Seit
etwa 1760 Lehrer d. Mathematik zu Mon-
tauban-/'0; W,
geb. 1719, Apr. 18, Montauban,
gest. 1801, Dec. 29, llonor de Cos b.
Montauban.
La trigoiiomätrie spheriquo , rdsolue par le
moyen de la rö^le et du compas, 2 vol. 8°,
Bourges 4 757. — L'astronomio, po^me (Mer-
cure, 4 769, Janv.). -— Anderweile Gedichte.
VallaSy Anton. — Dr. Phil., Prof.
erst am Gymn. zu Ujhely, dann an d. land-
wirthschafll. Academie zu Rechnitz u. dar-
auf (1848) an d. Univ. zu Pesth. Während
der Insurrection mit d. Organisirung u.
Leitung eines militär. Lehrcursus betraut,
wurde er 1850 seiner Professur entsetzt;
wanderte nun aus, erst nach Nicaragua,
dann nach d. Vereinigten Staaten, wo er
jetzt (1859) Prof. d. Mathematik u. Physik
am Louisiana State Seminary of Lcarning
zu Alexandria ist (Or),
geb. 1809, Mai 18, Pestb, Uagara.
Ausser mebrea Lehrbüchern o. Abbtadte-
gen (.\lemoiren u. Vierteljahresschrift d.M-
gar. Acad.) in magyarischer Sprache, sdiriA
er : Beitrag z. Auflösung d. höhr. Gleichongei,
Wien 4 848; On the resolution of dviimiM
equations (weitere Ausfuhr, d. Gräffe'schn
Methode), New-York 4 855.
Vall6, Guiibert Joseph. — Prw-
ster u. Canonicus zu Arras, früher Pnf.
d. Philosophie am CoII6ge du CardinalU
Moine (EGF),
geb. 1715, Oct. i, Arras,
gest. 1784, Juni 7
Lettre sur la natura de la mati^re et du idoi-
vement, 42o, 4 747. Refutation da systimed«
monades, 4 2«*, 4 754.
Vall6e, Louis L<^ger. — Von 18M
bis 1803 Schüler d. £cole polylöchniqoc,
trat dann in d. Dienst »des ponts-et-chai»'
söes« und stieg darin bis zum Inspecteur
gön^ral (1848), ward 1851 pensiofiiri
(BEP) (VD),
geb. 1784, . . .
Traite de göom<^trie descriplive, 2 vol. 4* u.
Atlas, Paris 4849—25. Tratte de la scieocedi
dessein, 40, Ib. 4 824, 6dit. II, 4«S8. Trait^de
la coupe des pierres, 4^ Ib. 4 828. Du Rböae
et du lac de Gcnöve, 8», Ib. 4 848. Tböoriade
roeil, 5 livr. 8°, Ib. 4 848—46. Cours compW
sur ia Vision de Thomme et des aniinaux, S*.
Ib. 4 854. — Schriften über d. Eisenbahnwe-
sen und Ajufsälze in d. Annal. des ponts-et-
chauss^es.'^
Vallemonti Pierre le Lorrain.—
GewÖiinlich Abbe de VaUemont ge-
nannt. Priester, folgweise in Rouen, Paris
u. Versailles als Erzieher lebend, dann ei-
nige Jahre Prof. am College du Cardinal
Le Moine in Paris (B) (LBN),
geb. 1649, Sept. 10, Pont-Audeiner
(Eure),
gosl. 1721, Dec. 30, Pont-Audemer.
Description de l'aimant qui s'est forme k 1*
pointe du clocher neuf de Chartrcs, avec plu-
sieurs experiences curieuses sur raimaot et
sur d'autres mati^res de physique, ParisiMi
La physique occulte ou Trailc de la bagnetl«
divinatüire, Ib. 4 693 (erlebte mehre Auflagen.!.
— Theologisches, Historisches usw.
Vallerius (nicht Wallerius), Harald.
— Seit 1690 Prof. d. Mathematik an d.
Univ. zu üpsala. Vater d. Folgenden fG'sj,
geb. 1646, Dec. 25, Wal lerska Socken,
östergöthland,
gest. 1716, März 8, Upsala.
A. a. 0. keine Schriften genannt.
Vallerlas (nicht Wullerius), Görau
(Georg). — Trat 1703 in Dienst d. scbwed.
Valleriu •
igioms, in welchem er 1730 As~
mrde, nachdem er mehre Jahre
and bereist halte und an verschie-
rien Bergmeisler gewesen. Ilitgl.
St zu Upsala, deren Milgründer er
seit tHi auch d. Acad. d. Wiss.
holm (GzJ (SRJ,
1683, Üpsala,
n*I, Oct. e, . . ! . .
0 et experimentnm da fanependulo^
itionihus (Act. litt. Suec. Upsai. IIl,
escriplio sali in quercu inveiili (Ib.
— Beslfrtfn. pä Polli«m't pätund alt
iltbroar pä paraboliaka spünnbägar
osk. Acad. Handl. IT4S). BerHltelse
rg i England som best^^r af älükiliiga
o-, Sind- och lerarlen elc. |lb. id.).
;h rüD om smHIl-processen vid kop-
1 (Ib. id.). — Sur lea Observation«
Ure faitea dsna una roine de cuivra
(U«m. PariB, 17(1).
niiu, s. Waflerius.
»ierl(Vallisneri), Antonio. —
elHed. (Reggio 1685}. Nachdem
ledig, Scandiano u. andern Orten
iraclicirt hatte, Prof. (extr. 1700,
9} d. tbeorel. Hedicin an d. Univ.
I. Httgl. d. Leopoldin. Academie
in; (TMj (Bj,
IG61, Hai 3, Trasilico, im Mo-
de nesischen,
1730, Jan. f8, Padua.*
3CBd«m1ca ialaroo all' origlne delle
i°, VeoezialTiS. De corpi marioi,
inti si trovano, deila loro origine e
1 dell mondo avanli il dilavio, nel
lopo il diluvio etc., i°, Ib. 1718. —
enlo della Bilsa di Msauoln (Giern.
XIII). — Vi«l UedlciDischei a. Na-
cbes (UilcroBkopisches), gesaramelt
fiaieo-mediche, I vol. Fol., Venezia
. II (rjtO j Ju. K (JB. XVI) (HZ) [ JJTO).
itl (Valotti), Francesco An-
- Franciscaner, .Kapellmeister n.
ganisl an d. Kirche S. Antonio in
. J. Felis, Biogr. univ. d. musi-
697, Juni H, Verceil, Piemont,*
780, Jan. 16, Padua.
izi teorica e pratice della moderna
, Padova 1779 (aiehe Bioeatt, Oior-
'ompoiitloDeo.
ft, . . . IBtrhir'i TmlOimair-La.).
rat de Bomara, Jacques
phfl. — ErslPharmaceut, inachie
[oslen d. französ. Regierung eine
ReiH durch einen grossen ThetI
• dorfr, XttBiwSrlarbBrh tl.
Valpei^ dl Caltiio.
1170
von Europa, hielt nach Ruckkehr öfTenlliche
riMliirbist. Vorlesungen in Paris von 1756
I)i4 1788 und später^ Jardin desPlanles
von 1791 bis 1806. Mitgl. d. Acad. d.
Wiss. (B) (Q),
geb. 1731, Sept. n, Bouen,*
gest. 1807, Aug. äi, Paris.
Cntalogue d'un cabioel d'blatoiro nalnreile,
IS', Paris (758 (Zweifeihan, ob von ihm), Ei-
Ir.iit DomeDclateur du sysläme complel de mi-
noralagie, *t°. Ib. <7S9. Traitö de mini^ralo-
. Position du rögne mineral.
n Dictio
laleui
bles synopliques, 1 vol. S°, Ib. (763, «ilit. II,
iTTt. Dictionnaire raisonne universel d'his-
(»iref alurelle, S vol. 8°. Ib. (TBS, avec suppl.
< vol. 8", Ib. (768; «dit. V, (B voi. 8°, Lyoa
I soo. — Sur raienturine (Jonrn. pbyg. XLII,
(703).
- BoucD odsr Hocun, Wp, dg l'Eore (CfiJO.
Valols, Yves. — Jesuil,*Prof. d. Hy-
drographie an d. Navigationsschule zu La
Kochelle bis zur Aufhebung des Ordens j
dann verschollen (Bj (BEJ.Ü),
geb. 1694, Nov. I, Bordeaux,
gest. nach 1769.
l.a science et la pratique du pilotage, i°, ^a
Houhelle (73t. — Conjeclures pbysiquas sur
In cause, la nature et les proprieies du sei
murin (M«m. Travoui (7(( «t Recueil de l'A-
cad. de La Rocbelle — deren Mitgl. er war —
(7S1). — Theologisches.
Valperga. dl Calnso , Tommdso.
— Graf von Hasimo. Erst Officier auf d.
rictte d. Halteser-Ordens [um 1 7 6i), dann
Priester vom Oratorium, leble als solcher
bis 1768 in Neapel und seitdem in Turin,
wo er später Prof. d. griech. u. orienlal.
Sprachen an d. Dniv. u. Direct. d. äj|||ni-
wnrle, sowie Mitgl. d. Acad. d. Wiss. ward,
Milgl. d. Sociolä Ilaliana (B) (Tp. \\{},
geb. J737, Dec.SO, Turin,*
gest. 18(5, Apr. <, Turin.
I>ririci|ies de philosophie pour les iniliäs am
mnlhematiques, 8°, Turin (8((. — Sur la me-
.suru de la hauleur des monlagnes par la ba-
rninälre [M«m. Turin. I, 1786). De Tulilile des
projedions orlbographiqnas en %6a6ta\, et
plus particulliremenl pour entaner la re-
rherche de l'orbite des comiles et pour d^
cniivrir celles dont on allend te retour (Ib. II,
i'^i]. De l'orbite d'Herschet ou Uranus, avec
rio OOQV. lables pour celle planöle (Ib. 1I(,
iTiij). Des differenlea maniiresde trailercelte
pnrtle des mathematiqueg qus les una appel-
lci)t caicul diff^renlial st las autres methode
de nniloDS (Eb. id.). De la navigaiion sur le
sphifrolde elliplique, ses lo\odrotnies et son
plus cnurt chemin (Ib. IV, 1 790) Applicaticin»
(lr<i formutes du plus couri cbemin sur le
sphiSroide «lllptlque (Ib. V, 41«t\. >K»![tt>&«
,1171
T&lTaaor
VuieoiTer.
im
4« Iracer dans ud tnpäze ta plus graade el-
lipseilb. VI, 1S0I). De ta resolution des^uB-
Iton» Dumäriquea de tous Ibd deftrf» (Ib. id.J.
Projel des tablen du aoleil et de la lune pour
d'anciens lemps (Ib. IX, 18DS). Sar la caurbe
^laslique (Ib id.). De la triKonomelrie ratio-
nelle (Ib. XJ 8(1 j. — [letla impnasibiUlkdella
qaadralura del carchio (Uem.Soc. Ital. IX,
ISOS). Teoria e calcolo di
(Ib. XII,
ISDSj. Sul paraRone det cstcolo delle Funiinni
derivete col nietodi nnteHori (Ib. XIV, IBOB).
— I^Bltere doll'A. T. T. di K. al P. D. F. H.
C, B,, ia qui si propone un mctodo per la ao-
luzioae delle equazloni numericbe d'oKni or-
dine. — Liierarisches, Poetisches, Pbjiologi-
sches usw.
* pb. 17JS, . . . (»O.
T»lTaflor, Johann Weicharl. —
Freiherr von Halteneck u. Ncudorf, Herr
von Wagen.iperg u. Lichlenberg in Knjin.
Hauptmann im unteren Vierlei d. Herzogth,
Rraln. Verwandle den Rrdssten Theil sei-
nes Vermögens auf Reisen, Sammlungen
u. anderweite Unternehmungen. MIIrI, d.
Roy. Society (ONJ,
geb. <6il,Mai 38, Laibui-h,
gest. 169.1, Sept. .., Gurkfeld, Krain.
Topographia archiducatus Carintbiaci (Text
deutschl, 3 Bde. ful., Nürub. less. Die Ehre
d. Henoglhums Krain oder Gloria ducaluH
Carniiilaeelc, <Bde. Toi., Laibach ISSB (eucL
Act. Hrudit. i SH9, worans [p, 634] : Lacus cirk-
niensis poiUira phaenomena ei prtnclplis phy-
sicis et mnihemalicis explanataj. — Account
oF Ibe Zirknilz sea (PtiiJ. Tr. ieH7), Melhod of
casling statucs in tnelal etc. rib. Id.). — LU'
men naturae. Klos pbysico-malheniaticus.
Valz, Jean t\ix Benjamin. —
Nachdem er von ISIS an auf seiner Pri-
valslernwarte zu Niraes bcobachlel, aucli
von 18.^5 bis 1836 aslronom. Vorlesun-
gen an d. Tacultül d. VViss. zu Uonlpellier
gellallen, Üireclor d. Sternwarte zu Mar-
seille seil 1836. Mitgl. d. Acadd. zu Nimes
u. Marseilte, und seit I83S Corr. d. Pari-
ser Instituts (OrJ,
geb. 1787, Mai 18, Niraes."
Projel de docks, porl autiliaire et passe di^
sorlie pour le porl de .Marseille, 8°, l'nrisisa*.
— Observation de la c<ini6le I de 1818. de y«
comöte II de tsi9 et de celle ite ISil etc.
[Mem. Acad. du Hard. I«1i— 33;. Uc^scriptiori
et com pa raison d'nii jirand Uierniomälre fila-
lon, envoyS per StAnnmr (Ib. 1833). D«ler-
QiiDation du Irajel a(-rien des ballons el de aon
utliite pour la mtiteoroloEio (Ib. id., aucb An-
nuaire mi'l^oroU poiiriHSO), D^ouverte de
la brauche rflroKrade de l'aquoduc romain du
pontduGxrd (lli. 1SI0). - Descriplion d uji
uouv. ri^ticule k soinmcts allernes (r. Zftak,
Corr. asir. III, ISK). Abaiuemnti nlM- ^
illnaires du baromätre en 1811 et III) >.
81(). — Formeln u. tafelD t. Imlk
Aberration u. N'uUtion [Ailr. Sidr.K
8Saj. Über ProjeclLon d. HinHneUUrtaH
d.j. De l'eniploi des micromälreKlM^
ticulea dana les observaliona obtiqDM(lk.iil.
Methode, Cotneten lu beobachlea n. ditfr
Firüssr. d. Kernröhre zu hestimmea [Ib.it^
Bssai sur 1h dätermination des dtiiN
'«tber (Ib. VIII, 18)1). VBriBlIon iMi
' priicession (Ib. XXIV, laiS). N'ock
Beobb. daselbst. — Calcal de la COaM*
HkUey (Compt. rend. I, ISIS a( XXI¥,
planstes nouvellemeal sonpf
IIb. III, 1S3SJ. Sur le nouv. utrc iffM^ r
CKoeUtore (Ib. Id.). Sur les diinrimli
i6le k courle periode jlb. VII, iHt-
louvements fluccMaivemsiit IM
el rtitro^redes des m^l^ores päriodiqM
' d'aoül et de novembre (Ib. id.). S¥i<t
.:es tbermalea d'AU (Ib. IX, IUI). »
ments des comMes I, 11, III de QiUi [ILI
Origine des orbites actuelles det •
m^tes pdriodiques etaclion progrMMTtAII'
our eu changer le coun (Ib. X^H
18U}. Partafte ea d'eui fragmeotsiltli»
mäte de fiiala, et leurs variationssiifilM
d'intensite {Ib. XXII, tsts). ComoinsaiKA'
rigtne allribuee k dem Doav, coDiM ^
XXV, lSi7]. Racherches Bur I'idealH«*t
comitelllde 1846 avec Celles de 1H1«I<^
(Ib. id.). Nouv. Carlas c«lesles «el^iÜT
pour la recherche des nouv. pIsattesiUKU^
Application d'une lunelte reciproqueaui»
strumenis (Ib. XXX, 1850). Dtflermir"
des orbiles elliptiqiies ilb. XI.I, IJiS;
teniilnalion d?s loagitudes et latitudei F***
f^raphiques du lemps, ile razimul eldcli^
tance itnitale sans le secours des inslraon''
divis«s (ib.id.j. Resolution des ^ualiwM-|
mcriques par rabaissement des pDi»s»t('l
des racines (Ib. id.), Rechircbes snr lw«-I
biles de deux com^les de 1 1B l el cells det" I
(Ib. XLIV, 1857). Carles equinoiiales rtle«l*|
et les Services qu'elles rendroient t l'asln»*']
mie (Ib. XLV, ISST). Daselbst noebni^'*)
Aufsätze, die auch zum Theil in d. kst*-
Nachr. stehen, — Discordances resuItiHi"
l'oriKine explosive allributie aui pliatM ^
lescnpiqui^s (U^m. Acad, Marseille Ulli '
Determination imm«diate des orbital •)«»-
mätes (Connaias. d. lemps ISiB).
•geb. 17S7, Mui 2T MSP, B*i, U, ToL lll,l''''i
gtb. I7S1,...(«. r. 11).
VanooDTor, George. — TrttimU-
Lebensjahre in die brilliscbe Nirine «^
üienle als Hidsliipnian aufCook's »eiW
11. driller Reise, machle darauf als Lieute-
nant einige Reisen nach Ost'- u, WettiO'
dien und erliiell (791 den Oberbefehl^
ner lixpedilion zur Untersuchung d. timi
Westküste Amerika's, nach deren VoM
düng er zum Poslcapitän beOrdnrt wi
(KECl iü} (RGE;.,
33
Tandem
Vafgas-B^demar.
1174
Beb. 4750 etwa, *
gest. 1798, Mai 10, Petersham, Surrey.
royage of discovery to the North Pacific
MD and round the World performed in the
tn 4 790—95, 8 vol. 4«, Lond. 1798 (edirt
a seinem Bruder John).
ftb. wahrscheinlich einige Jahre später {KEC),
Vandellli Francesco. — Prof. d.
«gsbaukuust am Institut zu Bologna, spä-
Prof. d. Mathematik in Modena, auch
-zogl. Bibliothekar daselbst (LL) (TM),
geb. 4 694, Alodena,
gest. 4771, Mai 30, Modena.
bemerides motuum coelestium ex anno 4 754
ionum 4762, ad meridianuai Bononiao sup-
MlBe, Bonon. 4 750. — De pulvere pyrio
kmment. Bonon. II, 4 745; III, 4 755 et IV,
(7). Astronom. Beobb. (Ib. II, 4745).
Vandermaelen , Philippe Marie
lillaume. — Kartograph in Brüssel,
t^l. d. Acad. d. Wiss. daselbst (BAB)y
geb. 4795, Doc. 23, Brüssel,
■s universel de g^ographie physique, poli-
ue, statistique, en 400 feuilles, Brux. 4 827.
ch sehr viele Landkarten, besonders^JIber
Igien ; aach Globen usw.
Vandermondei Charles Auguste.
- Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu Paris von
^71 bis zu deren Auflösung 4 793 und
Dn d. 1795 gegründeten National-Insti-
ts; in d. Zwischenzeit Administrator d.
iippenbekleidung. Seit Yaucanson*s
Mie (4782) auch Director des von Diesem
igröndeten Conservaloire pour les arts-
^m^tiers (B) (Mem. InstiL \),
geb. 4735, Paris,
gest. 4796, Jan. 4, Paris,
lonarques sur les proportions rousicales,' le
mre enharmonique des Grecs et celui des
lodernes, par De la Borde, avec les obss. de
Ir. Taadermonde et les remarques de l'abbö
iMMtor, 4^ 4784. Second M6m. snr un nouv.
lyitime d'harmonie applicable ä l'6tat actuel
lo la muaique, 4^^, 4 784. — Remarques sur les
iroblimes de Situation (M6m. Paris 4 774).
Um, snr la r^solution des (iquations (Ib. id.).
ten. sur Tölimination des inconnues dans les
qoaUoDS (Ib. 4 772). Möm. sur les irrationelles
Im diff. ordres, avec une application au cer-
le (Ib. id.). MitBizoat u. Lavoisier: Expd-
taocea faitaa par ordre de rAcad^niie sur le
oid de rannte 4776 (Ib. 4777). Mit Monge
. ]krtkaUat: Mto. sur le fer considörä dans
M dlfförents ötats mötalliques (Ib. 1786). —
^n. iur la fabrication des armes blanches
on. cbim. XIX, 4 797). Mit Monge u. Ber-
iUat: Sor la fabrication de l'acier (Ib. id.).
VmUU, Andrea Giovanni Dome-
co. — Chemiker in Bologna (B),
geb. 4 670, Bologna,
gest. 4763, Jan. 4 0, Bologna.
De remediis etc. Diss. med. chymicae, Bonon.
1720. De auri tinctura philosophica etc., Ib.
4728. De utilitate et praestantia philosophiae
chymicae et de necescitate promovendi exer-
citia in laboratorio chymico, Ib. 4 780.
Vanaxem, Lardner. — Nachdem
er sich in d. £co]e des Mines zu Paris ge-
bildet, mehre Jahre Prof. d. Chemie am
Collegium zu Columbia in Süd -Carolina,
dann Gutsbesitzer (Farmer) bei Bristol in
Pennsylvanien (N, Sillim, Joum. \J,
geh Philadelphia,
gest. 1848, Jan. 25, b. Bristol, Pennsylv.
Experiments on anthracite and plumbago,
with reference to the fusion of carbon (Sillim.
Journ. VIII, 4 824 et X, 4 836). Proofs from
geology of the abstraclion of nitrogen from the
atmospbere by Organisation (Ib. XII, 4 827).
On the pressure of water at great deplhs (Ib.
XIV, 4 828). On the Classification and cha-
racters of American rock formations (Ib. XVI,
4 829). On ancient oyster shell deposits at the
Atlantic coast (Ib. id.). Report on Ornitbichniles
(Ib.XLI,4844). — M6m. sur la jeffersonite, mit
W. H. Keating (Ann. Min. Sör. 1, Vol. VII, 4 822).
Nouv. min^ral de zinc trouvö ä Franklin, New
Jersey (Ib. X, 4 825). Analyse de la cyanite et
de la fibrolite (Ib. Sdr. III, Vol. I, 4 882).
Varenlus (eigentlich Varen), Bern-
hard. — Dr. Med., Arzt in Amsterdam
(J) (BD),
geb. . . . England*, gest. 4 660, . . .
De definitione motus aristotelica , Hamburg!
4 642. Geographie generalis, in qua affectio-
nes generales telluris expllcantur etc., Amste-
lod. 4664, emendirt von Sir IiaaeKewton, 8®,
Cantabr. 4672, mit Appendix von J. Jnrin, 8^,
Ib. 474 2, französisch von Depniiienx , 4 vol.
42^ Paris 4 755.
* Falsch, geb. in Uelzen bei Lüneburg. Erhielt seiue
Bildung im Oymn. su Hamburg unter J. Junge
(K£0. Vermuthlich Bruder d. Prof. d. Theol. xu
Bostock August V., geb. Wlü^ Sept. 20, Uelxen.
VargciS-Bedemar, Eduard Ro-
meo, Graf von. — Malleser-Ritter (4 795),
später Oberst in d. neapolitan. Artillerie u.
Lehrer an d. Artillerieschule in Neapel.
Kam 4 808 nach Kopenhagen, ward 4 813
Kammerherr, 1829 Mitdirector u. 4 842
Director d. königl. naturhist. Museums da-
selbt. Spanischer Abkunft. Mitgl. d. K. Dan.
Gesellsch. d. Wiss. seil 4 806 (NK) (E),
geb. 1770, Juni 4 5, Kiel,
gest. 4 847, MSrz 4 5, Kopenhagen.*
Gm vulcaniska Producter fra Island, Kiöbenh.
4 84 7. Die Insel Bornholm in geognost. Hin-
sicht, Heidelberg 4 84 8. Reise nach d. hohen
Norden durch Schweden, Norwegen u. Lapp-
land in d. J. 4 840—4 4, 2 Bde. 8^ Frankfurt
1k*
1175
Varignon.
1»
4 819—20. Resuroo de observacöei geologicas
feitas em uma viagene a's ilbas da Madeira,
Porto Santo e Agores nos annos de 1885 e
1836, Lisboa 1837. — Om Bjergformatiooer
paa Porto Santo og Madeira (Dansk. Vid. Selsk.
Skr. VI). — Analyser af facrücske Mineralier
(Tidskr. f. Naturvid. II). — Über Kalk- u. Krei-
deformation von Faxoe, Stevens- u. MOens-
Klint (Leonhard's Taschenb. 18S0). Über d.
geognost. Constitution d. Faröer (Ib. 1822).
Der Opol daselbst (Ib. id.). Ober d. Apophyl-
lit von Hestoo (Ib. 1825). — Über Berzelit u.
Prunnerit (Leonhard u. Bronn's Jahrb. 1880).
♦ ge«t. M&n 20 ((?. 1847).
Varignon, Pierre. — Prof. d. Ma-
thematik am College Mazarin seit 1688,
spUter auch am College royal in Paris. Mitgl.
d. Aead. d. Wiss. daselbst seit 1688. Ur-
sprünglich Theolog (Meni. Par. 1722; (LBN)
(CF) (Ni. W) (BJ,
geb. f 6oi, Caen,
gest. 17 2 2, Dec. 22, Paris.
Projet d'une nouvelle mc^canique etc., 4**, Pa-
ris 1687. Noiiv. conjectures sur la pesanleur,
12^, Ib. 1690. Eclaircissements sur Tanalyse
des infiniment petits, 4", Ib. 1725 (posth., viie
die foli^enden Werke). Nouv. möcanique ou
statique, 2 vol. 4°, Ib. 1725. Trait6 du mou-
vcment et de la mesure des eaux courantes et
jaillissanles, avec un Traile preliminaire du
mouvemcnt cn gönöral, 4**, Ib. 1725. Elements
de mathcmatiques, 4°, Ib. 1732. — übs. sur
uno machiiie dans laquellc il ne peut y avoir
d'i^quilibre (Anc. Moni. Paris, T. II). Sur la
force du coin (Ib. id.). Kxperiences sur la
durete des Corps (Ib. id.). .Sur lequilibre des
liqueurs (Ib. id.). Deinon.'itr. du principe du
tnüuvement des eaux (Ib. id.). Sur la pesan-
teur des corps (Ib. id.). Sur la cause qui fall
revenir les no\cs sur l'oau {Ib. id.;. Sur le
feu et la flamme (Ib. id.). Dxpc^ricnces sur la
^lace (Ib. id.). De l'action de I'eau sur le fond
d'un vaisseau plus lar^e en bas qu'en haut
(Ib. T. X). Dcmonstr. commune ä la sphöre
et aux sphoroules elliptiqucs plc. pour en
Irouver etc. la solidite et plusieurs rapports
ä d'autres solides etc. (ib. id.). Conjecture
sur la durclo des corps (Ib. id.). Dimen.sion
d'une espcce de coeur que forme une demi
ellipse en tournant autour dun de ses dia-
mötres obliques (Ib id.). Ucgles du mouve-
ment en fK^^nöral (Ib. id.). Des cycloidcs ou
rouleltes ä Tinfini etc. (Ib. id.). Röj^les des
mouvements accelerös etc. (Ib. id.). Applica-
tion de la röule }»(^n(?ral des mouvements ac-
c^ler<>s elc. (Ib. id.). Methode facile et gene-
rale pour Irouver au juste lo rapport de l'air
naturel ä l'air raretiödans la niachinedu vide
elc. (Ib. id.). Des poids qui lonibent ou qui
m(.>ntent le lon^ de plusieurs plans conti;:us
(Ib. id.). — .Methode pour trouver des courbes
le lonj: de.squelles un corps tombant, s'ap-
pioche ou s'eloigne de Thorizon, en teile rai-
son des temps que Ton \ondra elc. (Mcm Pa-
ris, 1699 et 1703). Maniijre gCometrique et
».■•••i«
i/. . ■
stiele
e?
g6n6ral de faire des clepsydrw ou boriiii
d'eau, avec toute sorte de vsses doiotiiE. Ihre
(Ib. 1699). Rapport gönöral des forcei^ |f^7?^
faut employer dans Pusage de la fis ;lb.Üi.
Methode commune aux ^quatioos daf i
du 8'"" degrä pour en avoir la 8olatioi|ii
une simple transformation de leur prcai
terme etc. (Ib. id.). Maniöreg^n^nlede^t-
terminer les forces, les vitesses, lesespM
et les temps, une seulede ces quatrescfaoM
etant dounöe, dans toute sorte de mouvenali
rectilignes vari<^s ä discKtion (Ib. 17M;. k
mouvement en g^nöral , par toutes MdB
des courbes et des forces centrales etcil
id.). Des forces centrales ou des pctuiMi
n^cessaires aux planstes etc. (Ib. id.). Arin
r^gle gönörale des forces centrales, svecM
mani^re d'en d^duire et d'en troaverueii-
fioit^ d'autres ä la fois etc. (Ib. 1701). Dtli
r^sistance des solides en gdn^ral etc.[Ib.11H).
De la figure ou curvit^ des fus^s deshork^i
ä ressort (Ib. id.). Maniäre de trouver«
inflnitö de portions de cercle toutes qum-
bles moyennant la seule göom^trie d'SMBb
(Ib. 1703). Mani^reprompl»etfaciledetroaiff
les touchantes de l'ellipse $le Caiiiiii (lb.i4'|.
Des courbes döcrites par le concoursdeliit
de forces centrales qu'on voudra etc. (Ib.iil-
Du mouvement des eaux et d'autres liqoi^
quelcönques de pösanteurs sp^cißquesHii-
creiion, de leurs vitesses etc. (Ib. id.). Sw.
formation de spirales beaucoup plus dÜK-
rentes entr'elles que tout ce quoo peut iai;
gincr d'autres courbes quelcönques ä rinfii
etc. (Ib. 1704). Mani^re de discerner les «•
tesses des corps mus en lignes courbes etc.
(Ib. id.). .Manometre ou machine pourtroover
le rapport des rareles ou rarefactions deliif
naturel d'un mörne lieu etc. (Ib. 1705). Po
mouvement des planstes dans leurs orbes etc.
(Ib. id.). Rf^flexions sur les espaces plusqaiQ'
finis de Wallis (Ib. 1706). Comparaisoo des
forces centrales avec les pesanteurs absolue?
des Corps mus de vjlesses varics ä discrelioo
le lonj* de telles courbes qu'on voudra Ib.
id.). Difförenles manieres inliniment generale!
de trouver les rayons osculdleurs de toute
sorte de courbes elc. (Ib. id ). Incompalibi-
lile geomclrique de l'hypoth^se du tourooie
ment de la lerrc sur son centre avec celiede
Galilöe touchant la pesanteur (Ib. 1707). Des
mouvements variös a volonte et comparös en-
tr'eux et avec les uniformes (Ib. id.). Des
mouvements faits dans des milieux qui leor
resistent en raison quelconque (Ib. id.;. Des
mouvements primilivement varics dans des
milieux qui leur resistent en raison des vi-
tesses auxquelles ils s'opposent (Ib. 1 708;. D^
monstralion de ce que Huyghens s'esl cod-
tente d'cnoncer ä la finde son »Discoursde
la cause de la pesanteur« touchant le mouve-
ment des Corps ^ravesdansun milieu qui leur
resisteroit ä chaque instanten raison de leurs
vite.sses Ib. id.). DilTcrentes maniöres de de-
terminer la courbe qui decriroit un corps de
pesanteur constante jctie suivant quelque di-
rection que ce fiit, dans un milieu dout le«
rcsistances seroient en raison des vitesses de
Varo
VaHtUi-Eandi.
tI78
ü
id.). Äccord des Solutions da
edent avec Celles de Kewton et
etc. (Ib. id.). Autres Solutions
^ja räsolu dans le Mämoire pr6-
id.). Gourbe de projectioo d6-
ans rhypothäse des rösistances
en raison des vitesses actuelles
. (Ib. 4 709). Des mouvements
vari^s dans des nailieux r|sis-
1 des quarr^s des vitesses ef-
mouvements(Ib. i4^. Desmou-
nencös par des vitesses quel-
uite primilivement acc^läres'eo
nps äcouläs dans des milieux
aison des quarr6s des vitesses
mobile (Ib. id.). Probleme de
(Ib. id.). Des mouvements pri-
tard6s en raison des temps qui
it ä öcouler jusqu'ä leur enti^re
s Fe vide faits dans des milieux
raison des quarräs des vitesses
nobile (Ib. 1710). Usage d'une
i6e par le Marquis de l'Hdpital
aaouvtmenls primitivement va-
nilimix resistants etc. (Ib. id.).
fits oommencös par des vitesses
t eosuite primitivement acc6l6-
les temps ecouläs dans des mi-
s en raison des sommes Aites
fectives du mobile et des qaar-
nes vitesses (Ib. id.). Des forces
rses (Ib. id.). Des mouvements
relardäs en raison des temps
t ä (^couler jusqu'ä leur enti^re
s le vide, faits dans des milieux
aison des sommes faitesdes vi-
)s de ces mouvements dans ces
quarr^s de ces m^mes vitesses
ition de deux probl^mes de g<io-
2). Nouveltes röflexions sur les
tc. (Ib. id. et 174 3). Reflexion
e la möcanique peut avoir en
174 4). Solution d'un probl^me
. (Ib. id.). Pr60autions ä pran-
ge des suites ou säries inGnies
. Rapports des diffi^rentes den-
u de toute autre matidre fluide
nue de teile variabilitö de pe-
voudra ä des bauteurs quel-
Ib. 1716). Lignes suivant les-
bres doivent ^tre planlos pour
I deux aux extr^mites de chaque
s lignes sous des augles de sinus
.1747). Pressions des cylindres
roits, des sph^res et des sphd-
iques, serres dans des cordes
" d'eux etc. (Ib. id.). Rapports
lections transversales quelcon-
dres ou prismes droits et ob-
4 74 8). Th6or6me de göomötrie
(Ib. 4 719). Comparaison des
rps de pesanteurs quelconques,
ou en montant dans le vide etc.
pri^t^s communes aux chutes
es dans le vide etc. (Ib. 1720).
navire ellipso'ide (Ib. 4 721 ) . Sur
onsider^es comme courbes ou
»nes inflnis (Ib. 1722, bist.). —
SchediasnA de dimensione superficiei coni ad
basin circularem obliqui, ope longitudinis
curvae, cujus constructio a sola circuli qua-
dratura peodet (Miscell. Berolin. III, 1727).
— Lettre sur le centre de gravitö des corps
sphäriques (Journ. d«Sav. 1688). Dömonstra-
tioo d'un paradoxe deXariotte (Hist. des ouvr.
d. savans, 1687). Demonstration contre le
Systeme de Desoartes sur la pesanteur(Ib. id.).
D^monstr. g6n6rale de T usage des poulies ä
moufle (R^publ. d. Lettr. 1687). Responsioad
animadversionem Abbatis de Catelan (Act.
erudit. 1688). Responsio ad P. Grandini li-
brum de infinitis infinitorum (Ib. 1712).
Vare, Michel. — Folgweise Stadt-
secretär, Ratbsherr u. Syndicus in Genf
(SG),
geb. . .'. Genf, gest. f586, . . . Genf.
De motu traclatus, 4^ Genevae 1584.
Varrentrapp, Franz. — Dr. Phil.
(Giessen 1840). Erst Lehrer d. Chemie u.
Physik am Gcwerbverein in Braunschweig
(1 841), dann auch Lehrer(1 844, Prof. 1847)
d. Chemie an d. Medicinalschule daselbst,
später braunschweig. Münzwardein, jetzt
Beeret. &, braunschw. Gewerbvereins (Str),
geb. 1815, Aug. 29, Frankfurt a.M.
Untersuch, d. Idokrases von Slatoust (Pogg.
Ann. XLV, 1838). Analyse e. krystall. Bunt-
kupfererzes (Ib. XLVII, 1839 u. LXI. 1844).
D«» d. Chlorits (Ib. XLVIII, 1889). D° e. Ko-
balterzes von Tunaberg (Ib. id.). D° d. Bar-
sowits (Ib. id.). D** d. Noseans, Haüyns, La-
sursteins u. künstl. Ultramarins (Ib. id.). D°
e. labradortthnl. Minerals aus Schlesien (Ib.
LH. 1841). — Über d. Margarinstture (Lieb.
Ann. XXXV, 1 840). Über d. Oelsäure (Ib. id.).
Neue Methode z. Bestimm, d. StickstoflTri iu
organ. Verbindungen ;mitH.WiU(Ib. XXXIX.
1841). Analyse d. Mineralwassers zu Driburg
(Ib. XLIX, 1844).^ Kadmiumzinnamalgam (Ib.
LXXI, 1849).
Vasoo de Oama, s. Gama.
VassalU-Eandl'^, Antonio Maria.
— Abate. Von 1786 bis 1792 Prof. d. Phi-
losophie in Tortona, dann Prof. (Adjunct
1792, ord. 1801) d. Physik an d. Univ.
zu Turin, daneben Director d. Sternwarte
(seit 1806) u. d. naturhist. Cabinets (seit
1812), auch Prof. d. Physik an d. MilitSr-
schule (sei^18l4). Mitgl. (seit 1792) u.
bestand. Secretär (seit 1804) d. Acad. d.
Wiss. daselbst (B) (Perussac.BuU, scienc.
math. \) (S, Berutti, Saggio suUa t;i(a e
sugli scritti di A. M. Vassalli-Eandi, 8",
Torino 18Jß;,
geb. 1761, Jan. 30, Turin,
gest. 18S5, Juli 5, Turin.
Mem. sopra il bolide degli 11 Sett. 1784 e so-
pra i globi di fuoco in general«« KV*^ \^\\^^
1179
7asi6]iiiii
7atar.
1180
4 786. Esame della teoria di Orawford del Sign.
Morgan, tradulto dall'lDglese e corredato di
iiiolte uote, 8°, 4 788. Lottere fisico-meteoro-
loxiche di rette a Senebier, Saniiiire e Toaldo,
8^ Ib. 1789. Memorie fisiche, 8°, Ih. 1789.
Theses ox universa philosophia Felectae, 4**,
Derthonae 1790. Fbysicae ex^erinientalis li-
neamenla; mit seinem Oheim Eandi, 2 vol.
8", Ib. 1793. Sopra 11 sospetlo d'un nuovo
senso nei pipi^trelU. Lettere deirabate L. Spal-
lansaxii cod le riposte deH'abate V.-E., 8«, Ib.
4 794. Arithmetices et geometriae elementa;
mit Eandi, 8», Ib. 1795. Saggio del sistema
iiietrico della Republ. Francese, 8**, Ib. 4 798;
ediz. III, Ib. 4 806. Lettera concernenle la cor-
rispondenza meteorologica, 8^, Ib. 1804. Ma-
niera di fare le minestre alla Bninford, 8", Ib.
4 804. Exp^riences galvaniques sur les döca-
pit^s, 4^ Ib. 4 802. SurTaction dugalvanisme
et sur rapplication de ce fluide et de l'^lectri-
cii6k l'art de gu^rir, 4», Ib. 1803. De recla
docendi ratione, 8°, Ib. 4 805. Saggio teorico-
pratico sopra rArachis hypogaea, 8", Ib. 4 807.
happort sur le tremblemeiit de lerre qui a
commencö le 2 avr. 4 808 dans les vallOes de
P61is, deCluson, dePöetc, 8°, Ib. 4 808. An-
nales de Tobservatoire de l'Acad. de Turin,
4 vol. 4^ Ib. 4 809 — 44. — Osservazioni suH'
ag^hiacciamento deiracqua eleltrizzala (Giern,
scient. etc. d'una Soc. filosofica di Torino, I,
4 789). Teoria delle variazioni barometriche
(Ib. 11, 47 . .). Sperieiize sopra Tinflusso doli'
clettricitä nel colore deWegelabili (Ib. 111, 4 7 . .).
— Sperienze elettriche sopra l'acqua e sopra
il ghiaccio (Mem. Soc. Ital. IV, 4 788). Sopra
alcuni strumenti meteorologiei, che segnano
per se stessi le variazioni atmosferiche per 24
ore o piii (Ib. Vlll, 1799). Saggio sopra il fluido
palvanico (Ib. X, 4803). Saf^izio d'un trattato
di meteorologia (Ib. XIII, 4 807 et XVII, 4 84 5).
Saggio sopra il terremuoto da selte inesi scuote
le valli del Chisone, del Pelice e del Po (Ib.
XIV, 4 809). — Deirinflusso deirelettricitä nella
vegetazione etc. (Mem Soc. agraria di Torino,
I, 1786). Sopra la grossezza, relasticitä e la
forza delle lane (Ib. VIII. 1805). Saggio di
corografia agraria (Ib. id.). — Expöriences
(>loetrom6triques (M6m. acad. Turin, V, 1793).
Parallele de la lumi^re solnire avec celle du
fcu commun (Ib. id.). Essai sur l'ulilitö des
conducteurs ölectriques etc. (Ib. VI, 1801).
Exporiences et observations sur le fluide de
relectro-moleur (Ib. VII, An XI). Nolice dun
met(^orograpbe (Ib. id.), Recherches sur la
natura du fluide galvanique (Ib. VIII, An XIII).
Description et usage d'un nouv. barom^tre
porlalif(lb. id.). Notice d'un trombe terrestre
(Ib. id.). Obss. metöorolog. faites pendant V6-
clipse du soleil etc. (Ib. id.). Resultats des
obss. möl^orolog. faites ä l'observat. de l'a-
cad. depuis 1787 jusqu'en 1807 (Ib. IX, 1809).
Prdcis de nouv. experiences galvaniques (Ib.
id.). Hist. mötoorolog. des annees 1807 — 8
(Ib. X, 1811). Experiences et obss concer-
nant les eflfets de divers poisons (Ib. XI, 1813).
Sopra il terremuoto del di 2 3 febbr. 1818 ;I1>.
XXIIl, 1818). La meteorologia lorinese ossia
risultamenti delle oss. fatte dal 1757 al 1817
(Ib. XXIV, 4 820). Sopra la straordinane fi-
riazioni del barometro etc. osaerv. 1811 (Ib.
XXVII, 1823). Sopra la atraordinarifiimoib-
bassamento del barometro osservato 1811 (Ib.
id.). Sulla virtü igrometrica dei capellidcUi
mumie (Ib. XXIX, 4 825). Verschiedene Ito-
richte, Elogen usw. ebendaüelbst. — EsaM
deirelettricitä delle meteore del BtrtbolflaiBt-
bliotaca oltremontana, 4 787). Esame delli teo-
ria sullelettricitä etc. dcU'abate Haij llk
1788). Sopra una diss. intitolata: Depteicli-
culis (Ib. 1790). Sul colore de'vegetabili (Ib.
1794). Esame delle teorie dei priDCipali feiM-
moni della meteorologica del Sign. ]Iaiigi(Ibi
id.). Esame del diacorso di Qngatlolmtm
suUa meccanica animale (Ib. 4 793). SperieiB
ed osserv. sopra gli efTetti deiracciecanMili
nei pipistrelli (Ib. 4 794). — Sopra diveniu''
gomenti di flsica (Bmgnatelli, Bibl. flsica elc.
XVII. 4 790). — Sopra Telettricitä di dinni
corpi (Bmgnatalli, Ann. di cbim. 1, 4 791). SbIT
arte di scemare il coasumo dell'olio (Ib. 111,
1791). — Sopra Tinfluenza dei diversi gizotf
economia animale (Bmgitatalli, Giora. fiftioe-
med. II et III, 4792). Parapone della lucesi-
lare e della combustione (Ib. IX, 1791).'
Lettera all'abate Amoretti sopra la manien i
fare aghi calamitati che non ofTraoo declioi-
ziona^etc. (Opusc. scelti di Milano,XIX,l7^-
— Lettre sur le galvanisme et l'origiDeder^
lectricit^ animale (Journ. de phys. XIAIlii
1 799 ; L. 4 800 et LIII, 4 804). Sur les pbeoo-
m^nes de la torpille (Ib. XLIX, 4 799). Sarii
vitalitometre (Ib. L, 4800). — M^m. surltf
affinit^s des gaz (Mem. Soc. m6d. d'^mulatioB,
111, 4800). — Sur la vitesse du fluide^ln-
nique (Bibl. italienne par Jnlio, Oiobert,Vai'
lalli-EandietRossi, I, 4 804). Experiences gil-
vaniques etc. (Ib. II, 4804). — Letlerasopri
la costruzione del cervo volante e la manifri
di servirne (Giorn. di Torino, 4805). Trois
leltres sur le voyage de Turin au blootblaoc
(Ib. id.). — Sopra l'influenza della luoa »<
vegetahili (CalendarioGeorgico della Soc. agra-
ria di Torino 4 803). Daselbst von 4791 bis
4 824 noch viele naturbistorische, besoodeff
botanische u. ökonomische Aufsätze.
* Seine Mutter war Schwester des Prof. O. .4. '• ^•
Eandi (Siehe Dieien).
VasseniuSy s. Wassonius.
Vater, Christian. — Dr. lAed.M
d. Medicin an d. Univ. zu Wittenberg seil j
1690, dann Leibarzt d. Fürsten vodAh-
halt-Zerbsl. Mitgl. d. Leopoldin. Acadeniie
(JJ (ANC).
geb. 4 654, Jülerbock.
gest. 17.32, Oct. 6, Wittenberg.
Physica experimentalis systematica, *^ ^^
teb. 1734. — Diss. duae de chymicorum prio-
cipio quod .sal et salphur vocant. De spirUl-
bus chymicis. — Medicinisches.
Vater, Abraham. — Sohn des Vo-
rigen. Dr. Med., Prof. folgweise e\tr. d.
Medicin (1747], ord. d. Anatooiie u. 6o-
81
Yanban
Yanqnelin.
1182
lik (1719), d. Pathologie (1736) a. d.
erapte (4746), auch zuletzt Senior d.
(dicin. Facultüt. Mitgl. d. Leopoldin. Aca-
mie seit 4712 (M) (Fuchs, Übersicht d.
tpn. Litt, kMenb. 4785;,
geb. 4 684, Dec. 9, Wittenberg, ^
gest. 4 751, Nov. 18, Wittenberg.*
u. de theoria chymiae inechanica, k°, Vi-
y. 4 746. Prgm. de tinclurae antimonii varia
a^paratione etc., 4^ Ib. 4 784. Prgm. de vi-
loli ejusque sulphuris et tincturae indole at-
le praeataotia, 4«, Ib. t764. — Filtri lapidis
eiicaoi exaroen et comparatio cum aliis la-
dibus Cicta, quo demonatratur nullum vel
ifgnam ejus usum esse in depuranda aqua
ireumcolata (Pbil. Tr. 47S6~8S). — Sehr
lel MediciDisches auch Botanisches.
*gMt.NoT.8(2r£)(2>Jr).
VMlbaa, S^bastien Le Prestre
e*. — Von 4 650 bis 4 653 in span. Dien-
ten, dann, von den Franzosen gefangen
enommen, in die französ. Armee eintre-
»nd, 4 669 General-Inspector sämmtl. fran-
Os. Festungen u. 4703 Marschall. Ehren-
aitgl. d. Acad. d. Wiss. zu Paris seit 1 699
ir^. Ports 1707; (DF),
geb. 1633, Mai 1, St. Leger de Foa-
cheret, **
gest. 1707, M8rz30, Paris.
Usai sur la fortification, Paris 4 789. Oeuvres
nilitaires (edirt von Foisiae), Ib. 4 798.
'SifMiÜitth: S^bMtien Le Prettre, Seifneur de
TaniMii, ^Mechct, Pierre-pertuit, Pouilly, Cervon,
la Cbaome, Epiry, le Creoaet, et«.
^ Bil SMJiea, Burfuod. — OeUaft 1633, Mal 15 (Q).
Vavoaason, Jacques de. — Me-
chanicus, verfertigte schon früh sehr künst-
liche Aotomaten, mit denen er 1738 nach
HfiB kam; sie verschalen ihm 1741 die
Stelle eines königl. Inspectors d. Seidef-
maoufactaren und später die eines Pen-
sionaire-M^anicien d. Acad. d. Wiss. zu
^rls (BJ (BD) (KEC)y
geb. 1709, Febr. 24, Grenoble,
gest 1782, Nov. 21, Paris.
Mteaoisme du flüleur automate, avec la des-
flrtption d'un canard artificiel et aussi celle
^Qoe autre figure jouant du tambourin et de
kflAle, 4«, Paria 4 788 (Auch unter d. Namen
iidroide beschrieben von d'Alembert in d.
Eacyclop^ie roöthodique). — Construction
d'no Doov. tour ä fller la soie des cocons (M6m.
hrfs, 4749, 4770 et 4 773). Construction de
■oeveeos moolins k orgaosiner les soies (Ib.
4751). Construct. d'un ntuv. mötier pour les
MvnigM de tapissörie (Ib. 4758). Description
tf'WM groe Douvelle etc. (Ib. 4 768) .
▼Mrael, s. Duvaucel.
VanolMTi Jean Pierre £tienne.
— - Pfarrer a. Prof. erst d. Botanik , dann
d. Kirchengeschichte an d. Acad. zu Genf.
Mitgl. d. Soc. de physique et d'hist. na-
tärelle daselbst (Mem, Soc. Geneve. XJ,
geb. 1763, Apr. 27, Genf,
gest. 1841, Jan. 5, Genf.
M^m. sur les seiches du lac de Geneve, com-
p086 de 4 803 ä 4 804 (M6m. Soc. Gendve, VI,
4883). — Viel Botanisches, z.B.: Hist. des
conferves d'eau donce etc*, A<», Geii^ve 1808.
•
Vangondyi s. Robert de Vau-
gondy.
Vavqvelin, LouisNicolas. — Erst
Pharmaccut (von 4 777 bis 4779 in Rouen,
dann in Paris), darauf Preparateur bei Four-
croy (4783—94), Apotheker am MilitSr-
hospital zu Melun, Inspecteur des Mines,
Adjuncl d. Chemie an d. £cole polytech-
uique, Prof. d. Chemie am College de France
(nach Darcet's Tode), Director d. £cole
speciale de Pharmacie, Prof. d. Chemie am
Jardin des Plantes (nach A.L.Brongniart's
Tode) u. d. medicin. FacultSt zu Paris (nach
Fourcroy's Tode). Mitgl. d. Instituts seit
seiner Gründung im J. 4 795 u. auch schon
d. Ulteren Academie kurz vor deren Auf-
lösung im J. 1793. Trat 4 822 in d. Ruhe-
sland (LBN),
geb. 1763, Mai 16, St. Andr^ d'H^ber-
tot,*
gest. 1829, Nov. 4 4-4 5, St. Andrö d*Hä-
bertot. •»
Instruction sur la combustion des v^ötaux,
la fabrication du salin, de la cendre gravelöe
etc.,4», Toursn94, 4799et4808. Expöriences
sur les s^ves des vegetans, 8^ Ib. 4 798 (Aus-
zug : Ann. chim. XXXI) . Manuel de l'essayeur
etc., 8», Ib. 4 84t. Nouv. ^it., suivi de lins-
truct. de Oaj^Lussae sur l'essai des matiöres
d'argent par la voie humide etc., i 8^ Ib. i 886.
Dictionnairedechimieetde metallurgie, 6 vol.
«^ Ib. 4816.
Efnorescences de soude Qbserv^es dans di-
vers lieux (Journ. d. niines, I, 1794—05). Ana-
lyse de la Salsola soda des cötes de Cherbourg
(Ib. id.). Analyse de la pyrIte arsönicale de
Farenque (Ib. II, 4 795). D«" de la pyrite d'En-
ghien, de la ga!6ne de la Canette, de la mine
de plombd'Erlenbach (Ib. id ). D^de quelques
roinörais du Duchö de Deux-PonU (Ib. id.).
D® d'une mine de cuivre ferrugineuse de la
Barde (Ib. id.). D° de la plombagine de Pluf-
fier (Ib. id.). De la mine de plomb de Siraolt
(Ib. id.). D* du schorl rouge de France ; mit
Heebt (Ib. III, 4 795—06). Examen de l'argent
rouge tran<)p8rent (Ib. id.). Analyse du mi-
nerai de mangan^e de Laveline (Ib. id.). Exa-
men chimique du woIfram de France; mit
Heeht (Ib. id.). D® de Tacide tungstique; mit
Demselben (Ib. id.). D** d'un fossile de Ba
vi^re, qui cootlent de lovVd« 4« \;\V^w^v^.\
1188
Vanqneliii.
litt
!•<
mit Demselben (Ib. id.). V* du schorl vio-
let (Ib. IV, 4 796). D^ de ia topaze blanche de
Saxe (Ib. id.). D° du pöridot du commerce
(Ib. id.). D® de quelques ^chantillons d'ader
etc. (Ib. V, 4 796—97). Essai des terres pyri-
teuses de Rollot (Ib. id.). Analyses comparäes
des hyacinthes de Ceylan et d'Expalily (Ib. id.).
Exp^riencessur Ia leucite(Ib.ld.). Analyse de
la sommite, de la topaze, du mica et de I'alun
(Ib. id.). M6m. nr la natura de Talun du
commerce, sur l'exlstence de la potasse dans
ce sei etc. (Ib. id., auch für sich, Paris An V;.
Analyse du fer ars6niat6 sulfurö (Ib. VI, \ 797) .
D" du plomb rouge (Ib. id.). D« de la Chry-
solithe de Mr. Bomi de riale (Ib. id.). D" de
plusieurs variötös de silex pyromaque (Ib. id.).
D** du plomb rouge de Sib<^rie, et expöriences
<il sur lo nouveau m^tal qu'il contient (Ib. id.,
auch Ann. de chim. XXV. — Entdeckung
des Chroms.) Essai d'une pierre de Vul-
pino (Ib. id.). Analyse du sulfate de strontiane
de France (Ib. VII, 4 797—98). D" de la Chry-
solithe des joailliers (Ib. id.). D® du rubis spi-
neile (Ib. id.). D» de Tömeraude du P6rou (Ib.
id.). D<* de la stilbite (Ib. id.). D« de la chlo-
rite verte puWerulentc (Ib. id.). D" du pyro-
xine d'Etna (Ib. id.). Analyse de Taiguemarin
ou bdril, et döcouverte d'une terre nouvelle
de cette pierre (Ib. VIII, 4 798, auch Ann. chim.
XXVI. — Entdeckung der Beryll- oder
Glycinerde.) D° des grenats noirs du pic
d'Eräs-Lids, et des grenats rouges du möme
pic (Ib. id.). D° de la z<^olithe de Ferroe (Ib.
id.). Analyse du feldspath vert de Sib6rie (Ib.
IX, 4 798—99). Examen d'un öchantillon de
Sulfate de magnösie de la manufacture de Mr.
Paquot (Ib. id.). Discours pronoric^ ä l'ouver-
ture des cours de TEcoIe des mines (Ib. id.).
Analyse du sulfate de Zmcof en Siberie (Ib.
id.). D° de la staurotide du Morbihan (Ib. id.).
Examen d'une beule de sulfate de strontiane
trouvöe ä Montmartre (Ib. id.). Analyse de la
tourmaline de Ceylan (Ib. id.). D" de la mine
de fer de Freleval, Ddp. Loire-et-Cher (Ib.
id.). D" de la mine de mangan^se de Franc-
le-chateau pr^s de Vesoul (Ib. id.). Analyse
de l'euclase (Ib. X, 4804). D" du fer Chro-
mate (Ib. id.). D" du cuivre arsäniatä en lames
(Ib. id.). D° d'une terre que mangenl les ha-
l3itants de la Nouvelle Calödoine (Ib. ib.). D"
de Tantimoine oxydä blanc d'Allemont (Ib. id.).
D° de la terre de Salinelle, Ddp. Gard (Ib. id.).
Observations sur cette terre et sur la quantite
de sulfate de magndsie qu'elle est susceptiblc
de produire avec l'acide sulfurique (Ib. id.).
Extraitd'un Mdm. sur un phospbate nalif de
fer (Ib. XI, 4 804 — %). Expöriences sur l'ana-
stase, qui prouvent que cette substances est
un metal (Ib. id.). Analyse des cendres de
Sarrasin (Ib. id.). Analyse de la koupholite
(Ib. XII, 4 802). Analyses compardes des
plombs sulfurds venant de Cologne et de la
mine de la Croix (Ib. id.). Extrait d'un M6m.
de Mr. Pontier sur la fabrication du sei de
saturne (Ib. id.). Analyse de la gadolinite et
Examen de cette analyse par Mr. Eckeberg
(Ib. id.). D° de l'öpidole (Ib. XIII, 4 802—3).
M6m sur les pierres dites tomböes du ciel
(Ib. id.). Analyse du cuivre ars6Diat6>1b.ÜL
Du bdril de Saxe, dans lequel Mr. Tr<naiiil
annonce l'existence d*une terre noavelleffi
a nommde agustine(Ib. XV. 480S— 4i.Uht
lyse comparde de plusieurs taics (Ib. id.). A»
lyse du pechstein de Planilz en Sase(Ib.X\1,
4 804). Analyse comparde des diffdrenteisoit«
d'alun (ib. id.). Expäriences sur lestopm
(Ib. id.). Extrait d'un Mdm. sur les propriMs
chimiques de I'oisanite, compar^es ä celki
du titan (Ib. id.). Analyses de quelques dum
de fer de la Bourgogne et de la FraDChe-CoBk
etc. (Ib. XX, 4 806). Analyse de la ytaitelOL
XXI, 4 807). D° de la haüyne (Ib. id.). Am-
lyses de I'analcime et de la sarcolite (lb.XXII,
4 807) . D"" de la topaze du Brasil et de la pf^
nite (Ib. id.). Analyses compar^lives dek
chaux carbonalde et de Tarragonite; mitTMr*
oroy (Ib. id., auch Ann. du Musdum (TbisL
nat. IV, 4 804). Analyse du diopside et saeon-
paraison avec les analyses de la cocoIilhed'A-
rendal et du pyroxäne de I'Etna (Ib. id.). D^
de la mdlanite (Ib. id.). D° de la tourmiüii
de Sibdrie (Ib. id.). D« de Tapophyllite ; mi
Fonroroy (Ib. id.). D« du gemeiner aogitii
Werner et du körniger augit du M^me (Ik
XXVI, 4 809). D° d'un gros mdl6 de cblorik
(Ib. id.). D*> du chr^meoxyd« natifdalMp.
Saöne-et-Loire (Ib. XXVII, 4840). D* d'u
mindral de rAm6riqueseptentrionale(Ib.id.|.
Expdriences sur le phospbate acide de potMÜ
(Ib. XXVIH, 4 84 0j.
Cours, de chimie des substances saliiM
(Journ. Ecole polytdchn. I, 4 794). De« pro-
pridtds de l'acide sulfureux et de ses combi-
naisons avec les bases ; mit Fourcroy [Ib. id.).
Sur l'ignition du phosphore dans le gaz acide
muriatique oxigönc (Ann. de chim. IV, 4790!.
Analyse du tamarin ;Ib. V, 4790). Distiliatioo
de l'oxide noirde niangan^se avec l'acide sul-
furique; mit Bonvier (Ib. VII, 4^90). Mem.
sur la combustion du gaz hydrog^ne dans des
vaisseaux dos ; mit Fonroroy u. Mgnia [Ib.
VIII, 4 794). Exp6rience sur le sperme hamaia
(Ib. IX, 4 794). Examen chimique du füiede
raie (Ib. X, 4794). Sur la respiration desio-
sectes et des vers (Ib. XII, 4 792). Sur la dis-
solubilitö du sei marin (Ib. XIII, 4 792). Sor
ladiminutiondevolumeetla rupture des vais-
seaux qui ont lieu pendant la cri$tallisatioo
des dissolutions salins (Ib. XIV, 4 792). Com-
bustion des v^gdtaux, fabrications du salifl.
de la cendre gravel^e etc.; mit Tmason [Ib.
XIX, 4 797). Sur une malad ie des arbresqoi
attaque sp(^cialement I'orme , analogue ä no
ulcöre (Ib. XXI, 4 797, auch in d. Mem.de
l'Inst. IV, 4 799). Analyse du laiton, prtc^^
de quelques rötlexions sur la pr^cipitatioodes
mötaux les uns par les autres de leurs disso-
lutions (Ib. XXVIII, 4 798). Sur une rnali*«
v6g6tale qui se troove sur l'^piderme dn R<h
binia viscosa (Ib. id.). Sur la cause et lesef-
fets de la dissolubilitö du gaz nitreux dansla
Solution du sulfate de fer ; mit A. ▼. Homboldt
(Ib. id.). Sur les excri^ments des poules, com-
paros ä la nourriture qu'elles prennent etc.
(Ib. XXIX, 4 799). Sur quelques proprietes de
la strontiane et de la baryte (Ib. id.). R^fle-
Ui
&
jr
«
K.
B.
'".
ii
yi
Hl
1
B5
Yaaquelin.
1186
HS sur Tanalyse des pierres et r^sultats de
sieors de ces analyses (Ib. XXX, 4 799).
* la döcomppsition du muriate de soude
* Toxide de plorob (Ib. XXXI, 4 799). Sur
alliages de plomb et d'ötain avec le vinai-
, le vin et l'huile (Ib. id.). Sur un sei pro-
lant de la manufacture de Mr. Payen ä Ja-
I« (Ib. id.). Sur la prösence du inalate de
lax dans le suc de joubarde (Ib. XXXIV et
IXV, 4 800). Sur le verre d'antimoioe (Ib.
I. Analyse du gadolinite, et expos6 de
»Iques propriötäs d'uoe terre nouveile qu'
I conUent (Ib. XXXVI, 4800). Analyse de ^
nellile ou houigslein (Ib. id.). Surla combi-
•OD des tnötaux avec le soufre (Ib. XXXVII,
H). Sur la prösence de la soude dans la
ryiolitbe du Grönland (Ib. id.). Analyse de
Dhlorite blanche argent^e (Ib. id.). Bxpö-
licet relatives ä Taction de l'hydrogöne sul-
*€ sur le fer, par laquelle on pr<itend qu'il
forme de l'acide muriatique (Ib. id.). Sur
I eaux sures des anoidoniers (Ib. XXXVIII,
14). Analyse des eaux de Plombiöres (Ib.
KXIX, 4 801). Expöriences galvaniques ; mit
nmroj u. TkAnard (Ib. id.). Essais de dif-
raotes esptees de potasses etc. (Ib. XL, 4 804 ).
ir l'hydrosulfure de soude (Ib. XLI, 480i).
ir un Phosphate natif de fer m^langä de
ingan^e (Ib. id.). Sur l'hydrosulfure de
rtatte (Ib.XLII, 4 80t). Analyse du diaspore
k id.). Sur la propolis (Ib. id.). Examen
ilfflique du suc de papayer (Ih. XLIII, 4 803
XLIX, 4804). Exp^riences qui dömontrent
prösence de l'acide prussique tout formö
« quelques substances vögötales (Ib. XLV,
•1). Sur la gomme kino (Ib. id.). Sur la
eompositiflrn du tartrite acidule de potasse
moyen de la chaux (Ib. XLVII, 4803). Expr.
r le suipt, suivies de quelques considärat.
r le lavage et le blanchiment des laines (Ib.
J. Sur une pierre mötöorique tombee aux
firoDS d'Apt (Ib. XLIX, 4 804). Analyse
UM pierre de la commune de Lacelle (Ib.
). Essai sur Tochroite de Klaproth (Ib. L,
14). Exp^rieoces sur un minöral appel6
trefoif faux tungstöne, aujourd'hui cörinjr
daoB lequel on a trouvö un m^tal nouveau
I. LIV, 4806). Sur les gommes arabique et
ragaothe (Ib. id.). Examen chimique de la
doe de ealaguala (Ib. LV, 4 806). Analyse
It pierre perlte de Cinapecuaro au Mäxique
. id.). Dicouverte d'un nouveau principe
M let asperges; mit Bobiquet (Ib. LVII,
»6). U^m. sur les cheveux (Ib. LVIII, 4806).
p6riences sur les diverses espöces de quin-
ina (Ib. LX, 4 806). Sur l'existenee du pla-
B dans les mines d'argent du Guadalcanal
.id.). Sur le soufre liquide de Lampadius
. LXl, 4807). Sur la pechbleode, mine
rane(Ib.^LXVIIl,4 808). Examen chimique
iM fubstance trouvöe dans le bäume de
eqoe (Ib. LXIX, 4 80)|: Bxpöriences sur
irolilhe tomb6e aux enWrons de Parme etc.
.Id.). Sor l'acide benzoique des urines des
Baax herbivores (Ib. id.). M6m. sur la
Uleora möthode pour döcomposer le chro-
|0 de fer, obtenir l'oxide de chröiue, prä-
er raeld« chromique etc. (Ib. LXX. 4 809).
Pogfr^adorfr, HinulwUMerbucb II.
Analyse de raerolitho tomböe ä Stannern eu
Moravie (Ib. id.). D" du tabac ä larges feuilles
(Ul LXXI, 4809). D° de la belladonna (Ib.
LXXII, 4 809). D° de la gratiole (Ib. id.). D*"
de quelqujfe substances v^ätales (Ib. id.). D**
d'une mati^re blanche fllamenteuse qui se
trouve dans les cavit^ de la fönte qui reste
attach6e aux parois des bauts fourneaux (Ib.
LXXIII, 4 84 0). Exp<3rience6 sur le phosphate
acide de potasse (Ib. LXXIV, 4 84 0). Table
exprimant les quantitös d'acide sulfurique ä
66® contenues dans des mälanges d*eau et de
cet acide ä divers degrös de Taräom^tre (Ib.
LXXVI, 4 84 0). Instruction sur les moyens de
distinguer les diffärentes sortes d'ötain'qui se
trouvent dans le commerce (Ib. LXXVIl, 4 84 4).
Analyse des eaux minärales de Nöris et d'Ar-
genti^res (Ib. id.). Sur quelques pr6parations
d'or (Ib. id.). Expöriences pour döterminer
la quantitd de soufre qua quelques mätaux
peuvent absorber par la voie sdche (Ib. LXXX,
4 84 4). Sur le mucilage de graine de lin et sur
Tacide muqueux qu'il fournit au moyen de
l'acide nitrique (Ib. id.). Analyse de la ma-
ti^re cäröbrale de l'homme et de quelques ani-
maux (Ib. LXXXI. 484i). D° du chyle de che-
val (Ib. id.). D*" des coquiiles d'oeufs(Ib. id.).
Analyse comparöe de l'urine de divers ani-
maux (Ib. LXXXII. 4 84 2). Expäriences sur
les diffärentes parties du marronier dlnde
(Ib. id.etLXXXIlI, 4 84 2). Questions sur la for-
mation des bäzoards int6stinaux (Ib. LXXXIII,
4 84 2) . Analyse d'une nouveile variötä de mine
d'antimoine (Ih. id.). Expäriences sur le Daphne
alpine (Ib. id ). D° sur les Champignons (Ib.
LXXXV, 4 84 8). M6m. sur le gaz hydrog^ne
potassie (Ib. id.). Analyse de divers äcban-
tillons de la mine de cuivre, nommö vert de
cuivre ferrugineux (Ib.LXXXVI, 4 848). Ana-
lyse de l'eau minärale de Provins; mitTh^
nard (Ib. id.). D° de deux variät^ de carbo-
nate de cuivre de Chessy (Ib. LXXX VII, 4 84 8).
Analyse de quatre variätäs de trapps com-
pactes; mit Chevrenl (lo. id.). Rösumd des
faits observäs aux sources de Bagnoles; mit
Thierry fils (Ib. LXXXVIII, 4 84 8). Sur une
couleur bleue artificielle analogue ä l'outre-
mer (Ib. LXXXIX, 4 84 4). M<^m. sur l'iridium
et I'osmium (Ib. id.). Expärionces sur Tiode
(Ib. XC, 4844). Sur le muriate d'iridium et
de potasse (Ib. id.). Expöriences pour d6ter-
miner les rapports de l'acide carbonique dans
les carbonates etc. suivies de l'analyse de l'ar-
ragonite d'Auvergne (Ib. XCII, 4 844). Sur un
accident produit par le chlorate de baryte mö-
langö d'acätate (Ib. XCIII. 4 84 4). Recherches
chimiques sur l'acide chlorique et ses com-
binaisons (Ib. XCIII, 484 5). Analyse de Te-
corce de malambo (Ib. XCVI, 4845). Sur le
phosphate d'alumine (Ib. id.).
MitFoororoy : Examen chimique des larmes
et de l'humeur des narines (Ann. de chim. X,
4 794). M6m. sur les causes d'erreurs qui se
trouvent dans la möthode d'pssayer les .sal-
p^tres bruts par la dissolution saturäe du ni-
tre (Ib. XI, 4 791;. Sur la prötendue combu-
stion dans le gaz azote etc. (Ib. XXI, 4 797).
Sur des detonatiuns par le choc 'v,lbA^.^^>^OGi
1187
Vanquelin.
n»
«<
in d. Möm. de l'Inst. IV, 1799). Nouv. moyen
d'obtenir la baryte pure etc. (ib. id., auch
Möm. de rinst. 1799). De I'action spontan^e
de Tacide sulfurique conceuträe sur les sub-
stances vögötales et animales (Ib. XXIII, 1 797).
De la formatioD de T^ther (Ib. id.). M6in. pour
servir h Thist. de Tacide sulfureux et de ses
combinaisons (Ib. XXIV, 1797). Sur la con-
gölatioD de difTörents liquides par un froid
artificiel de -AO* R. (Ib. XXIX. 1799). Möm.
i ei II sur rurine (Ib. XXXI et XXXil. 1799,
aucb Möm. de l'Inst. VI, 1801). Sur l'analyse
des caiculs urinaires bumains (Ib. id., auch
Möm. de l'Inst. VI, 1801). Sur l'^ther pr6-
parö ä la maniöre de Mr. Dabit (Ib. XXXIV,
1800). Sur ridentitö des acides pyromuqueux,
pyrotarlreux et pyroligneux etc. (ib. XXXV,
1800). Sur la prösence d'un nouv. sei phos-
phorique terreux dans les os des animaux etc.
(Ib. XLVII, 1808). Extraitd'un Möm. sur le
platine (Ib. XLVIII, 1803). Sur le platine brut
et sur le nouveau mätal contenu dans cette
mine (Ib. XLIX et L, 1804). Sur une liqueur
qui se trouvait dans le caoutchuc de Castil-
loya elaslica (Ib. LV, 1805). Sur la d6couverte
d'une nouv. mati^re inflammable et dätonante,
formte par I'action de l'acide nitrique sur rin-
dige etc. (Ib. id.). Möm. sur les phänomänes
et les produits que donnent les mati^res ani-
males trait^es par l'acide' nitrique (Ib. LVI,
1805). M6m. surleguano(Ib. id.). Expr. faites
sur l'ivoire frais, sur l'ivoire fossile et sur l'ö-
mail des dents pour rechercher si ces sub-
stances contiennent de Tacide fluorique (Ib.
LVII, 1806). Expr. chimiques pour servir ä
l'hist. de la leite des poissons (Ib. LXIV, 1 807).
Sur l'acide tartreux et parliculierement sur
l'acide qu'il fournit par la distiiiation sdche
(Ib. id.). M6m. sur les os trouvcS dans un
tombeau de l'^glise de St. Genevieve (Ib. id.).
M6m. sur l'analyse de l'oignon (Ib. LXV, 1 808).
Mem. sur le mucus animal (Ib. LXVII, 1808).
Sur les os bumains (Ib. LXXII, 1809). Ana-
lyse d'une esp^ce de madrepore etc. (Ib.
LXXXIV, 1812).
Sur le principe colorant du sang des ani-
maux (Ann. de chim. et de phys. I, 1816).
Analyse du seigle ergot6 (Ib. III, 1816). Sur
le sulfure de platine, sur ses oxides et quel-
ques combinaisons de ce mötal (Ib. V, 1817).
Sur quelques sels triples de platine (Ib. id.).
Sur les combinaisons du soufre avec les al-
calis, et parliculierement avec la potasse etc.
(Ib. VI, 1817). Sur l'acide sorbique (Ib. id.).
Analyse de la synovie etc. (Ib. id.). Sur l'in-
fluence des mätaux sur la production du po-
tassium ä l'aide du charbon (Ib. VII, 1818).
Sur une nouv. espeoe d'alcali minäral (Ib. id.).
Sur le cyanog^ne et l'acide hydrocyanique
(Ib. IX, 1818). Examen de l'opium indig^ne
et röclamation sur la däcouverte de la mor-
phine et de l'aeide möconique (Ib. id.). Obss.
sur la marche du sang abandonne^ ä lui-m^me
pendant vingt-cinq ans (Ib. XVI, 1821). Sur
une mine d'antimoine dans laquelle il n'y a
ni ars^nic ni fer (Ib. XVIll, 1821). Analyse
des eaux de Bagneux (Ib. id.). Sur la combi-
naiaon de Tacide acötique et de Talcool avec
les huiles volatiles (ib. XIX, 1822). KvAf»
d'une esp^e de mine de fer du Br^il {Ib.XX,
1822). Sur une alt^ration du vesou decNH
(Ib. id.). Sur un alliage natif de nickeletf»
timoine (Ib. id.). Analyse d'un phosplutiA-
lumine neutre (Ib. XXI, 1822). Exansrad'»
a^rolithe iomböe auxenvironsderEpiulÜk
id.). D° des excröments de serpents (Ib.ül.
D° analytique de la pierrede touche(lb.ü
et XXIV, 1828). Sur une maUöre criitillitt
qui s'est formte dans une dissolution decyi-
nog^ne (Ib. XXII, 1828). Sur It pr^seoee*
I'ammoniaque dans les oxides de fer, lonJi
dans rintörieur des maisons habit^ (tt;
XXIV, 1823). Sur le bitume contenu damlH
mines de soufre (Ib, XXV, 1824). Analyfii«
cendres du V^suve (Ib. id.). Analyse da ■(•
tal de la statue trouvöe ä Lillebonne (Ib id.).
Sur une contradiction qui se trouvediaili
Syst. de chim. du Dr. Thompson reiatlTea
hydrogene phosphorö (Ib. id.). Surlid^-
composition spontan6e de I'uröe (Ib. id.). Sv
la pr^sence du titane dans les micu IIb-
XXVII, 1824). Examen chimique d'uoe »
ti^re verle qui se forme sur l'eau min^ledt
Vichy (Ib. XXVIII, 1825). Sur rexistencfldi
riode dans le rögne minäral(Ib.XXIX,1l»l-
Sur une nouv. vari<^t6 de wolfram (Ib. XU,
1 825) . Analyse d'une nouv. esp^ce de ferph»-
phat6 (Ib. id.). D» de l'höt^pozite (Ib. id.). IT
de l'huraulite (Ib. id.). Sur une mati^re blascfei
filamenteuse qui se trouve sur la fönte (Ib.
XXXI. 1826). Analyse des cendres de fElii
(Ib. XXXII, 1826). Copie du Journal d'exp«-
riences sur les f^ves de marais; mitCon«
de Serra (Ib. XXXV, 1827). Examen cbia
d'une espece de baricot de l'Ue-de-Frinci
(Ib. XXXVII, 1828).. Analyse de deux mioe
raux trouves parmi les galets de la merlb
XXXVIll, 1828). Examen chim. de lipw»-
cuanha branca etc. fib. id.). Analyse dooe
poussiöVe lomb<>e k Idria (Ib. XXXIX, 1818'.
M^m. sur l'acide pectique et la racinedeci*
rotte (Ib. XLI, 1829).
Möm. sur la natura chimique et la Classifi-
cation des caiculs ou concretions etc.; du
Foorcroy (Ann. du Mus6um d'hist. nit. I^,
1804). Analyse de l'cmeri de Gersey (Ib. id.i
Do de richthyophthalmite ; mit Fonreroy {Ib-
V, 1804). Analyse d'une variöt^ de titaoe (Ib.
VI, 1805). Examen d'une pierrejaunätre troo-
v6e au sommet du Fuy de Sarcony (Ib. id.!-
Analyse d'un minöral particulier trouve äFab-
lun (Ib. id.). D*" de l'oxyde de mangan^sesoi-
fur^ de Nagyag (Ib. id.). M^m. pour servir i
l'hist. chim. de la germination et de la Ter-
mentation; mit Fonroroy (Ib. VII, 1806. Sor
les propricH6s com partes des quatre raetan^
nouvellement däcouverts dans le platine brot.
mit Demselben (Ib. id.). Essais analytiqties
des racines d'ellöbore d'hiver et de brione 'Ib
XIII, 1806). Recherche chimique sur lacoa-
leur verte que prennent certains bois enfouis
dans la terra ou plong<^8 dans l'eau Ah id.;
Analyse d'une st<^atite verte (Ib. IX. 180' .
D" de la terre de V^rone (Ib. id.). D' dun
madreporite ä odeur de truffes (Ib. id.) D"
du suc de baoanier; mit Fonroroy (Ib. id.).
It
IC
« tirtfe d'DO polsson ; mit Fonraroy (Ib.
117]. Aualyto d'un sarcolithe Irouvi! dani
tivea du UoDieccbio MaRgiore (Ib. XI,
i). D° de la datoliihe (ib. Id.]. Nouv. ex-
CDCea sur Tur^e; mit Fonroroy (Ib, id.).
reiislance du Ter et du manganine dans
oa; mit FonroToy (Ib. Xlt, 1808). Sur
■Unce caicaire dans !es vägritaui; mil
nroy (Ib. XUI, 1S09), Analyse de aaisola
u (Ib. id.). Analyse de deux vsrietäs da
e, niCDtiana tabacum, iBlifolia et angiiati-
(Ib. id.). Sur les tabacs pr^perfa (Ib.
, 1809). Examen chim. de quelques sub-
CM Tegaaies (Ib. id.). fiim. sur i'exis-
» d'aae combiDaisoD de tannin et d'une
ikn >Diinale dans quelques v^g^taax ; mit
nraj (Ib. XV, 1810]. Biptirieaces com-
itivea aar l'yltria, ia gincine et l'alumine
Id.). Analyse d'un minerate de i'Am^rique
ISDtrionaie (tb. id.). D° du piatine Irouv«
.Domingo (Ib. Id.). Exptiriencea compara-
Itnr le sucre, la gommeellesucradalait
XVI, 18(0). Aoalysede i'orined'autruche
iniitFovr«T07 [Ib. XVII, <8H). D° de la
T« tomb«e k Cbarsenvilie (Ib. id.). Sar uns
üre rose que tss urines dCpasenl daas
laloea maladjeg (Ib. Id.). Sur deut espfecea
mehes qui le trouvent dana les £tsts-Unis
Id.), Nouv. exp^rienceg sur Tanalyse du
fra liquide de Lftupadio* (Ib. XIX, 1811).
ilfie d'un minäral decrit daus le Journ.
Iricain (Ib. XX, 1811). — Melire andere
llUe'dagelbst, auch in d. Ann. de chimie.
Us. sur la pr#paration de l'acide ac^tique
rt dn bois {tlitn. da Museum d'hist. nat.
ins). Sur une matiire cotoranle vi^gCtale
Ifl.V Eipdriences pour connattre la qnan-
d'alcali conlenue dans les lanM de pom-
de terre (Ib. IV, ISIS). Essai de la co-
liUe vög«tBle du Bresil (Ib. VI, iBtO).
mtn chimlque des cubbbes [Ib. id.). Sur
dsparpurique (Ib. VII, 1811 et IX. IBlt).
lyse du Baobab Adanaonie [Ib. VIII, I8t8].
'oae eao mtndrale de l'lle de Bourbon (Ib.
1811). Sur rinDuence des alcalie, et psr-
IltoemeDt de la potasse, sur l'oxyde d'ar-
e [Ib. id.). Sur les ac^tales de culvre (Ib.
■tt). Bumen Cbim. de l'ecorce de Strych-
pwudoqoioa (Ib. Id.). Analyse d'une esu
tnü siturie dans la commune d'Auleuil [Ib.
ISK). D'de I'äcorcedu Solanum pseudO'
la (Ib. XII, I SIS). — EiniKe andere Aursbde
ijbat, auch in d. Ann. de cbim. et de phys,
8m. sor la comparaison et ia diCTärence
I strootlBDe al de la bsryle ; mit Fonroroj
n. de l'lnatit. IV, 1 799). Bxp«riences sur
l«gi 8tals du pbospbate de chaux etc. et
la prAparation du phosphore ; mltDem-
ben {Ib. id.). ~~ Uaselbst noch 8 Abbh.,
IBCb In d. ADD. de ctitn. sieben.
mWTM im Journ. de phys. [z. B. : Ana-
de >■ ntiiDite, L, 1800), Ann. d. Minss
I. : ProcMä pour reconnaitre de Ir6a-pe-
qoanlit^S de pbosphale de chaux; mit
mH< S6r. II, T. I, 1817), Dull. de le Soc.
MDat., Jonrn. de la Soc. des pharmacleiK,
— T»gU». 1190
Journ. de Pharm., Jonrri.'DDiv. d. scimcw
mM., fipbämörides d. sclenc. nat. et mdd.,
etc. — Viele Berlcbte in d. Academie.
* Bei Pont I<Et»<iuf, IMp, Cilnd«. — nb. m Bt.
At.drt-d«-B.rt««llZlC.V).
** rn<' Oct- 1t— IS iSloftpar Cutitr, Mim. Araä.
XII) iDC. V] ; IH30, Not. 11 (Q).
Vanx, s. Cadel de Vaax und De-
Vaselll, ... — Abb^, Prof. d. Geo-
metrie an d. Univ. zu Turin, Uitgl. d.
Acad. d. Wiss. daselbst u. königl. Biblio-
lhek«r (Uem. Turin 180S;,
geb. I7D7, März 19, Si«na,
gest. 1799, Jan. li, Turin.
A. a. 0. keioe ScbriROD.
Veg«*, Georg, Preiberr von. — Trat
Trüb in die Öslerr. Armee u. stieg darin vom
Unterlieulenant (17Stj bis zum Oberst-
lieulenant (tSOO], war als Hsoplmann zu-
gleicb Prof. d. Mathematik beim Bombar-
diercorps in Wien. Ward 1800 in d. Frei-
bermstand erboben (ON) (ABG. IV; (M. lU,
geb. 1766 (nicht 1751), . . . Sagorilza,
Krain,
gest. 1 801, Sept. 16, b.Nussdorf, unweit
Wien.**
VorlesuDgeD über d. Uatberoalik usw. zum
Gebrauch d. k. k. Artilleriecorps, i Bde. 8°,
Wien 1788-1801, viellacb aufgelegt von W.
llatikk. Pract. Anweisung x. Bombenwerfen,
8°, Ib. (787. Logarilhmiscb'trigonomelriaehes
llandbucb, 8°. I.eipz.lTBB, SS. Aufl. von J.A.
HUasB, [b. 18SI; tO. bis (6. Aufl. von C.Bre-
miker, Berlin 18S6— 81. Thesaurus iogarilh-
morum complelus etc. d. i. VoilMandige Samm-
lung RrOssererlogaritbm.-trigonometr. Tafeln,
fol., Leipi. 1 794. Logaritbm.-trigoDometr. Ta-
feln, nebst anderen i. Gebrauch d. llalbemat.
eioRericbt. Tafeln u. Formeln, 1 Bde. 4°, Laipi.
1797, I. Aun., Ib. <8U. Neue AvO. von J.L.
aiUsaa, Ib. 18)9. Enlhüllung e. GebelDinlase*
ind. Lebre vond. Gravitation, 8°, Wleni8«D.
Anleit. I, Zeitkunde, 8°, Ib. 1801. Disq. de
soppuletione massae corporum coeieatium,
8°, Ib. 1801. Nslürtiches usw. Haasa-, Ge-
wicht-u. UUnisysiem, 4°, Ib. 1801. — Ma-
tbemat. Betracht, über e. sich um e. unbe-
wegl. Axe drehende feste Kugel in Besieh, auf
unaer Erdspharoid (Nov. Act. Acad. Erford.
1797, auch für sich, 4°, Erfurt 1798). — De-
termination de la d^mi-circooference d'un cer-
cle, dont le dlam^lre est s1, exprImAe en
KD Üfiures decimalos (Nov. Act. Acad. Pe-
Irop. IX, 179S).
*Ssll rlicnUicli Veh((8puDdliK)i) (rhriwa hib«.
" Wud ma d'atein Tftfv mtievU in d. DoDtn IvAin-
dTp, wie lirb dnlMlf Jahn hernub «fibrn hii, ti-
VecUa, PierDioDigi. — Servileo-
möncb, Lehrer d. Hatbemalik in verschie-
denen CoDventen seines Ordens, dann,
nachdem er eine IHogera Reise durch
14»
1191
Veiga
7eneti.
1« W^
Dentschland, Frankreich u. Spanien ge-
macht, Director d. botan. Gartens d. Univ.
zu Pisa (VPg),
geb. 1584, Jan. .., Perugia,
gest. 1636, Sept..., Pisa.
Geometria practica, Perugia 1626. Della di-
moDSione delle linee rette eseguila con lo
squadro agrimensorio, con sergentioe o'rdina-
rie e con canne semplicissime, con una di-
gressione geometrica della misura degli scemi
delle botti, Ib. 4 682.
Velga, Eusebio da. — Jesuit, Prof.
d. Mathematik am Coliegium zu Lissabon,
später, nach Aufhebung d. Ordens, Rector
d. königl. portugies. Hospitals in Rom (B)
(CBJ. 8) (BEJ. vii;,
geb. 4718, Juni 1, Revelles b. Goimbra,
gest. 4798, Apr. 9, Rom.
Planetario Lusitano explicado com problemas
c exemplos praticos para melborintelligencia
de uso das efemeridos, que para os annos fu-
turos se publicad no Planetario calculado etc. ;
para uso da Nautica e Astronomia em Portu-
gal e suas Conquistas, 8", Lisboa 1758. Pla-
netario roroanocioe£fTemeride astronomiche,
« vol., Roma 4 786 — 98. Trigonomelria sphae-
rica, Ib. 1795. Einige Landkarten, z. B. vom
Orinoco u. vom Magdalenenfluss.
Velt| Benedict. — Bcncdicliner,
Lehrer d. Philosophie an d. Univ. zu Salz-
burg, dann d. Theologie im Kloster zu Sei-
tenstetten in Oesterreich (MJ^
geb. 1712, Linz,
gest. 17 67, Apr. i, . . . .
Disquisitio physica de motu naturae, A", Sa-
lisburgi 4 7*8. — Philosophisches.
Velthelm , August Ferdinand,
Graf von. — Dr. Phil. hon. (Helmslädt
1708). Erb- u. Gerichtsherr auf Harbke,
Aderstedt, Groppendorf usw. im Braun-
schweigischen. F'olgweise braunschweif:.
Kammer-Accessisl (1763), harmövr. Kam-
inorrath (17 66) und Vice-Berghauptniann
am Harze von 1768 bis 1779, wo er als
Berghauptmann aus Öflentl. Diensten trat
und sich auf seine Güter zurückzog (SchL
xV. 1802.1; (MA\),
geb. 17 41, Sept. 1 8, Harbke b. Helm-
städt,
gest. 1801, Oct. 2, Braunschweig.
Grundriss d. Mineralogie, fol., Rraunschw.
4 784 . Etwas über d. Bildung d. Basalts u. d.
vormalige BeschafTenh. d. Gebirge in Deutsch-
land, 8<*, Leipz. 4 787, 2. Aufl., Braunschw.
1789. über d. Hauptmängel d. Eisenhütten in
Deutschland, 8°, Heirast. 4 790. Über d. Vasa
murrina, 8", Ib. 4 794. Über Wemer's u. Kar-
flten't Reformen in d. Mineralogie, nebst An-
iE9
m
n
If:
t.
merkk. Über d. altere u. neuere BeMoni
einiger Steinarten, 8», Ib. 4798. EtwvMv
d. Memnons-Bildsbule, Heio'a SiDancdi.Ai
Kunst d. Alten in Stein u. Glas zu ickBMta,
8^ Ib. 4 794. Etwas über d. Onyxfl|ri«|ii
Ctesias usw., 8», Ib. 4797. Aufsätze, Uk.
antiquar. u. mineralog. Inhalts, SBde.V{lL
4 800. — Etwas vom Schiesspulver b« TfM
u. vom Feaersetzen d. Alteo (Gott. llaK.l1li|.
Velthelm, Franz Wilhelm Wer-
ner von. — Von 1816 bis I835left-
hauptmaon in Halle, dann, nach J. C. L liF:
G e r h a r d's Tode, Ober-BerghaupUmM ii
Berlin (N),
geb. 4 785, Nov. 4 0, Rolhenbil|l.i
Snle.
gest. 4 839, Dec. 31, SchSoBiess bd
Berlin.
Mineralog. Beschreibung von Halle, 8*, HiUc
4 830. — Über d. Vorkomm. e. gangfÖrnfH
Lagerstätte schlackenartig. Bildangen imta-
phyr bei Halle (Sohweigg. Journ. XXHL
4823 u.XLVI, 4836). Betracht. eioigeriKicb-
tigen Erscheinungen in d. Verhalten d. Sib-
quellen von Schönebeck (Ib. XL, 4894). tlkir
d. Granit d. Harzes (Ib. XLVI, 4896). Ober
d. metall. Fossilien im Mannsfelder Kopfcc-
schiefergebirge (Ib. id., auch Kanten*« Arck.
f. Bergbau XV, 4 897). Geognost. Beschnlb.
d. Regierungsbez. Merseburg usw. (Eantani
Arch. f. Mineralogie usw. IX, 4 886). Obere,
bisher wenig beachtetes Vorkomm. d. Bafg-
theers in Nord-DeuUchland (Ib. XII, 4819).
Venel, Gabriel Fran^ois. — Dr.
Med., bekam 4 75.3 von d. Regierung den
Auftrag, sämmtl. Mineralwässer in Frank-
reich zu untersuchen u. wurde 4 759 Prof.
d. Medicin (Chemie) an d. Cniv. zu Mont-
pellier (EM) (B)y
geb. 1733, Aug. 33, Gombes b. Bezien.
gest. 1775, Juni 39, Montpellier.*
Analyse chimique des eaux de Passy; mit
Bayen, 4 3°, Paris 4 757. Quaestiones cbemicae
duodecim, 4^ Monspll. 4 759. Instruct. sir
l'usage de la houille, 8", Lyon 4 775. — Essei
sur l'analyse des vcg^taux (Möm. Paris, Sri-
Strang. II, 4 755). Sur la construct. desfour-
neau\ de chymie (M<im. Soc. econom. de
Berne, 4 769).
• gest. Ort. 29 (Q).
Venerio, G e r o n i m o. — Begüterter
Privatmann in Udine (Archiv, d. Sctenf-
l^hys. etc. XXI, 4 853J,
geb. 1771 etwa,
gest. 4 8i3, März 4, Udine.
Osservazioni meteorologiche fatte in Udine dtl
4 808 sino al 4 843, 4 vol. 4^ Udine 4 854.
VenetZy Ignace. — Ober-Ingenienr
d. Cantons Wallis (Wolf, IS),
geb. 4 788, ... Sitten, gest. 1859 . .
13
Venini
Yeramio.
1194
B. lar les variatiohs de la tempörature dans
Alpes (Denkschr. d. allgem. Schweiz. Ge-
sch. 1, Abthl. II, 4888). Möm.sur Texten-
i dea anciena glaciers (Neue Denkschr. usw.
[II, 4809). — Bericht über d. Einsturz d.
t hörn - Gletschers u. der Zerstörung d.
( Randa (Kaiüner's Naturwiss. Anzeig.
4849). — Sur les derniers travauz exöcu-
■o glacier de Getroz, dans le val de Bagne
»I. nniv. XXV, 4834). — Ober d. gegen-
tigen a. früheren Znstand d. Walliser Glet-
»r usw. (LeonhArd u. Bronn's Jahrb. 4 837,
Tidbel u. Heer»s Mittheil. f. theoret. Erd-
da, I). — Botanisches.
WmniMkl^ FraDcesco. — Geistlicher.
ÜR d. Graflimatik am Collegium zu Par-
ipKtar^ Mailand privatisirend (Mon-
Sioria m Como, Vol. II, pt. II, 520;,
geb. 4 737, Sept. 4 9, Varenna,*
g6si. I8t0, Apr. 5, Mailand,
ntnli di matematica, 8 vol. 8^ ... —
le niyellazioni barometriche (Mem. Istit.
dw. di Bologna, I, 4806 ; II, pt. 1, 4 808 et
pt II, 4840).
*f*. 17S7 etwa, . . . (2?/. XXI) ; 1740 etwa, . . . Me-
Vtetaray Giacomo. — Abate. Ha-
RDatictis u. Mechanicus am Arsenal zu
ledig. Auswart. Mitgl. d. Acad. d. Wiss.
Stockholm (SR),
geb. . . ., gest. 4775, .. .
riaifhing pä ett ny tt vindspel (Vetensk. Acad.
ndl. 4 764). En ny luftpump, att bruka tili
JenrezUngs erhallende pä skepp (Ib. 4 766).
ripUa, tili vttdervexlings erhallande pä skepp
. id.).
VMitarly Giovanni Battista. —
fliiiglicb (1773) Prof. d. Philosophie in
dena, dann einige Jahre in Paris lebend
196), darauf folgweise Prof. an d. Ge-
mbale zu Modena, Prof. d. Physik an
UdIt. zu Pavia, Geschäftsträger d. Kö-
pr. Italien in Bern (über f t Jahre) und
lelil (4 8 4 3) als Privatmann in seine Ilei-
th znrfickkehrend. Mitgl. d. Soc. Ita-
u o. des Lomb.-Venet. Instituts (Mem,
». Lomb. Venet Y) (TN) (B),
geb. 4746, Sept. 4 1, Bibiano bei Reggio,
gest. 4 82S, Sept. 4 0, Reggio, Lombardei,
■iid^rations sur la connaissance de Töten-
9 quo BOOB donne le sens de I'ouie, 8^, Pa-
47i6. Basal sur les ouvrages physico-ma-
liMtiqaes de Leonardo da Vinei, 8^ Ib. 4 797.
lagloe fisica sui colori, Modena 4 804 (auch
B. Soc. Ital. VIII). Comroentari sopra la
riseU taorls deir ottica, 4 vol. 4^ Bologna
14. Dell' origioe e de' progressi delle odierne
igiler«, 4*» Reggio 4 84 5. Memorie e lottere
dita o disperse di Galileo Galilei, Modena
8. — M^m. sur la comoaunication laterale
moaTement dans les fluides, appliquö ä
l'explication des diff. ph^nom^nes hydrau-
liques (Bull. Soc. philomat. 4797). — Präcis
de quelques experiences sur la section que
des cylindres de camphre ^prouveot ä la sur-
face de Teau et röflexion sur les mouvemenls
qui accompagnent cette section (Mem. Inst.
Paris, Sav. Strang. 1, 4805). — Considerazione
ottiche (Mem. Soc. IUI. III, 4 786).
VenturoU, Giuseppe. — Prof. (ho-
nor. 4 795, ord. 4 798) d. Mathematik an
d. Univ. zu Bologna, Mitgl. (1790) u. Se-
cretär d. Instituts daselbst, dann Präsident
des »Consiglio idraulicoa in Rom u. Direct.
d. Ingenieurschule daselbst von 4 817 bis
1824, nun wieder in Bologna als pensionirt.
Academiker. Mitgl. d. Soc. Italiana (Mem,
Soc. Ital. XXIV; (Mem, Accad. Bologna, IV,
4 853; (Gn. R, C\\) (G, 4 847; (Mz. R),
geb. 1768, Jan. 24, Bologna,
gest. 4 846, Oct. 4 9, Bologna.*
Ricerche sulle resistenze che ritardano le ac-
que correnti, ed in particolare sulla resistenza
di attrito, Modena 4807. Element! di mecca-
nica e idraulica, Bologna 4806—7; ediz. 111,
Milano4847. — SuU' efflusso pei tubi addi-
zionali (Mem. Soc. Ital. XII, 4805). Pendolo
idrometrico composto (Ib. XIV, 4 809). Ana-
lisi geometrica deH' ariete idraulico (Ib. XIX,
pt. I, 4 824). — Suir ariete idraulico (Opusc.
scientif. di Bologna 1, 4 847). Sul pendolo idro-
metrico (Ib. id.). Suir asta ritrometrica (Ib.
id.). Suir elettricitä atmosferica (Ib. II, 4848).
— Anootazioni sopra aicuni luoghi di Beste
Ginlio Frontino (Ricerche geometriche ed idro-
metriche fatte nella Scuola degli Ingegneri Pon-
tifici di acque e strade, Roma 4 820). SuH' ef-
flusso der acqua dai vasi conici (Ib. 4 822).
Ricerche sulla flgura del pelo d'acqua negli
alvei d'uniforme larghezza (Ib. 4 823). — De
aestuariis (Nov. Comment. Bonon. I, 4884).
De flgura aquae per alveos defluentis (Ib. V,
4 84S). Daselbst noch 8 hydraul. Abhandll. von
localem Interesse, deren er ausserdem noch
einige herausgegeben. — Übersetzte Crawford:
On animal heat, mit Anmerkk. (Bologna 4 800),
schrieb mehre Elogen u. hinterliess unge-
druckt 22 meist in Academten vorgelesene Ab-
handlungen, vorzugsweise hydraul. Inhalts.
* ^Mt. Oct. 18 (MAh. Acad, Turins IX, 1848).
VeranzlOi Pauste. — Bischof in
partIbus von Ganadium in Ungarn, verlor
indess diese Stelle, weil er bei Hofe in
Ungnade Gel, und scheint nun als Privat-
mann in Venedig gelebt zu haben (DD),
geb. 1554, . . . Sebenico, Dalmatien,
gest
Machinae novae, addita declaratione latina,
italica, gallica, hispanica et germanica, fol.,
Venet. (zwisch. 4595 u. 4646). Logica nova
suis ipsius instrumentis formata et recognita.
Ib. 4646 (Nach Librl, bist. d. scienc. math. IV,
p. 48 findet sich im ersteren Werke schon eine
eiserne Kettenbrücke be8chriebQ\\\ .
1195
Tentti
VmrmiÜf Oimeppe. — Dr. Phil, et
Med. (Bologna t73i). Tod 1738 bis I7BCI
Prof. d. BxperimenUlphysik, dann bis tu
seinem Tode Prof. ä. Medicin an d. Univ.
EU Bologna; daneben Adjunct (seil 1770)
u. Pfor. d. Physik (seil 1778] am Inslilut
daselbst. Gemahl der Laura Bassi seil
1738 (F) (Mz.R),
geb. 1707, Jan. 30, Bologna,
gest. 1793, Wärzti, Bologna.
Osservazioni flsieo-mediche iolorno «IIa elet-
tiiciti, Bologna 17*8 (rranztisigcb, 11°, Paris
t7Sa). — De aurora boreali anni 4TSS (Com-
menl. Bonon. II, Ps. I, 17IS). De eleetricitate
coeleali [Ib. III, 47SS}. EiperimeDta magoe-
tica (Ib. VI, 178S), De Boimelibaa electrlco
iclii pereuasis (Ib. VII, fi%\).
Verblest, Ferdinand. — Jesuit,
ging 1 659 mit C 0 u p I e t als Missionar nach
Cbina u. gelangle dort wegen seiner astro-
nom. Kenntnisse zu grossem Ansehen un-
ter d. Kaiser Ken g-bi, wurde 1669 Prä-
sident d. malhemal. Tribunals und 1681
Dirsctor d. Kanonengiessereien (BEJ. TU j,
geb. l6S3,Oct. 9,Pillhemb.Coarlray,*
gesl. 1 68 S, Jan. 18, China.
Schrieb in chinesischer Sprache einige zwan-
zig Werke, i. B. r Vi siang tschl [von den Fi-
guren n. Instrumenten d. Aslrononiie). ins
Lateinische tibersetit unter d. Titel : Liber
organicus BSlronomiae europseae apud Sinas
hyappellalo, fol,, 1 863, 4°, Dilliogenf 687; fer-
ner: Niaii kbi schu (Vom Barameler] ; mehre
Planisphären ; Taleln d. Sonnen- u. Mond-
HnalernisGe. auf looa Jabre berechnet; usw.
• f«b. l«:10, . . . BrUMP 1»).
Verdam, Gideon Jan. — Dr. Phil.
(Leyden ISt.^), erst Leclor d. pract. Me-
chanik an d. Univ. zu Groningen (1836
— 18), dann Direclor u. Lehrer d. Mathe-
matik u. Physik an e. stSdlischen Schule im
Haag und nun Prof. [ex ir. 1839, ord. 18*5)
d. Halhemalik an d. Univ. /u Leyden. Milgl.
d. königi. Niederländ. Instituts (Or),
geb. ISOi, Dec. 8, Mydrechi, Prov.
Utrecht.
Data duorum locorum difTerentia lalitudinis
et linea loxodromica, invenire ditTcrenliam
lonKitudinis eorundem (gelirOnle Preisschrift
d. Dniv. Gent, 1812— SS). Gronden der loe-
gepasle werktui^kunst, % Bde. 8°, Groningen
fBI9. Vertinndelin^over helinterpoleren van
Reeksen (VervollstandigunR d. 1. Theils d.
Differentialrechnung von J. de Oelder), s'Gre-
venbage ISSS, Verhandl. over de Methode der
kleinste Quadraten, 3 Afdln. t", Groning, 1 BSD
^SS. Handleidingbij de beoefeningdersphe-
hscbe triga Dome tri e, 8°, Leijden 18116. Sum-
— Terdril. 1»
marium der goalometrie en der regBjjriptf
vlakke IrigoDometria, 1. Aufl. 8°, Ib. int'
Beschouwingen, tot uitbrelding TandtTt»
rie der hyperbolische Psrabnloida [KlMi
Verhandl. d. 1. Kt. van het K. Neddi^A »
lost. X, 18**), OpmerkingeDOTeriakKiMtf
van kromme liinen, die man enig«kM#<
tegen overgeslelde kromme lijnen ui k»
Den noamau [Ib. XII, 18*6). Verhudl.W
de Lemniicalen (Ib. XIII, 18*8). - BiU-
dingen eener reeks vao lalagrallomikiH
ellipliscbe fuDcliea (Het Insdtont de. lK|
Sehet« eener uitbraiding van »an gadMiHli
Elemenlaire Geometrie (Ib. IV, ll*!). Hi^t^
tot de Gesehiedenia der algemeena OfU|
van de cubische aequatioD (Ib. VI, lltfl.-
OpIoMlng van een voorslel, bMnffMB*
omitandigheden der beweglog etfar g^»
nea Snaar (Tijdschrift voor daWit-Mfr
tuurkand. Wetenach., uitgegeven docr lil
Kl. van het \L. Nederlaodsch. Init. ItUj.Ü-
scbouwingen, welke belrekklng bebbeaMfe
Theorie der Umbilici van de EltipMid** "
die der nectificalie van dar Ellips (Ib. II
Bnvoudig bewijs der wet (TaD?aunnia
de afwijking van het vlak eeni enrei4|K
Sliogers (Ib. Id.]. — Sur la rapport dtlid^
coniereoce au diamitre (OuteUf ■ Corr.nA
II, 18tS). Hener une tangante t iuiealll|N
dont le ceotre esl donne (Ib, id.). Mriwb
mouvement alternaUrdes tiroira, ^inoinN
aoopepea, qui, dans ane maohine k npM
de conslruction ordinaire, admettent )scaa-
municatlon eolre la chandiire et le cylindn
et entre le cylindre et le condenseur ak. [U.
IV, 1818). — R&gle perticDlier ponrtmi«
l'iiquation d'une ligne oa d'un plan tangtit,t
une courbe ou une surface dn »"' d*fr*
[GTnnert'i Arch. II, 18*1). über W. fa«l
als wahren Erfinder der sogen. Polbea
sehen Aufgabe (Ib. id.). lieber das lattptl
j~ (Ib. [V, 18**). Hanifere psrticulitn di
driterminer les equations des lignei covrt«,
en faisant nsage de la d^compositioa et de k
coraposilioD des viiesses (Ib. XI, 18tt). Fn-
bifeme k resoudre {tb. id.}.
Verdau, Fran^ois. — Dr. Md.. ■
pract. Arzt in Lausanne, Präsident d. Coo-
seil de Santa daselb.stj im J. 1799 Ober-
arzt d. helvel. Armee. Milgründer d. Sk.
d. Sciences physiques de Lausanne KSC
I831A
geb. 17*7, Beriio,*
gest. 183!, Febr. 21, Lausanne.
Mi^m. Kur les brouiltards «lectrjqnM von"
JuJn et Juillet 17B8, et sur le tremblement If
lerre arriv^ b Lausanne le 6 Juillet 1 TU iUeo.
Soc. de Lausanne 1, 1781). Obas. et »pt-
riences feites h Toccasion d'go conp de fe*-
dre lomb« sur l'eglise catbädrale de Laoitaw
(Ib. id.). ObservatioDS geoeralea sur lediMl
de Lausanne etc. (Ib. Id.).
' Von «0 »in« .Ultcm Klion IMh nuh L««»
)t, Marcel tmi\e. — Prof. d.
d. Norroalschule in Paris u. Exa-
Q d. polylecbn. Schule daselbst
834, März 13, Nlmes, D6p. du
Card.
I aar [as phänomiDes d'indiictloD
ar le» dächarges älectriquea (Aon.
I. S«r. UI, Vol. XXIV. f8t8, 8Dcb
,Paris1848). Note sur las couranta
rdrs superieur (Ib. XXIX, 18B0J.
I sur Jes pbänomänea dNodaction
ir lemouvemenl des mätanx magn^
lOn magneiiquas {Ib. XXXI, 185<|-
«ittrancas de la lumiire polarigee
ir rlDteasiie das images lomineoses
I royer des IsntUles et des miroirs
ur l'flxplicatioD du pbenomene des
(Ib.XXXlV, 1BS3J. Rechercbes sur
les opijquas developpees dans les
pareats parTactioD du magnätisme
I8B4 ; XLllI, *8SB et LH, 18B8].
) Uem. de Xuion relatir ä Ja con-
scoaraots iaduits de divers ordre»
BBS). — Seit 1861 Uiisrbeiler aa
de cfaicnle et de physique.
les, Johann Helchior. ~
Prof. erst d. Physik (estr. 1707,
I, dann d, Medicln (extr. I7U,
I an d. Univ. zu Giessen. Hitgl.
in. Academie (Sl),'
679, Junise, Giessen,
735, Juli 15, Giessen.*
ifmometrig, k", Giis. iim. Diss.
giae, traflalione et usibus, i". Ib.
(pectus philosophiae uaturalii s.
in pbysicaoi receniiorem. 8°, Ib.
!8. — Hysterolitbus (Ephemerid.
Cur. Csnl. III et IV, tTIB). Hy-
Id concha, tanquam In modiolo
ib. V et VI, 1717). De areaa con-
aatiiiB[lb.VIletVlII,ITI») Coeli
lenomena (Act. Acad. Nat. Cur. 1,
relii dun ewn parle tialonis iridem
repraeseataalis Gissae i^servati
. nS8]. — Med ici Di sc bes.
Ina (Virgiltus). — Hitnch (wahr-
lenediclinerj, der in Bayern das
m predigte und vom Herzog
: zum Abt d. Benedicliiierkto-
er in Salzburg und darauf (767)
f daselbst ernannt wurde (J),
Irland,
li od. 786, Nov. 17, Salzburg,
pste Zaeluuiaa abgesetzt worden
ler heil. BonUaoliu ihn verkiaf^t
er die Lehre von cion Anlipoden
oder die Abstammung der Meu-
iinem Paare laugae; — musa
led er gl Hu big gewordeo sein, da
■falarb. — Siehe Meutvel«, Hill.
des Math. I. p. 4«e «. S. B. Baner: Vergi-
liQS a Zacharia Papa et Bonlfacio ob
essertoa entipodes haereteoe inique postula-
tus, i'. Ups. ITSI.
Verhnbt, Pierre Fran^oia. — Dr.
Phil. (Gent ISIS), Prof. d. Hslhematik an
d.MilitSrscbule eu Brüssel seil 1834. HJlgl.
d. Acad. d. Wiss. daselbst seil I8i< (AB.
I880J,
geb. 180t, Oct. 18, Brüssel,
gest. I8i9, Febr.'lS, Brüssel.*
Commeet. de maiimis et mioirois, 4>, Lugd.
Bat. IRK (gekrönt von d. Oaiv.). Diss. cnatb.
ieauguraiia de resolutione algebraica, tum II-
Deari aeqaatianuni binominaüum quam etc.,
t", 6and. isas. Traite eiementaire das foDe-
tiODS ellipliques elc, 8°, Brau, 1841. Le^a
(i'arjibmetique sur la multipllcalioii abrägee
etc., IS', Ib. 1847. — Recfaerches msthema-
tiquBs sur la ioi d'aceroissenieot de la popn-
lalioD (Uem. Acad. Brox. XVIII, 1S4B et XX,
ISiT). — Surla rMuclion das fonclions elllp-
trques de la 1*"* esptoe ä paramälre circu-
laire, b des fonctioDS de deui argnments (Bull,
•ced. Bmx. VI, 188S). Caicul epprotlmetif
des traascendeutes ellipliques (Ib. id.). Sur
aoe Douv. manüire de Irouver & prinri la dif-
rerentielle de y=log.x (Ib. VII, 18I0). Note
relative aux fonclions ellipliques [Ib. X, <St3].
Sur la traoslormation de quelques integrales
deSntes (Ib. XIII, 1846). Rigle pour la dlvi-
sion des nombres approximatifs (Ib. id.). Sur
la coDvergence d'une cerlalee classe des se-
rieg (Ib, id.). — Sur le theortme da renwt
(Unetelef * Corr. math III, 1817). Surlelbeo-
räme de Wllaon [Ib. id.). Problima geome-
trique (Ib. id.). Sur l'integrstiOD de quelques
equalioas dilKrenli alles relatives au probiene
des ogcillations du pendole simple deos un
milieu räsislant (Ib. V, 181»). Sur l'expres-
9lDD de l'aire d'nn quadrilstire, doQDfie par
Hr. Leftna (Ih. VI, 1830). Sur uoe remarqne
de Mr. Faganl relative au mouvement recU-
ligne d'uo point matgriei atlire par an cealre
Qxe (Ib. VII, 1BS1). — tberselzle (mit Qna-
telat) Hersehal: Od Mghl, als Traite de la In-
miire, 1 vol. 8", Brux. 181»— ti.
'gHt. Pttir. U(ff. IMT).
VeriooraB, Hargarelha Corne-
I i s. — Dr. Phil., Privatmann in DIrechl (Or),
geb. 18(6, Nov. 8, ülracbl.
De corpomm cheraicorum ceostitutione, Tra-
Ject. ad Hhen. 18ts. — Uäm, sur la elrcnla-
tlon dans les Insectes (Mem. Acad, Brui., Sav.
«r. XII, 18*7).
Philippe Edouard Poul-
de. — Erst Advocat in Paris, spl-
ler Allachä beim Juslizminiaterium. Seit
l8St freies Hilgl. d. Acad. d. Wiss. in Pa-
ris. Kachle viele geolog. Reisen, z. B. 1 836
in die Krimm, I84D nach Bussland (YD),
geb. I80S, Febr. 13, Paris.
't
1199
Yarnisr
M6m. g^logique sur l»Crim6; mit Arehiae,
Paris 1837. M^m. sur les fossiles des bord»
du RhiD, Ib. 4 84S. Geologie de la Russie ; mit
Murohison a. A. v. KeTserlinok, 2 vol. 4<^, Ib.
«845. — Viele Aufsätze im Bull, de la Soc.
göolog. de France.
Vemtori Pierre. — General-Dire-
ctor d. Münzen d. Grafschaft Burgimd,
Commandant d. Schlosses Omans u. Rath
d. Königs von Spanien (B)y
geb. 1580, Omans,*
gest. 1637, Sept. 1 4, Omans.
La construction, l'usage et les propriötös du
quadrant de mathömatiqueetc., 8«, Bruxelles
4 634 (Darin die Beschreibung der Vorrich-
tung, die gewöhnlich Nonius gekannt wird,
aber mit Unrecht; siehe Artikel Hunei, ferner
K&staer, Gesch. d. Math. III, 856, Dessen
Astronom. Abhandll., Samml. 11, \H u. 4 64,
u. Delambra, Hist. de l'astr. moderne, II, 4 4 9,
auch Lalaade, Bibl. astron. p. 496.
* Im jetxi^n Dfp. dei Doubt, ehemaligen Branche
Comt^ , die damals noch ztun deutschen Beiohe ge-
hörte.
Viroil| Pierre Antoine. — Zögling
d. College de France in Paris, Astronom
der Expedition von Bougainville in d.
J. n67 bis 4770 (B),
geb. n36, . . . . Anlhieux-sur-Bachy,*
gest. 1770, Mai .., Insel Timor.
Machte auf genannter Reise viele geograph.
Ortsbestimmungen u. beobachtete den Venus-
durchgang vom 5.Juni4 769 auf lle-de-France.
—T Führte die Methode, geogr. Längen durch
Mondsabstände zu bestimmen, bei der fran-
zds. Marine ein (LB. p. 497 et 686;.
♦ Bei Neufchatel, Xormandie. — geb. t73S, . . . {RA).
Ve8pil00i% Amerigo. — Ging ums
Jahr 4i90 in kaufmännischen Geschäften
nach Sevilla, und trat ums Jahr 1496 als
Geograph oder Steuermann in spanische
Dienste, später in portugiesische und, nach
C 0 1 u m b u s' Tode, wiederum in spanische,
in welchen er 4 508 zum Piloto-Major er-
nannt wurde (NB) (KEC) (NM) (A. v. Hum-
boldt, Krii. Untersuch, über il. hist. Ent-
wickL d. geogr. Kenntn. von d. Neuen Welt,
II, 3 4 6;,
geb. U5 4, März 9, Florenz,
gest. 4 54 2, Febr. 22, Sevilla.
Machte als Geograph und Steuermann vier
Reisen nach der neuen Welt: 4) unter dem
span. Admiral Alonso de Hojeda von 4 497,
Mai 20 bis 4 499, Ort. 45; 2) unter dem span.
Admiral Tannez Pixuon von 4 499, I)ec. bis
4 500, Sept. 30; 3) unter dem portugies. Ad-
miral Pedro Alvares Cabral von 4 504, Mai 4 0
bis 4 502, Sept. 7 und 4] unter dem portugies.
Admiral Geniales Coelho von 4 503, Mai 4 0 bis
^50^, Juni 4 8. Ein Tagebuch u. eine Karte
je
ViAldaWaSrboii. '
von diesen Reisen haben ihm nnvwitfi
Weise die Ehre verschafft, daü der ^i
Welttheil nach ihm America genaiiit^
den ist, nach dem Vorschlag .^ dsn MI
Waldieemüller (Hylacomylus) ans Freiba|to
Breisgau dazu im J. 4 507 gemacht M. -
Nach V. Zacli (Monatl. Corr. XXII, S. MI
wttre V. der Erfinder der Methode, dieiQ|ft
Meeres-LUngen durch Monds- Abstände liki-
stimmen. (Siehe auch Libri, hist. math.ni,1|
* Von den Spaniern Vetpuche (Morigo), Titf
chy, de Espuche, Vlepuche nndDiipicU
genannt. Nach vonderllafen wlre V cipictA
Vorname Amerifo germaniseheB VnfKm^m
Amalrieh oder Amelrich aJutiMfid {!• fc
Rumboldta.a,0.ll,Zti).
VMt, Lorenz Chry^lh, Ei«
von. — Dr. Med., vonM 8St bis 1 830 M
d. theoret. u. pract. Heilkunde am Lycea
zu Klagenfurt, dann Prof. d. Botanftt
Chemie am Johanneum in Greiz. Seit 4 819
Gubemialrath u. Protomedicus in Stejv-
mark. Späterhin pensionirt fCll) (G.Uj,
geb. 4 776, Nov. 18, KlagenfoH,
gest. 1840, Dec. f5, Gratz.
Über Arsenikprobe (Oesterr. med. Jahrb. HT,
4848). Über den Tonstrah) (Ib. V, 404^.-
Entdeckung u. Darstell. eines neoeo Mettl^
von ihm Junonium oder Sirium, vte
Oübert Vestaium oder Vestiuro geosfll
(Güb. Ann. LIX» 4 84 8). Widerlegaog di««
Entdeckung durch Faradaj (Ib. LXIl, 414^
aus Quart. Journ. of Science, VI u. VU, 4141).
— Medicinisches. — Nach ihm wurde *•
Pflanzengattung V e s t i a benannt.
Vetter, Friedrich Wilhelm Ao-
gust. — Dr. Med. (Berlin 4 888). pracl.
Arzt in Berlin. Schwiegersohn von F. A
A. Struve (Cll),
geb. 4 799, Dec. 23, Glogau,
verschollen.
Deconstitutionum atmosphaerae varietolil«»*
8°. Berol. 4 828. Handbuch d. Heilquelif»-
lehre, 2 Bde. 8«, Ib. 4888. Annalen d. Stro-
ve'schen Brunnenanstalten seit 4844. — Mf*
dicinisches.
Vettin, Ulrich Franz Friedrich
— Dr. Med. (Berlin 4 843), pracl. Arilin
Berlin (Diss),
geb. 4 8:20, Mai i, Stettin.
.Meteorologische Untersuchungen (Pogg. Ado
XCIX, 4856 u. C, 4857). Über d. mittl. Baro-
meterstand unter verschiedn. Breiten (Ib V'
4857). Über d. aufsteigenden Luflslrom. <lj*
Entsteh, d. Hagels u. die Wirbelstürme Ib
CII. 4857).
Vial dv Clalrbols, Honore Se-
hn s t i e n. — Folgweise Schiffsbaumeisier
(Ingenieur con.^^lrucleur de la marine), Slü-
diendireclord.ficoledes Ingenieurs de uisr
seaux, Chef des conslructions navales <v
>1
«w«
Tiehard di San Reale.
1202
rient und von 1801 bis 1810 Director
fccole speciale du genie in Brest (Q) (B),
^ geb. f 733, HSrz S7, Paris,
gest. iei6, Dec. 20, Brest,
■ti göomdtrique et pratique sur l'archit^c-
rn navale, 8®, Brest i 776. Dictionnaire en-
dop^ique de la marine, 4 vol. 4<*, Paris
•t. Traitö el^meot. de la construct. des
iMeiiux, S vol. 4^ Brest et Paris 1808— 6.
Motzte 1781 Chapman's Architectura na-
Vlard| Henri Stanislas. — Prof.
Physik erst an d. Facultät zu Grenoble,
DU an der sa Montpellier, früher Repe-
il an d. JUnnalschule zu Paris (Or),
geb. 18)1, Oct. 28, Rouen.
r61e ^lectrocbymique de Toiyg^ne (Ann.
im. phys. Ser. HI, Vol. XXXVI. 185S et
•II, 1854). Mein, sur la chaleur que d6ve-
ipe reiectricite per son passage ä travers
eis mötalliques (Ib. XLIM, 1865). Mem.
' las lois de r^coolement des gaz ä travers
pores du ciment, et sar son emploi dans
Bondttite du gaz de röclairage (Ib. id.). —
r la r^oction ä z^ro des hauteurs barome-
loes (Gompt. reod. XLIV, 1857).
VIborgi Erik Nissen. — Dr. Med.
iel 1792), folgweise Lector (1783) u.
>fe88or (1790) an d. Veterinärschule u.
t 1801 auch Vorsteher derselben, zu-
ioh seit 1797 Prof. d. Botanik an d. Univ.
i^t. Mitgl. d. königl. Dan. Oesellsch.
Wies, seit 1791 (W) (NK) (SL) (E),
geb. 1759, Apr. 5, Bedsted, Amt
Apenrade,
gest. 1822, Sept. 25, Kopenhagen,
itaoaen eudiometriae perfectioris , ab ill.
id. Scient. Regia Havniensi praemio coro-
um, Havn. 1784. Handbuch d. Naturlehre,
1802. — Sehr viel Botanisches, Oekono-
lehes u. Zoomediciniscbes.
Vloartaa, Johann Jacob Franz.
Dr. Med., erst Physicus zu ^Idshut,
in Prof. d. Medicin an d. eheroal. Univ.
Gonstanz. Mitgl. d. Leopoldin. Acade-
sseit 1697 (ANC),
geb. 1694, Sept. 8, Lauffenburg, Vor-
arlberg, *
gest
icursus de iquis salubribus mineralibus, 8«»,
586 1699. — De artiflciali et fortuita nitri
ifecUone (Mise. Acad. Nat. Cur. 1694).
