Skip to main content

Full text of "Joannis Georgii Roedereri Elementa artis obstetriciae i usum auditorum denuo edidit"

See other formats 


Bostojst 
Medical  Libbaby 


8  THE  FENWAT 


fcut  1/ft'l. 


IOANNIS   GEORGII  ROEDERERI 

MEI).     E  T     A  N  A  T.     C^V  ONDAM     IN     VNIVERS, 

GOTTINGENSI       PROFESSORIS 

OELEBERRlMI 

ELEMENTA 

ARTIS  OBSTETRICIAE 

IN   VSVM   AVDITORVM 

I>  E  N  V  0    ^PIPIT, 
N  E  C     N  O  N 

PRAEFATIQNE    ET    ANNOTATIONIBVS 

INSTRVXIT 

HENRICVS  AVGVSTVS  WRISBERG  D. 

MEDIC.  ANATOMES    ATQ^E   ART.   OBSTETRIC. 

PROF.   P. 


CVM     PRIVILEG.     ELECT.    SAXON. 


GOETTINGAE 

APVD      VIDVAM      ABRAMI      VANDENilOEGKII 

I766. 


b     SEP  2  6  1923 


. 


/ 


ILLVSTRISSIMO 

ATQ.VE 

EXCELLENTISSIMO 
DOMINO 

GERLACOADOLPHO 
L.  B.  de  M  VNCHH  A  VSEN 

DYNASTAE    HEREDITARIQ    STRAVSFVRTHI 
REL. 

AVGVSTISSIMI  MAGNAE  BRITANNIAE 

R  F  (?  r  s 

CONSILIARIQ   INTIMO 

PRIMARIO  STATVS 
ADMINISTRO 

CAMERAE  REDITVVM  PVBLICORVM 
PRAESIDK 

ACABEMIAE  GEORGIAE  AfGFSTAE 
CVRATORI    EMINENTISSIMO 

FORTVNAE    SVAE    AVCTORI 

DOMINO    AC    MAECENATI 

LONGE     INDVLGENTISSIMO 

VITAM 
ET     OMNIGENAM    SALVTEM 
DEVOTA    MENTE 
PRECATVR 

HENRICVS  AVGVSTVS  WRISBERG. 


I 


,   .   ... 


V^uod  binis  vicibus  illvstri$sime 
domine  b,  Roederero  gratiofiflime  con- 
ceflifti,  vt  prima  atque  altera  huius  Jibelli 
editio  fummo  nomini  Tuo  confecraretur,  id 
indulgentiflimae  gratiae  genus,  huic  tertiac 
ne  deneges,  votis  ac  precibus  abs  Te  fub- 
mifle  efflagko.  Tuis  fub  eminentiffimis  au* 
fpiciis  primum  prodiit  ifte  liber,  quem  omnes 
tanquam  maturum  confiderarunt  fruclum, 
qui  ex  falutariTuis  curis  conditoinftituto  ger^ 
minauit,  quiqueitaqueplaneTnuseft*  Quan- 
ta  olim  liberalitate  domine  gratio* 
s  i  s  s  i  m  e  artis  obftetriciae  nofocomium  con- 
difti,   fundafti  atque  inftruxifti,   tanta  fane 

muni- 


mmrificentia  &  nuper  idem  amplexus  es. 
Quam  multa  exilant  illimitatae  beneficentiae 
Tuae  documenta  !  Ipfe  non  loquor,  quam- 
uis  filereidnon  deberern,  cum  difcentem,pe- 
regrmantem,  reducem  me  re.,  5c  confilio  in- 
dulgentiffime  fubleuaueris,  necnon  bono- 
ribus/  &  quas  olim  fperare  poteram,  pro- 
fperitatibus  cumuiaueris.  Audiat  fupremum 
numen  mea  &  integri  populi  candida  &  ar- 
dentiffima  defideria,  vt  Dretiofiffima  Tua  va- 
letudo,  tot  tantisque  terrae  tradtibus  faluti- 
fera,  diu  adhuc  profpera,  conftans,  atque  in- 
columis  fit  &  perfiftat.  Scrib.  in  Academia 
Georgia  Augufta  d.  27.  Mart.  1766, 

PRAE- 


PRAEFATIO. 


jrf  x  quo  tempcre  obfietricia  ars  ciuttatis  priuilegio  & 
noftris  quoque  in  Academiis  fruitur,  vt  cumreli^ 
quis  vniuerfae  medicinae  difcciplinis  quotannis  publice 
tradi  atque  exponi  confcueuerit ,  tantis  fcefce  commmda* 
uit  vttlitatibuf,  $n  totarn  rempuhlicam  redundantibus^ 
*vt  omnium,  de  falute  ciuium  fuorum  bene  tnereri  ftmhn* 
tium  medicomm  nunc  interfit ,  non  vulgarem  quidem 
vti  olimmos  erat,  fed  folidam,  profundam^  erudiium^ 
atque  experientia  confrmatam  acquirere  iiiius  difcipli^ 
nae  covnitionem. 

Equidem  non  in  ea  fum  fenteniia ,  medicum^fioft 
mfi  ad  praebendas  parturieniibus  auxiliatrues  nianuff 
qaamaif  &  hoc  ofiicium  faepius  bonori  (f  emolumento 
ejfe  pvjjit ,  hanc  addifccere  artem  opnrtere :  grauiord 
enim ,  atque  maioris  momenti  fcunt  officia  $  quat  medi* 


PRAEFATIO. 

co  leges  interprefanti  incumbunt ,  quorum  fane  off\efa~ 
rum  muita,  Jine  imimiore  artis  obfivtriciaefiientia  nec 
intelligi  nec  exerceri  pojfitnt  i ).  Quanti  vero  pmderis 
fint  fubfidia  quae  a  meaico  forenfi  ex  obftetricandi  arie 
petuntur,  illitd  fatile  quacftiones  ■,  de  Infanticidio,  de 
Partu,  de  obftetricum  examine  iUuftrant ;  Non  fine 
cauffa  it aq*.*  f*jpirnv  *  mcdicum  fcientiac  obftetriciae 
pentum  caeteris  paribus  bonum  atque  prudentem  medi- 
cum  forenfem  efte  futurum,  cum  e  contrario  ,  pbyficus 
vrbir,  vti  appeUari  foknt,  find  circumfpecla  no/irae  ar* 
tii  cognitione  nec  fingi  nec  haberi  pojfit. 

m. 

Hanc  artis  obftetriciae  necejjitatem ,  hunc  fflius  in 
aliar  difciplinas  influxum,  haec  emolumenta  inter  pri- 
marias  referre  debemus  rationes,  quae  illvstris- 

SIMVM    ACADEMIAE    NOSTRAE     CONDITO- 

k  e  m  ,  nvtritorem,  A  c  PATREM,  permouere^ 
vt  fuafu  &  confiliis  perilLVstris  h  a  l  L  e  r  i  > 
nmltis  modis  vniuerfitati  Jalutaribus ,  Nofocomium  & 
Cathcdra  anno  ijjl  conderetur,  nec  non  ad  pmfitendam 
atque  exercendam  ittam artem,  celeb»  roedere- 
r  v  s  praematura  morte,  pro  dolor  !  defunciut,  Argen- 
tina  vocaretur,  Qua  laude,  qua  profperitate ,  quo  tan- 
dem  fucceffu  beatus  &  mihi  nunquam  fatis  pie 
recolendus  Praeceptor,  &  muneri  &  ofjicio  vfque  ad  di- 
fceffum  Parifios  menfe  Martio  1763  fatisfecerit ,  ipfe  hic 
liber,  &  reliqua  multa  ad  amplijicandam  obftetriciam 
doclrinam  edita  eius  opera ,  nec  non  ingens  clarijfimo- 
ritm  difcipulorum  numerus  abunde  loquuntur. 

IV. 


1)  Roedereri  Orat.  de  Art.  Qbtf,  praeftantia. 


FRAEFATIO. 

IV. 

Nec  minom  ehts  cpuscula  2) ,  quae  ipfo  autore  coU 
ligitf  deuuo  edi  coeptrunt,  nonjtmnona  Hma  &  addi- 
tamento  in  lucem  procliere.  {  luuat  ea  folummodo  recen* 
fere ,  qua*  volumini  fritno  infcrta  funt. 

i°)  In  Diflert,  Diezinna  a)  Tahulae  multum  auc7ae> 
vtque  ad  vltima  vitae  fua*  tempora  ab  auciore 
perduclae  funti  b)  Infans. ferotinus  ijftris  pon- 
dere  corporis  Jui  $.  ffi.  fantae  fuit  magnitudinis^ 
vtfeclione  caejarea  in  lucem  edi  debuerit  p.  41. 
Quamuis  nunc  Celeb.  auBor  eundem  cafum  inter 
rarijfimos  retulerit ,  p.  $$.  alius  cuiusdam  infan- 
tify  ferotirpp  pr$ml  dubio  partu  in  litcem  editt\ 
Z.  f£.  %i&$jjjjfitfionem  fecit ,  qui  propter  humero» 
rum  atque\^&fculi*nimiam  latitudinem  arte  ex- 
cmi  debuiu     ■***    *'  ^S&a 


2°)  In  DiflTert.  inaug.  de  foetu  perfeclo  trudite 
p.  $6%  monet ,  ventriculos  cordis  in  foetu ,  qui  re- 
fpirationem  no%dum  expertus  eft,  non  nifi  ex  fit» 

1      dipjofci  pojft ,   cum  vtrique  tunc  eadem  effe  Joleat 

Jubflantiae  crajjifdesy  quas  a  partu  demum  mu- 

tetujr* 


*.•■*- 


30)  M  Progr.  de  vlceribus  vtero  moleftis  p.  'z<f29 
n.  %  reforpti  &  in  alium  locum  fine  vlcere  prae- 
fente  depofiti  puris,  nouum  exemplum  affert  vir?\ 
cuicrus  dextrum  chirurgica  arte  refeclum  eratf 
qtSque  infiniftro  thorace  abundantem  exhibuit  fup- 
jiirationem. 

49) 


a)  I  o  h.  Ge.  R  o  £  d  e  r  £  r  i  opufc,  med.  Goettinga» 


PRAEFATIO. 

4*)  In  Difl.  de  fcirrho  vteri ,  mercurU  ff  falivath* 
nis  falubvitamn,  Kuyfchii  atqm  Eoerhavii  auclo* 
ritatiims  confirmat* 


Tot  fme  etfewpla ,  ianicque  dvmmenta  indefejfat 
IRoedereri  induflriae,  ipfius  famae  contra  ignominiofam 
tceentijfimi  cuiusdam  autoris  3)  infimulationem,  iufti 
mndicet  ejfe  poffunt.  Ipfam  quidem  Elementorum  b. 
Praectptoris  in  gallicam  linguam  translationem,  cui 
eiusdem  Decades  duae  de  partu  iaboriofo  adiecJae  ejfe 
pidentur,  mmdum  vidimut ,  in  Diario  autem  erudito* 
fum-,  4J  quo  ifia  traduciio  indicatur ,  tam  impolite  fi- 
mulcum  IIL  Roedcrero  aclum  fuijfe  lcgimus,  vt  audacler 
mcufetur,  omnia  quae  de  arte  obfietricia  dixerit,  tra* 
diderit,  &  pvjdici  iuris  fecerit,  a  medicistf  chivurgis 
Gallir  Celeb.  illnm  accepiffe ,  fibi  odfripfijfe ,  vraeceptores 
fuos  filuiffe ;  .nihil  Roederero  deberi  quid  babeat ,  nee 
aiiam  mereri  iaudem^  nifi  quod  in  ordinem  redcgerit* 
■Non  confidentiam  in  ferendo  tali  iudicio  miramur,  per^ 
fuaji,  eickm  Jaciie  eadem  dicendt^lihertate  vti  lieere^ 
qiii  rudis  hi  re  hiftorica,  contra  omnem  hqit-mdi  vfum 
narrat ,  negotium  a  principatu  Goettingenii  Roede- 
rero  iegatum  efle,  vt  difcipuios  ohftetriciam  ortem  do~ 

cerec 


:)  Elerrtens  de  Parr  des  accoucheniens,  cugmenres  des 
oblervarions  fu-r  les  a(*.couchemens  {aboneux:  a 
Fufage  des  ecudians  en  Mcdecine  et  Ciururgie  paf 
feu  I.  G.  Roeofjer  erc.  Traduir  iur  !a  der- 
niere  edinon  par  M.  *  *  *  avec  fig.  a  Paris  1 76^.  g. 

\)  Journal  des  fcavans  1765,  mois  d?0£tob.  VoL  I,  p 
4L  fdiU  Amflefad^ 


PRAEFATIO. 

ceret  $■)»  Talem  nemo  prudens  mirabiiur  canttlenam9 
fdcbfiupefiet.  Oua  vsro  iniquitate  Roederero  ingva- 
ius  animus  ergo  praeceptores  exprobretur,  plcraque  IIU 
autorhfcripta  tejiantur,  vhi  faepius  &  plurimis in  lo* 
cis ,  iaudes  o  merita  Ceiebcrr,  levreT,  petit 
aliorumque  iu  arte  ob/ietricia  iUuftrium  virorutn ,  vbi- 
cunqtte  faltem  dcbuit  &  potidt ,  extoUit.  Quid  quody 
nonne  in  pratfationc  FJementis  fuis  praemijfa,  publiee 
confeffm  eft ,  quid  parthn  ilu  fridii  fidelibus  & 
iongo  ufii  comprobaiis  docirinis  \  partim  multiplici  fcri* 
ptonim  huc  fpeSiantium  tbefauro  debucrh  ?  jQt/id  eft  igi* 
tur  quid  filentio  praetericrh  ?  Si  forfan  fint  quaedatn 
momenta  quorum  canft  reprehcnai  accufarique  Roede^ 
rerus  pvtuijfet ,  cur  fiiebmt  Cekbres  illr  Ihedereri  prae* 
ceputes  5  quorum  nomina  &  in  leciionibus  fuis  nun- 
quam  non  magni  fecit ,  cur  plagii  ilium  non  accufabant^ 
cum  prima  Eicmentorum  editio  anno  1752*  hi  lucem  pro- 
diiffet ,  cur  non  clamitabant ,  rcprehendebant  dum  viue* 
ret?  An  fortc  infanium  recens  enixorum  magis  naturae 
conueniens  menfura  &  pondus ,  quae  Roedsrerus  GaHiS 
autoribus  dcbet  &  fiiuit  ?  An  pla  centaeZS  fecundinarum 
accuratior  confidcratio?  an  vteri  15  gcmtaihwi  feminU 
norum  verior  ab  ilio  confirmata  JiruEiura  ?  aequitas  ipfa 
tnecum  confentit ,  eiusmodi  contiO/ietiofas  imputationes 
nec  nunc  nec  in  pcfievum  Roedereri  merita  obfcuraturas 
efie.  Viliuris  vero  ingenii  macuia  notat  illum,  qui  ita 
audatlcr  calumniari  potefi, 

VI. 

Eaedem  fere  nunc9  quae.  Roederero  olim  fucrunt  ra* 
tiones ,  vt  primam  ad  conjcribenda  hacc  Eiemeiiia  ma- 
num  admoueret ,  &  mihi  ejfe  pojfunt,  cum  tertiam  iUius 

libri 

5)  Charge  par  la  prmcipaute  de  Goettingue  cTinitiec 
des  eleves  a  lapratique  des  accouchemens  ib>  QuH 
prfrictpatus?  qualis  Roedererus  ?  qmdijcipuh? 


PRAEFATIO. 

iikri  editionem  euulgem.  QuodVniuerfitati  mftrae  inU 
micum  fuit  in  eripiendo  Roederero  fatum ,  mihi  vifum 
eft  propitium,  dum  ex  nutu  &  voluntate  mvnifi- 
centissimi  maecenatis  me  Juccefforem 
eius  facereu  \dem  munus  eandcm  lecHonum  normam^ 
quam  proficuam  cognoueram,  poftulabaU  Deermt  iam 
exempiaria  quae  avditoribvs  C  a  r  i  s  s  i  m  i  s 
exhiberem,  non  deerat  libellus.  Nihil  habebam  quod 
tnutarem ,  pauca  quae  adiungerem :  quaeque  mibi  enim 
effent^  mn  ita  comparata  videbantury  vt  librum  folide* 
erudite,  i$  iucunde  confcriptumdeformarem ,  vtlibri  or» 
dinem  difponerem  aliter^  qui  meus  non  erat ,  quo  vti~ 
lior  mn  redderetur.  Notae  ipfae,  quae  molem  nonau- 
gent ,  partim  quaedam  explicant ,  &  iUuftrmt ,  par~ 
tim  alicutus  diffenfus  rudimenta  funt ,  qui  in  tanto  Jcn- 
tenUaram  diuortio  &  mibi  quoque  condonandus  erit^ 
jdliam  iUamque  longe  vtiiiorem  pajjus  ejl  hic  liber  mu~ 
iatiomm,  quam  ?ion  poffumnon,  quin  laudem  (f  com- 
wendem.  tndicem  puto,  quem  magna  diliqentia  &  dex* 
teritate  denuo  exarauit  Nobiliff.  Vir  D.  W  e  j  s  s,  Med* 
Cand.  digniffimus^  Haec  eji  hreiiis  hijloria  libri ,  qui 
tertia  iam  vice  prodiu  Monemus  adhuc,  conjilium  rnn~ 
tatum  ejje ,  quum  in  notis  pagg.  pj.  &  <%>.  haec  noftra 
praefatio  citatur,  tunc  enim  cum  illa  feriberem,  eonjiU 
tueram  de  tempore  &  aeftimatione  partus  quaedam  me~ 
dicinam  forenjem  fpeclantia,  diffrere?  qui/ur  verv9 
cwn  proprie  ad  artem  obftetriciam  non  pertin  ant ,  cjf 
Ji  diutws  meditata  funt  nunquam  fero  cum  puhlico  cmn- 
municabuntur^  impraefenti  jupcrfedere  poffum,  Dab» 
Goatingae  d,  27*  Mart.  176$. 