' Dl« Jahntuhl noM a. a. O. ein Druckfehler tein ;
vfalUleht foU et 1664 heiaen.
VlMlt| Lo.uis Joseph. — Schüler d.
ele polyt^hnique (von 1804 bis 1806)
spiter d. ficole des ponts-et-chaussäes.
it 1809 Ingenieur des^onts-et-chaus-
Poffsadorff, Haiidw8rter]»Boh Ih
f^es, zuletzt Ingöniinr en chef. Trat 1851
in d. Ruhestand. Corr. d. Acad. d. Wiss.
in Paris seit 1833 (DC^) (BD) (St,F, l\)
(CampL rend, LnV,
geb. 1786, März 31, Nevers,
gest. 1861, Apr. 10, Grenoble.
Recherches exp^rimentales sur les mortiers,
ciments et betons, 4^ Paris 1818 (Auszug:
Ann. chim. phys. XV, 1820). Resumö des con-
naissances positives actaelles sur les qualites,
le choix et la convenance r<3ciproque des ma-
t^riaux propres h la fabrication des mortiers
etc., 4», Ib. 1828. Recherches expr. sur les
phiinomönes physiques qui pröcedent et ac-
compagnent la rupture ou raffaissement d'une
certaine classe de solides, 8°, Ib. 1888 (Extr.
des Ann. des ponts-et-chaussöes) . Rech. sta>
tistiques sur les substances ä chaux hydrau-
liques et ä ciments dans diverses contr^s de
la France, 8^ Ib. 1887. Recherches sur les
proprietäs diverses que peuvent acquörir les
pierres ä ciment et ä chaux hydraulique par
reffet d'une incomplöte cuisson, 4^ Ib. 1840
(Auszug: Ann. chim. phys. $6r. III, Vol. II,
1841). Nouv. etudes sur les pouzzolanes artt-
flcielles comparees ä la pouzzolaned'Italie etc.,
40, Ib. 1846. — Principaux resultats de di-
verses experiences sur les chaux de construc-
tion etc. (Ann. de chim. et phys. V, 1817).
Sur la resistance des matöriaux (Ib. IX, 184 8).
Sur la tbäorie des mortiers reponse ä Mr. Ber-
thier (Ib. XXIII, 18SS). Sur quelques pheno-
mönes que präsente la cuisson de la chaux
ordinaire et de la chaux ariiflcielle (Ib. id.).
Sur les resultats de l'imparfaite cuisson de la
plerre ä chaux ordinaire (Ib. XXV, 4 S24). Sur
un mouvement periodique observö aux voütes
du pont de Souillac (Ib. XXVII, 4 824 et XXXVI,
4827). Recberches sur les mastics resineux
(Ib. XXVII, 4824). Nouv. faits pour eclairer
la thöorie des cimens calcaires (Ib. XXVIII,
1825 et XXXII, 1826). Sur les pouzzolanes
arUficielles (Ib. XXXI V, 4827). Sur Tallonge-
ment progressif des fils de fer soumis ä di-
verses tensions (Ib. LIV, 4 883). Sur un enduit
propre ä prevenir le döveloppement des ex-
croissances tuberculeuses dans les tuyaux de
fönte qui conduisent l'eau (Ib. LXII, 1886).
Nouv. obss. sur les chaux hydrauliques ma-
gnösiennes (Ib. LXVI, 4 887). Lettre ä Mr. Du-
mas rösumant ses derniers recherches sur les
matöriaux hydrauliques propres aux travaux
ä la mer (Ib. Ser. III, Vol. XLV, 4 855). — Fer-
nere Aufsatze in d. Ann. d. ponts-et-cbanss^es.
Vlohard 41 Sab Remle (Sanreal),
Giacoroo. — General-Intendant d. sar-
dinischen Marine, Mitgl. d. AdmiralitUts-
raths u. der Acad. d. Wiss. zu Turin (Mern.
Acad, Turin 1834;,
geb. 1746, Febr. 26, Castello di San-
real,*
gest. 1832, Nov. 13, (Turin?).
Sur les montagnes primitives et sur la forma-
tion des granits(Mem. Acad. Turin, IX, 48Q«\.
1^
IMS
Vidano
Yiettk.
Application des syphoiii ä r^puisement de«
eaux (Ib. id.). Description de plosieurs pierres
et miDöraux de la Maurieone et da Faacigny
fib. id.). — Mit Xalitre: Observations sur
quelques experlences dans lesqoels le soofre
ou les mötaux paraissent brüler (Ib. XI» 4 81 1) .
* Bei SU Pierre d'Albifny, Saroyen.
VioiaaO| Antonio Gregorio Ro-
se 11. — Prof. d. Mathematik in Madrid von
1774 bis 1793, später Kriegscommissar
(NM),
geb Valencia,
gest. 4829, M8rz ..,
La geometria de los niSos, 8^ Madrid 4 784.
Instituciones matematicas, 4^ Tom. I (Tom. II
erschien nicht), Ib. 4785.
Vi60i Francesco de. — Jesnit, von
4 835 bis 4 839 Gehülfe des Paters Oa-
mouchei auf d. Sternwarte d. CoUegio
Romano in Rom, dann Director dieser An-
stalt. Wurde durch die Revolution von
4 848 aus Rom vertrieben. Mitgl. d. Soc.
Italiana (Or) (ASM. XYIUJ (ASN. IX;
(KEC. suppi.;,
geb. 1805, Mai 49, Macerata, Mark An-
cona,
gest. 4 848, Nov. 4 5, London.*
Nuova cometa di brave periodo ossiaMem. in-
toroo alle perturbaziooi cagionate daH'azione
di Giove neirorbita d'una cometa comparsa il
4819 creduta identica coirosservata il 4 743 etc.,
4°, Roma ISSe. Osservazioni fatle nella spe-
coIa dell'universitä Gregoriana In Collegio Ro-
mano ; mehre Hefte, Ib. i 888 — 45. — Epreuves
d'une figure de la nöbuleuse d'Orion obtenues
par un procödö particulier (Compt. rend. XIII,
1844). Obss. de la planMe Saturne (Ib. XV,
4 842). Figurea de la n^buleuse d'Hercule et
des deux nöbuleuses de la grande Ourse (Ib.
XVII, 4 848). — V. entdeckte sechs Cometen :
4844, N»I, Aug. 22; 4845, N° II, Febr. 26;
4846, NM, Jan. 24; 4846, NMV, Febr. 20 ;
4 846, N«" V, Juli 39 u. 4846, N« VI, Sept. 28.
* Auf einer Beice dahin, eben im Begriff das Directo-
rat der Sternwarte lu Oeor^town in Amerika lu
übernehmen. — gett. Oct. 16 {DH) (BEJ, VII);
Not. 15 {Älti Acead, N^tov. Lincei I).
Vidaly Jacques. — Director d. Stern-
warte zu Toulouse seit etwa 4 791, früher
in Mir^poix wohnhaft und dem Corps der
Ingenieure von Laoguedoc angehörig, in
das er 4 770 eintrat (LB) (GG. ij,
geb. 4 747, März 30, Mir^poix,
gest. 4 849, Jan. 2, Paris.*
Viele astronom. Beobb., besonders über südl.
Sterne u. über den Mercur, über dessen Vor-
Übergang vor der Sonne am 4. Mai 4 786 er
auch eine Abband!. (M6m. Äcad. Toulouse III)
lieferte.
* Am Schla^iMt, all er eben einen Cometen im Pe-
gmtut beobachtete»
. Vtora y OlavUoy Josef de
chidiaconus von Fuente- Ventura:
einige Zeit Assistent von Sigaut
Fond (B),
geb. 4738, . . . auf d. Canar
gest. 4799,
Schrieb ein Gedicht auf d. Luftballoi
4788), ein Lehrbuch d. Physik u. Ch
4784), einen Grundriss d. Geometri
thematik (Ib. 4 788) o. ein Lehrb. voi
gewicht (Ib. 4 788).
Vlereakleei Johann Ehre
— Folgweise Rector in DobriJagi
u. Herzberg (1754), Pfarrer in
bei Herzberg (1754) u. spXtA* ii
bei Annaberg (M),
geb. 1716, März 25, Grossen
Sachs
gest. 4 777, Apr. 19, .... .
Matbemat. Anfangsgründe d. Arith
Geometrie usw., 8®, Leips. 4 767.
Viorordt, Karl. — Dr. M<
1844 bis 4 849 pract. Arzt in Ci
dann Prof. (extr. 4849, ord. 4855;
siologie an d. Univ. zu Tübingen
geb. 4 818, Juli 1, Lahr, Grossli
Physiologie d. Athmens, Carlsruhe 4
Lehre vom Arterienpals usw. , Brau
4 856. Die Erscheinungen u. Gesetze«
geschwind igkeiten d. Blutes, Frankf
Grundriss d. Physiologie, 2. Aufl., '
4 862. — Beschreib, e. verbessert. E
meters (Pogg. Ann. LXXIII, 4848 -
von: Physik d. organ. Stofl'wechseb
singer's Arch. f. physiol. Heilk. VI,
VII, 4 848). Neue Methode d. quanti
lyse d. Bluts (Arch. f. physiol. Hei
dem er sei^Bd. IX, 4850 mitwirkt -
4 852). D° d. Blutkörperchen (Ib. XI
— Anderweite physiol. Untersuchuo
Vieta (richtiger Vi^te), Fr;
— Bis i 567 Advocal in seiner Vi
dann Rath im Parlament der Bretaj
zu Rennes, darauf zu Beauvais-«
im J. 1580 Mailre des requt^tes o
de riiotel du Roi in Paris, doch n
Zeit; dann wieder in Poitou wohr
dess später mit Heinrich IV. n;
ziehend u. daselbst Mitgl. d. Consi
Protestant (B) (HFP. IX J (KEC) (
geb. 1540, Font
Cc
gest. 1603, Dec. 13, (Pari
Seine Opera malhematica, edirt vo
Sohooten, fol., Lugd. Batav. 4 646, t
I. Isagoge in artem analyticam, ed
von Vieta selbst, Tours 4 504. IL A
cen speciosam notae priores. III. Zel
libri quinque. IV. De aequationum
Vieth
Vignola.
1206
!• et emendatioDe libri doo, publioiK zu-
iTOO Altzaader Anderson, Paris 1615. V. De
serosa potestatum purarum atque adfecta-
lad ezegesin resolutione traotatas, mitVie-
Zustimmung publicirt. Paris 4 600. VI. Ef-
lonum geometricarum caoonica reccDsio.
Sapplementum geometriae, zuerst publi-
Tours4 59l. VIII. Pseudo-Mesulabum et
qaaedam adjuocta capitula. IX. Theore-
a ad sectiones angulares, publicirt von
BUidar Anderson, Paris 4 616. X. Ad pro-
an quod omnibus matbematicis tolius or-
coDstrueDdum proposuit Adrianus Boma-
raapoDsio. XI. Apollonius Oallus, s. ex-
iUita ApoUonü Pergaei ne^l inatfiSv geo-
ria, publicirt zoerKtvooTieta, Paris 4 600.
Varforom de rebus matbematicis re-
isorum Über octavus, zuerst publicirt
TB 4 59t. XIII. Munimeo ad versus nova
ometrica. XIV. Relatio calendarii vere
{oriani, Paris 4600. XV. Calendarium Gre-
innm perpetuum. XVI. Adversus Chri-
bomm OlftTium expostulatio, Paris I60i.
oaserdem scbrieb er : HarmonicoD cele-
bis jetzt nicbt gedruckt (siehe UM, bist.
I. IV, St) u. Canon matbematicus, Lute-
4579 [siebe {KKC) VI, 570].
jBweit Botthellt Im «hemaL Nitder-Poitou, Jetst
Fdateiwy-Veiulte («ieh« Coropt. rend. XLVI, 729).
(Mt. 1606, P«br. .,{Tq. VI) aus: Dictionnaire bist.,
ttogr. «t ff^ntelof . det famillet de rmneien Poitoo
mr Fllltau de U Touche, PoiÜera 1840—54.
Il0tll| Gerhard Ulrich Anton. —
I 1786 an Lehrer (spUter Prof.) d. Ma-
Datik an d. Hauptscbule in Dessau und
1799 auch Director derselben; seit
9 eberdiess Schulrath fN) (G. 1) (M. W),
eb. 4763, Jan. 8, Hocksiel, Herrschaft
Jever,
est. 1836, Jan. 12, Dessau.
Diachte Schriften f. Liebhaber mathemat.
I., 8*, Berlin 479t. Anfangsgründe d. Ma-
latik, 8», Leipz. 4 796, 8. Aufl. 4 Bde. 8^
84 8 — 94 (dftnisch von J. Kejaer, Kopenba-
1898—44. D»d. Naturlehre. 8», ib. 4797,
all. von J. A.B. Göti, Ib. 4845. Physikal.
ierfroUDd, 40 Bde. 8», Ib. 4 797—4809.
ODom. Unterhaltungen, 8^ Ib. 4 808. Pla-
hHra zur Astrognosie, 4«^, Ib. 4808. Be-
lli, ttbor d. Spiel, besonders überd. Pha-
8», Elberfeld4 845. Leitfadens, vollsttfod.
iieit. d. wiederhergestellten ApoUenius
r« ^late usw., Dessau 4 890. Grundriss d.
lik. 8*. Zerbst 4 84 7. Kurze Anleit. z. Dif-
lUalrachn., 8^ Leipz. 4 898. — über d.
chwiodeo leiser TOne (OUb. Ann. XVII,
). Oberd. vorgebl. Schmelzen geschleu-
IT Bleikugeln (Ib. XIX, 4 806). Über d.
hiea beim Blinzeln (Ib. Id.). Über Com-
Uooatdne (Ib. XXI, 4805). Über d. Me-
llein von Erziehen; mit tt^hiw^wh (ib.
4849). Versuch, Gestalten organischer
irkUrper geometrisch zu bestimmen (Ib.
» 4848). Ober die Kumaiden u. die sogen.
beaot'scheAu%abe(Ib.LIV,484 6j. lieber
l d«r Bttipae n. Hyperbel analoge Curven
(Ib. LVIII, 4848). überd. Richtung d. Augen
(Ib. id.). Beschreib, e. a^rostatiscben Lampe
(Ib. LIX, 4 84 8). • Über d. Progression d. Pla-
neten-Abstände (T. Zaeh's Monatl. Corr. VII,
4 808). Breite von Dessau (Ib. X, 4 804). Stern-
bedeckung (Ib. XL 4806). Über d. Schnarcher
am Harz (Ib. XVIII, 4808). — Fernere Auf-
sätze in Toigfs Magazin, Hlndenbiirf*s Maga-
zin, Astron. Nachr. usw. ; auch mehre Schul-
programme, z. B. : Prüfung neu erfundener
Auflösung des De li'schen Problems usw., Des-
sau 4 806; über Kalenderformen u. Kalender-
reformen, Ib. 4 809 ; über figurirte Zahlen, Ib.
4 847; Über Durchschnitte u. Tangenten, Ib.
4 84 9.
VtoiiasOBSi Raymond. — Dr. Med.,
Arzt am Hospital St. £loy in Montpellier (B),
geb. i641, . . . Roüvergue b. Mont-
' pellier,
gest. 474 6, . . . Montpellier.
De remotis et prozimts mixti principiis, 4"^,
Lugd. 4688. Epistola de sanguinis humani etc.
usu, 4<*, Lips. 4689. Denx diss., la prämiere
touchant l'extraction du sei acide du sang : la
seconde sur la proportion de ses principes
sensibles, 8®, Montpellier 4698. De la natore
du levain de l'estomac (Möm.Trevoux, 4 740).
— Viel Anatomisches.
Viejrai Ignaz. — Jesuit, Lehrer d.
Mathematik am Collegium zu Lissabon, spä-
ter Rector desselben (BEJ. IV;,
geb Lissabon,
gest. 4739, Apr. 91, Lissabon.
Tratado da dioptrica ; Tr. da catoptrica ; Tr.
da pyrotechnica ; sttmmtlich zwischen 4 74 7 u.
4 749 handschriftlich abgefasst.
Viganire, Blaise de. — Folgte
i 545 der französ. Gesandtschaft nach dem
Reichstage zu Worms, ward nach der Rück-
kehr 1 547 SecretSr d. Herzogs von Nevers
u. später SecretSr d. Königs Heinrich HI.
(Ni, XVI ;,
geb. iStS, Apr. 5, St.Pour9ain,Bour-
bonnois,
gest. 1 599, Febr. 99, Paris.
Traitö des com^tes ou ^tolles chevelues, Icur
caoses et efTets, 8°, Paris 4 878. Traitö des chif-
fres. Ib. 4 589. Trail« du fer et du sei, 4», Pa-
ris 4 608, Rouen 4 649 et 4 654 (In diesem posih.
Buch schon d. krystallisirte Benzo^tlure be-
schrieben).
Vignola (Barozzi*), Giacopo. —
Erst Baumeister im Dienst d. Herzogs von
Parma, dann seit 4 550 päpstl. Baumeister
(TM) (B) (KEC),
geb. 1507, Oct. 4, Vignola, Herzogth.
Modena,
gest. 1573, Juli 7, Rom.
Regole delle cinque ordinid'arcbiteltura, Ve-
nezia 4 570. Regole della prospettiva i^railw»^
ItOT
VignolM
Roini 468t. — Oeuvres complötes, pobnm
per H. Lebae et F. Bebret, fol., Paris 48S8.
*«• hie« er eigentlich ; Vigaola, wie er gewöhn-
lich genannt wird, nur ron seinem Oeborteorte ent-
lehnt.
Vignotes (Vigoolles), Alphonsed^s.
— Vor der Aufhebung d. Edicts von Nantes
(4 685) Pfarrer zu Dubais und zu Calais,
dann einige Zeit in Genf, Lausanne u. fiem
lebend und nun nach Preussen berufen,
Prediger d. französ. Gemeinde folgweise
in Schwedt, Halle, Brandenburg u. Köpe-
nik; Mitgl. d. Acad. d. Wiss. in Berlin u.
seit I7S7 Direclor ihrer mathemat. Klasse
(HFP, IX),
geb. 4 649, Oct. 9, Aubais, Nieder-
^ Languedoc,
gest. 4744, Juli 24,
De periodica revolutioDe cometae aonorum
4668 et 470S disq. chronologica (Mise. Bero-
ItQ. I, 4 74 0). De annis aegyptiacis; de cyclis
siDenstum sexagenariis (Ib. IV, 4784). -^ An-
derweite chronolog. Schriften.
Vllarls, MarcHilaire. — Apotheker
in Bordeaux, Mitgl. d. Acad. daselbst (BJ,
geb. 4 7 SO, Bordeaux,
gest. 4798, Mai 26, Bordeaux.
Chemische Anfi»tttze in d. Schriften d. Acad.
zu Bordeaux. Erfand eine Methode, Fleisch
durch Trocknen aufzubewahren.
Vitela, Gaspar. — Jesuit, ging 4 554
als Missionar nach Japan (BEJ. Yll^^
geh Aviz, Portugal,
gest. 4 572, . . . Goa.
Landkarten von Cochinchina u. Japan.
ViUaaoTai s. Arnaldo.
VUlaroeav, s. Yvon-Villarceau.
VUlaiHi Dominique. — Anfangs
Arzt am Milit'arhospilal zu Grenoble u. Prof.
d. Naturgeschichte an d. Centralschule da-
selbst, zuletzt Prof. d. Medicin u. Botanik
an d. Üniv. zu Strassburg (QJ,
geb. 4 746, Nov. 4 4, bei Gap,
gest. 4 84 4, Juni 47,
Instructions ^läraentaires de mätöorologie,
Grenoble 4 797. M6m. sur la construetion du
microscope, Strasb. 4 806.
ViUefosse, s. Heron de Ville-
fosse.
VlUomot, Philippe. — Dr. Theol.,
Pfarrer in d. Vorstadt Guillotiöre zu Lyon
geb. 4 654, ChMons-sur-Saone,
gesL 47 4 3, Oct. 4 4,
Nouveau Systeme ou Nouvclle expltcation
(durch Wirbel) du mouvement des planMes,
42«, Lyon 4 707.
Tinea.
VUleaevTei s. Perny de ^
neuve.
VUleCie, Francis. — Mecl
u. Opticus zu Lyon, der zuletzt n
gistrat d. Stadt eine Pension bezo
(BLB),
geb. 4 624, Oct. 6, Lyon,
gest. 4 698, Oct. 4 4, Lyon.
Berühmt wegen der von ihm veii
Brennspiegel, deren erster, von 84 Zoll
messer, von Lndwig XIV. Tür die PariM
warte, und zweiter, von 44 Zoll Darck
vom Landgrafen von Hessen gekanf
(M6m. Sav. arang. I, Phil. Tr. 4S6
4 749, Joarn. des Savans 4666, M^
voux, 4746).
* Auch seine beiden SOhne waren Mechanik
tere von ihnen lieM tieh in LQttich niedei
Optiker des Enbitchoft ron KöLd (tod tt
der Folgende) ; der Jüngere blieb in Lpi
daselbit 1712 halb rerbrannt in Folge ei
glQckten Venuche.
ViUette, Frangois. — Enke
rigen. Mechanicus in Lattich (BL
geb. 4729, Jan. 4, Lüttich,
gest. 4 809, Ojct. 22, Fl^malle
bei Lül
Hielt in Lüttich physik. Vorlesungen
elektrische Versuche u. Instrument
einen Elektrophor aus Papier) und :
durch in vieljahrigem Yerkehr mit
HoUet (siehe HoUef • Lettres, Vol. I
Mitstifter d. Soci^tä libre d'ömulation
Vlmeroatl, Cipriano. — I
am »Colegio de artilleriaa zu Seg
seiner Stiftung (4 764 — 4 776), c
rect. d. »Academia de Guardias
in Ferrol (4776 — 4789) und nu
de las tres Academias de Guardi
nas (in Ferrol, Car(agena u. Cadi
dix. War in Ferrol Priester geword
geb. . . ., gest. kurz nach 4 8
Discurso sobre la arquitectura nav
y moderne, S®, Madrid 4 787. Mein
uso del termömetro en la navegaei
Setzung von Jonathan Williama' Auf
Tr. American See. Vol. III).
Vlno^i Samuel. — Prof. «
nomie u. Physik an d. Üniv. zu Ca
Archidiaconus von Bedford. Mitgl
Society seit 4 786 (KEC) (BJ,
geb. . . ., gest. 1824, Dec. .
The Clements ofconicsections, 8^ (
4784, London 4782. A treatise of
astronomy, A", Lond. 4 790. A plan (
of loctures on the principles of nati
sophy, S"*, Ib. 4 793. A coroplet
astronomy, 3 vol. k°, Cambr. 4 797-
treatise on plane and spherical trig
8^ Ib. 4 800. Obss. on the hypothc
I have been assumed to account foi
»9
Vincent
Virey,
1210
i-avitaiioD from mechanical principles, 8<»,
4806. — Mit J. Wood (siebe Diesen): A
r»^ of matbematics and natural philoso-
. — An investigallon of the principles of
g^essive and rotatory motion (Pbil. Tr.
0 ) . A new metbod of investigating tbe sums
dfinite series (Ib. 4 782, 4 785 et 4 794). On
motion of bodies affected by friction (Ib.
5). A new metbod of finding fluents by
tinnation (Ib. 4 786). On tbe precession of
Inoxes (Ib. 4 787). Obss. on tbe fundamen-
property of tbe lever, witb a proof of tbe
iciple assnn^ed by Arehimedea in bis de-
Bstration (Ib. 4 794). Obss. on tbe tbeory
Qolion and resistance of fluids ; witb a de-
iptioD of tbe construction of experiments,
>rder to obtain some fundamental princi-
i (Ib. 4795). Experiments on tbe resistance
Mdies moving in fluids (Ib. 4 798). Obss. on
nnosaal borizontal refraction of the air etc.
. 4799) . — Two proofa of tbe binomial tbeo-
n (Tr. Irisb Acad. XII, 484 4). On certoin
operties of numbers (Ib. id.). On a very
Darkable waterspout (Ib. id.). On a very
narkable effect of refraction observed at
imsgate (Tr. Edinb. Soc. VI, 4849).
Vlaoenti Charles Humbert Ma-
e. — Officier im französ. Geniecorps, in
üiäkes er 4773 eintrat, ward 4 786 nach
. Domingo geschickt und kehrte 4 799
I GeneraJdirector d. Befestigungen auf d.
leln unter d. Wldie zurück (LB),
geb. 4753, MSrz 24, Bourg-en-Bresse,
gest
lenraliona aur las maröes (Journ. d. Sa-
18 4789).
maoenti Alexandre Joseph Hi-
ilphe. — Erst (4820) Lehrer d. Phy-
, Chemie u. Naturgeschichte am College
Rheims, dann Prof. d. speciellen Matbe-
itik daselbst, darauf in Paris am College
alin (1826), Collöge Bourbon (4 830) u.
I Lycöe St. Louis seit 4 834. Mitgl. d.
ad. des Inscriptions et Belles-Lettres seit
U(Q)(VDJ,
geb. 4797, Nov. 20, Hesdin, D^p. Pas-
de-Calais.
andeg^m^trie ölömentaire, 8^ Paris 4 826,
1 VI, Ib. 4 855 (deutsch von C. H. Sohniue,
edlinb. 4888). Essai d'une tböorie du pa-
l^logramme de Watt, et de la courbe ä lon-
) inflexion, Lille 4888 (Aus d. MOm. de la
5. de Lille). — Considörations nouvelles sur
■atore des courbea exponentielles et loga-
Uniques (Oergonne, Ahnal. XV, 4824—25).
Biid^rations nouv. sur la naturo des loga-
imas des nombres nögatifs (Ib. id.). — Sur
^toolation des äquations num^riques (Lion-
el Joom. I, 4886 et III, 4888). Sur l'oh-
} des nos chiffres et sur l'abacus des py-
(orieiens (Ib. IV, 4889, auch Compt. rend.
r, 1889; XLI, 4855etXLII, 4856). —Tb^-
ri^e la gamme (L'In8titut4888). — Interpo-
lation de dem passagea d'Snolide (Nouv. Ann.
de Matb. 4844). — Travaux de Soheibler;
Theorie des battements; Application ä l'ac-
cord de l'orgue et des autres instruments (Ann.
de cbim. et de pbys. Sör. III, Vol. XXVI, 4 849).
— Sur le Probleme des boeufs attribu6 ä l'Ar-
ebimöde (Bull. bibi. matb. I, 4855 et II, 4 856).
— Sur un passage d'un Auteur ancien qui in-
dique que la valeur de position, pour I'ex-
pression des nopobres, ctait connue dea Ro-
mains depuis le IIP siöcle de nötre ^ro (Compt.
rend. XIV, 4842). Sur la mesure de la terre
attribuöe & iratosthöne (Ib. XXXVI, 4858).
Sur la tböorie des parallMes (Ib. XLIl, 4 856).
— Extraits des manuscrits rälatifs ä la g^o-
m^trie pratique des Grecs etc. (Notices et Ex-
traits des manuscrits de la Bibliotböque im-
periale etc. Vol. XIX, pt. II, — auch fir sieb,
4^ Paris 4 858). — Noch viel Antiqua^icbes,
besonders in Betreff d. Musik d. Alten, in d.
Revue arcböologique, in d. M6m. de la Soc.
des Antiqnaires usw.
Vlnoli s. Leonardo da Vinci.
Vlaoti £lie. — Lehrer d. Mathema-
tik am College zu Bordeaux von 4 544, mit
kurzer Unterbrechung, bis 4 558, dann
Principal desselben bis 4 583, nun pen-
sionirt (Ni, XXX J,
geb. 4 549 etwa, . . Vinets b. Barbe-
sieux, Saintonge,
gest. 4 587, Mai 4 4, Bordeaux.
La spböre de Proele (aus d. Griechischen), 8°,
Poitiers 4544. Spbaera loanni de Baeroboaeo,
emendata, 8«, Par. 4 556. Proeli spbaera, 8",
Ib. 4 557. moh. Pselli syntagma in aritbmeti-
cam, mHisicam et geometricam, latine, 4**, Ib.
4557. La manidre de faire les solaires ou ca-
drans, 4^ Poitiers 4 564. De logistica, libr.
tres, S«", Burdigalae 4 578. Definitiones V et
VI elementi Enclidis interpretae, Ib. 4575.
L'arpenterie, livre de göomötrie, 4®, Ib. 4577.
— Antiquarisches.
Vlreyi Julien Joseph. — ErstPhar-
maceut in Hortes (D^p. Haute-Marne), dann
Feldapotheker in Strassburg (4793), spä-
ter Ober-Apotheker im Hospital Val-de-
6rc^ce, Dr. Med. u. pract. Arzt in Paris.
MitgL d. Acad. de Mödicine daselbst (BC)
(QCJ,
geb. 4 775, Nov. 5, Hortes,
gest. 4846, März .., Paris.*
Traitöde pharmacie tbäorique et pratique etc.,
8 vol. 8^ Paris 4844, ödit. IV (als Trait6 com-
plet de pbarmacie), 2 vol. 8<>, Ib. 4 888, ödit. V,
2 vol. 8<>, Ib. 4 840. Hist. naturelle des m^di-
caments, des aliments et des poisons tirösdes
trois rdgnes de la natura etc., 8*^, Ib. 4 820. —
Sehr viel Mediciniscbes u. besonders Pbar-
macologiscbes in: Oeuvres de Bnflön ; Nouv.
Dictionn. d'bist. nat ; Grand dictionn. des
scienc. mddicalea; Bncyldo^öd. d«& «^lva'Di^.
1311
TirgUiu
mddicalM; Jonro. compldmeat. da DlcUonn.
dM scieno. mM. ; Joarn. univ. d«8 sciene.
möd. ; Uagasin eocyclopiid. ; Joura. de pbys. ;
Journ. de pbarmacie idMsen Uitgründer er
war) ; JoUfD. de cbim. loM. ; Bullet, de Tacad.
de mädiciae ; elo.
mrglUvfl, s. Vergilius.
Vboovatoff, Basilius. — Oberst-
Lieutenant in d. russ. Armee. Prof. d. Ua-
themalik am Institut d. Wegebaumeisler in
St. Palersburg. Hilgl. d. Acad d. Wies, da-
selbst (Mem. Acad. St. Pelertb. V, 1 8 1 B; (Q),
geb. ms etwa,
gest. 1811, Oct. 8, St. Poloraburg.
Essai d'une mtitbode gänärale pour riSduire
toutes Bortes de atiries en fractiong conliDues
[Aov. Act. Acad. Pelrop. XV, 1806). Bssal
d'une dämoDstralion du principe des vitaases
virluelles [U«m. Acad. St. Petenb. I, «SO«).
Vitale, Geronimo (Vftalis Hierony-
mus). — TheatioermiinGh u. regulirter
Chorherr (MHJ,
geb Capua,
gesL 1698, Febr. 5, Born.
LexicoD malhamaticun), estronomicain et geo-
nietricum, g°, ParisÜB I6S8. De magoelica
vuloerumcarallone, Ib. <SS8. Absolulisslmae
prlmi mobilis tabalae ad integrum quadrao-
(eni ex Irianfiuloruin raliocinio conclnnalae;
adjecio nnvD fliaruro cataloRo ad annum i B75,
i", (Vorimb. tSTfi.
Tllala, Carolus. — Jesuit, Lelirer
d. Philosophie am Collegium in Mailand
(CBJ.s),
geb. nSi, Hai S3, . . .
Best
. Lei. vi ri um in maleriam dominalrii iilustrata
el ad physicsa inslituUunes accotumcidala, Ho-
diol. I77S.
VItell, Lodovico. — Prof. d. Astro-
nomie an d. Univ. zu Bologna von IGOi
bis zu seinem Tode (FJ (Mz.H),
geb Bologna,
gest. 1554, März 8, Bologna.
De terrae motu, Buiion, IS08. Supplemenlum
in sphaerani Praoli DiadODhu, Ib. 1 520. Pru-
nostic) varii per gli anni ttU, MH, 153S,
«536 et latT.
VIUU, S. S.-.nvitali.
mtall-BnODafeds, Bonaventura
Ignazio. — Dr. Med., Arzt, der beinahe
ganz Europa durchreiste, sich darauf fast
in allen grösseren Slädten Italiens einige
Zeit aufhielt, von 1724 bis nifi Prof. d.
Physik u. Chemie an J. Univ. zu Calania
war und zuletzt zu Verona lebte (Tp. V},
^mu. IM
geb. 1686, Jnli 3, Boselo,
gest. l7fS, Oct. S, Verona.
Delle Bcqua bollenti di Acqui ael Ho
Aequi tT14. Le lerme del Slasimo iaTiM-
iina esemlnate etc., MilaDO nt4. LilM^M
Caldlero esaminati, Vaneiia 1T(t.
Vltollo (Witelo). — HagtEler, U-
ringer von Geburt* der einige Zeil tu b-
lien (It7l in Vilerbo) lebte ond W
scheinlich in der ersleo HälRed. II. Ii
hunderls starb.
Schrieb ein optisches Werii, waMs
den ältesten HandscbriftenalaPeripieliii
masiilriWiteloDlBcUirtwlrdnadqW
mehrmals in DrncJi erachieD, fflr sieli, rii
von e. Tanrtattv u. P. ApLu, alt: IMM*
perspectlvee ilbr. X. fol., Korimb. ISlIi.*
T. dB optica, ilbr. X, toi., Ib. 1BSI, daai«-
aint mit JObBMn's Optik, edirt voa F. IM
fal., Basileae 1S1). — Verfisste Docb »d»
Schriften, z. B. eine Scieolia motaanteik'
stiuna sls Theil einer Pbilosophia nalnrtit^
ordine entium), die aber nicht asf u^
kommen ist.
' Obllric
Si'STti
«ta.1 K iit d«h dli Annilime, di
ifiwcHD, rldwiiknchelgliehR,
■b Hlbit: Tkutlnto-palooB
in UtHteo HsidBcbriftalockB-
Lellioiilnur cinü »lAtm KotiMliui dtoeUia.
Vllrnvlns Polllo, Marcus. — Bau-
meister, unter Kaiser Augustus lebend.
unter welchem er die Aufsicht anfangs üb«
die Kriegsmaschinen, später über die Sl-
fentlichen Gebäude in Rom halte ; nacb Ei-
nigen in Verona, nach Anderen in Formi«
(dem heuligen Mola dt Gaela) geboren jA
(Ml] (KEC).
Schrieb auf Verlangen des Kaiaeri: \)»*''
chileclura, libr. X, welches Werk vielM
edirl worden ist, i. B. von J. G. täaäiM,
( vol. S*. Leipz. 1808, von I. 8tmti*a, t <«''
k-, ülinllSiS— 30; von A. Kwinio, 4 vol. M.f
Homae 181t.
Vltry, s. Jacques de Vilry.
Tlreu, Francois de. — Wohlta-
benüer Privatmann, der, nachdem er Dn-
gerc Zeit in England, Holland u. Paris g<-
lebt, sich in d. ebemal. Proviiii Ageooü
als Gutsbesitzer niederliess (Bj,
geb. 1697, Juli M, Vivensb.Cbif*.
Ageoois,
gest. 1780, Apr. 30,
3 VMfttti —
Jdaphysiqoe, 4T46. Nouvell* Ib forte du
inroent, iTtS. Heleorolof;. Beobb. von
I bis la seinem Tode.
FMaal, Yiucenzo. — ScbQler von
ilei u. Torricelli. Erster Ingenieur
Mt 1 666 erster Uathemalilier d. Gross-
EOgsPerdinanilll. TonToscana. Hilgl.
.ecad. del Cimenlo a. seit 1699 aus-
L. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu Paris, fie-
aach seit 1664 eine Pension von L u d-
[ XIV. ' (VI) (Ni. XXIVJ (Mim. Par.
3J (CAM),
geb. <6SS, Apr. 6, Florenz,
gest. 1703, Sept. 11, Floreni.
naximit et miuimii geometrict divlnallo
atntum librom Conicorum J^ollonil Per-
, adbDC desideratam, fol., Floreni. IfiSB.
Mo llbri degll ElementI d'Koellde, o vero
•U DDJverMle delte proponioni, spiegata
)■ doUrtna del CNJllte, 4", Ib.lSTt. Eno-
D problecaatum uoiTersis geomelrfa pro-
Httrum a OI»«dlo Canien, t°. Ib. 1S7T.
il^M geometrtcam de miro opiflcio tutu-
II qokdnbillt hemisphaerlcae A. D. Flo
iptiililo geomelra** proposilum die i Apr.
•H (Act. Brudllor. fSM). Formaiiooe e
■n dl tvUI I deli, cod la ilrnltura e qni-
■n «Mtle deU'inl«ro, • delle perti d'un
Toeiele »Dmlrabiie, e di udo degli aalf-
d«Ue volte regolari degli arcbitatti, t', Fi-
W 14S1. De locil lolidii secunda divina-
IMmetrica in quinque libroi Injuria tem-
un amlaioa Ailataal senioria geomelrae,
Ib. 170«. — T. nibrle im AuKnge von
leeDl dai ante Barometer aai.
Voeh.
1214
rivlaal, Domenico. — Prof. d. Bo~
k nnd spBler auch d. Mineralogie an d.
r. in Genua, sowie Prof. an d. phar-
•Dt. Schule daselbst (Bl XCVin;,
geb. 17TS, Legnaro, Riviera
di Levante,
geit. 4810, Febr.lS, Genua,
ige du> )•• Apennins de la ci-devant Li-
la ele,, GfaM 4807. — Utfm. aar je table
qo nuDakanlt« quo I'on Irouve sur lei
i da la Llgonrie {Journ. de phyi. LXIX,
1). Mem.surla ligurlte (Ib. LXXVII, tsti).
biMpbartscentia maria quatnordecim lu-
entiom aninulcalorain novia apeclebua
tnia {Hem. della Soc. med. d'emulaiioae,
r). — Viel Botanlachea.
nvsrlv, Agestino. — Aagustiner,
Prof. d. Belletristik, Geschichte u. Geo-
>bie Bin MililKr-Collegium zu Verona,
B Director d. Wege- u. Wassorbaulen
'eoetianjscben, suletzl pensionirt. Uitgl.
lecratlr d. Soc. Ilaliana (Tf. VIU;,
geb. I7tf Vicenza,
gest. 4 811, Aug. 19, Vicenza.
De cnbjcis et biqnadralieia aequationibus tra-
ctatus; accedit nova reüulaeCarteaianae, qaa
namerot affermatlvanim et negalivamm ra-
dicum In aeqnalionibua dignoscitar, demon-
stratio, Verona 1760. Sublimiorla geometrlae
opaacDla, (■■, Veneliia 1771. Istromenlo divi-
sore, Verona fTBf (ancb in Opasc. scelli di
Milaoo, <70Ji). Notlzie della DlssertazJone Bul
problema proposto dall'Accad, Reale di Uan-
lovB I'anno 1777 per le roatematlcbe (Giorn.
•Dciclop.).
Vl»oq (Claccus], Adriaan. — Buch-
bSndler zu Gooda in Holland (Mt. ü;,
geb gest. . . .
Ephemerides moluum coeleatinm ab a. Iflll
a. lOia, ^'>, Goudae tflll. Trigonomeä-ia ar-
tiflcialis, s. magnue /;anoa Iriangulornm loga-
rithmicus, fol., Ib. 1SI). Tabula sinuum, tan-
geotiomctc, 8°, Ib.lflSS (Abkürzung d. vor-
hergehenden Werks; erlebte sehr viele An f-
tagenj. — Gab such neu heraas'Brlgge' Arilh-
metica logsrithmica (1618) u. OalUbraad'a
Trigonometria brilannica.
Vllet, August Frederik van der.
— Apotheker in Rotterdam ^Or^l,
geb. 1SI1, Oct. 11, Rotterdam.
Tafel voor hat pbarmaceu lisch laboratorium,
bewerkt netr de Fhannacopoea Neeriendica,
fol.. Rotlerd. 18111. — Over de eJecIrische
verhonding van eene grootcre, tegenover eene
kleinere linkplaat, beide In een zour gedoni'
peld; mit ?. 3. it..»— .^ (Maldar*! Nat. en
Scbeik. Archief 1. 1811). — Action de t'acide
sulphurique eiendu Bor le lino distillä, plac«
dans des vaisseanx isolanta et nonisolaots
(Buli. d. scjenc. phys. e[ nat. en Näerlande,
I8BB). Sur lacompoaitiondelaclred'abeillea
(Ib. Id.). CompositioD des rAfnes de benioin
(Ib. 181B).
Architect, Ingenieur
Stadtzimmerhor zu
Voeh, Lucas.
u. Schreiber auf
Augsburg (M),
geb. 1718, . , . Augsburg,
gest. 1783, . . . Augsburg.
Anleltong i. Wauarbau an FlUasen u. Stru-
men usw., 4°, Anpb. 1767. Einlelt. z. Archl-
tectara hydranllca uiw., fol., Ib. 1TSB. Le-
licon über d. Hydraalrk u. Hydrotechnik naw.,
8°, Ib. 177t. Die Kanal, Situationapieae usw.
aDriunahinen u, zu zeichnen, S", Ib. 1774.
Die Feldbefeatlgnngs- oder Vera cht n tun g«-
kunstusw., 8*, Ib. <77s. Abhandl. vomStrei-
tenbau, a>, Ib. 1776. Anweis. z. Feldmeat-
kunit nsw., 8°, Ib. 177T. Anwead. d. Feld-
raestkantt bei Fluss- u. SIromkarten, S", Ib.
1777. Beschreib, e. Scheiben in itraments , die
Lage d. Oerter bei e. Sltuationsplane geschwin-
der u. richtiger als durch d, Antschrelteo zu
bestimmen, 8', Ib, 1778. Die Kunst, Sonnen-
uhren iD lelchnen usw., 8°, Ib. 1778. Pract.
Geometrie usw., S", Tb. 17T8. Theorie a. PiM-
121&
VoflffU
TÖUmr.
IIH
xis d. Trigonometrie usw., 8", Ib. «779. Ab-
bandl. von d. BrUckeabaukoDst usw., S«, Ib.
4780. Allgemeines BeuleiicoB usw., 8*, Ib.
1781. Und dergl. Schriften mehr.
Voegll, Franz Anton. — Dr. Phil.
(Berlin IB4S). Fabrikbesitzer in Hard bei
Winterthur fDüsJ (Orj,
geb. ISIS, Ocl. It, Zürich.
De duobui novls acidi phosphorici cum ae-
tbere coDDubiis, 8°, Berolin. 18*8 (Fegt- Aon.
LXXV, ÜKi).
Voeloker, Johann Christoph Au-
gast. — Dr. Phil. (Göltingen t8i7). As-
sistent erst vom Prof. Wöhler in Göttin-
gen (1846— i7), dann vom Prof. Hulder
in Utrecht (1847— 48), darauf seil 1S50
Prof. d. Chemie an d. Agricultursl Aca-
demy zu Clrencester in Gloucestersbire □.
zugleich Beil t8G9 Prof. d. Chemie an d.
Roy. Agricultural Society of England in
London (Or),
geb. 1811, Sepl. 14, Frankfurt a. H.
Unlersucb. des ScbiJdpatls (Inaug.-Di».), S°,
Gölting. 1847. — Ober d. reibe FttrbuDg d.
Menginoxydulsalie (Lieb. Ann. LIX, 1848).
Über d. LOsJichkeit d. Hydrate von Elsen-,
Knpfer- u. Kobsltoiyd in Kalilauge (Ib. id.).
Cber einige ScbwefelnangaaverblDdd. [Ib. id.).
über d. Vorkomm, von llHonit in d. Wurzeln
von Triticum repena [Ib. id.). Uolersachung
d. BefaenOls |lb. LXIV, 1847). — Seil 1880
auMchliesilicb mit agricullur-cbemiscben Ar-
beiten beKchyftigt , die publicirt sind in d.
Journ. of the Roy. Agricultursl Soclelyof Eng-
land u. im The Belh sod West of England
Agricullural Journal ; aus letzlerem besonders
abitedruckt : On Ihe agricullural and commer-
Cial value ofsome arliliCLal manures (Vol. III,
t", London 18ä7) ; On the ohemistry of food
(Vol. IV. 8°, Ib.lsaV). — CbersetzlH LG.lfnl-
der*! Scbeikundige Onderzoekingen , I Ilfte.
8', Frankf. a. M. 1847— 4a.
Voelkol, Friedrich Karl. — Dr.
Phil.. Prof. (I. Physik u. Chemie am Ly-
cenm zu Solothurn (Or),
geb. I8l9,ian. 9, Grünstadl, Rfaein-
bayern.
überd. Zussmtnenselz. d. BergsmoltCtls (Lisb.
Ann. XXXI, (839). Verhall, d. essigs. Zink-
Ofiydsin hölir. Temp, [Ib. XXXIV, 1840) . Zu-
sammenselz. d. Csscarill- u. d. KlimmelCils
(lb.XXXV.1840). D°d. mittelst Kalluraeisen-
cyanids erhaltenen Berlinerhlaus (Ib. id.).
Analyse d. peruaniscb. Guano's (Ib.XXXVJI,
1841). D" d. Wurmaaroenöls (Ib. XXXVIll,
1S41; LXXXVII, IgSg u. LXXXIX, 1864).
Über ä. Verbindd. d. Cyans mit Schwefel wag-
serstoa'(Ib. XXXVllI, 1B4I). Zusammensetz.
d. Apfelsinenüh (Ib. XXXIX, 18(t). über
firamkohlenstolT |lb. XLI, 18tS). Uniersuch,
über d. Zersetzungsproducte d. Scliwefelblsu-
skore (Ib. XLIII, lS4i — Fortsetzungen da-
von in Pen- Ann. LVIII, l84l;UIi.UIL
4844). Doppelsslz van Jodbtei mnCUm»
monium |Ib. I.ll, 1844). Verbind. vMl*'
mandelOl o. Blausflure (Ib. id.). Detbllite-
producte der überschwefelblaiuiiirt Lk
SchwerelcyanammoDiums [Ib. LIII. lUq.
über d. flücbt. Oele bei Destillat, d. U«(
welche leichter als Wauer sind [Ib. UH,
1811). Cber d. Im robeo Holzgeisl eUkA-
nen Kürper [Ib. id.). über d. Gawiai. m
rein. EssigsHure aus d. HoIiessig(Ib.Lim
ISSlj. Über d. Darslell. von BisigslnnH
Branntweineasig [Ib. id.). Verhall, d. loM
zu Aetzkalk[Ib. id.). Heber Gewlna. vw»
lall. Blei aus schweFelsaur. Bleioiyd [U.ü!.
Neue Untersuch, d. KämmelSIs (Ib. LUF,
18St). ProdDcled. (rockn. Destill. d.Z«tai
(Ib. LXXXV, LXXXVI o. LXXXVH, IWI.
üeber d. Asphalt aas d. Cent. Nsuenb(r|Ä
LXXXVli, 18SS). Verhalt, d. KreoiolinU
in bohr. Temp. (Ib. Id.). Prodncte d. iHtb
Destillat, d. Wein siel nsiura (Ib. LXXm.
1894). Zusamnienseli. d. gelben KOrptriM
durch Einleit. von Chlor In e. LBiaai M
Schwefelcyeokatlnm entalebt [Ib. id.). tt>
d. hydraut. Kalk von GUnsberg bei SoieMn
[Ib. id.). Producte d. Irockn. Desbilal. d.G»
jacharaes (ib. id.). — Ratio oel le Zosima»
setz. d. Oiamids u. d. aogan. Amid« (h^
haupl (Fegg. Ann. LXI, 1844). über '"~
[Ib. Id.) . Schwefelverbiod. d. Orens (Ü.
tS4t]. über Methol [Ib. LXXXIV, Uli). Bh
selbst noch einige der auch tDllab.A«a.#-
hoiln. Aufslitze.
VSlker, Hieronymus Lad«i|
Wilhelm. — Dr. Phil. (1 809), Prof. J.
Oekonoraie u. d. Kameralwiss. in Erfurt.
Hitgl. d. Academie daselbst. Stielbntd«
von J. J. Bernhardi (M.W} (Orj,
geb. 17*3, Aug. .., Erfurt,'
gest. 1837, Oct. 8, Erfurt.
Forellechnologie, 8". Weimar I SOI. Hiailk
d. ttbonomiscb'techn. Mineralogie, i Bd«. I',
Ib. 1804— S. Hauswirihschsftl. Tecbnolopi
i", Erfurt ISai. Handb. d. Forstlechnolopt. :
8°. Leipz. 1BS6. Der Thüringerwald, pbyö-
kal., geoi;raph., statistisch u. topDgrapblK^
geschilderl, 8°, Weimar 1888, — über Reiw-
gung u. Krystalilsation d. Honigs (TsschaDb. J
f. Scheidekünstl. 1S11). — Einfache UetliEolt, '
Essig u. andere im Handel vorkomm. HUt
Flüssigkeiten auf ihren quantiUtivea lob'''
an saure zu prüfen (Verhandll. d. Vertioit
Befürdr. d. Gewerbfl. in Preussea, 11,1111)'
Vorrichl. bei d. BrandweindeRtlllstionlIb.Ü)'
— Besorgte Chr. aeiehkrfa Land- u. Girlca-
schatz, S Bde. 8°, 0. Aufl., Erfurt 1811.
•Ostsoft IVIS, Auj. 2» (Or)i nb. ITTS, Alf- ü
(JV. II) iit >1» fUtch.
VffUer, Andreas. — Dr. Phil, Uh-
rer an d. Realschule u. d. Progymn. n
Saatfeld seit I8S7 f'/V^m. i/Jetn- .^nslalM
1858 u. I860; i-CrunörO^r^A. XXXlVj.
Vogel
▼ogel.
121»
33, Sept. \ 1 , Helba b. Meiningen,
59, Juli 27, Saalfeld.
)rkwürd. allgeineineo Satz von d.
unert'i Arch. XXXI» 4 858. — Der
le Satz.). Neue Methode d.* Qua-
irabelflb. XXXII, 4859). Qaadratu-
1. Kegelflchoitte(Ib.XXXIlI,4859).
p Rudolph Augustin. — Dr.
ri 4747). Erst pract. Arzt u. Do-
fürt, dann Prof. (extr. 4753, ord.
ledicin an d. Univ. zu Göttingen,
physicus (4 763) u. braunschw.-
Leibarzt (4 764). Mitgl. d. 6öt-
u. d. Leopoldin. Academie (M),
1724, Mai 4, Erfurt,
1774, Apr. 5, Göttingen.
SS chemicae, ad lectiones aoademi-
Dodaiae, 8^ Gottiog. 4 755, edit. II,
ii Lips. 4 757 (deutsch mit Anroerkk.
KTiegleb, S«, Weimar 4 775, i. Aufl.,
>e incrustato agri Gottingensis com-
tiysico-chemica, S«*, Ib. 4 756. Diss.
bico, 4°, Ib. 4 760. Pract. Mineral-
Leipz. 4 76« u. 4 776. Diss. Terra-
lapidum partftio, 4«, Gott. 4 76S.
itro flammante, 4^ Ib. 476i. De
ili mineralis, 4*, Ib. 4 768. De ana-
samentorom simplicium chemica
.4 764. De variis calcinationis mo-
busque corpomm in de oriundis
as, 4^ Ib. 4770. — Eiperimenta
im salis ammoniaci constituentium
Bm (Novi Comment. Soc. Gott. III,
>olvere caemeotariis nonnuUis usi-
sive Tarras vulgo dicto, commen-
1.). — Viel Medicinisches.
, Christian Leberecht. —
>- u. Portraitmaler; von 4 780 bis
Wildenfels wohnhaft, dann in
ditgl. d. Academie d. bildenden
d seit 4 84 4 Prof. d. Geschichte-
malerei an derselben (M. U) (L),
1759, Apr. 4, Dresden,
184 6, Apr. 4 4, Dresden.*
1 überd. Form u. örtUcheu Verhäll-
Iligkeit a. Dunkelheit d. umgeben-
e d. Kometen, nebst anderen Be-
w diese Himmelskörper, 8^ Dres-
, Heinrich August. — Dr.
il. Von 4 802 bis 4 8 4 6 in Paris le-
rShrenddess Conservator d. phy-
nets u. Lehrer d. Chemie am Ly-
3on daselbst, dann Mitgl. d.Acad.
;u München und seit 4 826 auch
d. Chemie an d. Univ. daselbst.
Rudolph Augustin (Gl.M^J,
779, Juli 25, Westerhof b. Göt-
tingen.
■ dorff, HaniiwBrterbaeh II,
Die Mineralquellen d. KOnigr. Bayerns (die
er im Auftrage d. Regierung von 4 828 bis 4827
untersuchte), 8?. Münch. 4 829. Lehrb. d. Che-
mie, 2 Bde. 8o, Ib. 4880— 82. — De I'action de
la lumi^re solaire sur les corps simples et com-
posös (Journ. d« phys. LXXVI, 4 84 1 et LXXX,
4 84 5). De I'action da sucre sur les sels et les
Oxydes mötalliques (Ib. LXXXI, 4 84 5). — Möm.
sur la graisse et de quelques composös mödica-
mentaux dont eile est l'excipient (Annal. chim.
LVIII, 4 806). Nouv. expöriences pour constater
r^tat du mercure dans plusieurs pr^parations
mercurielles et particuliörement dans I'on-
guent double (Ib. LXXIV, 4 84 0). M6m. sur
le Sucre liquide d'amidon et sur la transmu-
tation des mati^res douces en sucre fermen-
tescibje (Ib. LXXXII, 4842). Recherches ana-
lytiques sur la scille (Ib. LXXXIU, 4842). Sur
une prötendue formation de I'acide oxalique
dans un m^lange d'alcool etd'acide snifurique
(Ib. LXXXVI, 484 t). Sur Texistence du sou-
fre dans la bile et dans le sang (Ib. LXXXVII,
4 84 t). Recherches analytiques sur le corail
roüge (Ib. LXXXIX, 4 844). Sur rarragonite
(Ib. XCII, 4844). De l'existence de I'acide car-
bonique dans I'urine, dans le lait et dans le
sang (Ib. XCIII, 4845). — Analyse de la lau- «
monite (Journ. de phys. LXXI, 4840). Bxpr.
sur le Sucre de lait; mitBoiiilloii-L«graiife (Ib.
LXXII, 4 84 4). Sur la transformation de la fö-
cule de froment en mati^re sucr^e (Ib. LXXIV,
4842). De Taction de difförens fluides ^lasti-
ques sur le mercure (Ib LXXV, 4842). Ana-
lyse de la Iherzolite (Ib. LXXVI, 4848). Bx-
p^rienoes sur le zinc (Ib. LXXX, 4 846). —
Im Journ. de Pharmacia: De Taetion duphos-
phore sur la potasse et la soude, mit BoulIKm-
Lagraage. Bxpöriences sur les aloite suecotrin
et häpatique, mitDemselben. De l'aetion
des acides sur le sucre ; mit Demselben.
Analyse du safron, mit Demselben. Sur
I'acide rosacique de i'urine de l'homme. Sur
la döcomposition mutuelle des acides et du
gas hydrog^ne sulfurö. Analyse de Teau des
mers etc. ; mit Bonillon-La^raBge. Obss. sur
les eaux mlnörales qui renferment du muriate
de chaux avec des Sulfates solubles. Examen
chimique de la racine de curcuma ; mit Pelle-
tier. Sur la formation de I'acide acetique
pendant la fermentation. — Über d. Wirkung
d. Boraxstture u. d. boraxsaur. Salze auf d.
Weinstein (Sehweigg. Journ. XVIII, 4846).
Analyse d. Weizens, Weizenmehls, Hafers,
Roggens usw. (Ib. u. XIX, 4 846). Analyse d.
Rhinoceros- u. Elephantenhams (Ib. XIX,
4 847). D*d. bitteren Mandeln (Ib. XX, 4847).
Versuche über d. Morphin u. d. Mekonstfure
(Ib. id.). D» über d. Heidelbeeren u. über d.
künstl. Farben d. Rothweins (Ib. id.). Ver-
halt, d. Schwefels zu d. salzsaur. Salzen (Ib.
XXI, 4847). Mineralog. u. ehem. Untersuch,
d. Spodumensu. d. Tantalits von Bodenmais;
mit ▼. Leonluurd (Ib. id.). Über d. Lithion (Ib.
id.). Beltr. z. Kenntn. d. Hydrate (Ib. XXII,
4846). Ober d. Existenz d. Boraxstture im Axi-
nit u. Turmalin (Ib. id.). Über d. Schwefel-
blanstture usw. ; mit D. W. Sdnunering (Ib.
XXIII, 4848). Über d. K«vii-V(%\\w^ti%\a\tl ^^\i
1219
Vogel
▼ogel.
UN
Berchtosgaden u. Reicbenball (Ib. XXIV, 1818).
Untersucb. e. ungewöbnl. grossen menschl.
GoDcretion usw. (Ib. XXVI, 4 819). Notürl.
Bittersalz aus Catalonien (Ib. XXIX. ISiO).
Zerleg, d. llelvins (Ib. id.). Ober d. Wirk. d.
Schwefelsflure auf salzsaure Salze (Ib. XXXHf
18S0. tJber d. ätherische Oel d. biUr. Mau-
deln (Ib. id.). Verhalt, d. Kupfers z. Wasser
mitSfiuren (Ib. id.). Bestimm, d. Kohlensaure
bei Analysen (Ib. XXXIll, 4 8S1). Zersetz, d.
Calomels durch Kermes u. Sutphuraurat (Ib.
id.). Mannit in d. Blättern d. Sellerie (Ib.
XXXVII, 1 8S8). — Zerleg, d. blättr. Eisenblaues
von Bodenmais usw. (Oilb. Ann. LIX, 1818).
Ober d. Zusammengesetze Natur d. salzsaur.
Salze (Ib. LXI, 1819). Mittel, verwelkte Blu-
men wieder zu beleben (Ib. id.). Über d. Vo-
gelbeersäure (Ib. id.). Ober d. Wirk. d. Schwe-
felsäure auf Weingeist, nebst Prüf. d. neu-
entdeckt. Schwefelweinsäure (Ib. LXIIl, 1819).
Salzsaures Kali im Steinsalz (Ib. LXIV, 18S0).
Darstell, von Benzoesäure aus d. Tonkabohne
usw. (Ib. id.). Ober d. Veränderungen eini-
ger organ. Substanzen durch d. Gefrieren (Ib.
id.). Geber d. Bestandtheile d. Seeluft (Ib.
LXVI, 1820 u. LXXII, 1829). — Ober d. Blei-
chen d. Badeschwämme (Kästner*! Archiv I,
1824). Ober e. Feuererscheinung d. braunen
Bleiozyds bei Berühr, mit schwefligsaur. Gas
(Ib. IV, 1825). Ober d. Vorkommen d. Ben-
zo^äure in einigen deutsch. Gräsern (Ib. V,
1825). Ober d. Vorkommen d. lods in einem
bayer. Mineralwasser (Ib. VI, 1825). Vergl.
Versuche tiber d. schweren Salzäther u. d.
Oel aus d. ölerzeugend. Gase d. holländ. Che-
miker (Ib. VII, 1826). Ober d. Farbenverändr.
einiger Mineralwässer durch weisse Weine u.
GalläpfelUnctur (Ib. id,). Über d. Auflösbark.
d. Arseniksäure (Ib. IX, 1826). über d. Na-
tur d. Gasarten bei aufgeblähten Kühen (Ib.
id.). Brom in d. Mutterlauge d. Saline Rosen-
heim (Ib. id.). Über d. Verhalten d. Broms
zum Chloriod (Ib. X, 1827). Das Pyrrhin keine
eigenthüml. Substanz (Ib. XV, 1S28). Über d.
allmähl. Zersetzung d. in Wasser aufgelösten
schwefelsaur. Salze durch organ. Substanzen
(Ib. id.). über d. Auflöslichk. d. Silbers in
concentr. Schwefelsäure (Ib. XVI, 1829). An-
leit. z. Untersuch, d. Weine auf ihre Verral-
schung (Ib. XVII, 1829). Über d. Verbalt. d.
salzsaur. Zinnoxyduls zu einigen metallisch.
Verbindd. (Ib. XXVII, 1882). — Über d. Ent-
wickl. von koblensaur. Gas u. Chlorgas aus
Manganbyperoxyd usw. (Erdmami's Journ. I,
1884). Einwirk. d. Salmiaks auf schwefelsaure
Salze u. auf Silber (Ib. II, 1834). Vorkomm,
d. Salmiaks in einigen Mineral, usw. (Ib. id.).
Zersetz, d. Schwefelsäure durch Schwefelwas-
serstoff (Ib. IV, 1835). Über d. zufälligen Be-
standtheile d. Atmosphäre (Ib. id.). Einwirk,
d. Kleesäure auf Eisen- u. Kupfervitriol (Ib.
VI, 1885). Über d. Feuererschein, bei ehem.
Verbind, d. Metalle unter sich u. über Arse-
nikwasserstoffgas (Ib. id.). Über d. Auflös. d.
koblensaur. Kalks in Salmiak u. über d. Wirk,
d. schwefl. Säure auf Stahl (Ib. VIII, 1836).
• Heduct. d. Quecksilbers durch Kupfer (Ib. id.).
Zersetz, d. aufgelö.st. Kupfersalze durch Phos-
od
el
in
.■
et
ir
iL
IE
OC
!
phor (Ib. id.). Über d. Drin a. aiderefli»-
sigkeiten d. Cholerakranken (Ib. X ilXI. ^W^
Ober arsenikhaltige phosphortgeSäQni.thlr
d. Antimon wasserstoffgas (Ib. XIII, 1818). T»
halt, einiger Metalle zu alkal. Flüssigkeit« (fc
XIV, 1888). Ober d. freiwill. Entrdrb.dlik-
mustinctur n. d. Bleichen d. säur. lodigHRiF
durch Aether (Ib. XVI, 1889). AuflttlicUi
Silbers in schwefelsaur. Eisenoxyd (Ib. H,
1840). Einwirk. d. Salmiaks auf lodkiin
usw. (Ib. XXII. 1841). Überd. AbsorpLi
Salze durch gesunde, mit uDversebrtea Wv-
2eln versehene Pflanzen (Ib. 1841). Obcri
Ausblühen d. Mauern oder Verwittsni
Wände usw. (Ib. id.). Ober d. RedacüNi-
vermögen d. schwefl. Säure auf einige McUB-
ozyde (Ib. XXIX, 1848). Einwirk. d. schielL
Säure auf Kupferoxydsalze (Ib. XXX, lUI^-
Mehre dieser Aufsätze auch in d. GelehrlAi-
zeig. Münch. Acad. — Obersatzta ins PnmiL
mit Anmerkk. Klaproth n. Wolfs Cham. Vt-
terbuch (4 vol. 8", Paris 1810) n. Mmh
Handb. d. polizeilich - gerichtl. Chemislf.
Ib. 1816).
Vogeli Fr ... Chr. .. Max. — Apothe-
ker in Bayreuth fSchweigg.Jowm,^),
geb. 4 781 etwa,
gest. 18 4 3, MSrz 6, Bayreuth.
Beitrr. z. näheren Kenntn. d. kalischea ool-
sauren Kupfersalze, d. neutr. ozalsaor. Ii-
pfers, d. neutr. u. säur, oxalaaor. Kalis o.ii<
oxalsaur. Kalks (Sehweigg. Joam. U, 1S<I}
Versuche über d. vegetabilische n. thierisek«
Kohle, z. Begründ. e. Theorie ihrar Farbi,
Geruch u. Geschmack zerstörend. WirU. (I^
IV, 1812). Überd. Natur d. rauchend. Schfre-
feisäure usw. (Ib. id.). Vereinfach. d.Vol ti-
schen Eudiometers (Ib. V, 181 S). Eigeoschif-
ten u. Zusammensetz, mehrerer bis jetstoock
nicht dargestellter Kupfersalze (Ib. VII, 181);
Beitrr. z. Lehre von d. bestimmt, ehem. Mi-
schungsverhältnissen (Ib. id.).
Vogel, Gottfried Chr..,— Prof.*!
Mathematik am Cadettencorps in Manchen
seit 1827. Trat 18J2 als Ober-Lieotenant
aus d. bayer. Artillerie, in welcher er die
Kriege von 1 8 1 3 u. 1 8 1 4 mitmachte (GiÜ!-
geb. 4795, . . . Bayreuth.
Lehre d. Buchstabenrechnung, Algebra us«-t
8°, Münch. 1827. Lehrb. d. niederen Arilb-
metik, 8°, Ib. 1831, J. Autl. als Neues Lehrb
usw., Ib. 1831. Auligaben dazu, 4 Ufte. 8*.
Ib. 1832—33.
Vogel, August. — Dr. PhiL et Med..
erst Docent u. dann (seit 4 848) Prof.exir.
d. Chemie an d. Univ. zu München, s^>^
1846 auch ausserordentl. MitgL d. Acad.
d. Wiss. daselbst. Sohn von Heinricb
August (Or),
geb. 1817, Aug. 4, München.
[Der Almanach d. königl. bayer. Acad. d. Wls$
(namenll. d. Jahrg. 1855) enthält ein ansehol
Verzeich niss von Schriften u. AuCsätzen, di«
Vogel
Vogler.
1222
im Namen theils für sich, tbeils in
iriften a. gelehrt. Anzeigen dieser
Erdmaim's Journ. , Liebig*! Ann.,
'i. Repertorium, Wals u. Winokler^s
'härm., Dingler*! Journ., Kunst- u.
attnsw. veröffentlicht worden sind,
ben indess davon ab, diese Arbei-
amhaft zu machen, weil sie, nach
^on Dr. G. 0. Wittstein in München
m u. zur Veröffentlichung freige-
eciOcirten Erklärung, zum über-
m Tbeile Bigenthum anderer Per-
nentlicb des Dr. 6. C. Beisehaner),
. — P.].
, Karl Ludwig. — Dr. PhU.
Sie, Juli a^ Bonn,
disjunctionis sexorum vulcanico-
)la, i^, Bonnae 4849.
, Eduard*. — Dr. Phil. Nach-
ich in Leipzig u. Berlin (unter
u. Encke) zum Astronomen
it, Assistent an B i s h o p*s Stern-
!.ondon von 1851 bis 4 853, wo
rage d. engl. Regierung die Füh-
* Wissenschaft]. Expedition nach
ka übernahm (JU. 4 856; (CL),
1829, März 7, Crefeld,
1856, Sept. (Mitte), Wadai, In-
ner-Afrika. **
d. Elemente mehrer d. kleinen
. B. d. Irene, Psyche, Thetis, For-
omene, Calliope u. einiger Come-
lom. Beobb. usw. (Astron. Nachr.
I bis XXXV, 4 838). Über d. Stem-
in Afrika (Ib. XXXVIII, 4854, auch
XCII, 4854).
unter Anderem doreh ^ogr. Seholtehrif-
nn^n Directors d. allgem. fiürgenchule in
ob. Karl Chriatoph Vogel (geb. 1795,
Stadt-Hin, Schwarzburg-Rudolitadt) , ror
ictor d. Stadtschule in Krefeld,
r Zeit hat man wenigstens keine Nachricht
ihm (BpL IX).
P Hermann Wilhelm. — As-
t am ehem. Laboratorium d. kön.
Instituts in Berlin (4 858— 60) u.
m kgl. mineralog. Museum da-
•üher (4 848 — 53) dem Kauf-
ide gewidmet (Or),
31, März 26, Dobrilugk, Nieder-
lausitz.
t)htfngigkeit d. Elasticitütsmodulus
ewicht(Pogg. Ann. CXI, 4 860). Be-
leicht aus Glasröhren zu construi-
nners (Ib. id.). Über d. Zustande,
, Silber bei d. Reduct. seiner Salze
ege auftritt (Ib. CXVII, 4 862) . Ober
t. Silberoxyd u. kohlensaur. Silber-
1. — Letztere beiden Abhh. auch
tsberr. d. Berlin. Acad.). — Über
;heilte Silber u. d. Hervorrufungs-
lOtograph. Monatshefte 4861, Oci.).
VogelmaBSi Johann Baptist. —
Prof. d. Naturgeschichte an d. Univ. zu
Würzburg von 4788 bis 4809, wo er in
d. Ruhestand trat (M, UJ,
geb. 4760, Apr. 4, Würzburg,*
gest. 4 824, Apr. 22, Würzburg.
Untersuch, über d. Brennbare in d. Salpeter-
stfnre, als ein Bestandtheil derselben, 8**,
Heimst. 4786. Ober d. ehem. Kennzeichen u.
d. Bestandtheile d. Mineralien, 8<>, Bamb. u.
Würzb. 4805.
* Nach Anderen : ^b. 1754, Apr. 4.
Voglor, Jobann Philipp. — Dr.
Med. (Giessen 4774), Physicus u. Leibme-
dicus zu Weilburg (M, U) (Sc),
geb. 4746, Darmstadt,
gest. 184 6, Apr. 4 i,
Ober d. schweisstreibende Spiessglas (Orell's
Ann. 4 784). Versuche mit d. weissen Arsenik
(Ib. id.). Methode, Leinwand u. Baumwolle
mittelst Cochenille schön roth zu färben (Ib.
id.). Gebrauch d. silberfarbenen Potentille in
d. Färberei (Ib. 4 785). Ober d. beste Auflö-
sungsmittel d. Zinns (Ib. id.). Ober d. Nutzen
d. Kleesamens in d. Färbekunst (Ib. 4 788).
Ober d. Farbe d. dnnkelrothen Blümchen im
Schirme d. wilden Möhre (Ib. id.). Ober d.
Krappfarbe auf Leinewand u. Baumwolle (Ib.
4 789). Ober e. blaue Tinctur aus d. Wurzeln
d. Waldhingelkrauts (Ib. id.). Schwarze Dinte
aus TAmentillwurzeln (Ib. id.). Methode,
Leinwand u. Baumwolle schön schwarz zu
färben (Ib. id.). Versuche mit Scharlachbee-
ren (Ib. id.). Ueber d. Wirk. d. aufgelöst. Bit-
tererde beim Färben (Ib. id.). Ober d. best.
Methoden, Zeuge mit rothem Sandel zu färben
(Ib. 4 790 tt. 4794). Ober d. Nutzen d. Holzes
vom Damastpflaumenbaum in d. Färbekunst
(Ib. 479ä). Bereitung e. schön violettgrauen
Farbe auf allen Arten von Zeugen (Ib. 4794).
Neue Versuche, Linnen u. Baumwolle mit d.
Cochenille zu färben (Ib. id.). D«" Seide mit
Cochenille zu färben (Ib. id.). Ober d. ver-
schiedn. Güte d. Färbehölzer (Ib. id.). — Me-
dicinisches u. Botanisches.
Vogler, Georg Joseph. — Abt,
päpstlicher Erzzeuge. Nachdem er sieb
von 4773 an unter Marin i in Bologna o.
unter Vallotti in Padua zum Kirbhenmu-
siker ausgebildet, 4 775 Consistorialrath u.
Director d. kurfürstl. Kapelle in Mannheim,
machte dann von 4780 bis 4 786 als Or-
gelspieler Kunstreisen durch Deutschland,
Frankreich, Holland, Dänemark, Schweden,
England, Spanien usw., die er noch spä-
ter fortsetzte, ungeachtet er von 4786 bis
4 799 königl. Kapellmeister in Stockholm
war und 4 804 ein öffentl. Lehramt d. Ton-
kunst in Prag bekleidete; trat endlich 4 807
als geistl. Geheimrath u. Oberdirector d.
77»
1223
Vogt
Voigt.
in
Hofmnsikwesens in dariDstSdtische Dienste
(M. ii; (Scj,
geb. 47 4 9| Juni IS, Würzburg,*
gest. 1816, Mai 6, Darmstadt. **
Tonwissenschaft u. Tonsetzkunst, 8", Mannb.
4 776. Karpftilz. Tonschule, 8^ Frankf. 1778.
Betracht, d. Mannheimer Tonschule, 8^ Ib.
4778. Iniedning tili Harmoniens kännedom,
8®, Stockh. 1795. Klavier- u. Generalbass-
scbule, 8^ Ib. 4 797. Handbuch d. Harmonie-
lehre, S*', Prag 4 SOS. Über d. harmon. Aku-
stik usw., München 4 807. Gründl. Anleit. z.
Kiavierstimmen usw., 8^ OfTenbach 4 844. —
D«ta zur Akustik (Allgem. Musikzeit. Jahrg. III,
N* 84 —84). tlber d. Oxydation d. schwingen-
den Metallkörper (Allgem. Anzeig. d. Deutsch.
4 84 0, N^ 84). — Viele musikal. Composltio-
nen. — Erfand e. orgelartiges Instrument, Or-
chestrion genannt, das in Amsterdam mit e.
Kostenaufwand von 40000 Thlrn. hergestellt
wurde.
* nb. 1740, Juni 15 (OV); Ifftn 15 (DC. V).
** gwt. 1814, Juni 12 (Jf. II) {Olf) ; fpest 1814, Sept. 25
{DC. V).
Vogt (Voigt), Gottfried. — Rector
erst d. Schule in Güstrow, dann seit 4 680
d. Johanneums in Hamburg (JJ (HL),
geb. 1644, . . . . Delitzsch,
gest. 4 68S, Juli 7, Hamburg.
Curiositates physicae, Gustrovii 4668. Diss.
physica contra nivis albedinem. Ib. 4669.
Deutsche Deliciae physicae, Rostooh. 4674.
Physikal. Zeitvertreiber.
Vogt, Karl*. — Dr. Med. (Bern 1839).
Nach mehrjährigem Aufenthalt in Neufchatel
(bei Agassiz u. Desor), in Paris, Rom u.
Nizza, Prof. d.Medicin in Giessen von 1 847
bis 1 848, wo er wegen seiner Bclheiligung
an d. politischen Ereignissen dieses Jahres
seiner Professur entsetzt ward und nach
Bern ging. Seit 1852 Prof. d. Geologie an
d. Acad. zu Genf (CL),
geb. 1817, Juli 5, Giessen.
Im Gebirg u. aufd. Gletschern, Solothurn 1848.
Lehrb. d.Geologie u. Petrefactenkunde, 2 Bde.
8°, Braunschw. 1846, 2. Aufl. 1854. — An-
theil an Agassis'! Glelscherexpeditionen. —
Physiologisches.
* Sohn d. rrof. d. Mcdicin zu Gieisen P h i 1 i p p F r i c d-
rich Wilhelm Vogt, der 18^5 nach Horu bo-
rofon ward.
Vohly Eduard Herrmann Ludwig.
— Dr. Phil., techn. Chemiker, Vorsteher
e. technisch-chemischen Laboratoriums in
Bonn (Or),
geb. 1823, Juli 9, Cöln.
Quantitative Bestimm, d. Chroms in sein. Ver-
bindd. durch Kohlensliure (Lieb. Ann. LXUI,
1847). Analyse d. Album, graec. (Ib. LXV,
1848). Beitrr. z. quantit. Bestimm, d. Koh-
lensaure (Ib. LXVl, 1848). Überd. Löslichk.
d. Schiessbaum wolle in Aether (Ib. LXX,
4849). KünsU. Bild, krystalliiirt. MiMnli
auf nass. Wege (Ib. LXXXVIII, 4 SSI). IIb
d. gepaarten schwefelsauren DoppelsitaiC
Magnesiagruppe usw. (Ib. XCIV, 485S). Idft
z. quantit. ehem. Analyse (Ib. id. n. lOi
4 855). Über d. Producta d. trocko. Ml^
tion d. rhein. Blatterscbiefers, d. ilekH'
thüring. Braunkohle n. die Anwead. doli*'
ben als Beleuchtangsmaterialien (ib.
u. XCVIII, 4 866; CHI, 4857 u. CVII, 1
Schwefelsaur. Magnesia-Manganoxydol-!
oxyd, e. neues gepaartet SaU (Ib. ZCIX, 1
Phaseomannit, e. neue Znckerart in d.
Früchten von Phaseolus vulgaris (Ib. id.).
dessen Identität mit Inosit (Ib. Gl, 4857).
Geschichte d. Inosits (Ib. GV, 4858). ÜlNri
Darstelt. d. chromsaur. Bleioxyds z. BomIl
bei Elementaranalysen (Ib. CVI, 4858). Obiri
Aschenbestandtheile e. leichten MoostorfiMi
e. Hochmoor im Gant. Zürich usw. (Ib. QSf
4859). Ober d. Producte d. trockn. Tkätf
tion desselben (Ib. id.). — Versilbern ol-
telst SchiessbaumwoUe (DIngler's Jouro.cn
4 849). Darstell, von Paraffin usw. aas Torf
(Ib. CXL, 4856). Photogen- u. ParafiBa-Ao-
beute aus d. Braunkohle d. Rhön (Ib. CXUn,
4 857). D° aus Torf von Rostockina in Bq»-
land (Ib. GXLIV, 4887). Conserviren d. Hol-
zes mittelst Kreosot-Natron (Ib. id.). Über-
sicht, wie viel an Beleuchtungsatoffen ans ^rw-
schiedn. bituminös. Fossilien gewonneniw-
den können (Ib. GXLV, 4857). Über d. ostiii
Erdöl u. über Pinolin u. Oleoa, vmkmm
Beleuchtungsstoffe (Ib. CXL VII, f UiLftff
d. Fabrication von Photogen o. BM^f^
CLII, 4859). Untersuch. verschiedn''Blfci«*
ten (Ib. CLV, 4 860). Beitrr. z. Gesehichlti
Photogen- u. Paraffin- Industrie (Ib. CLXn,
4 864). — Einwirk, von säur, chromsanr. KiM
u. Schwefelsäure auf flüchtige Gele; Vtrhalt
ü. Pflanzen im Mondlicht (Arch. d. Phira.
LXXIV,4853). Überd. Arsengebalt d. Flietf-
papiers (Ib. LXXXII, 1 855). — Darstell, von P»-
raffin usw. aus Braunkohlen d. GölnerBeckeiii
(Monatsschr. d. GewerbvereinszuCöln, 4854;.
Voigt, Johann Heinrich. — Dr.
Phil. (Jena 1789). Von 1774 bis 1789 Leh-
rer am Gymn. zu Gotha, dann Prof. d. Ma-
thematik und seit 1802 auch d. Physik afl
d. Univ. zu Jena (M. UJ (N) (GJP), -
geb. 1751, Juni 27, Gotha, '
gest. 1823, Sept. 6, Jena.
Comment. math. exhibens tentamen es ^
tione distincta et completa Hneae rectae veri-
tatcm axiomatis XI Euelidii demonstrandi, ^^
Jenae 4 789. Grundlehren d. rein. Matheot-
tik, 8", Ib. 4 794. Versuch e. neuen Tbeorit
d. Feuers, der Verbrennung, d. künsü. Ufl^
arten, d. Athmens, d. Gährung, d. Elektrici-
tat, d. Meteore, d. Lichts u. d. Magaetisnns
usw., 8", Ib. 4 793. Gnindlehren d. angewandt.
Mathematik, 8", Ib. 4794. Lehrb. e. popul&r.
Sternkunde, 8«», Weimar 4 799. Allgera. Wit-
terungslehre usw., 8^ Rudolstadt 4 808. Ea^*
wickl. d. physisch. Besehe fTeu heit d. Kome-
ten usw., 8^ Ib. 4898. Einleit.ind. Geschicbti
.T 7oigt __
»rw«MH, B«, Weimar 1SI9. Kos-
iwiokl. d. vornebmsten Begriffe u.
I, welche bei BenuUaog d. Him-
rdkageln niltalich sind, S°, Ib. «BIO.
raaa : 1 ) Migsiin fUr d. Neueste eu«
n. Natorgeechicht« (fegrlindet von
Unbvf}, Bd. IV~XII, Go(bal78S
llagulD T. d. neiut. ZusUnd d. Ne-
il Bds. 8', Jena 47»7-*8»«. —
1. BsIroDOm. Theil d. Golbsischen
icheekaleadara, darin : Übersicht d.
1. Abtbeil HD gen d. gestirnt. H immeU,
IS-— <t; tlbarslcbt d. vornehmHtBn
g. iDStramente, Jahrg. 1 79B. — über
n (Golh. Hagai. d. KUosle a. Wiss. I).
:, Johann Karl Wilhelm*.—
«■disRadile zu Jena ((773 — 7S)
lergwiss. su Freiberg (1776) slu-
im AaDrage d. HegieruDg das wei-
LandmiDerslogisch bereist, (785
:lSr za Weimar Q. 1789 Bergrath
u (M.ll) (GG. 18»V (CL),
17SS, Febr. SO, Allstädl, Grossh.
Weimar,
1831, Jan. 1, Ilmenau.
. Reisen durch d. Herzogtb. WeiDisr
ah, I Bde. B*, Dessau u. Weimsr
Ibenoagegeb. von Oithe], mit neuem
PS. ilH. Uineralog. Beschreib, d.
Vnlda usw., S«, Dessau u. Leipz.
Imud Titel, Leipi.lVBi. Drei Briefe
bfilehre aaw., 8°, Weimar nss,
M. Hineralog. Reise von Weimar
iflrlnger Wald usw., S°, Leipz. 1787.
. u. bergmHnniscbe Abbaadluogen,
; Ib. 17SS— Bi. ErklBreadea Ver-
■elDOi Denen Kablnels von Gebirgs-
Weiroar <7«1, t. Aufl., Ib. 1797.
) Gebirgskunde, 8°, Ih. t7sl, 1. Aufl.
neraltahelle Über sHmmlltche, jelzl
Gebirparten uaw., Toi., Ib. <7ll.
■eralog. Schriften, t Bde. S', Wei-
— 1800. Versuch e. Gesciiicbte d.
Branakohlen usw. , 1 Bde. 8°, Ib.
iMchrIft, von d. Gsiting. Soc. ge-
Ilneralog. Reise nach d. Brsunkoh-
I D. Basalten in Hessen, 8° Ib. 1801.
e d. Ilmenauer Bergbaus, t", Son-
iD 1811. — Dbss Aquamarin u. To-
Ine Gattung ausmachen (Act. Acad.
7SB— 87, auch Fürsich, Erfurt ITST).
d. RhOngebirge [Leipt. Uag. z Na-
I). Beitr. i. Geschichte d. FlOtzge-
id.). — Knne Nachr. von d. buchst
1. Ehrenberg bei Ilmenau (Leipz.
4*lurk. u. Oekoo. 1787). — Preis-
er d, Thonscbiefer, Ilornscbiefer u.
tsap&ur'a Hag. III, 17S8J. Besnl-
^relsfrage : Was ist d. Basalt? ist er
h oder olchl? usw. (Ib. IV, <78Sj.
1. ebemal. Goldbergwerk lu Stein-
irgbaukunde 1, 1789}. Zusätze zu
*t weiteren Auslühr. d. Ssltwcrks-
I. II, 17S0). — Fortgesetzte Nachr.
iMDMiarBergbaa (Bergmann. Jonrn.
ToigUinder. 13)0
1791, 1). Über d. Basalt (Ib. t79>, II). —
Nachr. von Bliliröhren (Tolgt*a Hag. [. Na-
turk. X, 180S]. Gediegen Gold im SchwariM.
Grund (Ib. Xi, 1806].
Volst, Fried rieh Wilhelm. — Hof-
mecbanicus in Jena (M.ll) (Sp),
geb. 1770 etwa,
gest. 1803, Aug. 14, Jena,
Beitrag i. Verfertigung u. Verbessr. d. Baro-
meter, 9 Hrte. 8", Leipz. 1798 u. 1799 (Aul-
zuß : VoiKf 8 Hag. l. Physik XI, 1 797). Kriti-
sche Nacbtrtige u. ZusBIze zu Loa* Beschrelo.
älterer u. neuerer Barometer usw., 8°, Ib.
1801. Das Toposkop oder d. sogen. Pyrotele-
graph, 8°, Ib. 1808. — Von e. neuen tragbar.
Barometer (Toi^'a Mag. I. Naturk. II, 17B9).
— Ein neues Hygrometer (OUb. Aon. IM, 1 799).
Cberd. verbesserte Heas'scheBarometer (Ib.
IV, ISOO).
Volgtel, Nicolaus. — fiergzehnd-
ner im Hannsfeldischen (J),
geb. 1668, . . . Freiberg,
geat. (71 i, . . . Eisleben.
Geometrla subterrsnea oder Harkscheide-
kuDst, ful., Eisleben 1688.
Volstltnder, Johann Christoph.
— Opticus u. Hechanicus, der 175G aus
Sacht0B in Oesterreich einwanderte und
sich jffBf in Wien niederliess (ON),
gel). 1731 Leipzig,
gest. 1779, Juni 17, Wien.*
Beschreib, u. Gebrauch d. voo mir verbes-
serten Pantograpben, Wien 1 7B5. Anweis, die
Nivelllr- Waage mit e. Parapectiv richtig u. ge-
nau zu reclificiren, Ib. 1780. — Erfand eine
Sohraubenachneidmascbine , ein« Uaschine
für Lineartbeiluog (1770) □. eine andere JUr
Clrculartheilung. eine Metall-Hohelmaachine
usw. ; erbaute Papierfabriken aiit HolIUndern
von Eisen u. Glockengal, construirte Appre-
teur-Hangen für Schafwall- u. Seidenfabri-
in lUfui im tu iHcB.
Volgtlliider, Johann Friedrich.
— Sohn des Vorigen. Gründer der unter d.
Firma: VoiglUnder und Sohn bekann-
ten u. noch bestehenden optischen Anstalt
in Wien u. Braunscbweig. Die Brüder des-
selben, Siegmund" und Wilhelm",
setzten das mechanische Geschäft d. Va-
ters fort, das aber einige Jahre nach dem
Tode des Letzteren einging (Ot),
geb. 1779, Hat II, Wien,
gest. 1859, Harz 18, Wien.
Führte die periskopischen BrillengIBsar von
IM7
VoigtUnder
Ton gelaeii übrigen Lwgtiingen dürfle beBon- |
den der id d. polytochn Scbule zu Wien auf- '
^stellte, von ibcn coostruirM Comparstor lur
Vergleichung von LängenmassseD zu nennen
• (sb. lITn, . . . WEen, gnt. ISn, . . . WiiD.
" leb. 176S, . . . Wi«D, fut 18%, . . . Wi>D.
VolgtUnd«') Peler Wilhelm
Friedrich. — Sohn des Vorigen. Über-
nahm im J. <831 von seinem Vater die
oben erwähnte Anstalt. In firaunschweig
wohohaft (OrJ,
' geb. I8U, Not. 17, Wien.
Conilmirle im J. 184(I dsi vom Prof. 7et«Tkl
In Wien berechnete Objectiv zar Erzeugung
photograph. Bilder (liehe VerhsndlJ. d. Nle-
der-Otterr. Gewerbe- Verein«, Hfl. V u. seine
Streitschrift gegen Prof. Fetival, S°, Braun-
scbweig <8S9), wofür er tod d. genannt. Ge-
werbe-Verein u. d. Sociale d'Encouragement
etc. in Paris die ailberDeHedaiJle erhielt. Ver-
fertigte im J. IBtl die ebenfalls vom Fror.
FetaTKl berechneten G a 1 i 1 H i'scheo Perspe-
ctive mit dreifachen acbromal. Ocularso u.
Objectiven, und verbeaierle im J. tBtl die
Kellner'scben terrestriacheD Fernrohre mit
achromat. Oculsren. — Ausd. (fortwährend in
VergrOaserung begriffenen) Anatall in Braun-
acbwelg giogeu Innerbath der letzten 10 Jahre
nicht weniger ala 4 001)0 pbotograpb. Apparate
(1S00 Bitejn im J. 186t) hervor, welche, wie
die ebenfilla in grosser Anzahl verTerliglen
Perspectiven, kleinen Fern rithre, Ihren Absatz
zum bedeutenden Tbeil im Ausland fanden.
Urtbeile über d. Gute dieser Fabricate finden
sich in d. genannt. VertiandIt, Hft. V u. io
Sabnmaehar'« Astr. Nachr. XXIV(18(S),S.seS.
Volth, Ignaz, Edler von. — Seil
1808 bayerischer Ob erst- Bergralh u. seit
<8iO auch Director d. kÖnigl. Gewehrfa-
brik in Amberg; trat tSi9 in d. Ruhe-
stand (M. l\J.
geb. 1709, Harz 1, Winklam,Ober-
pfaiz,
gest. I8i8, Febr. 1 1, Regensburg.
Vorschlage zur Verbesserung d.Markscbeide-
Inatrumenle usw., 8°. Landshul 48DS. Vor-
schlage zur Verbessr. d. Berg- u. HUltenwe-
seag in Bayern, S", Sulzbach )8ia, — Über
d. Binfluss elektrischer Siegellackslangen auf
magnellsirte u. unmagnetistrle Nadeln in ei-
ner Boussole usw. (Toigt'i Mag. f. Nelurk. XI,
<SOS). — Über d. dolomitischen Kalkstein d.
deutsch. Jura (v. HoU'i Neue Jahrbücher I,
tSDB). Streifztige durch einige Gegenden d.
Oberpfalz (Ib. id.). Über d. Flützelsen-Korma-
lion in d. oberen Pfalz [Ib. tast). ~ AufRnd.
fossiler Knochen bei Regenaburg (Laanhard u.
Bronn'i Jahrb. 1830). Nachtr. lu Oottc'i geo-
gnost. Beobb. im Ries^ien (Ib. 483S). Beobb.
über Kieselgebilde im Allgemeinen u, Sillci-
ficatlon d. organ. Hoste insbesondere usw. (Ib.
183«). Die Phosphate d. Erzberges bei Am-
berg (Ib. id.). Zur Geognosle von Karlsbad (Ib.
Volger.
Volborth, Alexander TOD. -fc
Med., früher pract. Arat, lowiainli
rass. Marine u. Prof. adjaiKt.aDlbU
mcdico-chinirf . Acad. in St. PAnhf
jetzt (I 8S7) wirkl. Stulsratb tOMtlli»
sten f'Or;,
geb. 1800, Jan. S3 (N.SL), "
timm
IHM*
raSLM»
Über ein neaes vaaadln haltig. lllMnl;-k
Volborthlt von He« {Bnll. ' ' '~*
St. Petersb. IV, 1818). Ober d.
neu usw. (Ib. X, 1841). Obard.Aiwilfr
her zu d. armlosen Ciinolden gBdUWH^
no-Encrineo (Bull. pby*. Buth. itiMvM
tlI,t8(S). Ober d. Priorltltowktei'"^
biten- Gattung Zetbna Paad. an.
18BB).— (Iberd. maa. SpblroDtlH'
handll. d. mineralog. Geaellich. znS
Igte), über einige rosa. TrUobilea(Ib.lltl|.
Volokamer (Volksmer], lolua
Georg*. — Dr. Med. (Altdorf teU),^
Arzt in Nürnberg seit I6t3. Mil«L(ia4
u. Praeses [1688] d. Leopotdio.
(AlfCJ (Mise. Acad. Not. Cw.Dm.mjini,
geb. 1616, Juni 9, Nürnberg,
gest. 1693, Hai 17, Nambog.
Hit J. r. Wunellun u. Q. Ch. Wa —
magneticae variatioois, quaa iMjptiV
paucis abhinc annis depreheDsa HC''*I^|
vatio, anno currente 1685 tbldem nfA
(Phil. Tr. <6S9]. ^ Mediciniachaa a. Bot«'
■Stin Sohn Joh. Geori ((«b. ISSl, Mtil,!«»
Urf , g«t. ITK, Juni 8, Menbof) wtttaW
Voldor, Burcher (fiurcbard)de.--
Mag. Arllura (Utrecht 1660) a. Dr. WL
(Leyden I 664), Prof. d. Philosophie (leHl
d. Physik (I67S) u. auch d. HaHieai^
(1 68S] an d. Dniv. zu Leyden. Tnl HM
In d. Ruhestand (Pq) (J),
geb. 1613, Juli 36, Amsterdam,
gest. 1709, HSrz 38, Leyden.'
Disputt. philnsophicae de rerum nalaTsli**
prjncipiis ut et de aSris gravitate, 8*, Lop
Bat. 1681. Hxercitationes academieae qniM^
Sanati CixteaÜ philosopbla defendilar idM^'
sus Petri Danlelii Huetil censuram pUl»*
phiae Carleslanae, 8°, Amst. IBBI. — Virff
fentlichle (708 mit B. FnUenina die OpW
poslb. von Chi. Ha^hena,
■ pMt. Mir. li 1SI|.
Volger, Georg Heinrich Otto.-
Dr. Pbil. (Gottingen ISfS], folgi^eise Fii
vatdocent d. Mineralogie, Geologie u. Ti
läontologie an d. Univ. zu GÖttingen (ISH
Lehrer d. Naturgeschichte im sSculiriäirt
Kloster Muri in Aargau (18i9J, Pn>f.
0 Tolkmann —
irgeschichte n. Mineralogie an d. Can-
efanle in Zürich (1861— Sl) u. Privat-
int an d. Doir. daselbst (1851—56] ;
lam Prof. d. Geologie u. Hiaeralogie
Senckeoberg'sctaen Institut in Franlf-
a. M. fOr),
B«b. I81S, Jan. 30, Lüneburg.
. de agri Lnneburgici conglilutione geo~
Uce, 8«, Goll. IS(5. Beiträge i. geogoost.
ilo. d. norddeulach. Tieflsadei uaw., i",
iiuchw. <S«S. Melbod. Schule d. Natar-
hleble, StuUg. «851— BS. Leliradeo x. ün-
oht iD d. Natorgeschichte, B°, Ib. I8BS.
i«o 1. Eolwlcklungsgeschichle d, Uine-
n, ■*, Zürich 1 SSI. Uonographie d. Bo-
m, Ltioeb. 4SHS (Aus d. Denkicbr. d. oa-
Fin.VereiaB f. Lüneliarg). Die Kryslalla-
Ua oder Formenlebre d. gtotTeinigen Na-
ptper, 8*, Staltg. <8SS. Aragonil a. Cal-
m, Zürich 18SS, Epidot u. Graoat, t", Ib.
t. Erde a. Ewigkeil. Die nslUrl. Geschichte
Me all kreieeoder Eatwicklungsgaog im
■uatc X. naturwidr. Geologie d. Hevoiu-
«la. Katastrophen, 8°. Frankf. a.H. ISST.
•nnchuDgen über d. Pbänomeeed. Erd~
m In d. Scbweiz, i Bde. s", Gotha ISS7—
IH« Steiakobleobildung Sachseas, 8°, Ib,
*,— BrUaterungea über d. Natar d. Licht-
■W (?eR. Ann. LXXII, <8(T). tlberd.
Mdomorphosen d. Fahlenes (Iti. LXXIV,
II). Ober d. AggregatpolarisatioQ im Ho-
lt (Ik XCII u. XCIII, iSSi). über d. Vo-
I^ÜMr. durch Krygtailiialion (Ib. XCIII,
lA. I^irkilt. d. Boracits gegen Hagnelis-
iflk.U.). überd. Leuchtenbergit u. seine
|Mer (Ib. XCVI, tSSS], — Gründete ISBS
FnnUkirt a. H. eiuen wissenschaftl. Ver-
.geneaotr Das freie deutsche Hoch-
(t rtlr Wissenscharten, Künste n.
gem. Bildung (siehe darüber unter Aq-
im : BoapUodie, Bd. VUI).
rolkmaaa, Alfred Wilhelm. —
■ed. (Leipzig I8i6), erst Privsldocent
IS] a. Prof. estr. (1834) in d. medicin.
alt. d^ Dolv. zo Leipzig, dann Prof. ord.
PhysiUogie von 1837 bis ISifi an d.
V. za Dorpat and seil IfliS an der zu
I«, hier auch seit 186i Prof. d. Anato^
1 (CL) (Or),
geb. 1804, Juli 1, Leipzig.
leBeitrMgei. Physiologie d. Gesichtasinnei,
Leipi. 181t. — UnleHuch. über d. Stand d.
■faentbildeheD (Pen. Ann. XXXVII, 183fl].
mrte 1. Berechn. d. Zerstreuungskreise d.
bis bei fehlerharter Accommodatload. Au-
(Ib. XLV, ISIS). Laged. KreuiungspuDCte
•tcbletrahlea im Tuhigen u. bewegten Auge
.Id.). — Über einige Gesichtsphtinomene,
Um mit d. Vorhandensein e. unempfindl.
ikt im Ange lusammenhSngeD [Berichte d.
■elM.GMellach,d.WiM.18SB). lieber Irre-
tea [Ib. IBB7). Ober d. Einfluis d. Dbnng
i. Brkeonen rtuni lieber Distsnien (Ib.
Tolta.
1280
1BS8). tlberd. Vermögen, GrOMeDverhlsinisse
lu schatten (Ib. Id.). DasTachistoskop, ein In-
strument, welches bei untersuch, d. momen-
tan. Sehens den Gebrauch d. elektr. Funkens
ersetzt (Ib. 18BB). — Viel Physiologisches.
Vollgnad, Heinrich. — Dr. Med.,
pract. Arzt in Breslau, Hitgl. d. Leopol-
din. Academie (ANC) (Uiic. Acad. fial. Cur.
Dec. II J,
geb. 163t, Hai 8, Breslau,
gest. 1681, Jan. 3, Breslau.
Die flguris in glscie repertis (Uisc. Aced. V/L
Cnr. 167« etlBTt]. De draconibus CarpaHIr
eis et Tran sty Iva Di eis [Ib. id.). De eqoli at^
dentibus seu Qsmmam concipientlbos (Ib. id.).
— Medicinisches u. Botanisches.
Volaey*, Constantin Pran^ois
Chaaseboeuf de. — Graf; »or der Re-
volution, nachdem er eine Reise nach dem
Orient gemacht, Generaldirector d. Acker-
baus u. Handels; wahrend d. Revolution:
anfangsHilgl.d. Nationalversammlung, spä-
ter in Corsica lebend, dann Prof. an d. Nor-
malschule in Paris und nach deren Auflö-
sung (1796) eine Reise nach Amerika ma-
chend, von der er 1798 nach Frankreich
zurückkehrte: vonNapolöon zum Sena-
lorii. Grafen ernannt; von Ludwig XVIII.
zum Piir erhoben fB) (DBMJ (DC),
geb. 1757, Febr. 3, Craon, Anjou,
gesl. 18S0, Apr. 16, Paris.**
Voyage en Syrie el en Egypte .pendaot 1781
—BS, 9 vol. fetavol. 8°, Paris 1787. Ta-
blesu du clima el du sol des Etats-Onis d'A-
merique etc., 1 vol. 8", Ib. 1808. — Politi-
sches, Geschieh (liebes usw.
EifioUlch Ch>ii>b
v3««iK.i.
t» im
iDll
den
JTWtaUl
fate.
" fst. Apr. S «
VolCa, Alessandro. — Prof. d. Phy-
sik erst am Gymn. zu Como von I77i bis
1779, dann an d. Univ. zuPavtabis 180i,
wo er seinen Abschied nahm. VonNapo-
\ioa zum Grafen u. Senator von Italien
ernannt, vom Kaiser Franz t8l5 zgmDi-
rector d. phitosoph. Facollät d. Dniv. zu
Padua. Mitgl. d. Roy. Society (1791), d.
französ. National -Instituts (1801) u. d.
Soc. Italiana r'7>i.IX; ('if. ifonfi, Sloria ift
Como, vol.II,pl.n;,
geb. 17i5, Febr.19, Como,*
gest. 1817, Hirz G, Como.
De vi HttractivB Igols electrici sc pbaeneme-
nls Inde pendenlibus. Diss. epiitolaris ad I.
B. Beeaariui, 1769. Novus ac ilmpliclssimas
electricorum leniaminum appsratui seu de
corporibus helcro-eleciriois quae Hunt idia-
1231
▼olta.
m
electrica, experimenia atque obscrvationes,
8^, Como4 771. Proposizioni e sperienze di
Aerologia che nel R. Ginnasio dimostro pu-
blicaroente il Sign. D. Gniaeppe Toni sotto la
direzione del Sign. D. Aleüandro Volte etc.,
8", Ib. 1776. SuH'aria infianimabile nativa
delle paludi; VII Jettere al P. Campi, 8^ Mi-
lano 4 777 (französisch, Strassb. 4778). Sunlo
di una lett. al N. Venini relative alia Mem. del
chimico Porati sulla possibililä di un'accen-
sione spontanea, 8°, Ib. 4 810. L'identitä del
fluido elettrico col cosi'detlo flaido galvanico
vitloriosamente dimostrata con nuove espe-
rieoze ed osservazioni, 8", Pavia 4 84 4 (publi-
oirt von P. Conflgliachi als von einem Schüler
Volte'a geschrieben, in Wahrheit aber von
Volte selbst im J. 4 806 verfasst, wie diess A.
Bellani bezeugt in einem Aufsatz von ihm in
d. Annali universali di Agricultura, Industria
ed Arti economiche T. XVI (4833), p. 256 **).
— Lellere diverse sull'e lettroforoperpe-
tun (Soelta di Opuscoli di Milano, cdiz. in 8°,
T. Vill u. XII, 4775, u. XIV u. XX. 4 776 —
auch Bosier*! Obs. sur la phys. VIII, 4 776, u.
Abhh. e. Privat^esellsch. in Böhm. III, 4777,
Schreib, an J. Klinkoioh). Suireiettricitä vin-
dice e suireleltroforo (Scelta etc. IX et X,
4 775). Lettera sopra la costruzione d'un mos-
chetto e d'una pistola ad aria infiamm^bile
(Ib. XXX et XXXI, 4 777). Sopra un nuovo
(»udiometro (Ib. XXXIV, 4 777). » Osserva-
zioni sul fosforo d'orina (Opuscoli scelti di Mi-
lano in 4«', T. I, 4778). Sulla capacilä dei con-
dultori eletlrici, e sulla commozione che anche
un semplice conduttore e atto a dare eguale
a quelle della boccia di Leyden (Ib. id.). Mem.
.sopra i fuochi dei lerrcni, e delle fontane ar-
denti in generale, e sopra quelli di Pietra-mala
in particolare etc. (Ib. Vli, 4 784, auch Mem.
Soc. Hai. II, 4 784). — Del modo di rcndere
scnsibilissima la piü debolo eieltricitä sia ar-
tiliciale, sia naturale (Philosoph. Transacl.
4 78i, ilalienisch u. englisch; auch Opusc.
scelt. VII, 4784. — Erfind, d. Condensa-
tors.) — Oss. suirelcllricith dei vapori dclT
acqua (Bmgnatelli, ßiblioteca fisica, I, 4 788).
Alcune riflessioni sul magnetismo o sulla pro-
prietü della polvere di carbone, scoperta di
Lowite, di togliere sull'istante alla carno la
piü fracida l'odoro putride, e di far sentire
prontamente Todore deiralcali volatile il piü
puro (Ib. IV, 4 788). Oss. suireleltricilä di ghi-
nccio (Ib. VI, 4 788). Lettere sulla meteorologia
eletlrica, dirette al Prof. Lichtenberg di Got-
tinga. N" 4 (Ib. I, 4 788. — Darin sein Stroh-
halm-Elektrometer.) D°N°2(Ib. II, 4 788).
D" No 3 (Ib. III, 4 788). D«» N° 4 (Ib. V, 4 788).
D^N-5 (Ib. VI, 4 788). D» N"» 6 (Ib. VII, 4 789).
D" N" 7 IIb. IX et X, 4789). D" N*» 8 (Ib. XI,
4 789). D" N" 9 (Ib. XIV, 4 790) [Sieben dieser
Briefe deutsch in A. Volte'a meteorol. Beobb.
usw., 8", Leipz. 4 799]. — Mem. della maniera
di far servire l'elettrometro atmosferico por-
tatile all'uso d'un igromelro sensibilissimo etc.
(Mem. Soc. Ital, V, 4 790). — Descrizione deir
Eudiometroad ariainfiammabile etc.
(Bmgmatelli, Annalidichimica, V, 4 790). Dell'
uniforme dilatazione dell'aria per ogni grado
.7t
di calore, comiDciando sotto alla tempcnUn
del ghiaccio fin sopra quelle delleboUizioii
dell'acqua etc. (Ib. IV, 4 793}. — Obseratü-
num circa electricitatem animalem specinn
(Commentarii de rebus in scientia nalinliM
in medicina gestis. Lipaiae Vol. XXXIV, ITH
— Seine erste Arbeit über d. GalvaaiiML,
— Süll aurora boreale (Bmgnatelli, Gion.
fisico-medico, I, 4 792). Lettera al Sign. DoiL
Baronio suireiettricitä animale (Ib. If, \M
Mem. I, II e III soll elettricitä antmale IIb. D
u. III, 4799; V, 4798). Nuove osserr. tiff
elettricith animale (Ib. IV, 4792). NnoTaXn.
suireiettricitä animale esposta in Lad I il
Sign. A. M. Vasall! (Ib. X, 4 794). D"Lett.D
(Ib. XI, 4794). D° Lett. III (Annali di Chinin
XI, 4 796). — Eipöriences aar r«lectricit«Ae
animale fAnn. de cbimie XXIII, 4797j. -
Account of some discoveries made by 8aM
with experiments and observatioos on Hü
(Phil. Tr. 4 793). — Lettera I, II e IIIilM
6ren d'Hala sul galvanismo ossia suU'Mn-
citä eccitata dal contatto de*coudutlori M*
roili (Ann. di chimica XIII et XIV, 47«?-
deutsch in Oren'a N. Jonrn. III, 4796 o.lV.
4 797). Due lellere (anonime) al Prof.AMii'
suireiettricitä (Ib. XVI, 4 798). LeU. al Pni
Bmgnatelli sopra alcani fenomeni cbimiei ot-
tenuti col nuovo apparecchio elettrico (Ik
XVIII, 4800). Lett. ai Sign. M. Landriaiil^
pra Telettrico (Ib. id.). — On the eiectriötr
excited by the merecontectof conductingiili^
stances of different kinds ; Brief an J. Badii
datirt Como 20. März 4 800 (Phil. Tr. 48H,
hierin die erste Nachricht von seinem EUk-
tromotor, d.h. der Volt a'schen Siale
u. dem Volta'schen Becherapparat -^
auch Journ. de phys. LI, 4 800). — E\U»\
d'une lettere au 0. Dolomieu sur quelques ten*
tatives pour rendre l'appareil galvanique ei-
core plus commode (Bullet. Soc. pbüoiDiL
Ann. IX, 4 800—4). — Lettre ä Mr. DtUa*-
therie sur les phönomönes galvaniques (Joun-
de phvs. LIII, 4 800—2; auch Opusc sceH
XXI, 4 804). — Sull'identitä del fluide elet-
trico col fluido galvanico (Ann. di chimica-
XIX et XXI, 4 802, zum Thcil auch: Ano.d«
chimie XL, 4 804—2. Im ersten Theil dieser
Abhandl., den V. im Pariser Institut voriiü.
sein berühmtes Spannun^sgesetz.j Sopn
alcuni fenomeni eletlrici (Ann. di chimica.
XXI, 4 802). Sopra Tapplicazione delleiellh-
citä ai sordi-muti dalla nascita (Ib. id.}. Lel-
tora al Prof. Configliaohi sopra le esperienze
ed osserv. da intra prendersi sulla torpediof
(Ib. XXII, 4 805). — Reponse aux obsem-
tions de Hicholion sur ma th^orie (Bibl. bri-
tann. XIX, 4802). — Estratto dun suoinana-
scritto in cui viene dimostrata insussisteote
l'opinione del Sign. Pacchiani esposta oeHS^^
sulla genesi dell'acido muriatico ossigenaioe
dell'alcali netl'acqua soltoposta airazioaedesl
elettromotori (Saggio di natura li osservaziooi
suireiettricitä Voltiana del D. Giuseppe Btrt-
nio, Milano 4 806). — Mem. sopra la grandioe
(Mem. istit. nat. Ital. T. I, pt. II, 4806. > auch
Journ. do phys. LXIX, 4 809). Lettera al Dotl.
A. Zneeagni intorno al fenomeao d*un Igpif
}
.1
Voltaire
Vom elmann de Heer.
13f4
>rn. Pisano, VI, 4807). — Artikel
irmestofT in Xaoqner'i Chem. Wör-
rsetzt von Soopeli, Pavia 1788. —
— - Die meisten diesef Arbeiten ge-
n : Coilezione deiropere del Cav.
Tolta, edirt von V. Antinori, 8 Tom.
', Firenze 4 846.
r. 18 {A rag o, Omvr. hiogr, I); ^b. Febr. 18,
n 6 {OtWi {DO ; gest. M&n 6 {B),
tet durch d. Be^Mer su Bruynatelirt
i fliica, ist diese Abhandl. im Artikel C on-
hi diesem Physilcer ragesebrieben worden.
Ire% Fran^ois Marie Arouet
»er berühmte Literat. Von 4750
als Kammerherr am Hofe Fried-
6r. lebend. Mitgl. d. Acadd. zu
erlin (B) (Q) (ViedeV.parPail-
arcy, t vol. 8", Paris 4 824;,
4 694, Febr. SO, Chätenay bei-
Sceau, **
1778, Mai 30, Paris,
le la Philosophie de Kewton, mis ä
e toatle monde, S"*, Amsterd. 4738.
4 77^, Lausanne 4 78S. Röponse
ions principales qui ont 6t6 faites
Philosophie de Kewton, 8^ 4 789.
Iritis de la natura, Bäle 4 768, Am-
), Lond. 477S.. — Essai sur la na-
u et sur sa propagation (Möm. Pa-
de Prix, T. IV, 4889). — Doutes
nre des forces motrices et sur leur
»uv.^ibl. ouHist. litt. 4 744, Juin).
ir un ouvrage de physique de Mad.
e Du ChAtelet (Mercure 4 739) . Diss.
lar l'auteur en Italien ä l'acad. de
traduite par Ini-mdme en fran^ais)
ingements arriv^s dans nötre globe
>6triflcations qu'on prötend en dtre
t^moignes (Ib. 4 746).
TOD einem kleinen Familiengut angenom-
ame; sein eigentlicher Familienname war
•
giebt an einmal : Febr. 20, ein anderes Mal :
Biehtiger soll sein nach Oeuvres de B oi-
rBerriat 8t. Prix, T. I, Pari8l834: geb.
Paris (Q).
lo&i Florentius Jacobus. —
Leyden 4778). Seit 4 784 Prof.
I u. Chemie an d. Univ. zu Ley-
54, Jan. 24, Gap d. guten Hoffn.
95, Aug. 2, Leyden.
ico-medicae de lacte humano ejus-
isinio et ovillo comparatione, 4®,
tav. 4775. Pharmacologiae univer-
8«, Lugd. Bat. 4797—4802 (posth.).
(Philippe Louis. — Von 4 803
Zögling dv polytechn. Schule in
in In das Bergfach eintretend u.
pöcteur-g^n^ral des MInes zwei-
(AM) (SPP),
1785, Aug. 4 5, Strassburg,
1^40, Jan. 15, Paris.
ndorff, HaodwOrlerbuch !!.
Topographie minöralogiqne d'Alsace, Strasb.
4828. — Obss. sur les belemnites (Möm. Soc.
bist. nat. de Strasb. I, 4 880, auch Leonluurd
u. Bronn's Jahrb. 4880, 4837, 4 889, 4 840 a.
4 844). Noch viele geognost. u. palttontolog.
Notizen in diesem Jahrb.
VolZ| Wilhelm Ludwig von. —
Dr. Phil. Erst Lieutenant in d. badenschen
Artillerie (4 84 3), dann Lehrer an d. Mili-
tärschule zu Karlsruhe (4847), Prof. an^
di polytechn. Schule daselbst (4 825) und
auch Vorstand derselben von 4829 bip
4 844; seitdem Prof. ord. d. Technotoflti
an d. Univ. zu Tübingen (G. 4 856^,
geb. 4799, Rastatt,
gest. 4 855, Aug. 4 9, Badenweiler.
Gewerbskalender, 8Jahrgg., 4 888—85, 42%
Carlsruhe 4832—84. Mit K. Kanmrseli: Po-
lytechnische Mittheilungen, 3 Jahrgg., 4844
—46.
VorMelma&n im Beer, Pieter
Otto Coenraad. — Dr. Phil. (Utrecht
4 833). Nachdem er eine Reise durch
Deutschland u. Italien gemacht, Prof. d.
Physik u. Mathematik am Athenaeum zu
Deventer seit 4 834. Zuletzt geisteskrank
(Levenschets door Mr. Sloet tot Olden-
hui 8, ütveni. 4 843; (Or),
geb. 4 809, Sept. 20, Valburg, Geldern,
gest. 4 844, Dec. 26, Utrecht.
De praecipuis methodis, quae ad eirculi qua-
draturam ducnnt, Groningae 4 832. Specimen
de tractionibtts continuis, Diss., Traject. ad
Rhen. 4 833. Oratio de virium doctrina in phy-
sica disciplina rite adhibenda, Daventriae
4 843. Throne de la täl^aphie öleetrique,
avec la description d'un nouv. t^l^graphe, 6%
Ib. 4839 (Pogf. Ann. XL VI). Over het bepa-
len van den dag en datum der vaste en bewe-
gelijke feestdagen, 4 839. Gronden der see-
vaartkunde, Deventer 4840. — Note sur le
calcul de Tinclinaison magnötique (Bibl. univ.
LX, 4835). Recherches sur quelques points
de l'ölectricit^ voltaique (Bull, de sclenc. phys.
en N^rlande 4889 et 4640). — Over het Blec-
tro-magnetismus als bewegende Kracht (Me|J-
linkfs Nieuwe Schei-, Artsanymeng- en Na-
tuurkundige Bibl. III, 4838; auch Pogg. Ann.
XLVIl). — Blectro-magnet. Proefningen met
gegoten ijzer (Algem. Konst- en Letterb. 4 836).
Waarneming van vallende sterren, in d. nacht
V. 42—48 Nov. (Ib. id.). Middel cm van de
Magneto-Electriciteit tot chemische ontledin-
gen zieh te bedienen (Ib. 4 837) . Jets over eene
proef van A. de la Bive (Ib. 4 838 ; Pogg. Ann.
XLIX). Over de Thermo-Electriciteit van het
Kwikzilver, 2 Aufstttze (Ib. id. u. Pen. Ann.
XL VII u. XLIX). — Über d. thermische Wir-
kung elektrischer Entladungen (Pogg. Ann.
XLVIII, 4 889). überd. Obergangs widefsUnd
(Ib. LIII, 4844).
78
1
1235
Yorstor
Wächter.
C
Vonter, Wilhelm. — Jesuit, erst
Lehrer d. Mathematik in Tyrnau, dann Pre-
diger in verschiedenen Städten Oester-
reichs (BEJ. YIi;,
geb. 4 671, Oct. 4 8, Wien,
gest. 4 712, Juni Sl, Wien.
Bxercitium geometricum s. brevissima eaqae
facillima methodns, omnem omnino planitiem
anioo circalo ligneo aut metallico accarata di-
metiendi, k^, Vieonae 4 707.
Vorilsoh, Louis Christian Hein-
rich. — Prediger im Dorfe Satow in Mecli-
lenborg- Schwerin seit 4 836. Jflitgl. d.
Leopoldin. Academie seit 1853 (Or)^
geb. 4 804, Aug. 4 3, Rostock.
Die jüngste Katastrophe d. Erdballs, 8^ Braun-
schweig 486S. — Ueber geolog. ConGguration
(Verhandl. Leop. Garol. Aead. XVI, Abth. II,
4854). — Bntgegnang auf e. Zuschrift d. Dr.
Bohiilit in Dresden (Jahn's Unterhaltt. 4 852).
VomIiu (Voss), Gerhard Johann.
— Polgweise Rector d. Schule zu Dort-
recht (4 600), Direct. d. theolog. Colleg. in
Leyden (4 64 4), Prof. d. Beredtsamkeit u.
Chronologie an d. Univ. daselbst (16t0),
dabei auch Canonicus von Canterbury, u.
seit 4 633 Prof. d. Geschichte am Gymn.
zu Amsterdam (B) (J) fNi. XlllJ (SL),
geb. 4 577, bei Heidelberg,
gest. 4 649, März 27, Amsterdam.*
De universa matheseos natura et constitutione
Über, qui subjungitur chronologta mathema-
ticorum, k'*, Amstelod. 4 650. — Seine Opera
(6 Vol. fol. , Ib. 4695—4704) meist histor.,
grammatical. usw. Inhalts.
* ge«t. M&rz 19 naeh Anderen»
VomIvs (Voss), Isaac S. . . — Jüng-
ster Sohn des Vorigen. Dr. Juris (4 670).
Nach mehrjährigen Reisen nach England,
Frankreich, Italien u. Schweden (wohin er
auch 4 648 einem Rufe d. Königin Chri-
stine folgte), seit 4 673 Canonicus in
Windsor (B) (J) (Ni. XIIIj,
geb. 4 64 8, Leyden,
gest. 4 689, Febr. 24 (N.St.), Windsor.*
Pomponini M ela, de situ orbis etc. , 4*^, Hag.
Gomit. 4658. De lucis natura et proprietate,
4", Amst. 4662. Responsio ad objeetiones I.
de Bniyii et P. Petiti de luce, 4°, Hag. Comit.
4668. De motu marium et ventorum, 4", Ib.
4668. De Nili et aliorum fluminum origine,
4«, Ib. 4666 (Darin Beobb. über Capillarität).
— Historisches, Chronologisches usw.
• gest. 1688, Febr. 10 [A. St.] {K£C).
Voagmann , Johann Herrmann.
— Dr. Phil., Prof. extr. d. Mathematik u.
Naturlehre and. Univ. zu Heidelberg (M. Ii;
(OrJ,
geb.
gest. 4806, Mai 3, Heidelberg.
Handb. für logenienre u. Bauleute, eafklli
reine Theorie d. Drucks d. Erde aaf dstt
Mauern usw., 8^ Mannh. 4894.
Voimoki Josse Jean Hüben-
Prof. erst d. Chemie u. Naturgeicydie
(4 760), dann d. Anatomie u. Qämp^
(477S) u. darauf d. Medicin (1793) ai
Ulteren Univ. zu Löwen (AB. 4845;,
geb. 4733, Apr. 17, Löwen,
gest. 4 799, HSrz fO, Ldwen.
Die Gollectio dissertationom medieinnil
Alma universitate Lovanenai mulkoramiui'
rum curriculo publice defensarum, 4 vd. f ,
Lovan. 4786 soll Mahres von ihm eatluitn.
Vregoro&y Pierre Ddnis. —Mi-
ster, Pfarrer erst in Rouen, dann inU-
monville-la-Sauvage bei Dam^tal, dvflf
Abbö. Mitgl. (4754), Schatomeister o. i-
bliothekar d. Acad. in Rouen (LBN),
geb. 4 723, Sept. fO, Rouen,
gest. 4791, Mai S, Ronen.
M^m. sur la force des pointa poursontinrli
fluide ^lectrique. M«m. sur la malMabiltMii
cuivre Jaune ä froid. Möm. sur la maiün
d*employer la machine pneomatiqfoe peHi^
tionn^ par V. TUIlaje (Wo diese Uim, ft-
hlicirt sind, a. a. 0. nicht gesagt). — Ob»
möt^orologiques (Joum. de Normandle).
VroUk, Gerard. — Dr.Med.(179l|i
Prof. d. Botanik (4 797) u. aach sät 4191
d. Anatomie, Physiologie u. Entbindooif
kunst am Athenaeum zu Amsterdam. Mitgl
d. königl. Niederläud. Instituts (AAM) (AB),
geb. 4775, Apr. S5, Leyden,*
gest. 4 859, Nov. 4 0, Amsterdam.
Observationes de defoltatione vegetabißna
nee non de viribus plantanim ex priacipiii
botanicis dijudicandis, 8*, Lugd. Bat. 4 TM-
Chemische Untersuchungen mit Heiasii***
Botanisches u. Physiologisches.
* geb. 1774, Apr. 25 (Scherer's Jomm, IV).
** Wo Vrolik statt Uralik tu lesen uL
l«<
I
a
.*
\
Waohter, Friedrich Ludwig- i
Dr. Phil. (Göttingen 4 84 5), Prof. d. Mathe-
matik in Altenburg, hatte vorher die Fekl-
züge von 4 8 4 3 u. 4 8 4 4 mitgemacht (M-^J
(Or),
geb. 4792, Juli %0, Gleve.
De elementis , quae ad corporum ootlesÜtB
revolutionem circum proprium axem spectaat,
ex Observation ibus geocentricis derivaadis.