WRISBERG    a 


TA' 


TABVLA    CAPlTVfli 


C **  Prfuis,  offeav  p.  i.  $*  n 

C,  IL  Vterus  virgineus*  p.,  l$.  §.  n* 

C  III.  Vtexus  grauidus,  p..  2,1«  §.  49, 

••*•■. 

C.  IV*  Guum.  p.  i*.  §.  <SS% 

C  V.  Theoria  partus.  p.  44,  §.  93.. 

C  VI,,  Virginitas..  p,  52.  §,   115.. 

C  VII.  Grauiditas,  p.  $9*  §•  U^* 

^i  n  >  '  -    ..  .  . 

C,  VIII..  Partus,  p,  76.  §,  16 4% 

C  IX.  Status  vterj  poft  partum,  p.  j>i.  §.  iqju 

C  X.  Partus  diuifio,  p.  96.  §,  *oo, 

C  XI.  Exploratio.  p«r  1 16.  §.  2  j$. 

C  XII.  De  iis,  quae  peragenda  in  partu  funt.  p.  120. 
$♦  263.. 

C.  XIII.  De  iis ,  quae  in  parro  difficili  peragenda  funt» 
p.  1.46.  §.  324. 

C  XIV,  Solutio  placentae.  p.  i?z,  §.  343. 

G.  XV.  Signa  foetus  viui  &  mortui.  p.  162.  §.n°* 

CXVI.  Deiis,  quae  in  partu  praeternaturaliperagen-- 
da  funt*  p.  169»  §.  391, 

C  XVIIt 


C,  XVII.  Psrtiis  diiHciiis  &  praeternaturalis  propter  ca- 
put  praeuium.  p.  1S0.  §.  413. 

Sccl.  L  -  -  -  ob  capkis  molem.  p.  igi.  §♦  414, 
Seti.lh  —  -  obfitum  vteTiohliquum.p.i99.§.449» 
Sccl.llL  -  -  -  obiniqnumcopitisfitum.  p.221.  J.508. 

ct)  -  -  -  quo  %cifs  verfuj?  os  pubis  dirigitur*  p. 

•J 

p.  221«  §.  509. 

(3)  -  -  -  quo  facies  prima  ofTertur.  p.  222,  §.515* 

ry)  .  .  _  quofcetus  in  latuseftccnuerfus.  p.  2.7, 
§•  553* 

&#.  /P.  —  -   prcpter  impedimentum  quoddam  m 
corpore  foetus  praefens.^  p«  231.  §.  543. 

«)  -  -  -  quando  funicu-us  vmbilicalrs  circa  foe- 
tu^  collum  contorquetur.  ^.231.  $.  544. 

£}) Breuitas  funis  nimia.  p.-  234.  5*5  54« 

yy  -  -  -  Nimis  lati  humeri.   p.  235.  §.  557. 

2)  —  *  quando  brachia  dorfo*  decuflatim  in- 
cumbunt.  p.  236.  ■.§.  561. 

g)  .  —  Abdomen  foetizs  aere  vel  liquore  tu- 
midum.  p.  236.  §♦  564. 

$*)  -  -  -  quando  membrum  foetus  fuperfluOln 
vel  ipfe  foetus  duplex  eft.  p.  257. 
§•  567- 


$*Sl*V*  ^  -p  -  ob  vteri  vel  vaginae  vltium.  p. i^p. 

#)  -  -t  *  quando  corpufculi  truncus  a  corjftriclo 
vteri  vei  vaginae  fphinciere  retardatur. 
P  239.  £l7i< 

|3)  -  -  -  quando  vterus  vel  vagina  prolabitur* 
p.  240.  §.  f  76. 

ry)  .  .  -  quando  a  partu  vterus  inuertitur.  p.. 
i£h  §-  583- 

Stff.  VI.  •*  -  -  propter  auulfum  humeris  caput.  p. 
p.  246.  §.  588. 

€.  XVIII.  Partus  difrkilis  &  praeternaturalis  ob  aliam 
corporis.  partem,  praeter  caput,  praeuiarq* 
p.  246. 

Seff.  /.  Agripparum  partus.  p.  246.  §.  591. 

Sefi.  //.  Partus  difricilis  &  praeternaruralis  ob  genua 
adosvteri  conuerfa.  p.  254.  §609. 

£W?,  ///«  -  --  -  propter  clunes  ad  os  vteri  conue*- 
fas.  p.  255.  §.  612. 

Seff.  IV*  --  -  -  propter  foetum  in  transuerfum,  ia- 
centem.  p.  259.  §.  622. 

g)  quando  collum  eft  praeuium,  p,  261.  §.  6z8± 

£)  -  -  humerus  &  fcapula.  p,  362«  $,  6$  i* 

7)  -.  -  brachium.  p.  262.  §.  6#* 

3)  -  -  peQus.  p.  166.  §*  649« 


i)  *  -  abdomen  &  hypochondria*  $<z66.  $.  6f 2. 

<?)  -  •.  dorfum,  p,  z<zj.  §.  655» 

>i)  -  -  ilia.  p,  268.  $.  6f  9« 

&&  ^»   Quamada  caput  intra  matricem  reiiclum; 
excutiendum  fit.  p,  268.  §.  6<Ji. 

C.  XIX.  Partus  difficilis  &  praeternaturalis  propter  fu* 
nem  vmbilici  excidentem.  p.  273.  §.674- 

C.  XX*  -  -  -.  propterfangutais  fluxum.  p.  275.$.  6go% 

C.  XXI.  ■*  -  -  propter  parturientis  conuulfiones.   p« 
280.  §.  690., 

C.  XX,  Partus  Gemeljorum.  p«  284«  $♦  701« 

C  XXIII.  Abortus.  p.  288.  §.  71.6, 

C.  XXIV,  $efi.  I.  Mola,  p.  295.  §*  737- 

&<?.  //.  Conceptus  fpurii.  p,  298.  §.  747«. 

C.,  XXV.  Infolitae  conceptionis  partusque  viae  &  fe- 
quelae.  p.  299* 

Seft.  L  Foetus  extra  vterum haerens.  p.  299.5,751. 

SeftAl.  Foetus  folita  via  vtero  non  exclufus,  p.303. 
§.  761, 

C.  XXVf^  DifTecYia  foetus  in  vtera  p.  307.  $.772. 
C  XXVII.  Partus  caefareus,  p,  309.  $.  77& 

ELE- 


ELEMENTA 

ARTIS   OBSTETRICIAE 

1N    VSVM    PRAELECTIONVM. 

Cap.   I. 


^  MEOTc 

PELVIS     OSSEA.      .Ep281923 


Partes,  quibus  foetus  in  lucem  edendus  continetur, 
quasque  transire  cogitur,  funt  Peiuis  ojfea,  Vterus, 
atque  Genhalia  externa. 

§.        *♦ 

Hariim  adeo  ftru£lura  &  a$io  artis  obftetriciae  ti- 
roni  non  folum  cognitiffimae  fint,  fed  vt  hifce  fpecia- 
liora  quaedam  infuper  pernofcat ,  necefte  eft» 

A  r-  §•     3- 


2  C.  I.    PELVIS   OSSEA* 

Peluis  i)ofTeae  cauitas  2)  iiiperius  &  inferius  aper- 
ta  eft,  Superior  apertura  fit  ab  offium  pubis  crifta, 
oilium  ilium  linea  eminenti ,  innominata ,  prima  offis 
facri  vertebra,  (atque  praecipue  angulari  illa  linea.,  quae 
ex  coniunclione  vertebrarum  lumborum  cum  ofle  fa- 
cro  paratur  ).  A  circumferentia  vtcunque  elliptica  in- 
cluditur,  cuius  diameter  procedit  ab  vno  oflium  ilium 
ad  alterum:  coniugata  vero,  fiue  minor  diftantia,  a 
fymphyfi  oflium  pubis  ad  os  facrum. 

§.     4. 

Inferior  apertura  fit  ab  offium  pubis  arcu,  eorun- 
dem  atque  ifchiorum  ramis  &  tuberibus,  ligarnentis  fa- 
cro  -  ifchiaticis ,  atque  coccygis  ofTe.  Huius  circum- 
ferentia  tam  regularem  figuram  non  format,  quam  qui- 
dem  aperturae  fuperioris :  quodfi  vero  vtcunque  elli- 
ptica  habeatur,  coniugata,  feu  minor  diitantia  eft  ab 
arcu  oifium  pubis  ad  os  coccygis  { non  extenfum  fed  in 
curuatura  naturali  conititutum),  diameter  vero,  feu 
maior  diftantia,  ab  vno  ifchiorum  ad  alterum. 

$•   5- 

1)  Hoc  cauum,  quod  quar-  Cauttatem  ipfam,  &  Exitum* 

tam  corporis  humani  cauita-  Haec  differentia  abfolute  no- 

tem  conftituit ,  eft  planeim-  tari  metetur,  vt  obftetrix  & 

mutabile,   a  cuius  vel  bona  eperator  femper  fciat»    qua- 

vel  mala  conformatione  fae-  nam  in  peluis  regione  capuc 

pius  imo  pluries,  &  facilitas  infantis  haereat,   num  fit  ini 

Scdifficultas  partus  quoadma-  ingrefTu,  anvero  in  exitu;  ad 

ximam  partem  pendet,  quare  hanc    diftin&ionis     normani 

praecipua  confideratio  peluis,  tres  praecipue  in  partu  perio- 

quoad  fiffuram  ,    compofitio-  di  notandae  funt,  quarum  o- 

nem>  &  partes  requiritur.  mnium    periculofiilima  cen- 

fenda  eft,  quando  caput  in* 

2)  Merito  diuiditur  in  tres  fantis  transire  debet  apertu- 

parces,  in  Introitum  nempe,  ram  inferiorem  feu  cxicum. 


C.  I.   PELVIS   OSSEA, 


$♦     *♦ 

Linea,  quae  in  medium  diametri  aperturae  infe- 
rioris  perpendicularis  eft,  &  per  mediam  cauitatem 
peluistranfit,  Axin  Peluis  fiftst.  Is  in  horizontem  con- 
tinuatus,  retrorfum  proiecjus,  angulum  acutum  cum 
eodem  intercipit. 

§.     6. 

Quodft  enim  in  virgine  duo  perpendicula  demit- 
tantur  in  idem  planum  horizontale,  vnum  ab  arcu  os- 
fium  pubis,  akerum  ab  extremo  oftis  coccygis:  maior 
oftis  coccygis  ab  horizonte  deprehenditur  diftantia, 
quam  arcus  offium  pubis,  &  quidem  pollice  quafi  pe- 
dis&vltra.  Quodfi  porro  triangulum  iiguretur  reclan- 
gulum,  cuius  hypothenufa  eft  diajmeter  aperturae  peluis 
inferioris ,  cathetus  di&ae  diftantiae  differentia ,  ex  le- 
gibus  trigonometricis  calculo  inftituto,  angulus  reperi- 
tur  7  z  circiter  graduum. 


Hoc  quidem  modo  peluis  femlnea  le  habet,  at  vi- 
rilis  difterens  eft  ratio  3).     Namque  peluis  virilis 

«)  Apertura  (uperior,  quae  feminea  eft  anguftior,  tri- 
bus  lateribus  curuilineis  terminatur,  quae  in  apertu- 
ram   vsque  inferiorem  continuantur,    fuperiusque 

A   z  maius, 


3)  Peluis  in  omnl  ambitu 
in  feminis  maior  eft  &  am- 
plior  quam  in  viris,  prouti 
quoque  eius  diuerfa  confor- 
matio  inter  praecipuos  perti- 
net  chara&eres,  quibus  du- 
plex  fexus,  &  ipfum  corpus 
femininum  a  mafculino  di- 
ftinguitur.  Praeter  haec  ve- 
iv  diftin&ionusn  figna  alia  ad- 


huc  dantur.  Sic  totus  cor- 
poris  habitus  iaxior,  omnesfi- 
brae  debiliores  ,  muteuli  mi- 
nores ,  &  plus  pinguedinis 
in  ieminis  obferuatur.  To- 
tum  fyftema  arteriofum  in  fe- 
minis  maius  efle  folet  quam 
in  viris,  vt  aorta,  vbi  in  arre- 
rias  iliacas  diuiditur,  amplicc 
pkrumque  inuenta  iit. 


■*& 


*    % 


4  C.  I.    PELVIS   OSSEA. 

maius,  inferius  autem  minus  ipatium  intercipiunt: 
anguli  formantur  ad  (ymphyfin  offium  pubis ,  &  ad 
"oifium  ilium  cum  ofle  facro  coniunclionem. 

p)  Magis  in  pelui  feminea ,  quam  virili,  ifchiorum  tu- 
bera,  &  cum  iisdem  femora,  diftant  4). 

y)  Inde  fit,  vt  minor  iit  integra  capacitas  peluis  virilis, 
quam  femineae» 

$)  Oflium  pubis  rami  in  pelui  virili  ad  angulum  acutum 
iunguntur;  infemineafymphyfis,  quae  ipfa  crafliore 
cartilagine  formatur ,  arcum  facit  ample  excauatum. 

e)  Mulierumos  facrum  latius  in  pofteriora  gibbum  eit; 
virorum  vero  minus  latum,  magisque  introrfum 
flexum. 

<f)  Mobilius  feminarum  os  coccygis  minus,quam  in  vi- 
ris ,   ad  anteriora  proiicitur. 

v\)  Lata  pars  oifium  iiium  in  feminis  ad  Iatera  magis  eft 
expanfa  atque  deprefla  :  quare  lata  ilia ,  multum  di- 
uaricata  femora  &  gibbae  nates,  bene  formatam  pel- 
uim  atque  hoc  nomine  ad  facilem  partum  feminae 
dispoiitionem  indicant. 

$.     8. 

A  natura  ita  formata  peluis  feminea  aptiflima  eft,  vt 
foetus  partus  tempore  edi  poifit  5).     Cumenimaper- 

tura 

4)  OiTa  ilium  maiorem  ha-  moribus  effe  foler,  illam  na- 

bent  a  fe  inuicem  diftantiam,  tura  viris  in  humero  conci- 

idem  quoque  de  oflibus  ifchii  Jiauit. 
valet ,    hinc   trochanteres  in 

feminismagisdiftanr,  adquam  y)  Ad   abfofuendum   feli- 

diftantiam  ftatuarii  probe  at-  cem  &  naturalem  partum  re- 

tendere  debent.     Quae  vero  quiritur  bene  conformata  nec 

feminis  maior  Iatitudo  in  fe«  nimis  ampla  nec  nimis  angu- 

ite 


C.  L   PELVFS   OSSEA.  5 

fura  fuperior  diametrum ,  in  pelui  bene  conftituta ,  ha- 
beat  qua(i  $\  policum  rhen.  coniugatam  autem  4.%  pol- 
licum ;  foetus  autern  caput  proportionis  iuftae ,  &  a  do- 
lorum  vi  compreflum,  dinienfionibus  fuis  has  dimen- 
ftones  non  excedat:  foetus  vtique  aperturam  hancce  in- 
trare  poteft.  Ne  vterus  cum  capite  non  compreflb 
defcendat,  hoG  aperturae  peluis  paulo  minbres  funt. 
Lata  etinm  diameter  humeros  foetus,  bene  pofitos,  ca- 
pite  licet  latiores  fint,  facile  fme  mora  nd  offa  ilium 
recipit ,  quod  diftantiam  vnius  auris  ab  altera  in  foetu 
iila  diameter  fuperat. 

§.     9. 

Oflis  facri  cauum  recuruatum  cum  ofle  coccygis 
planum  inclinatum  facit,  in  quo  lentius  caput  &  cum 
moderatione ,  fine  fubito  Iapfu  &  carnium ,  inferiorem 
peluis  aperturam  claudentium,  laceratione  glifcit;  quod 
etinm  occiput  cum  amnii  veflca  ad  finus  externi  aper- 
turam,  axi  peluis  anteriorem ,  dirigit. 

§.      10. 

Licet  vero  apertura  inferior  minor  fit  fuperiori,  ob 
diametrum  4  pollices  raro  fuperantem ,  coniugatam  4 
poliices  non  aequantem ;  flifficiunt  tamen  hae  menfu- 
rae,  fiquidem  in  pofteriora  cedit  os  coccygis,  pro  yi- 
feriori  coniugata  amplianda ,  &  minor  humeros  diame- 
ter  transmittit,  a  dolorum  vi  &  peluis  offibus  ad  cor- 
pufculum  preflbs.     Nimia  inferioris  aperturae  amplitu- 

A  3  do 

fta  peluis.    Diuerfo  enrm  re-  parrus   periculum  in  eadem 

fpeftu    eadem    peluis,    quae  femina  enafci    poteft,     quae 

antea  naturalem  partum   fe-  cum  pelui  ampla,  magna  ca- 

cerat ,  nunc  difficilioris  parcus  pita  enixa  erat ,  niinc  vero  ob 

caufa  effc  poteft ,  li  caput  ni-  capitis     volumen    refpccliue 

mis  magnum  :    E   contrario  minus,  prolapfu  laboratura. 


6  C  L    PELVIS    OSSEA. 

do  plani  inclinati  (§.  pr.)  beneficium  non  attulifTet. 
Nimia  etiam  ifchiorum  diftantia,  minus  conuenientem 
femoribus  cum  acetabulo  feciffet  articulationem ;  quae 
tamen  &  ipfa  femora,  quoniam  in  feminis  magis  di- 
flant,  quam  quidem  in  viris,  fieri  hinc  folct,  vt  vte- 
rum  grauidum  melius  fuftineant. 

§.     ii. 

Ne  tamen  nimis  anguftum  inferioris  aperturae  fpa- 
tium  iit ,  magis  quam  in  viris,  offa  facrum  &  coccygis 
ab  oflium  pubis  fymphyfi  diftant.  Rotundum  occipuc 
in  arcus  formam  expanfa  pubisx>ffa  apte  excipiunt  &  ve- 
lut  hypomochlion  ita ,  vt  reliquae  capitis  partes  peri- 
naeum  cum  offe  coccygis  reprimere  poflint  9  atqueadeo 
ipfum  fenfim  exprimatur,  firmant.  Superiori  oflium 
ilium  expanftone  liberior  vtero  grauido  fedes  paratur. 

§.        12. 