Accedit nova compositionis virium demon-
stratio, 4^ Gottfng. 484 5. Demonstratio aii»-
matis geometrict in SnoUdis UDcleeiiiio UbNb
S7
Waekanroder
Wagner.
1238
laai 484S. — Tafel d. Sonnencoordioaten
Bezug auf d. Aequator (▼. Zaeh'a Monat] .
T. XXV, 484 t}. — Noch einige astronom.
•eehn. (Ib. XXIV. 48H; XXV u. XXVI,
S). — Beurtheii. von X. Xetternieh's voll-
id. Theorie d. Paralleiiioien (▼. Llndenan
Mttiabergvr'a Zeitscbr. II, 4846). — Lauf
rnoo ujw. (Bode*a Jahrb. 4844 u. 4846}.
MTaokmuroder , Heinrich Wil-
Im Ferdinand. — Dr. Phil. (Brlan*-
i). Erat Pbarmaceut in Celle, dann Pri-
docent an d. Univ. zu Göttingen (4 828)
darauf Prof. (extr. 18S8, ord. 1836) in
Philosoph. FaeuU. d. Univ. zu Jena; Di-
1 d. phannaceat. Instituts daselbst u.
(pect. d. Apotheken d. Grossherzogth.
rimar (?) (CUP) ^G. 4 855; (Or),
jfA. 4798, M9rz 8, Burgdorf, Königr.
Hannover,
gest. 4 851, Sept. i, Jena.
«flMot. de antbelminticis regni vegetabilis
Mmlo regio ornata, Gotting. 4 8S6. Chemi-
lieT^l>ellen s. Analyse d. uiiorgan. Verbin-
agen, oder : Ausführl. Characteristik d. un-
piB. Salsbasen u. Sauren, fol., Jena 48S9,
Aufl. 484S. Anleit. z. qualitativen ehem.
alyae, ib. 4886. Ausführl. Characteristik d.
Astofflfreien orgao. Sauren, nebst Anleit. z.
alitativ. ehem. Analyse, Ib. 4844. Kleine
ilyt.-chem. Ttibellen usw.. Ib. 4847. Com-
nt. de cerevisiae vera mixtlone et indole
imioaetc., 8«, Ib. 4850. Chemische Clas-
IcatloD d. einlach, u. zusammengesetzt. Kör-
rvfw., 8«, Ib. 4 854. — Gab heraus: Ar-
iv d. Pharmacia, erst mitB. Braades (Bd. XV
Bd. XXIV, 4888-4840), dann mit ihm u.
j (Bd. XXV bis Bd. XXXII, 4S44-4S) u.
B Bsft Btaf allein bis zu seinem Tode. —
ir viele obem. u. pbarmaceut. Aubtftze in
•om Archiv, in iehweifg. Journ., Kastaer's
ohtv, Xrdmaim's Journ., lieb. Ann., Bueh-
1^ Beptrt., Oeiger'a llagaz., TroaunsdoriPs
a. Jooni., Götting. gelehrt. Anzeig., Fro-
1^ Notisen, usw.
Wadk#nMgol| Karl Eduard Phi-
>p. — Lehrer folgweise an d. Rau*-
Br'schen Erziehungs- Anstalt in Nörn-
rg (4 8SI), an d. städtischen Gewerb-
lole u. d. Realgymn. in Berlin (4 8)7 —
), an d. Erziehungs-Anstalt zu Stetten
Würlemberg (4 839 — 45) u. am Real-
un. zu Wiesbaden (4 815 — 50); seitdem
*oct. d. vereinigten Real- u. Gewerb-
Hile zu Elberfeld (Prgm. Eiber feld 4 8 5 1;,
geb. 4800, Juni S8, Berlin.
iMitt Kryatallmodellen, 4. Hft. 8«, Berlin
M. — Mineralog. Bruchstücke (Okea's Isis
It o. 4818). — Zum Krystallsystem d. Quar-
(Teft* Ana. XXIX. 48SS). — Über d. Zer-
ang d. Icosaöders in fünf Tetraöder (Prgm.
lOiMd 4854). — Scbulschrifteo.
Wad| Gregers. — Nachdem er eine
Reise nach Italien gemacht, 4 803 Prof. d.
Naturgeschichte an d. Univ. zu Kopenha-
gen. Mitgl. d. königl. Gesellsch. d. Wiss.
daselbst seit 4 800 u. Aufseber ihres Natu-
raliencabinets seit 4 803 (NK) (DS) (E),
jßh. 4755, Juni 48, Viborg,*
gest 4832, März 25, Kopenhagen.
Fossilia aegyptiaca Musaei Borgiani Veli-
tris, 4<>, Velitris 4 784. Tabulae synopticae ter-
minorum systematis oryctognostici V^Terne-
riani, latine, dan. et german., fol., Havn.
4 798. De criter. foss. via humida et vi ignis
oriund., 4<>, Ib. 4800. — Gm nogle islandske
Mineralier (Skand. Litt. Selsk. Skrift. 4806).
— Beskrivelse af det Fossil Cimoliten (Physisk.
Bibl. VII). Om et nyt Blyerts (Ib. XVIII). >-
Fernere Aufsätze im Skandinav. Museum, z. B.
om Steenkul (4 798) usw. — Übersetzungen
aus d. Französischen.
* (eb. Juni 24 (ifT) iit falaeh {S),
Wadzeok, Franz Daniel Fried-
rich. — Prof. d. Physik u. Naturgeschichte,
sowie Bibliothekar am Cadetten-Institut in
Berlin von 4788 bis 484 9, dann pensio-
nirt. Ursprünglich Theolog (M, Vi) (N),
geb. 4 7 OS, Aug. 40, Berlin,
gest. 4 823, März 2, Berlin.
Pbysikal. teohnolog. Magazin, 4 St., Berlin
4 798. Nützl. u. unterhaltend. Berlin. Wochen-
blatt usw. von 4809 an. Naturhist. Onterhaltt.,
8 Hfte., Ib. 4849. — Gründete 4 84 9 die nach
ihm benannte Armenschule in Berlin.
IVäohtar, Alexander. — Dr. Phil.
(Berlin 4 843), Arcanist bei d. königl. Por-
zellanfabrik in Beriin (Diss) (Xi),
geb. 4 820, Aug. 4 2, Stettin,
gest. 4 853, Febr. 8, Berlin.
Diss. De chloratibus, 8^ Berol. 4848 (Lieb.
Ann. LXII, 4844). — Über d. Bereitung von
Schmelzfarben (Lieb. Ann. LXVIII, 4848 u.
LXIX, 4849). Ober aventurinähnlichePorcel-
langlasur (Ib. LXX, 4849).
Wa^hnor, Zacharias. — Jesuit,
Adjunct am Museum mathematicum in Prag
geb. 4728, Juni 4 6, Niksdorf, Böhm.,
(lebte noch 4 786 in Niksdorf).
Diss. de causa gravitatis, 8«, Prag . . .
Wagner, Johann Jacob. — Dr.
Med. (Orange 4 667). Erst Arzt zu Tägers-
wylen im Canton Thurgau, dann (4 670)
Pbysicus u. Waisenhaus -Arzt in Zürich.
Mitgl. d. Leopoldin. Academie seit 4 690
(Wolf),
geb. 4 644, Apr. 27, Tägersugflen, *
gest. 4 695, Dec. 4 4, Zürich.
Kurzer Bericht von d. Erscheinungen d. Par-
eliorum oder Nebensonnen, 4*^, Zürich 4678.
1239
Wagner
Wagner.
mt%
Jadiciam von d. vermeinten Schwebel-Regen,
welcher sich zu Zürich begeben d. 4 9/19.
Aprellen d. J. 4677, 4», Ib. 4677. Pinax Kei-
millothecae Tigorinae rerum tom nataraliom,
tarn artificialiam, fol., Tiguri 4 677. Historie
naturalis Helvetiae curiosa in VII Sectiones
compendiose digesta, 4 i^, Ib. 4 680 . Index me-
morabilium Helvetiae oder Zeiger d. denk-
würdigst. Curiositäten , welche in d. Eidge-
nossenschaft fUrnemlich zu finden sind, 4t®,
Ib. 4684; neue Aufll. 4688 u. 4704 unter d.
Titel: Mercurius helveticus fürstellend usw.
— Minerae ferri sub diversis figuris lapidum,
leguminum, testaceorum marinorum, fru-
ctuum exoticorum atque confectionum spe-
ctabiles (Mise. Acad. Nat. Cur. 4 689). — tiber-
setzte u. erweiterte H. Lavater's Catalogus co-
metarum etc., 8®, Zürich 4 684 . — Botanisches.
* feb. Apr. 30 (AJfC).
Wagner, Johann Wilhelm. —
Ward 4706 nach Berlin berufen, daselbst
4 74 4 Prof. Math, an d. Anstalt d. Hrn.
Briand, 4746 Mitgl. d. Acad. d. Wiss.,
ging 47SO als Prof. Math, nach Hildburg-
hausen, kehrte aber bald nach Berlin zu-
rück, ward 4 730 Prof. d. Baukunst an d.
Maleracademie, 4 736 Bibliothekar d. Acad.
d. Wiss. und 4 740, nach Kirch^s Tode,
Astronom derselben (Mem, Berlin ^Ti6J,
geb. 4 684, Nov. 24 (A.St.), Heldburg,
Franken,
gest. 4745, Sept. 4 6, Berlin.*
Viele astronom. Beobb. in d. Miscell. Beroli-
nens. T. II, III, IV u. VI.
* gert. Dec. 16 (/).
Wagnery Johann Valentin. —
Zainschmied in Smalkalden, 4 720 Steuer-
deputirter d. Stadt und 4 741 Gradirmei-
ster d. Saline daselbst (MJ (St),
geb. 4 682, Smalkalden,
gest. 4 760, Nov. 4, Smalkalden.
Verschiedene zur Vertheidigung u. Brläutr.
d. Wolfscben Philosophie zum Theil schon
vorbin gedruckte, zum Theil von neuem auf-
gesetzte kleine Schriften; nebst zweien ma-
tbemat. Tractätlein von d. Mondweit u. eini-
gen Maschinen, 8», Franlcf. u. Leipz. 4 735.
Nachdenlcl. Entwurf, wie eine Wasserkunst
anzulegen, durch welche das Wasser usw.,
4^ Smalk. 4 755. Denen Liebhabern d. astro-
nom. Wahrheiten ans Licht gestellter Vortrag,
wie die bisher durch astronom. Observatio-
nes gesuchte Longitudo geographica mathe-
matice u. zwar per Trigonometriam sphaeri-
cam angeordnet u. erfunden werden kann,
4®, Ib. 4 759. Fernere Vorstellung, wie die
Longitudo geographica auch mechanice ge-
funden werden kann, 4", Ib. 4 760.
WagBeri Johann Georg. — Dr.
Jur. (Halle 4718). Prof. d. Mathematik an
d. Ritteracademie zu Liegnitz von 1724 an I
{.
(Kaumann, Gesch, dieser Aitferacd.ii 1^
Frgm, von 4 829; (MJ,
geb Breslau,
gest. 4 756, Oct. 3 4, LiegniU.
Erforschung d. Ursachen yon d. elektr. Vi-
kungen, 8», Liegnitz 4747. — JuriBtiite
Wagner, Peter Christian.-
Dr. Med. (Halle 4 724), folgweise pndArt
in Bayreuth u. Erlangen , Stadt- u. Lai-
physicus zu Pappenheiniy markgrtfl.Left-
arzt u. Physicus in Erlangen, Sladtph^s-
cus in Bayreuth (4743), Geheim. Mi
Direct. d. Medicinalcollegiums daselbst fJf],
geb. 4703, Ang. 4 0, Hof,
gest. 4 764, Oct. 8, Bayreuth.
Diss. inaug. de lapidibus jndaicis, 4*, Haki
4 724. De acidulis Sichersreuthensilräii f.
Erlang. 4 758. — Observationes quaedtsM-
teorologico-phyticae annorum 4718 etlTII
(FrUnk . Act. Brudit. SammL XIX u. XX, 47N1.
— Von d. bayreuth. Serpentin- u. Sctav-
stein (DeHni, Frank. Samml. St. IX, 47ST|.
Medicinisches.
Wagner, Franz Michael yod.-
Als Berg- u. Hüttenamts-Practicant 1191
in d. bayer. Staatsdienst eintretend, fllii|
er allmählich bis zum (4 824) Genenl-
Bergw'erks- u. Salinen - Administrator ii
München; 4 849pensionirt. Seit 4824 us-
serordentl. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. da-
selbst (Or) (N),
geb. 4 768, Aug. 20, Wallershof, Obch
pfalz,
gest. 4 854, Apr. 27, München.
Versuche über d. Anwend. d. Torfs bei Er-
zeug, d. Roheisens (▼. MoU't Jahrbücher IV.
4 800). Über Lampadiut' Schmelz versuche dH
rohem Torf (▼. MoU's Annal. I, 4 SOS). Ober
d. Anwendbark. d. rohen Torfs bei Erzeig.
d. Schmiedeisens in Rennfeuem (▼. Hxß^
Ephemerid. I, 4 805). Ober d. BrauokobleB-
lager zu Wildshut im Innviertel usw. [Ib. IV,
1807). — Bruchstücke aus d. Geschichte d.
Reverberir- oder Flammenöfen (Allgem. Zeü
4 818, N"" 30 u. 60). Über d. neuen Salineo (Ib.
4 824, N° 74 u. 79).
Wa^er, Andreas. — Dr. Phil., erst
Privatdocent an d. Univ. zu Erlangen, dann
Prof. (exlr. 1832, ord. 4 838) d. Zoologie
u. Paläontologie an der zu München. Mitgi*
(ausserordentl. 4 835. ordentl. 48ii/ <i-
Acad. d. Wiss. daselbst (Or) (AUgm.2L
1861,N''363;,
geb. 4 797, Mürz 2 4, Nürnberg.
gest. 1864, Dec. 49, München.
Geschichte d. Urwelt, 8^ Leipz. 4 845. S.Anfl-
2 Bde. 8", Ib. 4 857—58. Abweisuug d. vom
Prof. Bnrmeister zu Gunsten d. geolog. ▼vi-
kanisch. Fortschritts u. zu Ungunsten d. ibo-
41
Wagner
Wahlenberg.
1242
sehen Sehöpfangsurkunden vorgebrachten
bauptungen, S^, Ib. 4 845. — Betrachtt. über
neueren Ansichten von d. Bild. d. Gebirgs-
eo (Bayer. Annal. 4 888). Geognost. Be-
ireib, einiger merlcwUrd. Gegenden d. bayer.
-agebirgs (Ib. 4 84S). — Bemerklc. über d.
lomite einiger süddeutschen Formationen
loch, gelehrt. Anzeig. II, 4886). — Die
>erreste arweltl. Säogethiere aus Muggen-
*fBr Höhlen usw. (Oken's Isis 4819). D"* aus
Saileareuther Höhle (Ib. 4 834). Über d. Do-
lit d. Muggendorfer Gegend (Ib. id.). —
1 Paläontologisches u. Naturhistorisches,
onders Zoologisches.
HTagiiery Johann Philipp. — Ge-
iwärtig (4 862) Privatmann in Frankfurt
M., früher Bachhalter in einer Eisen-
idlang daselbst (Or),
geb. 1799, Jan. 24, Fischbach.*
Inder des elektromagnet. Hammers (der
:annteo Vorrichtung zum automatischen
iliessen a. Oeffnen einer Vo I ta'scben Ket-
, den er am 35. Febr. 4887 im physikal.
rein zq Frankfurt a. M. vorzeigte (siehe auch
iff in Pegg. Ann. Bd. XLVI, S. 407). Er-
4 aach 4886 einen elektromagnet. Rota-
diapparat, 4 888 einen kleinen elektromag-
I. Wagen u. 4 840 einen Apparat zur Erzeu-
iig von Tönen auch in nicht magnet. Metal-
I durch den unterbrochenen galvan. Strom
if der Naturforscher- Versamml. zu Erlan-
1 durch Prof. B. Bdttger vorgezeigt).
' A»t lAOfsiwehwalbftch, Henogthum Naaaaa.
WagBeri Johann. — Uhrmacher in
18, seit 1836 etablirt (VD),
geb. 1800, März 1, Pfalzel bei Trier.
' la longueur des bras des öchappements
oriogerie (Compt. rend. VIII, 4 889). Nouv.
orle des öchappements adopt^s en horlo-
ie (Ib. XIX, 4844). Appareil d'horlogerie
daltant an mouvement continu uniforme
XXIX, 4849). — Verfertigte Chronometer
rtfgraphen, Metronome, Dynamometer usw.
ÜTagaery Johann Rudolph. — Dr.
1. Erst Privatdocent d. techn. Chemie
d. Univ. zu Leipzig (4 850}, dann Prof.
d. polytechn. Schule zu Nürnberg (4854
16) a. seitdem Prof. ord. d. Technologie
d. Univ. zu Würzburg (Or),
geb. 4 823, Febr. 4 3, Leipzig.
Chemie flisslich dargestellt usw., 2 Thie.
Leipi. 4850, 4. Aufl., Ib. 4858. Lehrb. d.
m. Technologie, 8^ Ib. 4850, 8. Aufl., Ib.
e. Oerhardt'i Lehrb. d.organ. Chemie,
lisch bearbeitet, 4 Bde. 8o, Ib. 4 858—58.
ichichte d. Chemie usw., 8<', Ib. 4 858,
Ufl., Ib. 4855. Praxis d. Gewerbe oder
id- o. Lehrb. d. Technologie, 4 Bde. 8^
4857—62. Jahresbericht über d. Fort-
ritte d. ehem. Technologie usw., jtthrlich
14855, 8o, Ib. 4 855 n. ff. — tJber d. Lös-
ikeit d. ChJornatriums in Alkohol (Erd-
n^ Joam. XL, 4847). Über d. Natur d.
Hefe (Ib. XLV, 4848). Bildung von Rautenöl
aus Leberthran (Ib.XLVI, 4849). Über d. re-
ducirende Wirk. d. Soda bei Löthrohrver-
suchen (Ib. XLIX, 4 850). Über d. Farbstoffe
d. Gelbholzes (Ib. LI, 4 850; LIIu. LIV, 4 854).
Constitution d. Coniins (Ib. LI, 4850). Ein-
wirk, d. Ammoniaks auf Rautenöl (Ib. LH,
4864). Constitution d. Urethylans u. Urethans
(Hk'LIII, 4854). Über weissen Präcipitat (Ib.
id.). Polymerer Isomorphismus in d. organ.
Chemie (Ib. id. u. LV, 4 858). Legirung d.
Kaliums mit Natrium (Ib. LV, 4852). Neue
Bildungsweise d. Fettsäure u. Constitution d.
Säuren C„H„«,08 (Ib. LVII, 4 854). Formel
d. Morin-Gerbsäure (Ib. id.). Darstell, d. pe-
largonsaur. Aethyloxyds (Ib. id.). Über Ho-
pfenöl (Ib. LVIII, 4 858). Über Paramorpho-
sen in d. organ. Chemie (Ib. LXI, 4 854). Ueber
Zusammensetzung complementar. Farben zu
Weiss (Ib. id.). Identität d. Phycits u. Ery-
thromannits (Ib. id.). Identität d. Imperato-
rin u. Peucedanin (Ib. LXII, 4854). >- Über
Antimonzinnober (Verhandll. phys.-med. Ge-
sellsch. zu Würzburg IX, 4 859, wo noch Heh-
res). — Viele Aufsätze über techp. Chemie,
Agriculturchemie u. Technologie in Bingler'i
Journ.
Wagner, Karl Ludwig Wilhelm.
— Dr. Phil. [Berlin 4 855] (Diss),
geb. 4 833, Apr. 4 2, Marburg.
De approximatione vera methodiNewtonifi.nae
appHcatae ad duas aequationes simultaneas,
8^ Berol. 4855.
Wahl, Friedrich Wilhelm Lud-
wig. — Nachdem er Lehrer in Treffurt u.
Hofwyl gewesen, Dr. Phil. (Jena 4 823),
Privatdocent u. Prof. (extr. 4 824) an d.
Univ. zu Jena (M. llj (N),
geb. 4796, Weimar,*
gesL 4 834, Dec. 9, Jena.
Diss. math. symbolas ad epicrisin theoriarum
parallelas spectantium cont. etc., 4°, Jenae
4 828. Gerlingianae in demonstrandis qui-
busdam sphaer. trigonometriae theorematis
methodi censura, 4«^, Ib. 4 825.
♦ geb. 1793, . . . {OJP).
Wahlenberg; y Göran (Georg). —
Dr. Med. (Upsala 4 806). Nachdem er bis
4 814 fast ganz Skandinavien und darauf
Deutschland, die Schweiz u. die Karpathen-
länder in boten, u. geolog. Hinsicht bereist,
4814 Demonstrator d. Botanik u. 4 829
(nach C. P. T h u n b e r g's Tode) Prof. d. Me-
dicin u. Botanik an d. Univ. zu Upsala. Mitgl.
d. Acad. d. Wiss. zu Stockholm seit 4 808
(SLE) (S) (OVA) fF^//. 4 85i; (GA%^\h
geb. 4 780, Oct. 4, Skarphyttan, *
gest. 4 854, März 22, Upsala.
Geograf. och ekonomisk beskribing om Kemi-
Lappmark, Stockh. 4804 (deaiich von J. O.
L. Blnmhof, Freib. 4 84 8). Disp. de sedlbu« ov«.-
1243
Waiti
Wald»».
IM h
lariarum immediaUram in plantis, IV Sact,
Upsal. 4816 (deutsch: Oüb. Add. XLII, 484«
u. XLV, 4848). Beratlelse om mblDiogar och
obseryationer Ofvar lappska fjlllens höjd och
lemperatur vid 67* polhöjd etc., Stockh. 4 808
(deutsch von F. L. Fanamaim, Götting. 4 848 .
Flora Lapponica, Berol. 484i. De climate et
vegetatione HeWetiae Septentrionalis, Tarici
4848. Flora Carpathorum , Gott. 4844. Flora
UpMiieDSis, Upsal. 4 8iO. Geolog, afbandl. om
sveoska jordens bildning, Ib. 4884. Flora
Saecica, 8 Pt., Ib. 4884— i6, edit. nov. 4 884.
— FörsOk att genom springkallors undersö-
kande utforska temperatargradeo fttr växteroa,
som finnat vid Cpsala och vid sjöo Yngeo i
Vermland (Vet. Acad. Handl. 4 809;. Ron om
springkillors temperatar vid Upsala (Ib. 4 84 8} .
Om spriDgkttllors temperatur och v8xtemas
förhallande i rikets norra och södra provin-
ser, anstände i afsigt att bestämma climatet
(Ib. id., deutsch in aUb. Ann. XLI, 4848). An-
mtfrkn. om Ölands natur (Ib. 4 884). — Rein
Botanisches.
* Bei PhUi|»tad, WcrmeUnd.
Waltz (Waiz), Jacob Siegismund
von. — Freiherr von Eschen, Erbherr auf
Bschen-Dudendorf u. Eschen-Kuxdorf. Ao
50 Jahre in hessischen Diensten : folgweise
Ralh beim Bergwerkscollegiam in Cassel,
Salinendirector (Obersalz - Gräve] , Kam-
merratby Staatsminister (4 756) u. Kam-
merpräsident; dann 4 775 in preussische
Dienste tretend, wirkl. Staats- u. Kriegs-
minister, sowie Ober-Berghauptmaun in
Berlin. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. daselbst
seit 4776 W (St) (Mem. Berlin 4 777;,
geb. 4 698, Mai 4 6, Gotha,
gest. 4 777, Nov. 7, Berlin.*
Abhandl. von d. Elektricittit u. deren Ursa-
chen, 4^ Berlin 4 745 (gekrönt von d. Berliner
Acad.). Undersökning om orsaken, hvarföre
vattnet i Atlantiska bafvet altid strömar in
uti Medelhafvet genom sundet vid Gibraltar
(Svensk. Vet. Acad. Handl. 4 755). Von d. vor-
züglichsten Eigenschaften d. Stahls u. Eisens
(Möm. Berlin, 4 776, bist.).
* gest. 1776, Nov. 7 {St),
Walbeoki Henric Johan. — Dr.
Phil., Docent d. Mathematik an d. Univ. zu
Abo (4 8 4 6) u. astronom. Obscrvator da-
selbst (4847) ; machte von 4 849 bis 4 824
eine Reise ins Ausland (TF),
geb. 4793, Oct. 44, Abo,
gest. 4 828, Oct. 23, Abo.*
Diss. de forma et magnitudine telluris ex di-
mensioois arcubus meridiani deGniendis, 4^
Aboae 4 849. — Über d. Genauigkeit d. Beob-
achtungen am Mittagsfernrohr d. Dorpater
Sternwarte (Bode's Jahrb. f. 4 823). Noch ei-
nige astronom. Beobb. daselbst. — Verplei-
chung d. Secandenpendel-Beobachtungen Ka-
ter'i unter sich selbst nach d. Methode d.
kleinst. Quadrat« (Aglroa. Naekr. 1, (Mi.
Noch verschiedene astronom. BeoUndMlrt.
in d. Svensk. Vet. Acad. Handl. 4SII-4Uk
▼. Zaeli's Corr. astron. I, 4831. ~ Obin«li
Ck. lu.eertlac^ Trigonometrie Ins Scküi-
sehe, Abo 4894.
* Eoümbte Bch.
Walohy Jobann Ernst ImmtBiel
— Mag. Pbil. (Jena 1815), folgweiiePri-
vatdocent (1745) a. Prof. exlr. d. Phift-
sophie (4750), Director d. lateio. Geidl-
Schaft (475S) a. Prof. ord. erst d. Ligi
u. Metophysik (1755), dann d. Eloquw
u. Poesie 1759 (M) fGJPJ,
geb. 4725, Aug. 30, Jena,
gest. 1778. Dec. 4, Jena.
Das Steinreich, systemat. entworfea, 1 11k-
8«, Halle 4762-64, 2. Ana., Bd. I, fh,W,
Naturgeschichte d. Versteinemagea, M-
Setzung von G. W. Xnerr's Samml. voa Hak*
würdigkk. d. Natur usw. ; Bd. II— IV, W.,
Nürnb. 4 768— 7S. — Gab heraos : Der Natu*
forscher, 4 t St. 8^ Halle 4774—79 (dsriii«
ihm natarhist. u. petrefactol. AnCrtlse; ~
folgenden Stücke von J« Ch. O. MenM.-
Viel Philologisches u. Philosophisches.
Waloher, Joseph. — Jesuit; m
4750 bis 4772 Prof. d. Mechanik an d.
Univ. zu Wien u. auch am Theresianon,
dann von 4773 bis 4783 NavigatioofA-
rector am Donaustrom, zuletzt Director d.
roathemat. u. physikal. Wiss., sowie Propst
von Bellifontis de Yalle zu Gutta in Unpn
(M. ii;,
geb. 47 4 8, Jan. 6, Linz,*
gest. 4 803, Nov. 29, Gutta.
Von d. Eisbergen inTyrol, Wien 4 778. NiA-
richten von d. Strudeln d. Donau, 2 Bde. fol.
Ib. 4 784. Von d. physikal. Beschaffenheit d.
Donauwirbels usw.. Ib. 4 794. — Führte !«•
deutende Strombauten in Oesterreicb aas.
* geb. 1719, Jao. 8 nach Anderen (JT. U) {CBJ.^
Walolinery Friedrich August.-
Dr. Phil., Prof. extr. an d. üniv. zu Frei-
burg von 4 823 bis 4 825, dann Prof. <)•
Mineralogie u. Geologie an d. polylechn.
Schule in Carlsrube; 4 855 pensionirt (Or!,
geb. 4 799, Sept. 2, Meersburg an) Bo-
densee.
Handb. d. Mineralogie u. Geognosie, iBd«
8", Carlsruhe 4 834—31. Mineralogie u. Geo-
gnosie zu Oken's Naturgeschichte, 4.B<1 9".
Stuttg. 4 840. Chemie; volksfasslichnsw.be-
arbeitet, 8^ Carlsruhe 4 848. Darstell. d.geo-
log. Verhaltens d. am Nordrande d. Schwan-
waldes hervortretend. Mineralquelleo, t.Iki
8<*, Mannh. 4 848. Lehrb. d. unorgan. Chemie,
4 Bd. 8°, Stuttg. 4 849. Handb. d. Geognosie,
4. Bd., Carlsruhe 4 854. — Mineralog.-chem.
Untersuch, d. Hyalosiderito (Sohweigg. iouro.
XXXIX, 4 828). Ober metall. TiUn in £is«A-
ff
i
iL
in
i
1
ir
M5
WalekaoMr
iD(Ib. XLI, I Bit ; XLIV, IBIS u. XLVII;
n«). KrysUll. weinuur. Kalk (Ib. XUV,
ns]. ehem. ÜDl«rsnoh. e. HorotteiDi (Ib.
LTII, tn6}. UberKndnl'iKaallprttpml«,
Hr Cbrom Im Oltvin, Plötidolonit (Ib. Id.).
ryiUllt d. aotenebweflisuiir. Baryts (Ib.
I.). Cbam. Dolflnach. oioar dem Talelspath
lal. HobofaDSchlscka (Ib. Id.). Ober Oxai-
)ar»-Bildaag bei Bereil. d. Kaliamt (Ib. id.).
bar d. Zaraetiang d. dritteliaureo n. neu-
■I. tmlgi. Blaloxyds dnrcb Koblansiliire (Ib.
LTIII, 18M). Cfaen. üaterancb. d. Allo-
l»u von Carabacb [Ib. XLIX, ISII}. D<> d.
vbrJDdIgiTOD Badenweiler (Ib. fd.). Über
. HttK (TnuboDsanre) aus d. Vogeien (Ib.
I.). Cbem. Dnterauch. rtimlach. UOnien (Ib.
1, <S1T). D* d. BohneiMRea von AlUng usw.
ib. id.). ttb«r d. FiU. d. Blfllcocfeere durcb
U n. ttbar e. Klaaalmiicb (Ib. Id.). — Cbem.
■iMMh. d. Blttorkalka a. d. Hyalitht vom
ÜNfUahl (LtMikarft Tascbaab. i»*l). tf
. Mnaobwan. lUuraU dasalbat (Ib. id.).
-hr toa niintraU pjalformas de« envirDiis
• laiidani (kUm. Soe. hiat. nat. de Streab.
■ IIU ; auch LMsbari'i Taachenb. i Sie) . —
ibamlfM da la prteence du caivr« «t de
■nMloBur loot« rtitendn da sotre globe par-
Kt ob U-y-a da fer dapi lea «ans mintralas
iMpt. raad. XZIII, * Ht).
Wal^esBar, CharleaAtbaoasQ.
- Baroo. Wanderte wifbrencl d. Revola-
n DMfa ScbotÜand aus, war unter d. Be-
HnÜon Haire von Paria (tSI6), Gene-
becrMir d. PrSfectur d. Seineddparlm.
1(7} n.Priirect d. Niävredäpartm. (48IG).
rit 1830 atia d. StaatadieDst u. war zu-
bt CoDsorvalenr-B^joint, sowie Secri-
■lre-tr<aorier d. könfgl. Bibliothek in Pa-
L Mflgl. (ISIS) u. bestand. Beeret, d.
ad.d. bwchriflen daselbst (Q) {G. 1 8SS;,
fab. 1771, Dec. 16, Paris,
Cest. (8SS, Apr. 37, Paris.*
- )eoaDaicripUoDg«D«rB]edetel«rre
le dans ms rapporta astroaomlques,
fn^awt, Ustoriqaaa, polHtquea et olvilei,
ili f U S. Hislolre g^ndrale dea voyages etc. ;
tVlHis, 14 vol. 8', Ib. 18M-II. Carte
filqiu da la Fraace, Ib. tS4T. — Natorhl-
ffliehaa n. Andemeltigea.
'iHt-Apc. 1T(DJ7).
WaUavfTeB WaldanjrtelB, l o-
ph. — K. k. HofkaromersecretSr in
ieo (Ktfartttin, Gtogn. Deutschi. \ll),
geb. 1779, . . ., gest. . . .
I bMcradem LagentHtten d. anlibar. Fos-
M ww., f, Wian 481*. Samlv Aber d.
«nd. d. Bergbabrera i, AubncbuDg von
nnwiqaallen usw. dentscb mit Zoaltien
>r d. Bobrvanvche auf Quellen in d. Ge-
ld van London n. Wien, 8°, Ib. 1814.
WbUIb, Johann Gottlieb. — Dr.
iL (Jena 1755), erat Ac|juDCt d. philo-
Waldaduidt.
1148
soph. Faculiat (1758) u. Prof. eilr.,d. Plii-
losophie (t7SS) an d. Dniv. zu Jena, dann
Prof. oid. d. Hathematik (1766) und seit
t78S auch d. Physik an d. Dniv. zu Har-
burg (M) (St),
gab. 1718, Oct.S8, Gera,
gesl. 1795, JuU 13, Harburg.
Dias, de ilmilitudiaa trlangnloruin proportio-
nale, i', Jenae 1 TSl. Diu. de lege vires men-
guraadi Cartesiana et Leibni tlana, 4°,
Ib. iTflt. Prgm. da caasii, cur radii solares
superSciem telinrls niagit calefaciaot tempore
aestalis quam biemis, t°, Msrp, 1768. Disa.
de spatio vacoo in faoc univeno, i", Ib. I TS8.
Beob. e. ausserordentl. Regenbogeni, 8* Ro-
theabarga.d. Fulda I77T, Die Frankenberger
Versteineniagea oebit ibrem Ursprung, V,
Ib. 17T8. Prgm. de caiculo, qui quantitatem
mliturae, quam AroUaiBdei dalexit in Corona
Kleronla, ostendil, 4°, Ib. 17B4. Prgm.debi^
matiane et expaasioae glaciei, 4°, Ib. 1784.
Das hessische Minersliencsbioet d. Univ. Har-
bufi bescbriebeo, 1. SlUck i«. Ib. I7SI. Be-
schreib, d. flilesten Verflnderungen d. Erd-
k<frpers, wie auch d. Entsteh, d. Sleinkoblen
n. d. Baialls durcb Vulcaae, 8", Leipi. 17M
(posthnm).
WaldsahaUdt (Waldschmiedt), Jo-
hann Jacob. — Dr. Med. (Gieasen 1 S67).
Erst pract. Arzt in Hinan, -dadn Prof. ord.
d. HediciD (1 67i) u. auch d. Physik (1 681)
an d. Dniv. zu Harbnrg. Hltgl. d. Laopol-
din. Academie seit 1678 (Sl) (J),
geh. I6ii, Jan. 1 3, Rodheini,Wetterau,
gest. 1 689, Aug. 1 2, Harbaif .
Posltiones physlco-astron. med. da tempera-
mento, 4°, Blarp. 1SB1. Disa. de microecoplls,
4>>, Ib. 1881. De magnete, 4°, Ib. IBBl. De
iane perpetuo, 4°, Ib. 1S8I. De fontibus, 4°,
Ib. 1881. Disa. HeteorlignellQsltreiiupercon-
speati coosidaratlonem physteam sist., 4*, Ib.
1888. De prima evo et hodlerno talin ris sie tu,
4', Ib. 1684. Phyticae eariosae at olllis b(s-
cellsnea, 4*, Ib. 1SBS. Specim. lll phyaiCH
cnriosae et atilis, 4°, Ib. leBB. Da prlDclpils
renim natDraliom, 4*, Ib. 178S. De aere, 4*,
Ib. 1 888. De Vera fonlium dulclnm et salloa-
mm orft., 4°, Ib. ISSS. De moto, 4*, Ib. 1BB7.
Deatomls, Qniboimaadi etloco, 4°, Ib. 1887.
De Igae, 4°, Ib. 1SBS. De elemeatia, «■, Ib.
1888. — Viel Hedldnlaohat.
Waldsohmldt (Waldscbmiedl}, W i I-
helm Hulderich. — Sohn d. Vorigen.
Dr. Med., seit 1 69 1 Prof. erU d. Aoalomie
u. Botanik, sowie anch d. Experimenlal-
physik, dann d. Medicin an d. Cniv. zu
Kiel. Leibarzt d. Herzogs von Holstein.
Hilgl. d. Leopoldin. Academla leit 1699
(J) (St) (ANC) (HCL),
geb. 1669, Jan. IS, Giessen,
gest. 1731, Jan. 19, KieL
1247
Waldung
Walknr.
1148
De colo|3Jbii8 objectis coloratis non in existeo-
tibus, 4", Kilon. 4 703. — Solutio problematis»
in Novis Litt. Lubecensib. 4698, Febr. pro-
positi, de tdopeto, ope vacui eundem, qaem
sciopela pneumatica ope aSris, praestante ef-
fectum (Nov. Litt. Lubec. 4698, Hart.). So-
lutio problematis Societ. litt. Tolosanae : Cur
aör, medio aestatis tempore, aeque frigidus
quandoque sentiatur, ac io gelidissima hyeme
esse solit (Ib. 4 699). De flHi minutissimis ar-
genteis in vitro natis (Misoell. Acad. Nat. Cur.
4697 — 98). — Medicinisches.
Waldung (Baidung), Wolfgang. —
Erst Lehrer am Gymn. zu Altdorf, dann
Prof. d. Physik an d. Univ. daselbst (J)
(WNh
geb. 4 554, Nürnberg,
gest. 1624, Oct. 48, Nürnberg.
Disp. de meteororum causis in genere et de
meteoris ignibus puris in specie, Alt. 4605.
De communibus aifectionibus rerum, motu,
infinite, vacuo et tempore, Ib. 4642. De re-
rum nat. generalibus quibusdam prolegome-
nis. Ib. 4642. Deventis, Ib. 4 64 7. — Medi-
cinisches.
Wales, William. — Anfangs Pri-
vatlehrer d. Mathematik in London. Machte
1768—69 im Auftrage d. Royal Society
eine astronoif). Reise nach d. Hudson's Bay,
begleitete dann als Astronom den Capt.
Cook auf seinen beiden ersten Reisen
(t77t— 75 u. 4777—79) und ward nun
Lehrer d. Mathematik am Christas Hospital
in London, sowie Secretär d. Board of Lon-
gilude. Mitgl. d. Roy. Society seit 4 776
(BD) (KEC) fAbr. \UJ (Th),
geb. 4734 etwa,
gest. 4 798, Dcc. 29, London.
General observations made at Hudson's Bay
etc., 4^ Lond. 4 772. The two books of Apol-
loaiut concerning determinate sections, 4°,
Ib. 4 77S. Original astron. observations made
in tbe course of a voyage towards the South
Pole, and round the World, 4°, Ib. 4 777. Ob-
servations on a voyage with Capt. Cook, Ib.
4 777. Remarks on Forster's Account 9{ Cook's
last voyage in the years 4773—75, Ib. 4778.
Astronom, observations made in the voyages
of Byron, Wallis, Carteret and Cook, 4'', Ib.
4 788. The method of finding the longitude by
timekeepers, 8*», Ib. 4 794. — Astron. obss.
made by order of the Roy. Soc. at Prince of
Wales' Fort, on the North-west coast of Hud-
son's Bay; mit J. Dymond (Phil. Tr. 4 769).
Obss. for determining the magnetic variations
at Prince Wales' Fort (Ib. id.). Journal of a
voyage to Churchill River on the North-west
coast of Hudson's Bay etc. (Ib. 4 777). Obss.
on the State of the air, winds, weather etc.
made at Prince Wales' Fort etc. (Ib. id.). Hints
relating to the use, which may be made of the
tables of natural and logarithmic sines, tan-
gents etc. in the numerical resolntioo o( id-
fected equations (Ib. 1784). — Tables of ie
equations to equal altitudes for facilitaliagii
Solution of the problem relating to the delr-
mination oftime (Nautical AImanac477i:.-
Mathemat. Anfsfttze in Ladies* Diariei, m
Theil unter d. fingirten Namen O. Cttii, Fttii.
M*Cart]ij, etc.
Walferdhi, FrangoisHippolyte.
— Vor 4 848 »Chef aux Donanes ei IM-
recteur du matörial des fioancess nachher,
wie es scheint, PriyatmaDD (VD),
geb. 4795, Juni 8, Langres (Haute-
Marne).
NouT. thermom^tre k mazimum (Comptraid.
II, 4 886). Noüv. thermom^tre k minimom llk
id.) . Observations faites dans Ie but de dttv-
miner la hauteur ä laqnelle pourra remoatv
l'eau dans Ie puits for6 de Grenelle (Ib. II,
4889). Mesure de la temp^ratnre an foad di
puits de Grenelle k 505 m^tres de profbaditf
(Ib. XI, 4840). Sur les thermomfetres dift-
rentielles et sur les thermomMres m^tuti-
tiques proposös par Ini (Ib. XIV, 48tS). Sor
les modifications au thermom^tre et ä sa gn-
duatioD, indtquöes par Mr. PinoB, etnrii
thermomötre hypsom^trique (Ib. XVII, 4IU;.
Sur Ie jaugeage et la graduation du tbMDO-
mötre hypsomötrique (Ib. id.). Sor lejai-
geage et la graduation des thermomMres ^
Ions ä grande marche et ä chambre lOterD^
diaire (Ib. id.). Sur la mesure des plus grandes
profondeurs de la mer et sur leur tempera-
ture ; nouv. hydrobaromötre servantäcei de-
terminations (Ib. XXXII, 4854). Descriptk»
d'un nouv. psychrom^tre (Ib. XXXIII, ^W].
Recherches sur la tempärature de It terrek
de grandes profondeurs (Ib. XXXVI, 4851).
Sur l'emploi du thermomötre m^tastatiqne i
mercure comme thermom^tre ä maximao ;lb-
XXXVIII, 4 854). Modification authermooiHK
horizontal de Bntherford (Ib. XL, 4 8S5). D»-
cript. d'un thermom^tre ä maximnm, kboDe
d'air (Ib. id.). Sur les Gebelles thennoiDe
triques aujourd'hui en usage etc. (Ib. XU
4 855). Sur la possibilitö de rencootrer pli-
sieurs nappes d'eau jaillissantes dans Ie btt><i
de Paris (Ib. XLIV, 4 857). Nouv. recbereba
sur la temp^rature de la terre ä de granto
profondeurs (Ib. id.). Nouv. thermom^treiDe-
tastatique ä maximum (Ib. XL VI, 4858).
Walker, Adam. — Lehrer erst an
d. Schule zu Ledsham in Yorkshire, daoB
an d. Freischule d. Lords MacclesfieU;
hielt später öffenll. Vorlesungen über Astro-
nomie in Manchester, London u. aodtfO
grossen Städten Englands (LAD) (B) (0^
4 824; (An.R.hSti) (KL),
geb. 4734, am See WiIlde^
mere, WcstmoreL
gest. 4 824, Febr. 44, Richmond.
Analysis of lectures on experimental pbütf^'
phy, 80, 4 7 . . On the cause and eure oi foA
\
Walker
Waliaea.
1250
, 8°, 4 7.. Philosopbical estimate of
(, effects and eure of UDwhoIesome
es, S"*, 47.. Ideas suggested in an
through Flanders, Germany, Italy
e, S"*, Lond. 4 794 . A treatise on geo-
id ihe US« of the globes, 41°, 4 7..
oade in a tour to the lakes of West-
and Cumberland in the sommer of
8", Lond. 4 791. A System of farai-
ophy in twelve lectures, 4", Ib. 4 799.
cavern of Dunmore Park, Ireland
4 773). >- Erfand eine Menge sinn-
aschinen a. Apparate, z. B. : drei
SchifTspumpen ; mehre durch Wind
zu bewegende Wagen ; ein durch-
Drrery, genannt Eidouranion;
tfeuer mit rotirendem Licht auf d.
ly; ein gegen den Strom schwim-
met; ein anderes, welches mittelst
nog oder der Fhith baggert; ein In-
nir gleichzeitigen Messung der Rich-
raft des Windes, der Regenmenge,
leterstandes, der Feuchtigkeit der
Bewüsserungs-Masehine ; »the pa-
real air stove«; »the patent cele-
sichord«; etc.
ler, George. — Prediger folg-
DisseDter-Gemeinden zu Great-
, Warrington, Nottingham u. Man-
Mitgl. d. Royal (4771) u. d. Man-
3ciety (BD) (Th),
n35, Newcastle-upon-
Tyne,
4 807, Apr. 21, London,
ctrine of the sphere ; with an ap-
itaining the Solution of a problem
ining the latitude and longitude of
»gether with the apparent time, 4*^,
et 4 777. A treatise on conic sections,
L Essays on varions subjects, 1 vol.
99 (posthume; prefixed a copious
author).
ler, William. — Sohn von
ielt wie der Vater astronom. Vor-
in London, die sehr besucht wur-
; (GM.\S\^) (BJ,
r66 etwa, . . Kendal, Westmore-
land,
» 4 6, März 4 4, Manorbouse, Uayes
(London).
B of astronomy, with the new dis-
<°, Lond. 4 798. — Obss. of the co-
8 Aug. 4 797 (Tonng, Ann. of Agri-
C). On the new planet Ceres (Hi-
>urn. 4801, Apr.).
er, John. — Angeblich Erfinder
dhölzchen (welcher?), deren Fa-
srsl erwähnt haben soll (ZOG. X),
178 4 etwa,
1869, Mai . ., England.
Bdorfr, HiBdwSrterboch II.
Walker, Sears Cook. — &-. Phil.
(Cambridge 4 825). Anfangs Schohmteher
bei Boston u. in Philadelphia, dtnn (1836)
Actuar bei d. Lebens versicherangs-Com-
pagnie yon Pennsylvanien , darauf (4 846)
Assistent an d. Sternwarte zu Washington
und nach kurzer Zeit Assistent bei d. Kü-
sten-YermessuiUMi. Vereinigten Staaten
(Sil lim. N.Jo^XYJ (ASM. Will),
geb. 4 805, März 28, Wilmington, Mas-
sachusetts,
gest. 4 853, Jan. 30, East Walnut Hills.'^
On the meteors of August 4 840 (SUlim. Joum.
XL, 4 844). On the meteors of August and No-
vember 4844 (Ib. XLIII, 4841). On the great
comet or4848 (Ib. XLV, 4 848). — Conclnsion
respecting Le Yerrier's planet (BiUim. New
Journ. III, 4847). On the identity of Neptune
with a Star observed by Lalande (Ib. IV, 4 847).
Elements of the planet Neptune (Ib. V et VI,
4 848). Galvanic register astronomical dock
(Ib. VII, 4 849). On the velocity of galvanic
wave (Ib. VIII, 4 849). Examlnatioo of Kixic-
wood's new analogy in relation to the periods
of rotation of the primary planets (Ib. X, 4 850).
Report on the experience of the U. S. Goast
Survey in regard to telegraph Operations for
the determination of longitude (Ib. id.). On
the velocity of current in telegraph wires (Ib.
XI, 4 854 ). — Astronom. Berechün. (Im Journ.
of the Franklin Institute 4884—41) u. Beobb.
in d. Transact. u. Proceedings of the imrio.
Phil. Soc, in Oonld's Jonrn. u. BolniMpr'a
Nachrichten (daselbst auch : Neue iSmnd.
d. Methode d. mechan. Quadraturen bei d.
direot. Berechn. e. Bahn aus Beobachtungen,
XXVI, 4848).
* Bei Cindnnati, Ohio.
Wali; Martin. — Dr. Med. (Oxford
4 777), Prof. d. Klinik an d. Univ. zu Ox*
ford, auch Lehrer d. Chemie daselbst. Mitgl.
d. Roy. Soc. (An.B. 4 814; (LAD),
geb. 47^6 etwa, T
gest. 4 814, Juni 14, Oxford.
Dissertations on select subjects in chemistry
and medicine, 8^ 4 788. — Conjectural re-
roarks on the Symbols or characters, em-
ployed by astronom ers to represent the se-
veral planet«, and by the ebemiata to ex-
press the*several metals (Mem. Manchester
Soc. I, 4 785). Remarks on the origiii of the
vegetable fixed alcali, with some eollateral
observations on nitre (Ib. II, 4 787). Some ob-
servalions on the phenomena, whicb take
place between oil and water (Ib. id.). — Mo-
dicinisches.
Wallaoe, William. — Nachdem er
längere Zeit zu Edinburgh in einer Drucke-
rei u. in einer Buchhandlung boschKfligt
gewesen, 4793 Privallchrer d. Mathema-
tik daselbst, dann Lehrer d. Mathematik an
79
1251
Wallaoa
Wallerini.
1»
d. Academie zu Perlh von 1794 bis 4 803,
daraufLehrer derselben Wiss. am Royal Mi-
litary College zu Great Marlow in Bucking-
hamshire, auch als dasselbe nach Sand-
hurst in Berkshire verlegt ward bis 1819,
nun Prof. d. Mathematik an d. Univ. zu
Edinburgh bis 4 838, wo er mit Pension
seinen Abschied nahm. Mitgl. d. Roy. Edinb.
Soc. (seit 4 804) u. d. Astron. Soc. (KEC)
(ASM. VI) (G. 4 843;,
geb. 4 768, Sept. 23, Dysart, Fifeshire,
gest. 4 843, Apr. 88, Lauristonb. Edin-
burgh.
A new book of interest etc., 4®, 4 7 . . — Seme
geometrical porisms, with examples of thetr
appHcation to the solation of problems (Tr.
Edinb. Soc. IV, 4798). Development of a cer-
iain algebraic formula (Ib. V, 4 805). New se-
riös for tbe quadrature of the conic sections,
and the computation of logarithms (Ib. VI,
4806). Investigation of formulae for finding
the logarithms of trigonometrical quantities
from another (Ib. X, 48S6). Proposed impro-
vement in the solation of a case in plane tri-
gonometry (Ib. id.). Acconnt of the invention
of the pantograph, and a description of the
eidograph (Ib. XIII, 4886). On the analogoos
properties of ellipttc and hyperbolic sectors
(Ib. XIV, 4 840). Solution of a functional equa-
tion, with its application to the Parallelo-
gramme of forces and tbe curve of eqoilibra-
tion (Ib. id.). — Two elementary Solutions
of Xe^er'i problem by the angular calculus
(Mem. Astr. Soc. IX, 4 836). — Geometrical
theorems and formulae particuiarly applica-
ble to 8ome geodetical problems (Tr. Cam-
bridge Soc. VI, 4 886). — Erfand ausser dem
Eidograph einen Elliptograph u. einen Cho-
rograph. — Aufsätze in Leybonrne's Math. Ke-
pository, im The Gentieman's malb. Compa-
nion, in d. Edinb. Encyclop. u. in d. Ency-
clop. Britannica.
Wallaoe, Jam^es. — Prof. d. Mathe-
matik am South Carolina College zu Co-
lumbia (AAJ,
geh
gest. 4 854, Jan. 45, Lexinglon Dislrict,
South Carolina,
On certain algebraic series (Billim. Journ. VII,
4 8S4). Numerical faculties (Ib. id.).
WalleninSi Martin Johan. — Mag.
Phil. (4 754 ), Docent (4 755), Adjunct (1756)
u. seit 4 758 Prof. d. Mathematik an d. Univ.
zu Äbo (TFJ,
geb. 4 734, März 48, Abo,
gest. 4773, Oct. 22, Äbo.
Geometrisk försök alt mäta hürn eller solida
vinklar (Vetensk. Acad. Handi. 4 763).
Walleriiis% Nils. — Mag. Phil.
(4729), folgweise Docent (4735) u. Ad-
junct (4737) an d. üoiv. zu Upsala, dn
(4748) Prof. d. Logik u. Metaphyakal.
nachdem er 1752 Dr. Tbeol. geworla,
4755 Prof. d. Theologie daselbst, zii|^
seit 4 754 Pfarrer zu Fandbo. Mitfi^iid.
d. Wiss. zu Stockholm fG%) (SB) (S),
geb. 4706, Jan. 4, Mälfösa, Hafte,
gest. 4 764, Aug. f 6, Fundbo.
Diss. Meteorologia generalia , Upial. 4711. -
Om rep och trossars styrka eller mav-
hängande kraft, da de pÄ vanligtsittikofm*
das (Vetensk. Acad. Handl. 4789). FOntt«
dunsters uppstigande uti lufttoma nn |Al
4740). Ron om vattnets och andra flytaidiM'
teriers utdunstning ; zwei Aufsätze (Ib. 414
Ron om isens utdunstning (Ib. 4747). IM«
dunsternas beskaffenhetoch orsakea tiDdem
uppstigaode (Ib. id."). — ObservatioM M-
nullae circa lumen noctumum borealeOf»'
liae etc. habitae (Act. litt, et seienL Smetii
4787). Deascensu vaporum in vacnodotfi-
stratio (Ib. 4 788). — Philosophisches n. ThN-
logisches.
* Anch W&lleriatErieton gnunnt, veOirfifr
ter Eric Walleriat hiett.
Wallerivs, Johan Gottskalk.-
Bruder des Vorigen. Mag. Phil. (Upok
473 4), dann Adjunct. Med. (4733) o.Dr.
Med. (4735) in Lund, darauf Med. AdjoDct
an d. Univ. zu Upsala u. zuletzt ProLi
Chemie, Mineralogie u. Pharmacie dssdbsl
von 4750 bis 4767, darauf KränklicbkeÜs
halber zu Gunsten Bergman's zurücktre-
tend. Mitgl. d. Leopoldin. Academie (niSji
d. Acad. d. VS^iss. zu Stockholm (4750)0.
d. Soc. in Upsala seit 4 7 63 (S) (SLH) (SEj,
geb. 4709, Juli 4 4, Nerike,
gest. 4785, Nov. 4 6, b. Upsala.
Diss. sistens projectionem orthograpbiciiB
eciipseos solis a. 1750 d. 4 Jul. etc., Uftfil-
4 720. De causa chymificationis, Luod. 173'-
Mineralogia clier Mineral -Riket, Stockholm
4747, neue Aufl. unter d. Titel: SystemtDi-
neralogicum, 2 vol. 8^ Ib. 4 772 (übersetzt in
Deutsche, Französische u. Englische). Hydro-
logia eller Beskrifning af Vatten-Riket, Ib-
4 748. Diss. sist. quaest., an et quovisqoe
chemia resolvat corpore naturalis In ilU^'
quibus fuerunt compotita partes? Ib. 474S.
De origine et natura nitrt. Ib. 4 749. Deprio-
cipiis vegelationis, Ib. 4 754. Bref om che-
roiens rSUa beskaffenhet och nytta, Ib. 1"SI
et 4 767. Obss. mineralogicae ad plagamocci-
dentalem sinus Bothnici, Ib. 4 752. Deirtc-
ficiosa foecunditate immersiva semioomve-
gelabiiium, Ib. 1752 et 4758. De origioe M-
lium alcalinorum, Ib. 4 753. Chemia pby«cif
schwedisch, 8 Bde., Ib. 4 759—68, lateinisch.
2 Bde., Ib. 4 760 u. 4 765 ^letztere deuts«b
durch V. Weigel, 4 772). Äkerbrakets cb«-
miska grunder (schwed. u. latein.), Ib. 4701.
schwed., Stockh. 4 778. Blementa metallof
t
E
i;
r
a
'j;
p-
JE:
H
tu
5b
ki
i:
.1:
n
B53
Walleriiu
Wall]».
1254
ft« speciatim chemicae, Holm. 4 768, 3. Aufl.
79. De systematibus mineralogicis et sy-
»mate mineralogico rite condeodo, Ib. 4 768.
iiikar om verldeos i aynnerhet jordens da-
iBde och ttndring, Ib. 4 776, latein., Ib. 4 779
Biilsch, Erfurt 4 781). Historia litteraria mi-
ralogiae, Upsal. 4 779. Dispp. academicarum
8€. I et II, Ib. 4 780, neae Aufl. unter d. Ti-
: Dispp. physico-chemicae, Vol. I, Lipsiae
80 (entbtfit 97 Disputl.). — Chemiska rön,
sHeode aött guldsalt och artificielt salpeter
eleosk. Acad. Handl. 4 749). FOrsök om
Icsksilfireta Tegetation, ntan annan metall-
iodniDg (Ib. 4 754). Undersökn. om den jords
•kaflisnhet, som fäs af vatten, vegetabilier,
imalier och mineralier ; 4 Aafatttze (Ib. 4 760).
irstfk med platina del pinto (Ib. 4 765). Tret-
» in observationer vid äkerbruket i Dpiand
>. 4779). — De Stella reguli antimonii (Act.
md. Nat. Cur. IX, 4762). De cedriae prae-
raUone, aqua cedriae aliisque inde obtien-
I prodactis (Ib. id.). — Svar p& Vet. Acad.
iga, om Svenska äkerjord-arternes egen-
aper och skiljemtfrken (Saml. af rön rö-
Dde Landtbruket, 111). — Afhandl. om hyad
in f stttllet fdr mandlar kan bruka i mat och
ir samma smak (Patriot. Sbllsk. Journ. 4 785).
-Gab heraus : Urbaai Hiaemae Acta chemica
olmiensia, annotationibus illustrata, S vol.,
olm. 4 758. — Medicinisches.
WalleiiuSi s. Yallerius.
WalllSi John. — Nachdem er in Gam-
ridge Theologie studirt u. in London ver-
ebiedene Predigerstellen bekleidet, seit
649 Prq(. d. Geometrie an d. Univ. zu
bLford. Dr. Theol. seit 4 654 u. Gaplan
arl's n. seit 4 660. Mitgl. d. Roy. Society
ut ihrer Gründung im J. 4 6 6 3 (BD) (KEC),
geb. 4 616, Nov. t3, Ashford, Kent,
gest. noa, Oct. S8, Oxford,
lenchus geometriae Hobbianae, 8**, Oxon .
lU. Arithmetica infinitorum s. Nova me-
odos inquirendi in curvilineorum quadra-
nm etc., 4^ Ib. 4655. Mathesis universa-
g Ib. 4657. Commercium epistol. de quaest.
dbosdam mathematicis inter J. Walliiiiim
alios vires doctrina et nobilitate illustres,
, Ib. 4658. Tract. II, prior de cycloide et
rporibus inde genitis ; posterior de cissoide
oorporibns inde genitis etc., 4®, Ib. 4659.
ttiKcanaens or Shipwrights circular wedge,
.IMS. SobMns Heautontimorumenos, Ib.
M. Arthlmtdla arenarius et dimensio cir-
II el In Svtoehü Ascalon. comment., 8^ Ib.
Met 4 676. De aestn maris, hypotbesis nova,
. 4 668. Hobbianae quadraturae circuli,
batlODls sphaerae et duplicationis cubi con-
tatio, fol., Ib. 4 669. Mechanica s. De motu,
nipl., 4*, Lond. 4670^74. Observation
neeming the swiflness of sound, fol., Ib.
•7t. Treatlse of algebra, both historical and
idical ; of the cono-cuneus, angular sec-
Nif, aogles of contactetc., fol.. Ib. 4678 et
itS (ipiter lateinisch, mit Zusätzen, in sein.
Opp.). J. Horoeoii opera posthuma una cum
O. Crabtraei observatiooibus coelestibus, nee
Bon J. Flamftedli de temporis aequatione Dia-
triba, 4^ Ib. 4678. Discourse of gravity and
gravitation, 4^ Ib. 4676. Ptolemaei Elemen-
torum harmonicorum libr. III, cum app. de
veterum barmonia ad bodiernum comparata,
4<>, Oxon. 4 682. Ariatarehna Samius de magni-
tudine solis. Ib. 4 687. — An earthquake near
Oxford (Phil. Tr. 4666). Obs. on the barome-
ter (Ib. id.). An accident by thunder and
lightning at Oxford (Ib. id.). Hypotbesis on the
flux and reflux of the sea (Ib. id. et 4 670).
Animadversions upon Mr. Hobbes' lale book :
De principiis et ratiocinatione geometrarum
(Ib. 4666). Inquiry and directions concerning
tides (Ib. id.). On the variety of the annnal
tides in several places of England (Ib. 4668).
Account of the general laws of motion (Ib.
4 669). Obs. on the baroscope and thermo-
scope (Ib. 4670). Essay of teaching a person
dumb and deaf to speak etc. (Ib. id.). An an-
swer to Mr. Hobbes^ rosetum geometricum (Ib.
4 674). Opinion concerning the hypotbesis Phy-
sica nova of Dr. Leibniti (Ib. id.). An answer
to four papers of Mr. Hobbes lately published
(Ib. id.). D"" to Mr. Hobbes' book: lux mathe-
matica (Ib. 4661). Letters concerning the Sus-
pension of quicksilver well purged of air, much
higher tban the ordinary Standard in the Tor-
ricellian experiment (Ib. 4671). On a stränge
freezing (Ib. 4678). On the veins in planis
(Ib. id.). On the first invention and demon-
stration of a right line equal to a ourve (Ib.
id.) . Letter to Mr. Hevelins gratulatory for bis
Organographia , and particula^ly concerning
divisions by diagonals etc. (Ib. 4 675). On the
trembjing of consonant strings, a new musi-
cal discovery (Ib. 4677. — Siehe W. Noble.)
Of an unusual meteor (Ib. id.). The antiquity
of thelndian numerical cbaracters (Ib. 4 688).
On an arched chimney-piece (Ib. 4684). A
discource concerning the air's gravity, ob-
served in the barometer etc. (Ib. 4685). On
the collection of secants, and the true divi-
sion of the meridians in the sea-chart (Ib. id.).
On the strength of memory (Ib. id.). On a
large stone voided by urine (Ib. id.). On the
measure of the air's resistance to bodies moved
in it (Ib. 4 687). On the apparent magnitude
of the sun and moon when near the horizon
and when higher elevated (Ib. id.). On the
wonderful domo temple at Dolos (Ib. 4691—
98) . Concerning the parallax of the fixed stars,
in reference to the earth's annual orbit (Ib.
4698). On the methods of approximation in
the extraction of surd roots (Ib. 4 694—95).
On the cycloidal Spaces which are peKectIy
quadrable (Ib. 4 695). On the eure of a horse
that was staked ioto bis stomach (Ib. id.). Let-
ter concerning the cycloide being known to
Cardinal Cusani, about 4 450, and to Charles
BouUli, about 4 500 (Ib. 4 697). On the pro-
duction and efl'ects of hall, thunder and light-
ning (Ib. id. et 4 698). On the division of the
monochord or section of the musical canon
(Ib. 4 698). Explanatlon of the rubricks for the
seat of easter, accordin^to ih« I^VWt^ k^^^>^^
1255
Wallis
Walmitadt.
1256
(Ibi id.). Od the imp«rfectiOD8 in an organ
(Ib. id.). Concerning the slraoge effecta re-
ported of music in former times, beyond what»
is to be found in later ages (Ib. id.)< Anawer
to a letter of Mr. Leibniti (Ib. 4 699). On some
suppoaed alteration of the meridian line etc.
(Ib. id.). The Julian account not to be changed
for theOregorian (Ib. id.). Letter concern-
ing man's feeding on flesh (Ib. 1700—1). On
the Isthmus or neck of land, which is sup-
poaed to have joined England and France in
former times (Ib. 1701). The stränge bonos
and the isthmus between Dover and Calais
further considered (Ib. id.). On the invention
and improvement of mariner's compasi (Ib.
id.). Letter concerning captain's Edm. Hallej
map of magnetic variations etc. (Ib. 1702). —
Opera mathematica, 8 voL fol., Oxon. 1695
—99. — Theologisches.
WMlB, Samuel. — Schoo 1757
Gapitain in d. brittischen Marine, zuletzt
(seit 1780) »Extra - Commissioiier of the
na?y« (KEC),
geb. . . ., gest. 1795, . . .
Machte von 1766, Aug. SS bis 1768, Mai 19,
begleitet vom Capt. Carteret mit einem zwei-
ton Schiff, eine Reise um die Welt, beschrie-
ben in Hawkesworth's Voyages to the Pacific,
auf welcher unter Anderem am 19. Juni 1767
Otahciti (von ihm King George's Island ge-
nannt) entdeckt wurde.
Wallmarky Lars Job an. — Ober-
director d. königl. technolog. Instituts in
Stockholm. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. da-
selbst (OrJ,
geb. 1810, Sept. 27, LuleA,
gest. 1855, Oct. 10, Stockholm.
Ußductions Tabell för nagra ofta förekom-
maude matt och wigter (Beilage zu : Liirebok
iFysikenafEiBenlohr, Öfversättn.. 8°, Stockh.
1841). — Anmürknlngar rörande ett samband
mellam kristallformernas hos silicater med
cn-atomiga baser (Förhandl. vid de skandi-
nav. Naturforskers niöte, 1842 ; daraus inErd-
mann'i Journ. XXXI, 1844). — En ny gaso-
meter (Öfvcrsigt af Vetensk. Acad. Förhandl.,
1847; auch Pogg. Ann. LXXll, 1847). Gm en
ny goniometer (Ib. id.). Om orsaken tili de
fdrgade Ijusringar, som under en riss sjuklig
afTection i ögat ses omkring lysande föremäl
(Ib. 1849, Pogg. Ann. LXXXII, 1851). Om
de s. k. swarta diamantens lednings förmaga
für electriciteton (Ib. 1849).
Wallot, Johann Wilhelm. — Astro-
nom, in Paris beim Grafen Mercy d*Ar-
genteau lebend, machte 1768 die von
Gassini zum Bchufe von Längenbestim-
mungen u. Ghronometerprüfungen nach
Amerika unternommenen Reisen mit (LH)
{Hode'sJahrh, 1799, S. 122;,
geb. 1743 etwa, . . Oppenheim, Pfalz,
gesL 179 4, Juli 27, Paris.*
Methode directe de däm^Ier par la compani-
son des observations solslitiaies foites i u
gnomon, reffet de la Variation de l'obliqBik
de räciiptique d'avec celui d'an ddraDgemeot
snppos6 daat le stile du möme gnomon (Com-
ment. Acad. Tbeod. Palat. III, 1775). Bipli-
cation du mouvement ascendant des peüfa^
globules en forme des grains de milletqu«
a vu passer devant le disque du soleii park
chute de la pluie (Ib. V, 1 784). Obts. dn pa»-
sage de Mercure sur le disque du soleil k
1 2 Nov. 1 782 etc. avec des röflexioni lur diP
f6rentes recherches d'apr^ ces mömes ob-
servations (Ib. id. et Phil. Tr. 1784 et 17»;.
* OuiUotinirt.
Wallqnllt, B I o f. — Dr. Med., ProU
physiolog. Chemie u. Pharmacie in Stod-
beim. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. daselbst 'Or;,
geb. 1797, Nov. 14, Öster-Göthland,
gest. 1857, Aug. 12, Stockholm.
Diss. ehem. de salibiu nonnullis duplicibo«
ex acido tartarico, oxydo stibico et ovjäi
magis eleclropositivis, Upsal. 1822. Di9s.cll^
micae praeparandi metbodi aequationibuei-
plicatae. III Pt. 4», Ib. 1851. — Om tilversi-
peroxid (Skandibav. Naturforsk. Mute 1IU .
Walmesley , Charles. — Benedicti-
ner, Dr. d. Sorbonne, von 1756 bis zu sei-
nem Tode katholischer Bischof u. apoftnl
Vicar für d. westl. Disiricte Englands. Mit^l
d. Roy. Socielv seil 1750 fBD) (hW
(Ahr. W) (Th), '
geb. 1721 etwa,
gest. 1797, Nov. 25, Bath.
Analyse des mesures des rapports etdesan-
gles ou R(^duction des integrales aux losanth-
mes et aux arcs de cercle, 4^ Paris 1749 '-m
weitere Ausführung von Cotei' liarmonia dkg-
surarum) . Thöorie du mouvement des ap^iiie«
en göncral, et en particulier des apsidesoe
'orbite de la lune, 8"*, Ib. 1749. De iDaeq1l^
itatibus motuum lunarium, 4", Floreotiae
758. — Methode de trouver les lo{:arithiaf$
de chaque nombre, positif, n^gatif. ou DirM
nipossible (Mäm. Berlin, 1755;. De la uk-
hode des difiiH*ences et de la sommatioo dfe
scries (Ib.- 1 758) . Mani^re nouvelle de tmu>rr
e terme gönöral des s<^ries recurrentes .i^
d.). — Two essays relating to astrooocy
) De praecessione aequinoctiorum et a\is ter-
rae nutatione, 2) De inaequalitatibus motoua
errae (Phil. Tr. 1756). On the irregularitiff
n the molion of a satellite arising H'om tht
spheroidical figure of its primary planet i^
758). Of the irrcgularities in the plaoetan
notions, caused by the mutual aUractiouoJ
he planets (Ib. 1761). — Wirkte mit »der
752 vorgenommenen Kalendcrverbesseraa:
n England.
Walmstedt, Lars Peter. — M
d. Mineralogie an d. Univ. zu UpsaLi. Mil^
d. Acad. d. Wiss. io Stockholm (Orjt
1257
Walah
Wandal.
1258
geb. 478«, Nvköping,
gest. 4 858, Juli 30, . !
Diss. de Prehnitc, Upsal. 1884. Boulangerit
(ran Sala; mit F. Wretman, 8", Siockh. 4854.
— Försök alt bestämina Peridotens samman-
sttUning (Vetensk. Acad. Haodl. 1834). —
Chem. Untersuch, e. kohlensäurehalt. Minerals
vom Harze (Schweigg. Journ. XXXV, 4 882).
IValflh, John. — Esquire, Parla-
mentsmitglied u. Mitgl. d. Roy. Society in
London (ThJ,
geb. . . ., gest. 4 795, MSrz 9, . . .
On tbe electric propcrty of the Torpedo (Phil.
Tr. 1773). On the Torpedo found on the coast
of England (Ib. 1774).
Wrallenhofen y Adalbcrt Karl,
Bdier von. — Assistent für Mathematik u.
Physik an d. Univ. zu Gratz von 4 848 bis
1850, dann Lehrer d. Mathematik u. Phy-
sik am akadem. Obergymn. daselbst von
1850 bis 4853, seitdem Prof. d. Physik an
d. Univ. ZQ Innsbruck (Or),
geb. 48S8,Mai 4 i,Admontbühel,Steyer-
raark.
Astronomie u. Optik in d. letzten Decennien,
8", Innsbr. 1862. — Entwürfe. Construct. d.
Luftpumpe [Sitzunj^äberr. Wien. Acad. XVII,
4855). Überd. Stronirichtung inNebenschiles-
Bungen zosammengssetzter Ketten (Ib. XLII,
4 8SÖ). Über J. KravogFs Quecksilber-Luft-
pumpe (Ib. XLIV, 18Ö1 u. XLV, 1862). —
Ueber d. Koblenzlnk-Kette bei Anwend. ver-
Bchiedn. Ladungsflüssigk. (Dingler'i Journ.
CLXIV, 1862).
IValler, Kaspar. — Stadtbninnen-
n. Zimmer-, auch baugeschwomer Was-
serwerkmeister d. Stadt Augsburg (MJ (Bd),
geb. 4701, . . . Augsburg,
gest. 4768, .. . Augsburg.
Hydranlica Augustana, d. i. ausführliche Be-
iclireib. usw., 4", Augsb. 1754. Beschreib.
sller usw. sogenannten Gumber- Werke in
Augsburg, 4*^, Ib. 1761. Architectura hydrau-
lica oder Anleit. zu denen Brunnenkünsten
Dsw., fol., Ib. 1765. Brückenbau oder Anwei-
sung, wie allerlei Arten von Drücken usw. an-
Bttlegen sind, fol.. Ib. 1 766. Zimmerkunst usw.,
löL, Ib. 4769.
VTalthery Bernhard. — Reicher
Patricier in Nürnberg (Wd) (U'N),
geb. 4 430, Nürnberg,
gest. 4 504, Mai . ., Nürnberg.
Schüler von Begiomontanns u. Gehülfe bei des-
sen Beobachtungen, die er nach dem Tode
desselben fortsetzte, edirt von I. Schoner: Ob-
servation es XXX annorum a L Segiomontano
et B. Walthero Nnrimbergae habilae. 4**, No-
r4mb. 4544, auch von W. Snell als Zusatz zu
■eioen : Coeli et sidenim in eo errantium ob-
■erYftUoaes bsssiacae, 4*, Lugd. Bat. 4648. —
Constmirte zuerst eine astronom. Uhr mil Rtf-
derwerk.
Walther, MichaeL — Folgweise
Adjunct d. Philosophie (1 654), Prof. d. Ma-
thematik (1666) u. d. Theologie (1687) an
d. Univ. zu Wittenberg (IIL),
geb. 4 638, MUrz 3, Auricb, Ostfriesl.,*
gest. 4 692, Jan. 24, Wittenberg.
Disq. matb. de mutuis siderum radiationibus,
quas vulgo aspectus vocant, 4°, Viteb. 1660.
Diss. astron. de eclipsibus in genere, et solis
in specie, 4**, Ib. 1680. Conjunctiones in ge-
nere, 4'', Ib. 1688. — Analecta matbematico-
philosophica. — Dissertt. academicae, edid.
C. G. Hofinami, 4», Viteb. 1758.
* Sein VatfT, auch Michael heissend (gob. 1S»3,
Apr. 6, Nttrnberff, geat. 1^62, Febr. 9, Celle), war
Ton 1626 bis 1012 Uofprediger du Fürtten tod 0«i-
friealand.
Walther, Philipp. — Dr. Phil. Be-
tbeiligte sich bei dem polnischen Aufstand
von 1830, wanderte in Folge dessen nach
Paris aus und ward daselbst Lehrer d. ana-
lyt. Chemie an d. £cole centrale des Arts-
et-M^tiers fG. 4 847;,
geb. 4 810, Krakau,
gest. 4 847, Apr. 9, Paris.
Ober d. krystallisirte Kali (Fogg. Ann. XXXIX,
1 836) . — Sur le bichromate de percblorure de
chr6me (Ann. chim. phys. LXVI, 1887). Exa-
men chimique des produits provenant du trai-
tementde la rösinepourT^clairageaugaz; mit
PeUetier (Ib. LXVII, 1888). Mem. sur l'essence
de menthe poivröe cristallisäe (Ib. LXXII,
1 889). M6m. sur Taction qu'exerce I'acide sul-
furique anhydre sur Tacide camphorique an-
hydre (Ib. LXXIV, 1840). Sur l'action de I'a-
cide phosphorique anhydre sur I'acide cam-
phorique anhydre (Ib. LXXV, 4840). Sur une
cire fossile de la Gallicie (Ib. id.). — Sur l'es-
sence de cMre cristallisäe et l'essence de cd-
dre liquide (Ib. S6r. III, Vol. I, 1841 et VIII,
1 843) . Lettre sur l'action de I'acide sulfurique
anhydre sur I'acide camphorique anhydre (Ib.
V, 1843). M6m. sur les produits de la d^om-
position du succin par le feu ; mit Pelletier
(Ib. IX, 1848). Möm. sur I'acide sulfo-cam-
phorique (Ib. id.).
Walther, Gustav Baptist Flo-
rian. — Dr. Phil., seit 4 839 Lehrer d.
Mathematik u. Naturwiss. am Gymn.'zu
Wismar (Or),
geb. 4 8 4 4, Mai 3, Gadebusch, Mecklb.,
gest. 1859, Nov. 7, Wismar.
Veterum scriptorum loci aliquot physici pro-
positi tabulisque illustrati, 4°, Vismariae 1844.
Wandal (Wandalin, Wandel), Bagge
(Baggaeus). — Erst Steuermann, dann
(schon 4 649) Director d. Navigationsschule
in Kopenhagen (WJ (J) (NK),
lSfi9
Wuiger
Wwd.
IM
geb. 16t!, Jan. S!, Hügstrup bei Ha-
dersleben,
gest. < 683, Kopenhagen (T).
De fuDdameotii aauttcis ad compalum Tjeho-
ulaBnba. Oculua vigil, i. e. Vaageades Öie
etler an Gradbog Tor Soerareode, S°, KjObenh.
IStt. TriaagutariBka Demonatralion om So-
lans odMatnens LOb, t", Ib. 4SSB. Astrolo-
glske ObaervatioD paa den Comel af 46GI, 4°,
Cbrialianja i 661 . Nye Correct-Tavler Inde^
boldeade Solans DecliDatiOD, LoDgitudinam
og AsceDslanem rectam, fol., Kjübenh. 1674.
Herooriale Dauticum eller kort Underviliaing
om Seiladg, 8°, Ib. 4 Wi. i 6S1 d. 1 SRI. Udßr-
ligbed om Soleas Op- og Nedgangsllder, Dagea
og Nfitters Langde etc., Ib. last. Om den ma-
themalialf e Hammer pas Slokk«n, (<■, Ib. I tSt.
Waager, Andreas. — Klasshelfer
u. Lehrer d. NaturgeschichCe an d. Schule
zu Aarau seit 1800. HJtgl. d. nalurforsch.
Gesellschaft daselbst flfo If. IVJ (Verhandll.
d. Schweiz, naturf. GeselUch. 1836;,
geb. I77i, Sept. 9, Aarau,
^est. (836, Apr. 17, •
Beschreib, d, Caterig. stinkend. Braunkalks
<LMnliard'aTBSchenb.i311]. tlbersicbtd. Er-
leugnlsse (1. Gotthardts (Ib. tBli). Über d.
Gtauberlt von Bmgg t^eonlMid u. Bioiui's
Jahrb. 4881). Verzelchn. d. Versteinerungen
in der Gegend von Aarau (Ib. 4831). Verstei-
nernngen im Siggi-Thal (Ib. 4833). Neues Ui-
neral in ITager'i Sammlung (Ib. 4 886).
Wa&klyn, James Alfred. — De-
raonslralor tl. Chemie an d. Univ. zu Edin-
burgh seit 1859, früher Assistent am La-
boratorium d. Owen's College in Manche-
ster. Mitgl. d. Roy. Society in Edinburgh
seit 1860 (Or),
geb. 1834, Febr. f 8, Ashlon-under-Lyne
bei Manchester.
On cadmium-ethyl (Quart. Joum. ehem. Soc.
IX, 4857), Od a new mode ol preparing pro-
pionic actd, viz., by the action of carbonic
aeid upon an ethyl-compound (Ib. IX, 18S9).
Action of zinc upon iodide ol elhylene; mit
V. TbMin (Ib. XII, 1860). On zinc-metbyl (Ib.
XIII, 1861). Action of Sodium upon iodide ol
methyl and ether; mit Bnokeiien [Ib. id.). —
On some oew elhyl-compounds, containlng
the alceli-melals [Proceed. Land. Roy. .Soc.
IX, 1857— 59). On the aclionof carbonic oiide
on Bodium-alcobol [Ib. id.). Synttiesis of nce-
tic acid (Ib. X, 1856—60). — On the move-
ments of gases (Phil. Mag. Ser. IV. Vol. XXII,
4864). — Dber e. neue Wassersloffverbind. d.
Eisens; mit Cariiu (Lieb. Ann. CXX, 1861),
— On 8 mode of tnking Ihe density of vapnur
Ol volalile liquids al Ismpcratures belaw the
boiling point; mit Flayftir [Proceed. Edinb.
Roy. Soc, 1861). Supplement lo this paper
(Ib. id.). On the development of electricity
during the evaporalion ot «ariow UqiA
TBlt {Ib. IBSl). — EiDwIrk. von lodi
stofT aufMannlt; mit XrlaamaTar (ZetlKlr.t,
Cham. u. Pharm. 1SSI). Ober d. Redid. 1.
essigaaur. Kalis mittelst Natrium (Ib. i
WaatBoU, Pierre Lauren(.-b-
Petent an d. £cole polytechn. in ParU, d»-
ren Schüler er von 1831 bis (S31 »s;
zuletzt Examinateur d'admissioD in dn-
selben {KEPJ,
geb. IBti, . . ., gesl. t8i8, .
Sur lea nombret iDcommensnrablas (Jan
ßcolepolytichn.N' XXV, 4887). Sorf«*-
lement de l'air dätermln« par des diBtnta
conaiderablea de pression ; milBaiillilitt'
Tanut (Ib. N° XXVU, 408»; anch CM|t
read. Vni, 4819) XVII, 1841 et XXI, IUI).
Remarques ä l'occaslon d'uo Htm. di Ib.
■MiTloe sur rinvariabilitd des grandes m
(Compt. rend. XV, 4841). U6ta. na tat-
gratlaa de« «quatloDS diffärentlelles liatiiM
au moyen des Integrales deOnies (Ib. Iftl,
4841). Sur rintegralloasdes eqaalioaidtli
conrbe eiastique fedouble courbnre (Ib. xnn.
48(4). Snr la Ihäorledea DombreacomplaH
(Ib. XXIV, 1847). Mem. aar la Ibterit dn
diambtre« rectillgnes des conrbes qaekaafW
nb. XXVI, 4848). Rapport sur ccHtto-Ju
Stum (Ib. XXVIII, 4849).
• Ob vgtKhMm «ob: Wantiill, L...,nrt.1UI.
Febr. It, ... laPPyt
WarbnrtoB, Henry. — XaSap
Kaufmann wie sein Vater, dann, nachdtti
er in Cambridge studirt, Priv,-itm
London. Von ISIG bis I8i7 ParUmenU-
milglied. Seit 1809 Mitgl. d. Roy. Soc,,
auch Milgl. d. Geolog. Soc. [u. I8t3— il
Präsident derselben (Abstr. IX),
geb. 17SSetwa, . . . London,
gest. 1868, Sept. 16, London.*
On Ihe partitioQ of nuinbers and on penoDii-
tions and combioalions [Tr. Cambr. Pbil. Sx
VIII, pt, IV, 48(7). On self-repealing SBriw
(II). IX, pl. IV, 1 858) . — On magnesiin bret-
cia (Tr. Geol. Soc. Ser. l, vol. IV, 4817]. Op
Boroe beds o[ shell-marl in Scottland (Ib, id.).
On voicenic chroiiiata ol iron [Ib. vol. V, pl
11, 4 811). — On the ßagshotsand (Ib. Sit- H,
vol. 1, 1811). ~ On Ibe bed ol Septaria inpli-
stic clay (Quart. Journ. Geol. Soc. I, <><))'
— War Mitgriinder der London Dnivarsit;.
• (an. Sept. 11 (ffS.XT).
Ward, Seth (daher auchSetfawar^
genannt). — Nachdem er in Cambriilp
Mathematik u. Theologie studirt, Hausleh-
rern. Kaplan gewesen, 1649 Prof.d, Astro-
nomie au d. Univ. zu Oxford [an Gre»ves
Stelle), dann 166* Dr. Theol-, Diaconiu
(1661) u. Bischof (1661) von Eieter, d^^
auI(l667]BiBchof vonSalisbury a. (IS'")
Wuw
Hosenbandordens. Hilgl. d. Roy.
}it der«D Sliftung (BD) (KECj
617, Apr. 16, Buntinglon, Hcrl-'
fordshire,
689, Jan. 6, Knighlsbridge bei
LoDdon.
, abi de cometarum natura disse-
cometamio Ibeorie, novisslmi co-
iria proponitur. la BsIIlaldi a&tr<i-
lolaicae rundemeata inquisttio, (°,
I. Idea trJgODometrIae demontlra-
em Praelectio de coinetia etc., (°,
.■troaomia geometrica, ubi meltio-
litnr, qua primariornm planetBruni
ellipUca . live circutarls, posait
abaoln llbr. 111, 8°, Londoo. —
les.
, Samuel Hibberl. — Dr.
Ihaben der Privatmann. Hitgl. d.
aciely in London (An. R. IH j8;
A
781, Apr. St, Uanchester,
8i8, Dec. 30, Haie Barns.'
I of Uie Sbellaod Iilanda, *sti.
tbeeillact volcanoeg tA tha basin
, 1SS3. — On tha freshwater lime-
ardiehuuBe, in tbe neiehbonrhood
jb, belonging to Ihe carboniferous
I dar Roy. Ediob. Soc. ttberreicbt).
afhuDi ChBthJn.
eatln, Pehr [Per) Vilbelm.
rt. (Dpsala 17il). Erst Adjuuct
>hie an d.Univ. zu Dpaala, dann,
nach Etvius' Tode, bestSndJ-
elSf d. Acad. d. Wiss. zu Stock-
b auswärt. Hilgl. d. Pariser Acad.
KEC) (B) (Th).
717, Sept. SS, SunnePresigilriJ,
Jemtlaod,
1783, Dec. (3, Slockbolm.
tellilibasJovls, Upsal. 17E1. Diss.
ntia quas eeplt aitronomia ab iii-
tMcuJo, Ib. <TtS. Almanaker iit-
i%\. VeleDsk. AcBdemien tili Stiick-
aborgsocbLunds hori^onten, I7i9
Bike Almaaaker tili Abo horiEiin-
IT84. Hof-KalenderD, 4749— ITNt
ihm: Beskrifoing om baromelern
im tarmomatern 11781); Marken IUI
I initondande (örandrJDgar, tcgne
Bma stigande ocb fattaada [<7si);
rtahAliliapeker17tB — 17Si. Stuck-
I KaleoderlTSl — 8i. AalronoiiiUk
er 17S1 — Bl. — Tabutao pro cal-
lipsIbuB satellitum Jovia elc. (Act.
IE, 17(6). Obgervationes macula-
enerifl In disco Jovia et conjuncllo-
imni satellitum ejtu (Kot. Act. Soc.
771). De slmalalo satelllka Veneria
Waring.
1262
monitum (Ib. 111, (781). Nocb viele astroiA
Beobb. in d. 4«. u. Nov. AcL See. Cpaal. —
Om Unsels bastigbet (Vetenak. Acad. Heodl.
<Tt4). CndersilkD, om de ojemnheter, som
planeteD'Japilen mäoar, medelst aina inbör-
dea altractions krafter, rororaaka i hvarandraa
ging (Ib. 17tS). Om thermometrar (Ib. id.l.
OiD jordens akapnad ocb atorlek (Ib. 17tB et
ITfit). Obas. pa magDet-ofileDa oordenllige
ocb baatlga Hndringar vld atarka aorraken
(Ib. id.j. Om sUerDornag parellaiia ocb ab-^
erratiooer (Ib. 17SC et 17(1). Om logarilh-
meroa (Ib. 1711). Baratlelte om afvNgaiDgar
(Ib.id.). Omnorrakenet (Ui. id. eintl). Hi-
storiea om ebb ocb flod (Ib. id.). Obst. pS
Uercarii gäng ander ellsr fremlbr aolen, d.
t Haj 17BI (Ib. id.). >ewton'a ßlrklarlng pi
bafveta ebb ocb flod (Ib. 4754). leladalDgam
loleoB ocb planetemas boriaootala parallBiia
(Ib. 17SS). F(traOk att delermiaere aolena pa-
rallails, genom correapondenla objervalioeer
pl pleoeten Uars etc. (Ib. Id.). Om cometari
■ Aubaue (Ib. id.). Om väderveillnga iorSU-
ningar pA akepp ; 1 AulBlitie (Ib. t7B7). Ad-
markalDgar om klimaters aklljakUgbet (Ib. id.).
Om Bvenaka klimatet (Ib. id. et 1778). Jen>-
ntralaa emellam Svenska ooh Fraatka klima-
(erna etc. (Ib. <7S8). Om mSneas parallaxis
(Ib. id.). Om geograpbtaka longituden ; 1 Auf-
aSbe (Ib. Id.). Stockholm! obaervatorii pot-
bttjdbettamd[lb. I7GS). Historien om den cb-
met, aom firen iBli, 1607, 1681 ocb tVSB
blirvit obaerverad (Ib. <7S0). Obaa. pi plaoe-
ten Veneria g£pg genom soleas diacua d. 8 Jnn.
1781 (Ib. 1701). Korla anmHrkn. om blla-
vHdren (Ib. 1781). Om regnvattneta olika
myckenbet pK afirakilta orler (Ib. 17SS). Om
meridiBaskltlnadaraa emellam de orler, der
Planeten Venu blifvit obaerverad 1 tolen d.
e Jnn. 1 781 (Ib. Id.). Anmarkningar om solrtlk
(Ib. 1787), Om de aastalter, som varit gjorda
t Sverige, alt obaervere planalen Venua I So-
len d. 8 Jun. 1769 etc. (Ib. 178»). Nigra 111-
llndska orlers geograpblska baiagenbelt, rBt-
tad (Ib. 1779). Obas. pS 1789 ocb 1771 Ira
Comet (Ib. lT70etl77<). Om Cranleborp ocb
Lnnds observalarii longltud (Ib. 1771). Om
det skeo, aom pISgar omgifva mänen, dft han
beiacker bela aoleo (Ib. 1778). Om den för-
floderüga a^ernan i hvalflskens ConsteUBtltm
(Ib. 1 779] . Im Gamen 59 Abbandlt. , mm Tbeil
anchatalisl. Inhalta. — On the variallonorihe
magnelic-needle (Phil. Tr. 1 7SI), A oew method
of determiolng the longitude o( places from ob-
aervaliona of tbe ecllpse of Jnpltar's satellitea
(Ib. 1 7SS). Asiron. Beobb. daielbsl 1 7«l . 1 7M,
1788 u. «789, in d. Ifem. Sav. «traog. III.
WariBS,EdwBrd. — Dr.Hed.(l767].
Prof. (LucBsian) d. Malhematik an d. Dntv. zu
Cambridge seit 1760 (nach C o t s o n's Tod).
Hitgl. d. Roy. Soc. (seit 1 763) u. d. Board of
Loogitude (BD) (Abr. XIi; (KEC) (RGE),
geb. 1736 etwa, . . bei Sbrcwabnry,*
gest. 1798, Aug. 15, Plealeyb.Sbrewa-
bury.
1267
Watflon
Watt.
IM
•^:
experiments made to discover, whether the
electrical power, when the cooductors of it
were not supported by electrics per se, would
be sensible at great distances : with an ioquiry
coDcerning the respective velocity of electri-
cIty and sound (Ib. 4 747— »48). Of the experi-
ments made by some Genliemen of the Roy.
Society to measure the absolute velocity of
electricity (Ib. 4 748). A letler from Mr. W. W.
declaring he as well as many others have not
been able to make odours pass through a glass
by means of electricity etc. (Ib. 4 750). On the
phenomena of electricity in vacuo (Ib. 4 754).
A ietter concerning the electrical experiments
in England on thunder clouds (Ib. 4752). A
comparison of different thermometrical ob-
servations in Siberia (Ib. 4 758). Some obser-
vations relating to the Lyncurium of the an-
cients (Ib. 4 759). Some suggestions concer-
ning the preventing the mischiefs, which hap-
pen to shipt and their masts by lightning (Ib.
4 763). Effects of electricity applied to a Te-
tanus (Ib. 4 763). Obss. on the effects of light-
ning, with an account of the apparatus pro-
posed to prevent its mischteCs to buildings etc.
(Ib. 4 764). Some account of the late cold wea-
ther (Ib. 4767). — Medicinisches.
* 8t. John't Street bei Smithfield.
Waiflon, Richard. — Dr. Theol.,
folgweise Fellow (4 760) u. Talor (1767)
des Trinity College in Cambridge, dann
(4 771) Regius Prof. d. Theologie u. Rector
(Pfarrer) von Somersham in Huntingdon-
shire, 4774 Präbendar u. 4780 Archidia-
conus von Ely, 4782 Rector von Knaptoft
in Leicestershire und in demselben Jahre
daneben auch Bischof von Llandaff. Mitgl.
d. Roy. Society seit 1769 (BD) (KEC) (Ann.
of Phil. IX, 1817; (LAD),
geb. 1737, Aug. .., Heversham b. Ken-
dal, Weslmoreland,
gest. 1816, Juli 15, Westmoreland.*
Institutiones metallurgicae, 8°, 4 768. An essay
on the subjects of chemistry and their gene-
raldivisions, 8**, 4 774. Chemical essays, 5 vol.
4 8°, London 4 781—87 (vielfach aufgelegt). —
Experiments and obss. on various phenomena
attending to the Solution of saits (Phil. Tr.
4 770). Remarks on the efTects of the cold in
Febr. 4 774 (Ib. 4 774). Account of an experi-
ment made with a thermometer wbose bulb
was painted black and exposed to the direct
rays of the sun (Ib. 4 773). Chemical experi-
ments and obss. on lead ore (Ib. 4 778). Obss.
on the sulphur wells of Harrogate (Ib. 4 786).
— Theologisches u. Anderweitiges.
*ge8t. 1^16, Juni 4, Calgarth Park, Westmoreland
WbHj James. — Nachdem er sich
von 1755 bis 1756 in London anter John
Morgan zum Mechanicus ausgebildet, Hess
er sich als solcher 1757 in Glasgow nie-
der u. trieb daselbst sein Geschäft (als Uni-
versitSts-Instrumentenmacher, splteraueh
als Feldmesser u. Civil-IngeDieuribisflll,
wo er sich mit'Matthew Boultoa.li-
schinenfabricant zu Soho bei Birmiogbii,
verband, um mit diesem seine 1769 pa-
tentirten Verbesserungen der Dampfiu-
schine im Grossen auszuführen, wis fro-
her mit dem Dr. J. Roebuck (siebeDie
sen) nicht gelang. Mit Ablauf dieses Nenti
trat er 1800 in den Ruhestand. Hitgli
Roy. Soc. zu Edinburgh (1784) u. Loodoo
(1785), Corr. (1808) u. auswärt. HilsL
(1814) d. Pariser Instituts , auch Dr. Ar.
in Glasgow seit 1 806 (Muirhead, Ththit
ofJ. W., 8°, Lond. 4 858; (Arago^Otw-
biogr. l) (KEC),
geb. 1736, Jan. 19,Greenock,Renfrew-
shire, Schottland,
gest. 184 9, Aug. 25, Heathfield bei Bi^
mingham.
Considerations on the medical use of facti-
tious airs and on the manner of obtainiDgtbeD
in large quantities ; mit Th. Beddoei, 5 pt. V,
4 794 — 96. Description of a pneamatic ipp^'
ratus, with directions for procuring theftcti*
tious air, edit. II, 8<>, 4 795. — Tfaoughts oDtbe
constituent parte of water and of dephlogisü-
cated äir, with an account of some eipeh*
mente on that subject (Phil. Tr. 4 784). Seqoel
to the thoughts etc. (Ib. id.). On a newo^
thod of preparing a test liquor to sbowtbe
prcsence of acids and alcalis in chemical mii-
tures (Ib. id.). -> Zusätze zum Artikel Steam
u. Steam-Eng'ine in Brewster's Cocyclo-
paedia u. Robixison's System of mechan. pbi'
losophy. — W. ist als Erfinder d. eigenllich«
(nur durch Dampf bewegten) Dampfmascbio«
zu betrachten ; er erfand überdiess den Cod-
densator (1 769) , die doppelt wirkende Ma-
schine (4774), die Expansion, das Parallelo-
gramm, den Regulator usw.; ihm verdankt
man auch die Dampfheizung (4 788;, dereo
Idee allerdings dem Obersten W. Cook« Pbü
Tr. 4 745) gehört. — Über diese u. andere Er-
findungen W.'s siehe : The origin and projires«
of the mechanical inventions of J. Watt, illu-
stre ted by his correspondence with hi$ friemis
and the specificalions of his patents ; by J>P'
Muirhead, 3 vol. 8°, Lond. 4 854. — ferner
über seine Anrechte auf d. Entdeckung i-
Wasserzersetzung (gegen Cavendiah) siebe aus-
ser den sc^hon genannten Werken von H^
head dessen : Correspondence of J. W. oo bis
discovery of the theory of the compositioo of
water, 8«, Lond. 4 856 ; J. D. Forbea: Diss. od
the progress of math. and phys. Scieoce (<o
d. Encyclop. Britann., 4 856) u. Ch. KnigW«
The english Cyclopaedia, Vol. VI (185«''
p. 563.
Watt, James*. — Sohn d. Vorigeo
In früherer Zeit Secrelär d. Manchester Phi-
losoph. Society, später einige Jahre i« ^^'
ii'
Watt
Weber.
1270
; von 4 79 i an Theilhaber an dem
häft Boulton & Watt in Soho
uirhead, Life ofJ. W.) (An.R.
769, Febr. 5
848, Juni 2, Aston Hall b. Bir-
minghaui.
intofa mine(boiAnglezark, on>\eit
Lancasbire) in >wbiüh the adrated
found (Mem. Mancbester Soc. Hl,
the effects produced by different
ns of the terra ponderosa given to
.id.). — Warspöter (ums J. 1847)
Beförderer der DampfschiOTahrt.
verweehBeln mit James Watt, Dr. Med.
w, welcher unter ADderem schrieb : On the
n of roines {Tilloeh, Phil. Mag. XL VII,
n the introduction of the antiphlog^tio sy-
Great Britain {Thomson^ Ann. o/Phii.
I ; On the gas blow-pipe (Ib. XI, ISIS).
Gregory. — Halbbruder des
Seit 1794 Tbeilhaber an d.,Fa-
ft von Boulton £l Watt in
1 mebr nominell als activ. Lebte
bis 1798 in Penzanco, gemein-
mit H. Davy experimentirend
uirhead, a. a. 0.^^
777,
804, Oct. 16, . . .
IS on basalt, and on the transition
treous to the stony texture, ^bich
le gradual refrigeration of melted
h Seme geological renaarks (Phil.
Robert. — Dr. Med., Prof. d.
. pract. Medicin an d. Univ. zu
PrUsident d. Facultät d. Aerzte
rzte daselbst (K£C),
774, Ayrsbire,
819, März 4 2, Glasgow.
Britanoica or A general index to
foreign llterature, 4 vol. 4^ Glas-
-20,*Bdinb. 1831—24. — Od the
•f rainbow (Ann. of Phil. XIH, 1819).
isches.
Uy W i 1 1 i a m. — Dr. Med., pract.
rcbspiel Horwood in Devonshire
),
• ••- >•
89, Juni .., Horwood Parsonage.
des Wavellits (H. Davy, Phil. Tr.
5). .
er, Thomas. -— Wohlhaben-
mann zu Tortworth in Glouce-
Studirte gleicbzeitig (1790) mit
iboldt u. L. V. Buch, in Frei-
l\. d. Roy. Soc, Geolog. Soc,
.usw. (GS,\ll) (Sillim.Neu)
) (KEC),
geb. 4773,
gest. 4 895, Juli 2, Stafford Place, Pim-
lico, London.
Od the fossil Elk of Ireland (Phil. Tr. 1825).
— Mem. of the geological relatioos of the east
of Ireland (Tr. Geolog. Soc. Ser. I, Vol. V,
pt. il, 1821). Geolog. observatioDS on part of
Gloucestershire and Somersetshire (Ib. Ser. II,
Vol. I, pt. II, 1824). Od the geolog. relations
of thesouth of Ireland (Ib. Vol. V, pt. 1, 1819).
— On Fioetz formations (Phillips, Ann. of Phil.
II, 1821). Geological remarks (Ib. IV, 1822).
On the Rothe Todte Liegende and Weiss Lie-
gende of the german geologists (Ib. V, 1828 et
VIII, 1824). — On the gold-workings forroerly
conducted in the County of Wicklow, Ireland
(Phil. Mag. Ser. Ill, Vol. VII, 1885). On the
carboniferous seriös in the United States (Ib.
IX, 1 836 ei X, 1 837 ; auch Tr. Geol. Soc. Ser. II,
Vol. V, pt. I, 1 887). Geolog. Relations of North
Devon (Ib. XII, 1888). — Übersetzte A. 0.
Werner: Die äusseren Kennzeichen d. Fossi-
lien, 8^ Dublin 1805.
Webby Philipp Barker. — Reicher
Privatmann, der viele naturwiss. Reisen
unternabm nach Schweden, Italien, Sici-
Hein, Griechenland, Kleiuasien, Spanien,
Portugal, den canarischen Inseln usw.
(Bpl. \) (Elogio da F. Pariatore, Fircnze
4 856;,
geb. 4793, Juli 48, Milford-House,
Surrey,
gest. 4 854, Aug. 29,
Osservazioni intorno »Ilo stato antico e pre-
sente dell'agro trojano, Milano 1821 (deutsch
von Haie, 8^ Weimar 1822). Mit Babin Ber-
thelot: Histoire nat. des lies Canaries, 2 vol.
40, Paris 1886—44. — Botanisches.
Webbor, Samuel. — Präsident d.
Harward College zu Cambridge bei Boston
u. Prof. d. Mathematik an demselben (AAB),
geb. 4734, Byfield,
gest. 4840, Juli 47,
Obs. of an annular eclipse of the sun at Cam-
bridge, 1791, Apr. 8 (Mem. Americ. Soc. II,
1793).
Wober, Christoph. — Dr. Med.,
Pbysicus zu Walsrode (4 758), später Hof-
u. Brunnenmedicus zu Rehberg (M),
geb. 4734, . . . Eisleben,
gest. 4787,
Diss. inaug. Examen corporum quorundam ad
fermentatiooem spirituosam pertinentium, 4**,
Gotting. 1758. Tractatio chemica de pyro-
phoro, 4^ Ib. 1758. ~ Wirkung d. kUnstl.
Magnets in e. seltenen Augenfehler (GöUing.
Gelehrt. Anzeig. 1766). — Vom Probiren ver-
fUlscbter Weine (HannOvr. Mag. 1764). Nachr.
von e. grösseren medicin. Nutzen d. Blektr.
usw. (Ib. 1765). Bekrflft. d. medicio. NulzAa«
-7 W»btt.
in
Wabor, Franz Joseph. — ßr$( In-
Bpector d. Porz^lanfabrik zu HÖcbsi, dann
Direct. der zu Ilmenau, dann privaii-.ireinf'
zu HSxteru. zuletzt bei F. v. Bero hl lu-
gen zu Walshausen bei Hildesheim (Mj,
geb. . . . Höxter, gest. 1799, . . .
Die EuDSt, das achte Porzellm lu verfertigen,
i', üanooverivgs.
WalMr, Jacob Andreas. — Dr.
Med. (Tübingen 1760), leble erst zu Tü-
bingen, dann zu Wien u. zuletzt z\t Grub
bei Coburg «uf der von Sand'scb<!ii Ber-
tinerblaufabriL (M),
gib. ntl,..., gest. <79S, Jan. (3, . . .
Uonalsscbrin von nUtzl. u. neuen Erfahrr. aus
d. Reiche d. Scheideliunsl u»w., (. Mcinril. S",
Ttib. 1771. Neu eotdeckle Nslur d. Kalks u.
d. fltzendeD Körper usw., 8°, Berlin tili.
Fragmente von d. Physik f. Frauenzimmer u,
Kinder, 8', Tüb. 477«. Kurze Anweis. Tiir e
Anfänger d. Apolhekerkunsl u. Chemie, S",
[b. )77>, 1. Aufl. Ib. 4786. Vollsläodifjp ihco-
ret. u. pracl. Abbandl. vom Salpeter usw.,
S>, Ih. 4TTS. Anmerkk. usw. Ober d. Zeu^un),'
d. Salpeters, S°, Ib. I7BD. PhysikaL-clieui.
Magazin f. Aerzle, Cbemisteu usw., 1 lide, 8".
Berlin 1780. Physika!. -ehem. ünlersiich. d,
thieriscbenFeucliltgkeiten, S", TUh, 17h4. Be-
kannte u. anbekannte Fabriken u.KilnNio usw.,
8°, Ib. 1781. Luiku. I,olun«T«T von d. Lutl-
BotiilTkunst: auü d. Latem., 8°, Ib. 1194. Be-
schreib, einiger zum Gebrauch d. depblu^ist.
l.utt beim Blaserobr einRerichlelen Miiscliinen
usw., 8", Ib. 1785. Nützt, ^Vahrheite^ für Fa-
brikonlen usw., 8", Wien u I.eipz. IVST. Be-
schreib, d. grossen Saline bei Gmüiiden in
Oberöslorroich usw., S", 'l'iib. 1789. Nachr.
VDD d. Benutz, d. Abfalle bei d. Salinen usw.,
8°, Neuwied 4789. Leichlfassl. Chemie für
Handwerker usw., 8", Tub. 4790, 8. Aull. < 793.
Chem, Erfahrungen bei meinen u, anJeron
Fabriken usw., 8°, Neuwied 4793. Kiildeckle
chem. Geheimnisse, 8°, Ib. 4793,
Weber, Friedrieh August. — Dr.
Med., pracl. Arzt zu Ileilbroiin seil l'86,
vorber i Jahn; Annenarzt in Bern (M. U),
geb. 175.1, Jan. 3i, Hcilbronn,
gest. I80G, Jan. Sl,
Beiirr. z. Geschichte d. beriihmleslen liesund-
brunnen u. Bader in unserer Schweiz, i ilfl»
8°, Zürich 4788. Abbandl. von Gewiileru u.
Gewilterableitern, 8°, Zürich u. Leipz. l'9i.
Chem. Uniersuch, d. ScbinznacherBailcs usw.
fltahn'a Archiv II, i 788]. — Viele tlberselzun-
gen (ihysikal. Werke.
Weber, Jusepli. — Prieslcr, Dr. Phil.
u. Theol,, Prof. d. Physik ersl an d, Univ.
zu Dllliut^en, dann an der higol^lndt ii. diir-
auran der zu Landsbul, zulelzl seil ISlIi
Geaeralvicar d. Bislhnms Aagabnri fJLII
(N).
geb. 1753, Sept. }3, Rain, ttjtn,
gesl. <S3I, Febr. «jl
Abbaodl. vom Lu fiel ectrop bor, 8*, Ao^r^
1. Aull., Ulm 1779 (auch N. Abhb. d. Bi^
Acad. I). Neue Errabmugen idio-elcklritdt
Körper ohne einiges Reiben zu eleklriiins,
S*, Angsb. 4781. Foattiver Elektropfaor, r.
Ib. 1781. Unterrlchl von Varw»bruD|sBiiruk
gegen d. ^witler, 8°, Dilling. 47S4, tbat
Wirk. d. Sehiessens auf Gewiller, Ib. <tli.
Neue elektr. Versuche, Salzb. 4 788. Ebwi
gemeine u, durch AuFlös. aus KOrpem 4il-
wickelte Luft, 8", Landab. 478S u. 4811. Vor
lesungen eusd. Nsturlehre, S°, Dtllia|. t
Pbysikal. Chemie, 8", Landsh. 4794, I. Aii
4798. Lehre von d, GlektriciUt, S*. Ib. «TU. :■
Mechanik u. ihregesammt. Theile, 8°, Ib.iTli.
über d. Erde, d. Wasser u. d. AlmotpUn,
8°, Ib. 479«, Über d. Feuer, 8°, B(|M»b. ,
4 804. DerGalvauismus, eineZeilscbnR.4tllt '
8°, Landsh. 4801— S. Lehrb. d. NalumiA.
4 Hfte., Ib, 4808— 8, Die Beweguii^slehr*!. .
die HecbsQik, 8°, Münch, 4840. Vom dynio- '
Leben d. Natur Uberhaupl u. vom elektr. Le-
ben im Doppel-Eleklropbor iosbesoaden, )*i
Landsb. tliS. Der GalTaDismui q. itatt
Theorie, 8*, Miinch. 4 84 8. Das Wesen d. Elektr.
durch neue Versuche mit seidenen DiDden 1
dai^esletll, sammt Beschreib, u. Theorie d. 1
Elektrophanles, 8°, Sulibach 4848. DieFbT'
slk als Wissenschafl oderd. Dynamik d. gin- '
zen Natur, 4. Bd. 8°, Ib. 4849, Von d. HelHr-
stelnen u. ihrem Entsleben, 8°, Landsh. 4Ü).
Vom VerhSltniss d. ElektricilHt zum Ui|ti(-
lismus, 8". Miinch. 1834. Die Sicherung un-
serer Gebeude durch Blitzableiter usw., P,
Landsh. 1811. Der Lufleleklrophor in seine
VervolIstandlRungusw., 8°, Münch. 4B»(,-
Die Theorie d. Eieklricilüt (Sehr, nslurf. Ge-
sellach. Berlin IV, 4783). — Begriff u. Dm-
structicin d. Doppel -Eleklrophers osw. (Oftt.
Ann. XLIX u. LI, 48IS. Neuer Versuch, den
Galvanism. zu erkluren [Ib. LI, 4815). Der
thieriscbe Magnetlsm. aus dynaniiscb-cbtin.
Kriirien verslündlich gemachtjlb. LIV, 4S(GJ.
Der Eleklrophantes usw. [Ib. LV, 48I7<.-
Geistliches u. Pädagogisches.
IVeber, Goilfried. — Nacbdeui er
in Heidelberg u. GÖllingen die Kerbte slii'
dirl, <80i Advocat u. I80i Fiscalprocu-
rator in Hannhcim, 1811 Tribunalricblcr
in Mainz, IStS Horgerichlsralh u. Gene-
raladvocat in Darmstadt u. 483! Genersl-
slaatsprocurator daselbst (Hl. H) fSc' 'S',
geb. (779, Hürz t, Freinsheim.Rbeia-
bayern,
gesl. 1 839, Sept. 1 1 , Kreuznach.
Theorie d. Tonselzkunst, 1 Bde. 8°, Vtint
4817— lä". 3, Aull., 11). 4830— Si. Überclin»-
numetr. T^mpubczcichnung, 8°, Ib. 4817.—
Die menschl. Singslimme [In d, von ibm iitr-
ausgegebeneu Zcitschrilt ClicUia, 1, 481i|.
rs
Waber
Weber.
1274
Hfeber, Btnst Heinrich. — Dr.
i. (Willenberg 48 45), folgweise Privat-
:ent u. Prof. d. Afiatomie (extr. d. ver-
gehenden 184 8,lfrd. dk menschl. 4 821)
seit 4840 d. Physiologie an d. üniv. zu
pzig. Mifgl. d. königl. sSchs. Gesellsch.
^iss. (M. \l) (CLJ,
geb. 4795, Juni 24, Wiltenberg.
Bure et aodtlu hominis et animalium, Lips.
0. Die Wellenlebre auf Experiapote ge-
ndet usw. ; mit W. £. Weher, 8«, ib. 4 825.
3ber d. Beugung d. Glasoberflttcbe beim
ipringen ; mit W. E. Weber (Pogg. Ann.
, 4S80). — Ober d. Anwend. d. Wellen-
*« aufd. Lebre vom Kreislauf d. Bluts usw.
ichte d. K. Sachs. Gesellsch. d. Wiss. 4850).
er d. Raumsinn u. die Empfindungskreise
. Haut u. im Auge (Ib. 4 852). Mikroskop,
bb. sebrgesetzmässiger Bewegungen, wel-
d. Bildung von Niederscblägen barziger
per aus Weingeist begleiten (Ib. 4 854). —
h viel Physiologisches u. Anatomisches.
MTeber, Wilhelm Eduard. — Dr.
1. (Halle 4 826), erst Privatdocent (4 827)
i^rof. extr. (4828 — 3 4) an d. üniv. zu
le, dann Prof. ord. d. Physik an der zu
Hingen bis 1837, wo er wegen seiner
dHrung bei Aufhebung d. Constitution
l>st sechs anderen Professoren seines
its entsetzt ward ; hierauf privatisirend
i 4 843, dann erst Prof. ord. d. Phvsik
d. Univ. zu Leipzig bis 4 849 u. nun in
oe frühere Stellung nach Göltingen zu-
;kkebrend. Mitgl. d. Götling. Soc. u. d.
sichs. Gesellsch. d. Wiss. Bruder d. Vo-
en (M. n; (CL) (PJ,
geb. 4804, Oct. 24, Wiltenberg.
I Wellenlebre auf Experimente gegründet
V.; mit B.H.Weber, 8**, Leipz. 4 825. Dtss.
eriam efflcaciae laminarum maxime mobi-
D arcteque tubos aörem sonanlem conti-
ites claodentium etc. continens, Halae 4 826.
(es oscHlationis oriundae si duo corpora
ersa celeritate oscillanlia ita conjungunlur
)8cillare non possint nisi simul et synchro-
e exemplo illustratae tuborum linguato-
D, 4^ Ib. 4827. Mechanik d. menschl. Geh-
rkzeuge; mit £. F. Weber, Götting. 4 836.
loltate aus d. Beobachtungen d. magneti-
len Vereins 4 886—44; mit X. F. Oanii,
Me. 8« u. S All. in 4^ Ib. 4 887—48. De
tira chalybis roagnelica, 4'>, Lips. 4843.—
■m. de Ali bombycini vi elastica (Com-
mt. reeent. Soc. Gott. a. 4832—87, VIII,
44). De thbus novis Itbrarum construeu-
rmn methodls comment. (Ib. id.). — Über
Atwend. d. magnet. Induct. auf Mess. d.
eÜtalioo mit d. Magnetometer (Abhh. d.
ttt. Gesellsch. d. Wiss. V, 4 858; Auszug:
Vf. Ann. XCIX, 4 856. Bestimm, d. recbl-
'Bkl. Component. d. erdmagnet. Kraft in
Ktiageo in d. Zeitraum von 4 884 bis 4858
(Ib. VI, 4 866). Zur Galvanometrie (Ib. IX,
4 862). — Eleklrodynam. Maassbestimmungen,
Abb. I (Abb. bei Begründ. d. k. säcbs. Ge-
sellsch. d. Wiss. 4 846; Auszug: Pogg. Ann.
LXXIII, 4 848). D» Abb. II: Widerslandsmes-
sungen (Abhh. d. k. süchs. Gesellsch. d. Wiss.
I, 4852). D** Abb. III: Diamagnelismus (Ib.
id.). D» Abb. IV: Zurückführ. d. Slrominten-
sitöts-Mess auf mechan. Maass; mitB. Kohl-
rauich (Ib. V, 4 857 ; Auszug : Pogg. Ann. XCIX,
4 856). — Über Polarisation d. Schalls usw.
(Schweigg.Journ.XLVI, 4 826). Überünlerbre-
chungen d. Schallsirahlen usw. (Ib. XLVIII,
4 826). Benulz. Oi resonirend. Membran zur
Beobachtung d. Interferenz d. Schallwellen
(ib. L, 4 827). — Bemerkk. über Longitudi-
nal- u. TransversaltOoe gespannter Saiten
(Pogg. Ann. XIV, 4 828). Compensation d. Or-
gelpfeifen in Bezug auf Störke d. Töne (Ib. id.).
D° in Bezug auf Temperatur (Ib. XVII, 4 829).
Einrichtung u. Gebrauch d. Monochords (Ib.
XV, 4829). Überd. Tarti ni'schen Töno (Ib.
id,). Über d. Construct. u. d. Gebrauch d.
Zungenpfeifen (Ib. XVI, 4 829). Theorie d. Zun-
genpfeifen (Ib. XVII, 4 829). Über noch vor-
handene Unzuverlässigk. im spec. Gewicht d.
Wassers (Ib. XVIII, 4 830). Über d. spec. Wör-
me fester Körper, besonders d. Metalle (Ib.
XX, 4 830). Über d. Beugung d. GlasoberHüche
beim Zerspringen ; mit £. H. Weber (Ib. id.).
Vergleich, d. Theoried. Saiten, Stäbe u. Blase-
lostrumente (Ib. XXVIII, 4 838). Über e. Vor-
sicht, welche bei Mess. d. Elasticität fesler
Körper anzuwenden ist (Ib. id.). Über d. Ela-
sticität d. Seidenfäden (Ib. XXXIV, 4 835).
Über Barometer- u. Thermometerskalen (Ih.
XL, 4 837). Das Induclions-Inclinatorium (Ib.
XLIII, 4 838). Unipolaft Induclion (Ib. LH,
4844). über d. Elasticität fester Körper (Ib.
LIV, 4 844)." Messung starker galvan. Ströme
nach absolutem Maass (Ib. LV, 4 842). Über
d. Wirk. e. Magnets in d. Ferne (Ib. id.). Über
d. elektro-chem. Aequivalent d. Wassers (Ib.
id.). Über d. Maass d. Wirksamkeit magneto-
eleklr. Maschinen (Ib. LXI, 4844). über d.
Erreg, u. Wirk. d. Diamagnelismus nach d.
Gesetzen inducirt. Ströme (Ib. LXXIU, 4 848).
Mess. galvan. Leilungswiderslände nach ab-
solut. Maass (Ib. LXXXII. 4854). Zusammen-
hang d. Lehre vom Diamagnetismus mit der
von d. Magnetism. u. d. Elektr. (Ib. LXXXVII,
4 852). — Aufsätze im Universal-Lex. d. Ton-
kunst (»Akustik«), Ersoh u. Oraber's Encyclo-
pttdie (»Chladni«), d. Caecilia u. Leipz. Mu-
sikal. Zeitung. — Über einheitliche Maasssy-
steme, Brochure (ohne^Ort u. Jahr).
IVeber, Eduard Friedrich. —
Dr. Med., seit 4 833 Proseclor an d. Univ.
zu Leipzig. Bruder d. Vorigen (CL),
geb. 4 806, März 4 0, Wiltenberg.
Mechanik d. menschl. Gehwerkzeuge; mit W.
E. Weber, Götting. 4 836. — Fernere physio-
log. Arbeiten.
WeheVj Friedrich Karl Adolph.
Erst Lehrer am Gymn. zu Nauc&b\\\%, <\^w\^
1275
Weber
Webfter«
im
Subrector u.' Oberlehrer d. Mathematik u.
Physik am Gymn. zu Torgau und nun seit
1836 Oberlehrer am Gymn. zu Schwerin
in Mecklenburg (Wex, Gesch, d. Schwerin.
Gelehrten- Schule, 4", Schwer. 1853;,
geb. 1807, Apr. 26, Hettstädt, Manns-
feld,
gest. 1842, Jan. 2, Schwerin.
Lehrb. d. Elementar-Mathcmatik , 3. Curs.,
8«, Schwerin 1837—88.
Weber, Thomas Reinhardt. —
Dr. Phil., von 1 842 bis 1 856 Assistent von
H. Hose, seitdem Chemiker in d. Herr-
mann*schen Fabrik zu Schönebeck bei
Magdeburg (Or),
geb. 1818, Mai 11, Freiberg, Sachsen.
Atomgewichts-Tabellen zu H. Soie'i Handb.
•d. analyt. Chemie, 8», Berlin 1852. — Ober
d. Bestimm, d. Magnesia durch phospborsaur.
Natron u. der Phospborstture durch Magnesia
(Pogg. Ann. LXXIII, 1 848). Unorgan. Bestand-
theile d. Erbsen u. d. Brbsenstrobs (Ib. LXXVI,
1849). D** d. Rapses u. d. Rapsstrohs (Ib. ib.).
D** d. Weizens o. d. Weizenstrohs (Ib. id.).
D^ d. Ocbsenbluts, d. Pferdefleisches u. d.
Kuhmilch (Ib. id.) D<^ d. Fleijiches, Blutkuchens
u. Serums vom Pferde (Ib. LXXXI, 1850).
Über Aschenanalysen nach d. Methode d. Ver-
kohlung usw. (Ib. id.). Analyse d. Apatits
von Snarum (Ib. LXXXIV, 4 851). Darslcll u.
Zerleg, d. Verbind, von Kohlensäure mit Zink-
oxyd u. Wasser (Ib. LXXXV, 1852). Über d.
Darstell, u. Untersuch, d. sogenannt, sauren
phospborsaur. Kalks (Ib. CIX, 1860).
IVeber, Friedrich Rudolph. —
Dr. Phil. (Göltingen 1858), seit 1859 Leh-
rer d. Chemie am königl. Gewerbe-Insti-
tut in Berlin, früher Assistent von G. Mag-
nus, kurze Zeit auch Lehrer an d. Ge-
werbe-Schule zu Stettin (Or),
geb. 1829, Juni 15, Halberstadt.
Über d. Verbindungen d. Aluminiums mit d.
Salzbildnern (Inaug.-Diss.) , 8°, Stettin 1858.
Anleit. z. Erkenn, echter Vergold. u. Versil-
ber. auf Melallwaaren, S'', Berlin 1 859. ~ Über
d. Verhalten d. Schwefelquecksilbers zu d.
Schwefelverbindd. d. alkal. Metalle (Pogg.
Ann. XCVII, 1856). Über d. Wärme-Enlwickl.
bei Molecularveränderungen des Schwefels u.
d. Quecksilberiodids (Ib. C. 1857). Über lod-
aluminium (Ib. CI, 1857). Über lod- u. Brom-
aluminium (Ib. CHI, 1858). Über Chloralu-
roinium (Ib. id.). Über d. Verbindd. d. Chlor-
aluminiums mit d. Chloriden d. Schwefels,
Selens u. Tellurs (Ib. CI V, 1 858). Über d. Ein-
wirk.d. Fünffach-Chlorpl)osphors auf d. Sauer-
stofTverbindd. (Ib. CVII, 1859). Bemerkk. über
d. Verbindd. d. Wismuths mitd. Chlor, Brom
u. lod (Ib. id.). Über Selenacichlorür u. Se-
lenstture-Alaun (Ib. CVIII, 1859). Überd. Auf-
treten von Pentagona 1-Dodecaöderflächen am
Alaun (Ib. CIX, 1860). t)ber d. Binwiiil
Chlors auf Metalloxyde (Ib. CXII, 1M1).-
Mitredacteur d. Zeitschrift d. Vereins deibdL
Ipgenicure.
IVebsky, Christian Friedriek
Martin. — Nach gemachten Studien ii
Berlin, Freiberg u. Bonn, 1851 Oberein-
fahrer zu Kupferberg in Schlesien, lüSS
Bergmeister zu Tarnowitz und seit 1861
Oberbeqgrath in Breslau (Or),
geb. 1824, Juli 1 7, Wüstegiersdorf.Ireii
Waidenburg, Schlei
Zur Characteristik d. Dioptases (Pogf. An.
LXIX, 1846). Über Mangan - Idokras [ib.
LXXIX, 1850). Über einige FlttcbeDd.(^
zes (Ib. XCIX, 1856). über d. Aoweod.i
Quensted t'sch. Krystallprojectioo aofZiil»
lingskrystalle (Ib. CXVIII, 186S). — Diel»
lagerstätten von Kupferberg u. Radelsiii
(Zeitschr. deutsch, geol. Gesellsch. V, 1S4
Ueber einige Krystallformen d. Cüiestioi«
Rybnick (Ib. IX. 1857). Über d. VorkoM
d. Phlogopits bei Hirschberg (Ib. id.). Ihr
d. Krystallf. d. Tarnowitzils (Ib. id.). Gbiri
Krystallstructur d. Serpentins usw. (Ib. X,
1858). Über d. Uranophao (Ib. XI, 1859).
Websky I E g m o n d . — Dr. Phil. (Ber-
lin 1853). Besitzer e. Kattundrackerei a
Wüstegiersdorf (Kreis Waidenburg, SeUe-
sien). Bruder d. Vorigen (Diss),
geb. 1827, Juli 17, Wüslegiersdort
Diss.'inaug. de oleo brasstcae napi, 4", Bert-
iini 1853.
h
X\
IVebsky , J u s t u s. — Dr. Phil. |Be^
lin 1 858). Gutsbesitzer in Schlesien. Bru-
der d. Vorigen (Diss),
geb. 1834, Dec. 4, Wüstegiersdorf.
De turfae compositione et formatioae, 4*. ^
rolini 1858.
IVebster I Thomas. — Prof. d. Geo-
logie am University-College in London, frü-
her Architect, Literat und Pri?allehrtfi
Geologie. Mitgl. u. Secretär d. Geolog. S^
ciety in London (An. R. \%kk),
geb. 1772, Orkney-Inseln,
gest. 1844, Dec. 26, London.
Letters to Sir Harry Bnglefleld on the geolofi
of the isle of Wight, 4», Lond. I816.-0i*«
fresbwater formation in the isleofWigbt,«'^
someobss. on the strata over the cbtllLiotke
south-east part of England (Tr. Geolog. Soc-
II, 1814). On some new varieties of fossil f^
cyouia (Ib. id.). On the geognostic sitQS'i*'
of the Reygate stone and of the fuller'sev^
of Nutfield (Ib. V, 1821). On a fresh«»
formation in Hordwell Cliff, Hampshire elc.
(Ib. 2'^ Ser. I, 1822). On the Purbect si^
Portland beds (Ib. II, pt. I, 1826). StrtU it
Hastings in Sussei (Ib. id.). — On the be^ '
between the cbalk and the Purbeck limest^**
7 Wabater
lia «aatli-«ast of EuglBod [Fhillipi, Ann. of
.IX, ISIS). — Vollendete London'! En-
opedia of domeslic ecoDomy, und lieferte
best« AosgBbe von Imiion'i Elements o[
Bce ind art, vermehrt mit einem Trsctvt
r perspective. — Zwei(elban, ob dieser
HUWabitar oder ein anderer es war, wel-
* scbrieb: Tbe priDcipies of hydrostallc,
ibrtdge 1B3S, u. Tbe theory ofequilibriuin
rootioD of fluid*. Ib. 1S36.
IVebflier, Jobn White. — Dr. Med.,
'. d, Cbemie u. HiDeralogie an d. Her-
I-Dniversily zu Cambridge bei BostoD
isso;,
geb. 1193 Boston,
gest. 1850, Aug. 30, Boston.*
MriptlOR of tbe Island of St. Michael, com-
Dg «D accouiit of its geologlcal slnicture ;
remarksun theolher Azores, Boston i Sil.
BD«»I of cbemiitry elc, 8°, Ib. 1816,
III, Ib. 4B(e. — Analysis of Wecke [Bil-
Jonrn. I, ISiB— <B). Invealion of tbe
>p|pe mouth for oxygeo and bydrogen (Ib.
[V, 1 81»). EiplosioQ of bydrogen aad oiy-
wilb remarks oa aenuning'i safety tube
XXXVll, 181S}.
lintniahttt wfgen dn im 13, Nst. 1B49 wn I>r.
•■rknin bennftnen Mard«.
Veddle, Thomas. — Prof. d. Ha-
aatik an d. köDigl. Hüitarsuhule zu
]hur8t seit (861, vorher Lehrer d. Ha-
satik an einigen Privalschulen in New-
te-upon-Tyne u. anderen Städten Eog-
I*. Hilgl. d. Boy. Soc. u. Aslron. Soc.
«Ddon (ASM-WUl) (G. ii'Si}.
geb. 1817, Nov. 30, Beaumonlllouse,*
gest. 1J53, Dec. t, Bagshot.
bod of solving oumerical equations of all
ras, Newcastle-upoo-Tyne ISta. — In-
ligation o( cerlain properties of ellipsoid
nbriilgeBndDublinMath.Joura.il, *8(7].
BODJugate hyperboloids (Ib. id.). Demon-
UonofFMekl'sheiagrsmme (Ib. 111,1818).
differeot published demoastralionsof Fma-
iheugramme IIb. IV, 1849). On tbeorems
paca analogous to tbose offBaoal and Bri-
toB (Ib, Id., V, issa et VI, laGt). Oa tbe
tions, whicb eilst in cerlaia Systems of
ili tnd planes, locluding tbe relation be-
sä ten poiats in a surface of tbe gecond
m (Ib. V, ISBO). Od tbe coDstruclion of
pintb point of ialerseclioa of two curves
« Ihird degree, when the otber eigth point«
^ten (Ib, VI, 1 861). Demonstration ofBri-
Mk'a tbeorem and of an analogous pro-
r Id apace (Ib. VII, (899), On certain sy-
I In apace analogons to Ibe completete-
DM and eotnplete quadrllaleral (Ib. Id.},
Jm condltion of simllarity of two surfaces
« socond degree, not similarly placed [Ib.
,1851), On certain geometr. relations be-
lli ■ 'aurtiott of tbe second degree and a
^•droQ, wbose edge* toucb ihe surface
Wedgwood.
1278
Hb, id.], On a geometr. interpratation of tlie
funct. al' + bu'+ctu, with some applicstions
[Ib. IX, 4S541. On a new and simple rule for
approtimatlog to the area of a flgure by means
of scven equidistant ordinates (Ib, id.), — A
new analytical demonstralionoflha Parallelo-
gramm of farces (Phil. Mag. S6r. III, Vol. XXIX,
I8(B). On Bsymplolic slrslgbt lines. pisnes,
cones and cylinders to algebraic suiTaces IIb.
XXXI, 1S4T). On annuities and assurances
on successive Uvea [Ib. XXXVl, ISSO), —
Ferneres in iLadiea' Diary* (i. B, : Symmetri-
ca! properties of plane triangles, IStS, (StS
etlSiS), in: The Uathemalician, herBust;eRe-
bea von 1 B43 bis I BSO von Dftviea, Sntberterd
u. Tanwiek, z, B.: Method for tbe compula-
tionadogaritbmsaadaatilogarilbDis; Method
for the computation of langents and aalilen-
genls; A new and easy method of approii-
mating to the unreal roots of Irinomisl equa-
tions; An analytical geomelry of tbree di-
mensioas relative lo oblique axes; Etc.
* B«l StvalOrdhuii, Nurthninticilud.
Wedel, Georg Woirgang», — Ersl
(1667) Sladlphysicus in Gotha, dann Dr.
Med,, Prof. d. Medicin an d. Univ. zu Jena
seit 1673, daneben seit i68S fürsll.sächs.
Leibarzt u. 1694 kaiserl. Pfalzgraf. Hilgl.
d. Leopoldin. Academie (J) (HL) (OJP),
geb. 1615, Nov. IS, Golzen, Nieder-
N Lausitz,"
gesl. {7SI, Sept. 6, Jena.
Non «olia cbymica, Francof. 1670. Eipori-
mentacbymlcade sale volatili plantarum, 11°,
JeDae1671. Pharmacia In erlis farmam re-
dacla, K", Ib, ISTT et 1698. Diss. de thermis,
f, Ib, 1 67S. Tabulae cbymicae XV in synopsi
universstn ohymiam eihibentes, (°, Ib. 1ÖSS,
lotroductto in labulam Harmatli smaragdi-
nam, adversus Kliehenim, t", ib. no4. Bi-
ercitat>oinB»ilUlValantinivitBm,4°, Ib. 1704.
InlroduclioinalcbymiBm, 4", Ib. 1705. Com-
pendiuin chymiae Iheoret. et pracl., 4°, Ib.
I71S. — De concbis saxstilibus sive Ispideis
(Miscell. Acad. Nat. Cur. 167S). tie Irulla
piici saxatili, a. lapido ßguram Irullae iin-
pressam habente [Ib. 1679 el tG7ti. Speci-
mea experimenti chemici oovl, de sale xolalili
planlaruroetc. (Ib. i6TIetia7 4). De principiis
rerum in genere [Ib. 16TB, 1E7S et (681). De
principiis chemlcis (Ib. 1675 ctta7G). De spi-
ritu vitrioli regenerato (Ib. 187Set 1676), Mu-
te tio natural is et artificiB Ms ferri in cuprum (Ib.
1675 et IS76{. Misy Dlessoridii geminum est
minera vitrioli (Ib. 1681). De mercurio satarot
(Ib. id.). — Medicin isches n. Botanisches.
•Srio Sohn Johinn Adolph (fch, 1875, Au(. U,
Jeni, ptl. 1T1T, Febr. 2^, Itat) wir luch (luwr
Prof. d. M«lWn) 1 7ST Prof. d. Chemie in Jen«, ich tint
"geb.N
licinli
.KGP/Üii
^t.Vai.'HÄNO.
WTedgwood, Josiah. — Töpfer (wie
sein Vater), der 1759 zu Berlem in Slaf-
fordshire ein selbständiges Geschäft eröff-
1279
Weeres
Wehrte.
nete, welches solchen Portgang nahm, dass
daraus nach einigen Jahren die berühmte
Töpferei hervorging, die unter d. Namen
Etruria unweit Newcastle-undcr-Lyme
eine kleine Stadt bildet. Mitgl. d. Roy. So-
ciety zu London seit «784 (BD) (KEC),
geb. 1730, Juli 1 2, Burslem, Stafford-
shire, *
gest. 1795, Jan. 3, Etruria.
Erflndor des nach ihm benannten Steinguts.
— An attempt to maice a thermometer for
measuring tbe higher degrees of heat from a
red heat up to tbe strengest that vessels made
of clay can support (Phil. Tr. i78i et 4 786).
Seme experiments on the Ocbra friabilis ni-
gro fusca of Da Costa, and calied by the mi-
ners of Derbysbire blaclc wadd (Ib. 4 788). An
attempt to compare and connect tbe thermo-
meter for strong fire with the common mer-
curial ones (Ib. 4 784). On the analysis of a
mineral substance from New South Wales (Ib.
4 790). Experiments and obss. on the pro-
duction of light from different bodfes by heat
and attrition, zwei Aufsätze (Ib. 4 792).
*^b. 1731,... {BGS).
Weeren, Julius. — Dr. Phil., Be-
sitzer einer Eisengiesserei zu Witten a. d.
Ruhr (Diss),
. geb. 1832, Jan. 9, Hattingen, West-
phalen.
Conferuntur quaedam ad berylliam cognos-
cendam, 8", Bonae 4 854. — Einige Beiträge
zur Kenntn. d. Beryllerde (Pogg. Ann. XCIl,
4 854). Indirecte Bestimm, d. Thonerdc u. d.
Eiseno\yds(ll). XCni,4 8r)4). Analyse d.Chlor-
cyanquecksilbers (Ib. id.). Über d. quanlitat.
Trenn, d. Oxyde d. Eisens von d. Tbonerde
(Ib.XCV, 4 855). Quantität. Bestimm, d. Phos-
phorsäure neben Alkalien, alkalischen Erden
usw. (Ib. id.).
IVegelin, Bartholomäus. — Pro-
fessor u. Decan in St. Gallen fOr),
geb. 1683, Juni 15, St. Gallen,
gest. 1750, Apr. 4, St. Gallen.
Anleit. z. nützl. Gebrauch d. globi armillaris,
1786. Kurze Nachriebt von d. vornehmsten
Systematibus d. Welt insgemein, und von d.
Fix-, Irr- u. Comet- Sternen insbesonders,
1786. Kurzer Begriff d. Historie d.Land-Cbar-
ten, 2. Aun. 1742.
IVeg^ener (Wegner), Gottfried. —
Dr. Tbeol. (Halle 1694), folgv^eise Archi-
diaconus u. Rector in Ncustadt-Eberswalde
(1668), Unter- u. Oberdiaconus in Frank-
furt a. d. 0. (1674 u. 1675) u. Prof. (extr.
1695, ord. 1697) d. Theologie an d. Univ.
zu Königsberg, sowie Hofprediger daselbst
(J) (Pisanski),
geb. 1644, März 18, Oels, Schlesien,
gest. 1709, Juni 14, Königsberg.
ti
Sciagraphia geographiae mafhemalicM, f,
Regiomont. 4 666. — Sehr viel Theologiiebii.
Wegener, Wilhelm Theodor.-
General-Major in d. dSn. Armee. MügLi
dSn. Gesellsch. d. Wiss. zu Kopenb)^
geb. 1724, März 8, Eutin,
gest. 1792,
Beskrivelse af et Micrometer til at bedteM
Afstanden af et Corps Tropper, saavel Itfa-
terie , soro Cavallerie (Skr. I^öbeob. Seist
Nye Samml. IV, 4703).
Weger, Heinrich. — Mag.d.adNii ,,
Künste u. Dr. Phil., Prof. d. Naturwiss.«
d. Kreis- Land wirthschafls- u. Gewefbi-
schale in Nürnberg (OrJ,
geb. 1825, Apr. 41, Nürnberg.
Abriss d. Geschichte d. Kultur u. Indulrii,
Nürnb. 4845. Über d. Bedealsamkeit d. Liö-
wigkanals für Deutschland usw. , Ib. IMI
Vollstfind. Brennstoff- u. JFeuerunpkviä
usw., Erlang. 4 847. Lehrb. d. Chemie, IM-
ten 4 858. — Neue Färbung mit Platin mrA
(Polytechn. Zeit. 4848). Darstell, von Clln-
marin (Heiiler'i Jahrb. 4844).
Wehrle, Aloys. — Dr. Phil., Berg-
rath u. Prof. d. Chemie an d. Bergaod.
zu Sehern nitz, früher Assislettt am poly-
techn. Institut in Wien (NJ,
geb. 4 791 etwa,
gest. 1835, Dec. 13, Wien.
Diss. inaug. cbemica sistens historiam *(^
muriatici, 8°, Viennae 4 84 9. Geschichlei
Salzsäure usw., 8°, Ib. 4 84 9. Lehrb. d. Pro-
bir- u. Hüttenkunde, 8», Ib 4 884. (iberd.
Grubenwetter oder Übersicht aller ia d. Gni-
ben vorkomm, schädl. Gasarten ofw., S*, Ib-
4 88 4. — Über d. Anwond. d. Naphtha xorBe
leucbt. in Bergwerken (Jahrb. polytechn. !>-
stit. V, 1824). — Naturhist. u. ehem. l'nl«^
suc1i. d. prismato'id. Wismutliglanzes (ß*^
gartner u. Ettingthausen'i Zeitschr. IX, 183ti-
Amalgamat. d. Silbererze zu Arany-Idki (lli-
id4]. ücber d. Verkomm, d. rhombo«dr.«<l'
prismato'id. Wismutbglanzes (Ib. id.). D*d>
hemiprismat. Bleibaryts zu Retzbanya (Ib.Xr
1882). Analyse d. prismat. WismnthgltoxM
von Retzbanya (Ib. id.). — Beschreib, d. s(^
genannt. Kupferamalgamation (Baongartiix^
Zeitschr. 1. 1832). Über d. Gewinn, d. Silbe»
u. d. Kupfers auf nass. Wege (Ib. id.). Über
d. Erzeug, eines dem chinesischen gaoi glei-
chen Zinnobers (Ib. II, 4 888). Über d. Ge-
winn, d. bei Verkohl, d. Holzes in Heilere
sich bildend. Essigsfiure usw. (Ib. id.). Beitr.
z. genauen Kenntn. d. bei Magdeburg tollEe-
fund. problemat. Eisenmasse (Ib. III, 48SS'-
Analyse einiger Meteoreisenmassen (Ib. id.)'
Untersuch, d. Mineralwasser zn Szalalhya o.
Gestencze in Niederungarn (Ib. id.). Eiafacbe
Darstell, d. Selens aus solenhalt. Eisenkiese!
oder Bleiglanzen, u. über Scheid, d. Selens
vom Tellur (Ib. id ) .
3S1
Weickhard
Waigel.
1282
Wetokhard, Arnold. — Dr. Med.,
ract. Arzt u. Senior d. Collegium medi-
um in Frankfurt a. M. (J),
geb. 1578 etwa, . . Bacharach,
gest. 1645, Nov. S3, Franicfurt a. M.
besaurus pbarmaceuticus galeno-rltymicus,
»f., Francor. 4 626, et cur. J. Sohröder, 4^
». 4 670. Pbarmacopoea doinestica, 8°, Ib.
%U\ 4^ 4 6SS.
Wetdlerj Johann Friedrich. —
— Mag. Phil., Assessor d. philosoph. Facul-
iC (n 4 1) u. Prof. ord. (4 719) d. höhr. Ma-
lematik and. Univ. zu Wittenberg, darauf,
Bichdem er Dr. Juris (Basel 4727) gewor-
en, 4733 Assessor extr. d. Jurist. FacuItSt
. 4716 Prof. ord. d. Uechte daselbst (M),
geb. 4 692, Gross-Neuhau-
sen,Thüring.,*
gest. 4755, Nov. 30, Wittenberg.
iss. de minimis, 4**, Viteb. 4 74 4 . Diss. phys.
klempestatum varietate etc., 4^ Ib. 4 74 4.
ircitatio de pbospboro tDercuriali, praeci-
110 60, qui in barometris lucet, et ejus ratio-
Ibus; uaa cum Schediasmate, in quo Apol-
BBio Pergaeo promotae doctrinae curvaruui
loria vindicatur, 4^ Ib. 4 74 5. Institutiones
lathematicae etc., 8», Ib. 4 74 8, 4«, Ib. 4 750;
dil. VI, cum vita autohs, aucta a J. J. Ebert,
\ Ib. 4784. Institutiones geomethae subter-
Aoeae, 4», Ib. 4 7S6 ; edit. II, Ib. 4 754 (deutsch
OD H. Fnztalltr, 8^ Wien 4 765). Diss. de
ibaracteribus numerorum vulgaribus et eorum
totatibus, 4^ Ib. 4747. Diss. de specularum
kttronomicanim statu praesonti, 4<*, Ib. 4 727.
)lis. de aiispectis mathematum originibus, 4**,
Ib. 47i7. Tractatus de macbinis hydraulicis
Mo., 4®, Ib. 4 72S. Obss. meteorologicae et
NtronoiAl^ ann. 4 788 et 4 729 etc., 4«, Ib.
^719. Din. de coloribus niacularum solarium,
V, Ib. 4 7SO. Comm. de aurora boreali die VI
Möf., 4^ Ib. 4 730. Narratio de Mercurio die
11 Nov. 4786 sub Sole viso Vitel)ergae, 4'»,
11.4786. Institutiones matberoatico-pbysicae,
•iparimentis confirmatae, 8^ Lips. 4 738. Ili-
itäria astronomiae s. de ortu el progressu
aitrooomiae, 4®, Viteb. 4 744. Prgm. de via
cinra Mercurii sub Sole etc. die V Nov. 4 743,
4*, Ib. 4 747. Institutiones astronomiae etc.,
4*, Ib. 4754. Diss. de latitudine et longitudine
Vttabergae etc., 4**, Ib. 4 755. Prgm. exbibens
^pieileglum observationuro ad hisloriam no-
linim nameralium perlinentiura, 4<*, Ib. 4 755.
BiMiographia astronoroica etc. Accedunt bi-
lleriae astronomiae Supplemente, 8", Ib. 4 755.
— Apologie pro roathematicis adversus obje-
oyoneaviriceleberrimi (Miscell. Lips. 1, 4 746).
Novae aotliae Guerickianae descriptio (Ib.
II, 4747). — Astron. u. meteorolog. Beobb. in
i. Aol. Eradil., Miscell. Berolin.o.Pbil.Trans-
iflL — Jaristisches.
* fri>. IMl, Apr. 23 (^ (ZB).
WatdflMUm, S a lom o n. — War ei-
lige Jabr« Assistent von Lö w 1 g in Zürichi J
Poggtadorrf, UandwSrlerbnch II.
ging darauf zu seiner ferneren Ausbildung
nach Berlin, ke4)rto aber krank zurück u.
lebt seitdem (an %% Jahre) in einem Ir-
renhause bei Zürich (Or), -
geb. 4 84 8, .. . Aussersihl bei Zürich.
Mehre ehem. Aufsiitze mit Löwig (s. Diesen)
u. M. E. Bohweizer (8. Diesen).
Weler, Sigismud. — Prof. erst d.
Mathematik (4 605—21) u. darauf d. Ge-
schichte an d. Univ. zu Wittenberg; 4 65.8
emeritirl (J) (Am.),
geb. 4 579, Febr. 28, Schmoditten,
Preussen,
gest. 4 664, März 24, Wittenberg.
De rotunditate terrae. De figura, situ et motu
coeli. De figura et situ terrae.
Welerstraes, Karl. — Dr. Phil., von
1842 bis 4 848 Lehrer d. Mathematik u.
Physik am Progymn. zu Deutsch -Krone
(Regierungsbez. Marienwerder), darauf am
Gymn. zu Braunsberg (Regierungsbez. Kö-
nigsberg) bis 4 856 u. nun Prof. extr. d.
Mathematik an d. Univ. zu Berlin, sowie
Lehrer am königl. Gewerbe-Institut u. Mitgl.
d. Acad. d. Wiss. (Prgm, Braunsb. Gymn.
iSi9) (OrJ,
geb. 184 5, Oct. 31, Ostenfelde, Kreis
Münster.
Über die analyt. Facultäten, Deutsch-Krone
4843. Beitr. zur Theorie d. Ab el'schen/In-
tegrale (Prgm. Braunsb. Gymn. 4 849, auch
CreUe'iJourn. XLVII, 4 854). — Über d. Theo-
rie d. analyt. Facultäten (Crelle'i Journ. LI
'u. LH, 4 855). — Über die Integration alge-
braischer Differentiale mittelst Logarithmen
(Monatsberichte Berlin. Acad. 4 857). Allgem.
Untersuch, über d. Integrale algebr. Differen-
tiale (Ib. id.). Über ein die homogenen Fun-
ctionen zweiten Grades betreffendes Theorem,
nebst Anwend. desselb. aufd. Theoried. klein.
Schwingg. (Ib. 4 858). Neue Behandlungsweise
d. Rotaiionsproblems (Ib. 4 859). Beitrr. zur
Theorie d. Gleichungen (Ib. id.). Zur Theorie
d. ellipt. Functionen (Ib. 4 860). Über d. geo-
dttt. Linien auf d. dreiaxigen Ellipsoid (Ib.
4 864). Bemerkk. über d. Integration hyper-
ellipt. Differential-Gleichungen (Ib. 4 862).
IVelg^el, Valentin. — Prediger zu
Tschoppau bei Meissen (J)-(HL),
geb. 4 533, Grossenhain, Sachs.,
gest. 1588, Juni 10, Tschoppau.
Suchte d. Paracelsische Lehre von d. Ver-
wandl. d. Metalle in d. chrtstl. Glaubenslehre
zu übertragen, besonders in seiner Schrift: De
igne et azoth. — Stifter der Weigelianer,
einer mystischen Secte.
Welg^eli Erhard. — Prof. d. Mathe-
matik an d. Univ. zu Jena seit 1 653, auch
-81
1283 Weigel
weimarisclier Horraathemn Ileus u. Ober-
baudirecior (}) (Wdj (GJP) CIVJ),
geb. <6S5, D«c. 1 6, Weida, Nordgau,
gest. 1699, März 31, Jena.
Analyais arUlolelica exEneltd« reslitula, t°,
JenaeltSS. HimmelsüpieKel, 4°, Ib. 1661. Fort-
geiz unf; davon, t". Ib. ISeS. ZeiUpieRe], 4°,
Ib. 166t. Erdspirgel, t", Ib. 1GGS. Vorslel-
lung d. Kuost u. iiandwerk, nebsl e. BegrlfT
d. inecban. Hebe- u. Riist-Zeug, t°, Ib. 167i.
NsuorfundenerReissB-llalh,*Mb. 167*. Uni-
ver»i corporis peosophici prodromus, C, Ib.
1671. Methodi nov-aotiquae in collepo aritb-
melico-moraU speciinen alterum, 4°, Ib. I67S.
Corpuria pantiophici psnlologia, 4°, Ib. 4673.
TeLraclyg aumuium tum arilbmeticae tarn plit-
losDphiae discursivae compendiunj etc., 4°,
Ib. IG73. PenduluDi ex lelracty deductum,
4", Ib. 4674. Wirkliche Probe d. FeldkuUche.
*■>, Ib. 1674. fdea matheaeoa univeraaB, (",
Ib. 1677. De aupputaliooe multitudiata, 4°,
Ib. 1679. Himniels-Zeiger der Bedeutung ei-
ler Dinge, 4°, lb.16B1. Beschreib, d. verbes-
sert. UiniDiels- u. Erdglobeo, 4°, [b. 16B1.
VoD d. Wiirkung d. Gemülbs, ao man das
Recbaen beiesl, 4°, Ib. 1684. Spbaerica Eu-
clidea methodo conscripta etc., 8", Ib. 4 68S.
Phjlosophia mathemalica etc., S", Ib. 4693.
Und nocb viel Anderes.
Welgel, Christian Ebrenfried
von. — Dr. Hed., schwed. Archiater seit
ngs, Prof. d. Botanik u. Chemie an d.
Univ. zu Greifswald seit 1775. Geadell
1806 (Id.W) (Nj,
geb. I7ts, Mai S4, Stralsund,
gesl. 1831, Aug. 8, Greifswalil.
Obsa. chemicae el mtoeraloKicae, II PI. 4°,
üotling. 1771 el Grypliiae (773. Vom Nutzen
ct. Chemie u.sw., 4", Greifsw. 1T74. Der Kin-
tlusscbeni. Kenntnisse in d. üekonomie, 4",
Ib. 1775. Grundriss d. rein. u. aniiewandt.
Chemie, % Bde. 8°, Ib. 1777. De calore ani-
iiiali, Ib, (778. Beitrr, z. Gescbichle d. Lufl-
arien (in d. (Jberaelz. von I^ivoitier'a Schrit-
ten), 8°, Ib. 1784, Einleil. z. allgem. Schei-
dekunsl, 3 H[Ie. B», Leipz. 1788— 64. Magazin
/. Krouiided. Naturiebre usw., 4 Biie. 8", Ber-
lin 1 794—97. — Versuch e. Geschiclita d. Bla-
scrobrs u. seiner Anwendungen (CrsH'B Bei-
trage IV, 1790 u. V, 1791). — Beschreib, e.
zellii^en Quarzes (Sehr. Gesellscb. nsturf. Fr.
Berl. V, 1784). — Fernere Aufsaize im Stral-
sund. Magaz., Pommersch. .Mag. u. Jouni. d,
Erflodd. — Deberselzunge» ehem. Werke aus
Weigl, Jolianii Baptist. — Dr.
Theol., Domcapitular, OfTicial u. Schola-
ülicus im Hegensburger Domcapilel, Prof.
u. Rect. d. Gynin. daselbst, Kreisscholarch
usw. ; früher Prof. d. Theologie am Ly-
ceum zu Amberg (G. (85!;,
Weinhart.
m
t-eb. 1783. M'drz36, Hohi)b«di,Ok^
pfai.,
gest. 1862, Juli 5, Regensburg.
Lehrb. d. Arithmetik u. Algebra, m\wln-
log. Tefela, 8°, Sulzbacb 18t), S.Aall.,! <■■-
1S4B. — Theologiscbes.
Weller, Johann August. -Ltt-
rer d. Malhemalik an d. höhereo GeveA-
schule zu Darmsladl von l850bl$IHI
und seitdem an d. höheren GewMbsdi*
zu Mannheim (Or),
geb. I8!7, Hai 30, Mainz.
IntegrelioD d. linear. Differentialgteicbu^
zweiter Ordn. mit zwei, drei u. mebr Vtn»-
derlichen (Cralla'a Joura. LI, 1H&5;iDClia»
nBrfiAfobivXXiX. 1857). EineBemert.ata
Integral, linear. DifferenlialgleiclinDgCD |M
le'a Journ. LV, 1854). — Zur lotegnlioo il-
linearen Diirerenllalgl. »■^b=»"^"*
nart'i Archiv XXXI, 1SS8). Zur Inltpil <i-
nig. DiffereDtialgl. d. 1. OrdD. (Ib. XXIU.
1859).
Welsbr^aner,' Johann Jacub
Friedrich. — Nach sechsjährigen Sie-
dien in Italien, folgweise Bau-Inspedv
(1798), Baudirector u. Oberbaudireclor in
Karlsruhe (M.W) (N).
geb. 1766, Nov. 9, Karlsruhe,
gest. 1816, März 1, Karlsruhe.
Geomelr. Zeichenkunst (im ersten Thtil sei-
nes arcbileoton. Lehrb., ful., Tübiiie. 1S<i:
Perspectiv, Zeichenkunsl (im zweiten Thtil
desselb. Werks, Ib. 1*11). — Viele OBtoU
Gebäude im In- u. Auslande.
WelngArtner, Joh an n Chrisiopb.
— Dr. Phil. [1801], Pfarrer in Schwerbom
(1803— BJu.Egstedt, dann Diaconus(i!lli
u. Pfarrer(<SI5) d.Kaufmannsgenieiiideiii
Erfurt, dabei Oberlehrer d, Hatheinalit>i>'
Gymn. daselbst seit (StO; gab früher loch
malhemat. Unterricht am Troinmsdortr'
sehen Tiislilul (M.Wj (N),
geb. 1771, Oct. 3, Erfurt,
gest. (833, Febr. 19, Erfurt.
Lehrb, d. combinalorisoh, Analysit nich^
denburg:'a Theorie. * Bde. 8", Uipi, l»"-
ISOi, Darslell. d, Derivationsrecbn. iiai'hl''
sranB« u, Arbogut, S°, Erfurt 1803. DmH-
u. gruudi, Anleit. zur Rechenkunst u. !)<>>'
kunst, t Thie, 8°, Jena (806-7. - t»r J-
Bezeichn, d, combinalor. Analysia (Abbh, *
Erfurt, Acad. 1881).
Weinhart, Ignaz. — Jesuit, Voi-
sleher d. mathcmat. u. physikal. Iilu>euiii^
im Colleyium zu Innsbruck ; nach Aufhe-
bung d. Ordens von d. Regierunij mitd.
VermessTing Tyrots beauftragt (CBJ.t).
^
Wainhold
Weitka.
1286
geb. 4705, Aug. 19, Innsbruck,
gest. 1787, Mai 22,
estiones et responsiones ex arithmetica
;ari, algebra et geometria, Oenipont. 4 765.
;iuin rustici celeberriroi Petri Anich, Vin-
Dnae 1766. Abhandl. von d. ächten Ur-
le, iwaruro die Fische in einem stehenden
iser, dessen Oberfläche ganz mit Eis Über-
m ist, bald abstehen, und wie solchem
1 leicht abiohelfen ist, Innsbruck 4 770.
XTelnhold, Karl August. — Dr.
I. (Wittenberg 4 805). Erst s^cbs. Com-
niechirurg, dann, nachdem er studirt,
ct. Arzt in Meissen u. Dresden (4 84 4),
auf Lehrer an d. chirurg.-medicin. Aca-
oie daselbst (4 8 4 5 — 4 7) u. nun Prof. d.
Jicin u. Chirurgie an d. Univ. zu Halle (N),
geb. 4 78», Oct. 6, Meissen,*
gest. 4 829, Sept. 29, Halle.
ir d. georoetr. Bildung merkwürdiger Ge-
sspartien, S«, Dresd. 4 84 0. Phy^ikal. Vor-
og über d. Magnetismus usw., Meissen
J. — Viel Medicinisches. — W. auch be-
nt durch seinen Vorschlag einer allgem.
bulation zur Verhütung d. Uebervölkerung.
^b. 1783, Febr. 6 (JT.II).
iMTelnllg, Christian Theodor. —
tor erst ao d. Kreuzkirche in Dresden
1 4 — 4 7), dann, nach mehrjShrigem Pri-
siren, an d. Thomaskirche in Leipzig
4 823, auch Musikdirector an beiden
ptkirchen daselbst (CL) (N),
geb. 4780, Juli 25, Dresden,
gest. 4 842, März 7, Leipzig,
oretisch-practische Anleitung zur Fuge,
td. 4845 (posth.). — ComposUionen.
•
VelnUg, Christian Albert. —
Med., Privatdocent d. Mineralogie u.
tinologie an d. Univ. zu Leipzig, sowie
rer d. Physik, Chemie u. Technologie
I. Handelslehranstalt daselbst bis 4 845,
Q Prof. d. Nationalökonomie' an d. Univ.
Erlangen bis 4 846, darauf wirkl. Mi-
erialrath in Dresden, 4 849 auf kurze
Minister d. Innern u. seitdem. Geh.
I b. Direct. d. Abtheil, für Handel, Ge-
be u. Ackerbau im sSchs. Ministerium,
n des Vorigen (CL),
geb. 4 84 2, . . . Dresden.
eit. in d. Studium d. Naturwissenschaften,
Benehel, Leipz. 4 836. Lehrb. d. theoret.
nie, Ib. 4 840 — 44. Grundriss d. mechan.
irlehre. Ib. 4843. — Redigirte d. pharma-
. Centralblatt von 4 835 bis 4 845, u. mit
M das polytechn. Centralblatt.
ITeiSy Georg. — Jesuit, Reclor folg-
ie d. Collegien in Neustadt-Prag, Giczin,
adt-Prag u. Olmütz (PizJ,
geb. 4 636, Apr. 23, Königgrätz,
gest. 4 687, Febr. 4 8, Olmütz.
Opuscula physica de coelo, mundo, meteoris
et anima, 8^ Pragae 4 666. Ariitoteles ex Eu-
ripo emersus etc., 4 2", Ib. 4672. — Philoso-
phisches.
Welsbaoh, Julius. — Bergrath u.
Professor an d. Bergacademie in Freiberg;
seit 4 833 Lehrer d. angewandten mathe-
mat. Wissenschaften an dieser Anstalt (CL)
(Or),
geb. 4 806, Aug. 4 0, Mittelschmiedeberg
bei Annaberg.
Handb. d. Bergmaschinenmechanik, 2 Bde.
8^ Leipz. 4 835— 36. Tafel d. vielfachen Sinus
u. Cosinus usw., 8«, Ib. 4^42. Versuche über
d, Ausfluss d. Wassers durch Schieber, Höh-
ne, Klappen u. Ventile, 4«, Ib. 4 842. Versu-
che über d. unvollkommene Contraction d..
Wassers beim Ausfluss aus Röhren u. Gefös-
sen, 4^, Ib. 4 843 (beide letzteren auch unter
d. gemeinsamen Titel : Untersuch, tra Gebiete
d. Mechanik u. Hydraulik). Der Ingenieur,
Sammlung von Tafeln, Formeln u. Regeln usw.,
46«, Braunschw. 4848, 8. Aufl. 4860. Lehrb.
d. Ingenieur- u. Maschinen-Mechanik, 3 Bde.
8^ Ib. 4 850—52, 8. Aufl. 4 860. Die neue Mark-
scheidekunst u. ihre Anwend. auf bergmönn.
Anlagen. 2 Abtheill. 8^ Ib. 4 850 u. 4 869. Ver-
suche über d. Kraft d. Wassers duroh Druck,
Stoss u. Reaction ; auch unter d. Titel : Ver-
suche über d. Leistungen e. einfach. Reactions-
rades, 8**, Freiberg 4 854 . Die Experimental-
Hydraulik, e. Anleitung z. Ausführ, hydraul.
Versuche im Kleinen, 8°, Ib. 4 855. Anleit. z.
axonometr. Zeichnen usw., 8°, Ib. 4 857. —
Die monometrische u. anisometr. Projeetions-
methode (Polytechn. Mittheill. von Voll u.
Karmanoh, I, 4 844). — Viele Aufstitze in d.
Zeitschr. : »Der Ingenieur« u. dessen Fort-
setzung* »DerCivilingenieura, z. B. im Bd. V:
Vorlauf. Mittheill. über d. Ergebnisse verglei-
chender Versuche über d. Ausfluss d. Lufl u.
d. Wassers unter hohem Druck; Neue Be-
stimm, d. Verhältnisses d. specif. Wärme, bei
constant. Druck zu der bei coostant. Volumen,
so wie das mechanische Aequivalent d. Wär-
me; Neue Versuche über d. Ausfluss d. Was-
sers unter sehrhohem Druck. — Fernere Auf-
sätze im Polytechn. Centralblatt u. in Pogg.
Ann. ((Iberd. CoäfT. d. Ausflusses d. atmosph.
Luft in Gefässen, Bd. LI, 4 840).
IVeiske, Heinrich Adolph. —
Dr. Phil., seit 4 857 Privatdocent an d. Univ.
zu Leipzig u. zugleich seit 4 859 Lehrer d.
Mathematik u. Naturwiss. am »modernen
Gyriin.a daselbst (Or),
geb. 4 834, Aug. 34, Radeberg bei
Dresden.
Handb. des Pannotypisten, 8», Leipz. 4 85».—
Die Überführ. d. Chlors bei d. Elektrolyse sei-
ner Verbindd. mit d. Metallen d. Alkalien u.
alkal. Erden (Pogg. Ann. CHI, 4 858).
84*
1291
Weisienbach
WaUt.
IM
Sternwarte zu Wien. Corr. d. Acad. d.
WIss. zu Wien (WA),
geb. 1798, Od. 1 6, Ladendorf, Oesterr.
unter d. Enns.
Tafeln z. Reduct. der bei verschiedn. Wär-
megraden beobacht. Barometerstände auf jede
beliebige Normaltemperatur, 8**, Wien 4 827.
Tafeln z. Berecbn. d. Höhenunterschiede aus
beobacht. Barometer- u. Thermometerstän-
den, 8**, Ib. 4 8S7. Coordinatae Mercurii, Ve-
neris, Martis, Jovisetürani, 4*^, Cracoviael 829.
Correctiones temporis ex altitudinibus corre-
spondentibus, h^. Ib. 4 829. Resultate d. an d.
Krakauer Sternwarte gemachten meteorolog.
u. astronom. Beobb., k^, Ib. 4 839. Positiones
mediae stellarum fixarum in zonis Regiomon-
tanis etc., k'*, Petrop. 4 846. — Viele astron.
Beobb. in d. Astr. Nachr. u. meteorolog. Be-
obb. in Schweigg. Journ.
Welssenbaohy Karl Gustav Ada I-
bert von. — Folgweise Bergaaits-Asses-
sor in Freiberg (1820), Bergmeister in Jo-
hann-Georgensladt (1824) u. Freiberg
(4 826), geh. Regierungs-Referendar ({ 835)
u. geh. Regierungsrath (4 840) in presden
(N) (^G. 4 846;,
geb. 4 797, Dec. 8, Dresden,
gest. 4 846, Juli 27, Kosen bei Naum-
burg.*
Sachsen's Bergbau, nationalökonom. darge-
stellt, 8", Freib^rg 4 833. Abbildungen merk-
würdiger Gan^verhtiitnisse aus d. Sachs. Erz-
gebirge, 8", Leipz. 4 836 (Karsten's Arch. f.
Min. XII. 4 839). Ober d. Formation d. Gänge
(B.Cotta's Gangstudien, Hft. I, 4 847). — Über
d. Gehalte d. beim sächs. Bergbau vorkom-
mend. Silbererze (Erdmaxm's Journ. f. techn.
Chem. X, 4834).
* geb. 1797, Dcc. 5, gest. 1846, Juli 28 {G, 184«).
IVelssmann, Johann Friedrich.
— Dr. Med. (Jena 4 705). Nachdem er
Stadlphysicus in Windsheim u. von 4 725
bis 1743 in Erlangen gewesen, Prof. d.
Medicin an d. neu gestifteten Univ. in letz-
terer Stadt. Mitgl. d. Leopoldin. Acade-
mie (M),
geb. 4 678, Aug. 30, Neustadt a.d.Aisch,
gest. 4 7 60, Aug. 4 9, Erlangen.
Resolutio ligni syringae coeruleae lilii Matthioli
(Ephemerid. Acad. Nat. Cur. Cent. Vll, 4 749).
De novo magislerio caeruleo Erlangensi (Act.
Acad. Nat. Cur. V, 1740). — Von d. blauen u.
rothen Farbe aus d. Eisen, inglciclien vom
Rubinglase (Delius* Kränk. Samml. III, 4755).
Untersuch, d. Beeren von Reinweiden (Ib. IV,
4 755). — Antheil am Commercium litt. No-
rimbergense.
IVeltbreoht, Josias. — Dr. Med.
(Königsberfi; 4 736), ging 1725 als Adjuncl
d. Acad. d. Wiss. nach St. Petersburg, ward
daselbst 4 730 Prof. d. Physiologie a. HiT
Prof. d. Anatomie (JJ,
geb. 4 702, Oct. 2, Schorndorf, Wort,
gest. 4 747,
De mutationibus caloris et frigonsaqmefloei-
tis observationes (Comm. Acad. Petrop. VII,
4 740). De thermometris concordaotilräs ilk
VIII, 4 744). Tentamen t|^eoriae, qnaasceräi
aquae in tubiscapillaribusexplicaturllb.id.).
Explicatio difficiliorum experimeototiimditi
ascensum aquae in tubos capillares (Ib. 0,
4744). » Anatomisches.
IVelandi Woldech. — Lebte laofi
in Oxford, Paris, Orleans (wo er sogeoamK
ter Assessor d. deutschen Nation «-artj,,
Leyden u. verschiedenen Orten Italieos.
Schüler von J. Jung (J) (MCL),
geb. 4 6 4 4, März 7, Verden,
gest. 4 644, Mai 6, Hamburg.
Strena mathematica s. Elegantiorom probte-
malum triga, 4<^, Lugd. Bat. 4 640.
IVelden, Ludwig, Freiherr von.-
Von 4 798 bis 4 802 in wurtemberg. Dien-
sten , dann in Österr. Dienste tretend i.
von 4 805 an alle Feldzüge gegen Frank-
reich mitmachend, folgweise Oberst(48IS|,
Generalmajor (4 828) u.zuletzt(l849)Fel4-
zeugmeister (CL)y
geb. 4 780, Juni 4 0, Laupheim, Wort'
gest. 4 853, Aug. 6, Graz.
Der Monte Rosa, eine topograpb. n. natarhilL
Skizze usw., 8«, Wien 4 824. — MiliUrisck
Schriften.
* Die chronolog. Data genommen Ton winea Stn^
bild in Grax. — geb. 1782, . . ., ge«t. l>S2,Aif.<
{CD,
WTell, Johann Jacob von. —Mi^
Phil. u. Dr. Med., Apotheker u. Prof.oH-
d. Naturgeschichte an d. Cniv. zu ^1«
(ON) (M),
geb. 4 725, März 4, Prag,
gest. 4 787, Apr. 4, Wien.
Rechtfertigung d. B 1 a c k'scben Lehre voiii
figirten Luft gegen die von Wiegltb dawidv
gemachten Einwürfe, 8", Wien 4774. F^^
schung in die Ursache d. Erhitzung d. utf-
löschten Kalchs usw., 8», Ih.J77J. Metri-
sche Eintheilung mincralog. Körper, T, tt-
4 786. — Botanisches.
IVellSy William Charles. -fr-
Med. (Edinburgh 1780). Erst CbinKf «
einem scholt. Regiment, später in Fkri"
u. Siidcarolina lebend; seit 4785pr»*t.^
in London, später (4 790) daselbst Anl»"
Finsbury Dispensary u. zuletzt (I7W)>
St. Thomas Hospital! Mitgl. d. Roy.SflO*,
(GM. 4 817; (KEC), ^
't
i.>
M3 Wellitefl
Seb. 1757, Hai . ., Charleslown,Süd-
■ Ciiioliiia,*
gest. 1817, Sept.fS, London.
taay upnn sin^te vision witb Iwo eye«, lo-
Uier will) etperimenia and observationg oo
varal olliar objecl« in optics, 8°, Lond.1791
i«e Ault., Ib. tms (poslh. — Darin aucb
iae Bipgrapbie). Ad essay on (tew, with se-
nl BppearancesconDecled wilh il, 8", [b
• *, i. Aufl., Ib, ISIS [deulsch von J. K,
twmu, Zürich I8JI). — On Itie innuonce.
lieh inciles Ibe muscies of animals tu coa~
«X ia Hr. SalTui'a experimenl (Phil. Tr
0S). On Ibe colour of blood (Ib. 1767). Ob-
-vations andexpehiDenlgon visioo (Ib. IBM).
Oo dew (Tbomun, Ann. ofPhil, V, (8IB),
• Wohin Hin« AellRB ITM
Weltsien.
1294
IVellated, J ... R ... — Marine-Lieu-
laDt im Dienst d. eiigliscb-Dstind. Com-
«nie. Hilgl. d. Roy. Society fG. 18*3;,
geb. (806 etwa
gest. I8i3. Od. 15, London.
tvets in Arabia, 1 vol. 8°, Lond, IStS. Tra-
■ to tbe City of Caiiphe . . . including a
yage lo Iba coaat of Arabia and a Tour na
teland olSocolora, i vol. 8°, Ib. IS(0.
Welper, Eberhard. — Prof. d. Ha-
■malili an d, üniv. zu Sirassburg, flö-
te um 1630 (JJ,
gflb. . . . Lohra, Grafsch. Hohenstein,
gesl
Ikaslronomicae comelaeanni 1618 et praa-
liones aslrologtcae, 4", Ar^enl. ial9. CaU
u ectipsis lunae mense junio Taclae, 4°,
ISIS. Gnomonica oder Bescbfeib. von al-
bind Sonnenuhren, t", Ib. l6Bt, naueAufl.
iJ. Oh. Stnrm, NUrnb. iSTl ulABO. Com-
Hliam astronomiae elc, 8°, Ib. 1 634. Eclip-
ptpbla etc., 4°, Augab. ias4. Cometogra-
b oder Deschreib, d. a. I6SI erschieneneu
"WtUer (Velser), Marcus. — Nach-
II er in Rom studirl, Rathsherr [t69!)
Sladipfleger (1600] in Augsburg. Kai-
licber Ralh fJJ fNi. XXl\j (HL),
geb. 1S68, Juni 10, Augsburg,
gest. l6lirJuni 13, Augsbuig.
anot in d. Geschichte d. Physik durch sei-
Briefwecfasel mit IHlilel u. Sohalnar (siebe
le). — Edirte Tabula Peutingeriana, 4",
iL tax. — Hlalorisches.
RTelih, John. — Nachdem er seit
8 in Edinburgh' studirt, von 18i! bis
0 Observalor an SirThonins Bris-
le'fl magnet. u. meteorolog. Observa-
imzuHakeratoun, darauf Assistent von
lalils am magnel. u. meteorolog. Ob-
servatorium zu Kew; seit <8ST Hilgl. d.
Roy. Society (Abstr.XJ.
geb. 1814, S«pt.!7, Boreland b. Kiik-
cudbrigbt, Scholil.,
geüt, 1SS9, Mai II, Falmoulh.
On Ihe Kew maf^nelugraphs (Report oftheBri-
lisb ABSOciet. rar I8SI). On a sUdin(r ruie for
convertioK Ihe observed readings ol Ihe bori-
jiontal and verlical Force magnelonielers inln
variatinna of magnelic dip and lolal force (Ib.
id.). Descripl. uf a sliding ruIe fnr bygronie-
tricat calculations (Ib. id.). On Ihe gradua-
tion of Standard therniDmelers et ihe Kew Ob-
servotory (Ih. f. ISSSJ. Instructions For Ihe
gradaalion oF boiling-poinl thermometers, in-
tenüed Cor Lhe meesurBment oF belgbU (Ib.
r.l3S6). On some results of Ihe magnetic sur-
vey orSuottand in 48ST and IHSS (Ib. F.IS98J.
— An occount of meteorolof;. observations
made in four balloon ascenls (Phil. Tr. I«B3).
An account of Ihe contlruction of a slandard
barometer. and Descripiion of Ihe apperatua
and procesaes employed in tbe veriDcalion of
bammelers althe Kew Observatory [Ib. tu 56].
Areportof lhe generatprocess adopted in gra-
duating and comparing Ihe Standard mcteo-
rological Instruments for Ihe Kew Obaerva-
tory (Proceed. Roy. Soc. VI f. (gse- 54). On
tbe gradualiOD of the Ihermometers for lhe
arcticsearcbingexpedition (Ib. id.). ~ Ferne-
res in den Kew Reports.
Weller, Jean Joseph. — liibaber
einer chemischen Fabrik zu Valenciennes.
Corr. d. Pariser Instituts (CR. XXXV;,
geb. 1763 etwa,
gest. 1851, Juli 6, Paris.
Procede pour d^couvrir les plus peliles i|uan'
tllös d'acide carbonique (Ann. chini. III, I7S9).
Sur quelques matiferes parliculieres trouvees
dans les substances aniniales traiiees par l'a-
cide ntlrique [Jb. XXIX, ITS«. - Das Wel-
ter'sche Bilter.) — Sur la combinaison du
chh)re avec la chaui (Ann. cbini. phya. VII,
1818). Sur un aclde nouveau forme per te
sDufre et l'oiigene (Ib. X, (Si9. — Entdeck. ''
^ Unterschwefelsaure.) Observations sur tes
toudes et lei sels de soude du commerce (Ib. '
XIU, 1810). Comparalson de la quantil« de
chnleurdegageepar un (^reramed'oiigjinebru-
lant diverses substances (Ib. XIX, ISSl). Sur
la dilslation de I'air [Ib. id.|, — Erfand auch
die nach ihm benannte Sic he rbeitsrObr«,
die Indess, obwohl in unvoUkommcDer Ge-
stalL(ohne Kugel) schon bei OUnhai vorkommt;
siebe Eopp'i Gesch. d. Chemie IV, t1>.
Weltsien, KarL — Dr. Med., Prof.
d. Chemie am polylechn. Institut u. Vor-
stand d, chemisch-techn. Schule zu Karls-
ruhe fOrJ,
geb. I8t3, Febr. 8, St. Petersburg.
Vortrage über Chemie, gehallen im Gewerli-
yerein zu Carlsruhe, S° Carlsruhe 1846. Des
uhemlache Laboratorium na d. grosibenogl.
1295
Wonokebach
Wons.
polytechn. Schule zu Carlsruhe; mitH. Lang,
fol., Ib. 4 853. Grundriss d. theoret. Chemie
usw., S^f Ib. 4 854. Systemat. Zusammenslell.
d. organ. Verbindd., 8°, Braunschw. 4 860. —
Über e. ZerseUungsproduct d. Tetrattthylam-
moniuins (Lieb. Äno. LXXXVl, 4 853). Ana-
lysen von Mineralien d. Grossherzogth. Baden
(Ib. XC u. XCl, 4854; XCIV u. XCVI, 4856).
Analyse d. Hchlesspulvers (Ib. XC, 4 854).
Über d. Superiudide d. zusammengesetzt. Ara-
monium-Molecüle (Ib. XCI, 4 854). Verhalt,
d. Chlors u. lods gegen salpetersaur. Silber-
oxyd (Ib. id.). Überd. Isomorphie d. Vitriole
(Ib. id,). Über d. Krystallformen d. Platinsalze
d. zusammengesetzt. Ammonium-Molecüle d.
Aelhyls (Ib. XCIII, 4 865). Über d. Thiosin-
äthyl-Ammoniumiodid (Ib. XCIV, 4855). Über
d. salpetersaure Silberoxyd -Silberiodid (Ib.
XCV, 4 855). Über d. Ammonium-Molecüle d.
Metalle (Ib. XCVII, 4 856). Überd. Verbindd.
d. llftramethyl-Ammoniums mit lod u. Chlor-
iod (Ib. XCIX, 4856). Überd. Formeln eini-
ger Amide u. Harnstoffe u. die Möglichkeit d.
künstl. Darstell, d. Kreatins u. d. Kreatinins
(Ib. C, 4856). Über d. Darslell. d. Cyansäure
u. d. Ammelids aus d. HarnstofT (Ib. CVII,
4 858). Über d. Derivation u. Formirung eini-
ger Verbindd. (Ib. CVIII, 4 858). Über d. Po-
larisation d. Sauerstoffs, die Ozonide u. Ant-
ozonide (Ib. CXV, 4 860). Über d. SauerstofT>
verbindd. d. Stickstoffs (Ib. id.). Überd. Ein
wirk, von Kaliumpermanganat auf Kaliumiodü)
(Ib. CXX, 4 864).
Wenokebaohi Wilhelm. — Dr.
Phil., Prof. d. Mathematik u. Physik an d.
üniv. zu Utrecht (KL.\%il).
geb
gest. 4 8 47, Jan. 2, ülrecht.
Barometri ad altiludines determinandas de-
stinati tum constructio tum usus (Comment.
praem. ornal.) , ültraject. 4 822. Disp. matb.
iiiaug. de ponlium lapideorum forma et men-
suris ex aequiiibrio doctrina delerminandis,
4°, Amstelod. 4 830. — Meteorolog. Aufsätze
im Bull. d. scicnc. phys. eo Näcrlando.
Wendelln, Gottfried. — Nachdem
er in Rom studirl (I 600 — 4), Advocat am
Parlament zu Paris bis 4 64 2, dann folg-
weise Pfarrer an mehren Orten der Nie-
derlande, Canonicus d. Capitels von Condc,
Oflicial d. Bischofs von Tournay u. Cano-
nicus d. Capitels von Rolhenac (B) (BD)
(BLB) (Ppp),
geb. 4 580, Juni 6, Herken b. Lültich,
gest. 4 660, Rolhenac*
Loxia s. De obliquilale solis diatriba etc., 4°,
Antverp. 4 636. De tetracty Pythagorae episto-
lica disscrlatio, 4°, Lovan. 4 627. Arcanorum
coelestiuiu lampas paradoxe, 4 2», ßrux. 4648.
Eclipscs Inneres ab anno 4 573 ad annum 4 640
ob.servatae, quibus tabulae atlanticae super-
struuntur quarum idea proponitur, 4", Ant-
verp. 4644. De pluvia purpurea Bruxellensi,
4«, Brux. 4646. Upistola de calcedoDiola|i^
s. gemma gnostica, 4**, Ib. 4655. — Mia
Oafsendi in dessen Opp. omn. vol. Vl.-hr
ristisches.
* geit. nach 1643 (/).
IVendllngen , Johann. —MI|
erst Lehrer d. Latinilät u. PoSsieaB(l^
denscollegium zu Prag, dann Lehrerili^
tbematik u. Major-Geograph am köDisl.lA
in Madrid; nach Aufhebung d. Ordemll'
spector d. mathemat. Museums in Pn(&
zuletzt in Liboschütz wohnend fif.njfAf
(BEJ, vi;,
geb. 474 5, Sept. 7, Prag,
gest. 4 790, Aug. .., (LiboscbuUT).
Elementes de la matematica, 4 vol. S*, li-
triti 4 758—56. Observatio eclipsis lQBtrii,k*
cta Matriti etc. (Phil. Tr. 475S). Eplstokeii
J. Stepling (astrooom. Inhalts) io desseaGia*
merc. litt.
.Wendt, Johann Christian Wil-
helm. — Dr. Med. (Kiel 4 821), Obeniil
am allgemeinen Hospital in Kopenlugti,
seil 18 4 3, seit 1 83S auch SiabschirurgW
d. dSn. Armee, bei der er 4793 ab Chi-
rurg eintrat. Ursprünglich Pharmaceot/lO)
(CU),
geb. 1778, Sept. 4 6, Eckemförde,
Schleswig,
gest. 1838, März 4, Kopenhagen.
För^ög anstillede med Tangaske og om san-
mes anvcndelse som Soda (Kunstllid^elsktbl
Skrift, Bd. 11). Om Tinaske.«: tilbercdniDg(Ik|
Om tilberedning af JernsaflTran (Ib.). Fonal
ling af Honning til en nekkerartig Saft (Ih-t
Om konstig Spermacet (Ib.). — Om natorlig«
og ved Künsten frembragteMineralvande(BibL
f. Lager. XX, 4 834). — Analysis ehem. radi-
eis cucubali viscosi (Act. Reg. Soc. med. Hafs
V, 4 818). — Viel Medicinisches.
IVenz, Ludwig. — Licenciat d. Rech«
(4 720). Seit 4 75« Stadinotar u. Ehege-
richtsschreiber in Basel (Wolf. \) (Uj,
geb. 1695, Basel,
gest. 177?, Febr. 5, Basel.*
Theses physicae, Basil. 4 7J7. Diss. de ^l8^
China Lahireana eclipsium solis et luo8<
scrutinio apla, Ib. 4 748 (Bewarb sieb damit
wiewohl vergeblich, um d. Professur d. M*'
thematik in Basel). Kurze, doch vollsUndigt
EinleiL zur pract. Rechenkunst, 8^ Ib. 4748
2. Aufl. 4 774. — Nova alque duplex solttU<
mechanica problematis Deliaci (Act. belvetl
4754). Observatio elevationis polt Btsilteosi
(ib. II, 4 765). Disq. descriptionis cujusdao
arcus architectonici, ex quo oova eaquebcil
lima generis parabolae Apollonianaededaci
lur (Ib. Iir, 4 758). Modus describendi scali
thermometrorum quorum tubi variantemtB
plitudinem habent (Ib. id.). SoluUo famosi
Wansel
Wenib0xger.
1298
ematis geometrico-practici de in-
listantia objecti remoti ope unicae
iique, ut vocant, stationis etc. (Ib.
Anguli plani definitio (Ib. V, 4 76S).
nalemmatici Dova et perspicua de-
demoostratio (Ib. VI, 4 76i) . — Pro-
metricam Lahireaoum, seclio-
9 spectans, plarimia modis solutum
. 4 744). Andenveitiges.
6, . . . (JO.
;el, Karl Friedrich. — Erst
3r- Geselle bei iseiDem Vater in
ging dann über Hamburg nach
n, machte von dort aus zwei Rei-
SrÖnland u. ward darauf Schiffs-
in holländ. Diensten ; nachdem
ei Jahre in Leipzig studirt, 1780
bei d. kurfürstl. sächs. Schmelz-
ition, 1785 Oberhüttenamts- As-
Freiberg u. 1786 Chemiker der
abrik zu Meissen (M),
1710, Dresden,
1793, Febr. 26, Freiberg.
höheren Chemie, 1 . Tbl. 8«, Leipz.
re von d. Verwandtschaft d. Kör-
resd. 1777, S. Aufl. 1782, mit Ao-
n E. D. Grinde, 8«, Ib. 1 800 (Über
rk siehe unter Anderen Beraeüiii'
ehem., S. Aufl., Bd. V, S. 16). Zu-
, T. Weniel'f Übersetzung von lUw
Bfcription of a glass apparatus for
) best minaral water etc., 8^ Dresd.
mische Untersuch, d. Plussspathes,
I. — r Ghymische Versuche, die Me-
ittelst d. Reverberation in ihre Be-
\ zu zarlegen (gekrOnt von d. kOnigl.
lach. d. Wiss.), 4«, Kopenh. 1781.
Sohiessen in Bergwerken u. Stein-
3argmlinn. Journ. II, 1790). Über
hafteste Art, Zinnerze zu probiren
mfinn. Journ. I, 1705; posth.).
!te| Johann Jacob. — Dr.Med.
47). niysicus in Schafibausen.
nehrer deutschen Fürsten. Mitgl.
iin. Academie (ANC) (Wolf. Vi),
1620, Dec. 23, Schaffhausen,
4 695, Jan. 28, Schaffhausen.
volatile (Mise. Acad. Nat. Cur. 1671).
»tanisches, Zoologisches u. Medici-
ikmeUtor, Andreas. — Or-
pveise zu Hasselfelde (1 664), EI-
I (1674), Quedlinburg (1675) u.
dt seit 1696 (Dk),
1645, Nov. 30, Benneckenstein,
Thüringen,
1706, Oct. 26, Halberstadt.*
B. Erweiterte Orgelprobe. Hodagum
ioo-mosieum. Temperatura musica.
ladorff, HaodwBrterbocb II.
Cribrum musicum. Nucleus musious. Noch
andre' ähnliche Schriften. ^
* geb. 1643, . . ., gett. 1704, . . . (/).
Werdmüller, Johann Heinrieb.
Kunstmaler in Zürich (ZNG),
geb. 1774, . . . Zürich, gest. 1833, . . .
Encyclopttdie d. Perspective, 4%|;ttrich4811.
Werenberg, Jacob. — Mag. Phil.,
Prof. d. Logik u. Metaphysik am Gymn. zu
Hamburg, auch Pastor an d. Marien-Mag-
dalenen-Kirche daselbst (Th. HJ,
geb. 1582, Jan. 41, Hamburg,
gest. 1623, Jan. 29, Hamburg.
Dispp. meteorologicae, 4«, Viteb. 1605. Theo-
remata de loco et vacuo, 4^ Ib. 1 606. — Phi-
losophisches u. Theologisches.
Werenberg, Johann Georgi^^
Dr. Jur., Inspeot. d. Ritteracademie in Lü-
neburg; seit 1746 in Hamburg privatisi-
rend (MJ,
geb. 1702, .. . Lüneburg,
gest. 1780, .. . Hamburg.
Natürl. Ursache d. Hitze im August 176S, 8*,
Hamb. 1764. Die Witternngslehre aus Beob-
achtung, eigner Erfahrung, fremden Wahr-
nehmungen u. sinnlichen Begriffen usw., 4«,
Offenbach 1 780. — Gedanken von d. Elektri-
cittft (Altonaer Gelehrt. Zeitung 1745). — Ju-
ristisches.
WerkheweBi Pieter van. — Apo-
theker in Utrecht (SoherefsJaum.Vf),
geb. 1772, Dec. 10, Utrecht,
gest
Nieuwe chemische en physische Oefenfngen
voor de Beminnaars der Schal- en Natour-
kunde etc., 2 Dl. 8», Utrecht 1707— 4800. Be-
knopt handboek der Scheikunde, 8«, Ib. 1800.
— Jets over de bereiding van de med ver-
zuurd zoutzuur vereenigde o|Je (Algem. Ya-
derland. Letteroef. 1808, I). Bijdrage over de
kristallisering van de suiker uit den maogel-
wortel (Ib. 1811,11).
^Werle, Candidus. — Benedictiner,
von 1748 bis 1762 Prof. d. Mathematik an
d. Univ. zu Salzburg, dann wieder MOnch
in seinem Kloster zu Irrsee in Schwaben
(MJ (VSJ,
geb. . . ., gest. . . . Irrsee.
Arithmeticae, geometricae et trigonometricae
tam planae, quam sphaericae specimina, una
cum parergis ex physica ezperimentalide terra
et aqua, eorumque meteoris, 4", Salisb. 1751.
Mechanicae, hydrostaticae, hydraulicae et
astronomiae specimina etc., 4", Ib. 1756.
Wemberger, Erasmus Ludwig.
— Dr. Med. (Erlangen 1776), seit 1778
zweiter Physicus d. vormaligen Reichsstadt
Windsheim (MJ,
82
1299 Wanabu^ —
geb. »747 Slier-Hofslelten,*
gesl. (796, Ocl. S, Windsheim.
Versuch einer Nachlese vom Zinnober, t°.
Erlangen 17TB. Beilr. chymitcber Verlache
u. GeclBDksn, in Absicht auf d. nübere Kennt'
niss d. üniversRlsHure, 8°, Frankf. u. Leipz.
I77S. iftis. Idsu^. Observata et cogitala noo-
nuile cbemICB, (°, Erlang. tT7A. ~ Obs. circa
genesin caerulei Berolinenais (Nov. Act. Acad.
Nal. Cur. vm, 179*), Obs, de urina caeru-
lea (Ib. Id.).
* BfI I.ankh(Iin, FantPsUiuni Anibuh.
Wemobiirg, Johann Friedrich
Christian. — Dr. Phil. (Leipzig 1799),
folgweise Privaldocciit an d. Univ. zu GÖl-
tingen (4 803], Lehrer d. Mulhemalik am
Pagen-Insliliil in Weim.ir (t 808) u. am
Gymn. zu Kiseiiacb (I81S — M), endlich
(1818) Privatdocenl u. Prof. exlr. an d.
ünlv. zu Jena (P) (M. {[) (G. 186*; (N),
gob. 1777, Sept. I, Ejsenacb,
gest. 1851, Nov. II, Jena.
Kurie Darslell, e. Zahlen- u. darnach gege-
benen .Maaas-, Gewichts- u. MUnzsystems, 8°,
Leipz, ISDO, Beweis, dass unter allen mügli-
chan Zahlen- u, diesen gleichartitjen Thei-
lungsayilemen nur dasjenige das einzige volt-
liommene i»t, in welchem jede höhere Binheil
aus lauD (zwüiri nUchiit niederen Einheilen
besteht, Ib. IBOO. Teliosadik oder das allein
voUkommne unter allen Zahlensysleuien usw.,
8°, Ib. ISDO, Rein wiaseosch, Dednction oder
Ableitung d, wahren Verhallnisse je zweier
von d, verschieda, Irigononietr, Linien zu ein-
ander usw,, lb,iB<ID. NeueThcoried. Wind-
mühlen nüpels. Ib, 1800. Erste all|;em. Rech-
nenlehre. Ib, 1S0>. Inciuisitioinprlnclpiaqui-
l>us ad meam usque memoriam altior mecha-
nice snperstructa erat ot conatus uiiico vere
illius sciontiae principia recte con<itiluendi,
K", Ib, IBO(, Grundzilge von originellen alten
TS. neuen Systemen u. Tbeilen d, Mathematik,
Leipz, u, Eisenach ISOS. Allgem, neue, weil
einraehsre Musikschule usw., Gotha 1811,
Merkwürdige Phänomene an u. durch ver-
schiedn. Prismen; zur richtigen Würdigung
d. Newlon'schen u, d. Gßllie'scben Far-
benlehre, C, Nürnb, 1S17, tlber d. zeilhcrige
Bestimm, d, Dauer s. Pendelschlags u, d. Fall-
btjhe in e, Secunde, Eisenach 1817, Lehrb,
d, Arithmelik usw., Jena 1818. Curvarum ali-
(|uot nuper repertarum Synopsis, t<>, Ib. 1814.
— AuTstilze in Toi^'s Mbr, d, Naturkunde,
Journ. r. Fabriken u, Okeii'i Isis, Beitrr. lu
Flerer'* EncyclopSd, Wtirlerbuch, — Pbilo-
aopbisches.
Wemekl&ok, Friedrich Chri-
stian Gregor. — Ur. Phil. (Giesscn 1830),
folgwolse Prosector (1811) u. ProL e\lr.
( I 81S)d. Medicin, auch(<S!G) Prof. ord, d,
Philosoph. FacullUt u. Inspect, d, naturhi-
titor, Sammlungen d. Univ. lu Giessen (N),
Wmbw.
IM
geb. (798, HSrz t3, llDiister.Wcilfl,
gest. t83G, USrz 13, Giessen.
Über d. Vorkomm. d. Wavellits bti GlMI
(Okea'i Isis 1 831}. ~ NaturgeichicUed.to'
moloms (OUb. Ann. LXXVL 1 B14J. - Z«rl«L
SideroschiiolithB(7oss.AnQ.LIS>U-W
d, Glanikoball aus d. Siegenscben tUi^t
Journ, XXXIX, 1811). — Zerleg, d. bU-
kieses (Laonhaid'a THscheob. 4811, Il|,
Werner, Johann. — GeislUctir,
von 1 193 bis I (98 in Rom lebend, im
in seiner Vaterstadt Pfarrer an Sl, lolM
(Wd) (DppJ [HH) (Jj,
geb. U68, Febr. U, Nürnberg,
gesl. 1&!8 Nürnberg.
ClandilFtolamMigeo^aphie, liberpriiB,,U,
Norimb, 1S<4. Libellum de qnatuorter
orbis iu piano flgu ratio nibus, Ib, 11*
bis, qoae geographite debent adcH«'
Anlruoli ConslantinopoliUni, opuienl«B,'k
191t. Libellus super vigialiduobust' ^
conicis. Ib. IStl. Commentariast, H
slica enarratio in undecim modus co
ejus problematis quod cubi dupllcaliedidtK
Ib, ISli, Comment, In I)lanjiid»ii|-'"
quo data sphaera piano sub data sei
tione, Ib, ISll, De motu oclavae ;..
IractBtus duo, Ib. 1511. ApborUmi eitboH
super aeris mulallones. Ib. tB4S (potUk).'
Astronom, u. meleorolog. Beobb.
Werner , Georg Heinrieb.
Schwarzburg-Sondershausiscber Hodbpi
dailleur zu Erfurt (M), |
geb. (783, Er/url, I
gesl. 1789, Jan. 31, Erfurt. •]
Die Erlernung d, Zeicbenkunst durcfi d, Wl
melrie u. Perspectiv, 8", ErfurUT«. **l
führt, Cnterricht z, Fetdmesskunst oderSchi-
benm essung usw., 8", Langensalza nii, V>'
themat, Unlerricht iu Verbessernng d. Fo*
Wesens usw. Noch mehre dergl, ScbriHeo.
Werner, Abraham Gottlob. -
Erst (net)* Hüllenschreiber bei seiim
Valer auf d. grSfl. Solms'schen Hütten-
werken, dann, nachdem er in Freiber;
(1769) U.Leipzig (1771) sludirt, vonC^ä
bis zu seinem Tode Inspector d. Hiner*-
lien-Sammlung, sowie Lehrer d. Miiwi*'
logie u. Bergbaukunde an d. Bergtcadeoit
zu Freiberg. Sachs. Bergralh s6il (<*!'
(M.W) (Ott) ('Seineiei>en*6«cAf«*«jw»
FriscA, Leipz. <8S6;,
geb. 1760, SepLlS, Wehraa, Ob«-
lausili,
gesl. (817, Juni 30, Dresden.
Von d, Husserl, Kennzeichen d. Fossilien, r,
Leipz, 1771. Kurze KlassiGcalion u, Betchnib
d. Gebirpsarten, (°, Dresd. (781. Vond. *«■
schiedn.Qradend, Festigkeit d. Gestein* Dt*'<
8", Freibefg 1788, Neue Theorie von d. Est-
Werner
Ginge DBW., S«, Ib. Mit (rraniO-
i'AnbniMOo, Ib. IS03). Ausrührl. u.
Veneicbniss d. K. E. Papsl von
en Ulasrslien-Cablnetfl, 1 Bde. S°,
11. Oryklogaogi« oder Handb. für
er d. Mineralogie usw., 6°, Leipi.
mluDg mjneralog. u. hüttenmBnn.
B°, Ib. IBM. Sein letileg Minersl-
-easgegeben von I. X. TretailebeB],
rais. ~ Beichreib. e. arsenikel.
ILeipz. Samml. I, fTSB). tiber d.
labineter (Ib. id.). — Gescbichte
(BefgmNDn. Jouro. 1788, I). Be-
drei Arten d Strahlsleins (Ib. i TS9,
tmacb. e. am Scheiben berger Hü-
i. Entdeck. [Ib. <78g,li). üeber d.
d. Basalti (Ib. id.). Bescbreib. d.
I. 4790, I). I>>d. Cvaiiits(lb.id.].
s, Chrygolilh«; Berylls u, Chryso-
II). Deber d. Trapp d. Scbneden
I). ~ Von d. Botzen-Wackea bei
il (OreU'a Ann. 1789). —Varsucbe.
, Enlslehungd.Vulcane durch Bat-
tigar SleinkohEeDBCblchlen (HSpf-
78>. IV]. — Cberselzle Crenitadfi
, (.Tbl. 8", Freib. 1 780. — Über sei-
le liebe Ch. S. Weist. — Die W e r-
clety ED EdiDburgh (1808 durch
die Wem einsehe S ocie IS tiu
IS) sind Ibtn zn Ehren gestiflel.
ir, Georg Friedrich. — Seit
nieur-Hauplmanii u. Lehrer d.
fsenscbafteo an d. Univ. zu Gies-
79G als Artillerie-Uajor (MJ,
75t, Sepl. 16, Dartusladt,
798, Apr. 33, Giessen.
eaen Theorie d. aiiziebend. KrSFIe,
I. WBrmeu. d, I.ichtn, 8°, Frankf.
18 [DaitegeD : Uobtenberg in sein .
Scbrirten). Theoret. -pracl. Ab-
1. holiaparend. Stubenüfan usw.,
((797. — Abhandl, vom Mörtel
il. )7S5). — Vemucb. e. Theorie
(Toigt'a Mag. d. Physik, V, 1788).
I. Erklärung d, Samums oder Uar-
id.). VorlBuf. EriDnerungeo ge-
C'sche Theorie |lb. VI, 4 789).
r, Christian Friedrich.—
)ekononiie-Inspeclor lu Wal-
8t), Pächter d. Ritterguis LÖ-
JI], Oekononiie-Inspeclor z'.i
(1T9S), Amis - Inspeclor zu
n d. Lausitz (< 801 — G) u. nun
ter in Leipzig (N),
S7, Febr. S, Haynichen, Amt
Altenburg,
36, Jao. 36, Leipzig.
-Ofen, als voltkommsle Benutz.
ipz. 1B0S. Anweis., wie usw. BUS
w. Branlewein zu brennen. Ib.
«Ib. e. engl. Ventilators i. Lnfl-
I. IBIfl, Beschreib, e. Ws8i>er-
10. Die Gesetze d. Bewegung d.
Erde, Ib.lBiD. — Über botzsparende Oeten
u. Tbermolampen (OUb. Ann. XXX, 18D8). —
Laodwlrthschafttichea.
Warner, Ferdinand Oscar.— Dr.
Phil., Lehrer d. Mathematik an d. St. An-
nenschuie in St. Petersburg, früher Privat-
leliror in Dresden (Or),
geb. 1S16, H^rz 30, Dresden.
t]ber einige Reiben, deren Glieder die auF ein-
ander rolgendenBinomialcoStBcienteo als Fa-
ctoren in sich scbllesaen [Ornnert'i Arch, IX,
18t7). Die DifTerenlialiDn unter d. Integral-
zeichen (Ib. XVIII, ISSI). TbeoH« d. abge-
leiteten Reiben (Ib. XXII. 1814). Zur Theorie
d. Differenzen reihen (Ib. XXIII, 18St u.XXIV,
I85GJ. Eigenthüml. Ableitung d. Fondeln d.
spher. Trigonometrie (Ib. XXIV, t8SS). Be-
weis d. PytbagorBi sehen Lehrsalzes (Ib. id.).
Herleil. d. Naper'acben Analogien [Ib. id.).
Lehrsatze u. Aufgaben [Ib. IX. XVIII, XXII
—XXIV). — BiDige neue Theoreme von d.
Polygonen usw. (Bull. pbys. melh. Acad. St.
Petereb. XVI, 1858). Elegante Ableit. d. For-
meln lUr d. sphärischen Excess (Ib. id,].
Wersln, Karl. — Von 1831 bis 4 836
Prof. d. Physik am Lyceura zu Linz, seit-
dem Prof. d. Mechanik u. Physik am sl9n-
dischen polylechn. Institut zu Prag fJP),
geb. 1803, . . . Falkenau, Kreis Elbo-
gen, Böhmen.
AuIsHIze in d. encyclop. Zeitachr. d. bühm.
Gewerb Vereins.
Wertheln, Wilhelm. — Dr. Med.
(Wien 1839). Nachdem er von <8i0 an
als Privatmann in Paris gelebt u. daselbst
1818 naturatisirt worden, Dr.-^s -Sciences
l8iS, ProL suppl. an d. Facott. tu Mont-
pellier (< 86i) u. seit 1855 Examinaleur
d'admission bei d..£cole polytecUn. In Pa-
ris. Corr. d. Acadd. zu Wien (ISiS) u.
zu Berlin (1853). Israelit (Or;,
geb. 1815, Febr.38, Wien,'
gest. isei, Jan. 10, Tours.*" '
Observation es physlotogicae , Diss. Inaue.,
Vindob. 4889. M«m. aur les proprUt^t du
bois; tnil CbaTudlei, 8°, Paris 48(S. Note
sur la relatlon entre la composition chimique
et l'eiasticitä des minäraui ä ilastlcllä cod-
stante, Thise, Paris 1 SS4. — Rechercbes sur
reiasticit^, drei Abbandll. [Ann. chlro. pbys.
ser. III, Vol. XII, 1S((). Sur rinnuence des
basseilempäraturessur rälasticitädesmelaui
(Ib. XV, 1 846). Sur I'älisticitd et sur la CDh6-
siondesdifTärentesespicesde verre; mit Che-
▼•Bdlei (Ib. XIX, 4847). Hüm. sur l'äJasticil«
et la coh^slon des prlncipaui tissus du corps
humain (Ib. XXI, 1847). Utm, sur l'^quilibre
des Corps solides homogenes [Ib. XXIII, 1848).
Mäm, sur les sons produila par le couranl
ölectHqoe (Ib. Id.). H«m. sur la vltesae du
dans les liquides (Ib. id.). Snr le torsion
83«
1303
Wwthtim
dM vargM homogtaas (Ib. XXV, lS4t). Ro- {
■ mirqa«8 k rocoslon da Mätn. de Hr. Bnlil- '
■mt sur la UoaciU dM m«Uui (Ib. XXX,
1SSD). Hdm. aur lea vibratloos dos plaqaM
Clrcnlairaa (Ib. XXXI, Uli). H«m. aar la
Rropagation du roonvaoKDt daoa leg Corps ao-
dea et dens lea liqnldea (Ib. Id.). Sqr la vi-
tesae du soq deog lea vergaa (Ib. Id.). Uifa.
■ar lea vibratians eODorea dana l'air (Ib. Id.).
Deeoription d'ua appereil poar la determloa-
Uen de la vitesae du son dana lea gai (Ib. Id.).
Uita. aar la doable rdfraction temporaire-
meot produite dana les corps laotropea et aur
la relation entre I'eiasticitö mecanique et i'e-
luticiie oplique (Ib. XL, ISGi). Hern, aur la
loraioD (Ib. L, 4SftT). Hirn, aur la capillarllä,
nebet Naohlfag (Ib. LXIII, 1 8«l ). — Sur let vi-
bratione tooraaDlM de« vergea carrea (Compl.
raod. XXVUI. 114»). Uem. anr It polariu-
UoD cfaromellqua prodnite per la verre com-
prlmö (Ib. XXXII, iBH). Sur la double t6-
fnotlon ertiBclellemeDt produlte dana lei crla-
tanx du eystbine regulier (Ib. XXXIII, 4gBI
el XXXV, ISBt). Biperlences aar la vitosse
da aon den« le Ter ; mit Bregnet (Ib. id.). Sur
lea couraata d'lnductioD prodult« par la lor-
sloD (Ib. XXXV, isai). Sur la compresaibi-
l'M oublqne d« qoelqnea corpa solides et ho-
mogeDea (Ib. LI, 188)). — Expäriencea gur la
HeiloD . . .
* ZI|Ma Anftbt. (Mb. ISIK, Hin.. (r.J.18<l];
nb. Mal 6 lVri»l, L'IntHlnt rMB 11., 1«. ■. M.
/■Hl 1881).
** Oett. Ju. 19 IViriit, a, a. 0.1. — SLDrits (Ich
diKlbtt aoi BehwanDuth ram ThuTDi dvr K«the-
Werthelm, Ignatius. — Dr. Phil.
Prlvalmann in Wien ; spSIer in Paris Han-
delsbellisBener. Veiter d. Vorigen (Diss),
geb. (SIT, Febr. 19, Wien.
Digg. de uraoio et aliquot ejug acelatibus du-
plicibus, 8", Berolio. IStS [Fogg. Ann. LVII,
(8«}.
Werthelm, Theodor. — Dr. Phil.;
erst Privatdocent an d. Univ. zu Wien,
dann Prof. d. Chemie, von <S53 bis 1S6I
an d. Univ. zu Peslh u. seitdem an d. Univ.
zu Graz. Correspond. d. Acad. d. Wiss.
zu Wien. Bruder von Wilhelm fOr^,
geb. 18S0, Dec, 15, Wien.
Untereueh. d. Knoblaucbüis [LIab. Ann. LI,
tB4t). Ober d. Hüchtiga Oel d. Aliiarla offici-
QaliB(Ib.Lll, <84t). Ueber d. Zusammenbang
zwisch. SenfOl u. KnoblaucbOl (Ib. LV, 1 8(9]. —
Abhandi. Uberd. Piperin (Sttzungsbertchled,
Wien. Acad. 18iB). Ueber d. Chinin (Ib. 18(9}.
Über e. neue flücbtiKe Base (Ib. IV, issoj.
Öberd.Narkotln(Ib.Vl, IBSt). Ubere. neues
Alcaioid im Conlum maeuletuni (Ib. XXII,
<SSS ; anch Uab. Aon. C). Analyse d. Franx
Joüeiih-Bades •TüR'eri lo Sud-Steiermark (Ib.
XLII, 1881).
Warther, August Friedrich Gu-
stav. — Dr. Phil. (Berlin (8*3). Prof.
Wsusl.
(«tr. 1893, ord. I8S9) d. Cbn
Dniv. zu Königsberg, früher Lehw
mie an d. Artillerie- u. l^emeB
in Berlin, noch früher AroaDaens
Mitscherlich (Diu) fOrJ,
geb. 1815, Aug. 1, Rosslaa.
De tartrallbug nonnullis alqne DTtri
Berolin. 184a (deutach: EidMan'
XXXIl, 4 844). Eiperimenla qoaedai
quod ope acidi nitrici e aaliciao Ir
aem, t°, Regiomoet. (ohDelahnai
UDorgan. Chemie, I Abtheill. 8°, B
— tl. — Ober e. neoe Verbind, toi
u. Wismulh [Uoeatsberr. d. Ber
1841; auch Pegg. Ana. LVII). üb.
bind. d. Pboapbar- u. AraeniksMur«
ozyd (Ib. 1818). — 'Terbiodd. d.
mit SaliBD CKrdmua'a Joura. XK
Analyse d. oialsaur- n. Salpeter*.
stofTa (Ib. id.j. Über erseoaaur. Ki
Uraaoxyd(lb.XLIV,1848|. Chem. i
d.RDbsalpeters[Ib.LII,1BSi). tbe
d. SchwafBlalcaliee von kohleDsau
felgaur. u. uDterschwefligiaiir. AI
LV, IBSS). Krystallisirt. Kadroinc
id.). Verbind, von Schwefel, Nicl
mutb (Ib. id.). Die Quoeksilbervi
braTD'a u. Balmi'a (Ib. Id.). tlber
mentallon d. Kupferkiese (Ib. LV
Specif. Gewicht einiger Kolzkobte
1HB4). Besebreib. e. Kobleosflureai
Id.). über Wismutbgulluret (Ib. L
Zur Analyse d, Schiesspulven u
(Ib. LXIII, I89i). Über NitroBilic
totinsüare (Ib. LXXIV, 1858). B
Zuckers uacb Feblisg [Ib. LXXV. 1
Uagnesiumpiatincyanür (Ib. LXX
Selencyanälbyl (Ib. id.). Identiu
AnilotingUureraitd.NilrosBJicylsäu
säure (Ib. id.). Nacblb eil. Wirk. d.
beiBoinaeh'iAraenikprobeflb. LX>
Erkenn, d. VanadinsSure durch V
superotyd (Ib. LXXXIII, 1SG<). e
Stibermünie (Ib. id.). —Seit 1851
geber von Erdmaim'a Jouro. f. prai
Wessel, Caspar. — Seit (
messer, von 1798 bis 1805 L
messungs-Inspector in Kopenhi
pensionirt. Hilgl. d. könig). dSn.
d. Wiss. (NK) (E),
geb. 17 45, Juni 8, Jonsru
Sogr
gest. 1818, März 15, Kopenl
Om directionent analytiske Belegs
süR anwendt FarDemelig til plane o;
Polyi;oners Oplesning (Danske Se.
Samml. V. (799). — Vermaass UD
Ogder'i Leitung von 1 781 bis 1 T8S •
thum Oldenburg,
• Stift An^rhoui.
WTeaael, Paul Philipp F
— Dr. Phil (Diss),
geb. ISt6, Jan. SO, Culm, V
WeiMloTiky
Wastphalan.
1306
ogposl. regionis oribns viadrinis
, 4^ Bonnae 4854.
iky, Gonstantin. — Mit-
Snd. Secretär d. Acad. d. Wiss.
sburg (Or),
19, Mai 20 (A. St.), Novomo-
skovsk, Gouv. Jekaterinoslaw.
lima (russisch), 4^ St. Petersb.
variaiioDS dturnes de la direction
vent ä St. Petersboarg (Ball. bist,
d. St. Petersb. XII, J 855). De la
;ie (Ib. XIII, 4 856).*Epoque8 des
üe la prise par les glaoes de la
i.). Sur le climat de la steppe
enne (Ib. id.). Des vents de pluie
. XIV, 4857). — Tabellen über
perataren*iiD russischen Reiche
aersen, Beitr. z. Kenntq. d. russ.
VIII). — Notices mötöorologiques
rr. mötöorolog. annöe 4 855 , Pe-
Thomas (eigentl. Daniel). —
»ei d. Mission in Holywell, dann
Dlverslone; zuletzt in Sizergh
f.v;,
29, Jan. 4,
79, Juni 4 0, Sizergh.
lakes of Cumberland, Westmore-
icashire, 8^ Lond. 4778. — Of a
near Inverness (Phil. Tr. 4777).
I auch Wation.
William. — Seit 4846 Dro-
ds, von 4 83 4 bis 4 846 Lehrer
n d. medicin. Schule daselbst.
Leeds Literary and Philosoph,
tgl. d. Roy. Society zu London
7Ä. s. v;,
93, Wandsworth,
54, Sept. 4 0, Leeds.
' locomotive engines (vom Insti-
Engineers 4 846 mit d. Telford-
)hnt).
Id, Christian Friedrich
Henning. — Trat 4773 in
enste, ward 4 796 Amtmann u.
westphUl. Regierung auchDi-
I. Reichssland zu Wehnde bei
früher (4 766) Rector d. Stadl-
ückeburg (M. Vi),
46, Juni 2, Apfelstädt, Her-
zoglh. Gotha,
23, März 23,
bbandlungen, 4. Stück 8», Gott.
7. Erzeug, d. Farben, eine Hy-
1 767. — (Jeher d. Einfluss d. Mon-
de (Hannövr. Magaz. 4 766). Ober
(Ib. id.). über Pottasche (Ib. id.).
merde auf Gebirgen (Ib. 4 767).
Westphali Johann Kaspar. — Dr. t
M^d., erst Arzt zu Mittweyda in Sachsen,
dann Physicus d. Kreise Delitzsch u. Bitter-
feld. Mitgl. d. Leopoldin. Academie (Af^C),
geb. 4 649, Nov. 28, Rügenwalde, Pom-
mern,
gest. 4722, MSrz 24, Delitzsch.
Lignum quernum in metallum et vitriolum
transmutatum (Mise. Acad. Nat. Cur. 4 680).
De pluvia sanguinea (Ephemerid. Acad. Nat.
Cur. 474 7).
Westphaly Johann Heinrich. —
Dr. Phil. (Göttingen 4 847). Nachdem er in
Göttingen studirt, Lehrer d. Mathematik
erst am Hundeyker'schen Institut in Ve-
chelde bei Brannschweig, dann von 4 8 4 8
bis 4 820 am Gymn. zu Danzig; machte
darauf eine wiss. Reise nach Aegypten u.
Sicilien (Gymn, Gedtmens. Sacra SaecuL ter-
tia, Gedan. 4 858; (MAI) (G. 4 83 4A
geb. 4794, Jan. 34, Schwerin,
gest. 4 834, Sept. . ., bei Termini, Sicil.*
Demonstrationum compositionis virium expo-
sitio de iisque Judicium, 4<*, Gotting. 4847.
Leben, Studien u. Schriften d. Astronomen
J. H e v e 1 i u s , Königsb. 4 820. Naturwiss. Ab-
handlungen, 4. Hft. 4°, Danzig 4824 (auch als
Hft. II d. Neu. Sehr. d. Danzig. naturf. Ge-
sellsch.). Nicolaus Kopernik, Constanz
4 822. Astrognosie, 4°, Berlin 4 822. Logarithmi-
sche Tafeln, fol., Königsb. 4 822. — Methode,
die Theilunge. Sextanten zu berichtigen (Bode'i
Astr. Jahrb. 4 827). Astron. Beobb., Berecbnn.
u. Nachrr. (Ib. 4 849, 4 822, 4824 u. 4 827, so-
wie in Bobnenberger u. Lindenaa's Zeitschr.
II, 4 846; IV, 4817 u. VI, 4848). — Übersetzte '
Piaiai'i Lezioni element. di astronomia, mit
Vorrede von Oaosi, 2 Bde. 8», Berlin 4822.
* Auf freiem Felde.
Westphal, Justus Georg. — Dr.
Phil. (Göttingen 4 852). Von 4854 bis 4855
Assistent auf d. Sternwarte zu Göttingen,
seit 4 854 Privatdocent an d. Univ. da-
selbst (Or),
geb. 4 824, MSrz 4 8, Colborn b. Lüchow,
gest 4 859, Nov. 9, Lüneburg.
Bvolutio radicum aequationum algebraicarum
e ternis terminis constantium In series infini-
tes, 4*^, Gotting. 4 850 (gekrönt von d. Univ.).
— Entdeckte d. Cometen 4 852, III am 24. Juli
(Astr. Nachrr. XXXV). Fernere astronom.
Beobb. (Ib. XXXIII bis XXXVII).
Westphalea, Hermann Libert.
— Student auf d. Univ. zu Königsberg seit
4 842 u. Gehülfe an d. Sternwarte daselbst
(Astr. Nachrr, XXIV, 334^,
geb. 4 822 etwa, . . Hamburg,
gest. 4 846, Mai 4 5, Königsberg.
1807 Wartriür
Über d.Bnhn d. Hattey'scbeDComet«n In d.
Jahren IS35 u. 1BBS (ABtr. Nacbrr. XXIV,
(816 u. XXV, 1847).
Westrlng, Johann Peler. — Dr.
Ued. (Dpsala 1780), zeitlebens Arzt in Norr-
köping, kfinigl. Leibarzt seil (794. Hitgl.
d. GesundheitscoUegiums u. (seil 1793) d.
Acad. d. Wiss. zu Slockbolm (S) (SLH) (Or).
geb. 17G3, Nov. 3,i, Linköping,
gest. <S33, Oct. 1, Norrköping.
Svenska LafvaraasFärghistarie, 8 HRe., Slock-
bolm 1805—8. — Forsük, alt af de neala laf-
arler (LIcbenes] bereda lirgslorier, som sHlta
htijta och vBckra fergor pä ylle och silke :
1] (OrsOkmed l.lcfaanealeprogiiveteask. Acad.
Haadl. 1791). D° med Licbenes imbricati (Ib.
id.). Do med LIchenas umbilicati ([b. 1781).
D° med Lichenea foliacei (Ib. IVSt). D<> med
Lichenu coriacei [Ib. 1793). ü' med Lichenea
acyphlteri (Ib. ISOi). b° med Licbenes fruti-
culosi u. gelatinoai, med Helopodia u. Ste-
reocaule (Ib. 180t), AFhandl, cm gula kloan
etc., S Abhh. [Ib. 1800). Run. altgenom me-
lallboratar eller samlad mycLenhet af melall-
spetsar göra galvaDisman mer aovHndbar ocb
, krafliftare ibr medicinisk bebof (Ib. ISIS). —
Rein Hedicinisches.
IVestmmb, Johann Friedrich.
Apotheker in Hameln, Bergcooimissär u.
Senalor daselbst (Sp. \J (M. II) (GG. 1 SU),
geb, 1751, Dec. 1, NÖrienb. GÖUingen,
gesL IS(9,Dec. 3(, Hameln.
Kleine physikaligch-chem. Abhandll., 6 Bde.
8°, LaJpi. 1785—1800. Geschichte d. neu ent-
deckten Metallisirung d. einfachen Erdarten,
8°, llannov. 1T9I. Bemerkk. u. VorschiHRe f.
Branleweinbrenner, S°, lb.170S, S.Aun.lSDS.
Ilandb. d. Apolhekerkunst, Ib.179S— 98. De-
merkk. u. VorschiäRe (. Bleicher, 8°, Ib. 1800.
Kleine Schrillen, pbysikal., chcm, u. techn.
Inballs, 1. Bd., Ib. I80S. Beschreib, e. aebr
vortheilhalt. Esslgfabrik, 8°, Ib. 1818. D« e.
Malzdarre, S°, Ib. iHig. Ober Glasbereitung,
8", Ib. 1813. Uberd. Bleichen mit Säuren, 8",
Berlin 1 3( 9. Bemerkk. u. VorscblHge f. Frucbt-
branteweinbrenner, 8°, Hannov. 1811. Ober
Veradl. d. gemein. Knrnbranteweinsugw., 8",
Ib. 1 Sil. — Sehr viele AursUlze in (CreU'a Ann.
u. Beitrr. , in Trominadarff'i Journ. , Voigt'!
Mag. f. Physik. Hannbvr. Mag., Schrr. d. Ge-
Kellsch. naturf. Fr. in Berlin, Gren'a Journ.,
BobweiK^r*! Journ. u. Oilbert'i Ann.
Wetzlar, Gustav. — Dr. Med.,
pract. Aral in Hanau. Direct. d. Wetlerau'-
schen Gesellschaft für d. gerammte Nalur-
kuiide daseibsl (M. U) (Or),
geb. 1799, Juli 3, Hanau,
gesl. 1861. Spüljahr, Hanau.
Beiirr. z. Kconln. d. menschl. Harns u. d.
EntSieb. d. Harnsteine, 8°, Frankf.o.M 1831.
— Verhall, d. Boraxes z. HarnslureiSohwei^g.
Journ. XXXIII, 1811). tlber d. Reducl. d. Me-
WhMtttoa«.
IM
talledurch eioanderanfnaM. Wege|Ib.IUl
u. L, 1817). Verbind, d. KocbHliMmilCUff-
Silber (Ib. LI, 1837). Zur Gaacfaicble d. Se-
hers [Ib. LH u. Llll, ISIS). D*d. BMank
LIV. 1B)SJ. tlber d. elektrodyum. ZaMid,
welchen Eisen u. Stahl durch BerflhniB| ail
säur, salpetersaur. Silberlösong oder Adm-
Diakflüss. erlangen [Ib. LVI, ISIB). Dbiril
eleklromagnet. Wirkaogea homogcDef Tbeilt
e.Uetalls bei uogleicbieiL Berahr.mile.ckM.
wirkend. FlUasIgk. (Ib. LVIII, it>t].-h»-
sivitBt d. Eisens n. einige elekiromolor. Ter-
Indr. desselben (?on. Ann. LXZIII, 1«^.
Weyer, Georg Daniel EdoirJ.
— Dr. Phil., von 1839 bis ISIJ u. tm
18i7 bis 18 SO Assistent an d. Hamlwtfv
Sternwarte u. Lehret an d. dortigen .Hiii-
gationsschule, nun Lehrer an d. Saeodet-
tenscbule in Kiel von Hichaeli IlStÜi
zu deren Anfhebnng um Oslem (ISI,dui
Privatdocent u. Prof. (exlr. IIS3, vi.
1860) d. Mathematik u. Aatronomit n''
Univ. daselbst (Or),
geb. 1818, Mai S6, Bambnrg.
Ober d. DilTerential form ein lUr Conalaabtt
nen von grosser ExcenlricitUt, 8>, BerilD IIH.
Ober d. Bahn d. zweiten Coroeten toiiJ.IM
[bMondr. Abdruck ausd.Aalr.Naekrr.Iini
i°, Hamb. I8SI. Über d. totale Seiiarfi-
sternfasamlS. JulilSfls (beobachlal naiTal
zuVittoria in Spanien], 4°, Kiel IUI. -NM
Construcl. e. Lambert'schen Aulgabdu'
pract. Geometrie (Oranert'a Arch. III, Itil
Eine geomelr. Aufgabe [Ib. id.). üherit.Arf-
gäbe: Ein Viereck von gegebo. SeileiHü
construlrea, dass die Diagonalen eiuiil«
gleich werden (Ib. V, 1SU). Eine geodtL A(f-
gabe [Ib. id.). — Verschiedn. astron. Btobb.
auf d. Stern warte in Hauiburgangtslelit.HM
Bahnberechn. neuer HimmelEkOrper [Um.
Nacbrr, von Bd. XVIli, 18(1 an}. -D*iil
d. Berlin. Sternwarte angestellt (Honitibni.
d. Berlin. Acad. 1845). — Ephemeridenredu
für d. Berlin, astr. Jahrb. U(S o. fl» '
Astr. Hlttheill. in Gonld'a Astr. Jouro. 1. 10'
Wheatstoae, Charles. — ^^
spriingl ich Verfertiger musikal. InstnnM*
in London, später (<83i) Prof. d. Fliyä
am Kings College daselbst [wenigstens i"^
minell), seit geraumer Zeil Privatn]aDD,<w
Ertrage seiner Erfindungen (oameall. i^'
Telegraphen] lebend. Hilgl. d. Rcj. S^
ciely zu London seit IS36 (KEC,taV[i-\
geb. 180t, . . . Gloucester.
On Ihe figures ohtained by alrewing all "
vibraling surfaces, commonly calied tcMi''
figores (Phil. Tr. 188»}. An •ccoontef«*'
experimenls lo measure the veloeity «''>'''
tricity and tbe duration of electrie li^t[1b.
18It), Contributiona lo the pbysielofy ^f "'
sioo, on some remsrkable and hithertoa»*-
served phenomana of binocnisr riiioD, Ftl
\
Wheler
Wbewell.
1310
(Ib. 4 8t8 et 4 85t — Darin d. Erfind, d.
"eoskops). An account of several new
uments and processes for determining the
UDto of a voltaic circuit (Ib. 4 848). —
experiments on sound (FhiUips, Ann. of
VI, 48SB). — Description of the Kalei-
lOD or phonic Kaleidoscope (New Quart.
o. I, 48S7). Experiments on audition (Ib.
117). On the reaonances or recij^rocated
ilions of Toluinns of air (Ib. III, 4838). —
letransmission of musical sounds througb
linear conductors, and on their subse-
it reciprocations (Journ. Roy. Inst. Vol. II,
). — On the vibrations of columns of air
flindrical and conical tubes (Phil. Mag.
II, Vol. XI, 488S). On the tbermo-elec-
ipark (Ib. Ser. III, Vol. X, 4887). — De-
itioo of the electro-magnetic clock (Pro-
. Roy. Sog. 4840). On Foacanlt's new me-
ical proof of the rotation of the earth (Ib.
). On Featel's gyroscope (Ib. 4854). On
ormation of powers from arithmetical pro-
Hona (Ib. id.). An account of some expe-
Dta made with the submarine cable of the
terranean electhc telegraph (Ib. 4 855).
D experimental proof ofBemoulli*! theory
ind Instrument (Report of the Brit. Assoc.
884— 8t). On the prismatic dec6mposi-
of electrical ligbt (Ib. f. 4 835). On the
ilion of the human voice (Ib. id.). On a
meteorological Instrument (Ib. f. 484t).
aptive balloons (Ib. f. 4848). On a singu-
Effect of the juxtaposition of certain co-
I under particular circumstances (Ib. f.
). On a mean of determining the appa-
solar time by the dlurnal changes of the
b of Polarisation at the north pole of the
(Ib. f. 4848). — W. gebührt wesentlich
Terdienst d. pract. Einführung d. elektro-
let. Telegraphen, worauf er mit F. W.
a im Mai 4887 ein Patent nahm. Vergl.
Uag ▼. Oanatett. ^
Vheler (Wheeler), Granville. —
tlicher, wahrscheinlich in Kent oder
estersbire lebend. Mitgl. d. Roy. So-
' tu London (Th),
leh
{est. 4770, Mai 16, . . .
) alactrical experiments, chiefly regarding
epolfive force of electric bodies (Phil. Tr.
|. Some remarks on the late Stephen Onj^t
rical circular experiment (Ib. id.). Ac-
t of some of the electrical experiments
) by bim (Ib. id.). Two letters concerning
Jitory motion of glass tubes about their
wheo placed in a certain mann er before
ire (Ib. 4 746).
Tkewell, William. — Dr. Theol.,
4841 Oberhaupt (Master) des Trinity
Ige in Cambridge, worin er seine Bil-
( bekam; von 4 8S8 bis 4 83t auch
d. Mineralogie u. von 4 838 bis 4 866
d. Moral-Theologie daselbst, seitdem
diees Vioe-Kanzler d. Universität. Mitgl.
d. Roy. Society zu London (seit 1820) u.
d. Cambridge Society (KEC, suppl.j (Or),
geb. 4794, Mai 24, Lancaster, Lancasb.
A treatise on dynamics etc., 8^ Cambridge
4 828. An introduction to dynamics etc., 8o,
Ib. 4^82. On the free motion of points and on
universal gravitation etc., 8°, Ib. 4 832. Ana-
ly tical static, 8°, Ib. 4 888. An elementary Trea-
tise on mechanics, 8», Ib. 4^^ edit. 4 888, 7*^
edit. 4 847. Astronomy and general physics,
considered with reference to natural theology
(Bridgewater Treatise, N« 8), 8«, Lond. 4 838.
Architectural notes on german churches, 8°,
Ib. new edit. 4 885. Mechanical Euclid etc.,
8^ Cambr. 4887, 4^^ edit. Lond. 4 848. History
of the inductive soiences, 8 vol. 8<*, Lond. 4 837
—88, 8<i edit. Ib. 4847. Philosophy of in-
ductive Sciences, 2 vol. 8*, Ib. 4 840. The
doctrine of limits with the application, 8°,
Cambr. 4844. The mechanics of engineering
etc., 8^ Lond. 4844. Conic sections etc., 8°,
Ib. 4849. On the philosophy of discovery, 8»,
Ib. 4860. — A general method of calculating
the angles made by any planes of crystals etc.
(Phil. Tr. 4 825). Essay towards a first appro-
ximation to a map of cotidal lines (Ib. 4 833).
On the empirical laws of the tides in the port
of London, with some reflections on the theory
(Ib. 4 884). On the results of tide observations
made in June 4 884 at the Coast Guard Stations
in Great Britein and Ireland (Ib. 4885). Re-
searches on the tides, Ser. IV, V and VI (Ib.
4886). D«" Ser. VII and VIII (Ib. 4 887). D»
Ser. IX (Ib. 4 888). D» Ser. X and XI (Ib. 4 889) .
D» addit. to XI and XII (Ib. 4 840). D»Ser. Xlll
(Ib. 4848). Do Ser. XIV (Ib. 4 850). — On the
Position of the apsides of orbits of great ex-
centricity (Transact. Cambridge Soc. Vol. I,
pt. I, 4824). On double crystals of fluor spar
(Ib. pt. II, 4822). On the rotatory motion of
bodies (Ib. Vol. II, pt. I, 4 827). On the angle
made by two planes or two straight lines, re-
ferred to tbree oblique coordinates (Ib. id.).
On the forms of the teeth of wheels (Ib. pt. II,
4 828). On the Classification of crystallina com-
binations and the canons by which their laws
of derivation may be investigated (Ib. id.).
Reasons for the selection of a notation to dc-
signate the plans of crystals (Ib. id.). Malhc-
matical exposition of some doctrines of puli-
tical economy (Ib. Vol. III, pt. I, 4 829). On
Bioardo's principles of political economy (Ib.
VoL IV, pt. I, 4 888). On the natura of the
truth of the laws of motion (Ib. Vol. V, pt. II,
4 884). On the results of observations made
with a new anemomeler (Ib. Vol. VI, pt. II,
4837). Demonstration thatall matter is heavy
(Ib. Vol. VII, pt. U, 4840). Are cause and ef-
fect successive or simultaneous? (Ib. pt. III,
4 842) . Of the intrinsic equation of a curve and
its application (Ib. Vol. VIII, pt. V, 4 849 et
Vol. IX, pt. I, 4 854). Mathematical exposition
of some doctrines of political economy (Ib.
Vol. IX, pt. I et II, 4 854). Of the transforma-
tion of hypotheses in the history of science
(Ib. pt. II, 4 854). Philosophisches ebenda-
selbst. — Oo the employment of notation in
1311
Whiiton
Whitavy.
chemistry (Joarn. Roy. InsUt. I, 4 884}. —
Oo isomorphism (Phil. Mag. Ser. II, Vol. X,
1881). — On tbe use of chemical formulae (Ib.
Ser. III, Vol. IV, 1 884). Kewton and FlamitaeA
(Ib. VIII, 1836). On the mean level of the sea
(Ib. XVII, 1 840) . On glacier theories (Ib. XXVI,
1845). — Od a new kind of coloured fringea
(Ib. Ser. IV, Vol. I, 1851). ^ Report of the
reoent progress and present State of miaera-
logy (Report British Assoc. f. 1881 et 1882).
Od the theory of the Observation of light by
coloured media (Ib. f. 1884). Report of the
recent progress etc. of electricity, magnetism
and beat (Ib. f. 1885). On a new anemometer
(Ib. id., 1886, 1887 et 1841). Report od a le-
vel line measared from the Bristol Channel to
the English Channel (Ib. f. 1888). On tidecal-
calation (Ib. f. 1889). Remarks od WoIImIob's
argament respecting the infinite divisibility of
matter (Ib. id.). Method of measuring the
height of clouds (Ib. f. 1846). On cur igno-
rance of the tides (Ib. f. 1851).
Whlflion, William. — Geistlicher,
nachdem er folgweise Fei low von Cläre Hall
in Cambridge, Kaplan d. Bischofs von Nor-
wich (1 694) u. Pfarrer zu Lowestoft in Suf-
folk gewesen (1 698), an Newton*s Stelle
Lucasian Prof. d. Mathematik in Cambridge
von f703 bis 1710, wo er wegen seines
Arianismus abgesetzt ward, dann als Pri-
vatmann in London lebend. Zuletzt Bap-
tist* (BD) (KEC),
geb. 1667,Dec. 9, Norton, Leicestersh.,
gest. 1752,Aug. 22, London.
A new theory of the Earlh, from its original
to the consummation of all things etc. , 8**,
London 1696, newedit., Cambridge 1725 u.
1786; lateinisch, Wittenb. 1712, deutsch, 4^
Frank f. 1715. Astronomical letters, 1701.
Tacqaet's Euclid, with select tbeorems of Ar-
ohimedes etc., 4°, Cambridge 1702—8, new
edit. 1710. Praelectiones astronpmicae, qui-
bus accedunt tabuiae plurimae astronomicae,
8**, Ib. 1707. Sir Isaao Kewton's arithmetica
universalis, Ib. 1707. Praelectiones physico-
mathematicae s. Philosopbia cl. Newtoni ma-
thematica illustrota, 8^ Ib. 1710. Cause of the
deluge demonstrated, 8^ Ib. 1711. New me-
thod of discovering the iongitude both at sea
and land, proposed by W. Whiston and H.
Ditton, 8°, Lond. 1714. Astronom. lectures,
4°, Ib. 1715, new edit. 8°, Ib. 1728. Lectures
on Sir I. Newton'« matbematicai philosophy
and Dr. Ealley's acconnt of comets, 8*^, Ib.
1716. An accountof a surprising meteor seen
in the air etc., 8^ Ib. 1716. Astronom, prin-
ciples of religion etc., 8«, Ib. 1717 et 1725.
An account of anotber surprising meteor, 8°,
Ib. 1719. The astronomical year or an ac-
count of the many remarkable celestial phe-
nomena of the great year 1786 etc., 8°, Ib.
1737. Tables of the eclipses of Jupiter's satel-
lites, 8^ Ib. 1787. Memoirs of bis own life and
writings, 2 vol. 8®, Ib. 1749. — An account of
two mock-suns etc. (Phil. Tr. 1711).-
Theologisches.
* Wanle auch 1720 ram Mitglied d. Boj. 80«
geschUgen, aber nicht geidkblt, veflNevt
dem widenetste.
IVhitei Oeorge i... Pelle
Prof. d. MiUiematik an d. London H
sity, Mher Fellow d. Trinity Coli
Cambridge (An. R. f. 1 836^,
geb. 1811 etwa,
gest. 1836, Oet. 5, in der Tbei
A. a. 0. keine Schrifteo genannt.
* Verunglaokte mit Fhio o. Motter in du»
der Themse.
IVUlehiirst, Joho. — Dhi
u. Mechanicus in Derby; seit 1775
per of the legal money-weigbtst
don. Mitgl. d. Roy. Society seit 17'
XIi; (BD),
geb. f 71 3, Apr. fO, Congeltoi
shire,*
gest. n88, Febr. 18, London.
Inquiry inlo the original State aDd U
of the earth, Lond. 1 778. An attemp
obtaining invariable measures of lei
pacity and weight from the mensui
time. Ib. 1787. Treatise on chimne^
latioD etc., Ib. 1794 (posth. edit. by
lau). ~ Thermometr. observations
Derby (Phil. Tr. 1767). Account of a
for raising water etc. (Ib. 1775). Exp
on igDited substances (Ib. 1 776).
*geb. 1714, März 31 (TA).
IVhitney, Eli. — Studirte
College zu New Haven, ging als I
rer nach Georgien u. erfand dort 1
»Cotton gin« (Mas(y)ine zur Befre
Baumwolle von den Samen u. dei
deren Anfertigung u. allgemeine
rung in d. südl. Staaten d. Union i
lebens beschäftigte (Sil lim. Jow
(AAB),
geb. 1765, Dec. 8, Weslboroo
sachuset
gest. 1825, Jan. 8, New-Havei
On a fluid contained in stones (Sillii
VIII, 1824).
IVhltney, Josiah Dwight.
d. Geology an d. Univ. von Iowa,
d. Vereinigt. Staaten; seit 1860 G
Staates Californien. Studirte in Ber
geb. 4819, Nov. 23, Northampt
sachuset
The metallic weallh of the United St
scribed and compared with thatof otl
tries, 8°, Boston 1 854 . Report on tk
Survey of the State of Iowa ; mit J.
vol. 2 ptt. 4», Ib. 1 858. D» of the Stal
consin; mitDemselbeD,8^Ib.186
Widmr
Widenmaim.
1314
licate, welche Kohlensäure, Chlor
iure enthalten (Pogg. Ann^XXX,
. d. Rothzinkerzes aus Sternng in
[b.LXXI, 1847). —Minerals fröifi
perior (N. Sillim. Journ. VI, 4 848).
of american minerals (Ib. VII,
iloritoid and masonitf[ (Ib. VIII,
ck oxyd of copper frons near Lake
id.). Geology of Lake SQierior
II, 4854 etXVII. 4854). Geologi-
)weenaw Point (Ib. XVIII, 4 854).
Igerite and Apatite (Ib. id.). On
3in8 etc. (Ib. XX, 4 855). Iron ore
im (Ib. XXII, 4856). On the Hu-
^aurentian System of rocks (Ib.
. Geology of Iowa (Ib. XXVII,
raineral localiUes (Ib. XXVIII,
ctolite (Ib. XXIX, 4 860). — Über-
loa': Die Anwend. d. Ldlhrohrs,
% Clemens. — Oberlehrer
u Lauban (NJ,
1, Rosenberg, Schles.,
2, Oct. 28, Lauban.
. Behandl. d. quadrat. Gleichun-
. geometr. Hinsicht, Laub. 4 884.
i^sik usw., Bresl. 4 844. Physikal.
nmlung. Ib. 4847.
i, Moritz Lud wigGeorg.
, erst Gehölfe (4 844) u. dann
rvator d. Sternwarte zu KÖnigs-
147 auch Privatdoc. an d. Univ:
; (Ä8ir. Nachrr, L) (G. 4 859;,
!4, Sept. 4 4, Gelle, Hannover,
>9, Febr. 7, Königsberg,
oaximeinsignes pentagonisphae-
igulae quinque diagonales qua-
les etc. (Cotnment. praemio or-
,ing. 4 848. De parallaxi stellae Ar-
380 Groombridgel. Diss. pro venia
egiomont. 4 847. Über d. Entdeck,
laneten, 8^ Ib. 4 847. — über d.
londes(A8tr. Nachr. XXVI, 4 848).
M)bb. u. Berech n. daselbst.
Johann Anton Wilhelm.
Göttingen 4 852), von 4 854 bis
iocent, seitdem Prof. extr. an
Göttingen. Vorsteher d. agri-
. Laboratoriums daselbst (Or),
It, Febr. 4 3, Oldenburg,
'gdalin u. seine Verwandlungs-
lUg.-Diss), 8», Gott. 485S. An-
I. Analyse nebst Beispielen, 8%
4 857. — über d. Vorkomm. d.
CUeb. Ann. LXXIX, 4 854 u.
) . Metallreductionen durch Phos-
gvefel (Ib. LXXXII, 4852). Zur
1. Spiräen (Ib. LXXXIII, 4 852).
ihorsulfuret (Ib. LXXXVI, 4 858).
lehttusedecke d. Helix pomatia
[,4 858). Fumarsäure in Coryda-
Ib. Id.). Anwend. d. Kupfer vi-
lorff, HandwSrlerbDch 11.
r
triols zum Conserviren von Thierbälgen (Ib.
LXXXVIII, 4 853). Aconitoäure im Delphinlum
Consolida (Ib. XC, 4 854). Analyse von fossil.
Elfenbein (Ib. id.). Oxalsäure Salze von Ba-
ryt IT. Strontian (Ib. id.). Propylamin in d.
BlUthen von Crataegus Oxyacantiia (Ib. XCI,
4854). Neu. Vorkomiq. d. spirigen Säure (Ib.
id.). Über d. angebl. Cyangehalt d. Kali car-
bon. e tartaro (Ib. XCIV, 4 855). Saures schwef-
ligs. Quecksilberoxyd (Ib. XCV, 4 855). Zur
Analyse d. molybdäns. Bleioxyds u. dessen
Anwend. als Reagens (Ib. id.). Aschenanalyse
von Hechtschuppen (Ib. id.). Über d. Eischale
von Alligator scierops (Ib. id.). Analyse d.
Lüneburger Infusorienerde (Ib. id. u. XCVI,
4 855). über quantit. Bestimm, d. Zuckers im
diabet. Harn (Ib. XCVI, 4 855). Vermischte
Notizen (Ib. XCVII, 4 856). Über d. Wasser-
u. Fettgehalt d. Ziegenmilch zu verschiedn.
Zeiten (Ib. XCVIII, 4 856). Darstell, von rei-
nem Silber aus kupferhaltig. (Ib. id.). Über
d. Superphosphat d. aufgeschloss. Knochen
(Ib.XCIX, 4 856). Quantität. Bestimm, d. Chlor-
gehalts im. Chlorwasser (Ib. id.). Blei im Pil-
trirpapier (Ib. CXII, 4 859). Analyse d. Schup-
pen vom Gürtelthier (Ib. CXIU, 4 860).— Di-
recte Beob. d. Entstehung von BlitzrOhren
(Pogg. Ann. CVI, 4 859). Ist d. Stärke in Was-
ser löslich? (Ib. CVIII, 4859). — Aufsätze im
Journ. f. Landwirthschaft.
4
Widalin, Theodor Thorkelson.
— Rector d. Schule ^u Skalholt auf Island
von 4 688 bis 4 690, dann pract. Arzt da-
selbst (W),
geb. 4 660 etwa, . . . Island, ^
gest. 474S,
De montib\is chrystallinis islandicis; Ciber-
setzt: Von d. isländ. Eisbergen, im Hamb.
Mag. XIII, 4 754.
WIdeburg, Heinrich. — Prof. d.
Mathematik an d. Univ. zu dessen von
4 64 5 bis 4 647, dann Ober-Hofp^edige^ u.
General-Superintendent zu Wolfenbüttel
(St),
geb Neustadt am Rü-
benberg,
gest. 4 6i8, Juni 24, Wolfenbüttel.
Disputationes astronomicae, Giss. 464 5.
Wideburg, s. Wiedeburg.
Widenmann, Johann Friedrich
Wilhelm. — Erst Oberbergamtssecretär
zu Stuttgart, dann seit 4790 Bergrath u.
Prof. d. Bergbaukunde an d. hohen Karls-
schule u. nun seit 4794 wirkl. Hof-, Do-
mänen- u. Bergrath daselbst (M) (N, Sehr,
naiurf. Fr. in Berlin, U),
geb. 476i, Febr. 6, Kircbheim a. d.
Teck,
gest. 4 798, März 4 3, Michelstadt,
Schwaben. *
83
1315
Widmannat&tten
Wiedabnrg.
ttÜ
K'
Über d. Umwandlung einer Erd- u. Sleinart
in die andere (gekrönt von d. Berlin. Acad.),
8^ Berlin i 792. Handb. d. orylctogno»t. Tbeils
d. Mineralogie. 8°, Leipz. 4794. — Erfahrun-
gen, welche die Amalgamation d. Eisens zu
beweisen scheinen (BeVgmänn. Journ. 4 788).
Nachr. von d. Born'schen Amalgamation in
Joachimstbal (Ib. id.). Beschreib, der zu Frei-
berg gegenwiirt. gewöhnl. Hütten- u. Schmelz-
arbeiten (Ib. 4 789). Über einige Hungarische
Fossilien (Ib. id.). Beschreib, d. schönen, dich-
ten, blauen Feldspaths von Krieglach in Steyer-
mark (Ib. 4 794). Über d. Basalt als e. Flöz-
gebirg.sart (Ib. id.). — über d. Art, die Kry-
stalüsationen zu bestimmen (Sehr, naturf. Fr.
in Berlin, X, 4 798). Geognost. Bemerkk. über
e. Theil d. Schwarzwaldes (Neue Sehr, dieser
Gesellsch. II, 4799). — Nachr. von d. Amal-
gamation zu Freiberg (Grelles Ann. 4 798). Von
d. Nolhwendigkeit, ein viertes Naturreich an-
zunehmen (Ib. id.). — Was ist Basalt? ist er
vulcaniscb? oder ist er nicht vulcanisch?
(Höptaer*! Mag. IV, 4 789). — Gab heraus:
Grundsätze d. Blitzableitungsk. v. J. F. Orois,
8°, Leipz. 4 797.
* Nach einem Falle in einen Schacht. — > Gest. M&n 15
{NGB),
Widmannstätten, Aloys Beck,
Edler von. — Director d. kaiserl. Fabrik-
produeten-Cabinets in Wien ; in letzter Zeit
pensionirt (G. 4 849^,
geb. 4 753 etwa,
gest. 4 8i9, Juni 4 0, Wien.
Entdeckte die nach ihm benannten, auf Me-
teoreisen durch Aetzen mit Salpetersäure ent-
stehenden Figuren im J. 4 808 an d. Agramer
Masse (v. Schreibers, Beitrr. z. Geschichte u.
Kenntn. meteor. Stein- u. Eisenmassen S. 70).