Minus  apta  efl  peluis ,  quae  ab  haclenus  defcripta 
forma  recedit :  praecipue  autem  peluis  cenfetur  vi- 
tiata    6). 

et)  Quae,  fi  integri  corporis  proportio  refpiciatur, 
parua  eft,  fiue  re&e  caeterum  formata  fit,  fiue  minus. 
Solet  quandoque  virili  affimilari.  Ex  minus  gibbis 
natibus  &  ardioribus  iliis  cognofcitur  7).  Reliquas 
fpecies  exploratio  patefacit. 

(3)  Cu- 

6)  Omnia  peluis  vitia  red-  vt,  fi  ftatura  gypfea  vel  Iapidea 
eunt  ad  duas  claifes,  velenim  a  pofteriori  Infpiciatur,  exhoc 
tota  peluis  peccat^  vel  vero  folo  chara£lere  quamuis  nul- 
quaedam  peluim  conftitucntes  las  mammas  videamus,  con- 
partes  mah conformatae funt.  cludere  poffimus,  ftatuarium 

v  feminam  repraefentare  voluis- 

7)  In  feminis  femper  na-  fe  non  virum.  Si  omneshae 
te$  magfs  gibbae  efTe  ioUtit^    proportiones  ritc  obferuatae 

funt, 


C.  I.    PELVIS    OSSEA.  7 

(3)  Cuius  ofla  pubis  nimis  verflis  facrum  ita  prefla  funt, 
vt  coniugatae  aperturarum  ambarum  minuantur,  at- 
que  hoc  modo  vtraque  apertura  angufletur:  com- 
planata  in  minori  gradu  funt  ofla  pubis,  in  maiori 
verfus  os  facrum  refupinata,  Eiusmodi  peluis  com- 
prejja  communiter  vocatur  8). 

•y)  Cuius  os  facrum ,  cum  vltima  lumborum  vertebra, 
ad  ofla  pubis  proieclurn  angulum  nimis  acutum  for- 
mat  fuperioremque  aperturam  ar£tat. 

S)  Cuius  quidem  fuperior  apertura  debito  modo  fe  ha- 
bet,  inferior  vero  anguftatur  ab  ofle  facro  &  ofle 
coccygis;  quando  nimirum  haec  ofla  introrfum  ni- 
mis  vergunt.  Peior  redditur  haec  forma,  fl  im- 
mobilitas  oflis  coccygis  accedit.  Vitium  (3)  vitiisw) 
&  $)  malo  omine  nonnunquam  accedit  9). 

i)  Quando  a  lateribus  inferior  apertura  ita  peccat,  vt 
nimis  propinqua  flnt  ifchiorum  tubera ,  &  arcus  os- 
fium  pubis  non  rede  excauetur,  Superius  8)  vitium 
huic  quandoque  iungitur. 

£)  Quando  oflis  facri  tuher  in  gihbofa  femina  in  alter- 
utrum  latus  vergit, 

A  4  (v\  Quodfi 

funt,  fi  debita  adefi:  pcluisla-  modo  optimum  efle  poteft,fi- 

titudo,  tunc  infignis  pulchri»  qaidem    priraa    exploratione 

tudo  conciliata  eft:    feminae  mox  ftatum  peluis  vitiofum 

angufta  pelui  praeditae  minus  compcrtum  habemus,  &ideo 

formofae  funt,  hae  quoquefi  viribus  adhuc  integris  fe£Uo 

infante  maiore  grauidae  funt,  caefarea  inftitui  poteft,  quo- 

fumma  parrus  diflicultate  la-  niam  praeter  hanc  nulla  alia 

borant,  vti   hoc   viraginibus  datur  medela, 

contingit,  quibus  thorax  pla-  9)  Per  fe  patet  eo  diffici- 

nus ,  &  peluis  virilis.  liorem   fieri    debere    partum 

quo  plura,  quoque  peiora  pel- 

8)  Inter  reliqua  peluis  vi-  uis  vitia  in   vno  eodemque 

tiorum  geneta,  hoc  guodam-  fubie&o  occurrunt. 


8  C.  I.    PELVIS    OSSEA. 

( Yi)  Quodfi  mator  vel  minor  exoftofis  in  vno  altero- 
que  peluis  oiTe  enafeitur ,  &  cauitatem  peluis  an- 
guftat ). 

Ad  duos  tresue  pollices  aperrurae  peluis  ex  de- 
fcriptis  vitiis  nonnunquam  ar&antur  10). 

§•      *3- 
Diuerfae  huius  mali  funt  caufae,  inter  quas  referri 
podiint:  prima  conformatio,   incongruus  puellae  fitus 
&  geftatio ,  oillum  in  prima  iuuentute  nimia  debilitas, 
mollities ,  rhachitis  ,i  i). 

§.     14. 

Vitiofa  etiam ,  quamuis  minori  gradu ,  cenfenda  eft 
peluis  nimis  ampla.  Ad  fuperiorem,  inieriorem,  & 
vtramque  aperturam,  harumque  maxime  coniugatas, 
culpa  ofTertur.  A  prima  conformatione  id  vitii  genus 
ortum  trahrt. 

§.     15. 

Antiquiflimi  atque  in  caeteris  fumme  venerabiles 
viri  ofTa  peluis  a  fe  inuicem  in  partu  femoueri  alTerunt : 
recentiorum  vero  plurimi  in  contrariam  fententiam  trans- 
eunt   12). 

$.    16. 

10)  Addeterminandam  ab-  a  nutricibus  femper  in  vno 
folutam  partus  ex  pelui  virio-  brachio  gefkntur,  <k  fi  puel- 
fa  impoiTibilitatem  requiritur,     lae  nimium  federunt. 

vt  manus  nulio  modo  in  pel-  12)  Quaedam  momenta  in 

uim  penetrare  pofHr ,   fiue  fit  hac  difquifitione    certa  funr, 

ab  anterioribus  ad  pofteriora,  quaedam    incerta    &     dubia. 

a  fuperioribus  ad  inferiora,  fi-  Certis  annumeramus  ,   caput 

ue  v.  v.  diitormis.  levret  infantis  maius  effe,   quam  a- 

V art*  cles  acc,  p.  1 1.  pertura  peluis,   &partus  exi- 

11)  Inter  caufas  referre  ftere  difficiles,  vbi  haeccapitis 
guoquej  poflumus ,  fi  puellae  maguitudo  multum  excedit, 

quac 


C.  I.    PELVIS    OSSEA.  9 

§.     16. 

Triplex  offium  peluis  eft  articulatio :  prima ,  quae 
offibus  pubis  intercedic ;  fecunda,  quae  os  facrum  cum 
offibus  ilium  nectic,  qua  coccyx  oili  facro  adhaeret, 
tertia  eft. 

§.  17. 
Pubis  offa  inter  fe ,  atque  os  facrum  cum  offibus 
ilium  cohaerent  per  fynchondrofln ,  nexus  fpeciem  im- 
mobilis ,  qua  inter  offa  pubis  atque  ofla  iiium  &  facrum 
media  haeret  cartilago  firma ,  crafla ,  compacla  ,  cum 
ipfa  offis  fubftantia  firmiffime  connata,  imo  offium  fo- 
veolis  implantata,  eorumque  eminentias  viciffim  reci- 
piens.  Craffior  eft  haec  cartilago  inter  ofla  pubis, 
quam  inter  ofla  ilium  &  os  facrum.     Nexum  flrmant 

A  5  ftriclum 

quaetamen  nihilominus  fupe-  eiusmodi  folutiones  falua  ma- 

rata  eft ,    vt  partus  cnm  ma-  tris  vita  contingere  pofle.  Ad 

tris  &  infantis  fupcrftite  vita  inc erta  referimus :    neceflita- 

abfolutus  fit:  fed  ofTa  cranii  tem  feparationis  oflium  a  na- 

funt  longe  mobiliora  oflibus  tura  ftabilitam,  vt  infans  edi 

peluis,  &mutatiopartus  tem-  in  lucem  poflir.   Haec  neces- 

pore  obueniens,  ad  imminutio-  fitas  probat,  mutationem  fie- 

nem  molis  capitis,  non  ad  fe-  ridebere,  fiue  illa  in  capite 

iungenda  peluis  ofla  irnpendi-  infantis  contingat,  vel  vero 

tur,  Certum  quoque  eft,  gra-  in  pelui.     1'raeferunt  itaque 

uiditatis  tempore,  foiliculos  contrarium  fentientes  autores 

mucofos  multum  muci  fun-  imaginariam  oflium  peluis  fe- 

dere",   quam  propter  caufarn  parationem,    mutationi   cer- 

genitalia  quoque  tanta  lubri-  tae  atque  eui&ae,  nempeim- 

citate    obdu&a    inueniuntur,  minutioni  capitis.  Admodum 

fed  ad  articulationes  hic  mu-  dubium  eft,    quae  fuerit  fra- 

cus  plane  nil  conferr,  goris  fub  enixu  percepti  cau- 

Certum  eft,    in   cadaueri-  fa,    quem  recentior  quidam 

bus  feminarum  poft   partum  clariflimusatqueeruditiflimus 

defun&arum  peluis  ofla  fepa-  obftetricans  audiuiffe  voluit, 

rata  inuenta  efle,    illae  vero  cum    pauciflimi    obftetrican- 

obferuationes    non    probant,  tium  flmilem  audiucrint» 


io  C.  I.    PELVIS    OSSEA. 

ftriclum  stque  praetentum  perioiteuni ,  nec  non  liga- 
menta  itri&iora. 

§.     18. 

Ita  immobilia  penitus  redduntur  fcaec  ofla.  Carti- 
lago  enim  nec  fupra  os  vicinum  mouetur,  firmiter  ei- 
dem  inhaerens,  nec  fupra  proprias  partes,  quae  nimis 
arclo  &  itipato  nexu  coaluerunt.  Quo  minus  ab  oifi- 
bus  recedat  cartilago ,  impediunt  periofteum  &  liga- 
menta,  ^ 

§♦     l9' 

Ex  fua  itaque  natura  atque  nexu  non  fecedunt  haec 
©fla*  Vt  vero  diuellantur  hae  conglutinationes ,  acce- 
dat  oportet  vel  violentia  externa  1 3) ,  vel  maius  car- 
tilaginum  incrementum. 

§.       20, 

Si  forte  accidat,  vt  violenter  rumpantur,  fequa- 
tur  neceile  eft,  vt  totius  trunci  baiis  vaciilet,  adeoque 
nec  pedes  puerperae,,  nec  corpus  fuum  facere  recle 
poflit  ofiicium  ,  quin  imo  vt  hiatus  non  modicus  inter 
ofla  femota  digitis  percipiatur.  Solent  etiam  hoc  cafu 
mori  vtplurimum  puerperae.  Neutrum  vero  horum 
poit  abfolutum  partum  confuetum  obferuatur,  nec  hia- 

tus 

1 5)  Omnis  vis  quae  m  pel-  fantis  tcnerrima  prius  commi- 

uim  agere  poteft,  velacapite  nuerentur,quampeluisfepara» 

infantis  accedit,    quod  dolo-  tio  contingeret.  Violentam  au» 

rum  efficacia  in  peluim  urge-  tem  atque  rudem    opcratio- 

tur,   vel  a  manu  operatoris :  nem,  fimanus  vtraqueadpre- 

Nunc  autem  certiflime  nulfa  hendendum  infantis  caput  in 

datur  proportio   inter  robur  genitalia  intruditur ,  ofla  pel- 

jun&urarum   pcluis,    &  offa  uis  feparare  omnino  poffe,  per- 

cpanii  infantis,  quae  iun&uras  fuafus  credo. 
to&weee  poifent,  oiTacramiin- 


C.  I.    PELVIS    OSSEA,  n 

tustangitur,  nec  puerpera  impeditur,  quo  minus  aut 
ingredi,  aut  carpus  fuftinere  poflit,  nec  alia  luxatio- 
nis  vel  fra&urae  fymptomata  fequuntur* 

Concludimus  itaque,  in  partu  violenter  haecofB 
non  feiungi:  praefertim  cum  delitvis,  quae  violentam 
hanc  feiunctionem  efficiat.  Caput/certe  foetu,s ,  a  do- 
loribus  intra  peluim  preflum ,  laxius  cohaerentia  habet 
oflicula,  quae  minori  vi  fupra  fe  mouentur,  imo  prius 
rumpuntur^  quam  oifium  peluis  articulatio  foluitur, 
Addo,  quod  raro  dolorum  impeilentium  vis  tanta  eft, 
vt,  capite  foetus  etiam  foIidiffimo3  iftas  articulationes 
foluere  queat. 

Rariffimi  funt  cafus  ifti,  qui  vim  tantam  demon- 
ftrant,  quae  par  fit  ac  fufficiens  his  offibus  feiungendis. 
Tunc  forte  id  fieri  poflet,  quando  cartilagines  neclen- 
tes  ita  afTeclae  funt ,  vt  facile  femoueantur,  atque  pe~ 
riofteum  &  ligamenta  quam  maxime  funt  relaxata:  qua- 
le  quid  accidere  poteft  cache&icae,  (hydropicae,)  ve- 
nereae,  fcorbuticae  &c.  in  maiori  gradu  tali.  Quodfl 
hac  difpofitione  praefente  accedant  dolores  vehemen- 
tiores ,  caput  foetus  nimis  magnum ,  obliquum ,  vel 
dunes  y  vtique  femoueri  ofla  peluis  videnuuv 

§•     ^?- 
Idem  praeftare  poteft  violenta  foetus,   praecipue 
monftrofi,  tradtio  manualis.     Rariora  autem  haec,  mor- 
bofa  &  violenta,  pro  deftruenda  fuperiori  fententia  mea 
minime  faciunt. 

§•     24. 
Muko  fpeciofior  argumentatio  videtur  illorum,  qui 
cum  veteribus  ftatuunt,  mucum  ,  tempore  partus  ca- 

pio- 


12  .     C.L   PELVIS    OSSEA- 

piofiflimum ,  cartilagines  emollire ,  fibrasque  ita  relaxa- 
re,  vc  a  capite  impacto  elongari  iftae  poflint. 

§.  25. 
Nihilo  fecius  talo  reclo  ftare  haec  non  videntur, 
quod  via  illa  demonflrari  nequit,  qune  mucum  iflum 
ad  oriflcium  vteri ,  in  vagina  atque  veflibulo  fecretum, 
deducat  ad  cartilagines :  quin  imo  vix  nc  ne  vix  qui- 
dem  emollitioni,  quae  elongari  fibras  iinit ,  ilifficit. 
Eo  ipfo  etiam  tempore ,  quo  vfus  eius  maximus,  deeft : 
in  partu  enim  difficili,  quo  caput  ofiibus  peluis  im- 
paclum  haeret,  fecerni  definit,  partes  exficcantur ,  in- 
flammantur,  rigefcunt ;  eo  autem  tempore,  quo  prae- 
fens  efl ,  inutilis  eius  opera  cenfenda. 

§.     26. 

Vtero  grauido  maior  accedic  humorum  copia ,  vi- 
cina  funt  peluis  ofla 2  quare  non  dubitandum ,  quin  & 
haec  copiofiori  latice  irrorentur  14),  Hinc  faclumeft, 
vt  au&or  quidam  recentior  concluderet,  fibras  carti- 
laginum  elongari  &  peluim  ampliari. 

§•     27. 
Quodfi  vero  peeuliari  morbo  (§.  22. )  grauidanon 
laboret ,  atque  ftaturae  terminum  adepta  fuerit ,  maior, 

vel 

14)  Cum  grauiditatis  tem-  uis  dici  poterit,  quorum  fa- 

pore  tam  infignis  humorum  brica   ad  fuicipiendam  illam 

copia  ad  vterum  accedar ,  &  plethoram    particularem  non 

tam  notabile    huius   vifceris  conuenit,  fpongiofa  enim  ute- 

incrementum  inde  enafcatur,  ri  natura  iam  ad  denegandum 

conie&ura   recentiores  auto-  illud  peluisincrementum  fuf* 

res  duxit,vt  pelui  ldem  incre-  ficit,  quod   &  anatome,  & 

mentum  adfcriberent:   Qnod  feminarum  grauidarum  pro- 

verb  de  vtero  valet ,  illud  non  pria  obferuatio  fatis  refutat. 
pariii  ratione  de  oflibus  pel- 


C.  I.    PELVIS    OSSEA.  15 

vel  faltem  aequalis,  fibrarum  offearum  atque  cartilagi- 
nearum  eft  refiftentia ,  quam  impulfus  humorum  appel- 
lentium :  quapropter  eadem  quoque  cartilaginum  & 
offium  menfura  manet» 

§.     28. 

Finge  autem  ofTa  didudta  efle ,  diilantia  tamen  oflis 
pubis  a  facro  maior  non  erit,  cum  &  offium  pubis  & 
oflis  facri  cum  offibus  ilium  coniunclio  fit  lateralis ;  vt, 
fibris  cartilaginum  elongatis  9  non  nifi  diftantia  maior, 
feU  diameter  (§.  3.)  longior  reddatur.  Et  haec  fane, 
fi  cum  lento  corporis  adulti  incremento  comparetur, 
non  admodum  magna  forec. 

§.     29. 

Qua  de  caufa  neque  ofla  pubis,  neque  ofTa  ilium  a 
facro  in  partu  vnquam,  nifi  rariffimo  in  cafu  (§.  22.)r 
feiunguntur. 

§.      30: 

DifTerens  vero  ratio  efl  offis  coccygis.  Mobile 
id  effe  in  feminis,  inprimis  demonftrant, 

a)  Ipfearticulationis  modus,  qui  cum  ofle  facro  fitcar- 
tilagine  flexili,  &  mobilibus  quandoque,  apophy- 
fium.  vtrinque  obliquarum  cum  fimilibus  offis  facri 
prominentiis ,    articulis. 

P)  Obferuatio   in   viuis  &  cadauere  recenti  inftituta, , 
qua  ad  pollicem  reprimi  poteft  in  feminis,  quae  par- 
tum  ediderunt. 

*y)  Nifi  mobile  effet ,  fuperflui  forent  mufculi  coccy- 
gei,  quorum  tamen  vfus  eft,  vt  repreffum  coeey- 
gem  reftituant, 

§.  3.1. 


14-  C.  I.   PELVIS    OSSEA. 