Widmer, Georg. — Mag. Phil. u.
Dr. Med. in Strassburg (M),
geb Canton Luzern,
gest. 4 77 .,
Chymia corporis animalis cum lithogeonosia
et artificio aquas salsas dulcificandi methodo
scientifiica pertractandi , A^ Argent. 4 752.
Theoria chymificationis, chylificationis et la-
ctificationis, 4°, Ib. 4 753. Abhandl. vom mi-
neral. Gehalt u. medicin. Gebrauche d. im
Markgrafenth. Baden gelegenen warm. Bades u.
d. Mineralbäder überhaupt usw., 8°, Ib. 4 756.
Widmer, Samuel. — Neue von
Oberkampf, der ihn erst in seiner Fa-
brik beschäfUgte u. ihm später die Dire-
ction derselben übergab ; scheint spater
in Paris gelebt zu haben (HFP. IX),
geb. 4 767,. . . . Othmarsingen, Aargau,
gest. 4 8« 4, Mai 9, ♦
Erfand e. Maschine z. Graviren d. Kupfercy-
linder für Kattundruck, 4 809 die Anwend. d.
Dampfes zum Erhitzen der »cuves« u. 4 84 0
eine Maschine »ä ouvrir le coton«.
* Nahm lich aus MiMmuth das Leben.
Widr«, 8. Wydra. p
Wiebeklng, Karl PriedrichTii. L|
— Von 4 788 bis 1790 Wasserbaom« li
d. Herzogthum Berg in Düsseldorf, dM
Steuerrath u. Öber-BbeinbauiDspeelrf h
hessen-darmstSdt. Diensten bi8l801,lr
auf Höfrath u. Referent im Baowesn«
Wien bis 4 805 u. ntin Geh. Ralb, Fte»
referendar u. Generaldirector d. Wasser*,
Brücken- u. Strassenbaawesens m St-
ehen bis 4 8 1 8, wo er in d. RohestiDdHL vi
Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu MüDcbeoiA
4 807 (St) (M. Vi) (N) (GL M),
geb. 476t, Juli S5, WoUin, PonnMp
gest. 1842, Mai S8, München.
Beiträge z. pract. Wasserbau u. z. MuchiM:
lehre, 4«, DUsseld. 479S. Vorschlige i. V^
bessr. d. Wasserbaus, 8**, D8rmst.479t.ttai-
retisch - pract. Wasserbaukunst, 5 Bde. ff
Münch. 4798-4 805, neue Anfl. 4Bde.f.ft.
4 84 4 — 4 7. Theoretisch -pract. Strasseikii-
kunde, 8^ Sulzbach 4 808. Beitrr. z. WasiV-i
Brücken- u. Strassenbaukunde, Manoh. 1IÜ
Beitrr. z. Brückenbaukuode. Tübinfr «M^
S. Aufl. 4 84 3. Theoret.-präct. bttrgeri. IH-
kunde, 4 Bde. 4», Münch. 4 8S4-S5. AicK-
tecture civile, thöorique et pratiqueetc., liiL
4», Ib. 4822 -30. Kurzgefosste ErklftroDgeii-
Grundsätze d. CivU-Architeciur usw., 4*. i-
4 824. Möm. sur des ponts sospendus eo chiiü
deferelc, 4», Ib. 4 832. Von d. Natur «.i
Eigenschaften d. Flüsse, 4» Stuttg. 48«. -
Noch verschiedene Werke über Bauweseo. .
Wiebeklng, Karl Gustav von.-
Sohn d. Vorigen. Bayerischer Regiernogs-
u. Baurath in Speyer (N),
geb. 4 792, Düsseldorf,
gest. 4 827, Mai 20, Speyer.
Lieferte Beiträge zur 2. Aufl. d. Wasserbau-
kunst seines Vaters.
Wieeke, Paul. — Dr. Phil
(Diss),
geb. 4 829, Mai 20, Landsberg a. d
Warthe.
Quoeritur, num duae ellipsoides quocuiM]v'
modo sitae paralleles habeant diametros coa-
jugatos, %^, Bonnae 4 857.
Wiedeburg, Johann Bernhard.
— Mag. Phil. (Helmstädt 174 0), Doceot
(4 7 4 0) u. Prof. extr. (4 7 4 7) d. Philosoph»«
an d. Univ. zu Helmstädt, dann seit \W
Prof. ord. d. Mathematik an d. Univ. zuleiM
u. Inspector d. fürstl. sSchs. ConvictorioiBS
daneben seit 4 737 Kirchenrath u. seit KlV
theolog. Vorlesungen haltend (M) (GJPl
geb. 4 687, Jan. 22, Helmstädt,*
gest. 4 766, Apr. 29, Jena.
Wieäebnrg'
:ixtl8 solorlbus, t° Helmsl. 1TI)9.
ipsi solig Bt terrae etc., 4°, Ib. I H i.
de anslysl matbematicorum, t",
1716. Prgm. de melhodo mathe-
ilis discipliala pbilosophicls ad-
, Ib. 4717, Diss. de praoataDtis
) dyadice, 4", Jenae )71B. Prgm.
studii malbematlcl, 4°, Ib. I71B.
lio malheseoB in thealogia negJe-
1713. 0is8. de pondere planela-
rimione, 4°, Ib. 1718. Oratio ds
:um in temperamentum hominis,
. Diss. de luce prioiigenia etc.,
Diss. deimperfectianecalendarii
lielc, 4°, lb.1713. De syatomate
■ no SBCrae scripturae non coa-
i'. Ib. 1714. Elnleil. zu d. mathe-
tcbaflen usw., S°, Ib. 1 7ls, l. Aufl.
Anonymi (Sun. Christ. Hollmum
rg) Erörterung d. Frage: Ob das
lernlcanum der heil. Scbrlfl lu-
8°, Ib. 1716. EinJelt. zu d. hdbr.
'., 8°. Ib. 1736, Halheseos bibli-
-VII, C, Ib. 17J7— 39. Oratio de
caliter explosii, pone lormenlum
entern delabentibus, 4°, Ib. 1733.
bus insitis, 4°, Ib. 17S4. Diss. de
smundi aascaDtisejusdernquepe-
Dice eiplicetis, (°,Ib.i7S4. Diss.
itabilibus, ea praesertlm, quae in
4', Ib. 1739. Aslron. Beschreib,
leten vomj. 1741, 4", Ib. 17(1.
tnkea über d. Frage, ob d. bevor-
tergang d. Weit nalijrlicher Weise
insbesondere durch AoiiäheruDg
tur Erden verde beordert wer-
744. Anmerki«, dazu, 8°, Ib. 1746.
AsIrognosie usw., 8°, Ib. 1749.
Eur allgetn, oder Buchslabenrecb-
B', Ib. 17S1.
M(flp).
bnrg, Basilius Chrislian
. — Hag. Pbil. (Jena (7*8),
idjunct (17*1) u. Prof. (exlr.
Eupernumerar 175*] d. Thilo-
ne auch Fror, subslil. d. Halbe-
n des Vorigen (M) (SpJ (GJP).
lii, Sepl. U, Jena,
7B8, Juli <, Jena.
de BxteDSione et extenso, 4°, Je-
omment. de parallaxi orbis annui,
. Epicrisis in hypolhesin Abbatis
{QB öxss a sole illuminatas defen-
ist, 4', Ib. 1747. Astronom. Bo-
om, Sonnenfinterniss vom IS. Juli
, 1T48. Diss. de propagatione lU'
I, ITta. Prgm. quo novissimoa cl.
I» CaiUe coDStus In invesllganda
iirallaxi lunarl praedicat etc., t°,
riautrr. u. Anmerkk, zu d, ver-
hematik* nach Chr. Wolf usw.,
. 178S— 57.
bore, Johann Ernst Basi-
Inider des Vorigen. Hag. Phil,
, Wiedemaiis.
13
(Erlangen t7S9). Erst Bibhoihekar (n56)
u. Prof. (exlr. t7S1, ord. I7fi9) d. Philo-
sophie an d. Univ. zu Erlangen, dann Prof.
(extr. 1760, ord, 1 76 () d. Philosophie and.
Univ. zu Jena, auch Substitut in d. Profes-
sur d. Uathemalik seines Vaters (M) (GJP),
geb. 4733, JuJii »I, Jena,*
gesl. I7S9, Jan. 1, Jena.
Diss. de microicopio solari et praesertim nova
allqua ejus conslructione, 4°, Erlang. 17BB
(deuUch, i-, NUrnb. IJBB, neae Aufl. I71B)..
Prgm. de idea et indote quantitatis nepatU
vae, 4°, Ib. 1767. Diss. astroD. 11 de motibus
lunae et pbaenomenis inde oriundis, 4', Ib,
f 7S7. Diss, sistens eiern enta arithmelicaesp»-
ciosae, 4°, Ib. 1767. Prgm, de caasis dilnvii '
pliysicis, 4°, Ib, 4769. Pi^m, de trsnsilu Ve-
neris per Solera etc., t", Jenae I7fla. Knn-
gefasste pracl. Matbemalik usw., B», Ib. 1761.
Diss. de aere corpora mundana amblente, 4*
Ib, 4 7flS. Untersuchung d. Frage, ob eine so
grosse Verb essr. d. PernrtJhre zu hoffen sei,
dass mau dadurch Einwohner In d. Planeten
, , . erkennen kdane? B°, Ib. ITAS. Logaritbm. .
Tafeln des Hrn. t. WoH usw., B». Ib. IT«*.
Examen virium machinarum mecbanicaruoi
geometrlcum et physicum, 4°, Ib. 1764. Von
d. Sternbildern usw., 8°, Ib. 1 771 . Beobb. u.
Muthmassungen über d. Nordlichter, 8'>, Ib.
1T71. Nene Mulhmass. liber d. Sonneuflecke,
Comeleo d. die erste Geschichte d, Erde, 8*,
Gotha 177S, Einleit. in d. pbyslsch-mathe-
mat. Kosmologie. 8°, Ib, 17 76. Zeitbnch lUr
Sternlreunde eurs J. 17B1, 8°, Jena 1781. Na-
tur- u. GrtJssenlebre in ihrer Anwend. in^
Rechtfertig, d, heil. Schritt, I.Thl. 8», NUrnb.
1781, über d. Erdbeben u. d. allgem, Nebel
von 17Bi, B°, Jena 1784. Halhematik f. Aeraie
[fortgesetzt von J. 1. EoUhua], S°, Weimar
1T91. — Philosophisches,
■ |cb. 1730, Ju. 11 iSp),
WIedebnrs, s. Wideburg (So
schreiben sich auch die drei Vorhergehen-
den in ihren lateinischen Schrifleii).
DVledemann, Christi an Rudolph
Wilhelm. — Dr.Med. (JenaHSl), Prof.
d. Hedicin an d. Univ. zu Kiel u. Ober-
lehrer am HebammeninslituI daselbst seil
I80B, früher Lehrer am anatomiscb-chi-
rurg. Collegium zu Braunschweig (il. \\)
(LS) m,
geb. 1770 Braunscbweig,
gest. 48*0, Dec. 31, Kiel.
FBm'ks-de-St.-Fend'a Reise durch England,
Schollland u. die Hebrlden usw., Uberselzia:
mit Ihells eigenen, Iheils '. Xwsdanald'i An-
merkk. versehen, 1 Bde. R<>, G{)tllngen I7BS.
Übersicht d, mineralogisch einfachen Fossi-
lien, nach Varner'a Classlflcatioa usw,, Fol.,
Ib. IBOO. — Zoologisches, Hedicinisches,t)bBr'
Setzungen ausd. Französischen, z,B.7oitrero7'a
Syst, d. Chemie, Bd, V, Brsunscbw. 1S0B.
83"
13111
Wiedemann
B, Gustav Heinrich.
— Dr. Phil. (Berlin 18i7), vod 1851 bis'
, l8Si Privaldocent an d. Univ. zu Berlin,
seitdem Prof, ord. d. Kiysil; an der zu
Basel. Schwiegeraohn von B, Hitsc her-
lich (Ditt),
geb. <816, Oct. S, Berlin.
DisS' cbera. de novo quodam corpore ex uraa
produclo, 8*, Berol. 4BtT (deutsch in Pore-
Aon. LXXIV, (84R]. Die Lehre vom Galva-
DlsmiiB u. Elektromagnetlsmos, 1 Bde. 8*,
Braunschw. I86D — st. — Über d. eleliir. Ver-
hall, kryslell. Kürper (F<wg. Ann. LXXVI a.
LXXVII, 1819]. über d. Drehuni! d PolRri-
latioasebene d. Lichts durch d. gsivan, Strom
(Ib. LXXXK, 1B51). Cber d. BewoguriR von
Flüssigkeiten im Kreise d. geschloss. galvan.
saule (Ib. LXXXVII, 18S1 u. XCIX, 1868).
Cberd. WHrmeleltUDgsrahigk. d. Uelalte; mit
B. Ptku IIb. LXXXIX, )8S8). Über d. Forl.-
' pnanz. d. WSroie in Uelallen (Ib. XCV, 1 8S9).
Deher d. MagiietismuB d. StablsUbe (Ib. C,
1857). Cberd. Bezieh, zwischen Blngnetiamus
u, Torsion (Ib. CHI, 1858) Bemerkk. zu sei-
nen elektrolyt.UntersuchuiiF^endb CIV, 185B).
über d. Torsion u. der^n Üezieti. z. Uagne-
tiam. IIb. CVI, 1889] Über d. Biegung [Ib.
CVII, 1BS9), üeberd. LeltuogsfHhigk. einiger
L^lrunKen TUr Wttrme u. Eleklr. (Ib, CVIII,
4899). Magnet. Unter-tuc hangen (Ib. CXVII,
1861). über d. von Dnb Hulgeslellten Gesetze
d. Elektromagnete (Ib. id.). ~ Einige dieser
Ahhandll. auch in d. Verhsndtl. d. naturf.
Gesellacb. tu Basel.
Vriederhold, Jacob Em stEduard.
— Dr. Phil., seil (860 Lehrer d. Cliemje an
d. höheren Gcwerbschiile zu Cassel (Or).
geb. 1835, Juni !!, Cassel.
Ober e. NachweisuoK d. Zuckers im Harn, 8*.
Gültins!. I S59. — Über d. Ilerslell. phos|ihc)r-
ficlar Zündhölzer [Oinglar'i polylot-hn Jouin.
CLXI, )S6t]. — Ltiier d. Zersetz, d. cliloisau-
ren Kalis hei niederer Tenipersliir durcli
Braunslein, eine kalatyl. Erscheinung (Pogg.
Ann. CXVI, 188*],
WlcKand, August. — Dr. Pliil., erst
llüirslehrer an il. Itcalschulc zu Halle (l 839
— iO] , dorm Malhematicus am Domgymn.
zn Naumburg u, an d, bohr. Bürgerschule
zu Halbersladl (tStl — ü), darauf folg-
weise Lelirer u. Oberlehrer an d. Real-
schule zu Halle (I8*S — 51) u, seildem
lechn. Direclor d. Lebensversicheniiigs-
Gescllschaft Iduna daselbsl (Or),
geb. 1SU, Mai 18, Allenhurg (Almrich)
b. Naumburga.d.S.
firundriss d. E^perimenlal-Chemie, 8*, Hal-
hersladt I8tl. Malhemet. Formentehre, 8°,
Ib. 18t«. Lehrb. d. Mathematik, in T Ahlhl.,
H°, Hallel8tS(DieeinzelnenAblltt. viele Aun.).
Meine .Methode, die SUIze d. Addition, Sub-
Wiagleb.
Iraction, Ueltiplication tt. Diiiiioüii
schaulichen, 8*, Halle1B4S. Gnoitrai
Ibemat Geographie, 8». Ib. 1 Sit, S.W
.SXlze illiar bsrmonische VertilllKMi
8°, Ib. 1847. LehrWtee n. Aii<!iI)H
oobi'a Anhangen zu van Bwinda'iG«
* Bde 8', Ib. )S«7— 48. Dia mnh
Puncle d. Dreiecks mit Racksicht til'
Theilung, S*, Halle. 1. Aufl. 1811. D«
Tigeren Aurgaben eua laeabi's Anhisf
B*, Ib. 18(9. Der allgero. goldiM^
sein Zusammenhang mit d, harmoi.'
B*, Ib. tstfl, Trigonaltriadeniniii
geomelr. Progreasion, 8*, Ih. IS»-
ren bürgert. Hechnungsarten, f,
Samml. algebr. Gleichungen, I.H
1BS1. Samml. Irigonomelr. Aulp
8°, Ib. 1851. Übungsau [gaben bu
Arithmetik, I.Hn, 8°, Ib. l8St. Pill
gaben, S*, Ib. 18S(. Die matheni«t.i
d. Lebensversicherunga-Institute,!
Grundzüged, Feldmesskunsl, B*, 1
1BSD. Noch verschiedene Scbnlle
bensversicherungen. — Viele Au
denselben Gegenstand u. Mathenii
le'sch. Lileraturzeit., LoofTipidgi
Grlfa u. Slmer's pbdagog. Blail.,
Millelscbule, Onmerfi Archiv u.
Schriften. — Obersetzungen mathe
aus d. Englischen.
Wlegleb, Johann Chri
Apotheker in Langensalza, Ser
letzt Oberkämraerer daselbst (i
geb. 1731, Dec. Sl, Lang
gest. ISOO, Jan. 16, Lang
Kleine chymische Abhandlungen
sau Nutzen d. Erkenntn. d. acidi f
s°, Laniiensalza iT67. Forlgesetii
handll.,SMb.l770. Vertheidigun
sehen Lehre vom Acido pincui u
lenb. 1770. Chem. Versuche Hl
Snize, 8°. Berlin u Stellin1774.
Neuer Beiiriff von il, Guhruni: US
mar 1776. Ilistorisch-krit tntei
Chemie oder d. eingehiUlelcn •
fcunstusw., 8", Ib, 1777. 1, Au
nalürl. Magie usw., 8*. Berlin t
i Bde. 8°, Ib. <783— 86 (fortgese
Soientbal). Ilandb. d. allgem
Ciien
I79G,
, II..
naloloKl:
781, 3
curiosa
magiCB oder naliirl. Zauberlexih
Niinib, l?8i. Untcrhalleiide ^
klingende u. brüllende, brennei
speiende Höhlen, Feuer-Typho
menwirbel usw. von Ft. Enoll, i
fürt 1788. Geschichte d. Wach
Erlindungen in d. Chemie in ne
1 Bde. S". Berl. u. Stell. (791)-
alleslen u. milK. Zeit, S", Ib. 1 791
von T.Bergmau'a Buch, milAnm
sches Apolliekerbuch usw. ; mil
gel, 1 Bde, 8°, fiolha 17S3, 3. ..
Deber d. Urspruni: d, Salpetei
{Act. Acad, Mogunl, t77B;. Cbei
einiger künsll. Metaltarten, wor
WiegmsBS
D d. cbem. Verwand tschsrt
'78—79). — Disq. chem, de
Acad. Nat. Cur, VI, 1778], —
1. d, Gneuases [CtbII'i Ann.
bestes (Ib, id,). D° über d.
Zuckersaure (Ib. id ). D" d,
Steins [Ib, id.). Lehrbegriff
Ib, id.), Chem, Unlersucb. d.
.17SS), D" d. scbnarz. Stan-
,), D-d. Feldspalhsflb, id.).
>eses(lb. IT8«). D<> d. Wolf-
° d, Sioirgels (Ib, Id,). D<>d,
b. 4787). D° d. Hornblende
^ircons aas Ceylon (Ib. Id,].
Harnsteias (Ib. ITSS), D° e.
(Ib, id.). D° e. Pechsleins
fdrophans oder unschicklich
I (Ib, 1788). D° e, maHiati-
inkohle[lb,id.]. KoneÜber-
te d. Schiesspuivers usw, (Ib.
ände d. gelBaterlan Slaht'-
Ts vom Pblogislon u, d, Grund-
chein, Syslems d. Franioaeo
I, wahre VerhHitn. d. SBure
<79a). Bemerk, von d, Ar-
d.). Über d. Bereit, d. Glau-
Üsenvildol u, Kochseli (Ib,
itersucb. d. grUaen Erde (Ib.
meaiscb. Bolus [Ib, Id,). -~
i. d. schwarz, S tan gen seht) rls
1788). — Chem. Untersuch,
risch. EisenslelDB (EBpfiier's
Anleit., wie chem. Wissen-
gl. tntlndl. Vortrage erlangt
Ib, II, 1787]. Chem. Unler-
Tropfsteins (Ib. III, 1788),—
;henb. f. Scheideküosller. —
. TogeVi, H. BearlukTe's u.
], d. Chemie, S. Ooitle'* ge-
im u, OeBMobT'f Lsborani im
^h vermehrt hi-raus Q. A. Hofl-
B. Enleben'i Chemie, O. H.
a, A.
Wieuer.
1322
. J... Fr
-Dr.
T in Braunschweig, später
elbst (Bpl.flJ,
März <I, Brau tisch weig.
ung, d, Bildung u. d. Wesen
unschw. f8ST, Uberd, anor-
le d, Pflnnieo ; mit L. FolnOTff,
Lnalyse d, Axinits von Trese-
Jonm. XXXll, 1881), - Bo-
, Johann Gotllieb. —
d. Rhegsverwallungskam-
,(M.l\)(L),
)ec. Sl, Ederslebenb. San-
gerhausen,
mess, mit d, Barometer, 8*,
(Iberselzle D'Anbntnon'i Geo-
', Ib, isai— lt.
Wiener* Ludwig Christian.-—
Dr. Phif., von I8f8 bis 1850 Lehrer an d.
höheren Gewerbschule in Darmstadi, dniin
von I8SI bis ISSS Privaldocenl für Ha-
Ihematik, Mechanik u. Ingenieurwiss. au
d. Univ. zu Giessen u. seitdem Prof. d.
darstellenden Geometrie u. GeodSsie an d,
polylechn. Schule zu Carlsruhe (Or),
geb. 1816, Deo. 7, Darmstadt.
Untersuch, über d. wahre oder schelDbere
Unbestimmtheit d. Grossen, welche unter d.
Darslellungsrorm % erschelneo (Inaugural-
scbrift], DarmstadI 1851 (such CFranart's Arch.
XXI), — Bestimmte LOsoug d, Aufgabe über
d. Vertbeil. e, Drucks auf mehr als drei StUtz-
puncle (Onmerfs Arch. XIV, 18S0). Ablell.
d. SStze tiber Supplementarsehnen u. codJu-
girte Durchmess. d, Ellipse ans e. einfach,
geometr. Betracht. (Ib. id.), — Erklär, d, Bio-
mist, Wesens d, tropfbar, OUss. Körpenu-
slands (Fogg. Ann. CXVIII, 18BI].
Wiese, Christian Ludwig Gu-
stav von. — Freiherr, »od l7B0bis 1757
in ansbachschen DienslBD , dann in kur-
fürstl. sachsische tretend, darin zuletzt
Kammerherr, Oberbormeisler u. Geb. Ralh
zu Dresden (M),
geb. 1731, .... Ansbach,
gest. (800, Au. 7, Dresden.
AnwalsoDg, nach e, mechan. Behandl, das
Clavier zu stimmen, 4*, Oresd. 1790, Ver-
such e. formular. u. tabellar. vorgebildeten
Leitfadens, In Bezug auf d, Quelle d. bsrinon.
Tönnngsausfluases usw., t°, Ib. 1791, Ftale-
BMB* u. Zarliae oder wahrer Gesichtsbreis
d, haltbaren Universaliiatea d. Elementer-
Tonlehre osw., 4*, Ib. ITfil. Formular, Handb.
Tur den ausübend, Stimmer d, Tasteninstru-
ments, 4*. Ib. I7B1. Der populär. Gemeln-
ntitziRkeit gewidmeter neu umgeformter for-
mularer Versuch libar d, logisch-malhemat,
Klang-Einthsilungs-, Slimmunga- u, Tempe-
raluriehre usw., 1', Ib. 17BS. Discours ana-
lytique sur la cohärence imperlnrbable de
l'uoitä du principe des Irois premlers parties
integrantes de la IhCorie musicale etc., 4*,
Ib. 179S. — Theorie de la division harmo-
nique des cordes vibrantes (handschriftlich).
Wlesendaaser, a. Ceporinus.
WlesenfeM, Karl. — Prof. d. Bau-
kunst am polytecbn. Institut in Prag seit
1838 (JPJ,
geb. ISO!, . . . Briinn.
Übersetzte A. S. Est*! ttber d. Bewegung d,
Wellen usw,, 8*, Wien 1889, — AufsNtie in
Ffinter'B Baazeilung u, Boubetg'e Zaitsdir. t.
Bauwesen,
Wlesaer, Julius. — Dr. Pbil., seit
1861 Docenld. Pflanzenphysiologie am po-
lytecbn. Inslilul in Wien (Or),
1327
Wadig
Wükmion.
Itt«
nung d. Axeowinkel zweiaxig. Krystalle (Ib.
XC, 4858).
WiUUg, George fiurgess. — Seit
1 81 6 Geistlicher, einige Jahre Prof. d. Ma-
thematik an d. Liverpool Institution, seit
1826 Pfarrer von Norton-on-the-Moors in
Staffordshire. Mitgl. d. Astronom. Society
(ASM. xxiv;,
geb. 1784, Lichfield,
gest. 4 853, Dec. 9, St. Heliers, aufJersey.
Treatise oa conic section, Liverpool 48SS. —
Mathemat. Artikel in d. Encyclop. Britann.
Edit. VII unter d. Chiffer 0. 0. 0.
Wildt, Johann Christian Daniel.
— Mag. Phil. (Göltingen 4793); erst Pri-
vatdocent (4 793), dann Assessor in d. Phi-
losoph. Facultät (1795) u. nun Prof. extr.
(von 4797 bis 4 84 4 u. von 4843 bis 4847)
an d. Univ. zu Göttingen, in d. Zwischenzeit
(4 84 4 bis 4 84 3) Prof. d. mathemat. Wis-
senschaften an d. Artillerie- u. Ingenieur-
schule zu Cassel u. seit 4 8 47 Münzbuch-
halter in Hannover (MAI) (P) (GAZik),
geb. 4770, Juli 29, Hannover,
gest. 4 844, Apr. 4, Hannover.
Diss. inaug. de rotatione annuli Satarni, 4*,
Gott. 4798. De rotalione annuli Saturni Com-
ment. pt. 1, 4^, Hannov. 4 795. Systematis ma-
tbeseos proxime vulgandi specimen, 8^ Gott.
4 795. Prgm. de compositione et resoluUone
virium, disq. physica, Ib. 4 797. Beschreib,
d. Luflpumpe d. Hrn. J. Little, 4^ Ib. 4 799
(Oilb. Ann. VI). — Aufsätze in Voigt'B Mag. f.
Naturkunde (z. B. Über Bäthiiien, 4806), im
Hannövr. Mag. (Über d. gewonnene Wette,
zu singen bis 25 Weingläser davon zersprun-
gen sind, 4 84 5 ; Beobb. von Feuerkugeln, 1 81 5
u. 4 816 ; Angabe e. tragbaren Feuerspritze mit
Einem Stiefel, 1816; Über d. Höhenrauch von
1819; Über d. Lehman n'sche Situations-
zeichnung, 1819; Über d. Quadratur d. Krei-
ses, 1820).
Wilhelm IV., genannt d. Weise. —
Landgraf von Hessen-Cassel von 4 567 an
(Si) (zc, xn;,
geb. 4 532, Juni 24, Cassel,
gest. 4 592, Aug. 25, Cassel.
Errichtete 4 564 zu Cassel eine Sternwarte, auf
welcher er fleissig astronom. Beobachtungen
anstellte, in den ersten Jahren allein, nach
seinem Regierungsantritt mit Chr. Botbmann
u. J. Byrg, die er beide in seine Dienste nahm.
Ein Theil dieser Beobachtungen ist von W.
Snell (siehe Diesen) herausgegeben worden.
Wllhelmy, Ludwig Ferdinand.
— Dr. Phil. Bis 4 843 Apothekenbesitzer
zu Stargard in Pommern; von 4 849 bis
1854 Privatdocent an d. Univ. zu Heidel-
berg; seitdem Privatmann in Berlin (Or),
V
E
V
h
r
r
Ib
r
geb. 484 2, Dec. 25, Stargard.
Versuch e. mathemat. -physikal.Wirmethi-
rie, 8^ Heidelb. 4 854. Zur physiktl. BflpM
d. Physiologlft u. Pvfcbologie, 8*, Ib. ftO,
— Über d. Gesetze, nach welchem d. Ifii^
wirk. d. Säuren auf Rohrzucker lUtliidti
(Fogg. Ann. LXXXI, 4850). Über d. IMm-
lar-Dreh vermögen d. Substanzen (Ib. id.). br
d. Gesetz d. Wttrme-Abgabe (Ib. IXIUT,
4 854). Über d. DiathermMsie d. Glam U
verschiedenen Temperaturen (Ib. LXIXT,
4 853).
WUke, Christian HeiDrieh.-|i
Zeitlang Rector d. Schule zu RdoigslDtter, It
dann Privatmann in Leipzig, SecretSri
Ökonom. Gesellschaft daselbt (M, ITj,
geb. 4 722, Asdiersld)eo,
gest. 4 776 etwa, . . . Leipzig.
Übersetzte B.Xartin's Philosophie briUniiicL
WUke, s. Wilcke u. Willich.
Wilkie, W i 1 1 i am. — Dr. Theol., sei
4759 Prof. d. Physik an d. Uni?. zuStAih
drews in Schottland (KEC),
geb. 4 724, OcL 5, Echlin, LiDlithgow-
shire,
gest. 4 772, Oct. 4 0, St. Andrews.*
Scheint nur Poesien geliefert zu haben.
* gest. 1778, Oct. 9, . . . {ßiOK),
Wilklns, J 0 h n. — Dr. Theol. (1 649),
folgweise Kaplan einiger Lords, Vorslebcf
(Warden) d. Wadham College in Oxford.
Oberhaupt (Masler) d. Trinity College in
Cambridge, Prediger in London u. zuletzt
(4 668) Bischof von Chester. Mitstifleru.
erster Secretär d. Roy. Society in London
(Ahr. l) (Ni, INJ (BD) (Th) (KEC),
geb. 4 64 4, Fawsley,*
gest. 4 672, Nov. 49, London.
Discovery of a new world, or a discourse teo-
ding to prove tbat it is probable thatthere
may be annother habitable world in theMoon,
4 688. Discourse of a new planet, tendiog lo
prove tbat it is probable our earth isoneof
the planets, 4 640. Mercury or the secrel«D*^
swift mes^enger showing how a mao may witli
privacy and speed communicate bis tbougbt^^
to a frlend atany distance, 4 644. Matheoiati-
cal magic or wonders tbat may be performw^
by mecbanical geometry, 4648. — Alles Diw«*
u. Anderweitiges gesammelt in seinen: M>-
Ihemat. u. philosopb. works, 8*, Lond. 4?*^
* Bei Daventry, Northamptonshire.
Wilklnsoüi Thomas. — Geldbe-
sitzer, Privatmann (GM. 4 820^,
geb. 4 764 etwa, . . Curigg b. Carü^ie
gest. 4 820, Jan. 26, Curigg.
Soll mathematische Schriften verfasst haben
WiUdnson
WiUims.
1330
ii Charles Henry. —
Wundarzt u. Leclor d. Experi-
sik 4m St. ^artbolomew Hospi-
Ion (RGE),
he Leyden phial, with a view of
tbis remarkable pbenomeDon on
inical principles, 8*, Lond. 4 798.
1 medical electricity, 8', Ib. 4799.
galvanism, od theory and practice,
of its bIstory, 2 vol. 8*, Ib. 4804.
ination oftbe doctrine of refraction
ical principles (Tbomaon'a Ann. of
\k). — Mediciniscbes.
Heinrich. — Dr. Phil. (Gies-
erst Privatdocenl (1844), dann
1845, ord. \ 853) d. Chemie an
I Giessen; früher Assistent von
. Gmelin in Heidelberg (Or),
312, Dec. 8, Weinbeim, Baden,
tirungsweisen z. Prüf. d. Pottasche
Aschen, d. Säaren usw. ; mit C. B.
^ Heidelb. 4 848. Anleit. z. quali-
I. Analyse usw., 8', Ib. 4 846, 4.
i. 4 857 (Ins Englische, Französi-
indische u. Spanische tibersetzt),
alitat. ehem. Analyse, 8^ Heidelb.
ufl., Leipz. 4857. — Zusammen-
lelidonins u. Jervins (Lieb. Ann.
40). DO d. ätber. Rautenöls (Ib.
$11. d. Veratrumsäure-Aethers (Ib.
844). Zusammensetz. d. Lithofel-
iitKttIiiig(Ib.XXXlX,4 844). Neue
Bestimm, d. Stickstoffs in organ.
mit Varrentrapp (Ib. id.). üeber
merkk. zu dieser Methode usw.
XLVIll, 4 843). Chem. untersuch,
runnens zu Homburg; mit Freie-
V, 4 848). D« d. warm. Quelle zu Äs-
en ; mit Demselben (Ib. XLVH,
d. unorgan. Bestandtheile d. Pflan-
emselben (Ib. L, 4844). Chem.
ng d. Bonifaciusbrunnen zu Salz-
uldaischen ; mit Demselben (Ib.
Über d.. Constitution d. ttther. Oels
en Senfs (Ib. id.). Über e. neue,
itfure nahe stehende Säure; mit
. LVIII, 4 846). Chem. Untersuch,
uellen zu Rippoldsau in Baden (Ib.
Über d. Vorkomm, von arseniger
ndr. Metallsäuren in Mineralwäs-
!.). Chem. Untersuch, d. Schwe-
Weilbach (Ib. LXXXI, 4 858). Zur
Constitution organ. Verbindd. (Ib.
Untersuch, einiger Verbindd. d.
vefelwasserstoffs (Ib. XCII, 4854).
tnntn. d. Krokonsäure (Ib. CXVHI,
r d. Zusammensetz. u. Entsteh, d.
ure (Ib. id.). Verbind, d. Nicotins
enzoyl (Ib. id.). Über d. Zusam-
myronsaur. Kalis (Ib. CXIX, 4 864).
rd, Joseph. — Dr. Theol., Prä-
Univ. zu Cambridge in Massa-
it 178 1 u. Vicepräsident d. Arne-
ndorff, HaDdwSrterbuch II.
rican Aead. zu Botion (J, Quincy^Hist. oj
the Harward'Univ., 2 vol. 8% C^bridge
18 40; (AAB),
geb. 1738, Dec. S9, Biddeford,
gest. 1804, Sept. 25, New Bedford.
Method of finding the altitude and longitude
of the nonagesimal degree of the ecliptic etc.
(Mem. Americ. Acad. I, 4 785). Table of the
equation to equal altitude for the latitude of
the university of Cambridge (Ib. id.). Obss.
of solar eclipses, 4 78t (Ib. id.). Obss. made
at Beverly to determine the Variation of the
magnetical needle (Ib. id.). Obss. on thetransit
of Mercury over the Sun's diso, 4789 (Ib. 11,
4798). — Letter concerni Dg the longitude of
Cambridge (Phil. Tr. 4 784). — Predigten.
Wille, Christoph Ludwig Arnold.
— Erst(1 779) Bergaccessist zu Smalkalden,
dann, nachdem er eine Reise ins Oesterrei-
chische gemacht, 1784 Inspector d. Eisen-
giesserei zu Veckerhagen u. 1791 Bergrath
in Riegelsdorf, zuletzt preuss. Geh. Berg-
rath in Düsseldorf (St) (N) (G. 1 846^,
geb. 1768, Febr. 25, Smalkalden,*
gest> 1846, Jan. 19, Düsseldorf.
Über d. Wirk. d. Feuers auf e. Sandsteinart
(GöUing. Mag. II, 4 782). Von d. EisenblUtbe
in Sleyermark (Ib. id.). — Vom Bergbau am
Arzberge in Steyermark (Hess. Beitrr. z. Ge-
lehrsamk. 4 784). — Vom Bergbau am Arz~
berge in Kärnthen (Crell's Beitrr. 4 785). —
Vom Eisenschmelzen daselbst (Ib. id.). Bei-
spiele von Metallkörnern u. metallischer Ku-
pferröthe bei Probeversuchen (Crell's Ann.
4 792). Nachr. vom Lauterberger Kupferberg-
werk am Harz (Ib. 4 794). D» vom Stahlberg
bei Smalkalden (Ib. 4 798). Über d. Ursprung
d. blauen Farbe d. Eisenschlacken (Ib. 4 799).
— Von d. im Oberharz liegenden Poch- u.
Waschwerken (Bergmann. Journ. 4 794, II).
— Übersetzte 4 786 Tro&ion du CoudraT*! Werk
über d. Eisenfabrication auf Corsica.
• geb. Febr. 24 (IT. II).
Williams, John. — Von 1770 an
Pächter d. Steinkohlengruben in Suther-
land, der Bleigruben in Wanlockhead u.
der Silbergruben zu West-Linton, dann
Oberaufseher d. Steinkoblengruben von
Newbyth von 1778 bis 1791, spSter Li-
terat u. techn. Reisen in England machend,
bis er nach Italien ging (RGE) (Thom-
8on*8Ann.ofPhüA\),
geb. 1730 etwa, . . Glamorganshire,
gest. 1796, Mai 29, bei Verona.*
Letters from the highlands of Scotland, 4*,
Edinb. 4777. Essay on vitrified forti, 8*, Ib.
4777. The natural history of the mineral king-
dom, Svol. 8*, Ib. 4 789 (Übersetzt mit An-
merkk. von A. A. F. W. Danekebnann).
* Auf einer mineralog. Beite mit d. Grafen Z e n o b i «
— fett. 1797, . . . (jüm, ^Fkil. lY).
84
1331
Willituns
Willi).
iml
VraUaSM, Samuel. — Geistlicher,
Prof. d. Halhemalik u. Ttiilosopliie an d.
Uoiv. zu Cambridge in Hassachuseils, spä-
ter, wie es scheriil, zu Burlinglon in Ver-
monl lebend (Or) (RGEj,
geb. t1i3, Uai i (N.St.), Wallham,
Hassachuseils,
gesl. IAH, Jan. 3, (Burlington?).
Experiments on evaporatlon and niBteorolog.
obM. made sl BraüfielJ, New-En^land , ia
177J (Tr. Americ. phil.Soc. I, 1 786). Account
oF Ihe Iretisit of Venus over the Sun, S lune
(76B (Ib. n, 1786]. D" of Mercury ovor the
Suot i Nov. 1 7BB (Ib. id.] . Magaet. obsa. made
et the UQiTersIty of Cambridge, Mass., <7SS
(Ib. Iir, t7BSj. — On the latituite oi ;be uni-
vertity el Cambridge, with obss. on ttie Va-
riation and dip of Ihe megnetic needle (Mem.
Americ. Acad. f, t7H5), Account of a very
uncommoDdarkness m the stetes ofNew-Eng-
land (Ib. id.). Obse. on eerthqualces in New-
BaglBod (ib. id.j. Viele aitron, Beobb. eben>
daselbst. — OlJss. and conjectures on the
earthquakeg in New-England (Americ. Mu-
seum 4 788).
mes. — Prof.d. Ma-
tbematili an d. Univ. zu Glasgow, zuletzt
emerilirt (RGE),
geb. . . ., gest. 1796, Juni 3, . . .
The eiements of Bnetid, with dissertations,
t vol. t*, LoDd. 1789.
WUllamsoil, Alexander Wil-
liams. — Dr. Phil-, Prof. d. pract. Olie-
mie am University-Co liege in London. Slu-
dirtc in Giesscn (Orj,
geb. Mti, Uai 1, Wandsworlh bei
London.
On Ihedccomposilion of oiides and snlts by
chtorine |.Mem. ehem. Soc. 11, 18*3 — (5).
Some experiments on oione {Ib. id.). On the
blae Compounds ofcyenogen and tron [Ib. III,
1St5— *8). — Theory o( elherificalion (Quart.
Journ. ehem. Soc. IV, tSSt). On tbe consli-
tution ofsalts (tb. id.). — On Oerliordt'* dis-
..covery of anbydrous ornanic acids ;Phil. Mbr.
Ser. IV, Vol. V, 1858). On the preparation of
proplonic and caproic acids (Ib. VI, 18S3). —
On the decamposilion of sulphuric acid by
pentachlorid oC phospborua (Proceed. of the
Roy.Soc.VIl, l8St— BB). On some newliinds
orpbenyl(1l.. Id.). On nilro-glycerinefib.id.).
Oo a oew Phosphate ofethyl (Ib. id.). On somo
new derivatives o( chloroforme (lli. id.). On
the Constitution of coal-lar creosolo (ib. id.).
Oo the magnetic medium (Jb. id.). On the
measurement of gases ; mit W. J. Bnisell [tb.
IX, 18B7— 59).
IVUlieh (Wilke, WiJcke, Wild), Jo-
docus. — Seit (540 Prof. erst d. Grie-
chischen, dann d. Uedicin an d. Univ. zu
Frankfurt a. d. 0. (Jj,
geb. ISOf, Reeet,0«|nw.
gest, 1 S5S, Nov. 1 9, Lebus.
Arithmelicae libri III, 8*, Argent. 1HI(U
ner'i Gesch. d. Math. 1, 9B).
IVlUleh, Uichael Lorenr-Tn-
syndicus u. Bürgermeisterin GöttiogeafV,
geb. . . ., gest. 1769, . . .
Gründt. Vorstell, d. allgem. ReeiKknb-
gel nebst deren An wend. Bufd.üblichiLli^
nungsarten, l Bde. S*, Gdll. u. Brem. i7St-il
Tan der VrilUseB, Volkert Si-
mon Haarten. — Von 1817 bis IIH
erster Lehrer d. Mathematik am Gynui.a
Amsterdam , seitdem Prof. d. Ustbemli
am Alhenaeum illustre zu Devenler 'Orl
geb. 1883, Hai 9, Roekanje, SüJIhL
Diss. de alierralione lucia, 8*, Lugd. Bai. IUI.
— Over eene optische lllusie, waarhijhetk-
lief van het bescboawde voorwerp«ordli
gekeerd (Verslagen en Hededeeling. d. 1
Acad. V. Wet. II, 1854). Over Combi neti«-lw-
nen, zoogenemde Sloolea, Coa- en Diuoau'
tie (Ib. ni, 1 8S5J . Over het in lagen verdMidi
licht in het electrische Ei (Ib. IV, 185t). OiH
het electrische Spectrum ; vier Aafüli' [1^.
VII, 1BGB{. D" fünfter bis achter AufMtz {ib.
VIli,185B). D° neunter Autsali (ib. IX, lUt).
Over de kilenr eener blau«) saogelopeu jliki
veiir in gopolariseerd liebt (Eb. id.). Oierik
kleurcn van gemen^de plaatjoa (Il>. X, 19t*).
Over etectri$cbe onitading in het luchlladlp
IIb. id.). De constanlen van relleclie (Ib. XUt
1861). ~ Over licht- en warmte-verscbijAM-
len waar^i'nnoicri med eene kractilige g>l\>-
niscbe balleiij etc. (deutsch in Fogg. AU.
XClri, 185(),
WilUnc, PricdricfaAdolphHelD-
rich. — Dr. Phil. (Berlin 1834], Pri'»l-
lehrcr d. Mathematik u- d. Rechneiu i"
Berlin ("GÄ. 1845;.
ijfb. laos, Febr. 3, Posen.
Die WiHsenscliafl d. Mathematik nach hiilDT-
pract, Methode, 8", Berlin 1 838. I.ebrli. i
Analvsis, 8*, Ib. 1845. Atlgem. Zahtealebti
usw., 8', Ib. 1851.
WlUis, Thomas. — Dr. Med., ^■
d. Physik an d. Univ. zu Oxford von If«
bis I 66e,dann pract. Ant in London. Mils''
d. Roy. Society (BÜ) (KEC),
geb. leai, Jan. 27, Great-BH«".
WillshiM,
gpst. 1675, Nov. H. London.'
Diatribse duae de fermentatione rtde (el"'
bus, 8°, Lond. I65S, 1660 et 1661. Pharof
copoea rationaliä, i vol. 4°, Oioniae 1674—''
"(Ct.. »br. ü, g«l.Xov. 12(BL).
mrUIls, Hoberl. — Geistlicher. E^l
Fellow d. Cajus College in Cambridge, dann
seit 1 837 (nach Farish'8 Tode) Prof. (Jad:-
Wilson
Winch.
1334
an) d. Physik (Natural and experirocn-
ihilosophy) an d. Univ. daselbst. Mitgl.
ambridge Phil. Soc. seit ihrer Grün-
g a. d. Roy. Soc. zu London seit i 830
'CJ (Or),
geb. 1800, Febr. 27, London,
otlempt to analyze the automaton chess
fer of Dr. Xampelen, 8^ Lond. 4 824. Re-
rks on the architecture of the iniddle ages,
eeialiy of Italy, 8*, Cambridge 4 835. Prin-
es of mecbanism, 8*. Lond. 4 844. Archi-
oral nomeDcIature of middle ages, 4^
ibr. 4844. A System of apparalus for lec-
tf OD mechanical pliilosophy , 4^ Lond.
I. — Od the pressure produced on a flat
6 when oppoued to a stream of air issuing
1 an orifice in a plane surfuce (Tr. Cambr.
. Soc. III, pt. I, 4 8S9). Mem. of the vowel
ids aod on reed organ pipcs (Ib. Id. et IV,
I). — Od the construetion of the vaults of
middle ages (Tr. of the Institute of the bri-
Architects, Vol. I, pt. II, 4S4S).
trUsoBi Benj a mi n. — Wie es scheint,
»r io London. Alitgl. d. Roy. Society
ondon (Abr. \l) (RGE) (ThJ,
geb. 1708 etwa,
gest. 4788, Juni 6, London.
tise 00 electricity, Lond. 4 750. — Some
»rieal experiments made in Paris (Phil.
I75l). Retraction of bis former opinion
«rolog the explication of the Leyden ex-
nent8(Ib.4 755). Experiments on the tour-
D (Ib. 4759). Further experiments in elec-
ky (Ib. 4760). Obss. on some gems simijar
le toormaline (Ib. 4 768). Letter to Aepinna
1 768) . CoDsideratiODS to prevent lightning
i doing mischief to great works, high bull-
8 and large magazines (Ib. 4 764). Obss.
ghtning and the method of securing buil-
8 from its effects (Ib. 4 778). Report on an
•ant from lightning at Parfleet (Ib. 4 778).
exprms. and obss. on the natura and use
indactors (Ib. id.). New experiments on
Leydeo phlal, respecting the termination
tndactors (Ib. id.). Account of Dr. Knight'a
iw\ of making artificial loadstones (Ib.
t), — N&gra Dya röD vid electriciteten (Ve-
k. Acad. Handl. 4 764).
XflboBy AIe:(ander. — Dr. Med.
. (St. Andrews 4 763). Prof. d. pract.
'onomie an d. Univ. zu Glasgow seit
10, vordem Inhaber einer Schriftgies-
n bei Glasgow u. noch früher Pharma-
t in St. Andrews u. London. Mitgl. d.
'. Edinb. Society (Phillips, Ann, of
I. XII, 4 8J6; (Tr. Roy. Edinb. Soc. X)
geb. 4714, St. Andrews,
gest. 4786, Oct. 4 8, Glasgow.
kbe tranait of Venus 4 769, June 3 (Phil. Tr.
I). Extreme cold at Glasgow, 4 768 (Ib.
4 774). Ad improvement proposed in the cross
wires of telescopes (Ib. 4174). On tbe natura
of the solar spots (Ib. Id. et 4788). Noch ei-
nige astron. Beobb. ebendaselbst. — Erfand
4 757 die aräometr. Glasperlen (die Übrigens
die Academiker del Cimento schon kannten
u. benutzten), verbesserte die Schriftgiesserei
u. machte zuerst Thermometer mit platten
QuecksilberfUden.
Wilson, Patrick. — Sohn d. Vori-
gen. Nachfolger in dessen Professur an d.
Univ. zu Glasgow, u. schon seit 4784 As-
sistent desselben (RGE),
geb. 4 758 etwa,
gest. 4 788, Juni *
Experiments on cold made at the Macfarlane
observatory (Phil. Tr. 4 784) An experiment
proposed for determining, by the aberration
of the 6xed stars, whether the rays of light,
in pervading different media change their ve-
locity according to the law of Sir I. Kewton
(Ib. 4 782). — Observation on the solar System
(Tr. Edinb. Soc. I, 4 788). Experimentsand
observations upon a remarkable cold which
accompanies the Separation of hoar fr(kt from
a clear air (Ib. id.). Account of certain mo-
tions which small lighted wicks acquire, when
swimming od a bassin of oll (Ib. IV, 4798).
* In OÄf. 1811, Vol. II, p. G61 heltit es: Patrick
Wilson, formerly Prof. of Astronomy In the Univ.
of Glasgow, dcad iHl], Dee. 30, Kensington Square.
Ob diess ein Anderer war, als der Obige?
Wilson, James. — Pfarrer zu Clon-
feacle in Irland (TD),
geb. . . ., gest. 4 829, . . .
A new differential method or Method of dlffe-
rences, Lond. 4 820.
WilflOlly George. — Dr. Med., erst
Assistent von Prof. Graham in London,
dann an verschiedenen Lehranstalten Edin-
burgh's chemische Vorlesungen haltend,
später auch Director (Regius Keeper) des
Industrial Museum daselbst und endlich
seit 4 855 Rqgius Prof. of Technology an
dortiger UniversilUt. Mitgl. d. Chem. So-
ciety (Ch. S. XUl),
geb. 4 8 4 8, Febr. 2 4 , Edinburgh,
gest. 4 859, Nov. S2, Edinburgh.
Elementary treatise on chemistry. Treatise
on electric telegraph. Fifa gateways of know-
ledge. — On the decomposition of water by
plalinum and the black oxide of Iren by white
heat etc. (Mem. Chem. Soc. III, 4845—48). —
On some phenomena of capillary attraction,
observed with Chloroform, bisuipburet of car-
bon, and other llquids (Quart. Journ. Chem.
Soc. 1, 4 849). On the argament for the binary
theory of salts etc. (Ib. id.). On tbe detection
of tluorlne when accompanied by silica (Ib.
V, 4 863).
Wlnoh, Nathaniel John. — Nach-
dem er viele Reisen im südl. Europa ge-
84*
1335
Wiacklw
Wingate,
tt»
nacbt, Kaufhiaon id New - Caslle - upon-
Tyne. Hiigl. d. Lttt. aod Philosoph. Soc.
d>«elbst u. Ehrenmitgl. d. Geolog. Soc. in
London (Phil. Mag. Ser. lU, Vol. XIV;,
geb. 17A9, .... Hamplon Court,
gest. 183S, Hai 6, Newcastle.
An estay ot the geograpbical distributioD of
plants Ihrough ihe counties or Norlbumber-
land. Durbam and Cumberland, 4810 el 1 BIB.
— Observations on the geology of Nortbum-
berlaod and Durbam (Tr. Gaolog. Soc. IV,
1816). Observation» on the saslarn parts ot
Yorkshire {Ib. V, i SIT). — Bolaaiscbes.
Wlnekler, Karl Ludwig Gottlob.
— Dr. Phil. (Halle )8S0), Observalor an
d. Sternwarte zu Halle ; dann Steuerbeam-
ter in Magdeburg (M. llj,
geb. . . ., gest. . . .
Tafeln lurReduclion d. BarometeristäTide, 8*,
Hall« ISSO. SIereograpb. Entwurf d. gsslirn-
ten Himmels usw., fol., Ib. 1811. Daa coper-
Dikan. Weltsyslen nach d, neuest. Bestimm.,
Ib. ISIft Tabelle fUr d. Quertinhalt aller Bot-
tiche usw., fol., Ib. IBIS. Tafeln z. Berechn.
d. Hohen BUS beob. Baromelersiaaden usw.,
S*, Ib.lSSS. —Mehrjäbr. meleorolog. Beobb.
in OUbert'i Ann,
Wlnokler, Ferdinand Ludwig.
— Dr. Phil-, Hofapolhekcr zu Zwingenberg
an d. Bergstrasse, später in Darmstadt (ScJ,
geb. )80l, Nov. S8, Heringen b. Nord-
hausen.
Lehrb. d. pharmaceut. Chemie u. Pharma-
cognosie, 1 Bde. S*, Darrnst. u. Leipz. IS31
— 33. —Viele pharmaceut. Aufsätze in Osi-
^t'i Mag., Brande!' Arch. u. BnobneT'i He-
perlorium. — Gab heraus: Jahrb. d. pract.
PbermacJe u. verwandt. Fücher ; mit J. E, Eer-
itign, (5 Bde. 8°, 1838—47.
DVInokler, Anton. — Dr.Pbil., von
18*7 bis 1851 Lehrer d, hübr. Malhemalik
u. holir. Geodüsie an d. polyfechii. Schule
zu Karlsruhe, von 1851 bis 1833 Prival-
lehrer d. Malhemalik u. Mechanik dasclbsl,
von (853 bis 1859 Prof. d. pract. Geome-
metrieu. d.Siluationszeichnensand. tecbn,
Lehranstalt In Driinn u. seitdem Prof. d,
bohr. Mathematik am loanneum in Gralz
(OrJ,
geb. I8i<, Aug. 3, Riegel b.Preiburg,
Breisgau.
Nouv. demanslralion d'un Ih^ordnie de Le-
gtaiAr* (LioiiTillo, Journ. XVI, 1851). — Über
d, Reduct. doppelter Integrale auf Quadratu-
ren (Grelle, Journ. XI., 1S53J. Transforma-
tion dreifacher Inlegrale durch Aeiidr. d. In-
tegral ions folge (Ib. id.). Cber d. Reduct. drei-
facher Integrale auf Quadraturen (Ib. L, 1 SS5).
Bemerkk. über einige Pormeln d. Geodäsie
(Ib. id.). — Cber einige bei trigoBoiBtlr.li-
sungen vurkomm. AnfgabeD (BeUWldi.
Witiaaltel'i Zeitschr. f. Math. 11, iiiIlI
10). Über d. Genauigkeit e. beWBdr.Ul
a Nivellirinstrumenten (Ib. IV, <SS1). Uta
miltl. Fehler d. Kettenmessangea ^ü,
11). ~ Über d. Problem d. vierPDKUkt
Anwend. d. Mesgiiscbes [Sitiungsberr. Km,
Acad. XV, (85SJ. Neue Tbeorema tir LAr
von d. bestimmt. Inlegraleo (Eh. XXI, lli«.
Allgem. Transformation d. beBltmmL Dappl-
ntegrale (Ib. XXXVI, tssfl n. Denkackt.IH
Einige allgem. Satze z. Theorie d. R«ik«;lk
KLI, 48601. Über einige neue Eigeiiid.i
Kugelfunclionen e. VerBnderlichea B. derb-
efflcienten von Reiben, welche oicbKapI-'
fnoctienen entwickelt sind (Ib. XUl, IWl.
— Nouv. methode ponr la detenniuUoB Ä
raste de la forroule de Taylor (tortallil, Au.
di Mat. III, I8G9).
WlBoklor, s. Winkler.
Wlns (Wingius], Vincent. - ll>-
tbemalicus in London (JJ (Wdj,
geb. 1619, Apr. 9, Luffingfaam, Bi^
landshire,
gest. (668, Sepl.
Urania practica or practical astronomv; nl
W. Lejbonine, B*, Lond. 4649. HarmoaicM
coeleste or the coelestial harmony of Ibe ^'i''
bis World etc., toi., Ib. 1BB4. Epbantridu
for JO years (IflSS— 71) togelher wilh i wo-
putetio calholica, 4', Ib. 4 681 et 58. Attro»
mia inslaurala, or s new and cDmpeDdiMi
restaurstionofastronomy in four part«:11L>-
gislica astronomica ; 2) Doctrina sphienn;
3) Doclrina theorica ; *) Tabulae astrononä-
cae etc., fol.. Ib. 4GS6. Aslronomia bril)»-
nica, in qua per novam concinnioremquFiiW'
thodum hiquinque traclelua trsduntur: <)Li>-
f;istica astronomica ; 1) Trigonomelrit plui
et sphaerica ; S] Doclrina sphaerica ; t{ TCn-
ria ptanelarura; 5) Tabulse novae astronoai-
cae etc., fol.. Ib. 1669. The starry sdeo«.
fol.. Ib. (TOO.
Winsate, Edmund. — Nachdem»
in Oxford sludirt, Richter in London (Ben-
clier of Gray's Inn), ging (61t nach P»*
u. lebte dort am Hofe als Lehrer bis p:P^
(6S0, wo er heimkehrte, Friedensrichier
u. Parlametilsmilglied für Bedford ««•
(BD) (J) (KEC],
geb. (593, . . . Bedford,
gest. (656, . . . London.*
Conslruction, descriptlon et UMeedcl*'^
de Proportion (wodurch er Onntar't sciit n
Frankreich bekanntmachte), Paris 1611- Aolli-
mttlique lonarilhnietique. Ib. 1616. Oln*«"''
and artiticiBl orilhmelick, Lond, 16J» V"*^"
Auflagen, noch nach seinem Tode;. Tahl««
the lotiarithms of Ihe sines and langeeis eU'
Ib. 1633. Ludus mathematicus etc.. Ib. 461'
■ Beeidigt) es«, Drc. 13.
37
WiAkelblach
Winlock.
1338
mrinkelbleoh, Georg Karl. — Dr.
lil. Erst Prof. extr. d. Chemie an d. Univ.
1 Marburg von 4836 bis 4839, seitdem
n Bunsen's Stelle) Lehrer d. Chemie an
. höheren Gewerbschule zu Cassel, seit
B6f diselbst techn. Chemie vortragend
geb. 1 8 f 0, Apr. i 5, Enzbeim b. Mainz,
lernen te d. analyt. Chemie, 8^, Marb. 4840.
tMr Liebig*! Theorie d. Pflanzeoernäbrung
. BeUeiden's Eiowendungen gegen dieselbe,
\ Cassel 4 842. Bemerkk. zu Sohleiden's offa.
mdscbreiben an J. Liebig, 8*, Braunscbw.*
US. — Über d. Kobaltoxyde (Lieb. Ann. XIII,
116). Über d. Verbrenn, einiger Metalle durch
ihwefel (Ib. id.). — System d. WeltOkono-
ie oder Organisation d. Arbeit (unter d. Na-
ea X. Xarlo), 8 Bde. 8^ Kassel 4 853 u. ff.
Wlnkler, Johann Heinrich. —
ag. Phil. (Leipz. 4 728), folgweise zwei-
r Schulcollege an d. Thomasschule in
sipzig (4730), Prof. extr. d. Philosophie
739), Prof. ord. d. griech. u. latein. Spra-
ie(474J) u. seit 4750 Prof. ord. d. Phy-
c an d. üniv. daselbst (OU) (M),
geb. 4703, MUrz 4 2, Wingendorf, Ober-
lausitz,
ge8|fll770, Mai 4 8, Leipzig.
M. de infinitate, 4^ Lips. 4 729. Diss. de
«M firigoris et glaciei, 4^ Ib. 4 737. Insti-
Uones matbematico-pbysicae experimentis
DÜrmatae, 8^ Ib. 4 738. Gedanken von d.
genschaften, Wirkungen u. Ursachen d.
ektricität; nebst Beschreib, zweier elektr.
Mcbinen, 8*, Ib. 4 744. Die Eigenschaften d.
»ktr. Materie u. d. elektr. Feuers, aus ver-
hiedn. neuen Versuchen erklärt, und nebst
ich neuen Maschinen zum Blektrisiren be-
briebeo, 8*, Ib. 4 745. Die Stärke d. elektr.
tftd. Wassers in gläsernen Gelassen, wel-
e durch den Musschenbroek'schen
irsuch bekannt geworden, 8^ Ib. 4 746.
undriss zu einer ausfUbrl. Abhandl. von d.
ektricittft (wahrscheinlich 4 750). Prgm. de
agioe motuum coelestium viribus electricis
'ecta, 4% Lips. 4 750. Prgm. de avertendi
minis artificio ex doctrina electricitatis, Ib.
53. Anfangsgründe d. Physik, 8^ Ib. 4 753,
Aufl. 4755 (englisch, Lond. 4 757). Prgm.
de vim elasticam adipiscatur aqua rares-
Ds, 4*, Ib. 4 754. Prgm. de coelo frigido,
, Ib. 4 757. Prgm. de ratione audiendi per
Utes, k^t Ib. 4759. Prgm. de causa frigoris
*resM8 io coelo frigido quaeretida, 4^ Ib.
5t. vk|(m. disquirens, qua ratione friges-
Dt corpore in coelo frigido? 4^ Ib. 4 760.
Igm. Gonjectura de vi electrica vaporum so-
Hom in Inmine boreali, 4^ Ib. 4 768. Prgm.
^lamina circa soni celeritatem per aärem
iDosphaericam, 4*, Ib. 4 763. Untersuchung
iQ d. Natur u. Kunst, 8*, Ib. 4 765. Prgm. de
Hnmercio borealis luminis cum acu magne-
sa, 4*, Ib. 4766. Prgm. de vi luminis borea-
lis in commovenda acu magnetica, 4*, Ib. 4 76§.
Tentamina, quaestiones & cDnjectura'e circa
electricitatem animantium, 4^ Ib. 4 77f. —»
Quaedam electricitatis recens observata (Phil.
Tr. 4 745). On the effects of electricity upo'n
himself and his wife (Ib. 4746). Epistola etc.,
quae continet descriptionem et figuras pyror-
gani sui electrici (Ib. 4 747). An account of his
experiments relating to odours passing through
electrised globes and tubes etc. (Ib. 4754). Ac-
count of two electrical experiments (Ib. 4 754).
— Philosophisches.
Wlnkler, Johann Christian. —
Opticus in Leipzig (L),
geb. 4770, Jan. i, Ober-Nitzschka b.
Grimma,
gest
Anleit. zur Erhaltung d. Gesichts usw., Leipz.
4844. Über d. Kaleidoskop, Ib. 4847 u. 4848
Über d. Gebrauch d. Brillen, . . .
Wlnkler, GeorgJohann. — Nach-
dem er es, von 4 794 an, im österr. Mili-
tärdienst bis zum Oberlieutenant gebracht.
Prof. d. Forst-Mathematik erst an dlT Forst-
Lehranstalt zu firuckersdorf (4 84 4 — 4 3),
dann an der zu Mariabrunn bei Wien (ON),.
geb. 4776, März 29, Gross-Wiesendorf,
Nieder-Oesterr.,
gest •
Beschreib, u. Gebrauch e. Spiegel-Lineals;
Wien 4 809. D"" e. Dendrometers , Ib. 4 812.
Gebrauch d. Pantographen, Ib. 4 818. Lebrb.
d. Rechnenkunst u. Algebra, Ib. 4 84 4. D° d.
Geometrie u. Trigonometrie, Ib. 4 84 4. D^ d.
angewandt. Mathematik, Ib. 48S4. Beschreib.
e. Reisebarometers, Ib. 4 8S4. Anleit. z. Berg-
situationszeichnung, Ib. 4 823. Logarithm. Ta-
feln, Ib. 4 834. Anleit. z. Construct. u. z. Ge-
brauch e. einfach. Tascbendendrometers, Ib.
4834.
Winkler, Kurt Alexander. —
Administrator des Pfannenstieler Blaufar-
benwerks bef Schneeberg, früher Mitgl. d.
Oberhüttenamts in Freiberg (Or),
geb. 4794, Sept. 3, Zschopenthal.*
Die europUisebe Silberamalgamation d. Sil-
bererze, 8^ Freiberg 4833, 2. Aufl. 4848. Be-
schreib, d. FreibergerSchmeizhüUenprocesse,
8®, Ib. 4 837. ~ Kleinere Abhandlungen über
Scblackenbildung, Brennmaterialien u. schwe-
disches Silber-, Kupfer- u. Eisenbüttenwesen,
grösstentheils in Erdmann's Journ.
* Bei Ztcbopau, Erzgebirge.
Winkler, s. Winckler.
Wlnlook, Joseph. — Astronom u .
Assistent d. American Ephemeris; zu Clo-
verden bei Cambridge in Massachusetts le-
bend (Jü. 4 855, S. 24 6V.
geb. 4 825, Febr. 6, Shelbyville, Ken-
tucky.
1339
Winnicke
Winthrop.
m u
Semidiameier of the Sun, investigated from
Greenwich observations (Oovld, Astr. Journ.
III, 4854). On Prof. Airy'sobjectioDS toPeirM's
Criterioa for the rejectioo of doubtfui obser-
vations (Ib. IV, 1856). — Beobb. an Euphro-
syne u. Cometen usw. (Ebendaselbst).
Wlnnieke, Friedrich August
Theodor. — Dr. Phil. (Berlin 1856). Erst
Gehülfe an d. Sternwarte zu Berlin, dann
seit 4 858 Adjun et- Astronom an d. Haupt-
Sternwarte zu Nicolajew fOrJ,
geb. 4 835, Febr. 5, Gross-Heere, Han-
nover.
Diss. de Stella fj Coronae borealis duplici, 8^
Berol. 4 856. — Viele Beobb. an Cometen u.
kl. Planeten in d. Astroo. Nachrr., sowie Be-
rechn. d. Bahnelemente d. Euphrosyne für
d. Berlin. Astr. Jahrb.
Wlnsor (Winzer*), F... A... —
Technischer Chemiker in London (G.\S3 0^,
geb. 4 762 etwa, . . Deutschland,
gßst. 4830, Mai H, Paris.**
Gründe der ersten Gasbeleuchtungs-Gesell-
scbaften in London (4 803 u. 4 813) und Paris
(4 84 5). — Weiteres in W. Matthew*« Histori-
cal Sketch of the origin and progress of the
Gas-Lightning, 8^ Lond. 4 832.
* So soll eigentlich sein Name gewesen sein.
•♦ gest. Mai 12 {Ann. R,f. 183Ü).
Winterberger, Bernhard Gott-
fried. — Director d. Ober-Apolheke in
St. Petersburg (Scherer s Nord. Blatt, f.
Chem. 4 8 47. \),
geb. 4 7 49, Mai 4 I (N.St.), Neustadt a.
d. Aiscb,
gest. 4 84 4, Nov. 25 (A.Sl.), St. Peters-
burg.
Machte d. Bereitungsart d. B es tu sehe w'-
sehen Nerventinclur unaufgefordert bekannt
(Siehe Oeorgi in Pallas* Neu. nord. Beitrr.
4 784, Bd. I, S. 4 78 u. Klaproth'a Beitrr. 4 84 5,
Bd. VI, S. 4).
Winterl, Jacob Joseph. — Dr.
Med. (Wien 4767) u. Phil., 4760 Prof. d.
Medicin an d. Univ. zu Tyrnau, 4770 Auf-
seher d. botan. Gartens zu Ofen u. nun
von 4774 oder 4775 bis 4 802 Prof. ord.
d. Medicin, Chemie u. Botanik an d. Univ.
zu Pesth (Steyermärk. Zeitschr. N. Folge, Vi;
(W. St) (ON),
geb. 4732, Apr. 4 5, Eisenerz, Sleycrm.,
gest. 1809, Nov. 23, Pesth.*
De meiallis dubiis ; mit J. O. Kaim, 8^ Vien-
nae4 770 (Darin erste, obwohl unzuverläss.
IVachr. vom reguiin. Mangan). Systema artis
pharmaceuticae, 8®, Tirnav. 4 772. Systematis
chemici ex demonstrationib. Tirnav. pars ra-
tionalis et experimenlalis, 8®, Ib. 4 773. Me-
thodus analyseos aquarum mineralium, 8®,
Viennae et Budae 4 784 , edii. U, Ib. 41Si Ite- w&
natl. Früchte e. gelehrt. Gesellseh. io Hu- Iü
gara, 8^ Ib. 4 784. Die Kunst, Blotlaofiea |^
bereiten, 8^ Wien 4790. ProlosioBes ad chi-
miam saeculi XIX, 8*, Budae 4 800. Aomm-
nes novae ad prolusionem suam priunaä
secandam, 8^ Ib. 4808. De aqua lotbcrä
thermarumBudensiuDQ, 8^ Ib. 4 804. DantaD.
d. vier Bestandtheile d. anorgas. Natar(ais
d. latein. Handschrift d. Verf. ttbenelxtT«
J. Sohofter), 8^ Jena 4 804. Sein Systosi
dualist. Chemie; dargestellt von J. Sdnita^
8^ Berlin 4 807 (Dargestellt von #itti( ii
Voigt's Mag. f. Naturk. IX, 4 805). — Oberd.
Bestandtheile d. Kupfers (Crell'sADBal. 4711).
Zerleg, e. schwarz., zühen Bergtfls aus Dogin
(Ib. id.). Über d. Bestandtheile d. Kfirperjlk.
4 789). — Neue Versuche, um Androoiofa-
nen angeblich von ihm entdeckten eteneiL
Körper) darzustellen (Oeklen, Allgam. Join.
d. Chemie IV. 4 805). Rechtfertig, seiner Hr*
pothesen (Ib. V, 4 805). — Analyse d. Sehfflir-
zowker Wassers (Oehlen'a Journ. f. Chcm. a.
Phys. I, 4 806). Replik gegen e. Kritik m»
Systems (Ib. id.). Analyse d. Brde vooMi»-
lye (Ib. II, 4806). Neue Versuche, Aodroiie
darzustellen (Ib. III, 4 807). Über Bitter^ Pn-
delversucbe(lb. id.). Beantwort. vonBukiV
Prüfung seines Systems (Ib. IV, 4807). Kritik
d. Hypothese, die d. jetzige Zeitalter der Ni-
turwiss. zum Grunde legt (Ib. VI, 4808). Ober
sei^e angebl. Entdeckung (Ib. IX, 4840). -
Botanisches.
• geb. n.'U , . . . (Jr.II) ; g[eb. 1739, Apr. 15, f«t
1S09, Nov. 24 (-Pff); jest. Not. 24 (Qtklei*
Journ, IX).
Winthrop, John. — Von 4757 bis
zu seinem Tode Gouverneur von Connecti-
cut. Mitgl. d. Roy. Soc. in London (AMh
geb. 4 606 etwa, . . England,
gest. 4 676, Apr. 5, Boston.
Specimens of natural coriosities from Con-
necticut (Phil. Tr. 4 670).
Winthrop, John. — Nachkomme d.
Vorigen, Seit 4 738 Prof. d. Malhematiiiu.
Physik am Harward College zu Cambridge ^
bei Boston. Mitgl. d. Roy. Society zu Lon-
don (AAB),
geb. 4 7 4 5 etwa, . . Massachusetts,*
gest. 4 779, Mai 3, Cambridge.
Lectures on earthquakes, 4 755. Lectoreson
comets, 4 759. Cogitata de cometis, ♦*, Lood^
4767 (Phil. Tr. 4767). — On the trans« «
Mercury over the Sun, 24 Apr. 4 740 (Phil Tr. j
4743). An account of the earthqoak« flH 1°
New-England etc. 4 8 Nov. 4 755 (Ib^ti''-
Do of a meteor seen in New-England ^- '\\'
4 764). D° of several fiery meteors seco in ?••
America (Ib. 4 764). Obss. on the transil o'
Venus, 6 June 4 764 (Ib. id.). Leiter coucern-
ing the longitude of the place of observatioo
and the equation of time when found by equal
altitudes (Ib. 4 764). Obss. on the traosil ot
Mercury, J5 Oct. 4 743 (Ib. 4 769). D» of Vc-
Winthrop
Wiiniewiky.
1342
4 769 (Ib. id.). Od the retardatioD
i of this tranlit, occasioned by tbe
of ligbt (Ib. 1770). — Baromelr.
emarks raade 4 786 doring a tour
implain (Mem. Americ. Acad. II,
, . . . Botton (CÄL).
.rop, James. — Sohn des Vo-
hter (Chief justice of the court
I pleas, and register of probate)
AABJ,
754 etwa,
St\, Sept. S6, Cambridge bei
Boston.
Ibe transit of Mercury observed at
42 Nov. 4 782 (Mem. Americ. Acad.
eometrical metbods of finding any
'ies of mean proportionals between
ms (Ib. II, 4 793). A ruie for tri-
es geometrically (Ib. id.).
ir, s. Winsor.
I Philipp. — Dr. Phil. Opticus
5, früher Lehrer an d. Gewerb-
ilbstjn d. Jahren 4 818 u. 4 849
mehrer demokrat. LocalblS^tter
(Voss. Zeit. 4 858, N*» 4 03; (G.
803, Nov. . ,,
858, Apr. S7, Bamberg.
. Darstell, d. wesentlichst. Tbeile
laschinen, 8*, Bamb. 4 889. Grund-
hmelik, 8», Nürnb. 4840.
Andreas. — Erst Zinngies-
Mechanicus. Mitgl. d. grossen
ürich, Inspector d. Constabler-
n daselbst, Regierungsmitglied,
d. Obervogtei Wettschweil u.
(Or) (L. Seh AI) (Wolf. \),
33, Jan. 6 (A.St.), Tüfen, Cant.
Appenzell,
)2, Mai 23, Zürich.
3 eine Spiralpumpe, die zu ihrer
Tsehen machte. Siehe darüber Joh.
(vielleicht ein Sotin von ihm): Be-
laschine, vermittelst welcher ohne
kurzer Zeit e. grosse Menge Was-
öhe kann gehoben werden (Abbh.
Hlscb. Zürich, III, 4 766) ; Johann
ler: VorläuGge Anzeige e. neuen
) (Ib. id.) ; H. Vioander: Theorien
rziska spiral pumpen (Vetensk.
1. 4 788, 4 784 et 4 785) ; Dan. Ber-
ositio theoretica singularis machi-
icaeTiguri Helvetiornm exstmctae
Q. Acad. Petrop. XVII, 4 778).
inegradsky, Johann. —
)ract. Mechanik an d. Artillerie-
eu St. Petersburg (Or),
830, Dec. SO, . . .
über d. Bewegung d. materiell. Systeme, die
durch vollständige lineare Gleichungen be-
istimmt werden (russisch), 8^ St.Peter8b.4 854.
— Sur les rayons de courbure des sections
coaiques (Bull. phys. math. Acad. St. Petersb.
4857).
Wlser, David Friedrich. — Dr.
Phil., Privatmann in Zürich, Mitgl. d. na-
turf. Gesellsch. daselbst (ZNG),
geb. 4 802, . . . Zürich.
Oryktognost. Beobb. in d. Alpen (Leonhardu.
Bronn*! Jahrb. 4888). Beitrr. zur mineralog.
Kenntif. d. Schweizerlandes (Ib. 4 889). Über
e. Mineral im Dolomit d. Binnenthats (Ib. id.).
Fernere Nachrichten über schweizerische Mi-
neralien (Ib. 4840—46).
IVtsltooBllfl, Johann es. — Dr. Phil.,
seit 4 860 Docent an d. üniv. u. d. Poly-
technicum in Zürich, zugleich seit 4 864
Prof. d. Chemie an d* Industrieschule da-
selbst (Or),
geb. 4 835, Juni 24, Klein-Eichstedt b.
Querfurt.
Theorie d. gemischten Typen, 8®,^ Berlin 4 859.
— Über e. basisches Zersetzungsproduct d.
Aldebydammoniaks ; mit W. Heints (Pogg.
Ann. CV, 4858). Über d. Aldehydsfiure ; mit
Demselben (Ib. CVIII, 4859). Über d. Gän-
segalle u. d. Zusammensetz. d. Taurochol-
8aure(Ib. id.). — Krit. u. theoret. Untersuch,
über d. Glycerin (Zeitschr. für d. gesammt.
Naturwiss. XIII, 4859). Beitrr. z. Theorie d.
polyatomen Alcohole (Ib. id.).
Wimtewftkj, Vincent. — Prof. d.
Astronomie an d. Univ. zu St. Petersburg.
Director d. Sternwarte u. Mitgl. d. Acad.
d. Wiss. daselbst (Bull. phys. math, Acad.
St. Petersb. Xl\) (G. 4 855;,
geb. 4 781, Polen,
gest. 4 855, Juni 4 (A.St.), St. Peters-
burg.
ObservationesCereris, Junonis, Saturnts, Dra-
nique habitae in specula acad. (Nov. Act. Acad.
Petrop. XV, 4806, auch Bode's Jahrb. f. 4 808).
Observations de la grande com^te de l'ann^e
4 814 faites ä NouveauTscberkask (Mem. Acad.
St. Petersb. VI, 4 818, auch Bcde't Jahrb. f.
4 846). Mesure de la hauteor du roont Elbrus
(Ib. id.). Vörificat. de la latilude de l'obser-
vatoire de l'Acad. (Ib. VII, 4 820). DiamMre
de la lune deduit des occultations d'Ald^ba-
ran (Ib. VIII, 4 822). Longitude de Stavröpol
etc. (Ib. IX, 4 824). Passage de la comdte de
4 849aumäridien (Ib. id.). Longitude de Kher-
son (Ib. id.). D° d'Orenbourg (Ib. id.). D» de
Cath^rinebourg (Ib. id.). D° d'Aldebaran (Ib.
X, 4826). D° de Tambov (Ib. id.). — Berechn.
d. wahren Conjuct. bei d. Sonnen finstemiss
vom 4 6. Aug. 4808 ; mit 8flhnbert(Bode'i Jahrb.
f. 4807). Astron. Beobb. (Ib.f.480»). Aptrnn
Nachrr. (Ib. f. 4 84 4). Comet Im Cp-
entdeckt von ihm (Ib. td.)* ^^
»X
1343
Wümann
mttidi.
1M4
Astrachan über e. 4808 von ihm entdeckten i geb. 1741,
Cometen usw. (Ib. f. 4 842). Schreib, aus St. 1
Petersb. über seine Reise (Ib. f. 484 8). Nachtr,^
z. Verzeichn. d. in Berlin sichtbar. Stembe- T
deckungen (Ib. f. 4 84 6). Resaltale seiner Qjähr.
astron. Reisen in Rassland (Ib. f. 4 8i9).
IVissmaan, Heinrich Ludolf. —
Dr. Phil., Gutsbesitzer zu Wissmaonshof
bei UannÖvr. Münden (Or),
geb. 4 84 5, Dec. 23, Meensen b. Göt-
tingen.
Beiträge z. Geognosie u. Petrefactenkfode d.
sUdöstl. Tirols, vorzügl. d. Schichten von St.
Cassian ; mit Graf Künster u. Dr. Braun (her-
ausgegeben vom Grafen Künster als Hft. IV
seiner Beitrr. z. Petrefactenkunde , Bayreuth
4 844). — Beitrr. z. Geologie d. Odenwaldes
(Leonhard u. Bronn's Jahrb. 4 889). Versuch
e. Erkitfr. d. errat. Blöcke in d. Schweiz (Ib.
4840). Über Goniatiten d. unteren Muschel-
kalks (Ib. id.). Über Gebirgsarten u. Verstei-
nerungen zu St. Triphan usw. (Ib. 4 844). Ver-
steinerungen im Muschelkalk (Ib. 4 842).
IVIstar, Caspar. — Dr. Med. (Edinb.
4786) u. pract. Arzt, von 4789 bis 1808
Prof. d. Chemie, und darauf d. Physiologie
u. Anatomie an d. Univ. z\x Philadelphia.
Mitgl. u. seit 4 84 5 Präsident d. American
Philosoph. Sog. daselbst. Quäker (AAB),
geb. 4 764, Sept. 4 3, Philadelphia,*
gest. 4 84 8, Jan. 22, Philadelphia.
Experiments and observations on evaporation
in cold air (Tr. Americ. See. III, 4 793). Expr.
on evaporation (Ib. IV, 4 799). — Medicini-
sches.
•geb
1760, . . . {Ann. o/phil. XII, 1818); geb. 1760,
New -Jersey {KEC). Seine Vorfahren waren
DeuUche, die sich 1717 in Philadelphia niederliessen.
IVitohell, George. — Viele Jahre
Privatlehrer d. Mathematik in London, dann
seit 4 767 Headmaster of the Royal Naval
Aeademy in Portsmouth. Mitgl. d. Roy.
Soc. in London (BD) (Ahr.l^W) (Th),
geb. 4728,
gest. 4 785, . . . Portsmouth.
A general investigation of the nature of the
curve, formed by the shadow of a prolate
spheroid, on a plane standing al rigbt angles
lo Ihe axis of the shadow (Phil. Tr. 4 767).
Astronom, obss. made et Portsmouth (Ib. 4 772).
Obss. for determining the solstices (Ib. id.). —
Mathemat. Aufsötze im Gentlemen's Diary f.
4 741 u. ff., u. Gentlemen's Magaz. zum Theil
unter d. Chiffer G. W.
IVitelo, s. Vitello.
IVithering, William. — Dr. Med.
(Edinb. 4 766), seit 4 774 pracl. Arzt in
Birmingham. Mitgl. d. Roy. Soc. in Lon-
don (BD) (RGE) (Th),
.... Welliogtoo , Shrop-
shire,
gest. 4799, Oct. 6, Larches b. Binnios-
ham.
Od different marls ironi Staflordshire jPUL
Tr . 4 77 8) . Analysis of the Rowley-rag and M
Toadstone from Derbyshire (Ib. 4 781). C»
mical experiments od the terra poodera» (jk
4 784 — Darin der nach ihm btnaeote Withe-
rit, natürl. kohlensaur. Baryt, beschriebeB;.
Some extraordinary effects of lightpiog (Ib.
4790). Analysis ofa bot mineraJ spring ioPo^
togal (Ib. 4 798). — Übersetzte 4788T.l«r
man'i Sciagraphia regni mineralis. — Mio-
nisches u. Botanisches.
IVitoea, Nicolaus. — Rathsherrv.
Bürgermeister von Amsterdam, früher bol-
ISnd. Gesandter am russ. Hofe (AAM),
geb. 4 640 etwa,
gest. 4747, Aug. 10, Amsterdam.
Architectonica nantica Dov-antiqna, Amitelod.
4674. Noord- en Gost-Tartarye, met Lud-
kaerten, heschreven, getekentelc., StoI.M..
Ib. 4693 u. 4705.
lVitt| Jan de. — GrosspensiooSr too
Holland (B) (BD) (KEC),
geb. 4 625, Sept. 25, Dordrecht,
gest. 4 672, Aug. 20, Haag.*
Elementa lineanim cnrvarom, Lugd. Bat <6U
(Siehe v. Koll in V. 6. vma Kamptn'i Beknoplc
Geschidenis der Letteren en Wetenschappc»
in de Nederlanden, 4 826, Bd. III, S. 439).
* Vom Volke ermordet.
- i
IVttt, s. Dewitt.
IVittekind, H e r m a n n . — < Prof. d.
Mathematik u. d. Griechischen an d. Uoir.
zu Heidelberg, vorher Rector d. Schule in
Riga (J) (Wd),
geb. 4 522, .. . Rade, Wesiphalen,
gest. 4 603,
De sphaera mundi etc., Heidelb. 4374. Con-
formatio horologiorum sciotericorum in so
perficiebus planis utcunque sitis etc., i*, 1^-
4576.
IVittiber, Friedrich Gustav.Ue-
xander. — Dr. Phil. (Breslau 4847,.
.... (Diss)j
geb. 4 824, Mai 28, Jauer, Schlesico.
De curvis quibus curvae ejusdem systflDalis
sunt trajeetoriae orthogonales, 8* VrA***^
IVittioh (Wittichius), Jacob. —Pro^
erst d. Philosophie (4 7 4 8), dann d. Moral
(4725) u. Zuletzt (4734) d. Mathematik^
Astronomie an d. üniv. zu Levden, frul**^
m
Prof. d. Philosophie ao der za Duisburg
(SL).
I
I
345
Wittich
Wittitoi*.
1346
IKb. 1677, lan. H, Aken,
geit. (739, Ücl. IS, Leydeii.
_ ■. 0. kein« milbemat. Schrillen {;anannl.
Wlttloh, niiristinii K.irt Kried-
Leb. — Bergartits- Assessor, sfiriler BuTfi'
PSalirichler, sowi« SlaJt- u. Srhulllieiss
a Smalkalden (St),
geb. I78S, Nov. 7, Cassel,
«est
Baebraib. d. Mineratlen d. HBbicIilxwnUes,
■Mal I7B9. Brklnrend. Veneichn. ilor in d.
WltUoh, WillielmHeinricIivoi).
-Dr. Med., Prof. d. Physiologie ii. Di-
kelar d. pliysiolog. Inslilats d. Univ. zu
Bnigsberg fOrJ,
geb. (Sil, Sept. 3t, Königsberg.
VuHetbode zur Scheid jngd. Httmalins vom
labulin (Srdmuu'« Joura. t. pracl. Cheni.
Xl,l8S4j. Uberd. Einnuasd. ßalvBQ.SIroms
]( Eiweisslüsungen u. EiweJBsdilTusJnn ([b.
XXIII, 1SS8]. — Uberd. Rrüne Farbe d. Frö-
tba dfOUn'i Arch. l8St|. Der Hetellulsnz d.
iacbe ([b. id.J. — Viel rein Physiolufzischcs.
WntUas, Ernst. -- Dr. Phil. (Mar-
□rg I S14], Apotheker in Höxter a. <i. We-
srteit 1818 (AH.Ph.C\lJ.
geb Hgiler,
gest. 1861, MHrz 8
silrSfte für pharmacenl, n. analyl. Chemie,
Hfta. 8°, Smalkald. 4811—3«. — Anlheil an
<• Biandäa' Archiv d. A pnthek erverei as im
Ordl. Denlschland, den er t89< inilRräa-
en half.
WlitiBg,Willielm AuRiisl Rrnsl.
~ Dr. Phil. (Berlin ISTil), Apotheker in
iSxler. Sohn des Vorigen (Diss),
geb. 1811, Apr. 19, Höxter,
w elemenlis aeurRanicis graminom quae no-
linantur acida, 8", Berol. 18SI.
Wltlmer, Wilhelm. — Prof. am
ryninas. zu Rasladt; znlelr.l pensionirl
G. tSSiA
»ieb
gest. I8K.1, Juni (, E{ipe1tiiipi>n, Baden.
Ictbode d. rein. u. an)^wfinilt. Rrctinrnii,
nitn. ohne ZilTern, S". SliMg. tBSO. Raum-
>bn auf d. Wepe d. An.ichauunif iihw., 8°,
Manihe 18lll. Hnndb. d. Recbnenii mit a.
ihm Uffarn, S Bde. S°, Ib. iSiB.
WnitllelB, Georg Clirislopli. —
V.Pbil. ; anfangs Plinrm.iceul, dnnii Assi-
■tent am pharmaceut. Inslilnl in München
[Ii Jahre) u. daneben Vorsteher d. ehem.
TkbrikBucbner's, darauf Lehrer d. Che-
Bie, Technologie u. Nalurgeicbichle an d.
PaHliaBiiorrr, Hind-nriprbarh 11.
KreiR-L.indwiribsrhnfl.^' ii. Oewerbschnle
Anspnch von IDSt bis 18S3 u. Reildeni
Privatge lehrler in München, ebemigche Voi^
lesungen in seinoni Laboraloriun) ballend
(Or},
geb. 1810, Jan. 36, llannövr. Hündon.
Aaleit. z. Darglell. u. Prüf. ehem. u. pharmi-
ceul. Präparate, 8», Müneh. I8(S, i. Anll.,
ib. I S!1T. VolIstHnd, etymiilnglsch-chem. Iland-
nürterbuch mit BpriickRicht. d. Gescliicfale u.
Litl. il. Chemie, 3 Bde. 8>, Ib.l8(a-(T. Dazu
drei ErgUnzun^shorte, 8°, Ib. 18IB— 37. An-
loren- u. Sacbrafilslor zu Sehwaigfer'i Jount.
I. Physik u. Cheinie. Bd. I-LXIX, 8°, MUnch.
1848. D" zu Bnohner'i Reperlor. d. Pharm.,
Bd, l-C, IS", Ib. (8(8. D° zu Liebig-i ÜB»-.
Aanal. d. Chemie, Bd. I— CXVl, 8», Leipz. ii.
Heidell) 4X61, Die ehem. Nomendatur Uflw.,
41", Münch.tSte, Aaieil z. quaiilaliv. ehem.
nnalyt, UntersuchunKen. nach H. Boa«, H*,
Ib. 18A1. Grundriss d. Chemie, »•; Ib. ISS3.
Widerlegung d. ehem. Typenlehre, Ib. t86S.
— Besorgte von Bsehuar'i Repertoriurn theil-
waiseBd. LXXX u. alieioiR Bd. XC, Cu. CX.
Darin (von Hd. LV bis CX), im Jahrh, f, pracl.
Pharm, u. in d. Vierleljehresschrin f. pracl.
Pharmacia (die er neillSSi in München her-
auügiebl) viele pharmacenl, u. cliam. Auf-
Wltlatela, Theodor Ludwig. —
Dr. Phil. u. Prof., Lehrer d. Halhematik am
Cadeltencorp.s, an d, Militar-Acadcmie ii.
an d. sliidlischcn Handelsschule in Hanno-
ver, von 184! bis I8i4 auch am Lyceum
daselbst. Bruder des Vorigen (Or),
geb. ISlfi, Nov. 5, Hannövr. Münden.
Neae Behandl. i). malhemel.-psycholoR. Pro-
blems vun il. lleweiEunK einfacher Vorslellun-
Rcn uws., (", llannnv. 18(S. Lehrb. d. Arith-
rnelik, 3 Ahlh. 8", Ih, 1H4S. VaTier'i DilTe-
renlial- a, Inlegratrei'hDunv, deutlich; mite.
.Vhhandl, d. Methode d. ideiiiaten (Quadrate,
i Rde. 8", Ib. 18(8 -(9, i. Aufl. I8S(. Drei
Vorlesungen z. Binleit. in d, DIITerenlinI- u. In-
tecrnlrei-lm., S», th, l HAI . Lehrb, d. Eiementai -
HaLhemnlili, 3 Bde. 8°, Ib. ^ 8SS -89. Künf-slell.
loKarithm.-lrignnnmelr. Tafeln, 8°, ih. 18119,
— Über ReiheneiilwicklunKen nach d. Ueihod«
d. unbestimmt, CoelT. (Onuwrt's Arch, III,
1843). Ober d. Enlwickl. vnn e = lim (l+\)>-
[Ib. iil.j. AaflOa. d. Gleich. xT=y< in reetlro
i^ahleii (Ih, VI, tStS). Geometr. Beweis d.
.Satzes, dass jeder al^ebr. Gleich, mit Einer
Unbekannt, durch e. eomplex, Werth dieser
Unbekannt. GenUge geleistet werden k>nn(tb.
id.). Anwendd. d. geometr, Darslell. imagi-
när, Zahlen (Ih. VII, ISIS). Uberd. geometr.
Darslell. compleier Functionen (Ib. id.). Über
•1. Bewegung in d, Krftmmungan d. Eisenbah-
nen IIb, VIII, IStS). Zur Rechtrerlig. d. Py-
Ihagor Lehrsatzes (Ib. XI, 1818). Rinfach.
Beweis d. Fandamentallheorems in d. Theo-
rie d. algebr. Gleichungen (Ib. id.).
8S
1347
Wittwar
Wöhlvr.
m\
Wlltwer, Wilhelm ConRlantii).
— Dr. PluL, bis fSGl Privalilocenl au d.
Univ. za Hüiichen, dann Prof. am Lyceum
zu RegensburK (Of),
geb. I8!Ü, Mai St. Oberdorfb. Katif-
beurcii.
Versuch e. Statik d, cliein. Verb in dünnen, S",
Miincli. tS5(, Die pliysikal. Geoftraphie TiiBfl,
itargBstoJIl usw., S°, Leipi. 1855,3, Aufl. 1858.
— Ueber d. Einnuss d. Vegetation auf ä. At-
TUOsphBre; init A. Togal (UenkHcbrr. d. Wien.
.\cad. VI, <NI14]. — Ü1ierd. Einwirk. d. Lichts
aar Chlorwasser {Togg. Ann. XCVI, 1SSG;
XCVU, tSSSu. CV[, 1H59). Uberd. EinHuss
d. Gebirge auf d. Winde d. an^rBnzend. Ktach-
laadeR (Ib. CXVI, 1861).
IVltuU, Lßo Ladislaus. — Dr.
Phil. (Berlin (853) .... (Di.i>J,
geh. 1886, . . . Mariiowice, Grossberz.
Posen.
Da msximis atque minimls valnribus functio-
Dum ai|{eliraicarum, t°, Berol. 18S3.
Witushel, H... Benjamin. — Dr.
Phil., UbreramKrause'scben Inslilul in
Dresden, früher am Gynin. zu Zwickau
(G. J860;,
geb. IfiSS. O.schatK,
ftesL 1860, Jan. I(, Drestlen.
Die Pbysik, faaat. dargestelll, 8*. Leipi. *9U.
Grundlinien d. neueren Geomelrie, 8°, Ih. I SS8.
— Über e. ßcomelr. AufRabe (Gnwart'i Arch.
XIV. I8S*). — Uherd. Form d. Körper, die
xich mit fierinKSt. Resislenz in wideratvlienil.
.Milieln bewegen (Pegg. Ann.XClII, 1SS(). —
Gab heraus mit 0. Schlömilch : Zcitsclir. l.
Malhemutiku. Physik, vtin 1856 bis zu «einem
Tode; darin verschiedene Autsütze von ihm,
Wlengel, Peter Johan. — Düni-
scherSee-OlHcier seil 1183, /,iilel/l(18.i;i)
flontrc-Admiral. Mitf;!. d. königl. tlUn. Ge-
seitscli. d. Wiss. seit 1813 (K).
geb. 1766, Aug. 9, Kopenhagen,
gest. tS3S, Uui t9,
Urebofi i de müthemati.ske Videnskaber Tor de
K.Soe-r.adetlor.8°,Ki<ibenh.i8ao.— Vorniiid-
ninKoni, atHagiiolnaalanheriKivhenhavnbiir
naet sil Maximum af vi^sUi»! AFviKiiint; (Uansk.
VId. Selsk. .Skrifl. 1, U*s]. FürsüR oni Mat^iiet-
iiHalen kan sikkres mul Jemals Paiivirlining
etc. (Ib. id.). OiiiBoeyien'iOpdaKel.iCHthruxc
Logllynderen som lievaeKemle Kraft (Ib. tcl).
W9«lul, Johann Simon Lorenz
— Prof. il. Mathematik am Gymii. 7.u Nürn-
berg seit 1835 (G. I849A
geb. 1807, Hai 27. Pegnilz,
gest. I8i9. Aug. 16, Nürnberg.'
Über d. Halley'achen Comelea, 1H36. Die
Sonne u. ihre Flecken, *8*8. Die Lehre von
d. Warme, 1 847, Viele maliiemat. Lehrbtlcher.
• geb. Mii 21 m (ST) ; |«i. Auf. JI (JV).
WShlOT, Friedrieb. — Dr. IM I
(Heidelberg I8I3J. Nachdem er einigtU V
bei Berzeliua gearbeitet, voit (8IIIh l"ii^
IS3< Lehrer d. Chemie an d. stidtiMki I
Gewerbschule in Verlin, daan bis lt]t |-*
dasselbe an d. höheren GewerbKhul« ■
Caasel u. seitdem Prof. ord. d. Chemie«
d. Univ. in Göttingen, sowie bis ISSOGt-
neral-Inspeclor d. hannävr. Apolbekn.
Mitgl. d. Soc. d. Wiss. daselbst u. seUIBU
' auswSrL Hilgl. d. Berliner Acad. (P),
geb. 1 800 , Juli 3 1 , Bsehershein M
Krankfori i, I.
Grundriu d. Chemfa, 8', Berlin (SM, tH
S' (H. Ann. d. ersten u. 8. AuR, d, »Nil
Theila, Ib.f 8S(] [los Englisch«, FraniÖMcte
Hollandiache, Schwedischou. DanUchaüba-
.felzt]. Die Hineral-ADalyse in Beispielen, f,
GUttIngen, a. Aun. 186t. — überd.Selni
e. bohm. Fossile usw. ceilh. Aon. LXIX, im.
Über einige Verbindd. d. Cyaas (Ib. id-). Otw
d. elgenthUml. SUure, welche entsteht, wmi
Cyao von Alkalien aufgenommen wird |U.
LXXI, 1 8S«J . Bitdung d. Cyansäure auf acDM
Wege (Ib. LXXIII, »8«). — Gm nigra ftif-
enrngsr af woIfram (Velensk. Acad. Bind.
1 Slk). OiD niigra Cüreningar aF cyu (Ib. id 1
— AnslyLVecsuche über d.Cya/islure Tan
Ann. 1, <8«t u. V, (Sas). Verbindd. «onnl-
pelersaur. .Salzen mit Cyaniden (Ib. I. IMtl.
Untersuch. Ubar d, Wolfram (Ib. II, IUI).
Wirk. d. Palladiums auf d. WeingeislOai
(Ib. III, 1H1S]. Über d. Verhalt, d. Cyai
Ammoniak, ScbwefelwaeserstulT u. Schwefal-
kalium (Ib. id.|, VurtbeilhaOe DarsLeU. d. Ka-
liums (Ib. IV, <8t5). Methode, Arstnik von
Nickel u. Kobalt zu scheid. (Ib. VI, 18».
über lIciniKSleinsäure (Ib. VII, tSiG). ^erl»-
d. Pyrc^hlors (Ib. id. u. XLVIll, «88»). Übt'
Samaatiiü'BiadiReStture (Ib. VIII. 18»;. tltor
e. (Hisrurmlees Fluormangau (III. IX. iBt^
NeiiP lleroil. d. r.brumox^duls (ib. X, <81'
D" d. iipfelsaur. Bleioiyds (lli id.). lDl»r-
sucli. über d. Aluminium (Ib. XI, <8«Ti. In-
leK. d. llayloriU (Ib. XII, 1838), KüdsII Bil-
rluriK d. llarnsIolT:« (Ib. id.). Über d. Zer*rtE
von Chlormetallcn durcb Ölbildend. Gas ilb-
Xlll. 1S«8|. Neue P>ropbore (Ib. id.]. tbtr
d. Nnlur d. Kolilensllckstoffsüure (Ib. id
Darslell. d. Berylliums u. Vllriums (Ib. id. .
Verhalt, d. knallsaur. Silbars zu Salmiak Ih
XV. 1819). Neue Art vnii künstl. Bildnan <>
Ameisensäure (Ib. id.). Bildung von llaro.'doE
aus Harnsäure (Ib. id.). Über d. Zarseti.d
llarnHloffs n. d. Uarn»liure in hübarer Teap
(Ib. id.). Neue Gewinnuiigssii d. Phosfbon
(Ib. XVII, 1899). Cberd. angelil. Rednct.d.
Kohle (US Schwerelkohlensloir IIb id.). »t-
leK. d. lloniftsteinsäure; mit J. Liahig ilb.
XVMI, 1830). Untersuch, d. CyanB«UR; mil
Deiiiselbea(ll>. XX, IStO}. Chemische Ko-
lizen; mit Demselben (Ib. XXI, 1831 u.
XXIV, 1831). Zusammenselz. d. Weinschwf-
lelsliure: mit Demselben (Ui. XXII, 1881,.
k49
Wöhler.
1350
^rieg. d. Arseniknickels (Ib. XXV, 4 88S).
j^r d. Dimorphie d. arseoigen Stiure (Ib.
^Vl, 1881). Radical d. Benzoi^säure ; mit
• Uabig (Ib. id.). Krystallform d. Eisens (Ib.
t.). Thorerde im Pyrochlor(Ib. XXVII, 488S).
•«Mite Darstell, d. übermangansaur. Kalis
1^ id.). ÜberDarslell. von arsenikfreiem An-
non (Ib. id.). Über borsaure Talkerde (Ib.
rXVlII, 48S8). Krystallisirt. kohlensaur. Zink-
lyd-Alkalien (Ib. id.). Ober d. Gewinn, d.
idiuma u. Osmiums aus d. IMatinrückstän-
Dn (Ib. XXXI, 1884). Darslell. d. krystall.
brofnoxyds(Ib. XXXI II, 1834). Obere, neues
npferBalc (Ib. XXXVll, 1886). Pruportionirte
ii'bind. von Silberoxyd u. Bleioxyd (Ib. XLI,
M7). Bereitungsart d. Kolicarl)onals(Ib. id.).
ber d. Bildung d. Bittermandelöls ; mit J.
(•big (Ib. id.). Vorschlag z. Einrülir. e. Ar-
«eimlttels statt d. Kirschlorlioer- u. BiUcr-
endelwassers ; mit Demselben (Ib. id.).
ter XAreefs Xanthic-Oxyd ; mit Do m sei-
DO (Ib. id.). Ober d. Natur d. Harnsäure;
II Demselben (Ib. id.). Analyse zweier
Nien norweg. Kobaltminerale (Ih. XLllI,
188). Verhalt, einiger Silbersalze in Wasser-
nffgas (Ib. XLVI, 1839). Darstell, d. Tellur-
hyls (Ib. L, 1840). .Metamorphose d. mellith-
afc". Ammoniaks in höherer Temp. (Ib. LH,
144). Ober d. Lithofellinsäure, u. Schmelz-
iDCt einig. Körper im krystall. u. amorph.
istand (Ib. LIV, 1841). Ober d. Vanadinge-
ilt d. (Jranpecherzes (Ih. id.). Umwandl. d.
inzoMtture in llippursöure im lobend. Or-
iBismas (Ib. LVI, 184S). Sauerstoflgas-Ent-
ickl. aus d. organ. Absatz e. Soolwa.ssers
b. LVII, 184S). Zusammensetz. d. Aventu-
■gteses (Ib. LVIII, 1 843). Untersuch, d. Nar-
itiDfl u. seiner Zersetzungsproducte (Ib. LXI,
144 — Ausführt. : Abhandll. d. Götting. Soc.
, 4 845). Zur Kenntn. d. Aluminiums (Ib.
UV, 4845 u. LXXIII, 1848). Ober d. Kryp-
lilb (Ib. LXVII, 1846). Thorerdegehalt d.
^rochlor (Ib. LXX. 1847). Ober d. Natur d.
sher fUr metall. Titan gehaltenen Substanz
t>. LXXVIII, 1849). Ober Cyanlitanchlorid
b. LXXIX, 1860 — Ansführl. in: Abhandll.
GöH. Soc. IV, 1859). Ober Slickstoffbor (Ib.
.). Passiver Zustand d. Meteoreisens (Ib.
CXXV, 1859). Ober d. Meteorstein von Bre-
ervörde (Ib. XGVI, 1855). Ober d. Silicium
i, XCVII, 1856). Ucbor e. neuen Meteoriten
>. C. 4 857). Ober d. Bor; mit St. Claire-De-
Ue (Ib. Id.). Ober Slick.stofrsilicium u. Stick-
>frbor (Ib. GII, 1857). Neue Vorbind. d. Si-
(iumg; SiliciumwasserstofT; mit H. Buff (Ib.
. — Ausführl. : Abhandll. d. Gott. Soc. VII,
57). — Zasammensetz. d. CafTeins (Lieb.
in. I, 1889). Arseniknickel aus Oefen d.
■oferbenwerke (Ib. IV, 1832). Krystallform
Eisens (Ib. VIII, 1838). Bemerkk. zu H.
ise's Ahhandl. über PhosphorstickstofT; mit
Liebig (Ib. XI, 1834). Ober Aluminium u.
iloralaminium (Ib. XVII, 1836). Weiteres
»er Aluminium (N)- IUI, ^8^5; XCIII, 1855
XCIX, 1856). Künstl. Bildung von krystall.
ihwefelkies (Ib. XVII, 1836). Zusammonsetz.
Salzaoole bei Rodenberg (Ib. id.). Obere.
uef Eiseapriiparat (Ib. id.). Ober d. Schwe-
felquellen zu Nenndorf; mit d'Oleire (Ib. id.).
Verbess. Bereit, d. Amygdalins ; mit j. Liebig
(Ib. XXIV, 1887). Ober d. Analyse d. Roth-
gültigerze (Ib. XXVII, 1888). Oberd. Oxydat.
d. Eisens durch Bisenoxyd (Ib. XXVIII, 1838).
Ober d. Zersetz, d. essigsaur. Bleioxyds bei
höhr. Temp. (Ib. XXIX, 1889). Trenn, d. Ko-
balts von Mangan (Ib. id.). Osmium-Iridium
im verarbeiteten Golde (Ib. id.). Bemerkk.
über Fritasehe'a Notiz über d. Porpursäure;
mit J, Liebig (Ib. id.). Verhalt, einiger Sil-
bersalze z. Wasserstoirgas (Ib. XXX, 1839).
D« d. schweflig. Stture zu Arsensäure (Ib. id.).
Arsengehalt d. Roheisens (Ib. XXXI, 1839).
tiigenschaften d. Tantalsüare (Ib. id.). Ober
d. Bestimm, d. Schwefel wasserstofT- u. Koh-
lensäuregehalts d. Mineralwässer (Ib. XXXII,
1839). Krystall. Schwefelwasser8tofl1ivdrat(Ib.
XXXIII, 1840). EinigeRüattionon(Ib.XXXIV.
1840). Darstell. d. Amelsenätbers (Ib. XXXV,
1840). Oberd. Borgamottöl (Ib. XXXVIl, 1841).
Ober d.Naphlhalin8chwefel6äuro(lb. id.). Zu-
sammensetz, d. Guano (ib. id.). Ober e. neue
Construct. d. galvan. Söule (Ib. XXXVIII,
1841). Verhalt, d. Alloxans beim Sieden mit
Wasser; mit J. Liebig (Ib. id.). Bereit, d. sa-
licylig. Säure (Il>. XXXIX, 1841). Ober offi-
cinell. lodkalium u. Phosphorsäure (Ih. id.).
React. auf phosphorige Säure (Ib. id.). Ver-
halt, d. Wolframoxyds, Eisenoxyluls u. Man-
ganoxydnls in Chlorgas (Ib. id.). Oberd. Lds-
lichk. d. Fibrins u. coagulirten Albumins in
Wasser (Ib. XLI, 1849). Ursat;he d. Geruchs
d. Quitten (Ib. id.). Darstell. d. Urans (Ib.
id.). Neues Vorkomm. d. Vanadins (Ih. id.).
Bemerkk. über d. Diamant (Ib. id.). Doppcl-
salz von schwefelsaur. Bleiox. u. Schwefels.
Ammoniak (Ih. XLIII, 1 843). Ober Oplansflure ;
mit J. Liebig (Ih. XLIV, 1849). Darstell, d.
farblos. Phosphors (Ih. XLV, 1848). Neue
Verwandlungsproducte aus d. Chinasäure (Ib.
id.). Verbind, von wasserhalt. Cyansäure mit
Chlorwasserstoff (Ib. id.). Aetherisches Oel
von Pinus Ahies (Ib. XLVII, 1843). Bereit, d.
milchsaur. Eisenoxvduls (Ib. XLVIII, 1843).
Darstell, d. Benzoi.%äurc (Ib. XUX, 1844).
BulterHäureätber (Ib. id.). Ursache d. Geruchs
d. Castoreums (Ib. id. u. LXVII, 1848). Un-
tersuch, über d. Chinon (Ib. LI, 1844; LXV.
1848 u. LXIX, 1849, auch Abhh. d. Gött. Soc.
II, 1845). Oberd. Euchroit(lb. LI, 1844). Ana-
lyse e. Botugonsteinsdb. id.). Merkwürd. Ar-
senikver&^iftung (Ib. LH, 1844). Oberd. Vor-
komm, von Chinasäure im Tanncn«<plinto (Ib.
id.). Doppelsalz von (Quecksilberchlorid u.
essigsaur. Kupferoxyd (Ib. LIII, 1845). Cyan-
saur. Aethyloxyd u. oansaur. Methyloxyd ;
mit J. Liebig (Ib. LIV, 1845). Neues Zer-
setzungsproduct d. Harnstoffs; mit Demsel-
ben (Ib. id.). Oberd. Bezoarsäure; mitKerk-
lein (Ib. LV, 1845). Reinig, d. Uranoxyds von
Nickel, Kobalt u. Zink (Ib. LVI, 1845). Harn-
stofT im Fruchtwasser (Ib. LVIII, 1846). t]ber
d. Einwirk. d. C>ansäure auf Alcohol u. Al-
deh\d ; mit J. Liebig (Ib. LIX, 1846). Oberd.
Thialdin u. Selenaldin; mit Demselben (Ib.
LXI, 1847). Ober d. Constitut. d. C\ansäure
(Ib. LXII, 1847). Wirk. d. Zinks auf solenige
85»
WUfer.
Sttiin(U>. LXIII, «847). übM-VarllDdrr., wal-
LXV, 1149). BasUtlguDg d. Oegeowart von
EJiraatoB la d. GUiIlüui^. d. AagM (Ib.
LXVI, 1Bt8]. Wirk. d. Siiuno luf d. Amyg-
dsIlQ (Ib. id.). Sallcin im CtatoraDm (Ib.
LXVII, ta4B). ArMDhBlL Verbiod. «us But-
tanlon (Ib. LXVUI, 1848). B«niwkk. t. bb-
riahUlch-flbaiD. Verikbran bei ArMolkvergllU.
(Ib. LXIX, <B4fl). AIliDtoln im Kilbsrbarn
(Ib. LXX, 1849). Traun, d. NIciceli von Ko-
balt (Ib. Id.). Verbind, von TitaDchlorid mit
CyanwiNanloff (Ib. LXXIII, I95flj. B«raU.
d. wuMffr. Bl«iulim (Ib. id.). Amidvflr-
blodd. d. Wallrami (Ib. id.). Verbatt. d. Ar-
uu, AaUmoaa n. ZIdmiu Chtoracbwerel (Ib.
id.). Obard. RUokaUndvnnd.Aunos. d.Kob-
alMiu[lb.LXXlV,l9BI). Hatbode <- DarslAii.
ralaar TltanMlnra (Ib. id.). VarbranouDKaa
dUNb Barlununimroxyd (Ib. LXXVIII, 1S»I).
Kryalall. KopEarcyaaür(lb. id.). Oarcb Phoa-
pbor kryitalitiirt. Capbr (Ib. LXXIX, 19BI).
üabor d. Eiqwirk. d. schwall. SHure auf Ku-
pbroiydHli« (Ib. Id.). AnilyM «. Ueleorai-
M4II (Ib. LXXXI, 4IB1}. übcrd. Bildung von
S«bwetaUilura aus ichwefl. SUure u. Sauer-
■loffgaa (Ib. Id.). Dantett. von rein. Metäyi-
aloohol (Ib. id.). Analyso d. Meteoreiiem vod
ItMgaU {Ib. LXXXIl, <BB3). Neue Verbiadd.
d. Teltun IIb. LXXXIV, 1BB9 — Anetübrl. ;
Abtab. d. Gm. Soc. VI, ISSB). Einnu«» d.
Drnoiia aul du Bestehen von Verbindungen
(Ib. LXXXV, 1SS1). Notiz über ObermaDgan-
■lura a. bUuen Schwefel (Ib. LXXXVl. 1 8S1).
Banit. von rein. Xstibydrat (Ib. LXXXVII,
IBftll. GübruDg d. AllBDlains mit Hefs (Ib.
LXXXylll.iasa). Quantität. Troaii.d. Nickeis
von ZiDk(lb.LXXXIX, 1854). Über d. Bereit.
il. Celomels nuf üeu. Wege (Ib. XC, <8Si).
Über Schwefelkies u. Speerkiei (Ib. id.) Var-
tbeilbane Bereit, d. Bieisuperoiydos (Ib. XCI,
ISS4). D° d. ötbitdeiid. Gases (Ib. id.; . Beob.
tiberd. Chloroform (Ib. id.) D" überd. Was-
«entolTauperoxyd (Ib. id.). Über e. naue Bil-
duagsweise il. Phoipborsulphochlurids {Iti.
XCIII, iSSSj. Über Tellarmelbyl; mit Seui
(ib. id.). ScbwainFurter Griln mit Bulter»tlure
(Ib. XCIV, IBSS). Daratell. d. b'ernim pulve-
ralum (Ib. id. u. XCV, lessj. Analyse d. Me-
leorsleiae von Uezü-UadarHs (Ib. XCVI, t BSB)
Über d. Siliciuni (Ib. XCVII, 1BS6). Tellur
amylu, Selenmelby] ; mit Dean (ib. id.). über
d. Lüslichk. d. Knochen in Weiser (Ib. XCVIII,
I8S6). Über Rediegen Bleiu. Bteioxyd ausMe-
lico [Ib. C, 1890). Darsteil. kryatatiiti. Mo-
lybdautttureauHMolyhdanglsnillb. id.). Neue
Bilduagsweise d. Silberoiyduls (Ib. Cl, 1857).
Ober d. Bor; mit Bt. Glaiia-SevlUe (Ib. id. u.
CV, f8S8). Neue Bareitungsweise d. Auiliiis
aus Nitrobeoiol (Ib.CIl, 18&7). Verbess. Dar-
Slell. d. krystall. Siliciums (Ib id.). VaeadlD
im tielbbleien (Ib. Id.). Neue Oiydations-
atufaii d. Siliciums usw.; mit H. Baff (Ib. id.).
Verfahren um Subatanion mit Wasser über
l>0*iuerhitzeu(Ib.C[ll, lgS7). Verbind, von
Silicium mit WasieratofT; mit H. Bnffdb. id.).
Über d. AlDnilut xwisuben älickgloIT u. Titan ;
IIb. id.j, SilicM
d. AuHtit. d. B '
CIV,I8B7}. Naua Vorbindd. d. S
T (Ib. id.). llbB
. aufaa-DniUti {Ib. td.). I
d. SUckatoiTittana (Ib. CV,I
I. Bora >. SiickstolT (Ib. td,}. VM
pfera Im Cblorwüsserslo^ai (11. N
clummangan (Ib. CVl, tgSS). " "
Cbrom u. Aluminium (Ib. id.),
aaralollgai (Ib. CVII, igesj. ~
(Ib. CIX, 1889). r'h<).sphorniol>bliniR.
Stiokalolbalen (lt. id.). ßcfiiUDdtheilil.t'l
taoreioena von Kulia (Ib. id.). Sfi. KM
steiai von Kakova jib. c.X. liSOj. I>'<l.*
Uorataina vem CnplMod |ib. id.j. Ubvl*|
reote Bildung d. biiLkstolTEdicIuE
(Ib. id.). Hagnal. Chromaivd (ib.aUl9l-|,
Laicht« Daratell. .1. metsll. Chcoutllti *:
Cbrombromid (lt> id.). 'rilaiislumiiiiiiBlt|
CXIII, 1880). Blntlaliuiiiuium ilh.iil.l.r
SilbaroxydDlfalie itb. C.MV, i»«0. lW4|i
Haleoreiaea von iluliia [Ib. CXV, litt) Mf
d, meiioan. Mateori^iücn [Ib. id.). irj»m
Varbindd. von AluiiMinum mll UcUilnftr
id.). Vorleanngavci^ur-h mit AluimaDsl^l'
CXVI, 18«e). V«.h;iU _ .
palersaur. Nalroj, -Hk i:K\X, IJüi). LtfÜf
in Uetmriten (Ib. <JXX, lütii). - Binip^f
•er Arbeiteo aucli in Pogg. .Von.,
Naobrichten d. Mi/iiiiKsbericfat«n d. VThMV
Acad. — Das fon.'[isisi;h-tliem. VerCahraaMr
e. AfMnlkverBifl uiig ; mit B. v. 8Lab«111Hf|
dessen Lebrb. d, ^erichU. Hed.),
4 847. — Autbail an d. Redaction vonUl#t
Ann. d. Cham. Uhw von Bd. XXVI (im)«f
u. an Uabig:'! usw. llandwOrterb. i' "' ""
WSldlke, Jercmlas. — Prof. d 1
Ualliemalik au d. ITiüv. zu KopeuhagenMÜ I
1787, vorher (seil 1766) an d. Riltfr»»
demie zu Soroe fW) (EA),
geb. 17,36, Aug. 10, Kopeiihagon,
gest. 1813, Mai t\, Kopenhagen,
Ue uaturacalculi lilteralis, Havo. ITI*. Ei-
nige Universildtsprogrammc, i
l7fil;l>etabuliHk>^arllhmicis. ITBliProblHti
de desuribendu circulo, qui dato» tres iIIk
eitriasecns ucuunendo langet, 1791.
Wnrer, Aut;usl M.iri-is. - ErS
Maurer- u.ZimtneriBeiBlerzuHorDbui^i.il.
Ilse, unler d. wesIphSI. Regierung Fonl-
u. Feldniessconducleur, spater bei d. Do-
mSneii-Direction in Halberstadt angeslt^'.
seit I8!0 sSühs. Iiigeuieur für Land-u
Wasserbau Ich, Provincialgeomeler n. L'h-
rer bei d. Ktiiisl- u. Bau-Handwerindiulc
in Gotha (SA),
geb. I7SI, Apr. 10, Hangerode,
Sest
Gründl. u. pract. Auweis. z. Falünii»LiiP>>
usw., 8", Culha I89ft, 9. Aun. 4897. Grawll
Anweis. z. Treppenbau (iat Btl. IX d. Neun
Scliauplalxas d. Kiinate u. Uaotlwerke), V.
Woepcka
Woldstedt.
1354
»nau 4 826. Griiadl. Anweis. z. Cliaushce-
rückenbau usw., 4", Ib. 4 826. Die reine
■tectur U8W., 8o, ib. I8i6. Die Kalk- u.
Gypst>rennerei usw., 8", Ib. ^827. Gründl. u.
voitetünd. Anweis. z. pract. Forst- u. Feld-
VMBSkuDSl usw., iBde. i"*, Leipz. 18S8. Nocb
«telo dergl. Schriften.
), Franz. — Dr. Phil. (Ber-
lin 1 8 47), 1850 Privatdoceiit an d. Univ.
«tt Boun, dann von IK50 bis i855 zu Pa-
. TIS mit Untersuchungen über d. Geschichte
d. mathemat. Wiss. bei den Arabern be-
Mhafligt, von 1856 bis 4 858 Lehrer d.
^i^ilieniatik u. Physik am französ. Gynin.
^ Berlin, u. seit 4 858 erst in Rom u. dann
". "Wieder in Paris lebend (Or),
i. Beb. 4 8S6, Mai 6, Dessau.
^ ^f*S^* archaeologico-malhematicae circa so-
;* «ria velerum. 4', Berol. 4 847. I/alK^bro d'O-
' "* ^*ar AlkhayT&mly publioe, traduile et accom-
-f^Vft^ d*extraits des manuscrits inödils, Paris
'^^ ^J**. Kxtrait du Fakhii, trailc dalgebre par
■^ -^fthawimd Alkarkhi, precödö d'un memoire
hT «1^ l'algfebre indeteruiinee choz les Arabes,
> ^- 4858. Memoire sur Tintroduction de l'a-
^ - ^UnncJtique indienne en Occident, Rome 4 859.
^*^ Kotice sur des traductions arabes de deux
I. ?^vrages perdus d'EaoUde (Journal asiatique,
^ ^|1^1). Notice sur uiie theurie ajoutce par
*kAUt Ben Korrah ä rarithmtilique specula-
^ Hvedes Grecs (Ib. 4 86i). Notice sur des no-
^^008 algcbriques employ<^es par les Arabes
(U. 4854). Analyse et extrait d'un recueil de
^fuutructions geunielri(|uc8 par Aboül Waffc
(Ib. 4855). Surune mesurcde la circonföroncc
Uo cercle duc au\ a.stronoines arabes et fon-
«l«e sur un calcul d'AbotU Wafi (Ib. 1 860). —
-biscussion de deux mäthodes arabes pour de-
t«rmiaer une valour approchee de sin 4® (Lion-
^iUe*! Journ., 4854). Sur un essai de detcr-
Kniner la nature de la racine d'une öquation
du 8"*" degr6, cuntenu dans un ouvrago de
UoMATd de Piae (Ib. 4 854). Note sur le trait^
fies nombres carr(>s de Leonard de Fite (Ib.
1855). — Sur lemol kardaga et sur une me-
tbode indienne pourcalculer les siuus (Xouv.