§•     3»- 

Nequit  itaque  dubia  efTe  oflis  coccygis  niobilitas. 
IVIinor  etlam  capitis  amplitudine  &  fuperiori  coniugata 
inferior  fack,  vt  in  partu  matnro  magis  minusue  cum 
perinaeo  &  ano  idem  os  cedat.  Pro  lnfolko  tamen 
in  partu  naturali  impedimento  non  eft  vt  habeamus, 
quum  folis  dolorum  viribus  &  capiti  in  inclinato  pla- 
ij'o*  delabenti  vtplurimum  obediat. 

§.     32. 

Graulus  offis  coecygis  obftaculum  fit,  valentioram 

vi  dolorum  vel  arte  reprimendum,    quoties  vel  infe- 

rlor  coniugata   peccat,   vel  pars  oblata  nimis  magna, 

vel  in  pofteriorem  fedem  obliqua  difRcilem 

partum  fack. 


Cap* 


Cap.  II. 
VTERVS    VIRGINEVS. 

$.     33- 

J/tertts  15),  praecipuum  generationis  organon,  me- 
*  dius  in  pelui  16),  inter  veficam  vrinariam,  atque 
inteftinum  reclum ,  formam  exhibet  lagenae  complana- 
tae.  Anterius  &  pofterius  leuiter  eft  arcuatus,  fupe- 
rius  fornicis  formam  accipit ,  lineis  duabus  curuis  late- 
s  raliter 

i^)  Inter  praecipuos  fexus  afcendit,  poft  partum  virgi- 

vtriusque  chara&eres,    quos  nei  inftar  rurfus  in  cauitate 

internos  appellare  pofjumus,  peluis  reconditur,   virgineus 

rcferendi  funt  Vierus  &  Veji*  autem  In  cauitate  peiuis  pro-, 

culae  feminales:  his  enim  in  funda  haeret.     Sedhaecfedes 

homine^    nulla  alia   genita-  ipfa  non  vbique  conftans  & 

lium    pars  fimilis;   vtero  ita-  perpctua.      In    embryonibus 

que  femineus,    vejtculis  vero  enim,  prouti  tefticuli  in  pue- 

feminaHbus  virilis  fexus  opti-  ris,  ita  vterus  ifl  puellis  paul- 

me  diftinguitur*     Qnocies  v-  lo  fuperius  in  regione  lumbo- 

rerus  mutationem  admifit,to-  rum  haeret,    praecipue  vero 

ties  feminac    quoque  ftatus  fundus  vteri  extra  peluim  pro- 

atque    conditio    mutata    eft.  minet,  &  ovarh  plerumque 

Triplicem  vero  vterus  condi-  latae  parti  oftium  ilium  in- 

tionem  haber,  fub  qua'con-  cumbunt.       Mutatis    auterrt 

ftderari  poteft:  vel   enim  eft  atque  fenfim  vlterius  forma- 

virgineusy    vel  grauidus,  vel  tis  vifceribus,  funttis  fimul 

grnuidus  fuit ,  &  nunc  rurfus  poft  natiuitatem  fuis   mune- 

virgineo  proximus.     Idem  de  ribus ,    vterus  ipfe  a  veficae 

femina  ipfa  dici  poteft,  vrinariae  &  intcftini  re£H  orK- 

16)  Vteri  fedes  pro  diuer-  ciis  profundius  in  peluirn  de- 

fi' { eminae  condicione  admo-  truditurj  Ibiperfiftit,  necvl- 

dum  diuerfa ,  imo  ipfius  vte-  lam  mutationem  patitur,  an- 

ri     virginei    fitus    variabilis.  tequam     menftruus    fanguis 

Grauidus  nempe  vterus  ex  ca*  maiorem  ad  vterum  humo- 

uitatepeluis  in  abdominalem  rum  afHuxum  declarac. 


16        C.  II.   VTERVS    VIRGINEVS. 

raliter  terminatus ,  quae  verfus  inferiora  fenfim  pro- 
pius  ad  fe  inuicem  accedunt ;  inde  rurfus  ampliatur  cer- 
uix,  quae  cono  truncato  flnitur,  rima  transuerfa  in  me- 
dio  perforato. 

§•  54* 
Maxima  vteri  latitudo  eft  inter  tubarum  fallopiana- 
rum  infertiones.  Fingatur  ibidem  vterus  transueriim 
fe&us,  folidum  enatum  fupra  hanc  feclionem  Vteri 
Fundur  vocatur.  Ab  hac  fe£tione  imaginaria  ad  fedio- 
nem  alteram  imaginariam ,  quae  concipitur  transueria 
inloco,  vbi  minima  vteri  latitudo,  interceptum  fo!i- 
dum  Vteri  Corpus  conftituit,  Reliquum,  quod  infra 
hanc  fectionem  fupereft,  Ceruix  audit. 

Ea  pars  ceruicis,  quae  intra  vaginam  prominet, 
Vteri  Orificium,  iiue  Os  Tincae  vocatur ,  cuius  rirnam 
transuerfam   Aperturam  orificii  vterini  externam  vo- 

cant  17). 

§.      3<5. 

Fundi  flgura  arcuata  eft :  demiffis  ergo  perpendi- 
culis  ab  hac  linea  curua  ad  fe&ionem  imaginariam  pri- 
mam  (§.  $4.)?  maxima  deprehenditur  diftantiain  me- 
dio,  inter  feclionem  imaginariam  &  verticem  vteri, 
minima  vero  in  margine  ad  infertionem  tubarum.  Hinc 
etiam  in  fundi  medio  maxima  fundi  craflities ,    quatuor 

quafi 

1 7)  Omnia   figna  in    arre  ce  vteri  aperturam :   alteram 

obftetricia     defumuntur     ex  nempe  quae  cauum  vreri  re- 

conditione     oriricii      vterini  fpicit,  haec  appelJatur  crifi- 

quam    indagamus,    fub    qua  cium  intemum ,   alteram  quae 

vero  non  ad  folam  rimam,  fed  verfus  vaginam  dirigitur,  quae 

ad  omnem  ambirum  <k  labia  externa  audit ,    &  digito  ex- 

orificii  attendimus.      Dupli-  ploratur. 

cem  autem  notamus  in  cerui-  / 


C.  IL    VTERVS    VIRGINEVS.         17 

quafi  linearum ,  ad  infertionem  autem  tubarum  eft  mi- 
nima,  nec  vnam  aiteramue  lineam  ftiperat. 

§•  3  7. 
Corporis  figura  efl  conoidea  truncata,  cuius  bafis 
ad  feclionem  imaginariani  primam  eft,  apex  truncatus 
ad  fecundam,,vbi  ceruix  incipit.  Elliptoidea  autem 
efthaecbafis  &  apex  truncatus,  hinc  &  omnes  fecliones 
intermediae  ,funt  eiusdem  figurae. 

'$  58. 

Ceruicis  figura  etiarn  zii  conoidea  dublex;  Iatior 
nempe  fit  in  medio,  atque"  rurfus  gracilior  in  fine,  vt 
ita  referat  duos  conos  truncatos ,  hatibns  fibi  in  medio 
iunclos,  quorum  alter  apex  truncatus  coinciditcum  api- 
cetruncatocorporis  vteri,"  alter  autem  liberepropendec 
in  vaginam. 

§.  39- 
Circum  craflifljmam  ceruicis  partemadnata  efl  vagi- 
na ,  ita  vt  conus  truncatus  inferior  rnteger  in  vaginam 
propendeat,  quatuor  vel  quinque,  quin  plurium  quan- 
doque,  linearum  longkudine,  adinflar  probofcidis,  vel 
oris  catuli  nuper  nati.  Hic  ipfe  conus  oriflcium  vteri 
vocntur ,  cuius  cognitio  praecipuum  artis  obftetriciae 
momentum  eft. 

§.     40. 

Interna  vteri  figura  externae  minime  refpondet,  mi- 
nus  ampla  atque  rotunda,  fed  exigua  atque  compreffa. 
Cauitatem  fundus  luperius  tegit,  ad  latera  corpus  com- 
pleclitur,  &  inierius  duclus  intra  ceruicem  terminat. 
Enafcitur  inde  cauitatis  figtira  triangularis  •  cuius  trian- 
guli  latus  fupremum  conflituit  vteri  fundus,  crura  vero 
corpus  efformat.     Haec  trianguli  latera  nullam  fuper- 

B  ficieiri 


v 


18         C  II.    VTERVS    VIRGINEVS. 

ficiern  formant,  fed  folas  lineas,  quocirca  cauitas  vteri 
in  omni  ambitu  fit  acuta ,  ita  vt  planum  anterius  cum 
pofteriori  angulum  formet  acutiflimum ,  feu  plicaturam 
acutam ,  minime  vero  rotundnm ,  feu  excauatam.  Ea- 
dem  ratione  fehabet  duclus  in  ceruice  continuatus,  vn- 
de  rima  etiam  orificii  transuerfalis  oritur.  Nullum  et- 
iam  invtero  vacuum,  cum  vteriplanum  anterius  &  po- 
fterius  flbi  inuicem  incumbant.  Nec  di&i  trianguli  la- 
tera  ftmt  re&ilinia,  curuilinia  potius,  quorum  conue- 
xitates  introrfum  verfus  vteri  cauitatem  protenduntur. 

§.      41. 

Linea ,  quae  ab  vna  tubarum  infertione  ad  alterarn 
duc~la  concipitur,  eft  Vteri  Axis  transuerfalis.  Quae 
huius medio  perpendiculariter  iniiftif,  atque  ficper  me? 
dium  vteri  tranftt,   ea  eil  Vteri  Axis  longitudinalis* 

§.     42. 
Quoniam  igitur  hic  axis  iongitudinalis  medium  ri- 
mae  transuerfalis  tranfit ,  direclio  huius  rimae  transuer- 
falis  dire£iionem  axeos  longitudinalis  determinatt 

Idem  eft  hic  axis,  qui  peluis  axis  (§.  ?.)>  ^110^  qui- 
dem  in  virgine  &  partu  naturali  obferuatio  nos  docet. 

§.     44« 
Vaginae  contra  axis  cum  axi  vteri  &  peluis  minus 
conuenit,  {ed  cum  eodem  angulum  facit  verftis  corpo- 
ris  anteriora  1 8).     Quodft  enim  diftantia  arcus  oftium 

pubis 

18)  Vagina  &  vterus  fere  diflinguere  poifumus.  In  vir- 
angulum  rectum  includunr,  ginitate  eft  fere  re&us,  iri 
quem  femper  plus  minusue    grauiditate,  dum  vterus  ma- 

gis 


C  II.    VTERVS    VIRGINEVS.  19 

pubis  ad  offis  coccygis  extremum  quinque  pollicum 
auumatur ,  diftat  centrum  oriflcii  vaginalis  ab  arcu  os- 
fium  pubis  i°.  i1.  a  centro  vero  aperturae  inferioris, 
per  quod  axis  tranfit,  i°.  51.  Di£him  vero  apertu- 
rae  inferioris  centrum  penitus  coincidit  cum  ani  centro,* 
ita ,  vt  per  centrum  ani  peluis  axis  transeat. 

§•    4r. 

Vteri  praecipuam  fubflantiam  conftituunt  ftbrae 
motrices  &  vafa  humores  vehentia,  ad  quae  &  nerui 
accedunu.  Fibrae  illae  multo  elatere  pollent,  pofb  mor- 
tem  etiam  fuperfiite,  &  vi  peculiari,  qua  irritatae  ad 
contraclionem  flimulantur  1 9).  Maxime  funt  com- 
pache,  eoque  magis ,-  quo  longius  a  fundo  diflant,  ita 
vt,  ratione  habita  diueriarum  .vteri  partium  (§.  34.)» 
laxiffime  cohaereant  in  fundo  ,  arcYius  ftipatae  fint  in 
corpore, -flipatiores  in  ceruice,  ftipatiflimae  in  orifi- 
cio  atque  cartilaginis  fere  aemulae. 

%     46. 

Quare  oriflcium  vteri  virgineum,  ta&u  exploratum, 

compaclum ,  firmum ,  fere  cartilagineum ,  in  omni  am- 

bitu  laeue  atque  politum  efb.     Diametri  folet  efTe  6  & 

vltra  lin.  longitudinis  integrae7  -  8.  lin.  feu  primaepha- 

B  2  langis 

gis  afcendit  &  expanditur,  fic  19)  Huius  loci  non"eft  ex- 

obtufior,  vt  vagina  hoc  mo-  ponere ,  an  verae  fibrae  mufc 

do  extra    peluis   axin  locata,  culares  adfint  in  vtero  necne, 

neceifanam    orifkio    vterino  fibras    vero    motrices  adefTe, 

obiiciat  reiiftentiam,  quo  mi-  ex  fumma  eius  contra&ili  vi 

nus  vna  cum  foetu  prolaba-  patet.     Similis  in  iride  effe- 

tur,  nec  tamentantam,  quae  £his,  quaefinediftin&is  fibris 

foetui  exitum  recludere  pos-  mufcularibus  pro  vaiia  lucis 

fit.  Poft  puerperiumhicnatu-  aftione  &  expanditur  &  con« 

ralis  angulus  reftituitur.  trahitur,  hmilem  vtero  fabri* 

cam  conciliars  licet. 


2o  C  II.   VTERVS    VIRGINEVS. 

lano-is  minimi  digiti.  Surnmum  vaginae  -occupat,  vt 
dioito  vix  tangi  poiut.  Magis  vero  defcendit  in  illis, 
quibus  menfes  tiuunt,  vel  frequentiores  funtveneris  lu- 
di.  Liberum  intra  vaginam  pendet;  vt  per  integrum 
ejus  ambitum  digitus  circumferri  poflit.  Verfus  os  facrum 
magis  adfcendit  vagina,  atque  altius  ceruici  adhaeret; 
quare  ibidem  iongius  eft  orincium  vteri,  quam  verfus 
os  pubis. 

§.      47. 

Orificii  virginei  rima  transuerfa  rectilinea  fere  efr, 
abfque  memorabili  incifura  vel  cicatrice.  Contmuatur 
in  duclum  ceruicis  (§.uo.),  cujus  interior  finis  vocatur 
Aperitira  orificii  vte?ini  interna;  quae  itaque  ipfmi 
vteri  cauitatem  refpicit,  cum  externa  in  vaginam  hiet 
(§.  35.).  Iri  virgine  plaha  vteri  (ibi  impoiita  optime 
congruunt  (§.  40.),  hinc  duchis  ceruicis  eiusque  aper- 
turae  penitus  conniuent,  nec  niii  externe  labia  ab  ex- 
tremitate  vnguis  paulum  femoueri  poilunt. 

§.      43. 

Solent  enim  duo  in  orkicio  vteri  Labia  diilingui  anie- 

rim  &poflerius ;   iilud  os  pubis  refpicit,  hoc  oili  facfb 

eit  obuerfum.     Sua  fponte  enafcuntur  ab  extremitatibus 

duorum  vteri  planorum.     Aliquot  lineas  anterius 

labium  longius  eit  pofieriori. 


Cap.  III. 


iWS    *S»o  K  J&   ffi 


21 


Cap.   III 
VTERVS    GEAVIDVS. 


§.     49- 

Generationis  theoria  huius  loci  non  efl:  interim  li- 
ceat  obftetricanti  iemmata  phyflologica  afilimere, 
quo  vteri  gfauidi  mutationes  eo  melius  cognofcere 
queat  20). 

§.      50. 

Mox  a  conceptione  focla  vix  aliquid  mutati.in  vte- 
ro  obferuatur  ai) :  inde  ouuli cuiusdam  tenerioris  fpe- 

cies 


20)  Vifcera  corporis  huma- 
niomnia  quibusdam  fungun- 
tur  muneribus,  quorum  alia 
fine  mora,  alia  periodice  fo« 
lum  illa  abfoluunt,  Hepar, 
renes,  tefticuli  perpetuo  bi- 
lem,  viinam,  fperma  fecer- 
nunt,  veiica  ^rinaria  perpetuo 
recipit  &  coliigit  vrinam.fuo- 
que  tempore  illam  exccrnit; 
tam  periodice  vero  inferuiens 
nullum  fere  aliud  darur  vif- 
cus  quam  vterus.  DupHci 
vero  rarione  vrerus  muneri- 
bus  fui^  inferuire  poteft,  quod- 
libet  officium  feorfim  praeiTat, 
vrrurnque  vno  arque  endem 
tcmporenunquam,  faltem  n> 
riffime.  Vel  enim  menjlruum 
fanguinem  colligit  &excernit, 
vel  conceptionem  admittir,  foe- 
tum  recipit  &  fuo  tempore 
excludit..  Prior  functio  pro- 


pter  pofleriorem  adeft,  vtraque 
fub  functione  vterus  mutarur, 
&  virginitatis  itatum  amitrit, 
grauior  vero  mutatio  pofte- 
rior  quam  prior, 

2  1 )  Omnia ,  quae  durante 
grauiditate  &  parru  colligi  fo- 
lentfigna,  ex  triplici  fontepe- 
tuntur,  vel  enimdefumuntur 
exftatu  jeminae  externo  refpe- 
ctu  funcrionum  naturalium, 
vcl  a  corpore  ipf>,  &  praeci- 
pue  ex  mutato  illius  abdomi- 
ne ,  vel  ab  exploratione  orifi- 
cii  vterini,  quae  omnium  mi- 
nime  fallacia  e/Fefolent.  Spa- 
tium  quod  parietes  vterini  in- 
cludunr,  fiftunt  cauum  quod- 
dam  imaginarium ,  huius  ca- 
uitatis  poflibilis  mutatio  pri- 
mum  eft,  quod  a  facta  im- 
praegnatione  obferuatur.  Mox 


B 


a  con- 


22 


C.  III.  VTERVS   GRAVIDVS. 


cies  compnrer ,  paruum  embryonem  in  cauo  fuo ,  liquo- 
re  pleno ,  comprehendentis  &  viilofo  inuolucro  tecti. 

§.     51. 