Aon. d. Malhümat. XIII, 1854). — Sur une
donoöe historique relative ä Teniploi des chif-
fres Indiens par les Arabes (Tortolini't Annali
di Scienze mat. e fls. VI, 4 855). — Kssai d'uiie
restitution des travauK perdus d'ApoUonini sur
les quantitcs irrationnelles (Mc^m. pres. par
divers savants ä TAcad. des Sciences de Pa-
ris. XIV, 4856). — Über ein in d. ktini;;!. Bi-
bliothek zu Berlin befindl. arab. Astrolabium
(Abhh. d Berlin. Acad. 1858). — Traduction
d'un chapitre des Proliigoniönes dlbn Kbal-
doAa, relatif aux scicnces math. (Atli deli Ac-
cad. Pontif. de'Nuovi Lincei, 4856). Traduc-
tion du traitö d'Aritbniötiquc de Mohammed
AlkaleAdl (Ib. 4 859). Traduction d'un fr«;;-
inent anonyme sur la formatiou dos IriaiiKles
reclanglos en nombres enlicrs, et d'un autre
Irait^ arabe sur le mOme sujet (Ib. 4 864). —
Note sur les puissances de puissances et sur
les fonctionslinverses correspuudantcs (Crel-
le't Journ. 4 854). Propri^tes g<^nerales des
courbes algöbr. et tlieoreuies sur les coniques
homolhetiques (Ib. 1 857). Propr. d'un Systeme
de courbes algebr. ayaut en commun un cer-
taio nombre de points (Ib. id.). Propr. de cer-
tains systdmes de surfaces du second ordre
(Ib. id.). — Note sur une propri^lc d'un Sy-
steme de quatre coniques (Lioaville't Journ.
4 854). Theoremes relatifs aux interscctions
de certains syst, de courbes ou de surfaces
(Ib. 4 854 et 1855). Sur l'^quation generale du
i^iriur (legrö 5 deux variables dans laquelle on
fait varier un des coeflicicnts (Ib. 4 859). Sur
une classe de fonctions qui peuvent s'expri-
mcr rationnellement les unes par les autres
(II). id.). Theoremes sur le c6nc de rövolu-
tion (Ib. 4 861). — Sopra la teorica dei numeri
congrui (Annali di mat. pura od applic. 4 860).
IVoestyiii Alphonse Cornill. —
Gegenwärtig (1854) Director einer Zuckcr-
sioderei in Russland, Schüler d. ßcole nor-
male superieure in Paris (OrJ,
geb. 18:24, Oct. 13, Romorantin, Dep.
Loire-et-Cher.
Sur los chaleurs spt^cifiques (.^nn. cbim. pbys.
Scr. IN, Vol. XXIII, 4848). Sur les dimants
(Ib. XXVI, 4849).
IVolsardy Jean Louis. — Repetent
d. angewandten Wissenschaflen an d. Ar-
lillerleschule zu Metz (BBM),
geb. 1797, März 31, Metz,
gest. 1828, Febr. !28, Metz.
Macliinc propre ä utiliser, comme forces mo-
trices, les variations de terop^rature. qui ar-
rivcnt ü la surrace de la terre (ob gedruckt,
ist zweifelhaft). — Considerations sur les So-
lutions particuliöres des equations diffi6ren-
tiellos du Premier ordre (Recueil de l'Acad.
de Metz, 4 828—29, auch Gergonne't Ann. XIII,
4 822 — 23). Recherches sur la dötermination
des fonctions de deux variables dont les cocffi-
cients difförentiels du premier ordre sont don-
n^s implicitement (Möm. de I Acad. de Metz,
4827—28). — Mit seinem Bruder (»Negociant
instruit«) schrieb er : .\rilhni^tique appliquöe
aux speculations commcrcielles et indus-
trielles, 2 Tom. formant 4 vol. 8*", Metz 4826
—28, 6dit. II par C. L. Bergery, Ib. 4 839.
IVoldstedt, Frederik. -- Dr. Phil,
(llelsingfors 4 844), Prof. d. Astronomie
an d. Univ. zu Helsingfors, Direct. d. Stern-
warte daselbst seit 4 852 (Or),
geb. 4« 13, MSrz tt (N.St.), Lochteä,
Finnland,
Diss. inaug. De gradu praccisionis positionum
comolae anni 4 577 a celebcrrimo Tychone
Brahe per distantias a stellis tixis mcnsuratas
dcterminatarum etc., 4", Helsingf. 4 844. De
longitudino et latitudine geographica ope in-
strumenti universalis delorminanda, Ib. 4 845.
— Die ilüheu d. DreieckspuDCte d. finolttod.
1355
woir
Wolf.
m
Gradmessunß üb€r d. Meere, berechnet (Act.
Soc. Fenn. III, 485i). Untersuch, d. Thei-
lungsfehier d. Reichenbach-Erterschen
Meridiankreises d. Helsingforser Sternwarte
(Ib. id.). Die Biegung dieses Meridiankreises
(Ib. IV, 4856). Lös. d. Aufgabe: Denjenigen
Punct zu finden, dessen Abstttnde von drei
gegebenen Puncten ttasammengenonimen ein
Kleinstes sind (Ib. VI, 4861).
Welt, Michael. — Prof. d. Mathe-
matik (161 2), Physik (164 3), auch d. Logik
u. Metaphysik (4 616) an d. Univ. zu Jena
W (GJP),
geb. 1584, Oct. 3, Regensburg,
gest. 1613, Apr. 2, Jena.
De substantia. De proprietatibus. De qualttaie.
IVolf, Christian, Freiherr von. —
Mag. Phil. (Leipzig 1703). Erst Docent
(1703] u. Adjunct d. phiJosoph. FacuUät
(1704) d. Univ. zu Leipzig, dann Prof. d.
Mathematik u. bald darauf auch d. Physik
an d. Univ. zu Halle von 1707 bis 4723,
wo er, der Irreligiosität angeklagt, seiner
Stelle entsetzt u. der preuss. Lande ver-
wiesen wurde. Ging nun nach Cassel, ward
Prof. d. Philosophie an d. Univ. zu Mar-
burg u. blieb es, bis Friedrich d. Gr.
ihn 4740 zurückrief u. zum Prof. d. Ma-
thematik, d. Natur- u. Völkerrechts, sowie
zum Vicekanzler d. Univ. zu Halle ernainite.
Ward darauf 1743 Kanzler derselben u.
17 45 Reichsfreiherr. Mitgl. d. Acad. d.
Wiss. zu Berlin seit 1710, d. Roy. Soc. in
London seil 1710 u. d. Pariser Acad. seit
1733 (M) (St),
geb. 4 679, Jan. 24, Breslau,
gest. 4 7.*)4, Apr. 9, Halle.*
DIss. de rotis dentatis, 4", Lips. 1703. Diss.
de algorithmo infinitesimali dltTerentiali , 4^
Ib. 4 704. Diss. Coiisideralio physico-malhe-
raatica hiemis proxime praeterlapsae, 4", Ha-
Iae4709. Elemente aöromelriae etc., 4'\ Lips.
1709, 41^ Ib. 4 74». Anfangsgründe aller raa-
themat. Wissenschaften, 4 Bde 8", Halle 1710,
letzte Aufl. Ib. 4 755 (Auszug daraus, S«*, Ib.
4 74 7, 4 0. Aud. 1772). Tabulae sinuum alque
tangentium, una cum lugarlthmis etc., 8", Ib.
4 741 (deutsch, 8", Ib. 4 744 u. 4 77«). KlomenU
matheseos universae, 5 vol. 4°, Ib. 4 74 3—41
(Nachgedruckt 4 vol. 4°, Genfl 732—88 ; Aus-
zug von J. F. Bübel unter d. Titel : Malhcsis
theorematica etc., 4", Viteb. 4 734). Gedanken
über d. angewohnl. Phänomenon vom 1 7. März
usw., 4**, Halle 174 6. Malhemat. Lexikon usw.,
8', Leipz. 4 74 6, 2. Aufl.. Ib. 4 782. Evperimenla
physica oder allerhand nützt. Versuche usw.,
8Thle. 8", Halle 4 721— 23, 2. Aufl. 4 745. Ver-
nünftige Gedanken von d. Wirkk. d. Natur,
8», Ib. 4 723, 2. Aufl. 1743. D° von d. Absich-
ten d. natürl. Dinge, 8<*, Ib. 4 724. Cosmologia
fi
ir
]
generalis etc., 4*, Krancof. et Lips. Uli. fii-
sammelte kl. philosoph. ScbrifleD, weUlk^
sonders zu d. Naturlebre u. deDdant»
wandt. Wiss. gehören usw., 6 Bde. 8*, Ui|i
4886—40. — Eclipsis solis d. 42 Ibj.lWh
diversis Germaniae locis obs. (Aet. biA
4 706). Schediasma de invenieiMlosiNH^
multipli ex dato sinu sioiplici (Ib. id.). Li|i
experientiarum fundamentales (1b.17ll|.l^
lutio dubii geometrici ab ill. Comileikl»
benteSn propositi (Ib. id.). Experimanli Mi-
nulla de coloribus per confusioDom dttir»
rum fluiduruni producendis (Ib. id.). Iw-
tum circa experimentum de circultUtM |t
porös ligni (Ib. 4 74 0) . Solutio dubionBiM-
metricorum in Diario Trevoltieosi prop4l
rum (Ib. 4 74 4). Novum iampedumgiiiill
id.). Defensio virium in corporibui eudA*
tium contra nuperasobjcctiones(lb.id.].(l-
jectiones contra novam definitiooem imto
in Diario Eruditorum Parisino exhibilaal^
id.). Relatio de novo baromelroramctiif'
mometrorum concordanlium genereflb-W
Examen corollarii III ad prop. Vll deqvidn'
tura circuli Onidonia Orandi (Ib. 4745). Ri*
litteraria mathematica de perpetno umM
longitudine maris et quadratura ctrcQÜllk
id.). Meditatiodesimilitudinefiguranim.pnt-
sertim curvilinearum, et constnictioae iviit-
larum cyclico-parabolicarum similium, di-
tamque inter se rationem habentium (Ibid.).
Regula nova inveniendi logarithmum suninM.
sive difTerentiae duonim numeromm ratioii-
lium sive irrationalium (Ib. id.). Regula inm
eaque universalis inveniendi diflTerentiam po-
tentiarum duarum quarumcunque sed ejvs^
dem ^radus quaruni radices sive unitatesi^
numero alio diflferunt (Ib. id.). Epislola pn
eminente mnlhematico I. Bemoullio contn
quendam ex Anglia antagonistam scripta (Ib.
1716). Relatio de phaenomeno luminoso d
4 7 Martii etc. (Ib. id.). Theoremata ßeotn^
trica nova etc. (Ib. id.). Notanda circa Ibeo-
riam colorum Newton ianam (Ib. id.). Ver
schiedene Berichte ebendasei b.<it. — Princip«
dynamica (Comment. Acad. Petrup. I. 17!*'
— Noch aufgefundene kleine Schriften usv
(posth.), 4°, Halle 4 755. Meletemata mathe
matico-philosophiea etc. (posth.), 4°, Ib. 1755
— Viel Philosophisches, Juristisches, ver
schiedene Vorreden usw.
♦ gest. \lh\ \pr. 19 (HL)', 1754, Apr. 19 {OttU.
IVoir, Nathaiiael Matthaeusvon
— Dr. Med. (Erfurt 17 48). Nachdem ei
Leibarzt folgwei.se d. Fürstbischofs vm
Posen, des Krongrussmarschalls von Po-
len u. des Fürsten Czartorisky gewe-
sen, privatisirend erst (1769) in Dirschai
u. seit 1772 in Danzig, wo er eine Stern-
warte erbaute u. spater die Naturfor
sehende Gesellschaft daselbst zur Oniver
salerbin seiner Nachlassenschaft einsetzte
Geadelt auf d. poln. Reichstage von 176<
Mitgl. d. Roy. Society zu London (M;,
WoU
7t4, Jan. H, KODitz, West-
preumen, *
784, Dec. 45, Datuig.
M astrODomica« facUe DanliBCi
IT8t, una cum alils Vonaviae et
a t76i ad I77S factis elc. Iposlh.
iBlli edirt), S», Bernl. <T85. — De-
i*EM«di in melallirocUots C^m-
ri ÜDgarl* (Phil. Tr. 1 701}. El^io
Ditrum in Podolia (Ib. 176». An
thfl Poiisb cochtaeal (Ib. t7tt el
:be grait eold al Wiruw in the
in the Y. ITIO (Ib. <TB8). Brevli
almclura al effeclu tpaciilorini
I parabolicoruin a dafuncU) %qa-
elabomloruin elc. [Ib. IT<9). —
bb. in J. Baiaonlli'i Recuall ponr
Daa, T. II u. tn Bedtt'a Jahrb. f.
3, 95 u. SB. — MefticiniscfaMU.
Jacob. — Prof. (exlr. 1798,
d. Halbeoulik an d. Univ. zu
[i. Uilg). d. kün«|. Düii. Ge-
wiss, seit 1805 (NK} (DSJ.
49. Jaa. S6, NykjÖbiDg ao(l?a\r
sler,
19,
Rudol)ih. — Dr. Phil. (Bern
I 1839 bis 1856 Lehrer d. Ha-
. Physik an d Realschute zu
beo 1844 Privatdocenl, 1847
Docent u. 1SS3 Prof. exir. an
Mlbst, auch t847 Direclop d.
emwarle. Seit 185K Prof. d.
am PoLytechnicum u. Director
't« in Zürich, daneben Prof. d.
am oberen Gymn. (1855 — 61)
zt Prof. exlr. d. Halhemalik u.
an d. Uuiv. daselbst i'Or;,
16, Juli 7, Zürich,
in d. üeradiinigeD Gebilden in d.
eniisd, l.Aan. 1847. Taiichenb.
Jk, Physili, Geudüsie u. Astrono-
tUi, t. Aufl. 1860. Biograptiien
Mcblcbte d, Scbwaiz, t Bde. 8°.
-•(. — tlbar d. PiuspuncleDCiir-
n zweileo Grades (CräUe'i Jnnrn.
-GeodiiL Auigab« (Sraaerri Aroh.
•ilrr. zu d. EJamealen il. Gaom«-
4846]. Über d. Tcansforraation
Coordinslea im Raum (Ib. XIII,
Bobb. mit d. ScbOsbein'scIien
(Fe«. ADD, XCI, I8S4). HmuU
etr. Beobb. in Bern (EU. XCW,
II, 4 8 SS j. über d. elfjährige Pa-
Dooennackeii u. «rdoiagoeL Va-
CXVU,(U1).— Aatron. BMhb.
Wolftn.
13S8
Nachrr. «on Bd. XXIX an,
d. Annal. d. WeDor SUmwarte u. in d.
Honthly Nnticea of the astron. Society. — Re-
dieirle die •Ulllbeilniigen d. natarf. Geeellsch.
in Bern- von 18(1 bis «8SS, u. leiUea) d.
'ViaitelJabrMChrill d. nalurf. Geaellacb. In ZH-
richi. In beiden Zellscbrillen sabireicbe Bei-
irKge, nsmaotl. hialor; Inhalts u. in Batreff
d. Soanenflecke. — Fernerea in Jaka'a (tpt-
t«r Beif') UnletheltangeD.
Wolf, 8. Wo IR
Wointrt, Peler. — Dr. Med. (Gies-
sen 1696), erst Prof. d. Physik u. Analo-
DUcamGymn. ttiH8nau(1703), aucbpracl.
Anl daselbst, daRn (107 Hofmetticns a.
1708 Prof. d. Physik n. Anatomie am dor-
tigen Collegium Carolinum, 1716 bess,
Landphysicus u. 1717 Leibarzt, llilfi. d.
l.c(vakiin. Academi« (SIJ (HL).
geb. 1675, JmÜ (I, Haoau,
gest. <7S6, Dec. 3, Gaseel.
Deanilia pneamalica, 1U7. Cla*it philoio-
pbiae experlmentalit, HanDviae 4 71)1. Defon-
tiumorlgine. Ib. 4 704. AmoenilatesHaBSiaein'
rerioris snbterrtneee, Caaselae 171i. Phystca
cnriosa experlmentalis, 4*, Ib. 4711. De der-
mis Bmbsenslbas, Ib. 1718. Htilorla netora-
IJR Hasstae Inferioria, Toi., Ib. 171».
Wolfen, Jacob Philipp. — Dr.
Phil. (Greirswald 1836) u. königl. Pr«fes-
sor (1801) JB Berlin. Seit IBST UUHer
L d, Berlioer aatronom. Jjibrbuck (QrK
geb. 1803, Hai 31, Hiiideo.
II. Krter*! Hechinik oaw., nut Anmerkk. u.
Erltlulrr., IBde. 8°, Grelfsw. 1 S48— Sl. Tabu-
reductionum astronomicanim annli 1860
usque ad 1SSD respondenlM etc., 8*, Benttin.
1 8AS. — Einige Untermtch. Über d. KrttmniBBg
d. Curven naw. {SruMm Arch. IV, 4U4).
AaflMung d. Kepple r*««!!«» Problems na<Ä
Vewteii, verglichen mit d. jelil gebrtitiebk
(Ib. VII, 1S46). Über d. verschiedenen Au»-
drücke d. KrümmungHhalbmesa. e. Cunre (Ifr.
IX, 18(7). Über strengen, gelinde Winlei (Ib.
X, IS(7). Über d. Seiten u. Winkel sphltr.
Dreiecke naw. (Ib. id.). Über d. .'iuimnlrunB
verschiertn. oaeadl. IMhan (Ib. Xt, I84ii).
Ubert. Integral iaXiil«i*aTlworia motuseorp.
solid. (Ib. XIV, ttigo]. Die 18 lelzien Winter
I (Ib. XVIll. fSSt u. XX, 18BI). Be-
merk, zuXnler'Blntegralrechn. (Ib.XX, ISSf).
Bntwicklungd. Braches T^^^ ~ in e. Reibe
I d. Form: a + beoity4-ccas4tf>-t-d,eos<ip
. . (Ib. XXI. 1SSI). über d. Oberfläche e.
Zone Hurd. Etlipsoid [Ib. XXII. 18S(}. Dar-
Potenzen d. Cos. u. Sin. e. Winkels
durch Cos. u. 8ln. d. vietfacb. Winkel (Ib.f
XXIV, 18SS). Zwei gromelr AB^abea (Ib.
XXV, ISSS], — Wahrichelalicbele Btemente
d. Cometen von 18S1 (A»tr. Nicbrr. X, 18U}.
A«n«a. d. Ao/jaU : r - ■
wour.
w
nlinnlinn e. Weluarpera ms n. ptmtM. I)i-
Hlaniea von zwei bskannt. Fiiilemen in flnil.
(Ib. Mir. iSIfi). ilbenl. Aehnlichk. d. ISS9,
Ose. I entdeckt. Cometea mit dsni von ITBi
Ob. XVII, <8tO). Neue Begtimm. d. Uelishahn
(Ib. XXXII, 1BSI). Über d. wahre Zasum-
nienkuiifl d. Planeten Mercur, Venu» u. Mars
am 7. a. S. Kebr. ISSS (]b. XXXIIT, 18SS).
Weitere Untersuch, über d. Elemente J. Ileus
[Ib. XXXVI, I8S8 u. XXXVIII, I85(). Noch
verschiedene astron, Beobb. ebendsselbat. —
Ober die lelzlen IS Winter in Berlin (fagg.
Ano. XCIII, iS5t). — Ausssrd. Barechnnngen
rurd.BerllneresIrnn. Jahrb. seil 4 8ST, lieferte
er von d. Academ. Sternkarlen hora XVI u.
XIX, nebst zugehörigen Calatopen, sowie d.
Catatog zur Karle bor. VUI. — Viele, meist
popalUre Aufsstie in d. Hooatsberichlen u. d.
Zeitachr. d. Berlin, geogr. Geselischart.
Wolff, Hermann. — Dr. Med. (Har-
burg 1586), Fror. d. Physik (IS89) u. spä-
ter (<&9I) d. Hedicin an J. Univ. zu Har-
burg, darauf (1597} Leibmedicus d. Land-
graren Horitz von Hessen in Cassel (SlA
geb Marburg,
gest. (610, Hai 9, Cassel.
Pbysicae s. natarsüs phiiosophiae institutio-
nei ComeliiTalerii (Jllrajeclini etc., 8°, Marp.
<Sti. Beschreib, d, roineral, Brunnens, so
neulicherZeil beiCasspi in Messen wiederumb
in Brauch gebrachl worden, 4°, Cansel tSOB
(auch IsteiDiscLj .
WoIff, Franz Ferdinand. — W»r
seit 1710 als Candid^ilus juris ;iuf d. Con-
sisluriuin in FIannovi>r hesi'liiHti^l u. wiird
1795 Consislorialsecrelür dnsellisl (Or),
geb. 1747,
gest. IHOl, Mai 37, H^innover.
Ktwua iiberBliUabluiler(Oilb. Ann. Vlll, 1801).
Überd. Cnnütrucl. d. Volta'scheii Süule lii.
id.j. Dher Eleklrioilül u. VerbFSsr. d. Elek-
trisirmaschinen usw. (Ib. XII, ISOS). Über
elektr. Versuche u. den Lichtschein il. Wind-
bUchse (Ib. id.).
Wolff, Friedrich Benjamin. —
Or. Phil., erst ((789) Adjunrl u. darauf
(1800) Prof. d. Uathemalik u. Physik .im
Joiichimsthalschon Gyninas. zu Berlin l)is
1831, wo er diese Stelle nicdcrli-glc? : da-
neben von I8!0 bis zu .seinem Tode Prof,
d. Logik u. Mulheoialik an d. njed.-nliirur^,
Mihtilr-Acndemie dasellist, aurti seil 1811
Milgl. d. (echn. (iewerb- u. HandHs-I)e-
putalionimlhindelsniinislerium (GB. I 89!.^>^
(M.UJ (r..\üi'6),
geb. 1766, SefU. 7, Pohl. Lissa.'
Hest. l8iS. Jan. 19, Berlin.
Annalen d, chemischen Ltlpralur, 3 HUe, 8",
Berlin 18DS. MitH. H. Klaproth: Chemisrhes
WOrterbncb, 5 Bde. 8', Berlin 1807 — 18,
Snppl. dazu, 4 Bde. 8", Ib. tSIt-
d. Chemie nach MnTT>7, Theurdi
3 Bde. 3°, Ib. 1 31 8—31 , Viele Li
ehem. u.phys. Werke, z. B. vod1M,1i^
Brewfter, Cluptal, OBlton, H. Vuj, Wmy
Eupail, T»nqnallB d. A.
• jtb. 176i, Bepl, 7 llf).
W»lff, Isaac. — Privallehnri.b-
lliematik in Berlia (GB. (81S;,
geb. I77G, . . . Dessau, gesL
Lehrb. d. vervollstttod. Aritbmelik ow., f.
BerliBiSit.
Wolff, Karl FerdiniDd Leb*-
recht. — Prof. d. Mathematik amki#
Gewerbe-Institut in Berlin ; zuletzt fxt
sionirt (Tom. Zeit. 1861, Febr. 1 9),
gest. (861, Febr. 15, BunzUn, Sdki
Tbeoret.-pract. Zafalenlebre, S Bde. **, tt^
Ign— 39, 3. Aufl., Ib.l84a— SS. DifliMKll»;
bende Geometrie, 8°, Ib. 18», 1. AnB-IW
Lehrb. d. Geometrie, iBde. B°, Ib.ltU-l^'
T. Anfl. von Bd. I, Ib. IBAO.
Wolff, BmilTheodor. — Dr.lU
[Berlin f 813), rolgweise Assistent am cka.
Laboratorium zu Halle (1843), Lebrer«
landwirtlischafll. Institut zu Brösa beiB»'
tzeii (1847], Chemiker an d. iandwitlk-
sclialtl. Versuchsstation zu Höckern bei
Leipzig (l8St) u. seil 18Si Prof. d. Agri-
culturchcmie an d. landwirlhschalll. An-
demie zu Holienheini in Wiirlemberg fW. |
geb. (81 S, Aug. 30. Flensburg.
Diüs. inauR. De compositione fossilium EdK*
berflitis, Scapolithi et Mejonltls, 8*, Bo*''
1843. Quellen - Literatur d. tbeoret. -wpi.
Chemie. 8°, Halle ia4S. Voltstund. Cber»ieH
il. eleineLilar-annlyt. Unlersucliunjien otp'-
Subütanzen, 8°, Ib. IR4G. Die ehem. Furschn»-
ßpn auf d. Gebiete d. .A)iricullor osw., >*<
Leipz 1847. Das Keimen, d. Wachslhumt
d. Krnahr. d. Pflanzen, H", Bautzen 18<t- W
naturResetzlichen Grundlagen d. AckerbiM«.
i Bde. 8", Leipz. (851, S.Aun. IBS«. Jsbr»*-
berichte über d. landwirthsrhattl. Vemcbi-
slalion in Mockcrn I — III, 13Si— St. Verli-
ehe über d. Wachsthum u. d. Ernghr. tiailB'
Culturpflanzen (llohenbeimer Pnirni. ISIS
Die Krschüpfunf: d, Bodens durch d. Call»'.
3°, Leipz. 18S6. Anlelt. z. ehem. Uolanwrb
landwirthschatll. wichtiger .CtofTe, 8», SIilli'
18S7. — Beitrr. z. ehem. Kenntn d. F«««'-
stofTe {Millheill. aus Hohenheim, Hft. H,<^"'
Die MIneralslOITIer u. die SlickstOBler la <<
l.andwirthschaft ;Ib. Hft. iV, 18SS). -tbfn)
Kr^'sta1lsystem d. Zockers u. d. Weiastnn-
S)iüre(Brdminn'iJourn. XXXVIII,184S|. Che-
misch-mineraloR. Beitrr. z. Kenntn. d. roUita
Porphyi-s bei Halle (Ib. XXXIV. 18»). Vn-
üleich. ehem. Untersuch, d. verschieda. Tbnh
d. Rosskeslanienbaums (Ib.XLlV, 18(8). Obt<
d. Binfluss d. Hineralaalie auf d. Entwickl.d
WouqpMig
WolUuiton.
1362
Substanz (Ib. LI, 4850). Schwan-
d. quantitat. Zusapimensetzung d.
r u. derselben Pflanze (Ib. LI 1, 4 864 ).
3 in landwirlhschafll. Zeitschrr.
JSMIg|JohannF'riedrich. —
'barmacie an d. Univ. zu Wilna
•^5 Nord. Ann, \\\),
1776, .. . Lozowa, Podolien,*
bwefelwasserstofi^s ein« Sttiire?
?ord. BIttU. 1, 4 847). Chem. Unter-
erba Rubi Cbamaemori (Ib. id.).
ilen von Cliocin.
I ErdmanD. — Prof. d.
st am Gymo. zu Posen (i80i),
. Ritteracad. zu Liegnitz (4 807),
it 4 8 4 0 Schulratb bei d. Regie-
•eslau (M, \l) (N),
60, Sept. 7, Förbau,
S8, Dec. S8, Gross-Tinz, Scbles.
e. neuen Elektrisirmascbine (Gilb.
[V, 48i8).
i|JobannLudwigFried-
Bayerscher Ingenieur, Prof. d.
Qost an d. polytechn. Schule in
dann Vorstand d. Bau-Inspection
h (Gl M),
1784, .. . Ludwigstadt, Ober-
Maiakreis,
Abband!, über Kalk, Gyps a. Mör-
, Calmbach484S. Vollstttnd. Lehrb.
t. Baukunst, 3 Bde. 8», Stuttg. 4888
ersebiedene bauwisseosch. Werke.
itela, Joseph. — Prof. d. Ma-
m Golleginm zn Kaschan (f 8f 0),
d. höheren (1820) u. (4 833) d.
angewandten Mathematik an d.
•esth (FH),
76, Jan. 39, Garlstadt, Groatien,
in theoriam motus, 8«, Cassov.
enta geometriae purae, 8^, Ib. 4 84 4 .
in mathesin puram, 8 vol. 8°, Bu-
88.
lOch 1835 gelebt zu haben.
ftttSlain, David. — Prof. d.
k an d. üniv. zu Strassburg
, Gesch. d. Math. I, 4 49^,
Breslau,
59 S, . . . Strassburg.
KtlUf.
istoll, Francis. — Pfarrer erst
)reham in Norfolk, dann zu Ghi-
\ Kent. Mitgl. d. Roy. Society in
GM. 18 4 6; (WB) (B),
B d 0 r f r, HandwBrterbaeh 11.
geb. 4731, Nor. «3,
gest. 4 84 5, Oct. 34, Chiselhurst.
A specimen of a general astronomical cata- '
logue, arranged in zones of north polar di-
stance etc., fol., Lond. 4 789. Directions for
making an universal meridian dial, 4**, Ib.
4798. Fascicutus astronomicus , containing
observations on the northern circumpolar re-
gion etc., 4°, Ib. 4 800. — A portraiture of the
heavens, as they appear to the naked eye,
4 Opiates, fol., Ib. 4 844. — Obss. on the trAnsit
of Venus over the Sun, 8 June 4 769, made at
East Dereham (Phil. Tr. 4 769). Astronom,
obss. made at Chiselhurst (Ib. 4778^ 74 et 75).
On solar Spots (Ib. 4 778). On the relative po-
sitions and magnitudeof the stars (Ib. 4 784).
On a new system of wires for a telescope (Ib.
4785). Description of a transit ci|ple (Ib. 4798).
* Bfüt seiner Fraa, Alatbea Hyde, hatte er neben
Söhne und zehn Tflchter. -^ Sein Vater, auch Fran-
cis heissend, war gleichAllf Blitgl. d. Boy. Soeiety
zn London n. starb, 80 Jahre alt, 1774, Dec. 27.
Wollastoil, Francis John Hyde.
— Aeltester Sohn des Vorigen. Dr. Juris, ^
Pfarrer in d. vereinigt. Kirchspielen St. Ve-
dast Forster ^u. St. Michael-le-Quern in
London, zuletzt Vicar von South Weald,
Rector von Cold-Norton u. Arcbdeacon von
Essex. Mitgl. d. Roy. Society zu London
(MM) (RGE) (An. R. f. 4 883;,
geb
gest. 4 823, Oct. IS, London.
Description of a thermometrical barometer for
measuring altitudes (Phil. Tr. 4847). On the
measurement of the Snowdon by Ute thermo-
metr. barometer (Ib. 48iO).
WoUaslOBiWilliam Hyde. — Bru-
der d. Vorigen. Dr. Med. (Gambrii^e 1793),
Fellow d. Cajus College in Cambridge; an-
fangs pract. Arzt erst zu Bory St. Edmunds,
darauf in London, legte aber schon 4 80 0 die
Praxis nieder u. lebte dann als Privatmann
in d. Metropole, zum Theil von dem reichen
Ertrage seiner Erfindung der Schmiedbar-
macbung d. Platins. Mitgl. d. Roy. Soc. zu
London seit 1793, d. Astron. Soc. seit 4828
u. d. Board of Longitude (ASM. 19),
geb. 1766, Aug. 6, East-Dereham,Nor-
folkshire, *
gest. 4 8S8, Dec. 2S, London.
On gouty and urinous concretions (Philosoph.
Tr. 4797). On double Images caused by at-
mospherical refraction (Ib. 4 800). Experiments ^
on the Chemical production and agency of
electricity (Ib. 4804). A method of examining
refractive and dispersive powers By prismatic
reflection (Ib. 4802). On the oblique refractioM
of Iceland crystal (Ib. id.). Obss. on the quan-
tity of horizontal refraclion ; with a method'of
measuring the dip at sea (Ib. 4 808). On a new
metal found in crude platin (Ib. 4804. — Bnt-
86 #
1363
WoUab
Woltman.
deckung d. Palladiums a. Rhodiums).
On the discovery of Palladium ; with obss. on
^ okher substaoces foubd with Piatina (Ib. i 806).
Od the force of percussion (Ib. 4806). On fairy
rings (Ib. 4 807). On super-acid and tub-acid
salts (Ib. 4808). On Piatina and native Palla-
dium from Brazil (Ib. 4 809). On the identity
of Columbium and Tantalium (Ib. id.). De-
scription of a reflective Goniometer (Ib. id. —
Das nach ihm benannteReflexionsgonio-
meter.) On muscular action, sea sickness
and the salutary effects of exercise on gesta-
tion (Ib. 4 840). On cystic aciäe, a new spe-
cies of nrinary calculus (Ib. id.). On the non-
existence of sugar in the blood of persons la-
bouring under diabetes mellitus (Ib.- 4 84 4).
On the primitive crystals of carbonate of lime,
' bitter-spar and iron-spar (Ib. 4 843). On a
periscopic ca^era-obscura and microscope
(Ib. 484 i). On the elementary particles of cer-
' tain crystals (Ib. 4 84»). On a melhod of free-
zing at a distance (Ib. id. — Sein Kryopho-
rus.) A metbod of drawing extremely flne
wires (Ib. Id.). Description of a single-lens
micrometer (Ib. id.). A synoptic scale of Che-
mical equivalents (Ib. 4 84 4). On the cutting
diamond. (Ib. 484 6). Obss. and experiments
on the mass of native iron found in Brazil (Ib.
4 84 6). On the method of cutting rock crystal
for micrometers (Ib. 4820). On sounds inau-
dible by certain ears (Ib. 4820). On the con-
centric adjustement of a triple object-glass (Ib.
4 822). On the flnite extent of the atmosphere
(Ib. 4822). Onmetallictitanium(Ib. 4 828). On
apparent magnetism of metallic titanium (Ib.
id.) . On the semi-decussation of the optic ner-
ves (Ib. 4 824). On the apparent direction of
eyes in a portrait (Ib. 4 824). On a method of
rendering Piatina malleable (Ib. 4 829). A de-
scription of a microscopic doublet (Ib. id.). On
a method of comparing the light of the sun
with that of the fixed stars (Ib. id.). On the
water of the Mediterranean (Ib. id.). On a dif-
ferential barometer (Ib. id.). — Method of ob-
taining iodine (Thomson, Ann. of phil. III,
4844). On the crislals of iodine (Ib. V, 4815).
Description of an elementary galvanic battery
(Ib. VI, 4 84 5). On the primitive form of bitar-
träte of potash (Ib. X, 4 84 7). Obss. on Beudant't
memoir : Sur ladötermination des esp^ces mi-
nörales (Ib. XI, 4 84 8). On potash in sea water
(Ib. XIV, 4 84 9). ~ Report of the present State
of Samsden's dividing engine (Quart. Journ. of
Science XII, 4 822). Methodofdetecling magne-
sia on the smallesl scale (Ib. XV, 4 823, p. 336).
* geb. 1776, Aug. 6 (JTJPC) ist offenbar Druckfehler.
IVolleb, Theodor. — Dr. Phil. (Ba-
sel 1643). Von 4 654 bis 4 656 Prof. d.
Griechischen am Gymn. in Basel, dann Pa-
stor an d. Martinskirche daselbst. Onkel
des Folgenden (AB),
geb. 4 625, Apr. 28, Basel,
gest. 4 667, Noy^ 7, Basel.*
Decas quaestionum physicarum de coelo side-
reo, 4°, Basil. 4646.
• An der Peit.
*.- •
IVolleb, Johannes. — Dr
(Basel 4 667). Prof. erst (4 667) d.
(dabei auch Organist), dann (4673)«
sik an d. Univ. zu Basel (AR),
geb. 4 640, Oct. I, Basel,
gest. 4 675, März 47, Basel.
Einige Dissertationen, z. B. : De fom
stentia elementorum in Mixto, B«si
De alteratione elementorum, Ib. 467!
IVolUa, Christian. — Ni
(Greifswald 1750) u. Dr. Med. (Lun(
von 4756 bis 4764 Adjunct d. i
FacultSt an d. Univ. zu Lund, da
d. Chemie u. Pbarmacie daselbst
rer's Journ. \U) (SLH),
geb. 4 730, Cimbritsha
gest. 4798, Sept. 7, öfverbyP
Schoner
Von d. Verfälsch, d. Weins mit Blei{
Altenb. 4 778. Übersetzung von : De
thargyrio mangonisatis, Lund 4 777.
mentis sympatheticis, 4 784. Om kern
i fysiken, 4 782. De tsHafl) antimoni
Afhandl. om victril-tillverkning, 4
Vitriols syrans egenskaper, 4 784. De
moniaco, 4 794. De principiis sao^
mani, 4 798. Corollaria nonnnlla e
aquarum mineralium, 4 794. — Medii
* geb. 1731, Mai 22 {,Br).
IVolters, Matthias Jose
Belgischer Ing^nieur-en-chef (Bl
geb. 4 793, Miirz 4 7, Ruremc
gest. 4 859, Apr. 24, Gent.
M6m. sur les inondations des rivi«
Flandre (Bull. Acad. Brux. XII, 4 84
andere hydrograph. u. auch histor.
^I^oltersdorf, Johann Lu
Prediger, von 4 748 bis 4 752 ai
Geist-, dann an d. Gerlraudten-1
Berlin (M) (Se\t\ Ehrenyedächtniss
berschlag, Berl. 4772^,
geb. 4 724, Juni 25, Friedricl
Berlii
gest. 4 772, Dec. 22 — 23, Ber
Systema minerale etc. d. i. Miner
worinnen alle zum Mineralreich
Körper im ordentl. Zusammenhao
ihren Classen, Ordnungen, Gescble
Arten vorgetragen werden, 4°, Be
neue Aufl., Ib. 4755; durch E. 1
Ulm 4 755.
\l^oltmail (nicht Wollmann
hard. — Von 4785 bis 4792 Ws
Conducteur in Ritzebüttel, seild
serbau-Direclor bis 4 8 4 2 ebend:
von da ab in Hamburg; trat 18^
Ruhestand (Hamburg, Künsüer-L
Hamb. 4 854;,
Wondraaohak
Woodward.
1366
geb. 1757 um Weihnachten, Axstedt,
Hannover,
Sest. 4 837, Apr. SO, Hambarg.
»rie a. Gebrauch d. hydrometr. Flügels
9 8**, Hamb. 4790, DeueAufl., Leipz. 483S.
*ilge z. hydraal. Architectur, 4 Bde. 8^
[■lg. 4 794—99. Beschreib, d. hydrometr.
»Is Q. dessen Gebrauch als Wind- u.
tnmesser, 8^ Hamb. 479S. Beitrr. z. Bau-
»t schiffbarer Kanttle, 4°, Götting. 4809.
iret.-pract. Untersuch, über d. Wirkung
laschinen, deren man sich bedient, um
nblickl. Bewegungen hervorzubringen,
[b. 4804 (auch französisch) . Theory and
iription of a Ventilator for airing vessels,
Ha, mines etc., 8**, Hamb. 4805 (deutsch.
Ib. 4808). Über d. baurechtl. Verfahren
Yerbessr. d. Flüsse usw., 8<>, Ib. 4834.
Irr. z. Schiflbarmachung d. Flüsse, 8°, Ib.
i. — Ober e. Instrument z. Mess. d. Stos-
d. Waaserströmung (N. Abhh. d. königl.
kB. Gesellsch. d. Wiss. II, 4 795). Über e.
iplr. Phänomen (Ib. III, 4798). «^ Theorie
beachrijviog van een nieuw uitgevonden
•prad-watermolen, mit een liggend schep-
(N.Verhandl. Maatsch. Haarlem, 1, 4799).
Beitrr. z. Beurtheil. u. Erläutr. d. neuen
MOS. Maass- u. Gewichts-Systems usw. ;
J. Th. Seinke u. U, ▼. Oratebi (Verhandll.
icfarr. d. Hamb. Gesellsch. V).
RTaBdrasehak, A n ton. — Dr. Med.,
rer d . Mineralogie beim Erzherzog F e r~
land (v. Moll, Jahrb. d, Berg- u. Hut--
geb. 1758 etwa,
gest. 4798, Sept. 27, Wien.
m. Untersuch, d. krystallisirten Lilalita,
Molitha a. Berylls von Roschna in MKhren
Abhandll. d. kdnigl. Böhm. Gesellsch. d.
8. III, 4798). D** d. Meerschaums von
bechiiz in Mähren (Ib. id.). Über einige
kwürd. Stein- u. Gebirgsarten von Mäh-
(Ib. id.).
XToodi James. — Oberhaupt (Master)
Sl. Johns College in Cambridge, De-
al von Ely u. Pfarrer (Rector) von Fresh-
er auf d. Insel Wight*. Mitgl. d. Roy.
iety zu London (An. R. f, 4 839^,
geb. 4760 etwa, . . . Kirchspiel Bury,
Lancashire,
gest. 1839, Apr. 23, Cambridge.
priDciples of mathematics and natural
oeopby, 4 vol. 8*, Cambridge 4 795—99
[. IV, pt. II enthaltend Principles of astro-
ly, von 8. Yinee). — On the roots of equa-
s(Phil. Tr. 4798).
fn§ bei teinen Lebieiten 15(H)Ü Lstrl. zum Ausbau
Im St. Johnt College bei, u. Termachte demselben,
t—ii Miner Bibliothek tou 4000 BAnden, noch
MiOOLttrl.
XToodhMUia, James. — Prof. d.
mie am College zu Philadelphia seit
4795. Mitgl. d. American Philosoph. So-
ciety (AAB) (CALJ,
geb. 4770, Nov. 47, Philadelphia,
gest. 4 809, Juni i, Philadelphia.
On the Chemical and medical properties of the
persimmon tree, Philadelphia 4 79S. On the
combination of acids, bitters and adslringents,
Ib. 4 798. The young chemist's pocket com-
panion, Ib. 4 797. -> An Answer to Dr. J. Prieit-
ley^i considerations on the doctrine of phlogi-
ston and the decomposition of water, founded
upon demonstrative experiments (Tr. ameri-
can. phil. Soc. IV, 4799). — Experiments and
obss. on the Vegetation of plants etc. (Niohol-
aon'i Journ. 4 802). — On certain points of
chemistry (Medic. Reposit. Vol. II). Chemical
news (Ib. III).
IVoodhoüfla, Robert. — Fellow d.
Cajus College in Cambridge, von 4 820 bis
4 822 Prof. (Lucasian) d. Mathematik u.
seitdem Prof. (Plumian) d. Astronomie da-
selbst (an Vince's Stelle), daneben seit
4 821 Director d. neu errichteten Stern-
warte (KEC),
geb. 4 773, Apr. 28, Norwich,
gest. 4 827, Dec. 23, Cambridge.*
The principles of analytical calculation, k"*,
Cambr. 4 808. A treatise on plane and sphe-
rical trigonometry, 8^ Ib. 4 809. A treatise on
isoperimetrical problems and the calculus of
variations, S^, Ib. 4 844. An elementary trea-
tise on plane astronomy, 8°, Ib. 4 842. — On
the necessary truth of concluslons obtained
by means of imaginary quantities (Phil. Tr.
4 804). Demonstration of a theorem, by which
such portion of the solidity of a sphere are
assigned as admit an algebraic expresslon (Ib.
Id.). On the independence of the analytical
and geometrical methods of investigation ;
and on the advantages to be derived from
their Separation (Ib. 4 802). On the investiga-
tion of certain differential expressions, with
vhich Problems in physicat astronomy are
connected (Ib. 4 804). On the translt Instru-
ment of the Cambridge observatory (Ib. 4826).
On the derangements of transit Instruments
by the effects of temperature (Ib. 4827).
* gw, Dec. 28 {An. B.f. 1827).
IVoddirardjJohn. — Dr. Med. (Cam-
bridge 4 693). Prof. d. Medicin am Gre-
sham College in London seit 4 692, auch
Mitgl. d. CoUegiums d. Aerzte daselbst seit
4 702, u. Mitgl. d. Roy. Society (BD),
geb. 4 665, Mai 4, Derbyshire,
gest. 4728, Apr. 25, London.
An essay tQwards a natural history of the
Earth, and terrestrial bodies, especially ml-
nerals etc. ; with an account of the universal
deluge, and of the effects that it had upon the
Earth, 8°, Lond. 4695. Naturalis hisloria tel-
luris illustrata et aucta, 8°, Ib. 4 71 4 (deutsch,
8^ Erfurt 4744 ; französisch, 4«*, Paris 4 753).
86*
1387
WoodKvttrd
WMdii.
FoMil of all kiBdfl, diga§ted into a melhod sai-
table to their mataal relation and afflnity, Ib.
4798 fpostb.). Attempt towards a Datural hi-
§tory of the fosails of Bngland, S vol., Ib. 4 7S8
et 89 (poftb.). — Some thoughta aad experi-
meola coocaniiDg vegetaUons (Phil. Tr. 4 699).
IVoodward, Bezaleel. — Prof. d.
Mathematik am Dartmouth College in New
Hampshire (AAB),
geb. 1745, LebanoD, Cod-
DecticQt,
gest. 1801, Aug. S5,
A. a. 0. keine Scbrinen genannt.
WoolHohi John. — Lehrer d. Che-
mie an d. königl. medicin. Schule zu Bir-*
mingham (G, 1843;,
geb. 1790 etwa,
gest. 1843, Apr. SO, Birmingham.
A. a. 0. keine Schriften genannt.
WaroMiar, Edward Somerset,
Marquis of (auch Graf von Glamorgan
u. Baron Herbert von Ragland). — Reich
begüterter Edelmann in Monmonthshire,
der aber in d. bfirgerlichen Kriege, worin
er für die Sache des Königs focht. Alles
verlor, sein Stammschloss Ragland Castle
verwüstet sah und nach Frankreich fliehen
musste. Von dort in einem geheimen Auf-
trage der Royalisten 1656 nach London
gesandt, ward er erkannt u. in den Tower
gesteckt, aus welchem er zwar nach der
Restauration befreit wurde, aber ohne alle
Entschädigung» (Stuartl, p. i\),
geh
gest. 1667, Aug. 3, London.
A Century of the names and scantlings of such
inventions, as al present I can call to mind
to have tried and perfected, which, my former
notes being lost, I have, at the instance of a
powerful friend, endeavoured, now in the
year 4655, to set down in such a way as may
sufflciently instruct me to put any of them in
practice, Lond. 4 663 (Neu aufgelegt: Lond.
4 746, Glasgow 4 767, Kyo [Lancashire] 4 778,
Lond. 4 786, 4 84 3 u. 4 825, abgedruckt in 0.
Gregory, A treatise of Mechanics, Vol. II,
p. 554 , deutsch in Dietlein'a Übersetzung des-
selben Bd. II, S. 64 4). — Gestützt auf diese
Schrift, sehen die Engländer (namentlich A.
Ainger, Quart. Journ. ofScience, N. Ser. Vol. V,
p. SüS — gegen Arago, Annuaire 4 829 u. 4 837) ,
und wohl mit Recht, den Marquis von Wor-
oeiter als Brflnder der (obwohl noch sehr un-
vollkommnen) Dampfmaschine an, zumal aus
1^ 98 u. 4 00 der Schrift hervorgeht, dass er
sie wirklich ausgeführt hat, was auch ander-
weitig bestätigt ist; 4 668 wurde sie ihm vom
Parlament auf 90 Jahre patentirt.
* ,,The man who had tpent Uie fortane of a prince in
the cause of royalty^^ (er und sein Vater haUen auf
ihre Rottea 1500 Maim ni Fnn od m
ttx Karl I. ins Feld gestellt) ,,«m left, i
tna]llpl^ neulj in a statte of dcstitotm, (
with debU and withoat remrees''. - St
a. a. O. W. I, p. 44.
IVMVi, Olaus. — Prot d.
niora (4643), d. Griechiscbeo (161
Medicin u. Physik (I6S4) an d. i
Kopenbageu, zuletzt auch köoigL l
(J) (HL) (W),
geb. 4 588, Mai 13, Aarfaniis,
gest. 1654, Sept. 7, Kopenhsg«
Disp. cosmolog. de mundo, coelo ^a«
tibus et astris, 4«, Havn. 46S0. I^de
phiae et hydrographiae deHneatione,
4690. D«de meteorologia, 4«, Ib. 48t
citationes physicae, 4^ Ib. 4633.—
IVosegfai, Georg. — Prof.
Mathematik (4 667—90), dann d.
an d. Unyr. zu Königsberg (J),
geb. 4 694, Nov. 9, Köoigsb«
gest. 1705, Sept. 1 4 , Königsb
Scheint nur Mediciniaches gescbriebc
ben.
^, Alexam
Dr. Phys., Prof. d. Chemie an d.
St. Petersburg (Or),
geb. 4 809, Nov. 15 (A.St?), Ti
Goui
Über d. Ein wirk. d. wasserfreien S
stture auf das Ölbild. Gas (Lieb. Ad
4 888). Zusammensetzung d. Napbthi
XXVI, 4838). Über d. Zusammeoseb
nasäure (Ib. XXVII, 4 838). Überd.
entdeckte Chinoyl oder d. sogeoanot
(Ib. id.). Über d. Theobromin (Ib. XI
— Über d. Einwirk. d. Alkalien auf d
(Bull. phys. math. Acad. St. Petersb.I
Untersuch, über d. in Russland vork(
Brennmaterialien d. Mineralreichs
4845).
IVoülfa, Peter. — Chemiker
don. In der letzten Zeit gestörten
Mitgl. d. Roy. Society zu London
rer'^youm. V,S. 4 28; (Th),
geb. 4 727 etwa,
gest. 4 803, . . . Londen.
Experiments on the deslillation of a<
latile alkalies etc. showing how thr
Condensed without loss, and how
thus avoid disagreeable and noxioi
(Phil. Tr. 4 767. — Darin d. »V^ou
Apparat« beschrieben.) Experiment
the natura of aurum mosaicum (I
Exprmts. on a new colouring substi
the Island of Amsterdam in the Soul
4 775). Exprmts. made in order to
the nature of some mineral substa
4776). D° on some mineral anbati
4779). — Procöd6 pour faire r6fth(
WovCtn
ft. XXV, ITIt). — Sur1a <i«com-
I l'aictii volatil (Ib. XXXI, 1787).
)ur oblenir de l'huite en quanlltä
«s gommeuset et nMciliginenses
I, 1788). UBQJära ds prtparer le
I»« (Ib. Id. et XXXIV, I78S].
»n, S. ValeriuB.
gri, FerdiDand Ludwig,
OD. — Capilttn in d. roas. Ha-
796, Dec. 19, Pleskaa, Liedand.
teobb. wahrend leiaer Reisen aal
• in d. J. 1831 — It ; heraiugegeb.
Nrrot, 8", Berlin 1837, — Beobb.
dlicbl in Sibirien [Aui dieser Schrill
in. IX). Beobb. über slUodl. Va-
magnet. Abweichung in Sltka (Ib.
i). ,
, s. Kay.
«, Karl Friedrich.* — Erat
a Jasenilz in Vorpommern, dano
iedrich-Wilhelm-Gymn. ioHer-
(S06 Prof. ord. d. Halhematik
. in Königsberg (U. U) (N),
66, März f,Cantreck, Pommern,
S6, Juni 1 3, Kitnigaberg.
lultate ans Beobb. über e. Tfaeil d.
ndernsw., 8°, Berlin 47«*. Knner
Natnrwlss. usw., 8°, Ib. liDI.
Jntersocb. Über d. sUdbalt. LUoder
}. 1804. Versach e. Beantwort. d.
]. Berlin. Acad. : Wirkt d. Eleklrl-
)ffe,diegiüirea?,B<', Ib.isat. En-
ystkal. Litt. usw. ; mit 7. B. We-
ipz. 180t, AnfangBgr. d. Natorge-
', Berl.lBOS. Gruedriss e. Theorie
lers usw., V, Ib. 181S (Aiuiug:
XIX n. XXI, iB«fi). GrUndl. Dar-
rereatiat- n. Integmlrechn. usw.,
>. 1818. — Über d. Anwendbark.
ik. d. Higelableiler (N. Scfarr. d.
lalurf. Fr. In Berlin III, 1801). Über
cltat d. SchwerpuncU d. Knie (Ib.
Jurcb Mondlicbt bewirkte opt. Br-
I. Atmosphäre (Ib. IV. IBSS ; anch
XVUI, ia«4). über d. niegenden
>. Id.j. Kritik d. Hypothesen von
jela (Ib. Id. ; auch SUb. Ann. XIV,
ber e. an d. Ringmauern von Ber-
iteles opt. Phflnomen (Sllb. Ann.
Krit. Bemerkk. über einige neuere
< in d. Hygrologie (Ib. XII, 1B01}.
Schalle WHrme frei usw.? (Ib.
>]. Berechn. über d. grog«e Nord-
IS. Oct. IgOt (Ib. XIX, tSBS). -
l von J. B, lAmarek*« Hydrogeo-
8', Berlin 180S. — Gab berans
•■••1, X. H. Hafen u. F. A. lebwelf-
sberger Archiv für Naturwtsi, n.
Jahrgg. ä 1 St , 8«, KOnigsb. 1811
ton ihm : Uineraloglsch-geognosl.
Iberd. Prov. Samland).
'BB); Ernit Q... Friedrich nuh
Xmil-Frltdrlah null (JT) u. {Btr-
8*, Keaipti. IS11).
Wrod», Fabian Jacob. — Baron,
Kammeriierr, Chef d. scbwed. Artillerie-
Stabes, Befehlshaber d. scbwed. Artillerie-
Lebrwesens. Mitgl. d. Acad. d. Wiss. zu
Stockholm seit 1836 (Or),
geb. ISOS, Oct. 9, LinkÖping.
FörsOk aU bSrleda Ijasets absorplton Trän ud-
dntationstbeorien(Vetensk.Akad.HaQdl.18t«,
anch FegK- Ann. XXXlll). — Beschreib, a.
neuen Multiplicatora(Pofr. Ann. XLII, 1817).
über d. Bezieh, iwiscfa. Spannkrafl u. Tem-
peratur d. Wasserdampfs (Ib. XLIII, 1B1B].
tJeberd, Geschwindigk.d. strahlenden Warme
(Ib.LIlI,t841). UrsBcbtictaesd.Tbemio-Blek-
tricitfil (Ib. LV, 1811).
Wran, Christopher. — Von <657
bis 1660 Prof. d. Astronomie am Gresbam
College in London, dann Prof. (Savtlian)
d. Halhematik an d, Dniv. zu Oxford bis
1613, wo er d. Stelle niederlegte. Von
etwa 1666 bis 1716 Genera l-Inapeclor d.
kOnigl. Gebinde. Hilgl. d. Roy. Society
zu London seit ihrer Restauration d. von
1 680 bis 1 681 PrSsident derselben. Mehr-
mals Parlamentsmitglied. Zum Sir erho-
ben 1673. Znlelzl als Privatmann in Hamp-
ton Court wohnend (BD) (KEC),
geb. 163S,Oct. SO,EBsl-Rnoyle,Wilt-
shire,
gesL 1733, Febr.3B, London.
The law of natnre in the coIIIiIod of bodtee
(Phil. Tr. isee — ursprünglich lateinisch, als
besondere Schrift]. Generatio corporis cylln-
droidis hyperbollcl, elaborandls lenllbos hy-
perbolicls aecommodali (Ib. id.). Daecription
of bis angine, deeigned lor grinding byperbo-
lical optic gtaases (Ib, id,). Deacrlptlao of an
iDstrumeat for drawing the out-lines of aoy
object in perspective (Ib, Id.), Letter on tbe
flrst Invention and demonstrallon of a right
line eqnal lo a curve (Ib, 1*78], — Brbaute
die Panlskircbe (I87S— 1710) und nehr als
60 andere Kirchen u. öffentliche Gebinde in
u. um London.
Wrlgbt, Edward. — Feltowd. Ca-
jus College In Cambridge. Lehrer d. Ma-
thematik im Dienst d. engl.-oslind. Coro-
pagnie; machte 1589 mit d. Grafen von
Cumberiand eine Reise nach den Axorm
(BD) (KEC),
geb. 1 660 etwa, . . . Graveslon, Nor-
folksfaire,
gest. i6l6, London.
The correction of certaiu errors in navigalioD,
Lond. IMg, 1<3 edit. 1610, l* edit. (vom J. Mä-
zen), Ib. 1flB7 (Darin das von ihm zum zwei-
ten Haie aufgefundene oder laerst ricbtlgaul-
getasste Prlnclp der Mercator'sohan Pr»-
1371
Wronaki
Wfllnor.
«I
jection auseinander gesetzt). The haven-flnding
art (Übersetzang von SteTüiiis' Portanm inve-
stigandorum ratio), Ib. 4699 (Später der drit-
ten Aafl. d. ersten Werks hinzogefUgt) .
WroBflki, 8. Hoene-Wronski.
Wrotiesley, John. — Lord seit dem
Tode seines Vaters im J. 1841, der ihn in
Besitz der Baronie Wrottesley bei Wolver-
hampton, Staffordshire, setzte. Mitgl. d.
Astronom. Soc. , seit 1841 Mitgl. d. Roy.
Sog. zu London, u. 1854, 55 u. 56 Prä-
sident derselben (KEC),
geb. 1798, Aug. 5, Wrottesley Hall.
Erbaute sich 1 819 ekie Sternwarte zu Black-
heath, wo er mit J. Hartnnp (jetzt Direct. d.
Sternwarte zu Liverpool) beobachtete, u. 4 841
eine grössere zu Wrottesley Hall, wo B. Fhil-
pott u. F. Xaton seine Assistenten waren. —
Observations of rooon-culminating stars in
1881 and 1881 (Mem. Astr. Soc. VIII, 1885).
Obss. on Halley't cpmet (Ib. IX, 1836). A ca-
talogue of right ascensions of 1818 stars etc.
(Ib. X, 1 888). A supplemental catalogue of the
right ascensions of 55 stars etc. (Ib. XII, 1841).
A catalogue of right ascensions of 1009 stars
etc. (Ib. XXIII, 1854). — On the results of
periodical observations of the positions and
distances of 1 9 of the stars in Sir John Her-
tehel't List of stars favourably situated for the
investigation of parallax etc. (Phil. Tr. 1861).
— Notizen in Notices of the Astr. Soc.
Wvohoror, Johann Friedrich. —
Mag. Phil. (Jena 1703). Folgweise Adjunet
d. Philosoph. FacullUt (1 7 i 2), Prof. d. Phy-
sik (1717) u. Prof. (extr. 1728, ord. 1730)
d. Theologie an d. üniv. zu Jena ; Dr. Theol.
1729 (JJ (GJP),
geb. 1682, Aug. 4, Meiningen,
gest. 1737, Febr. 6, Jena.
Iiistitutiones philosophiae naturalis, Jenae
1725. Diss. de cometis malorum nunciis. De
meteoris igneis.
Wvoherer, Wilhelm Friedrich.
— Prof. d. Mathematik am Gymn. zu Carls-
ruhe bis 1807, dann an d. üniv. zu Frei-
burg Vorlesungen haltend (M. II j,
geb. 17 43, Jan. 19, Altstadt-Pforzheim,
gest. 1816, Juli 21, Freiburg, Breisgau.
Erläutrr. u. Ergänzz. d. Auszugs aus d. An-
fangsgrr. d. Wolf sehen Trigonometrie, 8°,
Carlsruhe 1778. Einige geometr. Sätze, 8°,
Ib. 1780. Anfangsgrr. d. Arithmetik, Geome-
trie usw., 8°, Ib. 4 782. Beitrr. z. allgem. Ge-
brauche d. Decimalbriiche usw., S«, Ib. 4 795.
Kleine Schriften, 8°, 4 799. Gab heraus: J, F.
Maler'8 Geometrie u. Markscheidekunst, S*',
Ib. 1795.
Wveheror, Gustav Friedrich. —
Sohn des Vorigen. Dr. Phil. (1815) ; erst
Prof. d. Mathematik am Gymn. afe-
berach (1806), dann evangel. StiA-L
Universitätsprediger zu FreibofigTaillll
bis 1818, daneben erst Lectorilh^
von 1808 bis 1813 a. darauf Mii
d. Physik u. Technologie an d. Onr.dh!
selbst bis 1821, nun Prof. d. HaOm
a. Physik am Gymn. zu Carlsrohe o. tskl
dem wieder seine frühere Professor ishii'
barg bekleidend ; von 1 825 bis 1834iiA§^
Director d. neu gegründeten polyteik
Schule zu Carlsrahe (N) (Jäger),
geb. 1780, Jan. 24, Carlsrahe.
gest. 1843, Apr. 5, Freibarg.
Grössenlehre für Realschulen, 5 Cone, r,
Carlsruhe 1808—18. Andeutt. auf d. 6MI
d. höheren Physik usw., 8«, Freihorgltll.
über d. specif. Gewichte d. Zinoblei«, ^,
Ib. 1817. Über d. mittlere Tempentvn
Freiburg, 4^ Ib. 1818. Leitfaden z. GebmA
bei Vorlesungen über d. Stöchiometrieii
organ. Körper, 8», Carlsruhe 1810. DieDi-
mentarlehren d. mechan. Wissenschaften, f.
Ib. 4 8)1. Die Sommertemperatur za Culi>
ruhe usw., 4S Ib. 1814. Beitrr. z. phyiikiL
Cbaracteristik d. Stadt Carlsmbe, 8«, Fnik
1886. Die Temperatur in d. Gegend d. Obff-
rheins, Ib. 1 888. Über Luftpumpen-Consln-
ction, Carlsruhe 1889. Von Anl^^ungdBÜte-
ableiter auf Kirchen usw., Ib. 1839. — Beitrr.
z. Theorie u. Praxis d. Höhenmessens mitd.
Barometer (Eleutheria, Bd. I). Geogr. a. to-
pograph. Bemerkk. über d. Kaiserstuhl (Ib. II].
Ueber d. Höhe d. Auges bei perspect. Zeich-
nungen, falls d. grösste Deutlichk. e. bestimml.
Stücks d. Fundamentalebene verlangt wird
(Ib. id.). Über e. falsche, aber dennoch ia
manchen Fällen brauchbare ConstrucUoD d.
7- u. 42-Ecks (Ib. id.). — Über d. Über-
schwemmungen im Grossh. Baden im J. 48!t
(Kästner*« Arch. V, 1825). Beschreib, e. gros-
sen Quecksilberluftpumpe (Ib. id.).
Wülfon, s. Wulfen.
Wminor, A d 0 1 p h. — Dr. Phil. (Mün-
chen 1856), seit 1858 Privatdocent an d.
üniv. zu Marburg (Ch')^
geb. 1835, Juni 13, Düsseldorf.
Über d. Einfluss d. Procentgehalts auf d. Spann-
kraft d. Dämpfe aus wfissr. Salzlösungen, 8^
München 1856. Versuche über d. Spannkraft
d. Dämpfe aus Lösungen von Salzgemiscbeo,
40, Marb. 1858 (Auch Pogg. Ann. CHI u.CV.
1868 u. CVI, 1859). Die Absorption d. Lichts
in isotropen Mitteln, 8«, Ib. 186i. Lehrb.d.
Experimental-Physik, 1. Bd. 8", Leipx. 186!.
— Über d. Elektricitäts-Entwickl. beiin|<>'
sen von Salzen (Pogg. Ann. CVI, 1859). Über
d. Elektricitäts-Entwickl. durch ehem. P^>-
cesse (Ib. CIXu. CXI, 1860). Über e. einfocbe
Bestimm, d. Fraunhofer'schen Beugungs-
Erscheinungen (Ib. CIX, 1860). Überd. Tem-
peratur d. Dämpfe aus siedend. Salzlösungen
3 WibiMh
ex, *8<0). tlber d. Spinokraft d. Wu-
•mprs aus LäBuageD watgerhalt. Salie
U.]- — Über d. WechMl u. d. Srhallung
Znft (Aui d. ZeitHchr. •Natur a. Offenba-
{■bwondereabgedmcbl), 8°, Hlingteri 800.
WnBdtr.
1374
Chrialian Ernst. —
. Weber (wie sein Va(er), dann, nach-
I tr io Leipzig sludirl, Dr. Med. (Leip-
1777], Privatdocent an d. Univ. zu
izig u. darauf Fror. ord. d. Halhematiic
liysik an d. Dnir. zn Prankfart a. d. 0.
1781 bis ISH, wo er in den Bohe-
id trat (NJ,
geb. nu, Oct.3l, Hohenstein, Herr-
schaft Schifnbui^,
gest. IS18, Hai 18, Frankfurt a. d. 0.
>. Initl« novae doctrinae de oalara soot,
Ups. <1Te. ViftQB phaeDoraeoe quaedara,
Ib. 1778. De auris hamaaae proprietati^
> «t vitiii quibusdam, i", Ib. 1777. Kos-
log. Doterballangen, S Bde. Z", [b. 4778-
t. Ann., Ib. 17BI~94. Briefwechsel Über
Natnrproducte , 1 Bde. 8<>, Ib. 1781—88.
H Theorie von d. AtmosphHre n. Hühea-
n. mit d. Barometer, 8°, Ib. 17S1. Ver-
Ae a. Beobb. über d. Farben d. Lichts, 8',
. nst. Laclfer oder Nachtrag id d. bisher
Ktellt.DatersDchUDgend. Erdatmosphäre,
. S'. Ib. 1801—8. Zusätze dazu, 8', Ib.
II. Philosoph. Beleuchl. eieiger in d. heu-
jta Natarlehre gebrBncbl. Stoffe u. Poleri-
raog derselben, S°, Frankf. a. d. 0. 18». —
(sncbe Über d. vermeinte Sondeniog d.
efatsd. Soanenstrahleri von d. Warme (Hag.
Getellscb. naturL Fr. in Berlin, I, 1BD7].
Billige ans Nachrr. über d. Warme abge-
nnen.'nnmaassgebl. Gedanken [QUIi. Ann.
tVI, IB07). — Anderweitiges u. Cber-
tnogea.
(französirt: Wartz), Karl
lolph. — Prof. d. Chemie an d. £cole
IKdecjne in Paris u. am Institut agrt-
le in Versailles fOr),
geb. 1817, Nov. S6, Strassbnrg.
r Is constltnlion de l'aoide hypopbospbo-
ix (Ann. chlm. pbys. Ser. III. Vol. VII, 1B«t).
r l'hydrare de cuivre (Ib. XI, 18(t). Snr
transformation de la Qbrine en acide bu-
rlqne (Ib. Id.). Sur t'albumlne soluble (Ib.
1, 184t]. Recherches snr la constitatiOD des
Ides du phospbore (Ib. XV(, 1848). Rech,
r l'aclde sttlfo-pbospborique et le chlor-
fde de phosphore (Ib. XX, 1B(7). Mem.
r nne sÄrte d'elcalo'ides homologaes avec
mmonlaque (Ib. XXX, (SSO). Hern, sur les
Mra eysnlques et cyanuriques, et snr la
aetitntion des Bmides [Ib. XLII, 1 884). Häm.
r l'alcool butylique [Ib. Id.). Sur nne nouv.
liie de radicaex orgsniques [Ib. XLIV, 1 8ES].
r un nouv. mode de formation de l'etber
linalra et de ses homologues [Ib. XLVI,
M). Recherches sur l'ac«tal (Ib. XLVIII,
MJ. Snr l'aldebyde et tur le cblorure d'e-
cötyle (Ib. XLIX, l8S7j. Snr quelques bro-
mures d'bydrogönes carbones (Ib. LI, tS57}.
Sur la (ormatioD artiflcielle de la glycerlne
[Ib. id.}. Sur l'aclde CBprojque [Ib. id.]. Häm.
sur les glycols ou alcools distoniques [Ib. LV,
1SB>). Recherches sur l'aldähyde et sur sa
transformatioo en acCtal ; mit A. FrapolU (Ib.
LVI, issa). Recherche* sur l'scide laciique
(Ib. LIX, <8flO). Sur la rMuction du propyl-
glycol et btitylglycol en alcool propylique et
bntylique (Ib. LXIIt, 1881). — Anthell an d.
Redaction d. Ann. de cbiro. etde pbys. Ser. III.
WnlSta (Wulfen), Franz Xaver,
Freiherr von. — Jesuit n. seit 1763 Prof.
d. Mathematik a. Physik in Elagenfurt;
nach Aufhebung d. Ordens Abt u. Privat-
mann daselbst; auswSrt. Mitgl. d. Acad. d.
Wias. zu Stockholm (BEJ.Vn) (SB) (MM),
geb. I7S8, Nov. S, Belgrad,
gest. ISOS, HSrz (7, Klagenfurt.
Abbandl. vom KürnthnerBleispath in Jaeqiiin**
Hiscell. austr. II; auch für sich, t°, WienlTSS
[Fortsetzung davon in Jaeqnin's Collectan. I.
1788]. Abbandl. vom KarDthenschea pfsuen-
schweißgen HelmiDtholilh oder sogenannten
opalisirenden Uuscbelmarmor, 4 Liefrr., Er-
lang. 1TSS— BS (die erste euch schon Nilrnb.
I7sa], — Botanisches n. Eotomologiscbes.
Wuder, Karl Otistav. — Von
<BI7 bis <8S6 Subreclor u. Prof. d. Ha-
tbematik u. Physik am Lyceum zu Witten-
berg, dann Lehrer d. Mathematik u. Na-
lurwiss. an d. Landesschule zu Meissen
(Prgm. dieatr Sctmk y.\%h\) (G.\ 8Ö0;,
geb. 1793, Hai 15, Albrecbtshaln b.
Leipzig,
gest. U50, Aug. SO, Meissen.
Versuch e. henrist. Entwickl. d. Grundleh-
ren d. reinen Blatbemetik, 8°, Leipz. 181),
t. Ann., Ib. 1g44. Katechlsm..d. Halhema-
lik, Ib. 1818. Lehrb. d. Hathemallk f. Gymn.,
4 Bde. S°, Ib. 1887—41. De superflciebns qaae
contineatur aequationibus bis : mi*+ny'— z*
=P et ni<— ny*+az=0. Die Kegelschnitte
als perspectiv. Protection d. Kreises, 1SB1.
— Aufgabe aus d. analyt. Geouietrle (OniBert'i
Arch. V, 1844).
Wnndor, Gustav Martin. ~ Dr.
Pbil. Assistent erst von Erdmaan in Leip-
zig (186» — 6i), dann von Frömy in Paris
(f8S6 — 56], seitdem Lehrer d. analyt.,
landwirthschafll. u. pract. Chemie an d.
höheren Gewerbschule zu Chemnitz o.
Vorstand d. ehem. Abthei). d. landwirth-
schafll. Versuchsstation daselbst. Sohn d.
Vorigen (Or),
geb. 1830, Oct. 16, Meissen.
Ober d, wasserfr. einbasischen organ. Sluren
(Xidmun's Journ. f. pract. Chem. LXI, 1814).
über d, bei Desllll. d. »her. Oele sich bildend.
1375
Wvndt
Wam.
Sttoren (Ib. LXIV, 4855). — Über Leuchtgas
(Polytechn. Centralbl. 4 860). — Ober d. Oele
aas verschiedn. Oelfrächten (Die laodwirth-
schafll. Versuchsttationen 4858). Ober von
Hüilenraach getroffene Feldfrüchte (Ib. 4 869).
Über d. Lösungen in d. Ackererde (Ib. 4 860
u. 6i). über d. ehem. Vorgiinge in Rüben
während d. Vegetation derselben ; mehre Ab-
handll. (Ib. 4864 u. 62). — Über d. Zusam-
mensetz, verschiedn. Körnerfrüchte a. Mehl-
sorten (Amtsbl. f. d. landwirthschaftl. Vereine
4 857). Über verschiedn. Gegenstände d. Agri-
culturcbemie (Ib. 4 857—61).
Wutdt, Wilhelm. — Dr. Med., seit
4 867 Privatdocent an d. Univ. zu Heidel-
berg (Ot),
geb. 4 83S, Aug. 4 6, Neckarau, Baden.
Die Lehre von d. Muskelbewegung, 8°, Braun-
schweig4 858. Beitrr. z. Theorie d. Sinnes-
wahrnehmung, 8°, Leipz. u. Heidelb. 4 862.
Vorlesungen über Menschen- u. Thierseele,
8«, Bd. I, Leipz. 4 868. — Über hinoculares
Sehen (Pogg. Ann. CXVI, 4862). Über d. Ent-
steh, d. Glanzes (Ib. id.). Über d. Bewegung
d. Augen usw. (Or&fe's Arch. f. Ophthalmol.
VIII, 4864).
Wvrdemasn, G u s ta V. — Seit 4 837
Beamter der United States Coast Survey
(N. Sillim. Joum, XXIX),
geb. 4 84 8 etwa,
gest. 1859, Sept. 29, Swedesboro, New
Jersey.
Machte in den letzten 4 2 Jahren seiner Stel-
lung viele meteorolog. u. Fluth-Beobachtun-
gen in Florida u. am Golf von Mexico. Brachte
auch bedeutende naturhistor. Sammlungen
zusammen.
Wvrfbaln, Leonhard. — Seil
4 604 Advocat u. später Mitgl. d. Raths-
collegiums in Nürnberg fJ) (IVN) (HH),
geb. 4 ;5 8 4, Apr. 4 7, Nürnberg,
gest. 1654, Ocf. 4, Nürnberg.
De numero seplenario, Norimb. 4 653.
Wvrfbaln, Johann Paul. — Dr.
Med., pract. Arzt in Nürnberg. Enkel des
Vorigen. Mitgl. d. Leopoldin. Acaderaie
(WN) (Ephem. Acad. Nat. Cur. Cent. I et Ti;,
geb. 4 655, Dec. 4 4, Nürnberg,
gest. 474 t, Jan. 4 2, Nürnberg.*
De minera antimonii elegantissime crystalli-
sata (Miscell. Acad. Nat. Cur. 4 683). De ad-
mirandis grandinis figuris (Ib. 4 686). De nu-
mismate quodam scutellari argenteo, vulgo
Regenbogen-Schüsslein (Ib. id.). — Medici-
nisches u. Botanisches.
♦gest. 1713, Jan. i:{ {UL).
IVumiy Johann Friedrich. —
Mag. Phil.; von 4788 bis 4797 PrUceplor
an d. latein. Schule zu Nürtingen, dann
Fr-
iL
L
5>
r:-
Pfarrer zu Graibingen bei Goppingtiil
4 800, darauf Prof. am Seminar zol»
beuren bis 4 807 u. nun Prof. udOIb'
gymn. zu Stuttgart bis 1824, woeriii
Ruhestand trat (M. llj (N) (Ztgn),
geb. 4760, Jan. 4 9, Nürtingea, Wal,
gest. 4 833, Apr. 83, Stattgart."
Geschichte d. neuen Planeten üraau vr., §^1^:
Gotha 4 794. Neuer französ. faunderQikr. b*
lender ; mit F. X. ▼. Zach, Ib. 4 797. PneLk-
leit. z. Parallaxenberechn. ufl^-.,Tübiig.<tL
De ponderum, nummorum, meoiiiniMM
de anni ordinandi rationibas apnd io—
et Graccos, Sluttg. 4 820. J. A. BtBgihCr- k«-
clus oder der astronom. Theil vondeifiiili'
calypt. Systeme gemein verstttndl. danMÄ
Ib. 4884. Über d. Beweisgründe fttr Mrfl
apocalypt. Zeitrechn. usw., Ib. 48SI.-(i>
d. Lichtveründerungen d. Algol (bMiM'
f. 4788, 89, 94, 4804, 4, 7, 46. 49, S60.Ü.
Tafeln für d. veränderl. Stern i| ADtiDOMil- |P
4 789, 4 84 4, 4 84 6 u. 4 84 7) . Über mtfgl.PUMta
u. Cometen unseres Sonnensystems (Ib.t^
über d. Anordnung d. TrabantensystoM ;l^
4 794). Untersuch, über d. Masse. Dictte
Grösse d. Sonne, d. Mars u. d. übrigeB
neten (Ib. 4 792 u. 98). Über d. ComeleQ
4582 u. 4 664 (Ib. 4 798). Erlfiutrr. z. Pui&i-
xenberechn. bei Sonnenfinsternissen usw. (IL
4 794). Über d. Grad d. Zuverlässigk. qdmi«
Kenntn. von d. eigenen Bewegung d. SooMt-
syst. (Ib. 4 796). Über d. grösst. Glanz d.Htf-
kurs (Ib. 4 797). Über d. Sehnungsbogen i
Sterne (Ib. 4 805). Über einige seltene F&llei
Parallaxenberechn. (Ib. 4808). Bemerkk. t
erleichtert. Gebrauch d. Tem pelhofscbeo
Methode, aus ungleich. Höhen d. Zeitzabe
stimm. (Ib. 4809). Über d. Lichtverfindr. toi
Mira Ceti (Ib. 4 84 9) . Über d. Genauigk. d. astr.
Beobb. .seit Flamsteed (Ib. Supplbd. 1. 179S).
— Über d. Bestimm, d. Planetenmasseo (r.
Zach's Monatl. Corr. V, 4802). Über d. ?n-
gression d. Plancten-Abatände (Ib. VI1,48H.
Nachr. von T. Mayer's Jugendjahren (Ib. L\,
4 804). Beitr. z. Geschichte d. Astronomie d.
Araber (Ib XXIIl, 4 84 1). Über e. bei Bedeck,
d. Aldebaran wahrgenommene Erschein. (Ib.
XXIV, 4 84 4). Versuch, die Verbessr. d. Sei-
nen- u. Mondbalbmessers aus Sonneofinstr.
u. Sternbedeck, zu bestimm. (Ib. XXVII, 4841).
— Mira, der wandelbare Stern im WalifiKb
(Bohxienberger u. Idndenaa's Zeitschr. 1, 184(;-
Versuch, die Secularbewegung d. Momlskao-
ten usw. näher zu bestimm. (Ib. III. 18^' •
Über d. Zeit, in welcher Beolmchtungen to-
gegeben werden (Ib. id.). — Grundsätze d.
neuen französ. Zeitrechn. usw. (Eiadeabnf^
Arch. Hft. V, 4796). — Artikel (z. B. i»ber
veränderl. Sterne) in Erich u. Omber*! Ed^T;
clopädie. — Aufsätze in d. Geogr. Epbemeri'
den (4 798), BengePs Arch. f. Theologie, us«
— Sehr viele astronom. Berechn., besonderf
geogr. Ortsbestimmungen in Bode'i Jahrb..
V. Zach'i Monatl. Corr., Bohnenbergtr u. lii-
denan'i Zeitschr. u. Behnmaelier'i Astr. Nachrr.
* fott. Mai 17 [udere Aof *be in (IT) Bd. XI, S. «^V
I
Wniier.
1378
:. Würlz.
HTorsbKOh von Taanenberg,
xslanlin. — Dr. Phil. (<8(3); folg-
M OOicier (ISiO), UniversitStsbiblio-
rarin Lemberg (<8it), Archiv3r(l8iS)
ibliothekar 1<S49] in Wien, dann Hi-
Wial-Secrclär u. Direclor d. admini-
ti*en Bibliothek im Slnalsniiiiisleriuin
■Ibsl (Or),
B«b. (818, Apr. H, Laibach.
aenU d. Geometrie, S*, Lemb. ISO. Bt-
inpb.-itetiat, Übersicht d, Literatur d.
rr. Kalserataat», s Bericble, Jabr^ft. ISBI
', a*, Wien 185«. — Biograph. Lexiknn d.
•rtb. Oeaterreich. T Bde. B° (A -H), Wien
i — iset.
1 (WurlzelbauJ, Johann
lipp von. — Bis 1691 Kaurmann in
oberg u. daneben seil t683 Genannter
Irtsseren Ralha daselbst; (69t vom
Mr Leopold geadelt u. nunUitgl. des
Bberhard Weigel'G Vorschlag er-
Uaten CoIIegium arlis consullorum in
n^erg. Mitgl. d. Berliner Acad. u. d.
f. Society in London, Corr. d. Pariser
ti.(WN.V/a.ymj,
geb. 166t, Sept. S8, Nürnberg,
gest. I7SS, HSrz tl— SI.Nörnbei^.*
oiecIlpBeoB lolaria quaea. tBS( die 1 Julii
tt^l; mit 0. Ch. Eiminut, Toi., Norimb.
t. Eclipaia Innae totalis aani <S8S obser-
i; mit Demselben, Toi., Ib. ««as. Ura-
Noricae basis Bstronomico-genüraphicB
, (61., Ib. 1697, 1. Ann., fei-, Ib. (719.
tiimentam baseoe Uranies Noricae, Toi.,
T(t. Opera geographico-BBtronomiea etc..
Ib. (71S(pagth.). Weltbetrachtende yuth-
nangen von d. bimmliacheD Erdkugeln,
.Cipi. 1 708 lüberaeti. von Hnyglieiu' Kos-
IMroa). — Asiroa. Beobb. [tu deren An-
. er sieb eigens eine Privalstemwarle er-
bette} in d. Hisceit. Berolin. T. I et II,
I. Parii 170), (7ia, IT1T u. 17<S u. Phil.
I48S (Acni msKneticae variationis obser-
i; mit J, O, TelokKmer n. 0.0h. Xtmaurt],
, («87. (Bei u. 171)0.
nt. JoUll, wie(i^)(ird)(TrJV.'lV) u. (/) in-
*b*s, M iklKh <»'JV. Vlin.
ViatKar, Ferdinand. — Dr. Ued.
in I78B). Erst pract. Arzt in Bonn von
> bis f79i, dann Prof. d. Chemie an
Dir. daselbst bis (797, nun Prof. d.
nie □. Maleria medica an d. dort er-
«teo Cenlralschule von (798bis(80i
)ildem Prof. d. Chemie u. Hedicin an
liv. zoMarbui? (St) fjustij (N) (U. \\)
\.Pharm.y) (G.iiU),
••KS«Bd*rrr, H*oili>lirii!rl.»<-h II.
geb. I76S, Junitl, Briiel bei Cöln,
gest. (SU, Juli 30, Harbui^.
Phya.-chem. Beschreib, d. Mineralquelle zu
Godejberf;, Bonn (790. über d. vornehmsten
Schicksaie d. Chemie usw., K". Ib. 1791. Ta-
gchenb. z. Deieisunf; d, Siebe ngabirges usw.,
CUln I8DS. über d. Gemeinniilzige d. ehem.
Kennlnisaa, 8°, Marb.lSOS. Handb. d. popu-
lär. Chemie, 8<', Leipz. (SOG, 4. Aud-, Ib. I Sie.
Grundriss d. Aneneimilteilebre, S°, Ib. 1S08.
De Pkptno et machina papiniana, Ib, 1809.
Prgm. de anatysi urinae insolitiie, 4°, Marp.
(8(0. Prgin.analysincBlculirenaliBequinicon-
tinens, 4°, tb. 481t. Phys.-chem. Beschreib.
d. Schwereiquellen zu Nenndorf, B", Cassel u.
Marb.1815. Beschreib, d. Heilquellen zu Uol-
geismar, B°, Leipz. 181«. über d, Soolbfider
zu Nenndorf, B", Ib. (SIS. Die Heilquelle zu
SchwBlheim bei Hanau, 8°, Ib. IBtl, Das
Neueste über d. Schwereiquellen zu Nenndorf,
S", Ib. 1B14. Die Mineralquellen zu Korgeis-
mar Dsw. chemisch untersucht, Uarb. 4B1S.
— Ober d. Enlziind. d. depblogist, Salzsäuren
Soda (CreU's Ann. (791). Über d. Art, Sal-
petersäure am besten za bereiten (Ib. id.).
Üeber d Reinig, verdorbenen Brantwelns (Ib.
(79Sj. tlberd. papinian. TDpr(lb. 1794]. Vor-
schlag z. Verbessr, d. DestillirgerUthg (Ib. ( 794),
Ob Kirchhofe in Städten schädl. Einflnss auf
d. Gesundh. d. Einwohner haben? (Ib. id.).
über d. Belnig. d. feuerbeslUod. Gewachstau-
gensalzes (Ib. 1 TSfl) . Leichlere Art, das Seuer-
sloffgas zu enlbinden (Ib. (787). Über einige
durch brennenden Phosphor nicbl entnam-
mende KOrper (Ib. (798}. Über d. wahr-
schelnl. Grundlage der Sticlilart {Ib. id. u.
1799). Vorricbl, z. Alhmen in mephiliscben
Gasarleo (Ib. (799), Eigene Art van Ver-
platiuug (Ib. 1801). Analyse e, Fttlsaigk. ans
e. Wasserbruche (Ib. ISD3}. — Über d. Ver-
puff, d. aiydirt. salzsaur. Nslrons mit Schwe-
fei (SolieTeT'i Journ. 1, 1 79S u. III, 1 799). Chem.
untersuch, einiger Leber- Concreliooen (Ib.
IV, tSOO]. Enthalt d. Seh wefeiather Schwefel-
säure? (Ib, Id.], — Sur l'actlon de l'oxyde ga-
leui d'szote (Tan Iton«, Journ. de chim. V;
auch GeUan't Journ. V, ISOS). Analyse d'une
eaa r^liree de i'sbdomen d'une femme bydro-
pique (Ib. id. ; auch Gehlan'a Jotrn. V, IBOS).
Activitä de la pile considärablemenl accrue
par l'eDlrepnsilion de l'acide nitrique iHaibli
(Ih. id.). Nouv. pbenomfenes de l'eiectriciie
galvanique (Ih. id.). — Sur l'alCBli pneam.
[Ann. chim. XXXVI, (SOD). Analyse d'un
caicul de vessie IIb. LX, (SOS). Di^cnuverle
d'un nouv. pyrophore (Ib. LXXVll, )8I(). —
Überd. Binwirk. d.Galvanisni. aufd, menschl.
Körper [Altenburg. med. Ann.], — Analyse
zweier menschl, Blaseosleine (fiehlea's Jonrn.
11, IBOS). — Analyse e. menschllcbon Harns
(Behwelgg Journ. IV, IBIS). 0° e Pferde-
barnsteias ;lb. VIU, 1B(3). Eisen im menscbl.
Harn u. Harngries (Ih, XIII, (SIS u. XXXII,
(SSI). Vorrichtung, durch welche helle Flu s -
algk alten von Boden tfltzen getrennt werden
können (Ib. XXII, 1BIS|. Analyse e. antiken
Nagelt (Ib. XXV, (((9). D» d. Nauheimer
1379
Wnttig
Ximenei.
Kochsalzes (Ib. XXVIII, 4 8S0). Über Brugna-
teUi't Apyre (Ib. XXXI, 4 824 ) . Apparat z. Be-
reit, d. Sauersloffgases (Ib. id.). Analyse d.
ScbwaiheimerMineralwass. (Ib. id.). D*' meb-
rer Arten von Harngries (Ib. XXXIV, 1822).
D® e. Harnsteins aas d. Harnrö||ro e. Ochsens
(Ib. XXXVI. 4 822 u. LXVIl, 1838). Queck-
silber im Kochsalz (Ib. XXXVII, 4 823 ; auch
Schriften d. Marb. Gesellsch. I, 4 923). Über
d. Verändr. d. Mineralquellen (Ib. XLII, 4 824) .
Naturwiss. Mittheill. (Ib. id.). Analyse e. Steins
aasd. Harnröhre e. Schweins (Ib.XLIII, 4 825).
Haasenblase als Reagens auf Salpetersäure
(Ib. XLIV, 4 825). Über eantn't Vermuthung.
dass alle Schwefelwässer, worin Chlorver-
bindd. sind, auch lod enthalten (Ib. XLVI,
4826). Analyse e. milchig. Harns (Ib. id.). D""
ungewühnl. menschl. Harnsteine (Ib. XLIX,
4 827). D° e. menschl. Speichelsteins (Ib. LH,
4 828). D° e. giftig. Concretion (Ib. LIII, 4 828).
D** wesentl. verscbiedn. Harnsteine e. Kran-
ken (Ib. LVI, 4 829). Über Gallensteine (Ib.
LVH, 4 829). Mangan im Blut (Ib. LVIII, 4 830).
Über d. hess. Schmelztiegel u. Retorten (Ib.
LXVIII, 4 833). — Wer gab die erste Idee zu
e. aörostat. Maschine an? (Schrr. d. Marb. Ge-
sellsch. 1, 4 823) . — Über d. Kaleidoskop (Gilb.
Ann. LIX, 4 84 8). Über vom Himmel gefallene
sympalhet. Dinte (Ib. LXIII, 4 849). — Koch-
apparat zum Gebrauch während d. Fahrens
(Bnohner't Repert. IV, 4 84 8). Tragbares Was-
serbad (Ib.V, 4 84 9). Vervollkommn.d.ReaT-
schen Presse (Ib. VII, 4 84 9). Zwei neue Fil-
trir- Apparate (Ib. XIII, 4 822). Verbessr. von
Ooroy's doppelt. Blasebalg zur Wiederbeleb,
von Scheintodten (Ib. XVI, 4 824). Ein neuer
Ofen (Ib. XXV, 4 827). Apparat z. Trinkbar-
machung d. Seewassers (Ib. XXX, 4 830). —
Fernere Aufsätze ebendaselbst, in Kastner's
Arch. (z B. Überd. Farbe d. Wassers, XVIII,
4 829), Erdmaxm's Journ., Geiger's Magazin,
TrommsdorfTs Journ., Meckere Arch., Hermb-
städt's Bull., usw. — Viele Übersetzungen aus
d. Französischen, Recensionen, medicin. u.
sanitUtspolizeil. Schriften.
Wuttlgy Johann Friedrich Chri-
stian. — Dr. Phil., von 4808 bis 4812
Prof. (extr. «. ord.) d. Chemie u. Fabrik-
kunde an d. Univ. zu Kasan, dann 4 84 8
Fabriken-Comraissar in Berlin u. 4 820 Do-
cenl an d . Univ. daselbst (GB. 4 825; fUniv.-
Documentejy
geb. 4 783, März 22, Wundersleben.*
gest. 4 850, Apr. 23, Berlin.
Versuche über d. Gallussöure, Dorpat 4 806.
über d. Fabricalion d. Burlals bei d. Bucha-
ren u. Persern, 8", Berlin 4 84 2. Die Kunst,
aus Bronze kolossale Statuen zu giessen, 8^
Ib. 4 844. Gründl. Anleit. z. Fabrication d.
Schwefelsöure, 8°, Ib. 4845. Anleit., Metall-
gemische durch e. neues Verfahren zu pro-
biren, 8o, Ib. 4 849. Übersicht meiner Systeme
d. öylognosie u. ehem. Fabrikenkunde, 8°,
Ib. 4824. — Das Zugutemachen d. Goldspur-
geschicke durch e. neue HUttenarbeit, näm-
lich durch Speissarbeit (Mag. Gesellse
turf. Fr. in Berlin, VII, 4846). Neuelk
Silber, güldisch Silber a. Gold aas i
eisen u. Garkupfer zu scheiden (Ib, i
Theorie d. ehem. Anziehung d. Körpe
Ann. XXII, 4806). — Über d. Ww
mengen, welche verschiedene Metilh
girungen bei Behandl. mitSäareoeot
(Schweigg. Journ. XXVII, 4849).-!
von WinterPs Ansichten (VoigfiMii
turk. IX, 4 806). — Ferneres in Htn
Bullet, d. Wiss. a. in russ. Zeitscbril
* Bei Weissensee, ProT. Sachsen.
Wydra, Stanislaus. — Je
Phil., seit 4 773 Prof. ord. d. Malhe
d. Univ. zu Prag (Plz) (ON) (MA
geb. 4 741, Nov. 43, Königgrit;
gest. 1804, Dec. 3, Prag.
Tentamina ex mathesi pura et ap(
4 773 usque ad 4 784, 8^ Pragae (al
bis 3 Stück). Primae calculi differ
integralis notiones, 8<>, Ib. 4 774. .'
nes in regulas arithmeticorum, qc
aurea ingreditur, 8**, Ib. 4774. Si
tum tractatus de sectionibus conici
4 774. Historie matheseos in Bebet
ravia cultao, 8^ Ib. 4778. VilaJoi
ling, 8°, Ib. 4 779. Elemeota calci
integralis, 8°, Ib. 4 783. — Gab b
Vorrede : K. J. v. Bienneiiberg'B AI
über die bei Podmokle im J. 4 774 g<
Goldklumpen, 8°, Ib. 4 778.
Wykström, Anders. —
Mathematik in Calmar (Or),
geb. 4 726, Jan. 22, Döderhüll
raar-Lä
gest. 4 7 63, Juni 4 5, Calmar.
Marke, hugget i ett berj; pa Skall
mare-sund, efter Ostersjöns nu vai
delmättiga vatten-horisont (Veten
llandl. 4 757 et 4 760). Ron om ma|
rubbing, härrörande af elektriciteteo
Beskrifn. pu Alhems socken i Calma
4759).
Xlmenez (Ximeues), Leon
Jesuit, erst Hauslehrer beim Ma
Riccardi in Florenz, dann Prol
graphie an d. Acad. daselbst. W
meisler des Grossherzogs von
Mit^l. d. Societä Italiana (BEJ.^
Soc. Hai \),
geb. 47 4 6, Dec. 27, Trapan
gest. 4 786, Mai 3, Florenz
Notizia de' tempi, de' principali fei
cielo nuovamenle calcolati, 8", Fi
(auch 4 752 u. 4 753). 1 sei primi ele
geometria plana etc., 8°, Venezia i
meccanica di due stromenti che p(
Zylander
YeUn.
1382
ista sUma del viaggio maritimo e
i delle acque e de' venli, 8^ Fi-
Diss. de maris aestu, ac praeser-
>us lunae solisque mare moven-
\ Ib. 4 755. Del vecchio e nuovo
rentino etc., 4**, Ib. 4 757. Nuovo
determinare la parallassi luDare
egii eclissi, Lucca 4 757. Oss. del
Venere sotto il disco solare etc.,
M^m. I, II, III et IV nella cause
lel Bolognese, Faenza et Firenze
. Della fisica riduzione della Ma-
$e etc., Firenze 4 769. Esamedell'
libro sopra la Maremma Senese
1775. Diss. Intorno alle osserva-
ali del 4 7'}5 allo gnomone della
a Fiorentina, 4^ Livorno 4 776.
ßnze idraulicbe fatte ne' cauali e
r veriOcare le principali leggi e
le acque correnti, 4°, Siena4 780.
razioni idraulicbe per ottenere la
)ressione del lago di Sesto, 4^
Teoria e pratica delle resistenze
loro attriti. 2 vol. 4^ Pisa et Fi-
Raccolta delle perizie ed opus-
i del Sign. L. X., 2 vol. 4<>, Fi-
1 4 786. — Mero. deir utilitä o in-
arginature de' flomi e de' lagbi
on. dl Firenze, I, 4794). — Obs.
seos diei 4 7 Martii 4 764 (Atti di
67). Oss. delle corde communi
lare e solare etc. nell' eclissi so-
pr. 4 764 etc. (Ib. id.). Opuscolo
aumenti delle piene del fiunoe
ir l'unione di un nuovo influentä
Riflessioni intorno all' obliquitä
etc. (Ib. y, 4 774). Mem. intorno
olle quale si alterano la velocitä
uenti per il contraslo, che rice-
• recipienti (Ib. VI, 4 784). Opusc.
orno agli eflfetti, che fanno nelle
fiume i nuovi ostacoli collocati a
mo fundo etc. (Ib. VII, 4 794). •—
0 alla maggiore perfezione dell'
. Soc. Ital. I, 4 78i). Delle osser-
ziali fatte allo gnomone della cat-
itina neir anno 4 782 etc. (Ib. II,
sulla vera densitä de planet! etc.
6). — Oss. deir aurora boreale
bbr. 4 750; a cui si aggiunge la
di un nuovo probleroa per cal-
anze secondo le ipotesi del Maier
)lae litt. T. X).
tfai4(A^r); 1785 Mai 3 (5).
er (eigentl. Holtzmann), Wil-
eit 4 558 Prof. d. griecb. Spra-
niv. zu Heidelberg fJJ (HL),
32, Dec. 26, Augsburg,
76, Febr. 10, Heidelberg.
)te Bücher Euclidis, vom Anfang
der Geometrj, fol., Basel 4 562.
itheraatica (enthaltend : Apho-
;raphici. De minutiis. De surdo-
rum natura et tractatione. De
planisphaerii), 4°, Heidelb. 4 577
4ele Uebersetzungen aus d. Grie-
chischen ins Lateinische, z. B» : Biophantl re-
rum arithmeticarum libri VI, fol., Basil. 4 575;
Pselli perspicuus liber de quatuor mathema-
ticis scientiis, Arithmetica, Musica, Geome-
tria et Astronomie, 4**, Ib. 4556.
Yanez y Glrona, Augustin. —
Dr. Med. (Madrid 1916). Apotheker, Prof.
d. Pharmacie an d. medieiD. Facultäl zu
Barcelona (EC. l\),
geb. 4 789, Sept. 9, Barcelona.
Memoria sobre la constitucion mineralogica
delaMonianadeMontjui, Barcelona 4 824 — 22.
Lecciones de historia natural, 3 vol. (wovon
der dritte die Mineralogie behandelt). Ib. 4 844
— 45. — Memorias sobre la temperatura me-
dia di Barcelona. Mem. sobre las diferencias
enlre el calor sensible y el termometricp por
lo que respeta ä Barcelona (Beides im Bole-
tin de la acad. de Barcelona).
Yelin, Julius Konrad. — Dr. Phil.
(Erlangen 4794), erst in preuss. Dien-,
sten folgweise Kammerassessor in Ansbach
(4 797), Prof. d. Physik am Gymn. daselbst
u. Kriegs- u. Domainenrath (1803), dann
in bayersch. Diensten: erster Finanzrath
(1808), Finanzdirection8rath(4 8 1 0), Schul*
;den-Liquidations-Commis8ar zu Augsburg
(184.1) und Oberfinanzrath in München
(4 8 4 3). Mitgl. d. Acad. d. Wiss. daselbst
(MA\)(Nh
geb. 4771, Oet. %%, Wassertrüdingen,
Rezatkr., Bayern,
gest. 1826, Apr. 20, Edinburgh.^
De superficie coni scalenl determinanda, S"*,
Erlang. 4 794. Lehrb. d. Experimental-Natur-
lehre, 8<>, Ansb. 4 796. Ober^Magnetismus u.
Elektricität, 4», Münch. 4 849. Das Kaleido-
skop, eine bayersche Erfindung, 8*>, Ib. 4 84 9.
Versuche z. näheren Kenntn. d. Zamboni'-
schen trocknen Sttulo, 8*^, Ib. 4 820. Über d.
Blitzableiter aus Messingstricken usw., S**,
Ib. 4 823, 2. Aufl. 4 824. — Physikai.-chem.
Nachrichten (Erlang. Zt. 4 794). — Über d. Zu-
sammenhang d. Elektricittit u. d. Magnetis-
mus (GUb. Ann. LXVI, 4820 u. LXVIII, 4 824).
Der "Thermo - Magnetismus der Metalle (Ib.
LXXIII, 4 828. — Darin seine ganz unbegrün-
deten Ansprüche auf Entdeckung desselben.)
Über d. von*Brewtter in Höhlungen von Mi-
neralien entdeckte Flüssigkeit (Ib. LXXIV,
4 828). Über d. Elektricittft d. Papiers (Ib.
LXXV, 4 828). — Überd. Flüchtigkeit d. Ai-
cohois bei verscbiedn. Stttrkegraden ; mit J.
H. Fnchi (Kästner*! Arch. II, 4 824). Überd.
Vertfnderlichkeiten d. Nullpuncts d. Thermo-
meters (Ib. III, 4825). Überd. Siedepunct d.
absoluten Alcohols (Ib. id.)
* Auf einer Beiie. — geit. Jan. 19—20 {00, 1826).
87»
1383 Tonng
Tovng, Arthur. — GolspKchtcr n.
Schrinsleller; seit 1793 Secreiar d. Board
ofAgriculture in London. Machte in Gross-
bnllannieo u. auTd. Continenl wiederholt
landwirthschadl. Reiseo (KEC),
geb. 1741, Sept. 7, London,
gest. <8I0, Apr. ^i, London.*
A coune of e\periinental agrlcullura etc.,
a vol. 4°, Dodaley 1T70. Aonals of Bghcul-
turo, 16 vol. 8°, Lond. n8(— 1804. Noch an-
derweite lendwirlbgcballl. Scbriflen.
* lot. Apr. ja ICL).
ToBBg, Matthew. — Dr. Theol.,
Fellow des Trinity College in Dublin seil
<775 u. dann Prof. d. Physili an demsel-
ben von 1786 bis zu seiner Ernennung
zum Bischof von Clonfert d. Kilniacduach
in Irland (BD) (KEC),
geb. 1760, Counly Roscom-
mon, Irland,
gest. 4800, Nov. 38, Wilhwortb, Lan-
cashire. *
An inqiiiry iaio Ibe pbenomena ofsoands and
muaical alrIngR, S', Dublin 1TS4. An enalysia
of tbe principlea of DBtural pbilosophy, 8°,
Lond. 1 SDI [postb.] . ~ A synIheliCBl demon-
gtratioD ofthe ruie Tor tbe quadralure of sim-
ple curvea in tbe analysis per aequatlonea ler-
oiinorum aumero intlnitaa (Tr. Irisb Acad. I,
<TgT). An inquiry inlo tbe different riiodcs
of demonstratioQ , by which Ihe velocity of
apnuling fluid» bas beon investiitated (Ib. II,
)788). The oripin Bnd theory of Ihe Golhic
nrch (Ib. III, 1790). Dernonslratian of Iiuto
RBwtan'a Ibeorern for tbe correctJon of spbe-
riral error» in Ihe olyecl ßla.'ses of leleseopes
(lt., IV, 179»). Remarks on volocity wilh
wliich liuiils issne front aperlures in Ibo ves-
sela whichcontain llieni (Ih. VII, ISOO], On
(he force of lonlimony in cslablishiad facts
conirary lo analoRy [Ib. id.), On Ibc preues-
üiun of the equinoxes (Ib. id.), On Ihe nuni-
ber nf tbe primitive calorilic rays in solar
light [Ib. id.).
YoBBg, Piclro Toiuinnso. — Ersl
am loscanischen Hofe leb^'^d, dann in Wien
unter d. Kaisern Leopold II. u, l'ranz
llofralh, geh. Cabiiiulssecrelär, Vur,-;leher
d. kaiserl. PrivHlbibliolhek u. Scliiilztiiei-
sler d. Ordens d. eisernen Krone fOS),
geb. 1764, Juni !8, Livo^no,'
gest. I8S9. Febr. li, Wien,
De ianivomorum monliucn et terrae motuuni
naluraelTeclibusqueexindftprolluealibus, Pi-
sloja 1788. — Beilelrislischos.
* Sein Vitcr HU ein '^(ln.tle.
Yonng, Thomas. — Dr. Med. (GÖI-
lingen 1795). Von 1787 bis n93Himsleh-
rur zu Voungsbury in Ilcrlfordsbirc, dann,
Tonog.
nachdem er in London, Bdiiibaf^t.9t
tingen Hedicin sludirt, l797MBn<llH
R. Brocklesby (siehe Diesao) Ml
u. einige Jahre in Cambridge o.lriiHtjl-
valisirt hatte, seit < BOO pnct. Ami
don, dabei von 1801 bis (BD4rnl.t
Physik an d. Roy. Inslilution', ■pltallM
— 10) Lector am Middlesex- 7
von 1 8 H bis za seinem Tode Ant t^
Georges ilospilal. Mitgl. u. seit Itl^l^
crelär (foreign Secr.) d. Roy. Society. B^
u. seit 1818 Secret. d. Board of Ln^
tude. Auswart. Uilgl. d. Pariser Add-Ä-
spriingl. QuSker wie seine Aelleni ß
Roy. InslU. Uj (KEC) (Arag o. Oaur.imf.
T. 1} (Life of Th. Y. by G. Pteeoei. f,
Lood.lSSS;,
geb. t773, Juni 13, HUverton,
gest. 1819, Uai 10, London.
Diss. de corporis bumaol viribn* connmln-
cibus, 8", Gomat.17BB. AsyllsbuaotaCMni
of leclures oa iMsral and eiperimsnUl plit
losopby, g°, Lond. 4801. A cours« "
00 Dalural philosopby and tbe [___
srts, 1 vol. 4°, Ib, 1807. ElemenUry Ill<i4|k<
lionof theceleslial oiecbanicsofL^UMiwIl
some addiliona relating totbe motloDsi^vt-
ves', aod ol saund, and lo Ihe coheaioi rf
fiuids, 8°, Ib. 1814. — ObsB, oo viiion [AiL
Tr. <79t). Outlioesorexperimenla and iaqs-
riea respecIlnR sound and ligbt, conttiai^
1) The menagemenl of Ibe quanlity of airdil-
chariied Ibrough an aperlure; 8) Tbedelff-
miiialioii of the direclion and velocity ot(
stream of air proceeding from an ori&ct;
3) Ocular evidcnce of tho nalure of souad;
4] Tba velocity of sound; S) Simorous c»«-
lies ; 6) Tbe depree of divergence of souad;
7)Tliedecayof sound; SlThebarmonicsounii
of pipes ; S) The vibraliona of different eititic
nuids; lOj Tbo analo^y between lighl iid
sound; l1)ThecoaleacenceormusiCBl»ouiKli:
1 j) The frequency of vibrations constitaliif
a Riveo noie; Uj The vibraliona of cbordi;
14) The Vibration» ofrods and plales; U)Tbe
human voico ; 16) The lemperamaatof oiufical
intervals [Ib. IKoo). On Ihe mechtoitm of UM
eye (ll> t80i). On Ibe Ibeory of lighl aad co-
loiirs (Ib. I80S. — in dieser von 18B)ditif*n-
dco Alihandl. die wichtige Entdeckungderla-
lorfarenz des Licbls.) AnaecouDlof»>M
ca.ses of the producllon of colours, noi bilbfU
described [Ib. id.). Expcrimenis and nld-
lationa ralaiive to physicat optica ilb. iMl).
An e.ssay on tbocohesion of lluids (Ib. tSOS.
llydiaiilic investigalions, subservieol to M
inteiidod Croonlan leclure on the molioa ol
Ihe bloüd [Ib. I80S). On tbe funclionsollb«
hearl and »rteries (Ib. IS09;, A numencall«-
ble uf eleclive eltractions, witb remarks o*
Ihe scquenccs of double dacomposiliont .\b-
id,J. Heoiarks on Ihe erapleymeot of obliqut
I»
Ypey
Zabaglia.
1386
asd'On other alteratioos in the con-
Matioh of ships (Ib. 4 844). Remarks on the
iMbilities of error in physical observatlons
^M tbe density of the eartb etc. (Ib. 4 84 9).
Mle and exact expression for the refractton
la atmoaphere nearly reaembling that of
4Bartb (Ib. 4824). A formula for expressing
«Sacrement t>f human life (Ib. 4 826). —
vrvations on the manufacture of iron, with
fclAampt to remove some objections to Oraw-
QUbaory of heat, whiQh had been ad-
■pi by Dr. Beddoaa (Geotleman's Magaz.
■3. — A letter respecting soand and light
übftlaan'a Joam. 4 804, Aug.). A reply to
6ai^a ramarlcs on the coaloscence of
nda (Ib. 4802, Nov.). Remarks on looming
laorizontal refraction (Ib. 4 807, July). A
le of chances with remarks on waves (Ib.
(7, Oct.). A theory ofcovered ways and
hea (ib. 49(17, Dec). Remarks on a pam-
•t of Prof. Tinea, respecting the cause of
nritatiOD (Ib. 4808, Apr.). Calculation of
\ rata of expansion of a supposed lunar at-
itphere (Ib. 4808, June). Determination of
l8gQra of a gravitating body (Ib. id.). Cai-
ktiOD of the attraction of a spheroid (Ib.
•8, Jftig.). Computation C|Llke depression
Mareury in the barometerpt4809, Ifarch).
naiftoria technica for elective attractions,
l^w latin hexameters (Ib. 4 809, Apr.). A
K^ of the tides (Ib. 4 84 S, Jul. and Aug.). —
Plbveatigation of the pressure sustained by
Iflxad aupports of flexible substances (Phil.
lg. 4848, Sept.). An algebraical expression
the vaiues of lives (ib. 4 846, Jan.). — Re-
irki on Laplaee'a tatest computation of the
aalty ^nd figure of the earth (Quart. Journ.
Sdeoca 4820, Apr.). Astronomical and nau-
il eollactions (Ib. id. von 4 820 an in jedem
11, theila original, theils übersetzt). — Re-
rka on the friction of wheels (in Bnehanan'a
lay on wheelwork, 8®, Glasgow 4 809). —
b heraus: 4) Journ. of the Royal Institu-
I, 8*, Vol. I und einen Theii von Vol. II,
id. 4802 — 8; 2) The nautical almanac von
9 bia zu seinem Tode. — Lieferte zum Sup-
Dont der Encyclopaedia Britannica 63 Ar-
>1, gröaatentheila biographische, aber auch
faikalische, z. B. : Chromatics, Cohesion,
anta, Hydraulics, Road-making, Steam-
jlne, Tides, Weights and Measures. —
irleb auch für das Quarterly Review viele
seoaionen, begleitet zum Theil mit eigenen
■araochnngeo , z. B. : Goethe on colours
1. X) ; Kalaa, Biet, Seebeok and Brewster
light (Vol. XI); Wella on dew (Vol. XIII).
Medicinisches u. Botanisches. — Wichtige
achltisse über die Hieroglyphen-Schrift. —
M gesammelt in O.Peaeook: Misceilaneous
rkaofthe lateTh.T., 8 vol. 8^ Lond. 4 853.
fpeyjNicolaus. — Prof.(exlr. 4744,
. 4747) d. Mathematik an d. Univ. zu
Decker fAcadem, Adresskalend. f. 4769^
rhandL Maatsch. Haarlem XXII^,
geb. 474 4 etwa,
gest 1785, Juli 4 4, Franecker.
Oplosslnge van een vraagstuk de Kryga-bouw-
kunde betreffende etc. (Verhandl. Maatsch.
Haarlem II, 4 755). Verhandl. over de begin-
sein op welke het problema, om een gegeeven
veelhoek, met het meeste vordeel to verstär-
ken, is gegrond (Ib. III, 4 757). Oplossinge
van drie vraagstukken in de Vesting-bouw-
kunde etc. (Ib. V, 4 760). Verhandl. over de
Profilen der muuren (Ib. VI, pt. II, 4 762). D»
over de onregelmatige Vesting-bouw (Ib. VIII,
pt. 1, 4 765). \y* over eenige sterrekundige Stof-
fen (H). id.). D"over de gewelven (Ib. XV, 4 774).
YTon-VlUarooav, Anleine Jo-
seph Fran^.ois. — Astronom an der
Sternwarte zu Paris, Blitgl. d. Bureau des
Longitudes seit 4 855 (Ot)^
geb. 4813, Jan. 4 5, Vend6me (Loir-
et-Cher) .
Eludes sur les 6loiles doubles etc. (Connaisa.
d. temps p. 4 852). Deux mölhodes pour dö-
terminer les ölömenls des orbites etc. (Ib. id.).
Du mouvement des ötoiles doubles considörö
comme propre ä fouruir la preuve de l'uni-
vßrsalitä des lois de la gravitation planötaire
(Ib. id.). — Möthodes pour la dötermination
des orbites des planstes et des com^tes (Ann.
de l'observat. imp. de Paris, III, 4857). —
Sur les dl^ments de la grande comöte de Mars
4 848 (Compt. rend. XVI, 1848). Methode de
correction des ölömonts approch^s des orbites
des com^tes au moyen de trois observatlons
(Ib. XX, 4 845). Möm. sur la dötermination
des formes ä adopter dans la construction des
arches de ponts droits, pour obtenir une trös-
grande stabilit^ (Ib. XXI, 4 845 u. XXIII. 4 846,
ausführl. in M6m. Sav. Strang. XII, 4 854).
Note concernant un troisiöme systöme des sec-
tions circulaires qu'admet le tore circulaire
(Compt. rend. XXVII, 4 848). Procödö pour
calculer la messe et les ölöments de l'orbite
d'une planäte perturbatrice inconnue etc. (Ib.
id.). Methode pour calculer las 6l6ments des
orbites des pianMes ou, plus gönöralement,
des astres dont les orbites sont peu inclinös
ä r^cliptique etc. (Ib. XIX, 4 849). De Tinöga-
litö de lumiöre des ötoiles doubles (Ib. XXXVI,
1858). Elemente u. Ephemeriden vieler Pla-
nelen (Astraea, Hebe, Metis, Iris, Victoria,
Amphitrite, Circe, Clio, usw.) u. Cometen
(Ebendaselbst). — Theorie analytique du gy-
roscope de Mr. L. Foncanlt (Nouv. Ann. de
math. XIV, 4 855). —Theoriede la stabilitödea
machines locomotives en mouvement (Möm.
Soc. d. Ingenieurs civ. 4864). — Equilibredea
voutes cylindriques (C. Dalj, Revue de l'ar-
chitöcture).
Zabaglla, Nicolo. — Päpstlicher
Beamter (B),
geb. 4 674, Rom,
gest. 4 750, Jan. 27, Rom.
Über seine Leistungen siehe OioT. Bottari:
Castelli e ponti di H. Zabaglia, con alcune
1387
Zabarella
Zach.
iogegnose praticbe e con la descriziooe del
transporto de! Obelisco Vaticano e di aitri di
Dom. Fontona, Roma 4 748.
Zmbarellm, Giacomo. — Seit 1563
Prof. d. Logik an d. Univ. zu Padaa. Mehr-
mals Gesandter seiner Vaterstadt j'n Ve-
nedig. Kaiserl. Pfalzgraf (J) (HL) (B),
geb. 1533, Sept. 5, Padua,
gest. 4 589, Ocl. . ., Padua.
De rebus naturalibus libr. XXX quibus quae-
stiones, quae ab Ariitotelit interpretibus ho-
die tractari solent, accurate discutiantur, 4<*,
Padua 1589 et 4 594. Physica s. Commeot. in
litt, physicorum Ariitotelia etc., fol., Ib. 4 604.
Dieses u. Anderes gesammelt in : Opera omnia
philosophica, 5 vol. 4^ Argent. 4654.
Zaooagnini , Antonio. — Jesuit,
Lehrer d. Physik in Madrid ; nach Vertrei-
bung des Ordens aus Spanien in Genua
lebend (BEJ. IV;,
geb. 4 723, Apr. 4, Cadix,
gest. 4 803, Genua.
Lecciones de fisica experimental, 6 vol. 4°,
Madrid 4 757 (Übersetzung voo Hellet*« LeQons).
Zaohy Anton, Freiherr von. — Seit
1769 in d. active österr. Armee eingetre-
ten u. an allen deren Feldzügen theilneh-
mend, folgweise Hauptmann (1783), Ma-
jor (t798), Generalquartiermeisler (1798),
Feldmarschall-Lieulenant (1805), Gouver-
neur von Triest (1806), Commandant von
Olmütz (4 8 4 3) u. endlich 4 825 als Feld-
zeugraeisler pensionirt. Als Oberlieutenant
u. als Major auch Prof. d. Mathematik an
d. Mllilär-Academie zu Wienerlsch-Neu-
stadl. Zum Freiherrn erhoben. Bruder des
Folgenden (OIS) (M. \\),
geb. 17 47, Juni 4 4, Peslh,*
gest. 4 826. Nov. 2 2, Gratz.
Vorlesungen über Feldbefestigung, Verthei-
dlKung u. Angriff, Wien 4783, 3. Aufl. 4840,
Elemente d. Manüvrirkunst, 2 Bde. 8", Ib.
4 84 2—4 4 — Trigonometr. Verniess. d. ehe-
mal, venctiani.schcn Staaten (F. v. Zach, Mo-
natl. Corr. III, 480< u. VII, 4803; Astronom.
Beobb. (Ib. VI, 4 802 u. VIII, 1803). Vermess.
in Gallizien (Ib. VII, 4 803). Kosmograph. Be-
merkk. u. Vermuthungen über d. Bildung d.
Berge auf unserer Erde (Ib. VIII, 4 803). Ueber
Delambre*8 Formel u. ihren verschiedn. Ge-
brauch bei Mappirungen (Ib. X, 4 804). Kos-
mogenische Betrachtungen (Ib. id.). Gedan-
ken über d. Figur d. Erde (Ib. XIII, 4 806).—
Aufstitze in F. J. Grafen v. Kinsky's Beitrr. z.
Ingeniourwlsscnschaft.
• jcb. 17n,Juiiil7, rc$.th(CL); 1T«2, Sept. 25, Trcss-
burg {DC. V).
Zaoh, Franz Xaver, Freiherr von.
— Dr. Phil. u. Jur. (Oxford). Erst als
österr. Ingenieur unter Liesganigii
Vermessungen beschSftigt o. dvranf e^p
Jahre als Lehrer beim sScbs. Gesnki
Grafen Brähl in London lebend, Mi
4 786 als Oberst - Wachtmeister (ipli
Oberst) in d. Dienste d. Herzogs Bml
von Sachsen-Gotba, war von 1787 bis IMI
Director d. von ihm begründeteo Sin-
warte auf d. Seeberge bei Goth» iliMl
nun (als Ober-Hofmeister) im Gel4> ^
verwittweten Herzogin im AosiaDde,crii^
tentheils in Italien (Genua, Lnocij^ nM
in Paris (ON) (ABG. IV, 1837;,
geb. 4754, Juni I, Pressborgi*
gest. t832, Sept. «, Paris. ••
Novae et correctae tabolae motoam Mlii,<^
Gothae 4 79i (deutsch, %\ Ib. 4 799). Exffi»
tio et usus tabellarum solis, explicatioet
catalogi stellarum fixarum. Ib. 479S. Devn
latitudine et longitudine geographica Eriv*
diae, Erford. 4 794. Neuer fraozös. hnDderir
jtthr. Kalender; mit J. F. Wann, fol., Gotti
4 797. Vorübeiyang d. Mercurs vord. Sodm
d. 7. Mai 4 799 beobachtet zu Seeberg, Bn-
men usw., 8», Ib. 4 799. Fixaram prtwflp-««-
talogus novus etc., 8^ Ib. 4 804. TabnlMDi-
tuum solis novae et itemm correctae ei tlf^
riae gravitatis eil. de la Plaee etc., 4*, Ib.4tti.
Tabulae speciales aberrationis et nutatiiiii
etc., tvol. 8», Ib. 4 806— 7. Nachr. voüi
preuss. trigonometr. u. astron. AofDabmet«
Thüringen usw., 4. Tbl. 4°, ib. 4806. Ttbl«
abr6g(^es et portatives du soleil, 8*, Floreace
4 809. Tables abrögöes et portatives de la Ion«,
8o, Ib. 4809. Nouv. tables d'aberralion ctd«
nutation pour4 404 etoiles, 8<», Marseille <8<t-
Supplement dazu, 8°, Ib. 4 84 3. L'attraclio»
des montagnes et ses efTets sur le fil ä plomb.
2 vol. 8", Avignon 4844. M6m. sur le degre
du möridien par Beccaria (Auszug in MooaÜ.
Corr. XXVII, 1843). Almanaco Genovese, ...
Viele astron. Beobb. u. Aufsätze wo
ihm in 4) Bode'a Astr. Jahrb. [z. B.: Cberd.
Verwandl. d. Sternzeit in mitll. u. wahreSon-
nenzeilu. umgekehrt (Bd. f. 4 792) ; Beschreib.
e. Vorricht., Pendellöngen zu bestimm. (Sop-
plementbd. I, 4 793)]. — 2) Geograph. Epheme-
riden (von ihm gegründet u. von 4 798— 9dniit
Bertnch redipirl). — 3) Monatl. CorrejpoB-
denz z. Befördr. d. Erd- u. Himmelskuo«!*'
28 Bde. 8°, Gotha 4800—4843, von ihroge-
gründet u. bis 4 807 (hernach von B. ▼.!»■•
denan) herausgegeben [Darin z.B.: CbcrBeobb.
mit Sextanten (Bd. II, 4 800) ; Über d. Berecbo.
von Längen u. Breiten aus gemessn. AbsUind.
vom Meridian u. Perpendikel usw. (Bd.VlU
VIII, 4 803 ; XXVIII, 4 813) ; Ober d. Vorlöge d.
Vollkreise vor d. Quadranten (Bd. VIIl, <8*' ;
Über Beobb. mit Repelitionskreisen Bd. XXV
4 8<2); (JberRepetitionskreise mit feststehend
Säule u. Einem Fernrohr (Ib.) ; Neue Meüio-
de, Azimute terrestr. Gegenstände zu bestiß^
men (Ib.) ; t)ber d. Gradmess. am Aeqoato
(Bd. XXVI, 4 84 2); Neue Art, Sonnonfinsie»
^9
Zachaire
Zallinger snm Thnm.
1390
B la beobachten (Bd. XXVIII, 4 8H)]. — -
iorrespondance astrooomique, gäographi-
0t hydraulique, 18 vol. 8^ Geo^ 48f8—
^OD ihm gegründet u. herausgegeben. —
lere Aufsätze in Lindenan u. Bohnenbcr-
m Zeitscbr., z. B. : Nachriebt von e. w:enig
anot. Abband!, von A. Xarehetti über d.
leten von 1680, 1681 u. 1682 (Bd. 11, 1816);
«mrf zu e. Uiogen- u. BreHen-Gradmess.