Nullam  hinc  ab  initiovterus  iigurae  mutationsrn  pa- 
titur,  &  primo  poft  conceptionem  tempore  orificium 
vteri  virginei  iimile  iti  femina  primum  grauida  depre- 
Jienditur.  Quamuis  enim  fub  ipfa  generationis  aclione 
rima  transuerfi  ad  intromtttendumJemen  aliquantisper 
aperiatur;  mox  tamen,  conceptione  facla,  clauditur 
rurfus,  atque  in  pnorem  ilatum  redit:  niii  forfan  ma- 
\qx  muci  copia,  ob  copioiiorem  fmguinis  affluxum  fe- 
creta,  atque  rimam  obducens,    difrereotiam  quandam 

iat. 

§.     52. 

lo  cum  vtero  cohaerente  22),  nouo  vterus 
IHmulo  afficitur;  maiorem  itaque  fanguinis  copiam  3f- 
iluetrtem  sccipit ,  dilatantur  eius  vaia ,  aliquam  iiqaidi 
copiam  per  vafa  neclentia  in  ouulum  mittunt,  quod 
eandem  expanuVmV  mutationem  fubit;  ita  vt  partim 
hominis  rudimentum  crefcat,  partim  iiquidi  contenti 
copia  augeatur. 

§<   Sh 


a  conceptione  vterus  cum 
partibus  vicinis  inflammarus 
inuenirur,  cerriiiimo  aeilus 
arque  ligoris  venerei  efFe&u, 
qui  forraflis  rigor  ipfum  ori- 
fkium  externum  hians  reddir. 
Vterus  his  temporibus  xeiQ 
habet,,  vri  vrerus  menfttua- 
tus,  c<  prima  conceprionis 
initia  primis  diebus  notabi- 
|em  in  vtero  mutarioncmpro- 
ducere'  nenueunt. 


22)  Ouulum  feu,  fi  ma« 
uis,  embryonis  recepraculum 
extus  hirfurum  totum  placen- 
tae  rudimenrum  conftifuit, 
Fiuctuantia  haec  vafa,  quae 
in  fuperiicie  ouuli  confpiciun- 
tur,  infcribunrur  arque  inih*> 
runtur  vafis  vteri  reforbeml» 
bus  exhalantibusque,  vt  ar- 
teriolae  ouuli  venis  vteri,  arre» 
rtolae  vteri  aurem  venis  ouu^ 
li  refpondeant» 


C.  m.   VTERVS    GRAVIDVS.         23 


§■ 


>5 


Non  ergo  mirum,  quod  vteri  moles  fucceiliue  in« 
crefcat  25).  Prima  pars  vteri  a  ceruice  remota,  llue 
fundus,  mutatur  24),  cuias  vafa  a  iibris  motricibus 
minus  premufitur,  atque  ndeo  minima  ibidem  influen- 
ti  fanguini  refiftentia  obiicitur.  Magis  etiam  fundus, 
ac  reliquae  vteri  partes,  expanditur  atque  dilatatur*  In 
vicinia  fimul  flbrillae  ouuli  crefcunt,  &in  peculiarecor- 
pus,  quod  Placsnta  dicitur,  colliguntur. 

§.     *4. 

Interim  tamen  nullam  mutationem  ceruix  fubit,  fed 
ouulum  folius  vteri  cauitatis  triangularis,  Cui  inhaeret, 
duo  plana  diducit,  ceruicem  magis  refiftentem,  atque 
longius  (a  fundo)  remotam,  intactam  relinquit :  quo 
iit,  vt  cauitas  vteri  interna,  quae  angulis  acutis  termi- 
nabatur,  in  elliptoidearn  mutetur;  angulis  acutis  ($♦ 
40.}  deletis,  atque  in  arcus  conuernV 


B4 


$.55. 


ao)  Multa  confentiuntad* 
minicula  cnm  vteri  ipflus  f3- 
brica,  vt  vteri  moles,  &hu- 
morum  copia  infigniter  augea- 
tur.  Inaequalis  humorurn  cir- 
culus,  vc  in  hanc  vel  illani 
partem  particularis  plethora 
fiat,  abfentia  omnis  partis 
tendineae,  quae  incrementum 
impedire  polTet,  menfrruique 
fanguinis  per  9.  grauiditatis 
menfes  collecri  copia,  omnia 
haec  ad  augendam  uteri  mo- 
Icm  confpirant. 

24)  Infignitet  autores,  & 


iconibus  &  verbis,  ratione  in- 
crementi  variarum  vteri  par- 
tium  difTentiunt,  Aliorum 
opimo  fundo,  ceruici  &  cor» 
pori  alii  maius  atque  celerius 
incrementum  conciliant,  nec 
in  ipils  harum  partium 
proportionibus  confentiunt. 
Fundus  efl:  ioma  circiter 
vteri  pars  inter  tubam  v- 
tramque  fallopianam  in  virgi- 
ne:  in  grauido  vtero  eius  in- 
crementum  tantum  efr,vt  6tam 
vt  4tam  conftituat,  fed  ad  cer<- 
tum  numerum  haec  omnia 
rcduci  nequeunt. 


24         C.  III.  VTERVS   GRAVIDVS. 

§.     5  5. 

Externn  proiode  vteri  figura  internae  mutationem 
fequitur ,  fe&iones  ex  eliiptoidea  forma  compsefia  ma- 
gis  arcuatae ,  atque  ad  circulum  accedentes  eliipfes 
fiuut.  Cseterum  ceruice,  vt  in  virgineo  vtero,  am- 
piius  multo  corpus  manet. 

§■  &• 

Corpore  vteri -auclo  hic  ipfe  grauior  fit,  adeoqus 
ab  initio  ceruicem'  paulo  magis  in  vaginam  detrudit, 
quem  defceufum  &  ipfa  corporis  expanfio,  quaquauer- 
fum  nitens,  iuuat,  Tangenti  hinc  aliquot  poft  con- 
ceptionem  feptimanis  pauio  profundius  vteri  oriflcium 
oiTertur.  Aucla  vlterius  &  expanfione  &  grauitate ,  pro- 
fundius  in  vaginam  orificium  defcendit,  ita  vt  fecundo 
terdoque  a  conceptione  menfibus,  duabus  (altirfi  digi- 
ti  phalangibus  in  vaginam  demiflis  attingi^poffit,  cum 
ante  irnpraegnationem"  integer  digitus  fuerit  demittea- 
dus  25). 

§.     57. 

Quo  magis  dein  ouulum  crefcit ,  eo  magis  vterus 
expanditur,  in  eam  amplitudinem,  vt  peluis  capacitas 
ipfi  contineiido  non  amplius  par  fit.  Circa  tertii  men- 
fis  medium  fenfim  fuperiora  petit,  atque  fupra  fupe- 
riorem  peluis  aperturam ,  axin  fere  peluis  fequens,  lo- 

catur, 

2O  Tnter  praecipua  graui-  quibus  ante  grauiditatem  ori- 

dltatis  figna,  hic  oriticii  vte-  ficii  vterinialtitudinem  cogni- 

rini  dcfcenfVo  refertur,  nega-  tam  habemus.     Poteft    cnim 

ri  quoque  nequit,    ex  dcne-  illud  defcendere  ob  laxitatem 

gatq   hoc  dtrfcenfu  ad  dene-  vteri ,  ob  prolapfum  f uturum, 

gatatn  feminae   grauMitatem  ,ob    nimium   harum   partium 

probabilem  conclulionem  fie-  ufum,  vbi  femina  iam  plures 

ri,     Sed  cum  grano  falis  hoc  partus  edidit ,  tunc  enim  ori- 

fignum agnofcendum,  locum  ficium  magis  dependet,quam 

cnim  hatbet  m  us  femmis ,  in  alias  naturaliter  fieii  folet. 


C.  III.  VTERVS  GRAVIDVS.         i$ 

catur,  fecumque  in  alta  abripit  orificium ,  vt  fucces- 
fiue  altius  haereat,  atque  tandem,  fub  finem  grauidita- 
tis,  antequam  venter  fbbfideat,  vix  digitus  tangens  il- 
!ud  affequatur  26).  Obliquus  vaginae  ab  externo  finu 
ad  vterum  tradus  efficit,  vt  poilerius,  dum  afcendit, 
oriflcium  appareat,  61  obliqukatem  ad  os  facrum  men- 
tiatur.  Ipfe  autem  vteritumorverfus  vmbiiicum  feniim 
eleuatur.  ^ 

§♦  5  8. 
Tertio  menfe  finito,  cum  iam  integrum  vteri  cor> 
pus  aliquam  expanfionem  eft  perpeffum,  fenfim  &  cer- 
uici  haec  mutatio  communicatur :  maior  fanguinis  co- 
pia  irruit,  fibrae  diducuntur,  iirma  compages  folui- 
tur,  mollior  iit;  imo,  cum  fubftantiae  nihil  dematur, 
Ccd  potius  a  contenti  fluidi  copia  augeatur,  craffefcit. 
Quapropter  orificium,  quod  ante  menfem  tertium  a 
digito  tangente  penitus  quoad  fubftantiam  immutatum 
percipiebatur,  poflea  paulo  fenfim  moilius  crafliusque 
deprehenditur  27), 

§-  S9. 

16)   Hic  afcenfus   orificii  rem  reddentes  fub  eius  afcen- 

poft  $.   menfes  longe  magis  fu  ceffent?  Hoe  vix  probabi- 

confpicuus  eff,  quam  defcen-  le,  cum  eaedem  caufae  vte- 

fus  ante  3.  menfes ,  vt  hinc  rum  molliorem  extendentes 

pro  fumme  probabili  grauidi-  agere  vsqne   ad  partum  per- 

tatis  figno  a  plerisque  habea-  gant,  &  quamuis  vteruspro- 

tur.      Sed  quae  eit  huius  a-  prio   fuo   elatere,    quantum 

fcenfuscaufa  ?  quaemachinae  potefj:  huic  extenfioni  refiffar, 

eleuantes?    DefcenfumexpH-  altera  tamen  diftendens  eaufa 

care  pofFumus:    dum   vrerus  nempe  ouulum  paritercrefcit, 

fub  incremento  grauior  fir,  &  vt  omne  hoc  modo  fpatium 

verfus  omnes  dimenfiones  ex-  in  vtero  repleatur. 
panditur,   necelfario  in   pei- 

uim,  vbi  nihil  refjftir,  defcen*         27)  Mirabiles  quoque  fuas 

dere  profundius  debet.     An  ceruixmutationeshabet.  Ori~ 

vero  caulfae  vterum  grauio-  ficium  vterinum  a  facta  con- 

B  f  ceptio- 


26         C.  III.    VTERVS    GRAVIDVS. 

§.  59- 
Ita  ad  vlteriorem  expanfionem  ceruix  praeparatur, 
quae  praecipue  verfus  fextum  menfem  notari  meretur, 
quo  quidem  tempore  eousque  diduci  incipit,  vt  cum 
communi  vteri  cauitate  tubi  pars  orirTcio  fuperior  coii- 
fundatur,  exjqua  mutjtione  etiam  breuius  fit  vteri  ori- 
ficium ,  labia  fenfim  ad  aperturam  exteriorem  diducun- 
tur ,  figura  conica  vel  cylindracea  deletur.  Magis  fi- 
mul  ad  partum  vfque  iabia  eraoliiuntur  28),  in  fpon- 
giofam  naturajm  refoluta.  Vltimis  tandem  feptimanis 
&  verfus  interiorem  aperturam  eadem  dehifcunt,  vtrj- 
mae  vel  digitalis  loco  imnc  tubus  appareat,  cuius  fe- 
cliones  funt  eiiipticae;  tunc  etiarnternponsinterior  vte- 
ri  cauitas  figuraro  habet  fere  ouatanu 

§.  $Pr 
Hic  praetermittendum  non  elt,  in  plerisque  orifTcii 
vterini  aperturam  externam  prius  ciiduci,  quam  me- 
dium  ceruicis.  Ratio  huius  rei  videtur  effe  maior  fub- 
flantiae  ftipatio ;  compa&iflima  enim  eft  ad  locunv  vbi 
vagina  ceruici  circumnafcitur,  quae  ipfa  etiam  vaginae 
adhaefio  fibras  copiofiori ,  eaque  firmiori,  cellulofitate 
magis  ftringit.  Quid  mirum  ergo ,  quod  &  influenti 
fanguini ,  &  corporis  expanfioni  magis  ille  ambitus  re- 
iiftat,  quam  quidem  apertura  externa?  Nec  tamen 
omnem  exceptionem  haec  regula  excludit ,  cum  femi- 

nae 

ceptione  paullo  foliclius,  ge-  tis  mcnfes  remota  ad  partum 

nitaliumque    finui    vicinius;  difpofitio  fiar. 

tumor  etus  tertio  menfe  ma-  28)  Quando   hanc  orificii 

ior,    ipfiusque   vaginae,    rc-  vtcrini   mollitiem  tangimus, 

fpeftu  anguli  quem  cum  ori-  turic  quadam,  cum  probabili- 

ficio  vterinoincludir,  fucces-  tate    grauiditatem    ad  4tum 

fiua  mutatio  muitum  ad  par-  menfem  protraclam  coniicere 

tum  bonum  difponir,  vt  hoc  poffumus  ,  niii  fluoris  albi  il- 

modo  per  9'.  vel  7.  grauidita-  gna  contrarium  fpondeant. 


C.  III.  VTERVS  GRAVIDVS.  27 

nae  interdum  reperiantur,  quibus  ad  partus  fere  tem- 
pus  apertura  externa  claufa  manet. 

§.  61. 
s  Variae  profecto  labiorum  in  orificio  vteri  mutatio- 
nes  obferuantur.  Sunt  feminae,  quibus  ad  ipfum  par- 
tus  initium  adeo  claufam  eft  &  contra&um  os  vteri, 
vt  ne  rimae  quidem  vefligium  tangatur.  Aliis  cicatri- 
cis  fpeciem  vel  minimae  foueolae  format  illa  rima  ad 
ipfum,  vfque  partum ,  quae  foueola  in  aliis  verfus  fex- 
tum  menfem  fenfim  in  leuem  hiatum  diducitur,  &  m 
aliis  in  digitalis  cuiusdam  formam ,  integram  ante  par- 
tum  digiti  phalangem  admittentis.  Haec  fere  in  fe- 
minis  primum  grauidis  notantur  29).  Diftant  iabia 
per  omnem  grauiditatem  in  feminis ,  quae  partum  edi- 
derunt ,  digiti  explorantis  phaiangem  medius  hiatus  ex- 
cipit  digitalis  forma,  vel  canalis:  quin  tota  diuifa  la» 
bia  ori  affimilentur.  Senfim  hiatus  augetur  tandem- 
que  tubus  (§.  59.)  ita  aperitur,  vt  nuda  digitus  explo- 
rans  &  in  tubum  penetrans  velamenta  contingat,  bre- 
uioraque  Iabia  dependeant,  quin  tota  fere  ante  par- 
tum  dispareant.  Anteriori  labio  longius  manere  folet 
pofterius ,  quin  modice  prominere ,  quum  illud  totura 
euanuit.  Obliquus  etiam  vteri  pofitus  orificii  apertu^ 
ram  ftringit.  Saepius  etiam  craffo  muco  orificu  aper- 
tura  &  canalis  infarciuntur. 

§.  i§ 

2  9)   Habitus  orificii  vteri-  vel  labiis  fibi  inuicem  incum- 

ni  duplici   modo    confiderari  bentibus,   vjel  gelatina  craila 

poteft.  Qualis  eft  in  primipa*  s  interpofita.  Quaeveropartum 

rht  vel  vero  qualis  eft  m  il-  iam  enixaefunt,  illis  rariflimo 

Jis,  quae  iam  aliquoties  par-  in  cafu  integerrime  clauditur, 

tum  edidermit,    Claufum  effe  vt  accedente  vero  dolore  fa« 

folet  in  primiparis  ante  con-  cillime  diducatur,  quo  plures 

ceptionem,  dein  aeftu  vene-  partus  nunc  femina  edidit,  ep 

reo  diducitur,  at  vtero  rori-  quoquemagisorificiumabhac 

&o  reddito  denuo  clauditur,  priniipararum  regula  recedit* 


28 


C.  III.    VTERVS  GRAVIDVS. 


$.  M 
Ica  quidem  vteri  capacitas  nugetur,  nec  tamen  fub- 
flantiae  craffities  minuitur ,  minuenda  certe,  (i  eadem 
fubflantine  quantitas  maneret:  quam  confiderantes 
magnt  nominis  in  arte  obftetricia  viri,  craflitiem  vte- 
ri  grauidi  multum  imminui,  fibi'&  aliis  perfuafe- 
runt  30). 

Mir3ndo  vero  artiiicio  eadem  ratione  humorum 
copia  augetur,  qua  capacitas  vteri  increfcit.  Sunt  e,- 
nim  curuilinea  &  ferpentina  vteri  vafa,  v.enae  carent 
valuulis,  firmiores  funt  pro  magnitudine  quam  venae 
corporis  reiiquae ,  fimulque,  ratione  habita  ad  arte- 
rias,  caeteris  minores,  arteriae  proinde  maiores  debi- 
lioresque.  Euenit  hinc,  vt  fingulis  menfibus  in  vtero 
pubere  fanguis  accumuletur,  tandemque  perrumpens 
effluat  31),  qua.m  necefurio  efliuxionem  notabilis  vteri 

in- 


50)  Daplex  datur  hypothe- 
lis  J  alrera  quae  mimttam  vtc 
ri  crajfitieni ,  altera  vero  pro- 
babilior  longe,  quae  fimile 
cra/Jitiei  cum  vteri  incremenio, 
mtimcntum  aflumir.  Diftin- 
€ta$  enim  embryonis  per  ab- 
dominis  integumenra  ta&us, 
obferuationes  ex  brutis  de- 
fumtae,  cVcomparatioexpan- 
fionis  vteri  cum  abdomine  & 
vefica  vrinaria  initituta,  con- 
trarium  vix  probare  poiTunt, 
cum  motus  infantis  fatis  va- 
lidus  obfcure  tantum  perci- 
piatur,  cumque  praeterea  ab 
vtero  grauido  brutorum  ad 
humanum  nulla  conclulio  fie- 


ri  poilit ,  &  cum  tandem  tu- 
mores  cyfHci,  ex  minima  cel- 
lula  orri,  inrluxu  humorum 
in  eadem  proportione  augean- 
tur  refpe&u  craflitiei.  infpe* 
clio  itaqueocularis,  &  neces- 
fitas  roboris  veritatem  poite- 
rioris  fententiae  fufficienter 
euincunt, 

31)  Lunare  fanguinis  in 
fexu  fequiore  profluuium, 
quod  menfrruorum  nomine 
venire  folet,  rationeoriginis, 
variarumque  quibus  obedit  vi- 
ciffirudinum  interfummeme- 
morabilia  feminarum  arcana 
pertinet.     Non  ex  vagina,fed 

ex 


C.  III.  VTERVS  GRAVIDVS. 


■9 


intumefcentia  ,  praecedit,  profundius  fit  vteri  crificiurn, 
mollius  pauio  atque  crafiius.    Rimae  quoque  apertura, 

noii 


ex  vtero   fieri  probabile  red- 

dunt,  cartila^inea  vaginae  ih* 

terior  fuperfcies  ;  fanguis  po(l 

mortem  in  ofltolis  vaforttm  vtc- 

ri  haerens;   ipfius  jlilUcidiimi 

ex  vteroprolapjb.    Particularis 

plethora  ad  vrerum  quae  pro- 

pter  futuram  grauiditatem  ad- 

eft,  plus  explicat  in  dzizrmi- 

nandis  menftruorum  fcaturi- 

ginibus ,  quam  lunarium  pha- 

iium    presiiones   aiiaque  fi-g1- 

menta,    omne,  tamen   nego- 

tium  pariter  non  exhaurir,  Sc 

occulra  alia  acleffc  debet  cati- 

fa  in  homine ,  quae  deficit  in 

brutis ,     quibus   tam   certus 

atque    periodicus    menftruo- 

rum  fiuxus  non  eft,  quae  ta- 

men  nihilominus  concipiunr, 

prolem  gerunr,   nutriunt.  In 

homine  a   prima  iam  confor- 

matione  remota  adeft  ad  pe- 

riodicam    hanc    excretionem 

difpoiitio.     Embryonum  vte- 

rus  non  nifi  ir.ucum  crernori 

laftis  iimilem  continet,  cum 

aetate  tnm  infigniter  auclum, 

vt   fluorem  album    non  raro- 

mentiarur,  atque  parentesae* 

que    quam    medicos     fallat. 

Anatomica    inie&ione  inter- 

dum  has  vias  per  arterias  ex- 

halantes  &  flocculos  villofos 

imitari  poffumus,      Similem 

fere   periodum  menftruorum 

efflorefcentia    obferuat   cum 


fpermatis  fonticulis :  circa 
anntim  enim  i  s  - 1 6,  in  regio- 
nihus  remperatis  ^fo.partes 
genitales  ad  ere£Konem  dis- 
ponuiitur,  femen  foecun- 
dum  nafci  >  &  menfes  flue- 
re  incipiunr.  Pcriodice  per 
annos  circiter  28  -  }o.  fangui- 
nem  fundunt,  doneccurnan- 
no  40  -  4f  -  yo.  irregulares 
fiunr,  &  ipfiriuuli  exficcantur. 
Deligationis  funiculi  vmbili- 
calis  momentum,  proutt  to- 
tum  circulationis  nesrotium 
inucrtit,  ita  vaforum  ipfo- 
nim  munera  mutat.  Peluis 
ipiiusque  vafa  in  foetu  angii- 
ftisfima ,  omnis >  congeftionis 
nifus  in  amplisiimum  capuc 
tendit.  Deiigato  mox  fune 
peluis  vafa  dilatantur,  maior 
fanguinis  copia  determinarur 
ad  clitoridem ,  ptibes  efflorefc 
cit,  veneris  fenfatio  genitalia 
rorida  reddit ,  .  &  ad  conge- 
ftionem  ■parricularem  gcato 
pruriru  afficit.  Vifcerum  vi- 
gor,  Chyli  falubrioris  vbe- 
rior  pracparario,  corporisfta- 
tura  debirafere  adimpleta  fan- 
guinem  hunc  in  vtero  colle- 
6lum  ad  effugia  <?maerendadis- 
ponunt,  Paucis  itaque  drach- 
mis  fanguis  primum  fundi  in- 
cipir,  quod  pondus  deinceps 
fenilm  augetur ,  vt  8.  Iibrae 
per  annum    effluere  posiint. 

An 


5o         C.IIL   VTERVS   GRAVIDVS* 

non  folum  externa,  fed  &  interna  aperitur,  eousque 
in  iis ,  quibus  copiofiora  menftrua  fluunt ,  &  quae  fru- 
fta  fanguinis  conglobati  excernuntv  vt  minimus  tangen- 
tis  digitus  per  rimam  in  cauitatem  vteri  nonnunquam 
penetret.  Quin  ipfe  corporistumor,  ante  fluxum  cum 
orifkio  defcendens  durusque ,  facile  tangitur. 

§.  64. 
Eadem  penitus  ratione ,  quin  maiori  (§.  52.),  in 
vtero  grauido  fanguis  accumulatur,  effluxumvero  ouum 
contentum  impedit:  reftagnat  itaque  fanguis,  vafa  cur- 
uilinea  in  reclitudinem  magis  expandit,  eadem  dilatat, 
vt,  quae  in  vtero  virgineo  inuifibilia  fuerunt,  nunc 
digitum  fere,  inprimis  in  fundo.(&  corpore),  admit- 
tant.  Cum  vero  ab  hac  expanfione  fibrae  motrices 
elongantur,  minus  refiftunt ;  quo  magis  ergo  haec  re- 
fiftentia  minuitur,  eo  maior  flt  copia  liquidi  influentis. 
Ex  quo  fequitur,  vt  eadem  ratione,  qua  expanditur 
vterus,  influentis  etiam  liquidi  copia  augeatur,  atque 
fic  eadem  femper  vteri  craflities  maneat,  quin  augeatur. 

§.  $% 

Experientfa ,  ex  crebris  fedYionibus  haufta ,  optime 
hoc  affertum  confirmat,  quippe  ex  qua  porro  difcimus, 
maiorem  vteri  grauidi  craflitiem  e(k  in  fundo  &  corpo- 
re,  minorem  in  loco,  vbi  olim  ceruix  fuerat  32).  Ma- 

ior 

An  28.  circiter  dies  femper  vel  irritamenta   vel   impedi* 

&  vbique  ad  hanc   fuperilui  menta   menftrua  ipfa  vel  ci- 

fanguinis  formandcim  quanri-  tiora  vel  feriora,  vel  copio- 

tatem  requirantur?  Anne  va*  iiora     vel    parciora    reddere 

riae  caufae    eundem  naturae  poffunt? 

ordincm     inuerterc    posfinr,  3  2)  Ipfos  inter  obferuato- 

prouti  clima ,  animi  affeclus,  res ,  qui  fe&ionibus  vteri  gra- 

corporis  difpofitio ,  vitae  ge-  uidi   crasfitiem  parietum  in- 

nus,  otium,  labores  aliaque-  quifiuerunt  infignis  deprehen- 

dirur 


C.  III.  VTERVS  GRAVIDVS.         31 

ior  etiam  fanguinis  influxus  eft  in  fundum  &  corpus, 
minor  in  ceruicem'.  Hinc  fimul  ratio  patet,  cur  ru- 
ptio  vteri  frequentiflime  flat  ad  aperturam  peluis  fupe- 
riorem,  vbi  quondam  ceruix  fuerat.  Ita  autem  fuc- 
cefliue  in  partu  bafis  attenuatur,  vt  tenuiflima  fit  ver- 
fus  orificii  centrum ,  crafliffima  verfus  ambitum ,  fiue 
vaginae  parietem ,  atque  adeo  ab  ambitu  ad  centrum 
decrefcat  craflities  in  tenuitatem  chartae  fimilem. 

§.     66. 

Partus  negotium  hanc  fundi  &  corporis  craffitiem 
neceiTario  fibi  vindicat,  In  partu  quocunque  nifus, 
atque  in  praeternaturali  operatio  non  pofTent  non  vte- 
rum  rumpere,  fi  cum  capacitatis  incremento  craffities 
decrefceret. 

§.     6-j. 

Cur  vero  ouulum  increfcens  vterum  expttndit^  &  cur 
hoc  ipfum  ab  vtero  crefcente  non  comprimitur}  Idem 
fanguinis  iniluxus ,  eadem  vi  &  vteri  vafa  diflendit,  & 
ouuli,  vtraque  ergo  flmul  expanduntur  verfus  locum 
minus  refiftentem,  exteriorem  nempe  vteri  fuperikiem. 
Nec  vafa  maiora ,  in  vteri  fuperficie  exteriore  decur- 
rentia^  hanc  expanfionem  impediunt,  fed  m  eandem 
dire&ionem,  a  centro  nempe  ad  peripheriam,  expan- 
fa  cedunt. 

ditur  diffenfus ,   vt  slii  vteri  fumferirit.    Sed  varia  grauidi- 

grauidicrasiitiemaliquot  tan-  tatis  ifodia,  haemorrhagiae  v- 

tum   linearum ,    aiii  dimidii  terinae   praegrefTae ,    inflam. 

pollicis    dixerint.,     alii   plus  mationesaliaquecalculurano- 

quam  ineegrum  pollicem  af-  tabiliter  variare  poffunt. 


4n& 

Cap. 


3* 


Cap.  IV, 


O     V    V     M, 


§.     68. 

Foetus  in  vteri  cauitate  fine  medio  non  haeret  33), 
fed  Ouo  includitur,  tunicn  nempe  membranacea 
triplici   34),  integram  vteri  cauitatem  veiliente.     Inti- 

ma 


3$)  Omnes  embrycnes, 
qui  & ,in  vrero  materno  perfe- 
fti  haerent ,  &  extra  vterum 
vlterius  perficiuntur,  fuis  ve- 
lamentis  &  quibusdam  inte« 
gumentis  includuntur  ,  vt 
nunquani  nuda  corpufculi  foe- 
tus  fuperfkies  tangat  fuae  na- 
tiuitatis  locum,  fedembfyo- 
nes  hominis  &  quadrupedum 
fuis  velamentis,  auium  <k 
amphibiorum  fuis  inuolucris, 
feminaque  plantarum  fuis 
membranis  inuoluuntur.  Par- 
tum  itaque  appellari  poile  pi> 
tant,  dum  embryo  hominis 
&  foetus  quadrupedum  vtc- 
rum  maternum  egreditur; 
dum  pullus  auium  atque  am- 
phibiorum  fuam  teftam  dere- 
linquit;  dum  denique  plan- 
tae  femen  fuamplumulamat- 
que  radiculam  emittit.  Haec 
eft  communisfententia,  quae 
obferuationibus  atque  expe* 
rientia  nititur.  ,  An  vero  in 
his  neceifario  contineri  fem- 
per  &  conftanter  embryones 


debeant,  vtviuant,  ctefcant 
&  nutriantur?  Vrrumne  re- 
centiflima  Cel.  Patvna 
obferuatio  foetns  jine  involti* 
cris  extra  vtcrttm  inuenti,  cu- 
itis  placenta  intra  vterttm  hae- 
rebat:  m  epiilola  ad  111«  Mor- 
gagnum  confcripta  ,  Viennae 
176^.  8.  exceptionem  faciat? 
Vix  hoc  credtbile. 

34)  Verus  membranarum 
ouuli  numerus  adhuc  inter 
anatomicorum  Jites  refertur, 
varLeque  ab  auroribus  motae 
fuerunt  quadlioiies.  Mitti- 
'muscontroueriiam  de  allan- 
pndis  exiftentia  alibi  expofi- 
tam ,  quae  probabiliter  analo- 
giae  caufa  ex  brutis  defurnta 
eft,  &  quaerimus  vnice  an 
praetercogniras  tres  ouimem- 
branas  plures  dentur  aut  no-> 
vae  membranae  aut  harum 
membranarum  lamellae?  Nu- 
merus  membranarum  vel  ve- 
ro  lamellarum  oui  non  omni- 
no  certus  atque  conftans  eife 
videtur. 


C.  IV.   OVVM. 


33 


ma  lamella  Amniot  vocatur,  pellucida,  tenuis  atque 
firma.  Exterius  mediante  cellulofa  adhaeret  firmior, 
robuftior,  craflior,  itidem  pellucida,  Chorion  vocanda. 
Huiusfacieivterinae  aYmadhaeret  Filamemoja,  vel  floc- 
culenta,  celhiloft,  crafla,  opaca,  alhida.  Verfus  pla- 
centam  craflior  fit  haec  membrana ,  mucofa  quafi,  pro 
lubitu  in  multas  lamellas  ac  fruflula  diuidenda ,  taridem 
ipfam  intrat  placentam  eiusdemque  exteriori  fuperficiei 
obtenditur.  Alias  poft  partum  integra  excernitur  haec 
filamentofamembrana,  alias  hinc  inde  iri  chorii  facie 
vterina  fola  confpickmtur  filamenta,  nunc  in  magnos, 
nunc  in  paruos  fafciculos  congefta  ,  qui  flatu  immifTo 
in  cellulas  eleu^ntur:  reliqua  filamenta  in  vtero  rema- 
nent,  atque  cum  lochiis  demum  excernuntur. 

Placenta,  fuperiori  vteri  fedi  vtplurimum  adnata, 
corpus  efl  rotundum  35),   diametri  dimidii  pedis  & 

vltra, 

videtur. '    Aliud  efl:  ouulum  Anne   inde  membrana  vteri 

vjiiusatque^uorummeniium,  caduca  originem  ducere  pos- 

aliud  rurfus  eft  ouum  partui  fir,  quam  ego  quidem  luben- 

proximum.     Tunica  filamen*  tius  pro  filamentofa  vtero  ae« 


tofa  primo  Sc  fecundo  graui- 
ditatis  menfe  in  fuperfkie  oui 
luculenter  apparet,  tertiove- 
ro  menfe  euanefcere  incipit, 
&  in  vltimo  grauidhatis  ter- 


creta  agnofcerem  ? 

35)  Villi,  quibus  cmum 
primis  diebus  obdu&um  to- 
tum  hirfutum  redditur,  fuc- 

mino  quaiiinternavteriipfius     cefTu  temporis    in   angultio* 

membrana   apparer.       Mem-     rem  oui  partem  confluunr,  vc 

branas    111     corpore    animali 

fbrmari  pofle  in  Iamellas,certe 

membranis  aemulas,  res  pla- 

ne  inaudita  non  cft;  in  vtero 

itaque  in  tanta  humorum  ge- 

latinoforum    vbertate    flmile 

fieri,  non  plane  smposfibile. 


locus  ille,  quem  placenta  fu- 
tura  occupat  -f.  oui  confti- 
tuat,  quo  magis  nunc  foetus 
adolefcit,  eo  magis  quoque 
placcnta  anguftatur.  Rotun- 
da  placontae  figura  frequen- 
tiflima  eft,  reniformem  vero 
C  habere 


34  Gi  IV.  OVVM. 

vltra,  Craffitiei  vnius  vel  duorum  pollicum  in  medio, 
arteriarum  &  venaevmbilicalis  propago,  tota  vafculofa, 
vafis  copiofiffima  celluloia  connexis. 

§.  70» 
Mediante  membrana  filamentofa  laxius  cum  vtero 
cohaeretouum,  lirmior  efl  nexus  circuli  membranae  fiia- 
mentofae  cralfioris,  plurihus  &  maioribus  vafis  referti, 
firmiflime  nectitur  placenta.  Firmant  adhaefionem  pla- 
centaefulciinterlobos,  quibus  eminentiae  vteri  refpon- 
dent.  Nullam  hinc  in  ouo  feparando  refiftentiam  fen- 
tit  operator ,  nifi  vbi  diclus  circulus  incipit. 

§•     Z>- 

Quoties  plures  funt  foetus  non  connati ,  quiuis  pro- 
prio  ineluditur  ouo,  propria  nutritur  placenta,  nunc 
ab  altera  penitus  remota ,  nunc  cohaerente,  quod  qui- 
dem  frequentius. 

§♦      72. 

Intra  velamenta  Liquor  continetur  tenuis ,  mucofus, 
pro  incremento  grauiditatis,  rationead  contentum  foe- 
tum  habita,  quantitate  minutus.  Foetum  ambit,  vc 
libere  crefcere ,  atque  a  concretione  partium  immunis 
efiepoffit;  tuetur  eundem ,  ne  vel  a  contraclionevteri, 
velmufculorumabdominalium  &  diaphragmatis  adione, 
vel  vi  quadam  externa  laedi  queat ;  in  partu,  cum  ve- 
lamentis,  optimum  eft  naturae  inftrumentum ,  vteri 
orificium  dilatandi. 

$•     73- 
A  leulflima  vero  caufa,  &  femper  fub  partus  ini- 
tium  effiueret ,  nifi  a  velamentis  contineretur ,  nec  vn- 

quam 

habere  ftru&uram,     ouatam    maiori  adhaerere  non   plane 
efle,  &  fuccenturiatas  paruas    incognitura  ccnfemus. 


C.  IV.    OVVM.  3S 

quam  portam  foetui  exituro  pandere  pofTet;  ex  quo 
ampliflimus  velamentorum  vfus  fua  fponte  patet. 

§♦     74. 

Ex  placenta  in  vmbilicum  foetus  fpirali  duclu  ex- 
currit  Funis  di&us  Vmbilicalis  3  6) ,  nodis  quandoque 
difiinclus*,  muliercularum  ominibus.  Sulcis  notatur  in 
longitudinem  exporreclis,  raro  ad  cylindri  menfuram 
exadtus.  Duas  diametri  aequalis  arterias  compIetYitur, 
vnicam  autem  (vtplurimum)  venam,  diametri  multo 
maioris,  fere  dupli.  Interititia  cellulofa  ne&it  firma, 
cellulis  gelatina,  in  recentifacile  exprimenda,  repletis. 
Non  autem  impedit  haec  gelatina ,  quo  minus  pulfus 
arteriarum  per  illam  digitis  percLpmur.  AfFert  vim 
fanguinis  vena,  reuehit  arteria,  compreflb  adeo  fune 
commercium  inter  matrem  &  foetum  tollitur* 

§.     75. 