^beritalien (Ib.) ; Über d. chines. Stadium
usw. (Ib.) ; Ober d. von T»b. Xiiyer im
79(1 beobacht. Planeten Uranus (Bd. III,
1); Ober d. astronom. Beobb. d. Chinesen
); Ober d. Cometen von 1744 (Ib.); Ve-
K Monpn- o. Abendstern zugleich (Ib.) ;
i^Ui iKrst parabol. Cometenbabnen er-
int (Ib.) ; Die Schifffahrt auf d. mittelltfnd.
er im 19. Jahrb. (Bd. IV, 1817) ; F. Gene-
i, nicht J. Picardi der erste Erfinder tele-
)p. Metsinstrumente (Ib.). — - Über d. Ka-
Mler d. Türken (Birgbant' Hertha, II, 1825).
116m. sor ia nouv. plannte Ouranus (Möm.
■d. Brux. V, 1788). — Einige astr. Beobb.
lU. Tr. 1785).
'feb. 17&4, Jani 13, Petth (Oalle, Begiatm- z, Mo-
mmO. Corr,) ; g«b. Juni 14, Preuburff {M. II) ; Juni
ai, Petth (ACP, LH) {BAB), PreMburg {DC. V).
An der Cholera; fest. Sept. 3 (A{7P. LU); Sept. 4
{ßAB^,
Baoluiire, s. Zecaire.
Kaohariae, August Wilhelm. —
g. Phil., Lehrer d. Mathematik u. neue-
I Sprachea an d. Klosterschule zu Ross-
en, Prov. Sachsen, vorher Hauslehrer
UM AI) (GG. 1823;,
geb. 1769, Juli 26, Riesa a. d. Elbe,
gest. 1823, Mai 6, Rossleben,
mente d. Luftschwimmkunst, hergeleitet
d. Fluge d. VOgei u. d. Schwimmen d.
sbe, 8^ Witteob. 1807. /aoob Degen's Flug-
ichioe beurtheilt, 8°, Leipz. 1808. Syste-
l Darstell, d. Erscheinungen beim spbtir.
ilspfeRel, 8», Ib. 1812 (Auch Oilb. Ann.
ITl). Flugeslust u. Flugesbeginnen, 8^ Ib.
1, 2. Aufl. IJ2t. Geschichte d. Luft-
«Hmmkunst vA 1788 bis zu d. Wendel-
ner Fallverstichen, 8^ Ib. 1828. — Ein
elartiges Schiffsruder u. Versuche mit ihm
b. Ann. XLII, 1812).
SaohariaSi s. Zecaire.
Baohareff, Jacob. — Mitgl. d. Acad.
Wiss. zu St. Petersburg (RP, 1836;,
geb. 1765, Oct. 3 (A.St.), St. Peters-
burg,
gest. 1836, Oct. 2 (A.St.), St. Peters-
burg,
cimen ch'emicum, de differentia et affini-
aeidi nitrosi cum aliis corporibos, 1789.
Kristallisation de ia chaux d'arsenic (Nov.
Acad. Petrop. XI, 1798).
Eaddaeh, Ernst Gustav. — Dr.
., Privatdooent an d. Univ. zu Königs-
berg u. Lehrer am Friedrichscollegium da-
selbst (Or),
geb. 1817, Juni 7, Danzig.
Beobb. über d. magnetische Polarität d. Ba-
salts u. der trachyt. Gesteine, Bonn 1851 (Aus
d. Verbandll. d. naturhist. Vereins f. d. Rhein-
lande usw.). — Sonst Zoologisches.
Zahn, Johann. — Canonicus regu-
laris d. Prämonslratenser-Ordens in Würz-
burg (J),
geo. . • •) gesi. . • .
Oculus artificialis teledioptricus s. Telesco-
pium e triplici fundamento stabiiitum, fol.,
Uerbipolis 1685, edit. 11, fol., Norimb. 1702.
Specula pbysico-matbematico'historica nota-
biiium ac mirabilium, ioi., Norimb. 1696.
Zahn, s. Odontius.
ZahrCmann, Christian Christo-
pher. — Seit 1810 OflScier in d. däni-
schen Kriegsmarine, 1815 unter Schu-
macher bei d. dän. Gradmess. beschäf-
tigt, später General-Adjutant des Königs
Christian VIII., 1848 Marineminister,
Chef d. Seekarten- Archivs u. Vice-Admi-
ral (E) (Astr.Nachrr.XXXYllJ (^G. 1864;,
geb. 1793, Dec. 21, Viborg, Jütland,
gest. 1853, Apr. 15, Kopenhagen.
Beschreib, d. Kattegats, Kopenh. 1841. —
Astron. Beobb. in Sobnmaehor't Nachrr. I, II,
IV, V, VI, VI», XII, XIII, XIV u. naut. Auf-
sätze im Nyt Archiv for Söväsenet. — Re-
marks on tbe voyages to tbe nortbern hemi-
sphere ascribed to the Zeni of Venice (Journ.
Geogr. Soc. V, 1885).
Zallinger zum Thvm, Johann
Baptist. — Jesuit, Prof. d. Philosophie
am Lyceum zu Innsbruck; nach Aufhe-
bung d. Ordens Prof. d. Naturgeschichte
an d. Univ. daselbst (M, U) (B) (CBJ. s)
(BEJ, v;,
geb. 1731, Aug. 16, Botzen,
gest. 1785, Juli 1 1, Botzen.
De viribus corporum, Oenipont. 1769. De vi-
ribus materiae. Ib. 1771. Beobb. über d.
Ackerbau, 8°, Wien 1776.
Zallinger snm Thnm, J a c o b A n-
ton. — Jesuit, Lehrer in d. Collegien zu
BJüncbeu, Dillingen u. Innsbruck, dann
Rector d. Lyceums St. Salvator zu Augs-
burg; bei Aufhebung d. Exjesuitencorps
daselbst nach Botzen verwiesen (BEJ, \\J,
geb. 1735, Juni 26, Bolzen^
gest. 1813, Jan. 11, Botzen.*
De lege gravitatis universali etc., 8*>, Monach.
1769. De expositione physica demonstratio-
num mathematicarom in philosophia naturali,
40, DUlingae 1772. Interpretatio naturae s.
1391
Zallinger inm Thnrn
Zamiiehftlli.
n
philosophia, Newtoniana methodo exposiia
etc.. 8 vol. 8°, Aug. Vind. 4 778—75. — Juri-
stisches u. Historisches.
*gest. 1^02 etwa, ... (J/. II). L«bte noch 1S15
{BJBJ, *).
Zallinger zum Thnnii Fr a n z S e-
raphim. — Jesuit, Prof. d. Physik am
Lyceum zu Innsbruck (M, UJ (BEJ. \S) (N),
geb. 4743, Febr. 4i, Botzen,
gest. 4 828, Ocl. t, Innsbruck.
Von d. Elektricitöt des in Tyrol gefundenen
Turmalins, 8®, Innsbr. 4 779. Von d. Über-
schwemnaungen in Tyrol usw., 8**, Ib. 4779.
Von d. elektr. Grundsätzen, 8», Ib. 4779,
2. Aufl. 4 804. Diss. de aestimanda perfectione
machtnarum ad mechaa&cam solidorum per-
tinentium, 8**, Ib. 4 7it. Obss. astronomicac
et meteorolog. , 8^ Ib. 4 782. Praelectiones ex
mathesi pura, 8°, Aug. Vind. 4798. D°ex ma-
thesi adplicata, 8^ Ib. 4 798. D<* ex physica
theoretica et experimontali, S°, Oenipont. 4 805.
Dreissigjbhr. meteorolog. Beobb., 8", Ib. 4 808.
Funfzig)»hr. meteorolog. Beobb.. 8o, Ib. 4 883
(posth.). — Von d. krummiinicht. Bewegung
d. Körper usw. (N. Abhandll. d. Bayer. Acad.
III, 4788).
Zambeooarly Francesco. — Graf,
Zeitlang spanischer See-OfTicier, fiel als
solcher in türkische Gefangenschaft, machte
nach seiner Freilassung Reisen in d. Le-
vante, Afrika u. Europa, nach welchen er
sich vorzüglich mit der LuflschiflTahrt be-
schSfligte (B) (An,B.f.iS\ %J,
geb. 4 756, Bologna,
gest. 4 812, Sept. 2 4, Bologna.
Seiner Zeit berühmt durch die un;4:lückiichen
Lullfahrten, die er in der Nacht vom 7. auf
den 8. Oct. 4 803 u. am 22. Aug. 4 804 von Bo-
logna aus unternahm. Siehe Gilb. Ann. XVI,
205; XVll, 338 u. XIX, 4 64.
Zambonl, Giuseppe. — Abele, Prof.
d. Physik, am Lyceum zu Verona. Mitgl. d.
Socielä Italiana (AAV.\J (CtJ (G.\SiGu.
4 847;,
geb. 4 776, Juni 4, Verona,
gest. 4 846, Juli 25, Verona.
Della pila eicttrica a secco.V^erona 4 84 2 (Darin
die 4 84 2 von ihm erfundene »Z a m b o n i s c h e
Säule«). Eletlromotore perpeluo, 2 vol. 8**,
Ib. 4 820. Invenzione di un oroiogio elettrico.
Ib. 4 834 . Sopra un micromelro magneto-elet-
trico. Ib. 4 832. SuU' argomcnto delle pile
seccbe etc., Ib. 4 836. Sulla elettricitä statica.
Ib. 4842. Nuova maniera di sperimenli sulla
misure delle forze centrifughe. Ib. 4 843. —
Suir apparecchio idrostatico piu semplice e
universale (Mem. Soc. Ital. XIX, 4824). Sulla
teoria del moto composto (Ih. XX, 4 828).
Sulla teoria deir eleUroforo (Ib. XXlll, 4844).
— Sopra un micrometro magneto- elettrico
(Ann. di Scienze del Regno Lomb.-Venet. II,
4832). Descrizione d'un nuGvo galvanometro
(Ib. III, 4 888). Sulla teoria elettn-dniti
della pila voltiana (Ib. lV^4834etVl.llli|. fti
— Äilla dgrata della ten^6D& elettrica Mi
pile secche (lE^jocehi, Ann. di 6sicaVlII,lUI\.
Zambra, Bernardino. — Dr.pyi,
Prof. d. Physik an d. üniv. zu PaduafM.
X; (BBB. 4 860;,
geb. 4 8 49 etwa, ..:.... >:
ges|. 18ft9, Jan. 7, Treviso.
I priDCipj 6 glt elementi nella fisica, 8^, Mi-
Iaao.i4864, 3 vd. 8^ Ib. 4 85«— 68. Pnpirti
di QQ ajuto alla studio doli« scienze itidkä
air industria, S«", Ib. 4 854 . Della corinMai
filosofla naturale, 4**, Venezia 48St^
Zamminor, Joliannes. — Fd^
weise Forstgeometer, OberforstcoUegu-
sessor (4 809), Oberforstrath (4818)8.
geheim. Oberforstrath t{4 83 7) in Dam-
stadt fSc),
geb. . . ., gest. . . .
Anleit. z. Flächen- Aufnahme mit d. KetU b.
Kreuzscheibe usw., 8^, Darmstadt 4816.-
Forstwissenschaftliches.
Zammlner, Friedrich Georg KarL
— Sohn des Vorigen. Dr. Phil. (Giessen
4 840), von 1841 bis 4 843 Rectoru. Leh-
rer an d. Realschule zu Michelsladt, dano
Privaldocent u. später Prof. extr. d. Phy-
sik an d. Univ. zu Giessen (Sc) (Zt),
geb. 4 817, Ocl. 26, 'Darmstadt,
gest. 4 858, Aug. 4 5, Giessen.
Anfangsgr. d. Arithmetik u. Geometrie u.<w.,
8°, Darmst. 4 838. Die Physik in ihren wich-
tigst. Resultaten usw., 8", Stuttg. 4 85J. Die
Physik d. Erdrinde u. d. Atmosphöre us«.
8<', Ib. 4 853 (Beides aus d. N. Encyclop. f.
Wiss. u. Künste). Die Musik u. die musikal.
Instrumente in ihrer Bezieh, zu d. Gesetzen
d. Akustik, 8", Giess. 4 855. — Über d. Magne-
tisirung von Eisenstäben durch d. galvao.
Strom ; mit H. Buff (Lieb. Ann. LXXV, 4850;.
Ober d. Winkel d. opt. Aza« zweiaiiger Kry-
stalle (II>. LXXVI, 4 850). Über d. Berecbo.d.
Axonwinkel zweiax. Krystalle (Ib. XC, <854).
— Über d. Schwingungsbewegung d. Loft
(Pogg. Ann. XCVIl, 4 856),
Zanohi, Giuseppe. — Jesuit, RecUr
foigweise d. CoUegieu zu GÖrz, Passao.
Gratz u. Wien ; nach Aufbebung d. Ordeos
Mönch in Görz (BEJ. Vi),
geb. 47 4 0, Aug. 24, Fiumc,
gest. 4 786, Görz.
Scientia rerum naturalium s. Physica elc
5 vol. 4*>, Viennae 4 748—50, edit. 111, <75S.
Philosophia mentis et sensuum, 8 vol. 4^ Il>-
4750, edit. 111, Ib. 4758.
ZaniiiohelUy Gian Girolamo."
Dr. Med., Chem. et Chirurg. (470J). Seil
4 686 Apotheker in Venedig. Machte viele
vs
Zumoni
Zuitedeiohl,
1394
le oalurhistor. Reisen am Lillorale d.
■iat. Heeres (Ni,X\W,
geb. 1661, Apr. . ., Hodena,*
«ffit. ni9,lan. It, Venadig.**
HDpluarium reroBdiwum chymicorum, 8°,
Mt. < 701 . De ferro «iuque alvis praepara-
>W, Diss. pbysico-chemica in qua varia de
Bipll«ntur, 8°. Ili, nts. De li-
rafhia duoruro moutium Veroneslu
^ii . — Naturhis lorisches. .■
Apr. . ., Bpilliimberta im Madnx
■• 11 {*».
s. RiEzi-Zannoni.
Ä
Mf Bartolomeo. — Apotbeker
Bellano (ClJ, *
geb. t19S, Jan. II, Cbias di Alpago b.
^ Belluno.
(■nnovogoiralodtioda e inagneslB, Belluoo
IS. Aaatisi dell' soqua mioerale di Boraoi,
1811. Analisi dell acqua minerale jdro-
türosa di Valgraod«, Uilano 18(t. — Che-
■cbe Anrastze in d. Gazielta ecleltica \ SSfl
0. [Daraus i. B. aber d. AcbilleVn o. d.
hUleasaure. Bnahner'e Rep. LXXXIX n. C).
Baaottl, Francesco Uaria. ~ Dr.
it. (Bologna 17I6J. Prof. erst d. Logik
TIS — 3t], dann d. Philosopble u. aucb
Physik (t73t — 37) u. darauf bis zu sei-
n Tode d. Uoralpfailosopbie an d. Univ.
Bologna, daneben Bibliothekar (1711)
Secrellr (I7S3) d. Instituts daselbst,
t 1766 Prtlsident desselben (F) (VI)
V.VI) (M».R),
geb. legs, Jan. 6, Bologna,
gest. <777, Dec. SB, Bologna.
IIa foraa de' eorpi chs chiamo vivs, libri
, Bologna 1TBI. De viribus ceotralibug
>., V^ Ib. 1TS1. ~~ De reCleilonibus globi,
i In piano rectaogalo pulsus, a promineD-
Di iiDdiqDe WMbus huc iilue repsllitur
unm. BonoQl,IHI). Desono (Ib.id.j. De
btcujosdam (gflifrlrBjeclioiie (Ib. id.). De
perbolicis qaibnadam spsliig [Ib. id.). De
■tri* (Ib. II, P.UI, (TiSJ. Oespatii eiiateo-
(Ib. III, 1TSB). De quantitstum mullipli-
ione (Ib. id. De corporibas quibusdsm
Mora ciroDinscriptis (Ib. id.). De aeparan-
ladetensinatis [Ib. id.). De Qumeris 1 et B
. IV, 1TS7]. De viribus cealralibus (Ib. V,
17). pa radicibus aequatloDum cubicarum
. Id.). De luce et de motu corporam iniliali
.Id.). De luppotBodls eequatioolbuS in or-
la plaoetarum (Ib. id.). Sermo, observatio-
B novam aiblbent, qua mathemiticas t»
Uaida mlrabilem quandam in Saturnl motu
«qaaliUteni demoostrat [Ib. Id.). De ther-
vwtro viliis duobos corrigendis [Ib. VI,
II). De formala planetae veJocitatem ex-
meata (Ib. VII, 1 791). — Obs. aar les Bgures
la* aolidas clrconscrita au cercle et h la
iira(ll«m. Paria 4748).
Paf faadorff, HudwflrurbMb II.
ZanoHl, Euslachio. — Neffe des
Vorigen. Dr. Phil. [1730], von 1729 bis
1738 a.stron. Adjunct von Eust. Man-
fred!, daraufPror. erst d. Uechanik, dann,
nach B. HsDfredi's Tod 1739, d. Astro-
nomie an d. üniv. zu Bologna [letzteres
zugleich am Institut daselbst) bis 1760 u.
nun bis zu seinem Tode Prof. d. Hydro- .
metrie an derselben Dniv. Uitgl. d, Bologn.
Instituts ü. d. Soc. Italiana (Pj (VI) (Mem.
Soe. Hat. in; (Ms. Rj.
geb. 1709, Nov. 37, Bologna,
gest. 1781, Hai 15, Bologna.*
Noviasimae ephemeridea motuum coelestiom
olc. ex a. 1741 ad a. IH«, 4°, Bonon. IT».
Ephemerides TDotauin coelesliuni exa. 17GI ad
a, 1788 etc., 4Mb. 1760, 1761 et 1774. La CO-
roetadell'annoiTS», 4°, Ib. 1741. Oss.soprsla
comsla dsir auao 1 744 ; mit F. lUtteuoet, Ib.
1744. InlroductioiDepbemerides, cnraoppor-
tunistabulis etc., (°, Ib. 17SD. Traltsto leorico-
pratico di proapetliva, Ib, 1766, — De quiboa-
dam Burorae borealls (Comm. Bonon. 11, P. I,
174S). Desotstilioruna lempors definiendo (Ib.
id.). Eiperimenta circa refrangibiiitatem rsdio-
rom lucls (Ib. id.). De micromelro cuJuadam
ratiope([b id.}. DeSgura tsllnrisdb.ld.j. He-
tbodus Irigononielrica aupputindi cometarum
orbilas (Ib, III, 17Gfi). De perspective in theo-
rema unum redacta (Ib, Id.), De quibnsdam
solstitiorum Observation Ibus ac de quantltate
acni tropLCl medtl (Ib, id,). De vi percussiO'
Dis (Ib. IV, 17B7], De vi elastrca [Ib. id.). De
sngulo posllioais et ejus usn in delerminaDda
lelluris figura (Ib. V, 1767), De limi tumen-
tium numinnm aqnis admlxti quautitate (Ib.
VI, 1788], Noch viele aatroDom, Beobb, eben-
daselbst, — The parabollc orblt for Ib« co-
melori7tg observed [Phil. Tr. 1741).
• i«t, Mil 7 (F).
ZantodeBOhl, Francesco. — Abate,
Dr, Phil,, Prof. d, Physik an d. Dniv, zu
Padua, früher Prof. d. Physik u, Hatbema-
tik am Lyceum Santa Caterina in Venedig
u. noch früher ProL d, Philosophie am Ly-
ceum d, Porta-Nuova zu Uailand u. dem
zu Brescis. Mitgl. d, Instituts zu Venedig
(Nascita, Sliidj, Posixione sociale etc., dt F.
2',,Padova 1867;,
geb. 1797, Aug, IS, Dolcä, Prov. Ve-
rona.
Eiperienze risgnardanti la scossa della rana
aotto messa all' iDnueuza degli eleltromotori
vollaici etc., Verona 1881, Esperlenie ris-
gnard. la direiiooe e rintensilä delle cor-
renti magneto-eleltriche, Brescia ISIS. Della
dlnamics e statica magDeto-aleltrica, Uilano
1886, Della polarliiazione dei condultori iao-
lali diretli a determlnati punli del glcbo, e dl
UD nnovo spparecchio per esplorsre retetlrl-
citl ntmoafericB, Ib. 1 887. Baperimanti d'in-
88
1395
Zantedeichi.
duziooe e polarizzazione termo-elettrica , Ib.
4 838. Aicerche sal lermo-elettricismo dina-
mico, Ib. 4 888. Saggi del relettro-magnetico
e magneto-eletlrico, Venezia 4 889. Mem. sulle
leggi che governano relettro-magnetismo, Ve-
rona 4 889. Relazione storico-critica speri-
mentale suil' elettro-magnetismo, Venez. 4 840.
Della elettrotipfa, Mem. due, Ib. 4 844 . Le leggi
del niagnetismo del filo congiuntivo percorso
dalla corrente voUiaDa, Ib. 4848. Della ma-
teria e delie forze, 4 vol. 8<>, Ib. 4 844. Della
elettricitä e del magnetismo, i vol. 8°, Ib. 4845
e Milaoo 4 846. Trattato del calorico, 4 vol.
8^ Venezia 4 846. Teoria fisica delle macchine
magneto-elettricbe ed elettro-magnetiche, Ib.
4 846. Sulla virtü illaminante del polo nega-
tivo, e calorifica del polo positivo delP elettro-
motoro voltiana, Ib. 4846. Oss. ed eapr. salla
termo-elettricitä della piroscellina di Bolidii-
bein, Ib. 4 846. Ricerebe fisico-chiroico-fisio-
logiche sulla luce, Ib. 4 846. Delle leggi dell'
intensitä della polarizzazione della luce lunare
neir atmosfera serena, Ib. 4 846. Delle leggi
deir intensitä della polarizzazione della luce
solare neir atmosfera serena, Ib. 4 846. Sulla
formazione della rugiada e della brina, Mem.
tre, Ib. 4 846—47. Nota degli efTetti prodotti
negli organi delle plante dalla eterizzazione,
Ib. 4847. Deir Influenza delle variazioni di
pressioneaolle indicazioni termometriche, Ib.
4848. Mr Influenza olettro-magnetica nei
corpi, coir analisi di una nota del Prof. Ban-
oalari, Ib. 4 848. lUustrazione di alcuni feno-
meni di elettro-magnetismo, Ib. 4 848. Della
condizione magnetica e diamagnetica propria
del regno inorganico e della condizione dia-
magnetica generale ai composti dei regni or-
ganici, Ib. 4 848. Dell' azione della luce lunare
sopra i vegetabili ed i corpi inorganici, e della
sua azione calorifica, Padova 4 850. Della bi-
polaritä chimico-elettrica delle irradiazioni
prismatiche etc., Ib. 4850. Della forza ripul-
siva del calorlco c dello stato sferoidale dei
liquidi etc , Ib. 4 850. Dei fenomeni luminosi
studiati ai due poli dell' elettromotore voltiano,
Ib. 4 850. Deir azione calorifica ai poli dell'
elettromotore voltiaoo, Ib. 4 850. Delle varia-
zioni di temperatura immediatamente prodotte
dal magnetismo, Ib. 4 850. Dell' Influenza del
magneticosull'arco voltiano, Ib. 4 850. Di una
nuova esperienza di Alfrede Smee etc. ; par-
allele fra le sperienze elettro-fisiologiche degli
Italiani, istitute nel 4 839—40, e quelle di Du-
boia-Beymond nel 4 847 etc., Ib. 4 850. Di una
nuova teoria statica e dinamica dei minimi, o
moleculare, Ib. 4 850 (Auch Compt. rend.
XXXII, 4 851). Ricerchc Gsico-matematiche
sulla deviazione del pendolo dalla sua trajet-
toria, Ib. 4 852 (Auch Compt. rend. XLI, 4855).
Della elettricitä degli stami e pistilli delle piante
etc., Ib. 4 858 (Auch Atti dell' Accad. de'Nuovi
Lincei 4 853). Nuovi esperimenti risguardanti
l'origine della elettricitä atmosferica, e della
induzione elettro-statica dei conduttori solidi
ed isolati, Ib. 4 854. Relazione dello stato at-
tuale deir ottica, 4^ Ib. 4 854. Telegrafo elet-
tro-magnetico delle stazioni e delle locomo-
tive delle strade ferrate, Ib. 4855. Telegrafo
[r.
S;
a correnti dirette successive, e derivile»
temporanee per la doppia simattana nä-
spondenza sopra an solö filo commuiMi
colla terra, Ib. 4 856. ContemporaDättorii'
cronismo delle opposle correoti attn?nia
conduttore comune a due circuitichioflMB,
4», Ib. 4 855. — Delle oorrenti eletlro-ntil{ll
deir Isttt Venet. Ser. I, vol. 1, 4 844). DeleUi;
zioni dinamiche leido-elettriche (Ib. U^IWi!
Sulla utilitä übe si pa6 trarredaifdrioli'
rati nella germinazione dei semi (lb.id.).M
intorno ad uno scaricatore eletlre-teiiipiln
delle stationi (Ib. Ser. II, vol. V, 4854). In.
sugli argomenti comprovanti il simviMi
passaggio delle opposte correnli pB^^>*
Qlo conduttore comune a* due cireolchiiiil
isolati (Ib. VI, 4 855). Mem. sal simalltiM|il-
saggio delle correnti elettricheoppostedcIlL
id.). Ricerche sulle leggi della capillantl Jk.
Ser. III, vol. I, 4 856). Bsperienze tulla Bum
dei limiti della sensibilllä elettro-iMgMiM
etc. (Ib. III, 4 857). — Deirinflaenzadainri
solari rifratti dai vetri colorati sollt ngflh-
zione delle plante e sulla gennioaiione M
semi (Mem. deir Istit. Veneko, I, 4841). >
scrizione di una macchina a disco per li dif-
pia elettricitä etc. (Ib. II, 4 845). DeifeDOMri
elettrici della macchina di Annatnnif eocOk
IV, 4 851). Delle dottrine di GiantattiibV»
tari intorno ai colori accidentall od imagM
(Ib. V, 4 855). — Del trasporto di materiaft-
sante nelle dae opposte correnti delfapft-
rato voltiano (Ann. Scieaze Regn. Lomb.-Ti-
net. 4844). — Dell' origine del magneto-akt-
tricismo (Bibl. Italiana 4 829; aocb Bibl. ooff-
XLVIU. 4 880).— Delle correnU elettriche deOi
torpedini (Fauna Italiana del Principe di Ca*
nino all' Articolo Torpedo Narce ; Ball. Acai
Brux. VIII, 4 844 ). — De la diff^rence de poavoir
dispersif des deux älectricit^s (Compt. read.
XXXV, 4 852). Sur les mouvements qae prt-
sentent quelques vdg^taux exposäs ä raction
de la lumi^re lunaire (Ib. id.). Nouv. esp^
riences d'ölectricitö animale (Ib. id.). iQ*
fluence de la lune sur les tremblenieota deii
terre (Ib. XXXIX, 4 854) . Docaments ä l'appii
de sa r^clamation de prioritö conceroant la
variations de tempöratara produits par \t
maf^netisme (Ib. XLI, 4 855). Sur les coarants
^lectriquesdirig^s en sens oppos^ sur lernet
fil etc. (Ib. id.). — Expöriences sur l'hypo-
tböse de Wella relative ä Torigioe de la rosM
et de la g6\6e blanche (Annuaire Soc. m^lea-
rol. France IV, 4 857). — De mutationibosqM«
contingunt in spectro solari fixe (Abbandll.
Münch. Acad. VIII, 4 857). — Della int«*-
renza luminosa, che presenta il filo mekalUco
comune a due circuiti cbiasi ecc. (Sitznags*
berichte Wien. Acad. XVI, 4 855). Nuovoelct'
troscopio per le due elettricitä d'influeniailb*
XVII, 4 855). Ricerche sulla contemporaaeitä
del passaggio delle opposte correnti elettricke
in un filo metallico (Ib. id.). Mem. risgaar-
danti la statica e la dinamica fisico-chinict
moleculare; mit Borlinetto (Ib. XVIII, 48S5^
Del densiscopio differenziale dl alcani liqoi^
(Ib. XIX, 4 856). Del moto rotatorio dell' arco
luminoso dell' elettromotore voltiano (Ib.XS>
Zappe
Zecaire.
1398
. Delle differenze che iDtercedooo (ra gli
prodotti della luce e dal oalorico sopra
*uri e ioduri d'argenio; mit Borlinetto
!.)• Delle irradiazioni chimiche ecc. ; mit
selbeo (Ib. id.). Riaultamenti ottenati
f giroscopio (Ib. XXII, 4 857). La non si-
nea esistenza di dae correnti opposte sul
9imo filo condattore (Ib. id. u. XXVII,
. Dei limlti di impressionabilitä delle so-
) folograflcbe ecc. ; mit Borlinetto (Ib.
, 1857). Apparate pei* la communicazioDe
oto (flb. XXni, 4857). Süll' inOuenza del
» e di alcuQi gas ne' fenomeni cbimici,
resentano i iodari d'argento esposti alla
lolare; mit Borlinetto (Ib. id.). Ricerebe
ilorioO raggiaate (Ib. XXIV, 4857). Delle
ine d^ terzo suooo ecc. (Ib. XXV, 4 857).
corriapondenza che tnostrano fra loro
pl sonori nella risooanza di piü suoni in
;Ib. id.). Della unitä di misura dei suoni
cali^jtfei loro limiU ecc. (Ib. id.). Dei li-
dei suoni nelle linguette libere, nelle
I a bocca ecc. (Ib. XXVII, 4 857). Delle
arcbetipadei soooi armooici delle oorde
[Ib. id.). Dello sdoppiamento delle onde
ipondenti ai suoni armonici ecc. (Ib. id.).
correlazione delle forze chimiche coUa
igibilitä delle irradiazioni (Ib. id.). D^lla
lezza delle oode aeree, dell loro velocitä
canne a bocca ecc. (Ib. XXVIII, 4 858).
determinazione dei nodi e ventri delle
iM^eree vibranti dentro canne a bocca
I J. Della legge fondamentale delle ver-
ibranti e delle canne a bocca (Ib. XXXII,
. ^ Im Ganzen über 200 Abhandlungen.
ib heraus: Raccolta fisico-chimico-ita-
• vol. 8^ Venezia 4 846-^48. Annali di
, 4 vol., Padova4849— 50. Giern, flsico-
co-italiano, 2 vol. 8^ Venezia e Padova
-51. — Philosophisches.
ippe, Joseph Maria Redemtus.
armelftermönch ; folgweise Lehrer in
(4777), Prag (4 780—87), Kommotau
ien, dann Studiendirector d. Gymn.
mo8C in Galiizien (4 804 — 4 0) u. nun
5r In Wien lel>end (M. \\) fONJ (Flj,
eb. 4 754, Dec. 9, Friedland, Böhm.,
est
■log. Handleiicon, Wien 4804, 2. Aufl.,
47. — Scholschriflen.
Jose, — Jesuit, Prof. d.
»matik am Ordenscollegiam zu Ma-
Mathematiker Königs Carl 11. Vor-
*roL d. Theologie folgweise auf Ma-
, io Barcelona u. Valencia (B^ (Jj
I. 1627, . . . Alcala deOibert, Prov.
Valencia,
(I. 1678, . . . Madrid.
Blica universal etc., 4", Valencia 4602,
lomia, oova metbodo justa Laasbargii
heain etc., Matriti 4670. Geoaietria espe-
ra y practica. Valencia 4674. Eicli-
dei novo-antiquus. Ib. 4 678. Trlgonometria
espanoia etc., Ib. 4673. Bsfera commbn Ce-
leste y terraquea, Ib. 4674. Fabrica y uso de
varios instrumentos matematicos etc., Ib. 4 674.
Architectura militaris, Matriti 4674. Geome-
tria magna de minimis, 8 vol., Toledo 4 674—78.
ZarlinOy Giuseppe (Gioseffo). —
Kapellmeister an d. St. Marcuskircho in
Venedig seit 4 565 (Fetis, Biogr. wüv. d,
Musiciens),
geb. 4 519, Chioggia bei Ve-
nedig,*
gest. 4 590, Febr. 4 4, Venedig. •♦
Istitutioni harnionicbe divise in quattro parti,'
fol., Venezia 4 558, 4 562, 4578. Dimostrazioni
harmonicbe divise in cinque raggionamenti,
fol., Ib. 4574. Sopplimenti musioali, fol., 4588.
Dieses u. Anderes in : Le tutte opere del
O. Z., 4 vol fol., Ib. 4 589. — Compositionen.
* geb. 1517 (0«(0; 1547 (/); 1540 nach Andereu.
** gOTt.l&tfO, Febr. 14 {0«tt) ; l&UV, Febr. 14 (/) {Jl),
ZmvflOlmor*, Johann Baptist Jo-
seph. — Mag. Phil. u. Dr. Med., Prof. d.
speciellen Naturgeschichte an d. Univ. zu
Prag, Vorsteher d. k. k. Natu^jpfiencabi-
nets u. Mitgl. d. königl. Böhob Aofellach.
d. Wiss. (Br) (M),
geb. 4 7.37, Prag,
gest. 4799, Sept. 4 6, Prag.
Diss. de elementis et viribus medicis triom
aquarum mineralium Teplensium, S**, Pragae
4 766. Diss. de sale a mlneraloglcis baud de-
scripto etc., 8'', Ib. 4 768. Museum naturae
Pragense. 8<', Ib. 4 786. Vindiciae phlfigisti etc.,
8^ Ib. 4 794. — Chymiscbe Versuche mit d.
sogenannten carrarisch. u. florentin. flgurir-
ten Marmor (Abhh. Privatgesellsch. BOhro.
III, 4 777). — Medicioisches u. Botanisches.
* Zauseber (If).
2Sairadski, Alexander Johann
Anton. — Dr. Phil.; erst Adjund d. Ma-
thematik u. Physik an d. Univ. zu Lern*
berg, dann Prof. d. Physik am Gymn. zu
PrzemyÄl u. seil 4 848 Prof. ord. d. Physik
an d. Univ. zu Lemberg (NS) fON),
geb. 4 798, Mai 6, Bielitz, Oefierr.
Schlesien.
A. a. 0. nur Botanisches.
ffiachaire, Z^disrite, Zacha«
rias), D^nis. — Edelmann, welcher als
Alchemiftt ganz Frankreich durchzog, auch
die Schweiz und Deuticbland besuchte
^Sehm. Aj,
geb. 4 5 1 0, ... In Guieone,*
gest. 4 556, . . . Cöln.»
Opuscole tret ecce4eni de la vraye PbiJoto-
pbie des Metaus, 8^ Anvers 4566 (AiK:h io
Bibl. ehem. ctirioia , wo T. 1 noch
i
1399
Zeeeadaro
Zeikv«
MI
eine ScbriR enthält). Siehe auch Höfer, Hist.
de la ohimie, II, 416).
* Von Mincm Diener erwürgt.
Zeooadoro, Francesco. — Geistli-
cher, welcher in Rom unter 1 n n o c e n z XII.
u. Clemens XI. zu hohem Ansehen ge-
langte (B),
geb. 1660, Gubio, Kircbenstaat,
gest. 1703, Jan. 6, Rom.*
Problemata aritbmetica, Homae 4677.
* Von seinem Kammerdiener ermordet.
Xeohj Julius. — Dr. Phil., von 1845
bis 1851 Privatdocent an d. Univ. zu Tü-
bingen, dann Prof. am Gymn. zu Tübin-
gen bis 1852, u. seitdem Prof. ord. d. Ma-
thematik u. Astronomie an d. Univ. da-
selbst (Or)y
geb. 1821, Febr. 24, Stuttgart.
Die vom Neunfachen d. mittl. Anomalie d.
Saturn abhängigen Störungen d. E n c ke'schen
Cometen (Diss.). 8», TUbing. 1845. Tafeln d.
Additions- o. Subtractions-Logarithmen fUr
7 Stellen berechnet (Aus d. Vega-HüUse'-
schen SammL abgedruckt), 4"^, Leipz. 1849.
— Astronom. Untersuchungen über d. Mond-
finsternisMd. Almagest, 4^ Ib. 1851 (Preis-
schrifli gekrönt von d. fürstl. Jablonowski'sch.
Gesellsch.). Astronom. Untersuchungen über
d. wichtigeren Finsternisse, welche von d.
Schriftstellern d. klass. Alterthums erwähnt
werden, 4°, Ib. 1853 (Ebenso). — Überd. Be-
rechn. d. Störungen durch mechan. Quadra-
tur (Astr. Nachrr. XXXVII, <854). Ueber d.
Formel für d. Höhenmess. mit d. Barometer
(Ib. XLI, 1855). Ephemehden u. Elemente d.
Asträa, Hygeia etc. (Ebendaselbst u. im Ber-
lin. Aslron. Jahrb.). — über d. Prineip d.
kleinst. Wirkung (Crelle*8Journ. XXIV, 1842).
'— Über einige geometr. Sätze (Onmert's Arch.
XVI, 1851). Über d. Rechn. mit imaginären
Grössen (Ib. id.).
Zooh, Paul Heinrich. — Dr. Phil.,
erst Repetent am Iheol. Seminar zu Urach,
dann Repetent an d. polylechn. Schule zu
Stuttgart. Bruder des Vorigen (Or),
geb. 1828, Juni 12, StuUgart.
Die höhere Geometrie in ihrer Anwend. auf
(I. Kegelschnitte u. Flächen zweiler Ordn.,
nob8t e. Anhang: die Weilenfläche zweiax.
Krystalle, 8«, Sluttg. 1857. — Die Eigenschaf-
t(Mi d. Wellenfläche zweia.x. Krystalle, mittels
d. höhr. Geometrie abgeleitet (Crelle*8 Journ.
l.ll, 185ß). Die Krümmungslinie d. Wellen-
tUohe zweiax. Krystalle (Ib. LIV, 1857 u. LV,
IS5H). — Über d. Ringsysleme d. zweiax.
Krystalle (Pogg. Ann. XGVII, 1 856 u. CII, 1 867).
VtH^r d. innere konische Refraclion (Ib. CIV,
tH5*^ Brechung u. Zurückwerfung d. Lichts
uulor Voraussetzung, dass es in d. Polarisa-
Uoiu^^ben© schwinge (Ib. CIX, 1860). Über e.
iioup lulerferenz-Erschoin. bei dicken Platten
ib. v:\l. IS60).
ir
11 i
3.
I
rr
SSL
L
Zo|^, Magdalena. — FhuiPnL
,d. Medicin Thomas Zeger (geü. ISiQ
in Kopenhagen ; nach d. Tode ihres M
nes in Kolding wohnend (J) (NK),
geb. 1494 etwa,
gest. 1568, Kolding.
War in d. Astronomie üi. Astq||bgievoUv*
fahren u. machte lange Z«it dtoJM.IilR'
der für Dänemark.
ZehftuM, Johann Oeorfi-Dr.
Phil., erst Lehrer an d. höheren Gevcf^
schule zu Darmstadt bis 1 857, sei(deoPri-| b
vatdocent an d. Univ. za Heidelberg fl^ Ir
geb.* 1832, Apr. 10, Dannstadt
Über d. Maxima d. Spaonkräfte d. Wanr
dämpfe (Inaugural-Diss.), Darmst. 18S7. Ib-
handl. über einige mathemat. GepiiM
4^ Ib. 1857. Lehrb. d. Arithmett^ I«, Of
penh, 1 867. — Über d. wlllkühri. FiBettoD«,
auf welche d. Integration endlicher Werf-
gleichungen führt (Onmerft Arcb.SQI,*^
Zur Theorie d. Beugungserschtionfen (ik
XXX, 1858). Verschiedene Sfitze a. lenl-
tate (Ib. id.). Einfache Herleitung d. Oiviif-|(
sehen Satzes r[|u] (Ib. id.). Bin neues miikt-
mat. Paradoxon (Ib. id.). Sur le seos g^oai-
trique des quantites imaginaires (Ib. JXE^
1859). Resolutio congruentiarum priffli pt-
dus per formulas novas (Ib. id.). Obarif Cl^
tesiscben Satz bezüglich d. posi^^^t^^Jf'
gativen Wurzeln e. Gleichung (Ib. XXtt
1 860) . über bestimmte Integrale (Ib. id.). w
merkk. über d. Rationalmachen d. NeoDerl
Brüche (Ib. XXXV, 1860). — Überd. AaO».
d. linear, endl. DifTerenzgleichuDgen mit va-
riablen Co(;(ncienlen (Schlömilch'i Zeitscbr
111, 1858). Mathemat. Miscellen (Ib.id.). Über
eine gewisse Determinante (Ib. id.). Ueber d.
Determinante 2'±(ao+bo)P...(a„+bJP (Ib. IV,
1859). — Kritische Aufsätze inKekiüia.Cii'
tor'a Zeitschr. (Bd. II) u. in d. Allgem. Scbal-
zeitung.
Zelhor, Johann Ernst. — Dr.Med.
(Erfurt 1751). Von 1756 bis 1767 Prof.
d. Mechanik bei d. Acad. d. Wiss. zu St.
Petersburg, dann Prof. d. reinen u. 1"^^
d. höheren Mathematik an d. Univ. zu Wit-
tenberg, wie auch seit 1776 Oberinspector
d. kurfürstl. physikal. u. mathemat. Salons
in Dresden (MJ,
geb. 1720, Weissenfeis,
gest. 1784, Jan. 7, Wittenberg.
Sermo de novis quibusdam inventis ph)^co-
mechanicis d. 6 Sept. 1751 in conventa i<3<^
solemni recitatus, Petrop. 1754. Abhaodl.^^
denjenigen Glasarten, welche e. verschiedeoe
Kraft, die Farben zu zerstreuen, besitzeo, ^^
Ib. 1763. Prgm. sistens mistionum metallio-
rum examen hydroslaticum, 4', Vitcb. 17*^
Prgm. I et II de novis dioptricae argumenüs,
4^ Ib. 1767 et 1773. — De quibusdam circt
lentes causticas et specula ostoria emendatis
Znpri
iv«DliB (Nov. Co mm. Acad. Petrop.
Acua novae declioitortae descri-
l.j. Descripiio iastrumenti cofkiB-
I barometri ad ingUr inservilari
ITOt). Duarum machiaarum de-
id.}. Tbermoinetri metallici de-
. IX, na(). TbermomelmTn pun-
itibuB gavdenkium emeodatlo (Ib.
'ipllo duplicis microscopli solaris
objecti* ofacis adaptali [Ib. X,
tioduf expadila, velociUtem abso-
tuiniDdl (Ib. id.). — tlberaebun-
I. Ökonom. SchriRen.
., Ewald Victor Bhrenhold
r. Phil, et Hag. Art., Leclor an
Jlezu Upsala (I86<j u. Docent
itik an d. Dniv. daselbst (1 SG6).
Adjunct d. Halbemalik an d.
und (Or),
8t3, Aug. 7, Järläsa, Upland.
lara efler Sulidii S» b.ok, 8°, Up-
)e vi elecIromagaetiCB observatio-
■cad. , 4° Ib. IgSI. Om special
■er, t°, Ib.lSSl. I ndep OD dent ba-
de Sturmska ruoctianeraa, 4",
- D«monslratlOD of a tbeorem of
in relatiOD to Stnnu'a funelloag
ourn.lSBV, Uail.-^UndersttkDlD-
galgebrao (Velensk. Acad. Handl.
, 1SSE){. — Determiaar la ralalion,
9ter BDlre las coefficlenta d'uo po-
ur qua le polynooiB coDtieone an
i(oraie[»"— a''](NovaAct, Sog. So.
seo]. — Allman regel, alt besMin-
tal inoebStlar ett annat blaod siaa
'veraigt uF K. Vel. Acad. FOrbandl.
ra egeoskaper boa parabeln (Ib.
tD klass ardeterminaDter (Ib. id.).
Wiliiam Christopher. —
lopenhagen 1817), Fror. extr.
an d. Dniv. zu Kopenhagen seit
leich Lehrer dieser Wisa. an d.
Schuledaselbsl9ett<8!!9. Hilgl.
an. Geeellsch. d. Wiss, seit 1 S i i.
:h Phannaceut (E) (G. 1 SiS;,
89, Oct. <S, Slagelse, Seeland,
17, Nov. <!, Kopenhagen,
irum alcatlnorum materiBB regno
""""'"""1 Iransroutandi , anneiis
de tr
mutelioi
ichac
laug.], Havn. (817,
tläaniflger over anvendt Chemie,
rgni. de chlorido platinae et alco-
ase invicem permulantibus, nee
is Bubstantiis inde oriandia, 4°,
ieuti>cb Pon- Ann. XXI, 1814],
de organiake Stoflera almindelige
. <847. — Xanihogensyren, med
s Producter og Forsninger (Daoske
Isk. Skr. Raekka IV, Bd 1, 1814).
ifin meilem Kulavovlet og Ammo-
kobot, med de derved Treinbragte
og i surdeleabed om en oye CIbbio
gensyrea(Ib.id.). KulbrintetChiorptatin-Am-
moniak (Ib. V, ISIl). Hercaptanet, med Be-
mHrkninger over oogle andre oye Prodncter af
SvovelvinsyrsaaltarDe, aom og al den Hange
Vinolie, ved Sulfureter (Ib. VI, <8I71. Ny Do-
dersl^etse overXanlbogensyren og deniFor-
eninger (Ib. id.). Ny ünderaögelse over det
brgodbareCblorplaliD(lb. Id.J. Om Acecblor-
platin, med Bemärkningar over nogle andre
Prodncter af Virkoingen mallem Plalincblorid
og Acetone (Ib. VIIl, 1841). ündergitgelae over
Producteroe ved Tobakena Ittrre Destillation
og over Tobak s-RDgena cbemiske Beskaffeo-
bed (Ib. X, (Sil). Om et Produci af Ammo-
nium-Suifocyan-Hydral (Ib. id.). Om Virk-
ningen mettem lanthogensyret Kall og Jode
(Ib. XU, IB(S). Om Virknlngen mellem Kali-
Melbyloxyd-Salphocarbonat og Jode p\c. [Ib.
RBkkeV, Dl. 1, 1B(S|. — Om Pbosporets Evne
at bondtelde Metaller (Overslgt over d. Kgt.
Danske Videngk. Forbandl. 1818-81). Om
DyvelsdrSkoIie [Ib. id^{. UndersOgelae over
Virkningea af Phoaphor paa Acetone og paa
Aetbar (Ib. 18)0-44). Berelning om aogle at
landoeconom. Tidender, III, 1811). Om Xoro-
brSndeviiDi Foradling ved Cbloiinekatk (Ib.
IV, 1S11). — Anvisning i praoOA Chemien
etc. (Trier, Archiv f. Pharm. I, 1 844). Om Til-
virkningen af Aceton (Ib. III, 4St4).
Zelae, Heinrich. — Apotheker in
Ällona von ISIS bis ISit, dann, in Ver-
bindung mit seinem ältesten Sohn, Inha-
ber einer Anstalt zur Destillation ätheri-
scher Oele (LS) (Or),
geb. n93, Dec. 26, Kell in ghusen, Hol-
stein.
Neuer Compresai ona-Eilractlv-Apparatu.de*-
sen iweckmüssige Anwend. in d. Apolbekeo
usw., Altona 1B14. Beitr. z. Nntianwend. d.
WaaserdBrnpIeu. d. verdlcbteleoLuft inphar-
maceul. Laboratorien, Ib. < BSS. Kril. Belaucbt.
d.Unterscfaiades russischer OleDdempfbüderu.
Dampt-Kessei-Dampfbader, 8°, Ib.lSlT. Pract.
Aulait. z, vortheilbaft. a. »icbern Benutz, d.
WasBerdampfe zur Zimmerheizuog usw., B>,
Ib. 1831. D°d. WaBserdämpfe von einfach, n.
mebriach. Spannung aurphsrmaceat. u. lechn.
Arbeit usvi/., Ib. I8SI. Die Entwicklungsge-
schichte unserer Erde usw. (Vortrage im Al-
lonaer Bürgervarein , im Winter 1848—49),
Ib. 1849, DieAeroouutikfrtlberu. Jetzt, nebst
tbeoret. u. pract. VorscblHgeo zu e. vervoll- .
kommnel. LuflachifTrahrtskunat uaw. (Vor-
trage usn. im Wiater 4 849— SO), Ib. 4 850. Das
Endloae der gross, u. der klein, materiellen
Welt usw. (Vorimgeusw.), Ib, ISDS. _ Beob.
von Cblorhydral (BuebMr'a Rep. VII, 4819).
Zeiiea, Wolfgang. - Dr. Phil.
[Willenberg 1649), Prof. d. Mathemaltk an
d. Univ. zu Jena seit 4 569 (GiP) (ZVJ),
1403
Zeifold
Zenneek.
IW
geb. . . . Fulda, gest. . . .
A. a. 0. keine Schriften genannt.
Zeiflold, Johannes. — Mag. Phil.
(Jena 4 622], Prof! d. Physik an d. Univ.
zu Jena seit 1633 (SpJ (GJP),
geb. 1599, Juli 7, Gauren b. Alten-
burg,
gest. 1677, Juni 26« Jena.
Pneamatica generalis. Tbeoria corporis na-
turalis et principiomm ejus essentiaiium. De
ahsurditate et varietate novae pbysices. In-
stitutiones physicae. Theoria principiomm
physicorum. Meditationes physicae. De for-
mamm sabstantialium physicarum natura et
nativo earundem producendi modo. Etc.
SEeller, Johann. — Dr. Med. (Tü-
bingen 1 684), seit 1 686 Prof. d. Medicin an
d. Univ. zu Tübingen, auch pract. Arzt (J),
geb. 1686, Jan. 5, Lienzingen, Würt.,
gest. 1734, Apr. 7, Tübingen.
Docimasia, Signa, causae et noxae vini lithar-
gyrio mangonisati variis experimentis iliu-
strati, 4^ Tubingae 1707.
Zendrial, Bernardino. — Dr.Med.
(Padua 1701). Mathematiker u. Wasser-
baumeister d. Republik Venedig (Matema-
tico e Sopratendenle dell* acque, dei fiumi,
delle laguue e dei porti degli Statt Yeneti)
seit 1720; anfangs pract. Arzt in seiner
Heimalh (B) (TpM) (LL) (Elogia di Z.B.,
Venezia 1807;,
geb. 1679, Apr. 7, Saviore, *
gest. 17 47, Mai 18, Venedig.
Considerazioni sopra la scienza dei acque cor-
renli e sopra la storia naturale dei Po, Fer-
rara 1717. Memorie sloriche dello stalo an-
tico e moderno delle lagune di Venezia, e di
que' fiumi che reslarono divertiti per la con-
servazione delle medesime, 2 vol. h"*, Padova
1811 (Edirt von seinem Neffen A bäte Angele
Zendrini, Prof. d. Mathematik in Venedig). —
Discorso fisico-matematico sopra il turbine
accaduto in Venezia l'anno 1708 (Galleria di
Minerva, VI, 1708; auch Act. Erudit. 1708).
— Soluzione di tre problemi geometrici etc.
(Giorn. de' Lett. d'Italia, IV, 1710). Modo ge-
nerale di trovar la refrazione dei raggio (Ib.
VII, 4 811). Riflessioni e supplementi sopra il
libro dei moto degli animali dei Borelli (Ib.
XVIII, 1714). Modo di ritrovare ne' fiumi la
linea di corrosione (Ib. XXI, 1715). Continua-
zione delle rillessioni apologeliche al Borelli
(Ib. Suppl. II, 1712). - Ferneres (Astronom,
u. Meteorolog.) in Calogeri, Raccolta opusc.
scient. u. Maffei, Oss. letterarie. — Ward
häufig von anderen Italien. Regierungen bei
Wasserbauten zu Rathe gezogen. War einer
der ersten, der sich in Italien des Infinitesi-
malcalcüls bediente.
• VaUe dX)glia bei Bretcia — geb. 1679, Apr. 9 {Oett).
Ü^
Zeadrlmi, Antonio. — Aba(e,M
der Mathematik am Lyceum in Yeneli
(AÄV. IVA
geb. 1763, Apr. 2, Venedig,
gest. 1849, Mai 6, Venedig.
Sulla inutilitä della questione intorao iBi»
sura delie forze vive, Venetia 1814.
Zenker, Jonathan Karl.— Qr.lei
u. Phil., folgweise Privaidoceot (1815)«.
Prof. (extr. 1828, ord. 1836) d. Botui
u. Naturgeschichte an d. Univ. za ieoifid
(GJP),
geb. 1799, März \, Sundremda, Grw-
herz. Weimar,
gest. 1837, Nov. 6, Jena.
Beiträge z. Geschichte d. Urwelt, 8**, JeaatW.
Zeaneok, Philipp Jacob. •«-lUl'
Phil. u. Pfarrer zu Weyl im Scbtebeck
(Wiirtemberg) ; nahm 1780 seinen Ab-
schied u. privatisirte seitdem in Ldttwig»-
bürg (Mh
geb. 1709, Apr. 19, NeidlingeD,
gest. 1796, MSrz 28, Ludwigsbarg.
Anweisung, den Inhalt cylindr. a. cnbisebir
Gefilsse, auch nicht voller Fässer usw. za be-
rechnen, 8«, ... 1774. — Aufetftze vom Gl»-
malen (Schwab. Mag). ^
Zenneok, Ludwig Heinrich.-^,
Mag. Phil., erst Lehrer am Tafinger'scbeB
Töchter-Institut in Stuttgart (18(8—17),
dann Prof. d. Naturgeschichte u. Chemie
ara landwirthschaftl. Institut in Hohenheiin
von 1818 bis 1828, nun in Stuttgart pri-
vatisirend, von 1831 bis 1838Privaldo-
cent d. Agriculturchemie u. Entomologie
an d. Univ. zu Tübingen u. seitdem abe^
mals Privatmann in Stuttgart (Or) (HA),
geb. 1779, Sept. 13, Tübingen,
gest. 1859, Jan. 4, Stuttgart.
Grundlinien e. populären Chemie, Stuttg.18!9.
Anleit. z. Untersuch, d. Biers usw., Münch.
1834. Analyt. Untersuch, d. Hirse (Di«.:,
Tübing. 1834. Physika!. -chemisches Hälfe-
buch usw., Berlin 1844. — Verhältnisse d.
fünferlei Klassen d. äussern sinnl. Erschei-
nungen zu einander (Oilb. Ann. XLVIil, ISU
u. LI, 1816). — Überd. chemische Hwino-
nica (Schweigg. Journ. XIV, 1815). CbeiD-
Untersuch, d. Helianlhus tuberosus. Trilicfl»
dicoccum u. monococcum (Ib. XXXIX« 1***
u. XLIll, 1825). — Zerleg, von Humusirtai
(Pogg. Ann. XI, 1827). Über d. Aliiarioift.
XIH, 1 828). — Neue Methode, d. Silbergffhitte.
Kupferlegirung mittelst e. Aöroskops zu fiadei
(Erdmann's Journ. f. techn. Chem. 1 u. 111, ISt^ •
Fernere Anwendd. d. A6roskops (Ib. VI, ISIS)-
Prüfungsmiltel verschiedn. Krappsorteo (Ib.
VIll, 18S0). Untersuch, u. Prüf, käufl. Chlor-
kalke (Ib. X u. XII, 1831). Neues Chlorome-
Kr-
Im
Im
05 Zm»
(Ib. XVI, l»a). Poeamat. Untarfuch. von
Dganenen [Ib. XVIII, IBII). _ Elektr.
rpaffungs-Instrument (Irdmaiiii'i Joarn. f.
icl. Chem. X, IsaT). — Tafel d. GefUbla-
.ebeinangen (KmMtan't Arch. III, tSU],
9 Pykncnkop (Ib. XIV, tSlg). Du kohlen-
ire Gas Dsbeo sndr. Saur«D lo e. FlUasigk.
I. XVI, ISIS). pDaamal. Verhall, einiger
«alle I. SaliMare (Ib. XVII, 181»}. — Da»
to%aaonttt«r (BUBgartnw^ Zellscbr. I,
M). Pormeln t. Aoalyae detonirberer Gs«-
DMige (Ib. IV, 1S17]. D° xa GaameMangen
nndvrehslcbt. Uilteln (Ib. V, ISST) — Über
imchserscbelDungen (Bnebner*a Keperlor.
KXtX, 1BII a. LV, ist«). BeatfmmanB d.
Kk«ra mltMUt GibruiiK (Ib. XLVI, 4SSS u.
11,1887). Apparat ED Digestionen mItAetber
b.LIV, 18IS). Über Weinanwa (Ib. LVIII,
IH u. LXIX, 4BtD]. Neuer KUbltrichler d.
]htldeheber(lb.LXII,iaBS). DieGeicbniacks-
KhalDangeD (Ib. LXV, igt«). Blaaenventilo
all HlhD« (Ib. LXIX, 4840). OerlUa'i Gas-
ipam ebgeMndert (Ib. LXXXIII. IBtl). Die
■u-mneralquelle [Ib. XCI, iStB). Sied-
AubbMber (Ib. XCIII, 18(6). — Das ASro-
iap (IMH|I*i'i Joura. XIV, ISlt). Der Gaa-
uuportoar (Ib. LX, 1SSB). Der Seccharo-
ttar (Ib. LXXV, 1B(D]. Vergleich, d. arBo-
•Ir. WeinmoBt-Bestimmangea mit d. aac-
laramelr. (Ib. id.). Daa EDtomometer (Ib.
IXXII, < 8M ) . — Syileni d. Gase UBW. [Oken'i
ii, X, 484S). Noch verschiedD. Aalillie da-
IW^ — Daa Qaeckillber-CBaoineter (Hei-
Cfat^ Allgem. Zeitschr. I, 1841). DieGat-
imcUoiurahre (Ib. Id.). — überaichll. Dar-
■U. von tl Uetboden, das tp«e. Gew. aller
Irperarten lU baitimm. aSarbervn'a Jebrb.
pniet. Pharm. IX n X). Veraucbe e. Ein-
■II, d. orgaD. Producte usw. (Ib. XI). —
ir KalTeegüteaiesser {Hoflhiann, Jahrb. f.
tot. Pharm. XVI, 18t8). Der Filtrlrdigailor
1. XVII, 1S4S). Der Hydrogalaclcmeter (Ib.
C, 18&1). — Untencbeld barkeil d. verscbie-
«en Blolarlen darcb d. Geruch (Oalger'a
lg, 1181}. — Nene Erklär, d. Aulrechtse-
na [A. WalthtT, ioain. f. Cbirun;. VI, 1 8(7
VIII. 1I4S). — Formeln lu arBomeir. Be-
mm. (Triedrleli'a Jabrb. I. ISIS), über d.
genannte Slernacbnuppenmaterie (Ib. id.,
eil Okn'a hls 1 818] . — Ferneres in Baknee'i
■dwirthaebafU. Zeitung; Correspondenzbl.
Wttrtemb. VBialna; Enlomolog. Zeit. usw.
XeaOj Franz. — Jesuit, Lehrer d.
immatÄ n. Hathemalik in Prag u. 01-
ati; »ft n?? Aufseher d. Sternwarte
I Prag, die er aus eignen Hilleln mit In-
miiArt«D bereicherte (Pts) (ItJ,
Igeb. 1731, Jan. 6, Olmütz,
gut. 178f, Juni It, Prag.
nMBtt algebrae, geomelrlae ec trigonome-
iu «e., 8*, Pragae ... — Einige molog.
ikUM» Id d. Neust, physikal. Belail^nDgeD
rätüni u. 177«).
Xapkarttvioh, Victor Leopold,
Ütr von. — Dr. Phil.; *on (85S bii :
Zemuw.
1406
18G7 Sections-Geolog d. geolog. Relchs-
Anstalt in Wien, von I8G7 bis 1861 Prof.
ord. d. Hineralogie an d. Univ. zu Krakaa
u. seitdem an d. Univ. zu Graz (Or),
geb. 1830, Apr. 13, Wien.
Hlneralog. Leiicon lür d. Kaisertb. Oester-
reicb, 8°, Wien 18BB. — Cber e. Pseudomor-
phoae von Weissbleien nacb Bleiglani (Mit-
theill. von Freund, d. Nalnrwiss. in Wien 1 8(9).
— Jaulingit, neues rosail. Hari enadarJau-
llngin Nieder-Desterr. (Sitzungaberr. d. Wien.
Acad. XVI, 1SS5). Die Halbinsel Tihany Im
Piattenaee (Ib. XIX, 1856). über d. Krystallf.
d. Epidots (Ib. XXXIV, 1SS9). Über d. Kry-
stallf. d. zweifecb-cbromSBOr. Ammoniaks mit
Quecksllbercbjorid [Ib. XXXIX, 18BD). D° d.
essig-salpetersaur. Strontian u. d. weinstein-
sBur. Kall'Llthion (Ib. XL1,1860}. D>d. zwei-
fach-am ei Beniaur. Kapferoiyda u. d, emei-
senaaur. Knpferoiyd-Strontiens [Ib. XLIII,
18«1]. — yineral von Strakoniti In BOhmen
[Jahrb. geolog. Reichsanstatl, IV, 18S8]. Ha-
stodoDanguBl.ausderJaaling(1b.ld.). Schwer-
spatb in d. Carlsbader Quellen (Ib. id.) Beitr.
z. Geatogie d. Pilsener Kreises in Böhmen (Ib.
V, 18B(]. Braunkohlen in Croatien (Ib. VIII,
18B7]. Noch mehre AufsStie u. Uitibeilungen
daselbst.
Zepllohal, Anton Uichael. — Je-
suit; ging von Böhmen nacb Schlesien, als
es preuBSiscb geworden, u. ward Director
d. Univ. Breslau fPliJ (M. W),
geb. 1737, Hai 13, TrebiU, Mlbreo,
gest. 1806, Nov. U,
Entwurf d. Boacovich'schen Naturlehre, 8*,
Brasl. 17BS. Algebraische Tabellen, fol, ib.
ITBS. 1. Ann. 1T7(. GeometriacnrvarDmad
physicam adplicata, 8«, Ib. ITM. De metfao-
dls monllum altiladinea metlendi, g°. Ib. 1 771.
— Schutscbriften usw.
ZeiTfliuier, Karl Michael. — Von
1S39 bis 1840 Probirer u. Betriebscon-
troteur auf d. Regienings werken Polens;
von <8il bis ISiS Direclord. Gold-, Pla-
tin- u. Diamantengruben, wie such Eisen-
hüttenwerke am Ural, dabei von t8i6 bis
tStS Vicepräsident d. lürstl. Butera'-
schen Hauptverwaltung zu Hulinsk bei
Perm; vou 1853 bis ISG7 Vorstand e.
geognost.-bergmänu. Commissioii nach e.
mit d. österr. Finanzministerium abge-
schlossenen Vertrage; seit 1868 vortra-
gender RiN] im Staats ministe rium zu Go-
tha, Regienings- u. Bergrath (Or),
geb. 18(8, Juli 3, PÖssneck, Sachsen-
Hein ingen.
Dias, de adamante, B', Lips. 18BI. Anteil, i.
Gold-, Platin- u. Diamanten-Wascben, (■■,
Ib. 1881. Erdknoded. Goavn. Perm, 8*, Ib.
18S1— BB. Ruaaland's Bergwerk apro^uctioa,
8«, Ib. 1 BSl. Die BaUonal-tlkoDont. Bedenl. d.
1407
Zeime
Ziegler.
Krimm, 8«, Wien 4 856. Einführung, Fort-
fichritl u. Jetztstand d. metallurg. Gasfeuerung
im Kaiserth. Oesterreich, S°, Ib. 1856. Die
Anwend. d. Gasfeuerung heim Glashiittenbe-
trieb zu Tscheitsch in Mähren, 8", Ib. 4 856.
Reise d. Ingenieurs A. Thiea nach d. Kupfer-
bergwerken d. Namaqua-Landes in Südafrika,
8", Freiberg 1860. Die Braunstein- oder Man-
ganerz-Bergbaue in Deutschland, Frankreich
u. Spanien, 8°, Ib. 1861. Lehrb. d. deutsch.
Bergrechts, 8", Gotha 1862. — Der Betrieb d.
Salinen zu Ussöilie (Hartmann'i Berg- u. hüt-
tenmttnn. Zeit. 4 848). Die Uwarowit-Grube zu
Saranowsk (Ib. id.). Der Betrieb d. Eisenhüt-
tenwerks Liswensk am Ural (Ib. 4 849). Über
d. Erweilerungsfähigk. d. Schwefelbergbaues
zu Swoszowice bei Krakau (Ib. 4 861). — Die
Eisenhüttenwerke Alapajewsk, Newiansk u.
Tagil in Westsibirien (Bergwerksfreund, XIII,
4850). — Geognost. Verhältnisse in Olahpian
(Jahrb. d. geolog. Reichsanstalt, IV, 4 858).
Geognost.-bergmUnn. Notizen über e. Theil
Südslavoniens (Ib. id.). — Skizze d. k. k. Ei-
senhüttenwerke zu Neuberg in Ober-Sleler-
mark (Oesterr. Zeitschr. f. Berg- u. Hütten-
wesen, 4855). — Über d. in d. Umgegeod \on
Pössneck auftretenden Gebirgsarten usw. (Zeit-
schr. deutsch, geolog. Gesellsch. III, 4 854).
— Über d. Lagerungsverhältn. d. Steinkohlen
bei Stockheim im nördl. Bayern (Leonhard u.
Bronn'i Jahrb. 4 858). — Der Bergbau im Erz-
herzogth. Oesterreich, Steiermark. Kärnten,
Krain, Tyrol usw. (Der Bergwerksbetrieb im
Kaiserth. Oesterr. im J. 4 855, Wien 4 857).
Zenne, August. — Erst Docent an
d. Univ. zu Wittenberg (1802), dann in
Berlin Lehrer am Gymn. zum grauen Klo-
ster (4 803 — 5), Prof. extr. d. Geographie
an d. Univ. (4 84 0) u. Vorsteher d. königl.
Blinden-Anslalt fGÄ. 4 825 u. 4 845; (Zt)
(G, 4 854;,
geb. 4778, Mai 4 8, Wittenberg,
gest. 4 853, Nov. 4 4, Berlin.
De historia geographiac, 4", Viteb. 1802. Gea,
Versuch e. wissenschaftl. Erdbeschreibung,
8°, Berl. 1808, 8. Aufl. 1830. Über Basaltpo-
larität. 8», Ib. 1 809. Erdansichten, S«", Ib. 4 84 5,
2. Aufl. 1820. Über Erdbildung, Ib. 1842. Die
drei Stufen d. Erdkunde, 8°, Ib. 1844. — An-
derweitiges.
Zenner, Gustav Anton. — Dr.Phil.,
von 4 854 bis 4 857 Herausgeber d. Zeit-
schrift »Der Civil-Ingenieur« u. seit (855
Prof. d. angewandten Mathematik am Po-
lytechnicum zu Zürich (Or),
geb. 4 828^ Nov. .30, Chemnitz, Sachs.
Die Schieberstouerungen , mit bcsondr. Be-
rücksicht. d. Steuerungen bei Locomotiven,
Freiberg 1858. Grundzüge d. mechan. Wär-
metheorie, mitbesondr. Rücksicht auf d. Ver-
halt, d. Wasserdampf8, Ib. 4 860. — Anwend.
d. Axonometrie z. bildl. Darstell, d. Krystall-
gestalten (Berg- u. hüttenmänn. Zeit. 4 852).
U
a
— Lösung einiger Aufgaben aus d. .Uobom-
trie usw. (CreUaPfi Journ. XLVI, 4851). -Dm
W e i s b a c b'sdien Versuche über d. Sto» i
isolirt. Wasserstrahls gegen ruhende iki-
wegte Flächen (Civil-lDg. I. 4854). NeveTeh
suche über d. Beweg, d. Wassers io Mio-
leitungen bei klein. Druckhöhen (Ib. k).}. Cbir
d. vortheilhaftesteGeschwindigk. u.MiiiBtl'
leistung d. Reactionstarbine (Ib. id.). tberi
Contractionsscala (Ib. II, 4 855). Theorie i
Entwurf einer Reactioosturbine mit|lDB0ff
DraufiBChlagung(Ib.id.). (JberCooliiscDStM*
rungen (Ib. id.). Über d. Dampfvertbeil«!
bei d. neueren LocomotivsteaemngeD (Ib.ni.
4 856). Die Diagrammsteuerung (Ib. id.). tl^
d. Arbeitsverlust im Ausgusabogea obeM
unterschläcfatiger Wasserräder (Ib.IT,lSI7).
Über d. Anwaod. d. Ventilaturen alsZogniil-
tel bei Damplkesselsteuerungen (Ib. id.). ^
verschiedene Aufsätze daselbst. — DieLoe»-
motivsteuerung mittelst d. Stepheiioi'*
sehen Coulisse (Schweiz, polytecho. Zeiticir
I, 4 856). — Einfache Ableit. e. Poncelif-
schen Theorems (Sehlömileh'i Zeitschr.).
Ziegenbalg, Ernst Gottlieb. - |]
Prof. d. Mathematik an d. Univ. zu Kopen-
hagen seit 4 747. Mitgl. d. königl. DSn.G^
sellsch. d. Wiss. (W),
geb. 4 74 6, lu Schiff,*
gest. 4 758, Juni 47, Kopenhageo.
EuoUdia forste Grund til Geometrieo, KiObenk.
4 744. — Observationer som ere gjorteoiv
Veirliget og Vindene i Kiöbenhavn 4745-41
(Danske Selsk. Skr. V, 4 764). Om Aanign
til iis (Ib. VII, 4 758).
• Auf der Krise seine« Vater«, de« SlUsioiun B»^
tholomäusZ., nach Tranqucbar.
Ziegler, Jacob. — Geistlicher,^
viel in Deutschland herumreiste, dann ab
SecretUr von Georg ▼. Frondsberg,
dem Feldherrn Karl's V., nach Rom gin?)
sputer Prof. an d. Univ. zu Ingolstadt wir,
darauf in Wien eine Schule errichtete o.
zuletzt beim Bischof von Passau eine Frei-
stätte fand (J),
geb. 4 480, Landshut, Nieder-
Bayem,
gest. 4 549, Aug. .., Passau.
InPIiniide naturali historia libmm II c^^'
mentarius, quo difficultales pIlBltnae V^^
sertim astronomicae toUuntur etc., fol.. ^^•
4 584 . Liber de constructione solidae spkM'*^'
cum scholiis in opuscolum Prodi de ipM*
et de canonica per sphaeram operatM^
de hemicyclio Beroai; cum Arati phieiKMM'
nis graece et commentariis in eademnMVii
4«, Ib. 4 536. — Theologisches. .
Ziegler, Johann Erhard (RaohinT
— Jesuit, Prof d. Mathematik am Celle-
gium in Mainz, später Rector daselbst u
in AschafTenburg (B),
'£
■i.
• <
Ziegler —
669, ...!....
636, Juli 24, . « ,
lemat. Werke von Claviui heraus,
iz 4642.
r, Kaspar. — Prof. (extr. 1665,
d. Rechte an d. Univ. zu Wit-
614, Sept. 5, Leipzig,
690, Apr. 16, Wittenberg.
Iticas Anli Oellii de solis et lunae
>^, Lips. 4 648. — Juristisches usw.
r, Franz von. — r Dr. Med.
4). Prof. d. Medicin u. Physik
. zu Rinteln seit 1.73 4 (St),
700, MSrz 41, Sohefbausen,
768, Mai 26, Rinteln.*
[uore corou cervi succinato etc.,
4748. Rodenbergischen Gesund-
irze u. vorläufige Beschreib, usw.,
. — Medicinisches.
, . . . (iO.
r (Zieglerin), Johanna Char-
Shefrau des Dr. Job. Aug. Un-
r6i (M),
724, Halle,
782,1^1. S9, Altona.
>. WeilMtheit für d. Fraueozim-
lle 4 754, 2. AuO., Ib. 4767 (Darin
;endeWerk). Grundrisse, natürl.
eigentl. Naturlehre für Frauen-
Ib. 4754. ~ Gedichte.
r, Johann Heinrich. — Dr.
), pract. Arzt u. seit 4 784 Raths-
. Seckelmeister in Winterthur;
iselbst mehre industrielle Unter-
) (M. U) (Or) (ZNG) (Wo If. W),
738, ihlrz23, Winterthur,
8 4 8, Nov. 4 6, Winterthur.
hysico-chem. de digestore Pftpini,
ira, effectu et usu (Inaug.-Diss.),
769. — Übersetzte mehre Werke
rif, z. B. : Historie d. Goldes, Hi-
rben.
r-Pellls, Jacob. — Sohn
Q. 'VWt 4799 Lehrer d. Physik
tiur. Stifter des Gewerb Vereins
Gründer mehrer industrieller
ungen daselbst (ZNG),
776, .. . Wintberthur.
iber gemeines Wasser u. beson-
natürl. o* kttnstl. Mineralwässer
•rthur47tkh Oberd. Bereit, kttnstl.
»er (Bahn'f Mag. 4804).
r-Stoiner, J... Melehior.
her an e. lithograph. AMialt in
• (ZNG),
S04, . . . Winterthur.
»Geometrie, 4», Winterthur 4 848.
idorff, HtndwSrterbaoh II.
Zigra.
Ulft
Zlor, Conradin FriedrichEduard.
— Dr. Phil. (Heidelberg 484 8). Besi|»er
d. Rathsapotheke in Zerbstseit 1824 (SA),
geb. 4793, Mai 24, Zerbst.
Diss. inaug. de investigando deutoiido arse-
nici in cadaveribus animalium veneno infe-
Ctorum, 8^ Heideib. 4 84 9. Beitr. z. Geschichte
d. Verbreit. u. Vervolikommn. d. Rüben-
zuckerfahrication in Deutschland, 4**, Zerbst
4 886. — Versuche über d. vorlheilhafte Wirk,
d. Stärke auf Verbessr. d. säur. Mostes usw.
(Xrdmann'i Journ. f. techn. Chem. X, 4 884).
Über Essiggrad irung, verbesserte Methode d.
Schnellessigfabrication (Ib. XI, 4 884). Über
d. Fabrication d. Zündschwammes (Ib. XIII,
4 882). Über Bereit, d. Lack in Tafeln aus Lack
in Körnern (Ib. XIV, 4 882). Über Eigenschaf-
ten u. Verhalten d. rotben PalmOlsu. Vernicht.
seiner Farbe u. seines Geruchs (Ib. id.). —
Pharmaotdt Aufsätze in Buehner'i Report, u.
Brandei' Archiv.
Zlerl, Lorenz. — Dr. PhiL u. Med.,
Prof. d. Staats wirthschafll. FacultSt an d.
UniMD München, früher (4 822—26) Prof.
d. CMmie an d. landwirtbschafll. Schule
zu Schieissheim (N) (G, \%ii) (GLM),
geb. 4 797, Juli 23, Fürth,
gest. 4 844, Sept. 47, Lindau.
Agriculturchemie, 8^ Münch. 4 880. Die lafd-
wirthschaftlich -vegetabilische Productions-
lehre, 2 Bde. 8», Ib. 4 880. Encyclopädie d.
Landwirthschaft, Ib. 4 887. Die Branntwein-
fabrication usw. (Aus d. Centralblatt d. land-
wirthschaftl. Vereins in Bayern), 8^ Ib. 4 889.
Grundriss d. Chemie usw., 8^ Ib. 4842. Die
bayersche Braunbier-Fabrioatloo usw., 8"*,
Ib. 4 848. — Analyse d. Bioüpiente d. Rind-
viehs usw. (KMt&er'i Aroh. U» 4824). — über
d. Nutzen d. gebrannt. Thons als Düngemittel
(Irdmaim'i Journ. d. techn. Chem. X, 4884).
Über Gewinn, d. Pottasche aas Mineralien (Ib.
id.). — War Mitherausgeber d. Jahrb. d. land-
wirlhschafll. Anstalt in Schieissheim.
Zletea, Karl Hartwig von. — Von
1804 bi8^4 807 in preuss. Diensten, trat
dann 1808 als Lieutenant in würtember-
gische, ward 4 84 0 Capitän u. 1828 Major
im Ebren-Invalidencorps (Würiemh, natur-
wiss, Jakmkefte, Hft. III, 4 847; (Or),
geb. 47i5, Febr. 2, Neu-Brandenburg,
Mecklenb.-Strelitz,
gest. 1846, Stuttgart.
WUrtteabMs Versteinerungen, fol.. mit 72
Taff., S<|fl|i. 4880—84. Geognost. Verzeich-
niss sätemtl. Petrefacten Wttrtembergs (Cor-
respond.-Blatt d. landwirtbschafll. Vereins
1, 4889).
Zlgra, Johann Gotthard. — Apo-
theker in Mitau bis 4 821» dann Archivar
d. kurlUnd. Gouvernementsregierung (RN),
geb. 4 773, Nov. 4 6, Lübeck.
89
^>
Tucbenippant f. Huara RüacteruD^D (Kaff-
kk'iNord. Arch. iit'i . Beschreib, d. Inter-
such. e. bei Lilisu rnUeckl. fjüelle (GTiiid«I'i
RnM. Jahrb. IIIO;.
Xim^MTmmaMf Joliano. — Jesuit,
L«brer d. Ilalbenutik, Humaniora usw. in
terachiedenen Oi^enscollegien fPh),
geb. 1631, Praß,
gMt. (701, Febr. tt, KommoUu, Bithm.
DUcurtui ulroDomicus de loco, «llitudiae el
■Dileria aovi comelae, S°, Otomul. <aGI. So)
(Idarum priocepi propDiillonibui istroDomi-
Cü illuitratus, Ib. <••<. Geometrics ile variis
altimelriae iDBlrumadtii anaLrisis, in qaa nO'
Ttm) pantooNtroD compoDÜur instrurneDlum
quodvia dimetieodi. Ib. ISflI.
, Johann Jacob. —
Mag. Pbil. (Tübingen I66i). Voq 1671 an
DJaconus zu Bietigheim in Wiirlembeif , als
AnbltDger von Jac. Böhm aber i6S4 ab-
gesetzl, dann Prof. d. Halheoiatik in Hei-
delberg u. daraur (1689) Correclor in ei-
ner Druckerei zu Hamburg; wollle'end-
lich nach Pen nsy Ivan Jen aus wandern, slnrb
aber auf dem Wege dabin in Rotterdam
fJJ (Wd),
geb. I6it, . . . Vay hingen, Würlemb.,
gest. 1093, . . . Rotterdam.
Amphithealrum orbia slellBrum. 4°, Tubing.
ITSS. Kurze u. grUodl. Anwaisuntt, die DifTe-
reatla tatiludioum zweier u. mehrer Oerler
zu ßnden, 4°, Ib. 16S9. Prüdrumus biceps
conu-elliplicae el a priori ileiiionstraliiH pla-
oeiuruiti theorlce* etc.. i", Stutip. 1S79. Cn-
metciscopia dH Coiiictcnjnhr.s 1SH0— si, K",
Ib. 1681. Comotologin odenlrei Betraditun-
üeo über rt. Comelcn vun 4680, 1681 ii, 188»,
t", Ib. 168). Jovis per umbrosa Dianiie ne-
mora venantis deliciae wurlemborfricae, id csl
Jovis in Luna occullaliu etc., Norimb, 1686.
Phllalethse exercllatio Ibeoricoruiii copernico-
coeteslium matbematico- physico-lheologica
et«., 4", HaiLib. 16B9. Schplurs saora Copcr-
nlzuQK g. potius Aülrnnoniia Copernico-Scri-
pturaria blparlila oder Astroaoiii. Reweis <I,
copernlcanisch, Weltgebäudes aus il. heiligen
Schrin, V, Francor. (690, llsriil>. 1704. LoRi-
gticaaatronoDiica logarithmica etc., 8", liamb.
1601. CoQiRlobium nociurnale iMIigcrum s.
ConuH aBtroBCopicu» (icminua, 8*, Ib. 1704
{deutsch, Ib. 17Dfl u, 173B).
ZlmmermaaD, Hbcrh.ird August
Wilhelm von. — Dr. Phil., «>n t7fi6
bis 1801 (wo er in d. Ruhsland trat) Prof.
d. Hatbematik am Carolinuiu zu Braun-
scbweig, zuletzt auch Mildirector dieser
Anstalt. Vom Kaiser Leopold 1801 pe-
adell. Hadile mclire wiss. Reisen nach
Frankreich, England u. Italien, auch Ituss-
laad u. Schweden (U.W) (EH),
geb. 1713, Aug. 17, Cellieo l
gcsl. 1815, Juli 4, Braunsth
Curvaruiu imbricalarum coDiiJantii
lica, 8°, Uolt. 1763 Geograph. Getd
lienscbeD u. d. allgem. verbreilelea ■
Tbiere. i BJe 8«. Leipi. 1778—8).
Elatticiiatd. Wa^^ars, lbeor«lischn.|
entworfen. 3". Leipi. 177S. Viiya|>
tri^re naturelle, qui se tronve ä tloll
Paris 1TS9 ,'Aui-h Cnll'i Beitritte IV,
len d. geograpb. n. ■talist. Wiw., I
S",Leipi.179a— 1791. Hepositonumd
GeujErspbie; mit P. X. Bnma, Ib. 1791
Taschenbuch oAtv Taacbenbuch d.
iiJahrgi;. 11°, Leipi. I80t-is(tm
als : Die Erde u. ihre Bewohner att
8°, Ib. I8ifl— 11), — Neuere Venich«
Beslandtbeile'a. d. ZerlefoDg d.
(Crell'i Ann. 1TB9). — Obersetzle vi
«e werke.
'B'-'t. 1S16, Juli 1 [Marx).
Zimmermann, Cbrisiian
lieb. — Erst Lehrer am Frideriti:
Königsberg (1790), dann folgwe
luboralor (1796), Prof. n. Conrect
am Werderschen Gymn. in Berlii
tS31 bis /.u seiner Emerilirung im
Direct. desselben, danalwn Lehre
themalik an d. Bauscbnle (1804-
seil 1 8 1 6 an d. Artillerioschule (G.
(N) (Prgm.d. Werderschen Gymn. \
geb. l766,Apr.t6,Königsber«,
gest. (Sil, Aug. S 8 , Berlin.
Entwickl. nnalyl. Grundsätze usw., '
(805. Reell nuniislBfeln usw., 8«, I
Anfoniis^r. d. DilTereolial- u, Inlegr
i Bde. 8", Ib. 1810. D" d. tieometri
1813, !. Auil. 1814. Lehrb. d. Difl
u. InloKralrechn. usw., 1. Bd. 4",
Grunilrra.t d. rein. Ualhemalik, l Bd
181R. — ttbersetzle Hlehelotti'a hydr
suche u. Bank'i Miihlenwerk.
Zlmnermami, F r i e d r i c h. -
[nth und fiergauits-Direclor in '.
((J.H)(S\
geb. 1778 etwa,
gest. 1836, Apr. i3, Elsleben
A. a, 0, keine Schritten geaennt.
Zimmermann, W i t h e I m L
— ür. Pliil. (Giessen (803). Era
nm Pädai^ogiuni in Giessen (1803
seit 1818 Prof. d. Chemie u. Mic
an d. Univ. daselbst (Sc) (N),
geb. 1780, Ocl. 7, Bickenbacl
Dannstai
gert.lSä.'), Juli 19, Giessen.
Einige merkwürdige, die MelallTegel
Hieilenito Phänomene, 4", Giess. Hl
e. neue Entstehungsart mehrer Heta
u. Hydrotbionmalall- Arten, Ib. 1811.
Zünmermaan
Zincken.
1414
obstaDs (Pyrrhin) , die durch sal-
Silber im Regenwasser entsteht
Journ. XLIV, <825). — Beiirr. z.
snntn. d. wttssr. Meteore (Kaitner'i
124).
2, Oct. 17 (If. £1).
iiJohannChristian.
il. (Heidell^rg1807). Von 4 805
Privatdocent an d. UuV. zu Hei-
iann zur Bei^erwaltung über-
3rst in westphSlischen Diensten
Cassel wobnhaA), dann in han-
n, worin er folgweise Bergrafe
rgrath ward, auch Unterricht an
lule in RIausthal ertfaeilte (Han-
853;,
1788, Apr. 25, Marburg,
1853, Sept. 29, Klausthal.
uclurverböltnisse d. Gebirgsarlen,
). 4 805. Darstell, aus d. Mineraio-
natik/ Physik u. Bergwerkskunde,
[b. 1808. Die Wiedorausricht. ver-
lange, Lager u. Klötze, 8", Darmst.
828. Das Harzgebirge, 2 Bde. 8^
34. — Neues Beispiel von scbla-
;ern in e. Blei- u. Silbergrube am
(KtMtmfg' Arch. f. Bergbau XIX,
Gangvenverfungen durch Modelle
Kftrttan'a Arch. f. Min., Geol. u.
1880). Die Erzgänge u. Eisensteini-
n d. Dordwestl. bannövr. Oberhar-
1887).
ennaan, Karl Gottfried. ---
Berlin 4 820), pract. Arzt in Ilam-
4 836 Mitdirector d. Biinden-An-
bst (OrJ,
96, Jan. 29, Hamm b. Hamburg.
Klima, Witterung u. Krankheits-
>n, 8°, Hamb. 4 846. — Die geolog.
d. Umgebung Hamburgs (y. Leon-
iim'a Jahrb. 4 838). Über d. Pelre-
Geschieben d. norddeutsch. Ebene
Meteorolog.-physikal. Wabrneh-
>r, während u. nach d. grossen
ist vom 5. — 8. Hai 4 842 in Harn-
1842 u. 4848). Ober d. geognosl.
;e d. hohen Eibufers von Blanke-
bulau (Ib. 4 846). Die tertiären Thun-
leinbeck usw. (Ib. 4 847). Über d.
Austerbank bei Blankeuose usw.
Über d. Muschellager auf d. Gras-
4 852 u. 1854). Gjebt Taoitna e. bi-
is von vnlcan. Eruptionen am Nie-
(Ib. 1853). Über d. Entdeck, fon
r bei Sielhack (Ib. 4 854). Über U.
on turonisoh. Schichten bei Bruns-
). id.). Die Pltfoerschichten bei Ca-
855). Über d. Entdeck, e» Kreide-
n Hemmoor an d. Oste (Ib. 1856).
iocaoen Conchylien von Lilh (Ib.
» Tertiürveritteioerungen am Bro-
and bei Travemünde (Ib. 1860).
Über d. Petrefacten von Blekede usw. (Ib. id.).
— Versuch e. orograph.-geognost. Beschreib.
d. Umgegend von Hamburg (Mittheill. aut d.
VerhandU. d. naturwiss. Gesellsch. in Hamb.
von 4 845). — Die Tertiär -Petrefecten von
Reinbeck (W. Duioker u. H. t. Mtyer'i Pa-
läontographica, Bd. I). — Über e. Schwefel-
bildung neuester Zeit (Zeitschr. deutsch, geo-
log. Gesellsch. IV, 1852). Über d. Kreidelager
beim Hemmoor u. die bei Lith usw. (Ib. VIII,
1856). — Bestätigung des von K. Fritaeh ge-
liefert. Nachweises e. säcularen Aendr. d. Luft-
temperatur iPogg. Ann. XCVIIl, 4856). —
Über Meteorsteinen. Meteoreisenmassen (Zeit-
schr. »Die Natur« 1854). — Meteorolog. Beobb.
im Hamburg. Correspondentoo, monatl. seit
1852. — Mitgründer d. naturwiss. Vereins
1887 u. d. naturwiss. Gesellsch. 4845 in Ham-
burg.
Zlmmemiamii Karl. — Hauptmann
im grossen Generalstabe zu Berlin (GM.
4 845;,
geb. 1813, Mai 8, Neuwedei, Neumark.
Geügr. Analyse d. Karte von Inner-Asien zu
Ritt«Efs Erdkunde, Berlin 4 844. Versuche e.
Darstell, von Khorasan, Ib. 4 841. Karte von
Weslpersien, 5B1I., Ib. 1842. Versuche. Dar-
stell, von Farsislan, Ib. 1848. Karted. obe-
ren Nil-Landes, Ib. 4 843. Über d. unteren
Lauf d. Oxus, Ib. 4 845.
Zlnoken, Jobann Karl Ludwig.
— Von 1 8 f 0 bis 1 8 4 3 in westphSl. Dien-
sten Hüttenbeamter folgweise in Königs-
hütte, Clausthal, Wiede u. Rothehütte, dann
braunschweig. Hüttenrevisor in Blanken-
burg bis 4 820 u. nun DirMtor d. Anhalt-
Bernburg'schcn Bergwerke^, Später auch
Bergrath u. Oberbergrath , l^is 4 8i8 in
MUgdesprung wohnhaft, seitdem als Mini-
sterialrath in Bernburg lebend ; zuletzt we-
gen Erblindung pensionirt (SA) (Ram-
m eis he rg in Zeitschr. deutsch, geolog, Ge-
sellsch. XIV),
geb. 4 790, Juni 4 3, Seesen, Braun-
schweig,]
gest. 4862, März 4 9, Bernburg.
Der östl. Harz, mineralog. u. bergmänn. be-
trachtet, sur Erläulr. seiner geognost. -berg-
männ. Karte, 8", Braunschw. 4 825. — Be-
schreibung einiger brasilianischen Mineralien
(Sehweigg. Journ. XXVI, 1819). — Titan in
llohofpuschlacken (Pogg. Ann. III, 4 825). Be-
schreib. Harzer Selenfossilien (Ib. id.). Nickel-
i^lanz am Harz (Ib. XIII, 1828). Entdeck, von
Sclcnpalladium am Harz (Ib. XVI, 1829). Das
Akribometer, e. neues Instrument z. Angabe
kleiner .Maasse (Ib. XXIl , 1831). Über d.
Flüchtigkeit d. Titans (Ib. XXVIII, 1888). Auf-
findung d. Kupferantiroonglanzes (Ib. XXXV,
I835i. Vorkomm. d. Arsen ikknpfers in Chili
(Ih. XLl, 1837). Bildung von Cyanverbindd.
in d. Producten d. Hohofen zu Mägdespruog;
89 •
1415 Zinin
mit C. Bnmtfa (Ib. LV, <g41). Zur Kenotniu
Hanar Hineralien ; mit BuMtlibirr (Ib.
LXXVIl, 18(9). Bemerkk. über Quellenbil-
dung (Ib. LXXVIII, 1840). _ tber d. Grsnii-
riinder d. Gruppe d. Rsmberges u. der Rum-
Irapp« (KuiUn'i Arcb. f. Min. V, 1 SSI u. XIX,
4845). — (Jber neos llüttenproducts (Srd-
mun'i Joarn. [. tecbo. Cbem. I, <Bt8). Me-
tallarg. Aphorismen [Ib. II, <S1S). GberNIckel-
glaai (Ib.ld.). (Jberd. Anwend. vonWauer-
dUmpfea beim Eisenscbmelien In Iloböfen
(Ib. id.). Über d. Gewinn, d. Selens im Gros-
sen aus Setenblel (Ib. VI, I8J9). Zusammen-
oeU. d. Harzer Nickel glänzen ; mit L. F. Bley
(Ib. id.). — Fernere Anlsatze in d. Derp- u.
lliiltenrnSon. Zelt. — Gab heraui' C. v, Eich-
vtfle, Nachriehlen aus Portugal d. dessen Co~
lonien, mit Anmerkk. u, ZusHtien, 8°, Braun-
schwelg 1 BIO ; verfasite : Raelrepertorium zu
Bralalak'i Geologie (Übersetzt von Strombeek)
mit Anmerkk. n. Zusätzen. — Z. entdeckte
d. (nach ihm benannten) Ziokanil, d. Plagjonit,
d. Kuprsranlimonglaoz, das Vorkomm. d. Pal-
ladiums am Harz, usw.
ZlnlB (Sinin), Nicolaus. — Dr. Piiil..
erst Fror d. Chemie in Kasan, dann Pror.
d. angewandt. Halhemalik, spSler d. Tech-
nologie u. Chemie u. zuletzt d. Chemie u.
Physik an d. medico-chinirg. Acadeinie zu
Sl. Petersburg. Mitgl. d. Acad. d. Wi.ss.
daselbst. Wirkl.Staatsralh seit (866. Stu-
dirle in Giesscn (OrJ,
geb. (Sit, Aug. 1&(N. Sl.), Schuscha,
Trnnskaiikasien.
Beitrr. z. Kcnntn. einiger Vcrbindd. aus d,
BenZKvIreibc (Llsb. Ann, .\X\I, <!(39). Cber
einige Zcrsctzuossprodiicto r1. Diltermnndol-
m (Ib. XXXIV, <S4o;. ~ Itcsclireit>. cini^ier
neu. iirgiin. Baei^n, dargestellt durch d. Uin-
wirk. d. Schwefel wHsserslitITs auf Verhindd.
d. Kohlen wenserülolTe mit UiiIer«al|>ctcrsHurc
IBult. scientit. Acnd. Sl. Pntersb. X, )341|.
Oober d. Producle A. Einwirk, d.^chwefel-
iimmoniums aufciniKC »ruan. Körper u. iiber
a. copulirten Siiurpn d. Chlnrnaphtliolin-Ver-
bindungen (Bull. phvg. math. Acad. St. Pc-
lersb. III, 1845). ( ]>er d. Azobenzid u. die
NitrobcnzinsSure (Ib. IV, I84."i). Über d. Ein-
wirk, d, Bther. Senltils uuf d. or^nn. ßa><cn
(Ib. X. l8Sai. l-her d. Anisaniinsiiurc (Ib. XII.
1Br.4|. liberd, copulirlen HarnstolTo illi. id.).
IJher d. kiinsll. Bildunf: von ÜtluT. .«cnfitl |lb.
XIII, <esr>). jlber einige neue Kürpcr aus d.
Pnip\lenyl-Reihc (Ib. id.). ('her d. Topulii-
lion d. Benzoins mit SHuregruppen (Ib, XV,
1857). Dbcr einige Abkiimtnlinge d. Naplitho-
lidinsdh. XVl,tS5S>. — Clier einige Derivate
d. Azinylienzido (Bnll. acad. St. Pctorsb. I.
1860). Abhandll. in russ. .«prarhn.
Zinn, Johann noltfrit-d, — Dr.
Med. (GÖlliiifliin 1719). rmf. (pxlr. 175:!,
ord. n.lü) d. Mcdicin an d. Univ. zu Gtil-
tingen {M},
— Zippe.
geb. 1717, Dec. I,
gest. nS9, Apr. 6, GCttingB. *\
Deacriptio anatomica oculi
iltuntrala, 4", Gott. 1 TSA, «dil. II abE.1.1
i", Ib. 1780.
nisches.
schichte u. Waarenkunde am sUnd.lecii.
Institut daselbst bis 1 8 19, darauf lolkm
Zeil Director d. neu errichteten 1
Lehranstalt zu Pfibram u. seit 18U M
ord. d. Hmeralogie an d. üniT. id Win.
Hitgl. d. Acad. d. AViss. daselbst seit ibnr
Gründung fJPJ (AW. I8SI;,
l^eb. 17 01, Jan. IS, Palken a u, Böhmn
Physiographie d. Mineralreichs, WientW
Lehrb. d. Nalurgeschichla n. Geognotie vi»,
Ib. 1841. Anleit. zur Gestein- n. BedenkiiWi
usw., Prag 4846. Lehrb. d. Naturceieiiictti
Tdrd. Unterrealschulen, WlenlSSI. — Baitrr.
z. Konntn. d. böhm. Hlneralreichi (Verbaadll,
a. Zeitschr. d. Gesellach. d. vaterliDil. Ht-
seumBl814 D. 18»;. Characleristik d Au-
lyse des liei Zebrak im Beraouer Kreis gcfil-
looen Meteorsteins (Ib. (SIS), Über d. Git-
fluss d. mineralog. Wiss. auf Kumte n. Gl- {
werbe usw. (Ib. 4S28). Chem. üntersncli. i
-Stern bereits ;lb, id.). Beschreib, d. Bnhumi-
litzer Meteormasse ]lb. 1830,. Über i. V«f-
handeuseinil-salzrübrendenGehirgstDrinaliM
in Böhmen [Ib. id ). Über einige in BOboM '
vorkommende I'seudomorpho<ien ilb. 1811).
t'bcr d. .Sicinmennil. e. neue MiDCralspectt
(Ib. IH33). CbereinigeKrystallrorraend.sk«-
polillis u. d. Gelbbleierzes |Ib. (814;. Beiln
z. Ceoftnosie einiger Gegenden Böhmens llt'.
1835). Chem. I'ntersuch. d. Comptonilt vaoi
Seeberge bei Knaden ;lb. 1836). üeberd. Htr-
eiuit, c. bisher unbekannte HineraltpfCir«
:lb. I8.1U). Die Mineralien Böhmens, nach ih-
ren geognost. Verhidtniüsen geordnet u. b(-
schriebeD; 6 Abhandll. (Ib. 1887—41 . — DU
Krvsisl Ige stallen d. Kuplertasurs .'.\MimJB.
d. kOnigl. DOhm. Gosellsch. d. Wis» IUI),
l'bersii'bt d. Gehirgslormationen io BOhiDN
(Ib. 188<). Böhmens Edelsteine (Ib. 1911'
Uebcr einige peciKonst. Verhatln. (n d. '^•f-
bir^ziigeii d, Mitte Uohmens (Ib. tS45 . thr
d. Cornwntlit, e. neue Mioeralspeci« i"*
18(8). — Übersicht d. geogno.d. VertialM-
\on Prag (Eiombbeli, Tssohenb. von fnf-
1 B37.1 . — itter d. verschlackten Wall bei B'"
kowetz i'Amtl. Bericht über d. Natorf.-V«-
samml. in Prag, <B37). — Die SteiDkohle«.
ihrWcrlh u. ihre Verbreit, in Böhmen (Ea-
< ycl. ZeilM-hr. d. Vereins z. Erniunlr. d.G«-
werligei.°tes in Böhmen. lS4i). Die all^
deutsche Induslrieausslell. in Mainz <841;ll>
t7
2ipMr
Zöllner.
1418
pSV- Qhenfohtd. Kryitallgestalten d. rhom-
■|r. Kalkhaloids (Denkscbr. d. Wien. Acad.
^M)l). — Ober d. MitÜDgerit, e. «aae Mi-
Pispecies (^tzaqfisberr. dieser Acad. IX,
19). Die Kapferets-Lagentatten im Rotblie-
CID Böbmens (Ib. XXVIII, 1858). — Fe^-
Aafolltze in d. WirthMhaftskalendern u.
irifl6%patriot.-0koBom. Gesellsch. in Bttb-
glRraa^Irt von ibrnplla Secretärdlesar Ga-
Beh. reapective tob 4844 bia 4 SN, v.^on
Rbla 4848) n. in •oanpia'a Topographie d.
(r. Böbmens (46 Bd6:, Prag 4888—49).
Bpser, Christian Andreas voa>
- Dr. Phil. Prof., Vorsteher einer höbe*
m eTangel. MSdchenschule zu Neusohl in
■gara ; früher Lahrer in Brunn (ON),
gath I783y Nbü. 15, Raab^ Dogam.
• (LdittiDOch 48eO). >
Hracb •. topographiscb-mineralog. Haod-
Marbncbs von n. fUr Ungarn, 8* Oeden-
Vg4847. Orylctognoat. Haodb. von Ungarn,
. . — Laumonit zn Scbemnitz (Mag. Ge-
rilach. naturf. Fr. in Berlin VII, 4845). -^
Mf d. Mineralien «na d. Sohler Conoüat
Mhard'aTaachenb. 4848). Ober verachie-
R nngar. Fossilien (Ib. id.). t}ber d. geo-
mt. Unageb. von Neusohl (Ib. 484 5). Mine-
yog. Bemerl(k. (Ib. 4845, 4848, 4847, 484 9,
IM). Über d. phosphorsaure Kupfer von Li-
iCban (Ib. 4848). Die Wieiiczkaar Salz-Nie-
iriage (Ib. 4 849). Die Basaltkuppe Dietunata
Dtla in Siebenbürgen (Ib. 4 890). — Über d.
iarrH aus Ungarn (Laonbard q. Broan'a Jahrb.
184). Ober d. Erdbeben in Ungarn, Oct. 4 884
ti.4$8a). Knocbenhöhle bei Neusohl (Ib.4 889).
Pbünoman von Nagy Olaszy in Ungarn,
Scblammvulcan (Ib. 4848). Noch viele
daaelbst. — Aufsätze in Gaijgar'B Mag.,
ttal in Xraeh u. Orubar'B Encyclopädie.
loUer, Peter. — Folgweise Pa-
^ ZD Hellemp auf Fünen, Hofprediger in
apenfaagen, Pastor in Glückstadt u. seit
893 Pastor o. Propst in Tondem (J),
geb. 4 658» MSrz 4 3, Kopenhagen,
gest. 4697, Mai 20,
pbfimUum origine . . .
E, Johann Baptist. — Dr. Phil.
4 826). Seit 1819 Lehrer d. Natur-
al Oymn. zu Mainz, dabei seit 4 824
tttaherzogl. Hedicinalrath ; ursprünglich
larmaceut (N),
g«bb 4779, Oct. 8, Mainz,
gest. 4 8.29, Dec. f, Mainz.
Mre. Verfahren, Weine auf Verfälsch, mit
"antwein zu prüfen (Trommadorfra Journ.
VI, 4807). Vereinfachte gläserne Hahne (Ib.
VII, 4808). Untersuch, d. Luft in d. Scho-
D d. Coiutea arborescens (Ib. id.). Pbarma-
nt. Notizen (Ib. id.). -— Über d. Einfluss d.
ifidmeka auf d. Krystallisation (Sohweigg.
vni. XV, 4848). Über scbwefelsaur. Natron
in drei varschiedn. Formen u. von dreierlei
Wassergehalt (Ib. XLVIl, 4 826).
SEebel, Friedrich. — HerzogL Hol-
stein-6ottorp*scher Leibarzt u. Director d.
ehem. Laboratoriums in Gottorp (J),
geb. . . . Holstein, gest. 1647, .. .
Tartarologia spagyrica (edirt von 0. W. We-
del), 42«, Jenae 4676.
Zober, Jacob. — Dr. Phil. (4 563) u.
Med. (4 57i), seit 1669 Prof. d. Physik an
d. Univ. zu Jena (GJPJ,
geb. . . ., gest. . . .
A. a. 0. keine Schriften genanit.«^,
ZoboU, Alfonso. — Fatricier, der
meistens in Bologna gelebt zu haben scheint
geb. Ende d. XVI. Jabrh., Regglo,
gest. 4 640, Bologna.
Discorso meteorologico della mutazione de'
tempi etc., Bologna 4 64 5. Asicometologia, dis-
corso intorno all' apparizione della nuova stelle
e del corpo meteorologico che si videro alle
flne deir anno 464 8, Ib. 4619. Discorso astro-
logico sopra la mutazione dell' ariaetc.. Ib.
4 624.
ZoBga, Johann. — Von 4765 bis
1770 Gehüife am botan. Garten in Kopen-
hagen, dann \ 770 Pinanzsecretär u. spHter
Rentschreiber u. Etatsrath daselbst (NK),
geb. 4742, Oct. 7, Rapsted, Amt Ton-
dem,
gest. 4788, Dec. 29,
Beschreib, d. Zeoliths, seiner Arien u. Abän-
derungen (Beschäft. d. Gesellscb. naturf. Fr.
in Berlin IV, 4 779). — Botanisches u. Käme-
ralistiscbes.
2E5Uloh, Christian. — Pfannenmei-
ster auf d. Saline zu Suiza in Thüringen (J),
geb. 1666, Jan. 30, Suiza,
gest. 4 743, Juni 27, Altenburg.
Verbesserte das Salzwesen.
2E51hier, Johann Karl Friedrich.
— Dr. Phil. (Basel 1859), folgweise in
Berlin, Basal u. Schön weide bei Berlin pri-
vatisirend, seit 1862 Gehülfe an d. Stern-
warte in Leipzig (OrJ,
geb. 1834, Nov. 8, Berlin.
Photometrische Untersuchungen, insbeson-
dere überd. Lichtentwickl. galvan. glühen-
der Platindrahte (Dias.), 4^ Basel 4859 (Aus-
zug: Pogg. Ann. CIX, 1860). Gruodzüge einer
allgem. Photometrie d. Himmels, 4", Berlin
1861. — Photomelr. Untersuchungen (Pogg.
Ann. C, 1857). t}ber e. neues Princip z. Con-
slruct. elektro-magnet. Kraftmaschinen (Ib.
CI, 1857). Über e. einfach. Verfahren, mit-
telst Eisensalze unmittelbar kräftige Photo-
graphien zu erzeugen (Ib. CX, 4860). Über e.
1419
ZoUiBgtr
neiM Art von Pseadoskopi«, n. ihre B«iieh.
zu d. von Plateau a. Oppel beschriebn. Bewe-
gangserscheinaogen (Ib. id.). Beitrr.z. Keontn.
d. Chromat, u. monochromat. Abweichungen
d. menschl. Auges (fi>. CXI, 4860).. Über e.
neue Bezieh, d. Retina zu d. Bewegungen d.
Iris (Ib. id.). Über d. Abhängigk. d. 4weudo-
skop. Ablenk, paralleler Linien von d. Nei-
gungswinkel der sie durchschneidenden Quer-
linien (Ib. CXIV, 1864). Über e. neue Art an-
orthoskop. Zerrbilder (Ib. CXVII, 4 869).>
SEeUinger, Heinrich. — Erst Leh-
rer in Borgen u. Herzogenbuchsee, ging
dann, einer Aufforderung von Decan-
d 0 1 1 e folgikld, nach Java, um daselbst Na-
taralien zu sammeln; lebte dort von 4 84 4
bis 4848 u. von 4855 bis zu seinem Tod
(WolfAY),
geb. 484 8, März 22, Feuerthalen, Cant.
Zürich.
gest. 4859^ Mai 4 9, Java.
Über d. Gewitter u. andere damit verwandte
meteorolog. Erscheinungen im indischen Ar-
chipel (Vierteljahrschr. d. naturf. Gesellsch.
Ztirich 4858). — Botanisches.
Zonoa, Vittorio. — Baumeister d.
SUdt Padua (B),
geb. 4 580, . . . gest. . . .
Nuovo teatro di machine edediOzj per varie
e secure operazioni, Padov^ 4 607 oder 4 6S4 .
Zorn Ton Plobshelm, Friedrich
August. — Freiherr. Mitgl. d. naturf.
Gesellsch. zu Danzig (M),
geb. 474 4, Oct. .., Danzig,
gest. 4 789, Febr. 6, Danzig.
Beschreib, einiger sibirischen gediegenen Ei-
senstufen (Sehn*, naturf. Gesellsch. Danzig,
Neue Samml. I, 4 778). — Zoologisches.
Zornow, Anton Robert. — Prof.
am Kneiphofschen Gymn. zu Königsberg
in Prcussen bis 4 844, dann Director d.
Löbnicht'scben höheren Stadtschule da-
selbst (Or),
geb. 4 803, Juli 34, Königsberg,
gest. 1846, Sept. 8, Königsberg.*
Demonstration de la Solution du probl^me de
Xalfatti, donnäe par Mr. Steiner (Crelle's
Journ. X, 4 833). De compositione numero-
rum e cubis integris primitivis(Ib.XIV, 4 835).
* gesi, Sept. 11 {Prgm. Löbnicht. Stadtschule 1847).
ISoslmos (Zozimos) aus Panopolis in
Aegypten; lebte in d. ersten Hälfte d. fünf-
ten Jahrhunderts zu Alexandrien, u. be-
schäftigte sich viel mit Chemie (Schm. A),
Verfasste angeblich 91 oder 28 chemische
Schriften, z.B.: Ilt^l oQynrtav xal xafjLlvtüv
und 77f(>i Ttjg /rjutiagj welche letztere ange-
führt zu werden pflegt als Beleg dafür, dass
Znteaii.
dia Chemie (Wort o. Sadie) nicht ? m
bern herstammt.
Zsehokke, Johann Heinric
niel. — Von 4792 bin 4795 Privat
an d. Univ. za Frankfurt a. d. 0.;
nach der Schweiz übersiedelnd ,. d
folgweise Vorsteher e, Erziehungsm
Relphenan (Graubünden), RegieroDj
missar, Mitgl. d. Q)»erforst- u. Berg
Aarau, Forst- u. Kirchen-Inspector
d. Schuldirection u. d. grossen Ratl
«henrath usw. (VSG) (G. 4 848;,
geb. 477 4, März 2 2 , Magdeboi
gest. 4 848, Juni 27, Aarau.
Die farbigen Schatten, ihr Entstehen n
(Gelesen in d. Aarane^ naturf. Gei
Aarau 4116. — ForstwiasenschaflHä
Geschichtliches u. Belletristisches.
Znberi Johann, — Buntpap
brikant im Elsass (Qr, II j,
geb. 4799, Mai 47, Rixheim,
gest. 4 852, Sept. 115,
Chem. u. mechan. Aufsätze im Bai
Soc. d. Muhlhouse.
ZnUor, Leonhard. — Wai
Mitgl. d. grossen Raths in Zürich
(WolfAS),
geb. 4 563, Zürich,
gest. 4 609, Oct. 9, Zürich.
Kurzer Bericht von d. neuen ßeotr
strument; mit Ph. Eberhard, Ziirii
1 603, Basel 4 607. De triangulo ; mit 0
ben, Ib. 4 602, 4 604 (deutsch, Bas
Fabrica et usus instrumenti cbori
(von C. Waser aus d. Deutschen übers
Rasil. 4 607. Neue geometr. Büchsenm
Zürich 4 608. Novuai instruroentum
cum d. i. kurzer u. gründl. Bericht, "(
allein allerhand Sonnenuhren . . . ai
sen usw., 4°, Zürich 4 609.
Zliooari, Fe der i CO. — I
Astronomie an d. Univ. zu Neape
rector d. Sternwarte daselbst se
(TpA),
geb. 4 784, Sora, Terr
voro,
gest. 4 817, Dec. 15, Neapel.
Storia degli osservatorii di Pisa e di
4 84 7. — Metodo facile ed uniforme d
vere orologi a soie su qualunque s
plana (Giorn. enciciop. üi NapoÜ, 4 84
siderazioni sulle costruzioni delie C8
grafiche e particolarmcnte sul metod
sto dal Cav. A. M. Lorgna (Ib. 4 84 5) . 2
di esatezza dt alcune forinole, che s
trovare il tempo vero, dato il temp<
fra gli appulsi di due stelle di posia
nosciuta al medesimo almincantarat
Estratto delle oss. meteorologiche
ZiMU
SwfBger.
t4tt
e CMnQ sogli osservatorii di Pisa
(Ib. 484 7). Mem. su di an circolo
sign. Thronghton (Ib. id.).
ly Nicolo. — Jesuil, Uofpre-
ipstes Alexander VII., zeit-
' d. Mathematik am Collegio Ro-
^ (Äff.) (B),
586, Dec.'6, Parma,*
570, Mai SI^Bom.
ichinis phiioMpbia^ in qua para-
iquis deletia explicantur machi-.
, Paris. 4 646. Optica philosophica,
gd. 4 652-<66 (Darin die erste rohi
piegelteleskop, angeblich schon
).
16 (/) {SBJ).
ll, Ludovtco. — Abato in
706 etwa, . . Venedig,
783, Juni 30, Venedig.
ri structura et usa, quibus acces-
imita, numero et figura omniam
larum, qEM apparuerunt in solis
se Aprilia 4754 ad mensem majam
dit de altera macbinula parall-
iometramerigendum, Liberunus,
horologia prosciUatoria ad astro-
lauticam perutile etc., 4v Venel.
trometro. li roicroscopio. Della
orno delia cometa di 4 682 verifi-
9.
•mandel, Christoph Wil-
'>st Schneidermeister in Nüm-
resell in Berlin lebend), dann
iminirter u. viel beschäftigter
' d. Mathematik daselbst, auch
Aichmeister. Grossvater müt-
A von Christ. Rud. König
r67, Nov. 47, Nürnberg,
I3#; Dec. 6, Nürnberg.
1 leometr. Berechnungen usw.,
. Pract.-theoret. Handb. d. Geo-
, Ib. 4 880. Regeln, nach denen
uadrate mit gleichen Liniensum-
. schnell gebildet werden können
S8.
l, Pietro. — Prof. d. Physik
zu Padua. Mitgl. d. Academie
. Sagg, diPadova, l),
9, Nov. 30, Atmisborgo, Friaul^
4, Dec. 4 9, Padua.
ossia azione d'una vena d'acqua
un vaso e colpisce direttamente
iggi di Padova, III, Pt. I, 4794). —
ferma della con^uoe misura della
luidi uscenti pei foridi vasi (Mem.
n, 4799).
oh Tim Koesfold, Lothar.
I5bia 4 688 Musicus u. Mathe-
matious des Kurfürsten von Cöln, dann,
nachdem er in Leyden Medicin studirt u.
4 691 Dr. Med. geworden, daselbst Lector
d. Astronomie, endlicitleit 4708 Prof. ord.
d. Mathematik am Collegium Garolinum in
Cassel ß) (St),
geb. 4 66^ Aug. 27, Trier,
gest. 47S7, Juli 89, Cassel.*
Planetolabinm quo ppoblemata secundorum
mobilium in compendio et geometrice expli-
cnit, diu desideratum, a plurimis ttontaturo, a
nemine perfectum, nunc tandem hiventum,
k% Lngd. Bat. 4696, S. (sehr verschiedene)
Aufl. , 4^ Amstelod. 4 790. Praxis istronomfae
utriosque ut et geograpbiae exereita per usum
globi coeleslis et terrestris, 4<>, Amst. 4709 et
4 74 4 . Cycfus iunaris ecliplieus et perpetuus,
4^ Ib. 4708. Diss. de tride ac de coloram
vulgo apparentlum essentia, 4", Ca8|^ll.474S.
De vero mundi systemate, 4<>, Ib. 4748. Jovi-
labium i. e. instrumeotum astronomiouni,
quo etc., 4^ Amst. 4 746. Vindiciae UMittie-
matum, 4% Casell. 4 749. Saturnilabiuro i. e.
instrumentum astronomicum , quo etc., 4»,
Amst. 4 796. Instrumentum novum s. horolo-
gium autobanim ad longitudines invenieodas
inventum (publicirt von seinem Sohn Conrad),
40, Leyd. 4749.
* gest. 1728, ...(Wd)ist falieh (8().
Zaylen T«n Siyerelt, P... H...
van. — Baron, General-Major in nieder-
lUnd. Diensten (KL. «825;,
geb. 4783,
gest. 4 825, Jan. 25, Utrecht.
Thermo -elektrische Versuche, in Gemein-
schaft mit 0. Moll u. A. t. Book (Gilb. Ann.
LXXIII, 4898).
Znxzeri, Giovanni Luca. — Je-
suit, Lehrer in d. Collegien zu Siena, Lo-
retto, Macerata u. Rom (BEJ),
geb. 4 74 6, . . . Ragusa,
gest. 4746, .. . Rom.
D'una antica viila scoperta sul dosso del Tus-
culo, e d'un antico orologio a sole ecc, 40, Ve-
nezia 4746 (Siehe ML I, 722),
Zweifer , Johann. — Erst Apothe-
ker, dann pract. Arzt in Wien (J),
geb. 4 64 8, .. . Pfalz,
gest. 4 668,
Animadversiones in pharmacopoeiam Augu-
stanam etc., fol., Viennae 4 652 (vielfach auf-
gelegt). Pharmacopoeia regia s. Dispensato-
rium novum et absolutissimum etc., 4^ Ib.
4652 (auch mehrfach aufgelegt). Discarsus
apologeticus adversns Hippooratem chymicum
Ottonis Taekanil, Norimb. 4 668.
2Bwenger| Constantin. — Dr.Phil.
(Giessen t844), Prof. extr. d. Medicin u.
Director d. pharmaceut. Instituts d. Univ.
Marburg bis 1852, seitdem Prof. ord. d.
• T
t4S3
IwiBfir
phaomacolog. Chemie daselbst (Marb, aeadl
geb. 1814, Dee. 4 S, Fulda. f^
Nonnoiia de cateofefPo^ 4», GisMe 4844. —
Ghem. Uiiteraachilog d. Seele von Nauheim
(LM, ADD. XIX. 4 888). Oher d. El8(erin (Ih.
XLin, 4848). Ueber d. Wermuthallare (Ih.
XLVni, 4 848) . Ober d. Kobaltldcyanwaaaer-
•toffaure (Ih. LXII, 4847). Ghem. GoDtütatioo
d. Gholeiterins (Ih. LXVI, 4848). Verhalteo
d. CholefteriDf lar Phosphersäare (Ih. LXIX,
4848). Oher d. AescaHn (Ih. XC. 4854). Kry-
stalliairtes maogaDiaares Kali (Ib. Xa, 4854).
über d. SolaDin (Ih. GIX, 4 888) . Ober Ghelido-
QiDaaare (Ib. GXIV, 4880). Ueber d. DapheiD
(Ib. CXV, 4880). Gewino. d. GhioaBiare aus
d. Heidelbeerkraat (Ib. id.). Ober d. SoIaDio
II. deaaen SiMUimgiprodacte ; mit Kiad (Ib.
GXVIII, 4 864 ) . Ober RobiniD a. deaaen Znaam-
meDhaDMlt QoerdtriD ; mit Bieake (Ib. Onp-
piemeDüHL 1, 4 884 ) . Ober d. Vorliomm. d. Chi-
DaaMare In d. KaffeebohneD ; mit Hebert (Ib. id.).
I Theodor. — Dr. Med.,
seit 1688 pract. Arzt in Basel; bekleidete
von 4 687 ah auf einige Jahre die Professur
d. Physik u. sp8ter(8eit 4703) die der Ana-
tomie u. Botanik, sowie (seit 4714) die d.
Hedicin an d. Univ. daselbst (Wolf, III ;,
geb. 4 est, Aog. S6, Basel,
gest. 47S4, Apr. tS, Basel.
Bygendtliche Ahbil^png des im Aa|Bil- wi\
Herbstmonat 4888 durch ganti Eni ,
aehenen Gometen, fbl., Basel 4l8S.'8ai[^]
nium magoetis pbysico-medicaa, r, lb.44n. i
Speclmen physicae eclecUco-e^^srineitrilibl
48», Ih. 4707.
Vylim, JohannDiedricbOlto.-]
Hanslehrer ju ▼ersohiedenen Orten
lenhurgs, M^eise In Rostock, 8utiof,|
Remplin (beim Grafen Hahn) u. enMl
in Goldherg fM. UJ (GG. 4 8S0;, ,
geb. 1764, Dec. 8, Sitow.MecUoAi-
Schwerin,
geat. 1880, Juni 4 8» Goldherg.
Prttfting d. Theorie d. Hm. Deint tobM]
usw. (4784 gekröDt von d. Berlin. Aeid.),!^,
Berlto 4788. Ober d. geoeewart. Zulu4»|
serer Kenntnisse von d. wSssr. LoflencW*!
nungen (gekrOnt von d. Teyler'sdm tf-j
tang), Hartem 4804. — Oher UAhdM^
Einwürfe gegen d. antipbloglat. SystiBi.^
gen d. Auflösung d. Wassers in d. Luft (OMlk
Joum. VI, 4798). Oher Deinem Lehrt iu4|
Verdunstung u. dem Regen (Ib. UI, 4791!.
Ergaius^ngen und Berichtigungen
lU
den in dem zweiten Bande (K — ^Z) enthaltenen Artil^elu.
(Neue Artikel bleiben dem Nachtrage rorbehalten.)
Ide, David. — (BG, aas BM
foiop.),
778, Dec. «8, . . .
B, John. — (BG,a\i8j, Ward,
? Professors of Gresham Coiiege,
751, Juni 7, . . . |.
t, Jean Charles. — (BG),
SOö etwa, . . .
, Gustav Peter Samuel. —
184 2, ord. 1817) d. Chemie ah
Rostock (VofnProf. H.Karsten
789, Nov. ik, Rostock,
B33, Oct. SO, Rostock.
idle, Fran^ois. — (VDJ,
[82, Oct. 16, . . .♦
!h. — Qeb. 1783, Oct. . . {BM).