Gelatina  inter  vafa  dhTula,  quandoqne  iuftam  pro- 
portionem  multum  excedens,  craflitiem  funiculi  vltra 
modum  auget,  vt,  licec  arcla  fia.t  ligatura,  poftea,  ex- 
ficcata  fubftantia  intermedia  &  inde  contra&a ,  fuiguis, 
niii  fumma  adhibeatur  cura,  effluxurus  fit,     Vocanc 

C  2  talem 

36)  Funiculus  vmbilicali*:  quem  pulmo  adulto  homini. 

irtaequalis  &inconfiantiscras«  Non  folam  propter  refjpirario- 

fitiei  &:  longitudinis  efTefoIer,  nem  pulmo  neceflhrius,    fed 

vtplurimum  \  vel   1.    poll.  pabulum   quoddam  vitae  ad 

craflus  ,  &  19-24.  poll.  lon-  corporis  fuftentationemrequi- 

gus  inuenitur.  Tanquam  du-  ritur:  &  placenta  non  ob  fo« 

ftus    excretorius    confiderari  lum  nutrimentumafFerendum 

potefr,  fi  placenram  pro  fe-  aJeuS  aIias  embryo  non  fta- 

cernente  vifcere  habere  volu-  &™  moriturus  fcffet  ab  inter- 

mus.     Eundem  funis  vmbili-  cepto    cum    placenta    cont« 

calis   foetui    praeftat   vfum,  niercio. 


36  C.  IV.    OVVE 

talem  Funiculum  crajfum,    vel    termino  obfletrieum, 
pinguem. 

§.     n6. 

Contraria  ratione  di£ta  gelatina  fubinde  nimis  defl- 
cit,  vt  vafa  transparennt,  funis  iit  tenuis ,  rubicundus, 
facillime  rumpatur  &  ligstura ,  nili  filo  lato  cautiffima 
fiat,  integrum  funem  fcindat,  praecipue  fi  filo  fatta 
fuerit  duriore.  Lethales  nonnunquam  inde  obferuan- 
tur  haemorrhagiae.  Vocant  eiusmodi  Funiculum  fan- 
suineum* 

§.     77- 

Intrat  funis  placentam  raro  in  medio  aut  margine, 
ad  latns  frequentiflime.  Hac  ratione  facilius  auellitur, 
cum  tota  parti  vis  impendatur,  qua  foluta  reliquae  fua 
fponte  fequuntur.  Gaudet  funis  Iongitudine  infigni, 
vt  cuiuis  foetus  motui  cedat,  atque  hic  sbsque;  eius 
disruptione  emitti  inlucem  poffit.  Excedittamen  fub- 
inde,  atque  cum  magno  foetus  periculo  cirea  varia 
eiusdem  membra  voluitur, 

Ipfum  foetns  corpufculum  eftmaxime  flexile,  ver- 
fus  anteriora  potifHmum,  plurimis cartilaginibus  in  offt 
nondum  verfis;  pedes  iufto  funt  minores,  caput  vero 
permagnum.  Quo  melius  vero  peluis  capacitatem 
transire  pqflit,  cranii  cifla  nondum  funt  abfoluta ,  nec 
futuris  cohaerent,  fed  membranis  iuncla  funt,  &  in 
angulis  in  primis  deficientia  inter  frontis  &  verticis 
olTa  aperturam  reiinquunt,  externo '&  interno  periolleo, 
tenuique  cartilagine  chu{amtFot2tanella  anterior  dictam: 
quo  fit,  vt  o(Ta  a  vi  externa  comprefla  fupra  {e{e  mo- 
ueantur,  ficque  caput  in  minus  fpatium  redigatur. 

§•  19* 


C.  IV.    OVVM.  37 

§•     79- 

Foetus  intra  vterum  in  glomus  eft  conuolutus,  cs- 
pite  111  peclus  incuruato ,  femoribus  furfum  eminenti- 
bus,  abdomini  incumbentibus,  tibiis  ad  angulum  acu- 
tiflimum  deorfum  reflexis ,  pedibus  decufiatis ,  calca- 
neis  natibus  innitentibus,  humeris  deorfum  exporreclis, 
thoracis  lateri  adiacentibus,  cubitis  cum  manibus  vel 
pendentibus,  vt  crura  tangant,  vel  furfum  vergenti- 
bus ,  vt  frontem  fuftineant ,  aut  faciem ,  columna  ver- 
tebrarum  in  arcum  flexa   37). 

§.  80. 
Ita  conuolutus  foetus  in  partu  naturali  capite  infi- 
mum  locum  occupat*  Num  vero  per  omne  geitatio- 
nis  tempus  ibidemhaereat?  deeo  fub  iudice  lis  eft  38). 
Veteres  ante  feptimum  menfem  foetum  in  vtero  fedc- 
re  putarunt ,  capite  ad  fundum  vteri  eleuato,  facie 
ventrem  matris  refpiciente ,  natibus  vero  vna  cum  pe- 
dibus  ad  orificium  vteri  locatis.  Circa/feptimum  vero 
menfem  caput  verfus  anteriora  praeceps  fieri ,  ita  vt 
poft  illam  praecipitationem  deorfum  pendehs  facie  ver- 
fus  os  facrum  fit  conuerfum. 

C  3  §.  81. 

37)  Foetus  in  vtero  mater-  nem    omnes    dormientes   <k 

no  ita  contiolutus  propter  an-  meditationibus     inhaerentes 

gtiftiam  Joci  hunc  iitum  obri»  experiuntur. 
nuit.     Non  opus  eft:  vt  anxii 

fimus  de  caufa  ,  quae  foetum  38)  Circa  7.  vel    8.  men- 

incuruat,  cum  ere&us  corpo-  fem    caput  probabiliter  loca- 

ris  fitus  vbique   voluntariam  tur  ad  locum  inferiorem ,  in- 

mufculorum   a&ionem   prae-  de  vero  non  fequitur,    anre 

fupponat,   qua  foetus  tamen  hoc  tempuscaputibi  nonhae- 

in  ergaitulo  deftituitur,  hinc  fifle,    cum  digitus  explorans 

mufculi    flexores   naturaliter  hoc    tempore   primum    vteri, 

validius  agunt  quam  extenfo-  Timbum  inferiorem  penerrare 

*es,    &   fimilern  incuruatio-  &  caput  tangere  pofiit. 


38  C.  IV.    OVVM. 

$.      8i. 

Haec  vero  hypothefis  parum  firmo  nititur  funda- 
mento,  nec  nifi  e  facrp  veterum  feptenario  numero 
enata  videtur;  'Namque  fubitaneum  eiusmodi  leptimo 
rnenfe  motum  grauidae  rariffime  fentiunt,  fed  vagum 
&  -incertum,.  cumipfo  foetuau£tum,  adeoque  interdum, 
fiab  grauiditatis  terminum,  vehementem ,  vt  vel  fugiU 
lariones  inde  ad  vmbiiicum  grauidae  oriantur. 

§.      82. 

In  contrariam  fententiam  abeunt  plerique  reccn- 
tiorum,  foetum  ab  omni  tempore  capite  deorfum  pen- 
dere  affirmantes  ,  ob  capitis  eo  niteritis  grauitatem. 
Idem&  iuniores  abortus  capite  prodeuntes  fuadere  ipfis 
videntur.  Quodfi  vero  mox  a  grauiditatis  initio  caput 
grauiilimum  deorfum  penderet,  non  video,  qui  fieri 
queat,  vc  &  aliae  quandoqUe  partes  in  partu  offerri, 
atque  fic  partus  praeternaturalis  oriri  poffit;  necetram, 
quomodo  funiculus  circa  corpus  infantis  circumuolua- 
tur,  &  nodi  iili  riiagici  formenrur. 

Nec  magis  arridet  vagus  foetus  fitus ,  fiib  finem 
grauiditatis  demum  in  confuetum  determinatus :  nulla 
enim  adeffet  cauia,  quae  eum  fitum  efficeret,  vt  fere 
femper  facies  oifi  facro  fit  obuerfa. 

§.      84- 

Tn  hac  argumenti  incertitudine  liceat  afiumere  hy- 
pothefin ,  quae  tot  &  tantis  difficultatibus  non  eil  -ob- 
noxia,  qua  nempe  afferitur:  caput  foetus  poft  con- 
ceptionem  fuperiorem  locum  occupare,    fenfim  vero 

ver- 


C.  IV.   OVVM.   x  i9 

verfus  anteriora  prolabi  $4),  donec  tandem  inflmum 
locum  aflumat.  Hoc  conflrmare  videntur  decremen- 
cum  liquoris  amnii ;  foetus  grauitas  ipecifica ,  ot  «qpi. 
tis  in  primis,  femper  aucla;  magnum  tenelli  embryo- 
nis ,  pro  ratione  grauitatis,  capitis  volumen ;  axis  vteri 
aliaque ,  alibi  demonftranda. 

§.     85- 
Inde  concludimus: 

cc)  Leuiusembryoniscaput,  peftori  innitens,  poftcon* 
ceptionem  fuperiora  petit,  verfiis  abdomen  matris 
propendet,  faeie  ad  illud  verfa. 

|3)  Talem  fitum  retinet,  quando  impedimentum^de- 
fcenfum  remorans  adeft,  quale  praecipue  iiquoris 
amnii  nimis  parca  copia  effe  poteft.  (Simile  quid  in 
gemellis ). 

*y)  Senfim  vero  grauius  faclum  defcendit. 

2)  Tandem  grauiffima  corpufculi  particula  inflmum  lo- 
cum  occupat. 

s)  Poteft  tamen  in  defcenfu  vel  retardari,  vel  &  hic 
ipfe  defcerifus  vitiari,  variis  de  caufis,  praecipue 
vero  liquoris  amnii  penuria ,  vteri  obliquitate ,  eius- 
dem  tumoribus,  nixibus  praematuris  &  violentia  ex- 
terna.  '  ..  , 

C  4  §.  86. 

39)  Haee  eftquodammodo  pars  maxima  refpefru  volumi- 

hypotheiis  veterum  corre&a.  nis,    minima  tamen  ratione 

Illi  afferebant  fubito  fieri  ca-  foliditaris  cenfenda ,    fub  de- 

pitis  defcenfum,  nosverofuc-  curfu  itaque  grauiditatis  au- 

cefliuum    ftatuimus    propter  &a  eius  intcrna  maffa  maius 

crefcens    capitis    fpecificum  acquirit    pondus   fpecificum, 

pondus.     Caput  enim  quam-  &  nunc  inuerfe  magis  adori- 

uis  ab  initio  grauiditatis  fit  ficium  vteri  defcendic. 


4o  C  IV.    0  V  V  M. 

§.      86. 

Ex  obferuatione  faltem  difcimus ,  non  partus  de- 
muiit  tempore,  fed  fub  initium  mediumque  feptimi 
grauiditaris  mcnlis  caput  plerumcjue  tadui  offerri,  an- 
te  id  tempus  rarius,  pofl  iiiud  'quandoque.  Quodfi 
ante  id  tempus  vteri  conditio  taclu  examinatur,  nihii 
io  ipfa  ceruice  prirnis  menfibus  diflinguitur.  Solet 
enim  fundus  ea  pcriodo  maxime  mutari,  intacla  cerui- 
ce  {§.  54. ),  quam  tenuem  &  angullam  ab  explorante 
digito  r-rcet  vaginae  iaquear  ex  oris  vteri  radke  rerle- 
xum.  Medio  quandoque  quinti  menfis,  feu  quatuor 
c-am  dimidio  menfes  ante  partum ,  alias  ferius,  ex- 
panfa  ftnfim  ceruix  &  laqueari  vaginae  in  omni  ambitu 
apprefla,  in  durum  tumorem  prominere  incipit,  au- 
clum  fenfim  duritie  &  amplitudine.  Iftum  vero  tu- 
roorem  in  ipfum  os  vteri  contmuari  digito  explorante 
non  obfcure  difcernimus.  lnde  tumoris  durities  denu« 
laxatur  &  cauatus  quafi  moliisque  ipfe  notatur,  com- 
prehendente  cauo  pilam  minorem  ,  duram  facileque 
mobilem,  cum  vaginae  laquear&incumbentem  laquea- 
ri  ceruicem  explorans  digitus  impellit:  quo  tempore 
expanfa  &  lnqueari  innitens  pars  ceruicis  fegmentum 
vteri  inferius  vocari  incipit. 

Primis  etiam  grauiditatis  menfibus,  velut  in  femina 
non  grauida ,  accreta  orificio  vteri  vagina  dependet  & 
ambitum  eiusdem  fere  contingit.  Ea  vero  ratione, 
qua  inferius  vteri  fegmentam  formatur,  fuperior  vagi- 
nae  pars  in  laquear  quoddam  expandicur  &  ipfe  paries 
cylindraceus  ab  orinVio  remouetur.  In  vagina ,  quae 
alias  in  anguftiam  verfus  os  vteri  contrahitur,  antepar- 
tum  in  amplum  Inquear  patet  40)* 

§.  38. 

40)  Falfam    quidam  auto-     vaginamuuUam  pati  mutatio» 

ie$    protuierunt  k-nrenciam,    nem  ante    injlantem  partitw* 

In 


C.  IV.    OVVM.  41 

§."    88. 

Ipfam  capitis  pilam  aegrius  ab  vteri  fegmento  dif- 
cernimus ,  quoties  hoc  circa  tertium  quafi  ante  partum 
menfem  mobilitate  fua  illam  mentitur.  Difcriminismo- 
menta  petimus  a  mniori  fegmenti  amplitudine;  orificio 
vteri,  quod  fegmenti  impuifi  afcenfum  fequitur;  regu- 
Jarium,  quales  in  capitis  pila  notari  folent,  afcenfus 
defcenfusque  viciflitudinum  defechi:  preflione  enim 
eleuatum  fegmentum  vteri  in  elatiore  iede  moratur, 
incerto  tempore  denuo  Japfurum ;  fegmenti  notabiliore 
mollitie*  fiquidem  caput  diftin&a  ab  ore^vteri  eadem- 
que  duriffima  pila  eft,  reguiares  afcenfus  defcenfusque 
viciflitudines  feruans. 

§.  89. 
Primis  j^vtique  temporibus  in  ^elatiore  peluis  loco 
curr.  vteri  fegmento  pila  locatur,  folo  inter  fymphyfin 
ofiium  pubis  &  os  vteri  loco  medio  tangenda  &  explo- 
rantis  digiti  lufui  quafi  accommodata ,  afcendens  vide- 
licet  faltansque,  fi  digito  impeilitur,  moxque  rela- 
bens.  Solet  tamen  quandoque.  euenire,  vt  ad  modum 
fegmenti  inferioris  leuis  capitis  pila  illico  non  defcen- 
dat,  fed  poft  aliquam  moram.  At  afcendentis  motum 
corpufculique  embryonis  allifionem  in  oppofita  vteri 
fede ,  circa  vmbilicum ,  vel  fcrobiculum  cordis ,  vel 
vnum  alterumue  hypogaftrium  grauida  fentit  momen- 
taneam  moxque,  cum  labitur  corpufculum,  ceffantem. 

C  5  Quas 

In  vtero  auteirt  virgineo ,    in  ta  manet      Eodem  vero  tem- 

vrero   qui  foetum  iam  com-  pore,  quo   ceruix  mutari    & 

prebendit,  &  in  vtero  primis  explanari  incipit,  eandemex- 

menlibus  grauido  ,  vaginaar-  panfionem  vaginali  adhaefioni 

&e  vteri  ceruicem  ambit,  &  communicat,    &  hoc   modo 

anguftum  canalem  repraefen-  ampliorem    canalem   reprae- 

tat,  quae  anguftiatamdiudu-  fentat,  fornicemque  amplio* 

rat,  quamdiu  ceruix  immuta-  rem  efficit. 


4i  C.  IV.    O  V  V  M. 

Quas  quidem  afcenfus  defcenfusque  viciffitudines  repe- 
tere  exploratori  licet,  firnili  propemodum  faltatu,  quo 
homuncione  carteflano  Iudimus.  Leuius  embryonis 
caput  multoque  amnii  liquore  comprehenfum  &  natans 
in  circumfufo  liquore  non  difficulter  mouetur  fecum- 
que  in  fuperiora  totum  embryonis  corpulculumabripit, 
altero  excremo  vteri  fundum  feriens.  Auda  pondere 
&  amplitudine  pila  latior  m  omni  orificii  ambitu  tangi- 
tur  furfumque  aegrius  mouetur. 

§.  90. 
Inde  a  tertio  menfe  vsque  ad  partum  afcendere  & 
ab  oftio  vaginae  recedere  os  vteri  folet  (§.  57.  ).  Ab 
illa  praeterea  periodo ,-  qua  in  fummitate  vaginae  caput 
tangitur,  depredurn  in  vaginae  laquear  inferius  vteri 
fegmentum  expanditur  &  a  capitis  pondere  impellitur, 
ore  vteri  abbreuiato.  In  plerisque  faltem  caflbus  ori- 
licium  attingendi  difHcukas  cum  grauiditate  crefcit,  pi- 
la  capitis  vicirTim  viciniore ,  quo  propior  partus  eft. 
Paradoxon  non  mirabiraur,  fi  partium  peluis  pofitum 
contemplemur.  Cum  in  peluis  cauum  vteri  orincium 
dependet,  ipfum  ab  oftio  vagirtae  remotum  peluis  axin 
fequitur;  afcendens  autem  per  lentos  gradus  fuperioris 
aperturae  peluis  centrum  ita  occupat,  vt  exploranti  ad 
facrum  os  receflifle  videatur.  Capitis  pila ,  dum  mo- 
le  minor ,  in  axi  pariter  peluis ,  (ede  nimirum ,  quae 
tota  ceruice  &  fuperiore  peluis  apertura  elatior  eft,  lo- 
catur.  Crefcens  mole  caput  non  magis  in  laquear  va- 
ginae  &  fuperiorem  peluis  aperturam  fegmentum  vteri 
agit,  quam  verfus  oflium  pubis  fymphyfin  diducit,*  ab 
externo  finu,  atque  adeo  explorante  digito,  minus 
remotum.  Quo  magis  fane  diftat  partus,  eo  latius  in- 
ter  capitis  pilam  &  offium  pubis  fymphyfin  fpatium  eft, 
ar&ius  fuccefliue ,  dum  pondere  labens  caput  expan- 
ditur.  §.  91. 