18, Cessius (richtig Celsius),
h mit Celsius, Magnus Ni-
ls, Ludwig Immanuel. —
bis 1834 Lehrer d. Mathematik
sehen Institute zu Charlotten-
I Kassenbeamter beim Kassen-
erliu bis 1843; seitdem Privat-
er von H.G. Magnus (Cr eile's
1 8 6 2; /"Foss. Zt. 2 6. Sept. 1 8 6 1 ;,
861, Sept. S6, Berlin.
•e, Xavier de. — (BG),
r63, Oct. .., Chamböry.
[mu (Malezieu), Nicolas de.
729, MSrz 4, . . .*
idorff, HaodwSrlerboch 11.
Malfftltii Gianfrancesco. —
Das berühmte Malfatti'scbe Problem findet
sich in Mem. See. Ital. X, pt. I, 4 808 (vergl.
Oersonae, Ann. I, p. 847).
Mallemanfl, Claude. — (BG),
gest. 4723, Apr. 17, Paris.
Mallel-PreTMt, Henri.— (HFP),
geb. 1727, Oct. 24, Genf.
Mallel-Favre I Jacques Andre.
— (HFP),
geb. 1740, Sept. 23, Genf.
lll«lo«l8i, Charles. — (LBNJ,
geb. 1696, Caen,
gest. 1718, Juni 23, Paris.
MaloniBy Paul Jacques. — Auch
Prof. d. Chemie am Jardin du Roi oder bo-
tan. Garten (LBN),
gest. 1778, Jan. 3, Versailles.
Maaghi, Charles. — (BG),
gest. 1807, . . .
Mamumry^'Bolot*! J e a n C h a r i e s
Alexandre Fran^ois. — (BG),
geb. 1777, Dec. 1 1, St. Lamberi b. Ar-
gentan.
*Mannouryd'HectotBaeh {LBN),
Maroet, Alexandre. — (HFP),
gest. 1822, Oct. 22, London.
Mareety Mary. — Heisst auf d. Titel
ihrer Werke nicht Mary, sondern Jane.
Maresoot, Armand Samuel (statt
Armand) . — (BG),
gest. 1832, Nov. 6, Schloss Chaslay b.
Mootoire (Loire-et-Cher).
Maresk», Daniel Joseph Benott.
— (BBB. xv;,
geb. 1803, MlrzS, Om
i*
1431
Vahuyt
OadeiuuLf.
14»
MmhnjBf AlexanderPeter. — Brst
Lehren^am Athenaeum za Harderwyk, dann
seit 1775 Prof. d. Medicin, Botanik, Che-
mie u. Physiologie an d. Univ. zu Utrecht
geb. 1737, Jan. 10, Monnikendam.
Naumana, Karl Friedrich Gon-
slantin Emil Ernst. — Seit 1860 aka-
dem. Musikdirector u. Organist in Jena (Or),
Neoker do ■auanre, Louis Al-
bert. — Vollendete seine Studien 1806
u. t807 in Edinburgh, u. blieb dann noch
einige Jahre in Schottland, wohin er 1840
zunickkehrte, nachdem er in d. Zwischen-
zeit erst (1810) Prof. adjoint u. darauf
Prof. honor. an d. Acad. in seiner Va-
terstadt gewesen war u. auch bis 183S
regen Antheil an d. politischen Ereignis-
sen in derselben genommen hatte. Müt-
terlicherseits Enkel von H. B. Saussure
(Mem, Soe, Phys, etc. Geneve XV, pt. H j,
gest. 1861, Nov. 20, Portree, Insel Skye.
Nenmana, Karl Gottfried. — Seit
1863 Prof. ord. d. Mathematik an d. Univ.
zu Basel (Or),
Schrieb seitdem : Allgem. Lösung des Pro-
blems überd. stationären Temperaturzustand
e. homogenen Körpers usw., S^, Halle 4 862.
Über d. Entwickl. e. Function mit imaginä-
rem Argument nach d. Kugelfanctionen 1. u.
2. Art, 8°, Ib. 1862. Die magnet. Drehung d.
Polarisationsebene d. Lichts, 8®, Ib. 4 863.
Niohol, J . . . P . . , heisst John Pringle.
— Seit 1836 Prof. d. pract. Astronomie
«n d. Univ. zu Glasgow (BBB.Wl) (ASM.
XXIX ; (ASN. XX ;,
geb. 1804, Jan. 13,Brechie, Forfarsh.,
gest. I 859, Sept. 19, Rothesay, Schottl.
NlooUety JosephNicolas (statt Jean
N...) . — (BG),
geb. 1786, Juli 24, Cluses, Savoycn.
Niepoe de Saint Victor, Claude
Fol ix Abel (statt Abel). — (BG).
Nieiiwentyt, Bernhard. — (BGJ,
gest. . . . Purmerende bei Amsterdam.
Nlzze, Johann Ernst (statt Ernst).
— Dr. Phil., Lehrer folgweise am Fried-
rich-Wilhelms-Gymn. in Berlin (1811 —
1*2), am Gymn.' in Prenzlau (1812 — 21)
n. an dem in Stralsund (1821 — 32), seit-
dem Director des letzteren (Zober, Ur-
kundl. Geschichte d. Stralsund. Gymn., 4^,
Stralsund 1860^ (Or),
Sehrieb noch : AxtiUmUmf Werke. deiM, *{
4«, Stralsund 1 824. Theoderitt* KngelichBUte,
deutsch, Ib. 1826, den griech. Test, Beiita
I8|S. AriftareliM von Samos über GrtMt.
EdHwnang d. Sonne u. d. liondes, gried.,
4^ Sfrals. 1866. Serenu von Antiasa nlMd.
Schnitt d. Cyllnders, deutsch, 4», Ib.tSfl.-
Einzelne Abbandll. in Programmen, osw.
NoBly Fran^ois (Franz). — (BEJ.lj,
■geb. 1651, .. . Helstmd, Heonegaa,
gest. 1729,
NSrremberg, Johann GoUliel)
Christian. — (ZOG, Xlli;,
gest. 1862, Juli 20, Stuttgart.
NordensIdUd, Nils Adolf Erik.
— Dr. Phil., Prof. d. Mineralogie bd d.
Acad. d. Wiss. (nicht am Caroltoiscben hH
stitut) in Stockholm u. Mitgl. dendbeo
(Vom Prof, Bertin in Lunä),
OVrieil, Matthew. ~ (Vom Prof-
Whewell durch Dr. A. Matthieuen»
London),
geh Ennis,*
gest. 1865, Aug. 25, InselJersey.
* County Cläre, Moantter, IrUnd.
Oddl, M u z i 0. — r^; (BN) (BG) (ÜL;,
gest. 1639, Dec. 15, . . .
Oertel, Christian Theodor. -
(Vom Dr. Carl in München),
gest. 1850, Nov. 3, Diespeck.
d'Ons-en-Braye, Louis Leon
?BioU — (BG) (0),
gest. 1754, Febr. 22, Paris.*
* gP8t. 1753, Febr. 23 {BN).
d'Orble^ny, AIcide Dessalines
(statt AIcide). — (BG),
geb. 1802, Sept. 6, Coueron.
d'Orbic^ny, Charles DessaliDe<i
(statt Charles). — (BG),
geb. 1806, Dec. 2, Coueron.
Ostrogradskyi Michel. — 1^^-
LIV, p. 191/,
gesl. (861, Dec. 20 (A.St.), Poltawa.
Otto, Johann Friedrich Wilhelm.
— Seit 1802 Director d. Kanzlei d. Ge-
neral-Postamts in Berlin; von 1776— < 803
Mitgl. d. GeselLsch. naturf. Freunde da-
selbst (Mag. Gesellsch. naturf. Fr. VII;,
gest. 1814, Apr. 15, Berlin.
Oiidemans, Johann Abrabaa>
Christian. — Erst Observator an d-
PmU
Feten.
1434
Tim zn Uyden, dann 1856 Prof.
AfIronotBie, Mathematik u. Physik
niv. zu Utrecht; ging 1857 naeb
rländ. Gplonien in Indien »'s jfeef
raphisehen Vermessungen dambst
11, Pielro. — Prof. folgweise d.
Matheinalik am Gymn. zu Mantua
•82), d. niederen Mathematik an d.
1 Pisa (1781— 8i), d. Algebra da-
7 8 4—1 8 U), Auditore dieser Univ.
•16) u. seitdem Studiendirector d.
rzogthums Toscana fMBl),
1759, .. . Livorno.
iiy Domenico. —
loch : Mem. 8ali'o88i-atteDico(GiorD.
B cbim. Dec. I, Vol. III, 4810). Mem.
itazione dei fluidi aeriformi (Ib. IV,
ulle fumigazioni Gaitoniaoae (Ib. VI,
opra la formazione degl' aeroliti (Ib.
). Sulla composizione dei cementi,
id II (Ib. id.). Sulla gomma d'olio
1815). Suir iofloeoza della coesione
iprocra decomposizione dei sali (Ib.
Su aicuni meteoroliti (Ib. Dec. II,
t18). Su di un Dova sostanza trovata
) cadavere (Ib. III, 18S0). Sui moto
dei solidi (Ib. V, 1899). Sul meso-
id.). Suir anima etiopica e sulla
d' America (Ib. VI, 4828). Su due
»ecie di gomma (Ib. VIII, 4 895). —
daraca degli antichi (Biblioteca ital.
Suir attrazione delle superflcie (Ib.
). — Mem. seconda sul moto iote-
Solidi, Fireoze 4890. Saggio di una
Sa delle sostanze gommose, 49*>, Ib.
li Karl Ferdinand. — Schwie-
von Ch. A. F. Peters (Vom Prof.
tein in GÖttingen),
4 862, Mai 27, Altena.
•h, R... — (ZOG, IX),
. . . Prag.
lentieri AntoineAugustin.
1813, Dec. 13, Paris.*
ec. 17 (Q) iB) (By).
y, Sir William Edward. —
1790, Dec. 10, . . .*
kltch.
rar, Louis. — Seit 1862 Mitgl.
d. Wiss. zu Paris (CK, LV. p. 82i;.
» noch : M6m. sur les corpuscules
qui existent dans l'atmosphdre : ex-
amen de la doctrine des gön^ratioos sponta-
nöes (Ann. chim. phys. Sör. III, T. LXIV,
4 869). — A nimalcu les infusoires vlniiil Sans
gaz oxygöne libre et döterminant les rannen-
tations (Compt. rend. LH, 4 864). Expäriences
et vues nouv. sur la nature des fermentations
(Ib. id.). M6m. sur le r6le des mycodermes
dans la fermentation acötique (Ib. LIV, 4 862).
Pasumot, Fran90is. — (BGJ,
gest. 4 804, Sept. 4, Beaune.*
Vollständige Liste seiner Abhandlungen in
(MOB. l\),
* yett, Oct. 10 {By) {MOB),
P4oloty Jean Claude Engine. —
(SPP),
gest. 1857, Dec. 8, . . .
Pooqndty Jean. — (LBN),
geb. 4 64 0 oder 4 620, . . .
gest. 4 674, Febr. .......
Pogel, Magnus. — (Kr),
gest. 164 0 etwa, . . .
Poiroe, Benjamin. — Dr. Jur. (Har-
vard College 18^9). Von 1829 bis 1831
Lehrer an d. Round Hill School in North-
ampton, dann Lehrer (Tutor) d. Mathema-
tik In Cambridge bis 1833, nun Prof. d.
Mathematik u. Physik an d. Univ. daselbst
bis 1 842 u. seitdem Perkins Prof. d. Astro-
nomie u. Mathematik an dieser Univ. (AC),
PoUotaa, Pierre. — (BG),
gest. 1845, Aug. 11, Brüssel.
Polleller, P . . . J o s e p h , heisst Pierre
Joseph. — (BG).
PemberCon, Henry. — (BG) (KEC),
gest. 1771, Apr. 9, Oxford.
Pe&Ot, Bernard George. — (BG),
gest. 1620 etwa, . . . Yverdan.
Porkiu, Jacob. — Seit 1 8 1 4 in Phil-
adelphia und seit 1818 in London lebend
(AC),
geb. 1766, . . . Newburyport, Mas^^^a-
chusetls.
de 1« PfMTlAre d« Bolff6, J a c q u e s
Charles Frangois. — (BG),
geb. 1694, .. . Surg^res (Saintogne),
gest. 1776, .. . Paris.
Pestalozsiy Antoine Joseph. —
(BGJ,
geb. 1703, M»rz17, Lyon,
gest. 1779, Apr. 2, Lyon.
PetarSy Christian Heinrich Fried-
rich. —
I;
• t
t .
1 1
I
11
1435
P#ttt
PmMa.
1
Entdeckte seitdem die drei Planelen N" 7i
(Feronia) im Mafi 4864, N«* 75 (Gurydice)
am U/Sept. 486S n. N"" 77 (Fri«^a) am 42.
Nov. 4861.
Peilt, Pierre. — r^«; (B) (BNJ,
gest. 4 677, Aug. SO, Lagny-sur-Marne.*
* gest. 1667, Aug. 20 (SD),
PhUipply Rudolph AmanduB. —
Schrieb noch : Reise durch die Wüste Atacama
im Sommer 4858 u. 4854, 4«, Halle 4 860.
Phöbns, Philipp. — (OrJ,
geb. 4 804 Mai (nicht AlUrz) 27.
Pianoiani, Giambaltista. — (Voss,
Zt. J. Apr. 1862;,
gest. 4 862, März 24, Rom.
Sur le froid produit par le courant öieciriquc
(Archiv de l'^lectr. I, 879).
Pioot de la Peyronse, Philippe.
gest. 4 818, Oct. 18, Toulouse.
Pignetili Lorenzo. — Dr. Med.,
Prof. d. Physik erst in Florenz, dann (4 77 4
— 4 801) an d. Univ. Ku Pisa, darauf Hi-
storiograph d. Königr. Hetrurien, 4 802
königl. Rath für d. öffentl. Unterricht, 4 807
Auditor n. 4 809 Rector d. Univ. Pisa (BG)
(Tp. nv,
geb. 4 739, Aug. 9, Figline, Toscana,
gest. 184 2, Aug. 5, Pisa.
Auch Historisches u. Anderweitiges.
Plhl, Abraham. — (NFL),
geb. 4 756, Oct. 3, Gusdal (nicht
Guldal),
gest. 4 821, Mai 20, Yang.
Pitcairn, Archibald. — ^^r?; (BM),
gest. 1713, Oct. 4 7, Edinburgh.
Plantade, Fran^oisde. — (BG),
geb. 1670, Nov. 5, Montpellier.
Plantamoiir, £mile. — (Von Hm.
Soret in Genf),
geb. 1815, Mai 4 4, Genf.
Pogson, Norman Hojjerl. — Seil
1860 Astronom in Madras (ASN. W\).
Entdeckte zu Madras am 17. Apr. 4 861 den
Planelen N** 67 (Asia).
Poinsot, Louis. — (BG),
gesl. 1859, Dec. 15, Paris.*
• Ist falsch; siehe {CR) vom 12. Dcc. 1850.
Poissonnier, heisst nach (H(i) nicht
Pierre Isaac, sondern nur Pierre.
Poitevill) Jacques. — (BG),
gest. 1807, Apr. 1, Montpellier.
PeUtem, Christopher. — (fü
geb. 4 664, Dec. 4 8, Wisby.'
* Ist falsch.
nDlinlöre, Pierre. — (LBS),
gest. 4734, Febr. 9, Coulonces.
Pentier, P... Henri, heisst I
Henri. — (BG),
gest. 4 827, Juni 4 4, Aix.*
* gett. 1S26, Juni 11 (Q).
Pentin, Magnus Martin al
(VD),
gest. 4 858, Jan. 30, Stockholm.
Pestely Guillaume. — (BG^
geb. 4 605, Mai 28, Dolerie.*
* Nach Anderen, tagt {BG) , geb. 1610 (oh M
— Beides ist falaclk
Pendrai^Noel Germinal. —
Hm. Grande au in Paris),
geb. 4794, Apr. 4 9, Paris.
Pewelli Baden. — (Äbstr. XI; ,
f. I86O;,
gest. 4860, Juni 4 4, Oxford.
Preigaey, LucJosephNatti
- (BG),
geb. 4705, . . . D61e.
Prestel, Jean. — Heisst: Pr«
Jean (MGB. U).
Prevosty Isaac Benedict. -
gest. 1819, Juni 18, Montauban
Prieiir-Duvemeifl * (genannt
de la Cöte-d'Or), Claude Antoii
(BG),
geb. 1763, Dec. 2, Auxonne,
gest. 1832, Aug. 1 1, Dijon.
• statt Prieur, C... A...
Prinsep, James. — (BG),
gest. 1840, Apr. 26, . . .*
• gost. 1840, Apr. 22 (KEC). Nach beiden
wäre er zu Schiffe auf der KQckfahrt von In
stürben ; allein {Äb»tr. I\ ) sagt, daps er an
1S4U in England anlangte.
Preny, Gaspard Clair Frai
Marie Riebe de. — (B(r),
gest. 1839, Juli 34, Paris.*
• Ist falsch; siehe {CR) toid 30. Juli 1839.
Puiseux, Victor Alexandre
V...). — Dr.-es-sc.malh.(18 41). Voi
bis 18i5 Prof. d. Mathematik am <
zu Rennes, von 1845 — 49 in gleicl
genschafl an d. Facultät zu Besanrc
1849 bis 1 855 »Maitre de confiTem
d. Normalschule in Paris u. zugleic
Qnadri
»Examinaleur d'admissiono bei d.
. Schule daselbst, dann von 1 855
»Astronorae adjoint« bei d. Pari-
Mrarfe u. seit I8Ö7 Prof. d. Astro-
d. Facult. d. WIssJ zu Paris fBG),
820, Apr. \ 6, Argenleuil (Seine-
ct-OIse).
iabilit^ des grands axes des orbrtes
es, 4^ Paris 4 844. — Röduction des
ns de la Lune faiies ä l'observatoire
e 4 804 ä 48S9 (Add. de l'Observ. I,
iact. des obss. m^ridienoes faites ä
e Paris en 4 817 et 4 838 (Ib. II, 4 856) .
rly Giovanni Lodovieo. —
1700, .. . Bologna.
>8, Sir Thomas Stamford.
4784, Juli 5, . . .
4 8)6, Juli i, . . .*
1, Juli ft, . . ., g««t. 1820, . . . (KSC),
>r des Oormes, Jean Jo-
fBG),
1704, Mai 86, Bretagne.
)llli Agostino. — (BGJ,
4 590, . . . Paris.
llaelli, Ramiro. — (BG),
4769, Febr. 4 8, Mailand. "^
», Gottfried. — (A),
4 633, nicht 4663.
lohn. — (BG),
4704, Jan. 4 7, Black-Notley. *
H— 5, Jan. 17 (JTJPC), abo ist 1704 alten
U.
kond, Jean Michel. — (BD).
D du procödä de Mr. B., Prof. de
;.yon, pour teindre la soie avec le
Qsse etc., 8^ Paris 4844.
ilippo. — (BG),
763, MSrz S6, Reggio.
aar, R^nd Antoine Fer-
: 0. — (BG),
683, Febr. !t8, La Rochelle.
fd#, Robert. — (BG),
500 etwa, . . . Tenby.
»ld| William C... — (AC),
1789, MSrz 86, . . .
obaoher, Jacob Ferdinand.
. Zt. 4 8. Apr. 4 863;,
1863, Apr. 16, Cailsruhe.
Bittor.
1438
IL
ReeSy Abraham. — (AC),
geb. 474f, . . . LIanbrynmair, Wales.
Reid, Sir Willi am. — (AC),
• gest. 4 858, Oct. %i, London.*
* Ist falsch.
ReiakOyJohannTheodor. — {Ham-
burg, Künstler^Lexicon Bd. I, Hamb. 4 H5 i),
geb. 474||^Apr. 4 3, Hamburg,
gest. 4 885, Jan. 34, Hamburg.
Rend«, Louis. — (BG),
geb. 4 789, Dec. 49, Meyrin,
gest. 4859, Aug. 28, Anneoy.
Renler, Stefano Andrea. — (BG),
geb. 4 759, Jan. 29, Chioggia.
RetzluSy Anders Jaban. — Prof.
(extr. 4 777, ord. 4 784) d. Naturgeschichte
usw. an d. Univ. zu Lund bis 4 842, zog
dann zu seinem Sohne, dem Anatomen
Anders Retzius, Prof. am Carolin. In-
stitut in Stockholm (Vom Prof. Btrlin in
Lund).
Revioski (Revitzki), Anton. —
(BEJ. \l),
geb. 4723, Jan. 4 2, Ujeheli, Ungarn,
gest. 4784, Dec. . ., Ofen.
Rlnmami,
Rinman.
Sven, muss heissen :
Ritter, KarL —
Zu seinem Andenken wurden 4860 in Berlin
die »Carl Ritter-Stiftung« und 4864 in
Leipzig die »L eipziger Carl Ritte r-Stif-
tu n g« begründet, beide mit dem Zweek. die
Erdkunde durch Unterstützung von Reisen
oder wi||^nschaftlichen Arbeiten materiell zu
fördern.
Rittor, £lie. — Dr.-^-se. (4837).
Von 4 824 bis 4 845 Unterlehrer (Sous-
maUre) im Institut Topffer zu Genf, da-
bei mehr als 20 Jahre R^ent d*eritbHie-
tique am Collie daselbst u. Principal d.
dortigen Töchterschule seit ihrer Gründung
im J. 4 855. Mitgl. d. Soc. de phya. et dabist,
nat. seit 4 839 if. über 20 Jahre Secretlir
derselben (Mem. Soc. ph^s. ei cthist. nat.
de Genive, XVI, pt. O;,
geb. 4 804, Dec. 9, Genf,
gest. 4 862, MSrz47, Genf.
Schrieb noch : Essai sur les refraetiooi estro-
nomiques dans le voisinage de Thorizon, 4^
Gen^ve 4816. Traitö eiement. d'arithmetiqoe,
8«, Ib. 4887, edit. III, Ib. 4857. Pröcis d'a-
ritbmetique, 8% Ib. 4858, Mit. 111. Ib. 4a60.
Manuel theorique et pratique de rapplicatlon
de la m^hode des moindres carren »u calcul
I
t
' t
!'>
1410
RoUit
SthuUbr.
y^hi
des observations, 8^ Paris 4851. — Sar la
gamma des matbömaticiena oomparöe ä celle
des masiciens (Vorgelesen lo d. Soc. de pbys.
etc., aber [1862] noch nicbt gedruckt).
Robim, Benjamin. — (AC),
gest. 1761, Juli 29, Madras,
Rogers, James Blythe (statt James
B...). — Dr. Med., Prof. d. Chemie folg-
weise am Washington Madical College in
Baltimore, am Medical College in Cincin-
nati, an d. Franklin Medical School in Phil-
adelphia u. von 1 847 an (nach dem Röck-
tritt von Hare) an d. Univ. von'Pennsyl-
vanien daselbst (AC),
geb. 1803, .. . Philadelphia.
RosSy Sir James Clark. — (ZtJ,
gest. 1862^ Apr. 3, London.
Rethei Heinrich August. — Ward
schon 1823 quiescirt (Vom Prof. Beetz in
Erlangen),
Rfimker, Karl Ludwig Christian.
— Dr. Phil. (Voss. Zu 3. Jan. 1863;,
gest. 1862, Dec. 21, Lissabon.
Runge, Philipp Otto*. — (Ham-
burg. Künsiler-Lex, Bd. I, Hamb. 1854^,
geb. 1777, Juli 23, Wolgast,
gest. 1802, Dec. 2, Hamburg. '"^
* So und nickt Otto Philipp schreibt d. genannt«
licxicon.
** Die Jalireszahl kann wohl nicht richtig sein, da ge-
nanntes Lex. auch angiebt, sein Sohn, der Bildhauer
Otto Sigismund sei geboren: 1806, Apr. 8U.
Salzer, Karl Friedrich. — (Vom
Prof. Eisenlohr in Karlsruhe),
gest. 1852, Dec. 6, Durlach.
Sandberger, Karl Ludwig Fri>
dolin. — Seit 1863 Prof. d. Mineralogie
an d. üniv. zu Würzburg (Allgm, Zt.).
Sanrin, Joseph. — (NFP. l\),
getauft 1655, Sept. 1, Courtezon.
Sanssure, Nicolasde. — (HFP. IX ;,
geb. 1709, Sept. 28,^Genf.
Sanvages de la Orolx, Frangois
Boissier de. — (Barhaste yEludehiogr.
etc. surF. B. de S., 8°, Montpellier 1851^,
gest. 1767, .. .
Sohauby Johann. — (Annal. d. mi-
neralog. Soc. in Jena, Bd. VI, S. 31 6^,
gesL 1819, Nov. 2, Allendorf.
Soheele*, Karl Wilhelm. —
* Nach einer beglaubigten Abschrift aus dem Kirchen-
buche Ton St. Nicolai in Stralsund heisst er nicht
8ehe«l« (wie in aÜHs ndraekiM W«ta^ » J g
darjB Sehe«!. Sowohl der Tat«, ■bad«riHV
swiMhen 17M a. 1744 gatMlten XMsr mämk M^l
Kirchenbuehe bMt&ndif mit dLemm Kna M«.
Karl Wilkelmfche«! iat aaiSi. Dccilttr
tauft und daraus ai •chlietsan, dipsT^^Hlki ■ m
geboren aai, d» Aa daiulige BiU» dsa«Ma1| I '
nach der Geboort rar Taufe baatiaual» (0r)* |k
Sehlller, Johann Michael. •-
(v. Winterbach's Geschichie l frmii
Reichsstadt Rothenburg o. d. Tanker),
I
geb. 1763, Mai 87, WindsMo, '
gest. 1825, Apr. 20, Rotheuborga.i
Tauber.
Schrieb auch : Geschichte eines AfwUiekaik
FraDkf. u. Leipz. 4791. Versuch eioerDv-
Stellung, wie Apothekerbücher in voUkouM
der Zeit u. dem Zweck gemilssen Zoitaad w-
fasst werden sollen, 8^ Nttrnb. 48i1.
Sohrader, Heinrich EduardSies-
fried*. — (ZOG. XI, S. H%S),
gest. 1860, Aug. 4 6, Täbiogen.
* von Schrader nach {ZOO. XI).
8ohiilt6ii,NathanaelGerhard(dcr
Sohn). — Ward 1817 Adyanct d. Mrtk-
matik u. Physik a. war seit 1816 Prot
ord. d. Mathematik an d. Univ. zu Abo,
die später nach Helsingfors verlegt wird.
Abist ed*s Nachfolger (Act. Soc. FflM.H
486t;,
geb. 1794, Juni 1 6 (N. St.), Wilkomgani.
Nagu Socken.
gest. 1 860, Aug. 5 (A.St.?), (Helsiog-
fors?).
A. a. 0. sind 80 AbhandU. von ihm so
V
i
\
I
I
Sohwarzenbaoh , Valentin. -
Seit 4 862 Prof. ord. d. Chemie an d.Cim
zu Bern statt des in den Ruhestand getr«-
tenen C. Brunner (Or).
Sooresby, William. — f Siebe auch:
The Life ofW.S., by his nephew R- ^■
Scoresby-Jackson, 8**, Lond. I86li
Seignette, Pierre. — Ward 1686.
nachdem er zum Katholicismus übergetre-
ten, in d. Collegium d. Aerzte zu Rockli^
aufgenommen (HFP. IX),
geb. 4 660, Dec. 4, Rochelle,
gest. 4 74 9, März 4 4, Rochelie.
Seiander, N i 1 s H a q u i n. — Dr. Pbü
Prof. d. Astronomie an d. Acad. d. ^'•**-
in Stockholm u. Direct. d. Sternwarte da-
selbst seit 4 837. Früher Privatdocent (aber
nie Professor) in Upsala. Prof. beim schwed
Feldmessercorps u. an d. Artillerie-Schale.
Mitgl. d. Acad. d. Wiss. seit 4 833 fVoft
Prof. Berlin in LundJ.
* MnaiiMiit
* ■ ■ *
Mut (Seoarpioni), Henri Hu-
- (CR, LV, <;,
62, Juüi SO^Pari^
, PierreMajrcelToussaint
nilien- Anzeige),
162, Juli S2, Montpellier.
'd, Charles Upham. — Dr.
. Prof. d. Chemie seit 4 834 an
chool in Charleston u. zugleich
;ie seit 4 845 am Amherst Col-
»achusetts (AC),
04, Juni 29, Little Compton,
Rhode-Island.
leoky Johann Georg. —
aus der Petersburger Acad.
. lebte dann als Privatmann
'üa Linnaei),
lann, Johann Andreas^.
12, Juni 2 od. 26, Strassburg.
in Vater Andreas (;eb. 1078, Mai 19,
I, Sachten, gest. ^1734, M&rz 16, Strast-
)rgelbauer in Sachsen.
n, Benjamin (der Tater).
r9, Aug. 8, North Stratford Qetzt
Trumbull], Connecticut.
William. — (ASN.XXl),
93, Dec. 7, Birmingham.
Johann Eduard. — (Von
e mitgetheiUJf
89, Sept. 4 8, Berlin.
rring, Dettmar Wilhelm.
b. Sömmerring nach seinem
^irken geschildert von Dr, W,
4", Frankf. a. M. 4 862;,
93, Juni 27, (Mainz?).
rille, Mary. — Tochter d.
ilsSirWilliamFairfax^i^C;,
16 etwa, . . . Jedburgh, Schottl.
y Gustav Friedrich Wil-
r. Phil., seit 4 849 Lehrer (spä-
1 Gymn. zu'Anclam (Prgm. d.
1 SoDDenflecken u. daraus abge-
inte d. Rotation d. Sonne, An-
uszug daraus : Pogg. Ann. CXVII,
, Josef. — Seit 4 863 Prof.
lik an d. üniv. zu Wien (Or),
», Jacob. — (Monatsb, Berlin.
lorff, HandwSrterbuch II.
Vaaqaelin.
1442
* iL
^ gest. 4 863. Apr. 4, Bern.*
Vermachte da^wrliner Academie 8000 Thlr.
zu Preis-Aufgaben aus dem Gebiete der syn-
thetischen Geometrie.
•^ * Wo er anf einer Reite krank liegen geblieben.
Snermaii, Alexander Karel Wil-
lem.— (PRT),
geb. 4 809, Mai 3, Utrecht.
S1ler8el^^ohann Friedrich Her-
mann.— (Vom Dr, Feddersen in Leip-
gesit. 4 84b, Juni 24, (Kiel?).
Suremaln de Missery, A n t o i n e.
— Corresp. d. Pariser Acad. (MGB. lUJ,
gest. 4 85S, Apr. 4 3, Beaune.
Tagllai, Carlo. —
Schrieb : Lettere scientificbe sopra yarie di-
letlevoli argomenti di fisica, 4<^, Firenze 4747.
Tempel, Ernst Wilhelm Lebe-
recht. —
Entdeckte zu den beiden Planelen Ange-
lina und Maximiliana (jetzt Calypso)
seitdem noch den N*' 74 (Galatea) am 29.
Aug. 4 862.
Tennant, Smithson. — Der in der
Anmerkung zu diesem Artikel erwähnte
Fabrikant CharlesTennant starb, nach
der Inschrift auf seinem Grabmal zii Glas-
gow, 4 838, Oct. 4, im Alter ^on 7 4 Jahren.
Terqnem, Olry. — Bibliothekar am
Mus^e de St. Thomas d'Aquin in Paris
(Cosmos, XX, p. 572;,
gest. 4 862, Mai 6, Paris.
Tel%EagOy Paolo Maria.— Dr. Med.
(Pavia). Seit 4 654 Mitgl. d. Nobile Colle-
gio dei fisici in Mailand (CPM),
geb
gest. 4 695, Febr, 4, Mailand.
Uhde, August Wilhelm Julius.
- (Zt),
gest. 4 864,*Juli 25, Braunschweig. ^
Valmont de Bomare, Jacques
Christophe. — (Moniteur v. 2 3. Sept.
4 807;,
geb. 4734, Nov. 47, Ronen.
Vauqnellay Louis Nicolas. —
(BGJ,
gest. 4 829, Oct. 4, . . .•
* Irt flÜMh.
94
•!•;
'ft
i
V «
-I
'f^^'k
fi V^fipsaoli Arne rigo.«- Siehe auch i^
BartoloMZi, P., Rkerehimarieo'-arUki
ctroa oUe seoperte dAm§pigo Ve$pueci,
8^ Firanie 4789. * ^
▼•Ml Loreni Cbrysanlhi £dler
TOD. — (fhra 1844, p. 95^»
gest. 48iO/Oct. 46, 6nti. 4
▼•(•li Eduard. -fr4p^^ der An-
merkuDg erwlhnler Yateip^hanD Earl
Christoph Yogel starb 486t, Not. 46,
Leipzig (Zt).
WaUMbMV, Ottran. —/BGJ,
gest. 4861, Oct* 4, . . .*
WariagtoBi Robert. — (OrJ,
geb. 4807, Sept. 7, Sheeroess.
W#bb, Philipp Barker. — rOrA ^
gest in seinem Hause su Paris.
Wab^Ty Friedrich Rudolph. —
Seit 486t anohMit^ d. königl. teehn. De-
putation in Berlin (Or).
Sohrleb nodi: Ober Blsikammerkrystalle
(MooaUb. Berlin. Acad. 1 861). — Ober d. Ve1^•
biadS. einiger Ghtormetalle mit salpetriasr a.
chlomlpetrlger fiSure CPogf* Ann. CXyill,
4 est). — Methode i. Brkenn. d. fehlerhaften
Blgensebaflen d. Glases (Gekrönte Prelsschr.
d. Vereins f. Gewerbfleiss in Prenassn).
Weiter, Jean Joseph. — (NBL),
geb. 4 763, Mai 3, Rädange b. Belvaux.*
* An d«r frMiiftritch-laxembaiyiichm Grinse.
lVenokeb«oh| Wilhelm. — Erst
(1 8t6) Lehrer d. MatMamatik u. Nautik an d.
MililSrscbule zu Delfi, dann Lecto^iSt^}
u. Prof. (4 841) d. Mathematik u. Physik an
d. MilitSrschule zu Breda u. darauf Prof.
(extr. 4 844, ord. 4846) derselben Wis-
senschaften an d. Univ. zu Utrecht (PRT),
geb. 4 803, Dec. 5, Haag,
gest. 1847, Jan. 8, Utrecht.
tWMfllM% On#iav. — fBpL X
gest. 4 86 1 , Dec. 6, Hanau.
Wlededhatttf^ChriatlanRad
Wilhelm. -r^^A
geb. 4770, Not. 7, Braunschwei
WledeflaaaBi Cfustav Hein
— Seit 4863 Prof. d. Physik an d«
gegrClndeten Polytechnicum^'in B
schweig (OrJ. •
Wlakleri Kurt Alexandei
gest. 4 86S, Mai 46, BUuforbei
Niederpfann«
Weldfttedt, Frederik. —
Prof. Ärgtlander m Bimn),
gest. 4864, Oct. 48, Belsingfon.
WoUTy Karl Ferdinand L
recht. — Seit 48S6 Lehrer (mit 4.
Proi. 4835) an dem 48tt gegräSdeta
nigl. Gewerbe -Institut, in Berttn;
penslonirt, erst in Schleusingen, da
Bunzlau wohnend (Gr. XXXYIi;,
* geb. 4803, Mai 3, Berlin.
WeUQpt&C» Johann Priedi
-(OrJ,
gest. 4 859, Mai 17, Poluknie.*
* Seinam T^andfute bei Wllna.
IVflUner, A d Ol p h. — Seit 4 86
rector d. Provinzial-Gewerbschale ii
chen (OrJ.
Schrieb noch : Lehrbuch d. Eiperinv
pbyaik, theilweis nach Jamin's Goun di
sjque, 4. Bd. 8^ Leipz.'48S8.
ZeUe, Heinrich. — (Or),
gest. 4 863, . . . Altona.
Zippe, Franz Xaver Mai
lian. — (ZOG. XIV;,
gest. 4 863, Febr. %%, Wien.
Nachträgliche Zusätze.
-»
oiy Giovanni Baltista. —
ZL vom 19. Apr. 1863;,
. 1863, Apr. 10, Florenz.
k-Oalkoen, Jan Frederik
- Seit 1805 Prof. d. Philosophie,
lUk u. Astronomie an d. Univ. zu
(PRT).
Boke, Gustav Adolph. — Dr.
erlin 1854), zuletzt königl. Prof.
)er eines pharmaceut. Instituts in
Voss, Zt. vom 22. Apr. 1863;,
. 1863, Apr. 20, Berlin.
dTa, Joseph. — Zuletzt Vice-
d. polytechn. Instituts in Wien
uv;,
. «863, Juni 25, Wien.
ralSi Auguste. — (CR. LVI,
. 1863, MSrz 30, Versailles.
loh (Bruschius), Caspar. —
chzeVyJ.J., Bibliotheca scriptorum
naturali etc.y 12°, TIguri 1716;,
1518, Aug. 19, . . .
. 1559, Nov. 15, . . .♦
ügaben Sp. 322 n. 1545 sind fkUeh.
l-BaUoty Christoph Hein-
ieder ich. — Folg weise Lector
I. Prof. (exlr. 1847, ord. 1857) d.
itik an d. üniv. zu Utrecht (PRT),
ike, Traugott Samuel (statt
). — (Familien- Anzeige in d. Leipz,
17. Juni 1863;,
1863, Juni 14, Hannover.
ilag, Pieter. — (PRT),
1812, Febr. 27, Rotterdam.
HoüBertf Johann Friedrich. —
(PRT),
gest. 1813, März 29, Utrecht.
Hoek, Martin. — Seit 1859 Prof.
extr. d. Mathematik, Astronomie u. Physik
an d. üniv. zu Utrecht (PRT).
Kenngotty Gustav Adolph. —
Folgweise Privatdocent d. Mineralogie an
d. Univ. zu Breslau (1844), Prof. d. Na-
turgeschichte an d. Ober- Realschule zu
Pressburg (1850), Custos-Adjunct am k. k.
Hof-Mineralien- Cabinet zu Wien (1852),
Prof. d. Mineralogie am oidgenöss. Poly-
technicum in Zürich (1856) u. seit 1857
auch Prof. ord. d. Mineralogie an d. Univ.
daselbst (Or), ^
La Marmoray Albert Ferrero,
Comte de. — (Voss. Zt. vom 27. Mai
1863;,
gest. 1863, Mai 18, Turin.
Lehmann, Jacob Wilhelm Hein-
rich. — (Voss. Zt. V. 19. Juli 1863;,
gest. 1863, Juiy7, Potsdam.
P ']IIitsoherlioh7 E i 1 h a r d . — (Mo-
natsb. d. Berlin. Acad. 1863;,
gest. 1863, Aug. 28, Schöneberg bei
Berlin.*
* geb. Neuende (nicht Neurede) bei Jarer, Oldenburg.
PianoianiyGiambattista. — /'See-
chi, A., Intomo alla vita e alle opere del
Padre G. P., 8", Roma 1862;.
gest. 1862, März 23, Rom.
Rnssegger, Joseph, Ritter von. —
(ZOG. xiv;,
gest. 1863, Juill 20, Schemnitz.
I
1^
•
I
I
i.
4
I.
» •
1
i
i
^\
V
11
Schlüssel zur Quellen-Literatur.
ii
/4AM ^ k
«...
AAV
A . , . . Adelung, J. C. — Fortsetzung und Er-
gänzungen zu C. G. Jöoher's Allgem.
Geletirten-Lexicon, 2Bde. ««»(A— I),
Leipzig 1784—87, fortgeführt von
H. W. Botennund , Bd. III— VI (K
^-Rin), Delmenhorst und Bremen
4 810—19.
AA . . . The AnMrican Almanac and Reposi-
lory of useful knowledge for the
years 4830-61, 8^ Boston 1830
—61.
AAB . . Allen, W. — An American Biogra-
phical and Historical Dictionary
etc., 8^ Boston 1882.
Illustris Amstelodamensium Athenaei
Memorabilia etc. accedente B. J.
Y. Lennepii annotatione, 4<», Am-
stelod. 1832.
Atti delle Adunanze dell' Istituto Ve-
neto, Ser. 1, 7 vol. 8'», Venezia 1 841
— 48, Ser. II, 6 vol. 8°, Ib. 1850
—55, Ser. III (bloss als: Atti dell'
Istit. Venelo), 6 vol. 8", Ib. 1855
-61.
AB . . . Annuaire de l'Acadömie royale de
BruxelJes, A9A6es18S5— 62, 28 vol.
^2^ Brux. 1**5-62. .;
ABG .1) Abhandlungen einer Privatgese!!-'-
.♦ichaft in Böhmen, 6 Bde. 8°, Prag
1775—84. — 2) Abhandll. d. Böh-
mischen Gesellschaft d. Wissen-
schaften, 4 Bde. 4", Ib. 1785 — 89.
— 3) Neuere Abhandll. d. Böhm.
Gesellsch. d. Wiss., 8 Bde. 4°, Ib.
1 790—98. — 4) Abhandll. d. königl.
Böhm. Gesellsch. d. Wiss., 8 Bde.
8°, Ib. 1804 — 24. — 5) Abhandll.
D« Neue Folge, 5 Bde. 8", Ib. 1827
—37. — 6) Abhandll. D" Fünfte
Folge, 11 Bde. 4«. Ib. 1841—1861.
ABO , . Annual Biograpby and Obltuary, 8**,
Vol. X, XV— XXI, London 1826,
1831-37.
Abr . . . ThePhilosophical Transaclionsof the
Roy. Society of London from 1665
to 1800, abridged, with notes and
biographic illuslrations, by Ch. Hat-
ten, 6. Shaw and B. Pearson, 1 8 vol.
40, London 1809.
Abstr . Abstracts of the Papers printed in th0
Philosophical Transaclions of the
Royal Society of London from UOO
to 1854, 6 vol. 8«, Loud. 18S2-54.
und Fortsetzung davon: P^oce^
dings of the Roy. Society of Lon-
don, from 1854 to 1862, 5 vol. 8*,
Ib. 1856—62.
ABW , . =x BWA.
ilC . . . The New American Cyclopaedia etc.
edited by O. Bipley and Ch.Ä.Di-
na, 8^ Vol. I —Vol. XV (A-Cn),
New York 1858— 62.
ACP. . . Annales de chimie et de pfaysiqoe,
Sör. II , per MM. Gay-Lnme el
. Arago, 75 voL 8», Paris 1816-41.
D«" Sär. III. par MM. Gay-Lnine,
Arago, CheTrenl, Bnmai etc., 66 vol.
8», Ib. 1841—62.
AD . , . Allibone, A. — Dictionary of Briti^
and American Authors, 8°, VoLi
(A— J), Philadelphia 1859.
AF . , , Antologia, Giornale di Scienze, Lei-
te re e Arti, 48 vol. 8", Fireüze
1821—32.
Äff. . . . Affo, I. — Memorie degli Scritlori e
Letterati Parmigiani, 7 Vol. inSPt.
40, Parma 1789—97. Vol. VI e VII
von A. Peuana, Ib. 1828—30.
Affl . . . d'Afflitto, K. — Memorie degli Scrit-
tori del Regno di Napoli, 4*, Voll
et II (A— B), Napoli 1782—84.
AG . . . Athenae Gedanenses s. Commeota-
rius historico-chronologicus «uc-
cinctus originem et constitutiooem
Gymnasii Dantiscani . . . conlineos
etc. , accurante E. Praatorio, S'>
Lips. 1713.
Ag. . . . Argelati, Ph. — Bibliotheca scripto-
rum Mediolaneosium, 2 vol. fol .
Mediol. 1745.
AH . . . Annuaire historique universelle elc.
par C. L. Lesnr, Ann^es 18f 8— SS,
41 vol. 8°, Paris 1819—59.
AIN . . . Atti del R. Istituto d'Incorraggi»-
mento alle scienze natural! di Na-
poli, 7 vol. 4«, Napoli 181i-*7.
AIP . . . Annuaire de rinstitutdesProvinces,
des Socidt^s savantes etdesCon-
gres scientifiques, S6r. I, <övol
120, Paris 18 46— 1858; S6r. II, 3 vol.
8°, Ib. 1859—61.
AJN, . . = AIN.
..
Schlüsgel zu» Onellen-Literatitfl'
1450
1
. AIIgemeiDer liierarischer Anzeiger,
2 Bde. fol., Leipz. 4796—07, 4 Bde.
4«. Ib. 1798 — 4 801, nebst Forl-
setzungen : Lit. Blatter, 6 Bde. 4<*,
Nürnb. 180t — 5, u. Neuer lit. An-
zeiger, 3 Bde. ^, Ib. 1806—8.
Zt. Allgemeine Leitung (Augsburger).
. Annales des Mines. — Etat g6n6ral
du Personnel des Mines — S6r. V,
Vol. I (1852) etsuiv.
. = ASM.
. AcademiaeSacri RoroanilmperüLeo-
poldino-Carolinae Naturae Curio-
sorum Historie, conscripta ab A.E.
Büchner, 40, Halae 1755.
. Annuaire du Cosmos, Annäe 1860,
^2^ Paris 1859.
hil. Annais ofPhilosopby etc. by Thomas
Thomfon, 16 vol. 8*", Lond. '.813
—20, u. Do New Scries by B. Phil-
Hps, 12 vol. 8°, Ib. 1821—26.
. . = ANC.
. The Annual Register ora View ofthe
history and politics etc. for tbe
years 1 758—1 861 ; 1 02 vol. 8"», Lon-
don 1759—1862.
, AthenaeOxonieuses, an exact history
of all wrilers . . . of Oxford ; by A.
Wood, fol., Oxford 1721.
. Annuaire de l'Observatoire de Bru-
xelles, par L. A. J. Qnetelet, 29 vol.
12", Brux. 1833—61.
. AnnuIesdesPonts>et-Chaussäes. Etat
g6n6ral du Personnel im Vol. I,
St^r. III (1861) u. ff.
. Archiv der Pharroacie (anfangs Ar-
chiv d. Apothekervereins im nördl.
Deutschland), *2. Reihe, 112 Bde.
8", Lemgo 1 835 — Hannover 1 862.
. Athenae Rauricae s. Catalogus Pro-
fessoruro Academiae Basiliensis ab
1460 ad 1778 ect., 80, Basil. 1778.
. Adumbratio Eruditorum Basiliensium
meritis apud exterosolim hodieque
celebrium. Appendicis loco Athe-
nis Rauricis addita, 8<', Basil. 1 780.
. Arago, F. — Oeuvres compl^tes. No-
tices biographiques, 8 vol. 8°, Pa-
ris 1854—55.
. Amoldt, D. H. — Ausführliche und
mit Urkunden versehene Historie
der Königsbergischen Universität,
2 Bde. 8», Königsb 1746.
. Annaii civili del Regno delle DueSi-
cilie, 4», T. I— XL, Napoli 1 830 -46.
. . = SA.
. Memoirs of the Roy. Astronomical
Society, 40, Vol. I— XXX, London
1822-62.
. Monthly Notices of the Roy. Astro-
nomical Society, 8°, Vol. Vl-XXXI
(Nov. 1843 — Juli 1 861), Lond. 1843
— 61 . Von Vol. XIX ab auch in 4«.
. = AIP.
. The Athenaeum, Journal of Litera-
ture, Science and the Arts, 18 vol.
4", Lond. 1837—54, u. 16 vol. 4«,
Ib. 1855—62.
AW. . .
o . • • *
BAB . .
BAM • • •
BAP . .
BAP.W.
BB . . .
BBA . .
BBB . .
BBC .
BBL . .
BBM . .
BC . . .
BCJ. s. .
BD , . ,
I
d. . . .
BDM . .
BDN . .
BDS . .
BEB . .
BEJ. . .
Bfr . . .
Athenaeum berühmt. Gelehrten Wür-
tembergs, 8«, Hft. I— lU, Stuttgart
1829.
Biographie universelle, ancienne et
moderne, redigäe par une Soci6t6
de gens de lettres etc., 52 vol. 8<*
(A-Z), Paris 1811-§8.
Bibliographie acad^mique de l'Aca-
dämie royale des sciences, des let-
tres et des beaux-arts de Belgique,
12», Bruxelles 1855.
= GAM.
Bulletin scientiflque de TAcad^mie
imperiale des sciences de St. P^ters-
bourg, 1 0 vol. 40, P6tersb. 1 886— ,42.
Bulletin de la Classe physico-mathö-
matique de l'Acad^mie imperiale
de St. Pölersbourg, 4 7 vol. 4", P6-
tersb. 1843—59.
Biographie gän^rale des Beiges, 1 vol.
8», Bruxelles 1850.
Biographie Ardennaise ou Histoire
des Ardennais etc. par TAbb^Bonil-
liot, 2 vol. 8», Paris 1880.
Bulletin du Bibliophile Beige, publik
par F. Henisner, sous la direction
de A. Scheler, 8^ T. XIV— XVI,
Bruxelles 1858—60.
Bemardo a Bononia, A.F. — Biblio-
theca scriptorum Ordinis Minorum
S. FrancisciCapucinorum etc., Ve-
net. 1747. i^
Biographie Bretonne etc. par F. Le-
vot, 8«», T. I (A— 1), Vannes 1852.
Biographie de la Moselle etc. par £.
A. B^gin, 4 vol. 8», Metz 1829— 32.
Biographie nouvelle des Contempo-
rains etc. par A. Y. Amanlt, A. Jay,
£. Jony, J. Horvina etc., 20 vol. 8°,
Paris 1820-25.
= CBJ. s.
The Genera^iographical Dictionary
etc. by flfchalmert, New Edit.,
32 vol. 8», Lond. 1812—17.
Baader, C. A. — Lexicon verstorbe-
ner Baierscher Schriftsteller des 18.
und 19. Jahrhunderts, 2 Bde. 8^
Leipz. u. Augsb. 1824—25. ,
= DBM,
The Biographical Dictionary of the
Society for the diffusion of useful
knowledge, 7 vol. 8" (Buchstabe A),
Lond. 1842—44.-
Lives of illustrious and distinguished
Scotsmen or Scottish Biographical
Dictionary, by B. Chambera, 8 vol.
8°, Glasgow 1832—37.
Brognoli, AA — Elogj di Bresciani
per dottrina eccellenti del secolo
XVIII, 8«, Brescia 1785.
Bibliothöque des £crivains de la
Compagnie de J<$sus; par Angnite %-
et Alois de Backer, 7 vol. 8", Li^ge
1853—61.
Der Bergwerksfreund, ein Zeitblallfür
Berg- u. Hüttenicute usw.; von C.
J. Heine, 2i Bde. S<>, Eisleben 1839
• —60. Neue Folge, Bd. I, 1860 usw.
4..
:t
<
^
145t
BohlüBiel zur Onelbn-Littratiir.
1452
BG . . . Nouvelle Biographie gön^rale etc.
publice sous la directioD de Mr. le
Dr. Hdfer, 44 vol. 8" (A-Ren), l>a-
ris 4 855—63.
Bgr . . . Der Biograph usw., 9 Bde. 8°, Halle
480J— 9.
BH . . . Biographie ou Galärie historique dos
hoinmes cöläbres du Havre, par
J. B. Lev^e, 8«, Paris 1823.
BI . , . . Biblioteca Italiana ossia Giornale di
letteratura, science ed arti, \ 00 vol.
8^ Milano 1816—40.
ßi . . . . =3 Ni.
Birch.. liistory of Ihe Royal Society from
1660 to 1687, by Th. Birch, 4 vol.
4", Lood. 1756-57.
ßy. . . . = Bl
BJE. . . = BEJ.
BL , . . =z BN.
BLB , . Biographie Li^geoise elc, par Ic C^"
De Beodeliövre, 2 vol. S"*, Liäge
1836—87.
RM . . . Dictionnaire des sciences m^dicales.
Biographie m^dicale, 7 vol. 8*', Pa-
ris I8i0— as.
BMP . . BiopiraÜa modica Piemontesp, 2 vol.
8», Torino 1824—25.
BN . . . Biographie universelle, ancienne et
moderne ; par une soci^tc des gens
de lettres etc. Nouv. Edit. 34 vol.
8° (A— Quo), Paris 1848—62.
Boekk , Boek, A. F. — Abhandl. von den Ge-
lehrten Würtembergs, die sich um
die iMathematik verdient gemacht
haben, 8«, Tübingen 1767.
BP . . . BiograGa Pratense ; per un di Prato,
8", Pratü 1844.
Bpl . . . Bonplandia, Zeilschrift für die ge-
sammte Botanik. Oinciellcs Organ
der K. Leopold -Carolin. Acndemie
der Naturforscher. 8", Jahrgang
1— X, Hannov. 1853-62.
liPB. . . Biederstedt, B; H. — Nachricht von
den» Leben u. den Schriften Neuvofr
poninierisch- Kiigenschcr Gelehr-
ten seit d. Anfang: d. 18. Jahrhun-
derlsbis 1822, 4^ Greifswald 1824.
HR ... Buchner, J. A. — Repertorium der
Pharmacic, 110 Bde. 12°, Nürn-
berg 1815-51.
Br . . . . Bauer, S. — Allgem. historisches
Handwörterbuch aller njcrkwür-
digen Personen, die von 1790 bis
1800 gestorben sind (Theil IX von
Ladvocat's Histor. Handwörterb.),
^ 8«, Ulm 1803.
Rnn.A.. Biographische Skizzen verstorbener
Bremischer Aerzte und Naturfor-
scher, 8°, Bremen 1844.
BRN . . Buchner, A. — Neues Repertorium
der Pharmaclc, 11 Bde. 8", Mün-
chen 1S52 — 62.
HS . . . Biographie universelle, ancienne et
moderne; rcdigce par une Sociele
des gens de Icltres. Suppl(^nient.
29 vol. 8" (vol. LVII — vol. LXXXV
des ganzen Werks) A— Vil], Paris
«834-6i.
BSJ. . , = SBJ.
BT . . . BiographieTouIousaineetc. ;paruw
Sociöte des gens de lettres, i vol
8», Paris 1823.
BT . . . SS B. Th. (Nar bei J. S. Braoo]
B.Th . . Branni u. 7h«obald. — Statistisches
Handbuch der deutschen Gymoa-
sien, 2 Bde. 8«, Cassel 1817.
BU . . . Biblioth^que universelle de Geo^Te,
S6r. 1, 60 vol . 8», Gen^ve 1 81 6 -15 ;
S^r. H, 60 vol. 8°, Ib. 4836-a
Bück. . Bnck, J. F. — LebesbenschreibunjieD
preussiscberllathematiker, 8", Ko-
nigsb. u. Lcipz. 1764.
Bull, . . Denkwürdige Zeilperioden der loi-
versität zu Halle usw.; vouJ. X.
Ballmaim, S^*, Halte 1838.
BUN . . Biografia degli uomini illustri del
Regno di Napoli, 9 vol. 4°, Kapoli
1814—22.
BUS . . Biografia degli uomini illustri della
Sicilia, 3 vol. 4°, Napoli 1817-1*.
BV . . . Biographie des hommes vivantsetc.,
5 vol. 8«» (A-— ZJ, Paris 1816—19.
BW . . Biographisch Woordenboek der Ne-
derlanden ; door J. A. de Chalmot,
8 vol. 8» (A— D), Amslei-d. i"«
—1800.
BWA. . Biographisch Woonienboek dcrXe-
derlanden ; door A. J. van der Aa,
Deel 1 — Deel IX (A— J), Haarlem
1852 — 60 (Vom 5. Bande ab vod
X. J. B. van Harderwijk}.
Cyclopaedia of American Literature
etc. ; by £. A. and G. L. Dnjckiiik,
2 vol. 8". New York 1856.
Creaoimbeni, 6. M. — Notizie isto-
riche degli Arcadi morli, 2 vol. b^
Roma 1720.
Cap, F. A. — Htudes biographiques
pourserviräl'histoire des sciences,
12°, Paris 1857.
= CAL.
Caballero, ... — Bibliotheca scri-
ptorum Societatis Jesu. Supple-
mentum, 4°, Romae 1814.
Biographie du Clergc contemporaio,
par un Solitaire, 10 vol. 12", Paris
1840 — 1850.
Cerretti, L. — Notizie biograficbe e
letterarie degli scrittori delloslato
Kstense, 5 vol. 4*', Reggio 1833-37.
Memoire historique et litteraire sur
le College rovale de France; paf
l'Abb^ P. C. Goujet, 3 Pt. 4^ Paris
1758.
Ch, S . . The Qunrterly Journal of the Chemi-
cal Society of London, 8°, vol. I-
vol. XIV, Lond. 1849— 6i.
CL . . . Conversalions-Lexicon. Zehnte Auf-
lage, 16 Bde. 8°, Leipzig 1^^51-55.
ai . . . Callisen, A. C. P. — Medicinischcs
Schriflsteller-Lexicon der jetzt IC"
benden .\erzte, Wundörzte, G^
burtshelfer, Apotheker u. .Natur-
forscher usw. ; nebst Naclitrügeo.
33 Bde. 120, Kopenh. 1830-45.
CAL, . .
CAM . .
Cap . .
CAS . .
CBJ s .
CT . .
CE . . .
CF . . .
)
1453
Schlüisel tut Oaellen-Littnitar.
1454
CN . . . Van Cappell«, J. P. — Bidragen tot
de Geschiedenis der Wetenschap-
peD en Letteren in Nederland, x°,
Amsterdam 1824.
Col . . . Oohmfelo, F. — Storia dci Glosofi e
dei matematici Napolitani, 3 vol.
8«, Napoli 1K3S~34.
Cosmos . Cosmos, Revue encyclopödiqae heb-
domadaire des progr^sdes sciences
etc., rcdißöe par l'abbö Xoigno»
S1 vol. 8°. Paris 1852—62.
CPM . . Cenni storici sulle due universilä di
Pavia e di Milano. Opera poslhuma
di F. Sangiorgio» publicata, conti-
nuata ed accrcsciato per F. Lon-
ghena, 8^ Milano 1851.
CA . . . Comptes rendus hebdoniadaires des
5c6ances de TAcadömie d. Sciences
ä Paris, 55 vol. 4", Paris 1835— 62.
CS . . . Corniani, 0. — I secoli della Lette-
ratura Italiana ecc, 2 vol. 8°, Mi-
lano 1882—33.
CK ... . Cantd, J. — L'Italia scientiflca con-
tamporanea, 1 vol.8^ Milanol844.
Cm. . . . CiÜKiui, J. J. H. — Die lebenden
Schriftsteller Mührens, 8", Brünu
1812.
DB . . . Dictionnaire biographique des Bei-
ges, par J. Panwelt-de-Vis, 1 vol.
8^ Bruxelles 1848.
DBM . . Deiportes, If. — Bibliographie du
Maine etc., 1vol. 8^ LeMans1844.
DBSO . Daniel, E. et H. — Biographie des
hommes remarqaables du Deptm.
■ . de Seine-et-Oise, 1 vol. 8", Paris
^ 4882.
DC . . . Biographie universelle et portative
des Coiitemporains ou Dictionnaire
histohque etc., par Babbe, Yieilh
de Boi^olin et Sainta-Preave, 4 vol.
8», Paris 4 836.
DC. V . D» D« Supplement, 4 vol. 8», Paris
4886.
DD . . . Dizionario liiografico degli uomini il-
lustri della Dalmazia, compilato
dair Abate 8. OUnbioh di Citta Vec-
chia, 8», Vienna4 856.
DF . . . Deiesiarts, N. L. X. — Les siäcles
liltöraires de la France ou Xouveau
dictionnaire etc., 6vol.8oetSuppl.
Paris 1800—4 803.
DH . . . Biographie universelle ou Diction-
naire historique par F. X. Feller,
Edition revue par Ch. Weist et Abbö
Bnison, T. IX, Suppl. par J. Le
Olay, 8'', Paris 4 856.
Dist, . . Inaugural-Dissertation der betreffen-
den Person.
DK . , . =* Dk.
Dk Bnnkel, J. O. W. — llistorisch-krit.
Nachrichten von verstorbenen Ge-
lehrten usw. alsZusfttze u. Berich-
tigungen zu Jöeher*« Lexicon, 8 Bde.
8«, Cöthen 4 753--60.
Dpp. . . Doppelmayr, J. O. — Historische
Nachricht von den Nürnbergischen
Mathematicis u. Künstlern, 4 vol.
fol., Niirnb. 4 780.
DR . . .
DS . . .
Dv . , ,
D\V . .
tt m . , .
EC. II
KA . . .
ED . . .
EBJ. . .
EC . , .
ED . . .
EE . . .
EG . . .
EGF . .
tij • . > .
Eh, B . .
• • ■
EM
ET , . .
De Bolandii, G. X. — Notizie sugli
.scrittori Astigiani, 8^ Asti 1889.
Det Kongelige Danske Videnskaberne
Selskabs Historie i det forste Aar-
hundrede 1742-1842, af C. Xol-
bech, 1 vol. 8^ Kjübnh. 1848.
Devio, J. F. 8. — Histoire de la vie
et des travaux de J. D. Casiini IV,
8«», Clermont 1851.
Xaais, J. — Denkmal der Witten-
berger Musen, 2 Hfle. 8°, Dres-
den 1822.
Erslew, Th. H. — Almlndeligt For-
fatter-Lexicon for Kongeriget Dan-
mark med tllhörande Bilande fra
1814—40, 3 Bde. 80 (A— 0), Kjöbn-
haven 1843—58; und Supplement,
Bd. I, Ib. 1858.
Engelstoft, L. — Universitets- og
Skolc-Annalcr, 16Bde.8^ Kjöbenh.
4806—18.
Eiohenbnrg, J. J. — Entwurf einer
Geschichte des Collegii Carolini in
Braunschweig, 8", Berlin u. Stet-
tin 4812.
= BEJ,
Memorias para ayudar a formar un
Diccionario critico de los Escrit-
tores Catalanes etc. por D. Felix
Tones Amat, 8**, Barcelona 1886.
Supplemento ü las Memorias etc. que
en 1886 publice D. F. Torrei Amat,
por D. Juan Cormiiias, 8*^, Burgos
1849.
EI07, B. £. J. — Dictionnaire histo-
rique de la Mödicine, 4 vol. 4°,
Mons 1778.
Edinburgh Encyclopaedie, conduct-
ed by D. Brewster, 1 8 vol 4", Edin-
burgh 1810—80.
Ersch, J. 8. u. Gräber, J. G. — All-
gemeine Encycloptfdie der Wissen-
schaften u. Künste (bearbeitet u.
fortgesetzt von mehren Gelehrten),
Sect. I, 75 Bde 4» (A— Gott), Leip-
zig 4 848-62; Sect. II, 81 Bde. 4«
(H— It), Ib. 1827-55; Sect. III,
25 Bde. 4" :0— Phy), Ib. 4880—50.
Ersch, J. 8. — Gelehrtes Frankreich
oder Lexicon der französ. Schrift-
steller von 4 774 bis 4 796, 2 Bde.
8», Hamburg 4 797— 98. — Nach-
trag dazu (Schriftsteller bis 1805),
2 Bde. 8«, Ib. 1802 u. 4 806.
Edinburgh Philosophical Journal,
conducted by D. Brewiter and B.
Jameson, 4 4 vol. 8«, Edinb. 1819
— 26, und Edinburgh New Philo-
sophical Journal, conducted by B«
Jameson, 57 vol. 8«, Ib. 1826—54.
Eckenstein, J. — Der akademische
Mentor für die Studirenden der Uni-
versität Berlin, 4 2«. Berlin 4 885.
l^loges des Acadömiciens de Montpel-
lier, parDetOenettae, 8*, Paris 4844.
Eisanbaeh, H. F. — Beschreibung u.
Geichichta der Universitttt u. Stadt
Tübingen, 8«, Tttbingen 4811.
^
■ I-
1455
••-
i'
Schltiuel str daaÜen-Liteimtiir.
14X
EUT . . Eiogj degli uomini illustri Toscanii
4 vol. 8°, Lucca 4771—74.
F . . . . Fantnsii, O. — Notizie degli scrittori
Bolognesi etc. (A— Z), 8 vol. fol.,
Bologna 1784—4 790.
FA . . . Die Bergacademie zu Freiberg. Erin-
nerung an die Feier des lOOjäbr.
Geburtstages Wemer's, 4**, Frei-
berg 4 850.
FC . . . Formigny de la Londe, A. B. B. de.
— Documents in(idits pour servir
u rhistoire de TAcad^mie de Caen,
8^ Caen 4 854.
FD ... - DF.
FE . . . Fikensoher, O. W. A. — Acadennische
Gelehrten-Geschichte der Königl.
preuss. Friedricb-Alenander's-Uni-
versität zu Erlangen, S"*, Nürnberg
4 806.
FGB . . Fikexiacher, G. W. A. — Gelehrtes
FürstenthunQ Baireut, 42 Bde. 8**,
Erlangen u. Nürnberg 4804 — 5.
FH . . . F^er,G. — Historiaacademiaescien-
tiarum Pazmaniae archi-episcopa-
lis ac M. Tberesianae regiae iitera-
ria, 4^ Budae 4 835.
Fl ... . Felder, K. F., u. Waizenegger, F. J.
— Gelehrten- u. Schriftsteller-Le-
xiconder deutschen Jcatholischen
Geistlichkeit, 8 Bde. 8°, Landshut
4847—2«.
FP . . . Ferrari, J. B. — VItae virorum illu-
strium seminarii Patavini etc., Pa-
tavii 4 84 5.
Fpp . . . Foppens, J. F. — Bibliulheca helgica
s. Virorum in Belgio vita scriplis-
que illustrium catalogus usque ad
4680, 2 vol. 4°, Brux. 4739.
G (4 . . 84) Gersdorf, £. 6. — Ropertorium der
gesammten deutschen Literatur
usw., 84 Bde. 8", Leipz. 4834—42.
G (4 843— 4 860) Gersdorf, E. G. — Leipziger
Rcpertorium Verdeutschen u. aus-
ländischen Literatur, 72 Bde. 8°,
Leipz. 4 843—60.
GAM . . Gelehrte Anzeigen der Bayerschen
Academie, 50 Bde. 4°, München
4838-60.
GB. 4 795. Neues gelehrtes Berlin usw. von V.
H. Schmidt u. B. G. G. Mehring,
2 Bde. 8°, Berlin 4 795.
GB. 4 825. Gelehrtes Berlin im J. 4 8i5 ; von
J. £. Hitzig, 8", Berlin 4 825.
GB. 4 834. Gelehrtes Berlin, von J. £. Hitzig,
fortgesetzt von Büchner, 4 . Hft. 8°,
Berlin 4 834.
GB. 4 845. Gelehrtes Berlin im J. 4 845; von
W. Koner, 8°, Berlin 4 845.
GE . . . Allgemeine geographische Epheme-
riden von F. y. Zach, F. J. Ber-
tach u. A. C. Gaapari, 54 Bde. 8^
Weimar 4 798—4 84 6 u. Neue all-
gem. geograph. Ephemerlden von
F. J. Bertach u. G. Hassel, 3t Bde.
8°, Ib. 4 84 7—31.
GG . . . Allgem. Repertorium der neuesten
in- u. ausländ. Literatur, heraus-
gegeben von einer Gesellschart Ge-
GH
GHB
GJP.
GL
GLB
Gl.L
Gl.M .
G. Ltl
GM
GN . .
Gn.LU
Gn.R.
GP
Gr
Grd.
GS
G.St
GV
Gz
H
lehrten, besorgt yon Gh. D. B«k,
60 Bde. 8», Leipzig n. Wien I8is
—83.
Geschiedenis van de voormalige Gei-
derscbe Hoogeschool 6^., doorl.
Bonman, 2 DI. 8^ Otreefat 4 844-47.
Goethalf , J. V. — Histoire des leltres,
des sciences et d« arts eo Bel-
gique, 4 vol. 8<>, BrUK. 4840-44.
Günther, J. — Lebensskizzen ier
Professoren der Universität Jeu
von 4 558 bis 4 858, 4», Jena 4811.
Giornale del R. Istituto Lombardodl
scienze, lettere ed arti e Biblioleca
itaiiana, 4 6 vol. 8^ Milane 4841-
47 ; und W Nova Serie, 9 vol. 4*,
Ib. 4 847—56.
Goethala, J. V. — Lettres relative! i
i'hlstoire des sciences etc. eo Bd-
gique, 4 vol. 8«, Brux. 4837— IS.
Gxillo, L. — Elogi di Lignri illostn,
8 voL 8«, Genova 4S46.
Gelehrtes München im J. 4 834, m
A. V. Sehaden, 8«, Mfincheo 1834.
Giornale de' Letterall» 402 vol. r.
Pisa 4 774— »6.
TheGentloman's Magazine and bisto-
rical Cbronicle, 4 03 vol. 8^ Lon-
don 4784—4 833. D» New SeriH
26 voL 8», Lond. 4 834—46.
Giornale enciclopodico di Napoli, 8*,
Ann. 4 806-34, Napoli 4 806— S(.
Naovo Giornale de' letterati, 19 ¥ol
8^ Pisa 4 832—39.
Giornale Arcadico di scienze, lettere
ed arti, 4 46 vol. 8«, Roma 18«9-
66 ; D" Nuova Serie 34 vol. 8', tt.
4857—60.
Gallery of Portraits v^ith Memoirs.
Uoder the superintendence of ük
Society for tbe diffusioo of u$«fal
Knowledge, 4 vol. 4», Lond. 18M
Grunert, J. A. — Archiv der Malbe-
matik u. Physik, 39 Bde. 8% Greif»-
wald 4844—62.
Gradmann, J. J. — Das gelebiie
Schwaben usw. , 8**, Ravcn^i*«
4802.
The Quarlerly Journal of tbe Geo-o-
gical Society of London, 48 voL !^
Lond. 4 845 — 63.
Gar9ao-8toekler, F. — Ensajo histo-
rico sobre a origem e progrfj.M
das Matbematicas em Portugal, i'.
Pariz 4 84 9.
Giovanni, F. — Notizie historico-cn-
tiche intorno la vita e leoperedeg!:
scrittori Viniziani, 3 vol. 4*, VeB^
zia 4752—54.
Geielins , G. — Försök tili et bio-
graphiskt Lexicon öfver oamokan-
nige och lärde svenske man, 4 D.
8°, Stockh. 4 778—87.
Hennieke, C. A. — Beiträge zur Er-
gänzung u. Berichtigung des J^
che r'schen Gelehrteo-Lenicoos &•
des M e a 8 e Tscben Lezicons, 3 Hfte
8'», Leipz. 484 4—43.
* «
SchliMel zur ftnäUilik-Literatar.
1458
. . Biedn^P. J. F. — Programm der Ho-
henheimer Academio für das Jahr
1859. Nachweisungen überLcl)enS'
Verhältnisse u. Leistungendcr da>
jelbfi von 4818 bis 1859 anf;(>stelll
gewesenen Lehrer, S", Slull«;. 1 859.
. . Hanber, E. Oh. — Beitrag:; zum Jü-
cfe«r'schen Lexicon, 8^ Kopcnh.
u. Leipz. 1753.
. Haymaim, Ch. J. 0. — Drosden's
Schriftsteller u. Künstler usw., S»,
Dresden 1809.
. . = H??.
. Haag, Eng. et Em. — La France pro-
testante ou Vie des protestants fran-
gei«*, 9 vol. 8" (A— Z), Par. 1 846-59.
, -; Hang, B. — Das gelehrte VVürtcm-
berg, 80. Stuttgart 1790.
. Heilbronner, J. C. — Historin ma-
theseos universalis, 1 vol. 4", Lip-
.«liae 174«.
. Hirsohing, G. — Historisch-litterari-
sches Handbuch berühmter und
dtttkwürdiger Personen , welche
iflTlS. Jahrh. gestorben sind, 7 Bde.
8», Leip. 1794 — 1805, nebst Forl-
setzung von J. H. M. Ernesti, 10
Bde. 8", Ib. 1806—15.
. Bongin^, C. J. — Handbuch der all-
geni. Literatur-Geschichte, 5 Bde.
8" nebst Suppl.. Zürich 1789—92.
. Hanrian, B. — Histoirc littt^raire du
Maine, 4 vol. 8", AuMBns1K43-5S.
. Nicolai, M. — Histoire litt^rairc de
Nimes et des localit(^s voisines,
3 vol. 8«, Nimes 1854.
. . Schröder, H. — Lexicon der Ham-
burgischen Schriftsteller bis zur
Gegenwart, 3 Bde. 8'»(A-K), Ham-
burg 1851— 67.
. . Institut royal (national) de France,
19^ Ann6e 1820, 21, 23, 26, 28,
86, 51 et 57.
7A. IllustrirteZeitungusw.,S9Bde. fol.,
Leipz. 1848—62.
. . Inghiraxni, F. — StoriadellaToscann,
8°, Tom. XII, Xni, et XIV (Biosra-
fia degli uomini memorabili Tos-
cani), Firenze 1S43— 44.
. Jdcher, Ch. O. — Allgemeines Ge-
lehrten-Lexicon usw., 4 Bde. 4«^,
Leipz. 1750—51.
. Jäck, H. J. — Pantheon der Litera-
ten u. Künstler Bambergs usw., 8",
Bamberg 1811, nebst Fortsetzun-
gen, Ib. 1821-25 u. 1844.
. J&ger, G. — Literarisches Frtiburg
im Breisgau (Erstes Heft vom Ge-
lehrten Baden), 8^ Freiburg 1839.
. = IF.
. Jelinek» C. — Das stöndisch-poly-
technische Institut zu Prag, S«",
Prag 1856.
. = IT.
. Jahn, O. A. — Wöchentliche L'ntcr-
haltungen für Dilettanten u. Freun-
de der Astronomie, 8**, Jahrg. IX
n. X, Halle 1855 u. 1856.
»fffcaderfr, llandwOrtcrbnch II.
Jusli. . Jasü, K. W. — Grundlage zu einer
Hessischen Gelehrten-, Schriftstel-
ler- u. Künstler- Geschichte von
1806 bis 1880, 8^ Marburg 1831.
1^. . . . Karmarsch, K. — Die höhere Gewerb-
schule in Hannover, 8", 2. Aufl.,
Hannover 1844 — und: Die poly-
technische Schule in Hannover, 8",
Ib. 1848, 2. Aufl. 1856.
A'A . . . Kaiina von J&tenstein, J. B. — Nach-
richten über Böhmische Schriftstel-
ler usw., 8", Prag 1818.
KBM . . Kobolt, A. M. — Baiersches Gelehr-
len-Lexicon, 8° Landshut 1795 ; D*»
Ergänzungen und Berichtigungen
dazu, nebst Nachtrügen von G. M.
Gandershofer, 8o, Ib. 1824.
KD . . . Kläbe, J. G. A. — Neuestes gelehr-
tes Dresden usw., 8°, Leipz. 1796.
KEC . . Knight, Ch. — The English Cyclo-
paedia. — ßiography, 6 vol. 4°,
London 1856—58.
Kf . . . . Keferatein, Ch. — Geognostisches
Deutschland, Bd. VI, Weimar 1 828.
KL ... Algemeene Konst- en Letterbode,
Jaarg. 1801 — 5 u. 18«<)— 53, 8",
Haarlem; D° Nieuwe Reeks 8 DI.
4°, Ib. 1854-61.
KN . . . Kampen, H. G. — Geknopte Geschie-
denis der Letteren en Wetenschap-
peu in de Nederlanden, 3 Dl. 8",
s'Gravenhaag 1821-^26.
Kpp. . . Koppe, J. Ch. — Jetztlebendes ge-
lehrtes-Mecklenburg, 3 St. 8«>, Ro-
stock 1783—84.
Kr. . . . Krey, J. B. — Andenken ap die Ro-
slockor Gelehrten, 6 8t. 8° nel)st
Anhang, Rostock 1816.
Krey . Krey, J. B. — Beiträge zur Mecklen-
burgischen Kirchen- u. Gelehrten-
Geschichte, 2 Bde. 8", Rost. 1818
—21.
KSII . . Kordel, B. — Lexicon der jetztleben-
dcn Schleswig-Holstein- u. Euti-
nischen Schriftsteller, 8", Schles-
wig 1797.
Kss . . . Keislin, Ch. F. — Nachricht von
Schriftstellern und Künstlern der
Grafschaft Wernigerode, 8<*, Mag-
deburg 1856.
KT . . . Klupfel,X. — Geschichten. Beschrei-
bung der Universität Tübingen, S"»,
Tübingen 1849.
L . . . , Lindner, J. W. 8. — Taschenbuch
für Literatur u. Kunst im König-
reich Sachsen (A— Z), 2 Bde. 12",
Dresden 1825—28.
LA . . . Liste des Messieurs de l'Acadcmie
royale des Sciences depuis 1666
jusqu'en 1733, Amsterdam 1737
(Auch : Histoire de l'Acad^mie roy.
des Sciences depuis 1666 jusqu'en
1699, T. II. Paris 1788).
LAD . . üpoott, W. — A Biographical Dictio-
nary ofthe Living Authorsof Great
Britain nndireland, 8^ Lond. 1816.
LB . . . Lalande, J. J. — Bibliographie astro-
nomique, avec THistoire de TAstro-
9t
1459
Schlfltfel Mwc ftnellen-Literatiir.
1460
Domie depuis 4 784 jusqu'ä 4803,
4 vol. 4«, Paris 4 808.
LBN . . Lebreton» Th. — Biographie nor-
roande. 8 vol. 8» (A— Z), Rouen
4857-64.
Lbr . , , Libri, G. B. I. T. — Histoire des
Sciences mathömaliques en Italie
jusqu'ä la fin du XYII*»« si^cle,
4 vol. 8«. Paris 4 888—44.
LC . , . LanoetÜ, V. — Biografia Cremonense
etc.» 2 vol. 8<', Milano 4 819—20.
LDA . . = LAD.
Lf , . . , Leidenfrost , X. F. , Historisch-bio-
graph. Handwörterbuch usw., 5
Bde. 8», Ilmenau 4 824— S7.
LGO , . Lnoa, J. de. — Das gelehrte Oester-
reich, 2 Bde. 8°, Wien 1778—78.
LL . . . Lombardi, A. — Storia della Lette-
ratura Itaiiaoa>nel secolo XVIII,
2 vol. 8^ Modena 4827—28.
LS. . , . Lübker, D. L., u. Schröder, H. — Lexi-
coD derSchleswig-Holstein-Lauen-
burgischen Schriftsteller von 4796
bis 4 828 (A— Z), 2 Abth. 8°, Altona
4 829 u. 4 880 ; nebst Nachtrag dazu
von H. Schröder, 8^ Ib. 4 834.
Z. Seh . Lnti, X. — Nekrolog denkwürdiger
Schweizer aus dem achtzehnten
Jahrhundert usw., 8** Aarau 4842.
L,Sch, II Lnti, X. — Moderne Biographion in-
teressanter Manner unserer Zeit,
welche sich in der Schweiz aus-
gezeichnet haben, 8<', Lichtenstieg
4 826.
LSH . . = SUi.
LSL, . . Leu, H. J. — Allgemeines Helvetisch-
eidgenössisch oderSchweizerisches
Lexicon, 20 Bde. 4", Zürich 4 747
—65.
LSLS . . Holzhalb, H. J. — Supplement dazu,
6 Bde. 4^ Zürich 4 786-95.
LV ... Mosohini, G. — Della Letleratura Ve-
neziana, 2 vol. 4®, Venezia 1806.
L\V. . . Versuch kurzer Lebensbeschreibun-
gen berühmter Wür lern berger, 8®,
Stuttgart 4 791.
Af . . . . Mensel, J. G. — Lexikon der von
4 750 bis 4 800 verstorbenen teut-
schen Schriftsteller, 4 5 Bde. 8®,
Leipzig 1802—46.
Af. II . . Mensel, J. G. — Das gelehrte Teutsch-
land, oder Lexikon der jetztleben-
den leutschen Schriftsteller (fort-
gesetzt von J. W. S. Lindener), 23
Bde. 8®, Lemgo 1796—183«.
MA . . . Almanach der Königl. Bayerischen
Academie der Wissenschaften für
die Jahre 4843—55, 42°, München
1843-55.
Maj . . . Majocchi, G. A. — Annali di Gsica,
chimica e scienze accessorie ecc,
28 vol. 8", Milano 1841—47.
Marx . Marx, C. M. — Die physikalische
Sammlung des herzogt. Coilegii Ca-
rolini in Braunschweig, 8°, Braun-
schweig 1831.
MAS . . = ASM.
MB
MBI.,
MCL :
MB . .
MGB .
MK . .
Mlg , .
MM. .
MR
Mr . .
Mt. . .
MV . .
Mz , .
Mz.R.
Mzz .
iV . . .
NA . .
N.ABG
NAS .
NB . .
NBG .
NBL .
. Miltheiluogeo der naturforscheodei
Gesellschaft in Dero, Jahrgg. i&(3
—60, 4 8 Bde. 8*, Bern 4 848-61
. Müller, Biamillo. — BiograGe lato-
grafeed ioeditedi illusln Italiaoidi
questo secolo, 4 S*, Torioo 4 853 {kui
der Nuova Biblioleca popolare;.
. Molleri, J. — Ciinbria iiterata, 3?üI.
fol., Havniae 4 744.
. Magazin encyclopödique ou Journal
des Sciences , des Lettres et des
Arts; parA.L. Miliin etc., 126?ol.
8«, Paris 4 798—4 84 5.
. Mntean, Ch., et Gmmier, J. — Galerie
Bourguignonne (A — Z), 8 vol. li*,
Dijon et Paris 4 858—60.
. Kalender des Montags-Klubhfio Ber-
lin, 8*, Berlin 4 849.
. Meyling, J. M. — Lebeo u. Scbrineo
verstorbener, besonders auswär-
tiger Gelehrten, welche in dem Ail-
gem. Gelehrten-Lexicon theiU ooch
nicht stehen, theils unvollstäodig
beschrieben sind, %\ Berlin 1736.
. Monthly Magazine or BHtIsh Register,
8», vol. IX— -LX, Lond. 4800-«;
— und : New Monthly Magazine or
Literary Journal, 60 vol. 8**, Lond.
4821—40.
. IGnieri-Rioeio, C. — Meroorie slori-
cheilegli scrittori nati del Regoodi
Napoli, 8*. Napoli 1844.
. Moreri, L. — Le graod Dictioonaire
historique. Nouv. Edit. 4 0 vol. fol..
Paris 4 764—72.
. Montncla, J. £. — Histoire des .Ma-
thcmatiques, 4 vol. 4* (Die beiden
letzten von J. de Lalande publicirt ,
Paris 1799—1802.
. Santa-Maria, A. O. di. — Biblioteca
e storia de scrittori Vicentini etc.,
ä V(.I. 4'*, Vicenza 1772—82.
. Maszetti, 8. — .Memoria storiche so-
pra rUniversitä e Tlstituto deiie
scienze di Bologna etc., 8*, Bo-
logna 1840.
. Mazsetti, 8. — Repertorio di tulti i
Professorl alla Universitä e al Isli-
tuto deile scienze di Bologna, 8',
Bologna 4 847.
. Macsnohelli, G. M. — Gli scrittori
d'ltalia ecc. , 2 vol. in 6 pt., fol-
(A— Buzz.), Brescia 4 753—63.
. Voigt, B. F. — Neuer Nekrolog der
Deutschen, Jahrgg. 1823-5i, 30
Bde. 8*^, Weimar 1825-54.
. Meissner, F. — Nalurwisseoschafll
Anzeiger der Allgem. Schweizeri-
schen Gesellschaft für die gesamm-
ten Naturwissenschaften, 5 Hfl^
4«, Bern 1818-28.
Druckfehler statt (ON) (ABG).
= ASN.
= BN.
= NGB.
Neyen, A. — Biographie Luxembour-
geoise, 2 vol. 4", Luxemb.1860-«1-
146t
Schlüttel sur Qnelleit-Litmratiir.
1462
-NCB . . Kioroeo de Kerdanet, L. 0. K. — No-
tices chronolo^iques 8ur les ccri-
vains et les artistes de la Bretagne,
8*, Brest 4 8f8.
NFL . . Norsk Forfdtter Lexicon» 4 8U— 56,
af J. S. Kraft. Efier Forfatterens
Död ordnet, foröget, fortsat og ud-
givct af Ch. C. A. Lange, 8® Chri-
stiania 4857.
NG . . . sx NGB.
NQB . . Verzeichniss d. Mitglieder d. Gesell-
schaft naturforschender Freunde
in Berlin, 8^ Berlin 4 806.
NGS . . Mitglieder -Verzeichniss der Allge-
meinen Schweizerischen Naturfor-
scher-Gesellschaft, 8"*, Zürich 4 850
—54.
Nt. . . . Nioeron, S. P. — Mömoires pourser-
virä rhistoiredeshommes illustres
dans la republique des leltres, 44
vol. 4 2% Paris 4717—45.
Nie . . . = Ni.
NJ. . , , Jaarboek van het K. Nederlandsche
IniUtut van Wetenschappen etc.
voor4847— 60, 8*, Amsterd. 4 847
—60.
NK . . . Nyerap, S., og Kraft, J. E. — Almin-
delige Litteratur-Lexicon for Dan-
mark, Norge og Island (A — Ö), 4^
Kjöbenh. 4820.
NL . . . = NFL.
NU . . . Nein, O. 0. de. — Vita e commercio
lelterario di Oalileo Galilei, 2 vol.
4^ Losanna 4 798.
NU. F . . Nelli, O. C. de. — Saggio di storia let-
teraria Fiorentina, 4^ Lucca 4 759.
NM . . . Nayarrete, K. F. — Biblioteca ma-
ritima espag£k)la , 2 vol. 8^ Obra
pöstama. Madrid 4 854 .
NN . . . Navarrete, M. F. — Disertacion so-
bre la historia de la Naatica y de
las Ciencias materoäticas que han
contribuido ä su progresos entre
los Espagnoles. Obra pöstnroa. 8%
Madrid 4846.
NO . . . = ON.
NR ... ^ BN.
NS ... Vowaek,K.O. — SchlesischesSchrift-
steller-Lexicon (lebender des 2.
Viertels vom 49. Jahrb.), 6 Hfte.
42^ Breslau 4 886—48.
NSF . . Negri, O. — Istoria degli scrittori
Fiorentini, fol., Ferrara 4 722.
NV . . . NapoU-SignoreUi, P. — Vicende della
coltoraiielledueSicilieecc., Ed. II.
8 vol. 8^ Napoli 4840—4 4.
OeU, . . OettiBger, E. K. — Bibliographie
biographique ou Dictionnaire de
26000 ouvrages, tant anciens que
modernes, relatifs ä la vie publique
et privödes hommes cöl^bres etc.,
8^ Leipz. 4850.
OL . . . Bermann, K. — Oesterreichisches
biographisches Lexicon, 8 Hfte. 8*
(A— Bab.), Wien 4854—52.
OLW. . Wnnbaoh, C. ▼. •— Biographisches
Lexicon des Kaiserthums Oester-
ON
OR
Or.
Ort
OU
OVA
PAS.
PB
reich. 5 Bde. S* (A-Gss), Wien
4856—59.
, Oesterreichische National -Encyclo-
pödie usw., 6 Bde. 8* (A— Z), Wien
4835—87.
= ON.
Original-Mittheilungen, meistens von
den betreffenden Personen selbst,
zum Theil auch von anderen.
Orlandi, F. P. A. — Notizie degli scrit-
tori ßolognesi, 4*, Bologna 4 74 4.
Otto, O. F. — Lexicon der seit dem
4 5. Jahrb. verstorbenen u. jetztle-
benden Oberlausitzischen Schrift-
steller u. Künstler, 8 Bde. nebst
Snpplementbd., 8* (A— Z), Görlitz
4800—24.
Oefversigt af Kongl. Vetenskaps Aca-
demien Förhandlingar. Argang 4844
—4 864,4801. 8».Stockh. 4.8440. ff.
Pfttter, J. St. — VersQch einer aca-
demischen Gelehrten - Geschichte
von der G.-A.-Universilät zu Göt-
tingen, fortgesetzt von F. Saalfeld
u. O. H. Oeiterley, 4 Bde. 8*, Göt-
tingen 4 820—38.
Proceedings of the American Philch*
sophical Society, 8 vol. 8^ Phila^
delphia 4 848—64.
Le Piqne, C. D. — Statistik der evan-
gelisch-protestantischen Kirchen u.
Schulen im Grossherzogthum Ba-
den, nalist Nachtragen, 4 Bde. 8*,
HeidelbiN^ 4 824—29.
Proceedings of the Roy. Geographi-
cal Society of London, •'vol. 8*,
London 4857—62.
Ph.Mag. Philosophical Magazine and Journal
of Science : 4 ) NewSeries by S. Tay-
lor and S. Phillipa, 4 4 vol. 8^ Lon-
don 4 827—82; 2) Series III by D.
Brewiter, B. Taylor and B. Phil-
Upa, 37 vol. 8^ Ib. 4 882—50 : 8) Se-
ries IV by D. Brewiter, S. Taylor,
S. PhUHps, W. Francif etc., 24 vol.
8*, Ib. 4 850—62.
Pisanski Pisanaki, O. Ch. — Entwurf der
preussischen Li terkr- Geschichte
des 4 7. Jahrhunderts, 4. Bd. 8*,
Königsb. 4 794; 2. Bd. (von F. A.
Keckelborg), Ib. 4 858.
Prospetto delle Letterature dai Mem-
bri della Sezione Veneto del Cesa-
reo-Regio Istitulo etc., Padova 4 824.
Pelsel, F. K. — Abbildungen böh-
mischer u. mährischer Gelehrten a.
Künstler, 4 Bde. 8^ Prag 4 778— 82.
Pelsel, F. K. — Böhmische, Mtfhri-
sche u. Seh lesische Gelehrte und
Schriftsteller aus dem Orden der
Jesuiten, 8V Prag 4 786.
Poggiale, Oh. — Memorie per la sto-
ria letterarla di Piacenza, 2 vol. 4*,
Piacenza 4 789.
Paquot, ... — M^molres pour ser-
vir ä rhistoire littöraire des 4 7 pro-
vinces des Pays-Bas etc., 8 voL
fol., LoavainJ765— 70.
PGS
PL
PI.
Pix
PP
Pq.
1463
Pr. . .
Prgm .
PHT .
Sehlftiiel rar. Qaellenütorater. »
14S4
PSK .
PI. K
Q . , .
{)C . .
Qr . .
QS . .
Of. . .
HA . .
Uli . .
HD . .
tiE . .
IIEP. .
ÜdE .
liH
UN . .
tiolhs
HP
ns . .
o • • •
. PeroBi, Y. — Biblioteca Bresciaiia,
3 vol. U'», Brescia 4 816.
. l^rograinino der betrefTond^p Schu-
len u. Gymnasien. *
. Sories Profcssorum qui in Academia
Uheno-Trajectina publice aut do-
cuerunt, auteUatenuncdoccnl, 8<*,
Trajccli ad Rhcn. ASSi,
. MuBhacke, £. — Preussischer Scbul-
kalender, 10 Jahrgg. , 16®, Berlin
1858—62.
. St. Petersburger Kalender (erschie-
nen bei d. Acad. d. Wiss.) für 1820
bis 1840, 8°.
. Qn^rardy J. K. — La France littöraire
etc., 10 vol. 8® (A- Z), Paris 1827
— 39. Corrections, Additions etc.,
1 vol. 8«, Ib. 1854—57.
. Qn^rard, J. K. — La liltöralure fran-
vaisecontemporaine (continuöe par
F. Boorqnelot et A. Kaiiry, 6 vol.
8® (A-Z), Paris 1842—57.
. Le Quörard, Journal de bibliographie,
d'histoire litteraire et biographie
fran^aisc, 2 vol. 8*, Paris 1 855 — 56.
. = QC.
. Oamier, J. 6., et Qnetelet, L. A. J. —
Correspondance inathematique et
physique, 8 vol. 8^ Gand 1825
—35.
. Bemoolli, J. — Rccueil pour les
ustronoiues, 4 vol. 8®, Berlin 1771
—79.
. Botermand, H. V. — Loxicon aller
gelehrten Bremer, 2 Bde. 8", Bre-
men 1818.
. Rochas, A. — Biographie du Dau-
phine etc. (A— V), -i vol. 8*, Paris
1856 — 60.
. Hevuo encyrlopcMlique etc., 60 vol.
N^ Paris'isia— 33.
. Marielle, C. P. — Uoperloirc de l'K-
cole iinponair püi\ technique etc.,
S^ Paris 1S55.
. Reuss, J. D. — Das gelchrle Eng-
land (xler Lo\i(H)n der jetztleben-
den Schriflstt'ller in Grossbriltan-
nien, Irland u. Nordamerika (1770
-96), i Bde. S*», Berlin 1791. —
Forlsetzung (1790 — 1803), i Bde.
8". Ib. 1S04.
. Rotermond, H. W. — Das gelehrte
Hannover usw. (A — K), 3 Bde. 8",
Bren)en 1823.
. V. Recke, J. F., u. Napiersky, K. E. —
Allgem. Schriflsleller- u. Gclehrlen-
Lexioon d. Provinzen Liv-, Esth-u.
Curland, 4 Bde. 8^ Mitau 1 827— 3i.
cholz . . Rothscholz, F. — Bibliotheca
clivmica oder (latalogus von ch\-
mischen Büchern usw. Neue Autl.
8", Nürnberg u. Altorf 1727.
. Rocueil des actes de la seance pub-
lique de l'Acadcmie Imperiale de
St. Pelersbourg, Annees 1826—51.
= sn.
Biographiskt Lexicon Öfver namn-
kunnige Svenska mön (A — ü), 23
SAH
SB
SBJ
Sc.
Bde 8^ Ups«la och Örebro 1833-
5i. SupplemODt» 8*, LuodlSIfi.-
Nye Folge Bd. 1, örebro 1857-5».
SA, . . . 8ch«pdt, A. O. — Aohalttschei
SchrifUteller- Lexicon, 8*, Bero-
burg 1830. — Nachlese daiu, S*,
Dessau 1881.
SacUin, J. F. — Sveriges Apotekare-
llistoria, ifran Konung Giuttv 1 IUI
uärvarandeTid, 8*, NykOpiD$!im
= SG (beiSokolnicki = BSj.
Sotvellna, N. — Bibliotheca scripto-
rum Societatis Jesu etc., fol., Ro-
niae 1676.
Scriba, H. £. — Lexicon der Schrift-
steller dtt Grossherzogthums Hes-
sen im 19. Jahrb., 2 Bde. 8*, Darm-
stadt 1831—43.
Seh . . . Scheibel, J. £. — Einleitung zur ma-
thematischen Bücherkenntniss, 19
St. 8^ Breslau 1 769—98.
Seh. A . = Schm. A.
Scheuchser . . Schenchser, J. J. — Biblio-
theca scriptorum hisloriae nataraü
omnium terrae regionum iDservi-
entium, 12«. Tiguri 1716.
Schm.A. Schmieder, C. Ch. — Ciescfaichte der
Alchemie. 8*, Halle 1832.
Schlichtegroll, F. — Nekrolog auf
das Jahr 1 790 bis 1 805, 22 Bde. 12*,
Gotha 1791-1806.
= Sc.
Senebier, J. — Histoire litteraire de
Genöve, 3 vol. 8*, Genöve 1786.
= sn.
Silliman, B. — The American Jour-
nal of Science and Arts, 50 vol ^^
New llaven 1820—45.
Sill. N. J. Silliman, B. sen. et jun., Dana, Gibbi
elc. — D" New Series, 34 vol ^^
II). 18*0—62.
SL . . . Siegenbeek, M. — Geschiedcois licr
Leid'sclie lloogeschool van hare
oprigtingin 1575 tot 1825, 8 DI. i*.
Leiden 1832.
SLH. . . Sacklön, J. F. — Sveripes Lakare-
ilistoria ifrhn Konung Gustav I üH
nürvarande Tid; 3 Dl. 8", N>kü-
piiig 1822—24 u. Supplemeiil ^on
A. H. Wistrand, 8'', Stockh. IS53.
= NGS.
Spiel, G. H. G. — Vaterland. Archiv.
5 Bde. 12®, Celle 1819 — Hannov.
1821; u. Neues VaterUnd. Archiv
usw., 22Bde.12^ Lüneb.is24-3i
Spangenberg, J. Ch. J. — Handbuch
der in Jena seit beinahe 500 Jah-
ren dahingeschiedenen Gelehrten
usw., 12", Jena 1819.
Societe Philomatique de Paris. E\-
traits des Proces-Verbaux des Se-
ances pendant 1 860. Liste des an-
ciens Membres depuis 17S8, ^V
Paris 1860.
SR, . . . Shering Rosenhane. — Anteckninpar
hörandetilIKongl.Vetenskaps.\ca-
demiens Historia etc., 8*, JJlock-
holm 1811.
Seh. N
Ser .
SG .
SH .
SUL J
SNG
Sp. .
Spo
SPP
•5
Sehl^Mel inr Qii»ileB>Literatiir.
1466
■ • «
F .
P .
• art
/ . .
H. .
• ■ •
Scriptores proviDCiae Austriacae So-
cielatis Jemi, colleclionis scripto-
rnm ejusdem societatis universae
Tomus primus, 4^ VIennae 1855.
Strieder, F. W. -— Hessisches Ge-
lehrleo- u. Schrifisteller-Lexicon,
4 8 Bde. 8^ Marburg 4784—1819.
Guyot de Fire, ... — Statisque des
leltres et des sciences cn Fratico
etc. Diclionnairo dos hommes de
lettres, des savanls existant eD
France, J vol. 8*, Paris 1834—85.
Yallaari, T, — Sloria delie univer-
silä degli studi del Pieinonle, 8 vol.
8®, Torino 1845-r:46.
Stricker, W. — Dlb Geschichte der
Meilkunde u. der verwandten Wis-
senschaften in Frankfurt a. M., 8^
Frankf. a. M. 1847.
Stnart, S. — Historical and desCrip-
tive anecdotes of Steam Engines
and of their Inventors and Impro-
vers, J vol. 12^ Lond. 1829.
Tiraboichi, 6. — Storia della Lelte-
rnlurallaliana. Nuov. Ediz. 9Tom.
in 11 vol. »•. Firenze 1805—13.
Toielli, J. B. — Biographie Nic^ise,
8», vol. I, Nice 1860.
Taylor, W. B. S. — History of the
Universilv of Dublin, 8^ London
1845.
Tiaden, E. J. H. — Das gelehrte Ost-
friesland, 3 Bde. 8^ Äurich 1785
—90.
Tengström, ... — Chronologiska För-
leckninair och Anteckningar öfver
Finska Oniversitelets fordna Pro-
cancellerer, samt öfver Faculteter-
nas Medlemmar msb Adjuncter, 8*,
llelsingfors 1836.
Thomson, Th. — History of the Royal
Society of London from its institu-
tion to the end of the 18^^ Century,
4®, Lond. 1842.
Thieii, J. 0. — Versuch eines Ham-
burgischen Gelehrten-LexicoDS, 2
Bde. 8^ Hamb. 1788—84.
= Tp.
Tiraboichi, O. — Biblioteca Mode-
nese o Notizie dclla vita e delle
opere degli scrittori natu degli stali
del Duca di Modena, 6 vol. 4^ Mo-
dena 1781—86.
Tiraboichi, O. — Notizie biograficha
in continuazione della Biblioteca
Modonese, 5 vol. 4^ Reggio 1888
—37.
Tipaldo, E. de. — Biografia degli Ita-
liani illustri del secolo XVIII e de
Contemporanei, 10 vol. 8®, Vene-
zia 1834-45.
Terqnem, 0. — Bulletin de biblio-
graphie, d'histoire et de biogra-
phie malhc^matiques, 7 vol. 8*, Pa-
ris 1855—61.
Tola, F. — Dizionario biografico degli
uomini illustri di Sardegna, 3 vol.
8^ Torino 1837—38.
rSN . . Tafari, G. B. — Isloria degli scrit-
lori nati nel Reguo di Napoli, 9 vol.
^»^t^ Napoli 1744—70.
TW, . . I«-Wator, J. G. -^Narratio de rebus
Academiae Lugduno-Batavae sae-
culü XVIII etc., 8*, Lugd. Bat. j 802.
Tz. . . . Targiom-Toszetti, G. — Notiiie sugli
aggrandimenti delle Scienze fisiche
accaduti in Toscana nel corso di
anni LX del secolo XVII, 3 vol. in
4 pL 4®, Firenze 1780.
Vhde . Uhde, A. — Die höhere technische
Lehranstalt oder die technische
Abtheilung des herzogl. Collegii Ca-
rolin! zu Braunschweig, 8®, Braun-
schweig 1836.
UL ... Grosses vollständiges Universal-Le-
xicon aller Wissenschaften u. Kün-
ste usw. ; von J. H. Zedier u. A.,
64 Bde. fol., Halle 1788—50.
t/Z . . ■ Unsere Zeit. Jahrbuch zum Convcrsa-
tions-Lcxicon, 8**, Bd. 1— V, Leipz.
1857—61.
VAH . . Kongl.Vetenskaps-AcademiensHand-
lingar, 116 DI. 8", Stockh. 1739 —
VB . .
VCG .
VÜ . .
VGS .
VI. . .
VJ. . .
VP . .
VPg^.
VS . .
VSG .
VSH .
W, . .
W.i .
WB. .
— Gli scrittori dl^
vol. I (A— B), «•,
WBA.
1854.
Yaerini, L. F. B.
Bergamo etc. ,
Bergamo 1788.
Yillarosa, Marchcse di. — Notizie di
aicuni cavalieri del sacro Ordine
Gerosolomitano etc., 8^ Nap. 1841.
Yaperean, tt, — Dictlonnaire univer-
sel dos Contemporains, 8^ Paris
1858. — Supplöment, 8®, Ib. 1859.
= VSG.
Fabronio, A. — Vitae Italorum do-
ctrina excellenlium etc., 20 vol. 8®,
Pisis 1778—1805.
= VI.
Yedova, G. — Biografia degli scrittori
Padovani, 2 vol. 8^ Päd. 1832-36.
Yermiglioli, G. B. — Biografia degli
scrittori Perugini etc. , 2 vol. 4*,
Perugia 1829.
Verzeichniss aller akademischen Pro-
fessoren zu Salzburg usw., 8*», Salz-
burg 1813.
Verhandlungen der Schweizerischen
Gesellschaft für die gesammten Na-
turwissenschaften (ZumTheil auch
unter d. Titel : Actes de la Sociötö
Helv^tique des sciences naturelles),
8^, 13. bis 38. Versammlung, Zü-
rich u. a. 0. 1827—53.
= VSG.
Worin, J. — Forsög til et Lexicon
ovor Danske, Norske og Islandske
laerdo Maend etc. (A — Ö), 8 vol.
8«, Helsingocr 1771—84.
Almanach der k. k. Academie der
Wi.ssenschaflen zu Wien , Jahrg.
1851—61, 11 Bde. 12», Wien.
Watt, S. — Bibliotheca Britannica
or A general Index to British and
Foreign Literature, 4 vol. 4^ Edin-
burgh 1824.
= BWA,
1467
SeUüuai iiir Qnalloit-Litenitsr.
1468
WCO. . WonbMh, 0. — Biblioeiraphiscbef
Ceotral-Organ d. Oastarreichiscben
Katsersl^ttd, 4^ Wien Ii57 u. ff.
Wd . . . Waidlar, J-F. — Historia AstroDO-
miae s. De orta et prograsau Astro-
. ^ •. nomiae, 4*, Vüeb. 1744.
WGA .'^ Wftitanfeld, F. — Gescbicbte der ara-
bischen Aente u. Naturforscher,
S*. GöttiDgen 4 840.
WN. . . WUl, O. A. — Nürnbergiscbes Ge-
lebrten-Lexicon, nebst Supplemant
von C. C. Nopitaeh, 8 Bde. 4*, Nürnb.
U. AUorr4755— 58 u. 4801— 8.
WO. , , ^ AO.
Wolf . Wolf, ft. — Biographien zur Kultur-
geschichte der Schweiz, 4 Bde. 8*,
Zürich 4858— 6S.
WS . . . Weil, F. A. — Das gelehrte Sachsen
usw., 8*, Leipz. 4780*.
WSt . . WiaUeren, J. 1. ▼. — Biographi-
sche u. literarische Nachrichten
von den Schriftstellern a. Künst-
lern, welche im Herzogth. Steyer-
mark geboren sind, 8^ Gratz4 840.
WU, . . Wejerfflaim, A. — Nachrichten von
Gelehrten, u. Künstlern aus Ulm,
8*, Ulm 4 798 — nebst Fortsetzung :
Neue historische, biographische u.
artistische Nachrichten von Ge-
lehrten u. Künstlern aus Ulm, 8*,
Ib. 48S9.
Z . . . . Zambrini, F. — Cenoi biograflci in-
torno ai letterati illustri Ilaliani,
S\ Faenza 4887.
/bJl • • •
£i\y • • . .
ZCÄ . .
^*f • • •
ZNO ..
zf/b . .
Zi. . . .
Ztg i: , .
ZÜJ. . .
ZVJ. . .
ZeitacbrffI für AstronooDie usw. n»
B.A.T.UmdaBUiu. J.e.F.v.l**
Baaberger, 6 Bde. 8\ Tttb. 4846-11.
Zmäkf F. X« ▼• — llooailicbe Com-
apondenz lur Beförderung d. Eff»
u. Himmelskuode, SS Bde. 8*, Ga-
tha 4800^48.
iMh« F. X« T. — Correspoedaaei
astrohomtqae , gtegrapbiqua, kf-
drographique et ataUslique, 41 vaL
8*, Gönto484S— S5.
MUler, 0. F. —• Verseicbnissdarii
Zeitz o. Naumbarg gebomen Kttail-
1er, Gelehrten u. Schriftsteller, I*,
ZeiU4806.
Hagfrla^ J. J. — Die wichügte
Momente aus d. Geschichte d. aa-
tarforschenden Gesellschaft in Zü-
rich, 4*, Zürich 4 S4S.
Zeltachrift ftlr die östarreicbischN
Gymnasien, von J. O. iaidl, H.la-
Bita u. J. Xeurt, 44 Bde. 8*, Wiea
4850^68.
Zeitangs-Nachrichten.
Zeitgenossen, Reihe I, 6 Bde. I*,
Leipz. 4846— S4; Beihe 11. 8 Bda.
8*, Ib. 48S4— S7; AeibelU, 8Bdfl.
8*, Ib. 48S9— 44.
n ZVJ,
Zauiaer, J, 0. — Vita professonn
Jenensinm, 4S*, Jenae 4744.
Druck Tun Breitkopf uod Härte! in Leipiig.
Im Verlag von Johuui Ambrosiis Barth in Leipzig sind aus dem Gebiete der
«ucten Wissenscbanen unter anderen nachstehende Werice erschienen :
Mek (E. D. A.), Anfang8j;rünH
^vtegenschaft. 3 Bde. gr. 8^ 6 'I
de d. Natar-
Tblr 7% Ngr.
(H.), Kurse Anleit. z. Ausführ, maass-
•oalyt. Untersuchungen etc. Nebst Tabel-
len u. io d. Teit gedruckten Holzschnitten.
«•. geh. 2t% Ngr.
Ihcfcef (6.), Die Wärmelehre d. Innern unsers
iSrdkörpers, ein Inbegriffaller mitd. Wärme
in Bezieh, stehender Erscheinungen in ^
•nfd. Erde. Mit Holzschnitten, gr. 8^
2 Tblr. 4 5 Ngr.
taa4es (H. W.), Untersuchuogen über d. mitt-
leren Gang d. Wtfrmeöndorungcn durchs
ganze Jahr etc. A. u. d. T. : Beiträge z. Wit-
terungskunde. Mit Kupfern u. Tabellen,
gr. 8^ SThlr. 45Ng|,
Vorbereitungen zur höheren Analysis.
A. u. d. T. : Der polynomische Lehrsalz u.
laichte Anwend. desselben, gr. 8®. 21 Ngr.
— Unterfialtungtn füt Steunbe b. $l^9^f u.
«^tottomic. 4—8. •oft. mit 4 lit^ogr.^a*
fet«. gr. 8". gel^. 4 3:^i[r. 4 0 Ägr.
(von), Grundiehren d. Hydraulik nach
praktischen Erlihrungen. Aus d. Franz. mit
Anmerkk. u. Zusätzen übersetzt von J. F.
Lempe. 4' Bd. Mit Kupfert. gr. 8^
4 Thlr. 45 Ngr.
OiiilBS (R.), Die Polentialfunction u. das Po-
tential etc. gr. 8°. geh. 24 Ngr.
BnlsaaD (0. L.), Lehrbuch d. Chemie. 4« um-
gearb. Aufl. gr. 8^ geb. 2 Thlr. 6 Ngr.
— Ueber d.>Studium d. Chemie. 8°. geh.
4 0 Ngr.
%M ($. 3. <S.)/ <S9ilem b. nieberen u. l}&f)txen
lUgebro jc. gr. 8", 2 Xl!}lx.
ttibert (L. W.), Dissertatio Ht.-critica de mi-
stionum chemicarum simplicibus et perpe-
tuis rationibus etc. Sect. I. 4<* maj. 7% Ngr.
9m (3.), ^ie demente b. $]^))Rf ndc^ matf^e^
mat. $rinci)}ien ic. 9Ubfi 343 in b. %txt oebr.
^oljWnitlcn. gr. 8». 2 Xi)U. 4 8 5lgr.
ftrisckew (C. C), Beiträge z. ehern Kenntniss
d. Pflanzenlebens. 4" Stück. A. u. d. T. :
Physikal.-chem. Untersuchungen über d.
Athmung d. GewUchse u. deren Einfluss auf
d. gemeine Luft. gr. 8«. 4 Thlr. 8 Ngr.
laidlager (W.), Anfangsgründe d. Mineralogie.
Zum Gebrauche bei Vorlesungen. Nebst 45
Kupfert. gr. 8». 2 Thlr. 9 Ngr.
Mealeill (@.), ^Ücfe in U& diiiö) b. ^f)\m
n. %td}neic^it jc. gr. 8". gel). 4 ü^lr.
Iklnger (W.), Versuche, mineralog. Geogra-
phie von Schweden. Umgearb. u. vermehrte
Aufl. Aus d. Handschrift übersetzt von F.
Wühler, gr. 8-. 4 Thlr. 9 Ngr.
(O^tcimer (6. %. ^.), $anbbu(^ b. c^em. ^rcu
lis für Vipctf^tUt, aWineralcgen u. @4>etbes
fünfller jc. SWit 2 Äupfert. 8". 48 ölgr.
dl^emif^fc aWineralcgie ober »oflftänbifle
@ef4>t(t)tc b. anali^t. Unterfufjung b. gofjts
lien JC. 2 5Bbe. gr. 8». 2 X^lr. 8 lÄgr.
Me»e (R.), Theorie d. independenten Darstel-
lung d. höheren DifTerentialquotienten. gr.
8^ geh. 4 Thlr.
Jaha (G. A.), Hypsometr. Tafeln oder Hülfs-
tafeln für d. Berechnung baromelr. Höhen-
messungen nebst Reductionstabelleofür Ba-
rometerbeobachlungen 8®. geh. 16 Ngr.
— « Tafeln d. Quadrat- u. Kubikwurzeln al-
. 1er Zahlen von 4 — 25500, der Quadratzah-
len aller Zahlen von 4—27000 u. der Kubik-
•shlen aller Zahlen von 4—24 000. Nebst
einigen anderen Wurzel- u. Potenztafeln,
hoch 4». geh. 8 Thlr.
2ailM»a])ind (9ß. ^.), ^ie 2tl}xt von b. mtnerali^
fc^en ^üngmitteln, mit befonberer 9lä(tftc^t
auf ^m. Dr. ©^rengeTd neuere ^(nal^fe b.
$f[anjen£U. IBcbenartenic. gr. 8». ge^. 9 9lgr.
LebrnaBD (W. G.), Topographie d. sichtbaren
Mondoberflache. 4« Abthlg. Mit 6 Kupfert.
gr. 4*>. geh. 8 Thlr.
Masaas (G.), Hydraul. Untersuchungen. TThl.
Mit 2 lithogr. Tafeln, gr. 8«. geh. 42 Ngr.
derselben II' Tbl. Mit 2 Steindrucktaf.
gr. 8". geh. 9 Ngr.
9Rar4anb [fft. %.), @runbri$ b. organ. @^emte.
flt. 8°. %tf}, 24 m%x.
Chemische Tafeln z. Berechnung d. Ana-
lysen, gr. 8^ geh. 24 Ngr.
Ueber die LuftschifTfahrt. gr. 8". geh.
4 0% Ngr.
Meide (F.), Die Lehre von d. Schwingungscur-
ven etc. gr. 8^ geh. Nebst Atlas in Folio.
geh. 2 Thlr. 20 Ngr.
Mlblus (A. F.), Der barycentrische Calcul, ein
neues Hülfsmittel z. analyt. Behandlung d.
Geometrie, dargestellt u. insbesondere auf
d. Bildung neuer Classen von Aufgaben u.
d. Entwickelung mehrerer Eigenschaften d.
Kegelschnitte angewendet. Mit 4 Kupfert.
gr. 8«. 2 Thlr.
Huhlert (K: F.), Grundzüge d. mathemat. Gfeo-
graphie in d. Darstell, d. Erde als eines d.
PlaMtm. Mit 4 Kupfert. gr. 8». geh. 24 Ngr.
mnUtti^. &.1 ^te trctfene ^efliUaticn u. bie
^au)}itä4^(ic^ften auf i^r berul^enben 3nbuflne«
gweige. gr. 8». ge^. 22% 9lgr.
NaumaaB (C. F.), Grundrissd. Krystallographie.
Mit 8 Kupfert. gr. 8°. 2 Thlr.
Opelt (F. W.), Allgem. Theorie d. Musik auf d.
Rhythmus d. Klangwellenpulse gegründet
u. durch neue Versinnlichungsmittel erläu-
tert etc. Mit 8 lithogr. Tafeln, gr. 40. geb.
4 Thlr. 4 0 Ngr.
^•iHatluer (C. F.), Die Probirkunst mit d. Löth-
rohre oder Anleitung Mineralien, Erze, llüt-
tenproducte u. verschiedene Melallverbin-
dungen mit Hülfe d. Löthrohrs qualitativ auf
ihre sümmtlichen Bestandtheile u. quanti-
Utiv auf Silber, Gold, Kupfer, Blei, Wia-
muth, Zinn, Kobalt, Nickel u. Eisen zu un-
tersuchen. 8. Aufl. Mit 78 in d. Text ein-
gedr. Holzschn. gr. 8«*. geh. 4 Thlr.
Pohl (C. F.), Der Process d. galvanischen Kette,
gr. 8". geh. 2 Thlr. 6 Ngr.
Prasse (M. von), Logarithm. Tafeln für d. Zah-
len, Sinus u. Tangenten. Revidirt u. ver-
»'
mebrl von K. B. Moll weide. Verbessert
u. vermehrt von G. A. Jahn. 4«". geh.
4 5 Ngf .
Relcbenbach (K.), D^ Kreosot, in ehem., phy^
11. medicin. Beziehung, i. mit Nachträgen
ti. Zusätzen von Schweigger-Seidel
vergtobrte Ausgabe, gr. 8^ geh. 9 Thir.
8ai1orplni'.). Electricitatslehre. Auf Erfahrung
n. Versuche gegründet, u. mit d. bekann-
testen Hypothe.sen verglichen. Aus d. Da^
nifichen von Boetius Fan gel. 9 Thie. <
gr. 80. h ThIr. «5 Ifgr.
Schlaglntweit (H. u. A.), Untersuchungen über
d. physical. Geographie d. Alpen in ihren
Beziehungen zu d. Phänomenen der Glet-
scher, der Geologie, Mineralogie^ u. Pflan-
zcngeograpbie. Mit Holzschnitten, Tafeln
u. Karten. Imp.-8». cart. 4i ThIr.
ScbmMt (J. F. J.), Der Mond. Ein Ueberblick
über d. gegenwärtigen Umfang u. Stand-
punkt unserer Kenntnisse von d. Oberfltt-
chengestaltung u. Physik dieses AVeitkör-
pers. Mit farbigen Steindrucktafeln u. meh-
reren in d. Text gedruckten Holzschnitten,
gr. 8° geh. i ThIr. 4 5 Ngr.
fßitil^ (®. U. 91.), 9(nfang«örütttc D. SWat^ema?
tif. 4 Ti){€. in 6 9t billigen, (jum Xf)€\\ in me\):
tercn Slnflac^cn rrfc^iencn) n. Slnl^ang: .ftur.^e
9(nleitung jiir 2)ifferentialre(^nuniV ^'*-
9 3'^lr. ii Slflr.
9Cnfanci^rünbc bcr Dlaturlftjte. 6. 9(ufl.
iWacft t>em Xobf b. il<crfaffcr« bearbeitet »on
3. CSjJö^. mit 4 4i in b. lert ftcbrurften ^clj^
fd^nitten. ^r. 8°. 4 %\^\x.
*45l)»|tfalifrf»erÄinbcrfreunb. 4 0*öbd)n. mit
.^upfertafcln, ÜUi^netten u. ^Uani^bare. 8o.
8 Z^\x. 3 dlc^x.
Weber (II.), lieber d. Bestimmung d. galvan.
Widerslandes d. Mclalldnilile aus ihrer Kr-
wiirmun;^ durch d. «ijulvan. Strom nach ab-
solutem Maassc. Mit 'i Steindrucktafeln,
gr. \'\ geh. 4i \gr.
Weber (W.), I.epes oscillalionis oriundae si
iluo Corpora diversa celeritate oscillantia ila
CiMijunguntur ul oscillare non possint nisi
simul et synchronice, exemplo illiutraiM
tuborum linguatorom. 4** maj. t5N>
Wolf (E. Th.), Dieöhem. Forschungen aufd
Gebiete d. Agriciiltnr a. Pflanzenphysiolo
du. Ein Supplementbd. für d. Lehrbücher
« d. Agriculturchemie, physiolog. Chemie o
^ d. i%tionellen Landwirthschaft. gr. s^ geh
J ThIr. 45 Ngr
ISarser (R.), ^anbbuc^ b. t»ci>ulaTeii (Shraif,
lum (9ebrau(^e bei il^crlefungen u. )ut cdtii
' bele^rung. 4. «uff. gr. 8». 3 Ifclr.
^ * Eeitsckrifleii.
Annalen der Physik und Chemie. Herausge-
geben zu Berlin von J. C. Poggeodorff.
gr. 8°. geh. Preisjeden Jahrgangs zu SBdn.
oder 4 2 Hfln. • 9 ThIr. tO Nsr
Diese Annmlen erscheinen reffvlrnäsaig >eit \*l\
^lar (bisher 120 B&nde, und aneserdem -1 Krginna^
-^ ' nnd 2 Begitterbinde) und bilden mit den ronotp-
gangenen, im nftmlichen Verlage heraosgekoaiM-
nen Zeitschriften :
Journal der Physik. Herausgegeben von r
>^C. Gren. 8 Bde. 8». 4790-94.
Btets Journal der Physik von F. A. C. Greo
*TBdc. 8". 4 795—98 (nebst Register zu
beiden von Karsten, f*. 4 800).
Annalen der Physik. Henwgegeben von l.
W. Gilbert. 76 Bde. 8«. 4799- <8l*
(nebst Register von Müller. S"". 1 8f6).
eine ununterbrochene Reihenfolge.
Journal für praktische Chemie. Herausgege-
ben von 0. L. Erdroann (unter succe<si-
ver Mitwirkung vt>n F. W. Seh weigger-
Seidel, R. F. Marchand und G. Wer-
ther), gr. 8». geh. Preis jeden Jahrgan«
zu 8 Bdn. oder 24 Hfln. s ThIr.
Dii-i^ps Journal erRohcint regrlmä*üi^ ».it \^'>i 1^*-
her U{) Häiiilß nebst 2 Iiegi.<iteri>änd«Mi) und MMk mit
dorn vuraufgeg4i|^eiicn, im nitmliclK.'n \ (•rl^k^*- Icf-
ausgrkomnit^ncii
Journal für technische und Ökonomis( In* Che-
mie. llerau.«?};ei:eben von ü. L. E rd mann
4 8 Bde. iir. 8". 1828 — 1S83 nebst R<'/i-
sterbd. gr. S". 1S37)
eine forllaufoiuh' Il«'ih«'n folge.
^
^
^ . l Ll-f i ■
' ''' t L
^ :.M.i( ' '^
> j».
I
\
t
r- *•'.'■ ♦ «
K
\.,
>•,
">
i