C.  IV.    O  VVM.  45 

§.     91. 

Adeo  vltimo  tempore,  vnam,  duas,  tres,  quin 
quatuor  ante  partum  hebdomades ,  infigne  capitis  de- 
lapfi  pondus  efle  folet,  vt  fine  notabili  mobilitate  fupe- 
riorern  peluis  aperturam  expleat.  Quare  cum  fegmen- 
to  vteri  expanfo  vaginae  laquear  deprimitur,  dum  ipfum 
orificium  in  fuperiora  trahitur ;  atque  tangentis  digita 
ora  vteri  inferior  tenfa  &  pone  illam  obltaculum  per  in- 
tegram  peluis  circumferentiam  aequale,  durum,  glo- 
bofum,  a  capite  fa&um,  ofTertur.  Simul  abdominis 
tumor  ita  fubfidere  folet,  vt  fub  coftis  fpuriis  liberius 
ipatium  flat  41).  ' 

§.  92. 
Haec  quidem  regula efle  poteft:  non  defunttamen 
exceptiones,  ipfius  naturali  modo  praeuii  capitis.  Ita 
tumorem  quandoque  vteri  non  tangimus,  quod  vterus 
nimis  fublimis  digito  exploranti  totus  furripitur:  alias 
eadem  altitudinis  differentia  facit,  vt  nunc  uimisaltum 
principio  caput  mouentem  manum  non  admittat,  nunc 
profundius  moueatur :  alias  iuxta  cum  vteri  ore  pro- 
fundum  principio  caput  denuo  in  fublime  ita  rapitur, 
vt  explorantem  digitum  fubterfugiat ,  rurfiis  poftea  la- 
pfurum:  in  quibusdam  non  modica  capitis  mobilitas 
&  altitudo  ad  partum  vsque  manent. 

41)    Infans  in  vtero  ma-  ria  externa  figna  conftitiiunt, 

terno  nunquam   in   omnibus  quae  praecipue  in  murato  ex- 

fubie&is  eundem  habet  fitnm,  terno  abdominis  habitu  con- 

aberrationes  pendent  a  motu  fpiciuntur,  &  efficiunt  vt  gra- 

matris  vario,   ab  adhaefioni-  uiditatis  decurfus  in  quaedant 

bus  placentae  diuerfis,  a  na-  ftadia  diuidi  poflit,    de  qui- 

turali  omnibus  foetuous  infita  bus  vero  in  leftionibus  plura 

incuruatione,  omnia  haec,  va-  dicuntUr. 

Cap. 


44 


Cap.  V. 


THEORIA     PARTVS. 

§•     93- 

j^  lafticus  eft  vterus,  adeoque  vi  pollet,  qua  fub- 
■*— ^  lata  refiftentia  extendente,  fua  fponte  contrahi- 
tur  4%).  Huic  generali  elafticitatis  vi  acceditquaedam 
fpecialis,  animalibus  propria,  priorem  augens&  robo- 
rans,  qua  ab  irritatione  externa  ad  contraclionem  flbrae 
flimulantur,     Quare  grauidus  in  perpetuo  fefe  contra- 

hendi 


42)  Elegantifiiirrjmhocar- 
tis  obfretriciae  argumentum 
fere  totum  phyfioipgicum  eft, 
&  ex  do&rina  irritabiSiratis  at~ 
que  fenfibilstatis  expiicari  de-> 
bet.  Mittimus  nunc  hypo- 
thefium  inilgnem  cohortem, 
quibus  &  noftra  &  antiquiora 
tempora  ludunt,  &  modo  ex 
torminibus ,  modo  ex  defeciu 
rejpirationisy  vel  alimentitae- 
dio  atque  inopia/ex  acrimo* 
ttia  liquoris  amnii ,  caloris  in- 
tolerantia ,  menjlvui  jluxus 
tnoliminihus ,  nec  non  ex  pla- 
centae  traBione  &  mutata 
embryonis  figura,    mirabilem 


Vel  enim  contrahitur  vte- 
rus  dibito  <£r  legali  tempore, 
ad  edendum  in  lucem  partum 
legitlmum  &  maturum ,  vel 
vero  praematurae  fitnt  eius  con* 
traSiGnes  vt  aborfus,  abortus, 
&  foetns  praematuri  inlucem 
edantur,  tunc  hoc  in  cafu 
caufaequiedam  externae  prae- 
ternaturales  vehemenrer  irri- 
tantes  accedunt,  cum  in  prio- 
ri  omnia  naturalia  fuerint. 
Contra&io  iraque  vteri  in  quo- 
libet  cafu  efteffe&usirritatio- 
nis ,  quae  fi  fatis  valida  fue- 
rit  vtemm  ad  contra&ionem 
difponit.      AHac  minc  funt 


hunc  contrahendi  nifum  expli-  corporis  animalts  partes,  quae 

care  ftuduerunt.  Haec  ad  nos  ab  exteriore  fuperficie  irritari 

non  pertinent.     Proponimus  poffunt,  aliae  ab  interiore,  a- 

hic    folummodo    hypothefin  liae  ab    vtraque  fimul„     Ad 

probabiliorem,  quae  cum  ve-  mediam  clafTem  quae  inrerius 


ritate,  ftructuravteriipfisque 
obferuationibus  conciliaripot- 
eft.  Vreri  contra&io  adeo- 
que  contentbrum  expulfio 
duplici    modo    fieri     poteft. 


in  ftatu  naturali  ad  contra- 
£Honem  irritantur,  pertinet 
vterus  grauidus,  qui  fpecifi- 
cam  irritamenti  caufam  in 
contentis  fuis  habet. 


\  C.  V.    THEORIA   PARTVS,  45 

hendi  nifu  eft,  eumque  nifum  exerceret,  nifi  ab  ipfa 
caufa  extendente,  vtpote  refiftentia  fortiori,  impedi* 
retur. 

$.     94- 

Gum  primum  vero  vel  haec  refiftentia  minuitur,vel 
irritatio  accedit  nifum  contracTionis  augens  &  roborans 
(§•  9$0>  ita  vt  refliteritiam  fuperet,  vel  vtraque  caufa 
concurrit,  nifus  ille  kk  contrafctendi  in  a&um  deduci- 
tur  vterusque  contrahitur. 

§.  95- 
Haec  vero  vteri  vis  contrahendi  refidet  in  fibris 
eiusdem  motricibus  43)  (§.  450»  quae  pertinaciffimo 
nexu  cohaerent  omnemque  vteri  ambitum  cingunt,  fi- 
ne  laceratione  in  ftrata  non  diftinguendae,  &  paffim 
vafis  irretitae.  PofTumus  tamen  vtcunque  in  grauidis, 
parturientihus  &  puerperis,  varias  fibrarum  direcliones 
&  plura  ftrata,  (g(g  viciffim  excipientia  vario  modo, 
fine  conftanti ,  quae  faltem  appareat,  lege  fecernere. 

§.  9^ 
AHa  flrata  longitudinalia,  a  fundo  ad  orificium  de- 
currentia,  contra&a  axin  longitudinalem  breuiorem 
reddunt  &  contenta  vteri  verfus  criflcium  deprimunt. 
Solent  fere  ad  exteriorem  interioremque  vteri  fuperfi- 
ciem  reljtqua  flrata  complecli ,  iisdem  etiam  paffim  im- 
mixta  :    quandoque  akernae  fere  funt  fibrarum  longi- 

tudi- 

43)   An  vterus  exfolisva-  rallelae decurrant,  ncc  in flra* 

iis  conftet  tela  celluloia  iun-  ta  diflincla [colleclae  Jint ,  nec 

ftis?    An  fibrae  muiculares?  afperae  inueniantur  ,*   nec  fti- 

An  motrices  adfint  &  irrita-  mulo  anatomico  ad irritabill* 

biles  ?    Vix  cum  veritate  ne-  tatem  vellicari  poffint,    cum 

gari  pofTunt  ribrae,   quamuis  fpecirkum  illarum  irritamen- 

mufcularium  inftar  non  pa-  tum  ignoremus. 


4*         G,  V*  THEORIA    PARTVS. 

tudinalium  &  transuerfalium  difpofitiones ,  cum  irre- 
gulari  obliquarum  ordine  inferto» 

§•     97. 

€opiofiora  craflioraque  frequenter  funt  transuerfa- 
lia ,  quorum  alia ,  quae  ad  angulum  fere  reclum  lon- 
gitudinalia  fecanc,  pro  orbicuiaribus  haberi  poiTunc; 
alia  magis  obliqua  funt ;  vel  propria ,  vel  ex  longitu- 
dinalibus,  in  latera  fecedentibus ,  continuata.  Orbi- 
cularia  fundi  contracla  partim  vteri  vercicem  depri- 
munt,  partim  diamecrum,  feu  axin  transuerfalerri  mi- 
nuunt,  iuncYimque  cum  longitudinalibus  faciunt,  vc 
contenta  vteri  deprefla  axin  longitudinalem  fequantur. 
Idem  praeftant  orbicularia  corporis,  circum  vteri  cir- 
cumferentiam  ducta,  quae  pariter  axin  trausuerfalem 
minuunt,  contenta  vteri  aequali  vi  ex  omni  ambitu 
verms  axin  longitudinalem  pellunt,  atque  in  ea  dire- 
clione  fufpenfa  cenenc. 

§.     98. 

Orbicularia  circum  vteri  orificium  dudta  44) ,  fi 
longitudinalium  a&ionem  fuperant,  aperturam  orificii 
vterini  claudunt  pro  ratione  fuae  contra&ionis,  illis 
vero  vi£ta  cedunt,  extenduntur,  furfum  a  Iongitudi- 
nalibus  fuper  partem  oui  nafcituram,  velutfuper  croch- 
leam,  rrahunttir,  diduclaque  faciunc,  vt  apercura  am- 
pliecur. 

§.  99. 

44)  Quamdiu  grauiditasad  vteri  corpus;    tempofc  vero 

finerh  perdu&a  nondum  eft,  partus,  quando  hae  fibrae  funt 

hoc  fibramm  ftncum  validis-  diductae,tune  tenuius  efl,  at* 

iimum    eft,    tjuoniam   magis  que  minus  reflltit* 
conftrifaim.    o^\im    r«liquum 


C.  V.    THEORIA    PARTVS.  47 

§.     99» 

Reliquis  flratis  interfperfa  obliqua  nullum  quafi  vte- 
ri;punctum,  dum  partus  flt,  iine  contractione  relin- 
quunt,  iuuantque  flnito  foetus  partu  vteri  in  minorem 
molem  reditum  vaforumque  preffionem. 

§.     ioo« 

Sub  finem  grauiditatis  vteri  habitus  mutatus  ilbra- 
rum  motricium  contraclionem  determinat. 

1)  Moles  foetus  aucla,  minutaque  Iiquorls  amnii 
copia  ($.72.)  faciunt,  vt  foetus  extrema  vterum  tan- 
gant  atque  diducant.  Minimum  obitaculum  iitis  vio- 
lentiis  fegmentum  inferius  obiicit ,  tenuius  videlicet  re- 
liquis  partibus  (§.  65.),  apertura  orificii  perforatum, 
mobilitatem  ad  fuperiora  fibris  impertiente  ($.  98»)» 
&  liberiori  va^inae  oppofitum  (§.  87.)»  cum  reliquae 
vteri  partes  partibus  abdominalibus  fuftineantur.  Quam 
ob  rem  in  vteri  fegmentum  inferius  nititur  ouum  eius- 
que  flbras  dilatat,  a  fe  inuicem  dimouet,  longiores 
reddit ,  ipfumque  profundius  in  vaginam  detrudit» 

§.      101. 

Cum  defcendit  ouum,  &fegmenti  fibrae  elongatae 
funt ,  minuta  eiusdem  refiitentia,  robur  fua  fponte  fun- 
do  corporique  additur,  ftrata  eorundem  (§.04.)  con- 
trahuntur,  atque  adeo  depreflum  ouum  fegmenti  infe- 
rioris  iibras  comprimit ,  earumque  varia  itrata ,  fibi  in- 
uicem  impoiita ,  propius  ad  fefe  pellit,  ita  vt  humo- 
res  ex  fuis  vaiis  pellantur  &  prefli  nerui  hebetentur. 
Qui  Tane  eirectus ,  vlterius  fegmentum  inferius  debili- 
tans,  cauifam  contraclionis  in  fundo  auget.  Quin  ex* 
tenuato  fegmento  inferiori  &  in  vaginam  deturbato, 
liquor  amnii  iuxta  cum  foetu  delabitur,  liberumque 

ad 


48 


C.V.    THEORIA    PARTVS. 


ad  vteri  fandum  fpacium  relinquit,  nauamque  con- 
traclionis  fundo ,  fublata  refiftentia ,  neruum  largitur. 
Premens  pondere  fuo  ouum ,  perpendiculare  vel  in- 
clinatum,molis  expandentis  (§.  pr. )  vim  infigniter  iuuat 
&auget  45)- 

§•     102. 

2)  Crefcit  porro  fibrarum  vis  irritatione  46)  (§.  93,), 
quam  afFerunt  (cc)  expanfio  &  compreilio  ab  ouo  in- 
dudae  (§.  100.);  (|3)  forma;  quando  nempe  tortuofae 
fibrae  in  recYitudinem  eousque  extenfae  funt,  vt  abs- 
que  elongatione  vel  ruptura  vlterius  extendi  nequeant. 
Frequentior  gemellorum  partur  praematurut ,  abortut 
periodicus  47)  &c.  eam  mutationem  vtero  contingere 

veri- 


-1  4^ )  An  pondus  prementis 
oui  inter  adiuuantes  partus 
caufas  pertineat,  illud  inprae- 
fenti  nec  negare  nec  affinmare 
conabimur.  Solum  vero  pon- 
dus  partum  non  erncere  mihi 
omnino  videtur,  cum  in  ani- 
mantibus  brutis  pariter  par- 
tus  continganr,  quibus  tamen 
horizontali  fitu,  vteri  pondus 
agere  adeo  multum  ncquir. 
Feminae  praeterea  le&ulo  per- 
petuo  decumbentes  partum 
quoque  edunt. 

46)  Omnis  vis  vterum  ad 
contra&ionem  difponens  du- 
plex  eft,  mechanica  altera,  al- 
tera  propria  vtei'0  infita  vi$ 
vitalisy  qua  fublata  reiiftentia 
vterus  {elc  contrahit,  omnia- 
qiie.  contenta  expellit.  Hanc 
efficaciam  prae  reliquis  illu- 
ftrant,  figura  vteri  Jphaerica. 


poft  mortem  remanens:  con« 
traBio  vteri  poft  fe&ionem 
caefaream  in  fentina  demor- 
tua  peraclam :  foetuspnftmor- 
tem  mqtris  abvtero  lefe  con* 
trahente  adhuc  expulfi :  fpon* 
tanea  £f  nataratis  placentae 
expuliio :  randem  proportio* 
fiatayteri  contraBio  quam  o- 
perator  fcnrit  fub  verfione 
infanris  in  pedes. 

47)  Duo  haec  argumenta 
egregie  illuflrant  perpetuum 
fibrarum  vteri  morricium  in 
contractionem  nifum.  Gemel/i 
enim  vtplurimum  in  vtero 
maiusfpatiumoccupant,  hinc 
vbi  vsque  ad  gvum  menfem 
increuerunt,  tunc  eandeni 
magnitudinem  acquiiiuerunt, 
vt  vterum  expandant  ad  na- 
turafcm  amplitudinem,  qua 
fibiae  eius  in   contractionem 

ftimu- 


I 


C.  V.    THEORIA   PARTVS.  49 

verifimiliter  probant.     CaufTae  fupra  (§§.  pp.)  expofi- 
tae  ad  os  vteri  fibrarum  actionem  dirigunt. 

§.     105. 

Ita  vero  vterus  contrahitur ,  vt  transuerfales  flbrae 
ouum  in  axi  fuftineant (§.97. ),  longitudinales  cum  trans- 
uerfalibus  fundi  idem  deprimant  &  orificio  apprimanr, 
fundum  ex  vna  parte  verfiis  orificium  ducant,  &  exal- 
tera  parte  ad  fundum  trahentes  fegmentum  inferius  cum 
orificio  diducant  (  §.  98.)»  &  orificium,  hucusque  ici 
vaginam  adhucdum  prominens,  complanent  atque  de- 
tergant,  donec  tandem  3  repetita  acYione  eius  prorni- 
nentia  plane  euanefcat. 

§.     104.  v 

Eousque  vero  haec  aclio  durat,  donec  tantum  fra- 
cla  fit  vis  fibrarum  fundi  &  corporis ,  vt  mrfus  aequalis 
fiat  vi  fegmenti  inferioris ,  iicque  aequilibrium  redeat. 
Quo  faclo  aequali  ratione  liquor  amnii  rurfus  circum 
foetum  diftribuitur  atque  quies  redit,  perturbanda  de- 
nuo ,  cum  aequilibrium ,  reftituta  fundi  adione ,  fueric 
fublatum. 

§.     105. 
Variae  autem  hae  vteri  contractiones  absque  fenfu 
doloris  fieri  nequeunt,  hinc  iure  fuo  Doiores  ad  partitm 
vocantur.     Neque  tamen  femper  in  ratione  contra&io- 

num 

flimulantur.    Abortus  perio-  ceptione  vix  2f.  partum  ma- 

dici  exempla  eiusdem  valoris  turum    edunt ,      fed    faepe 

funt.    Dantur  enim  feminae,  primo      tempore       quamuis 

quae  ob  iaepius  repetitos  ab-  &   maritus    &    medicus    il- 

ortus  vix,      nifi    fatis    fero  lud  non  femper  attendant,  ab. 

partum   perfeftum  edere  fo-  ortum  edunt.      Vana  itaqae 

lent.     His  procul  dubio  ali-  faepius  in  nuptis   fterilitatis 

quid  in  ftruclrufa  vteri  peccat.  conie&ura. 


Jnter  fo,  feminas  a  prima  con- 


D 


.     jo  C.  V.    THEORIA    PARTVS. 

num  cruciatus  funt.     Multum   faepe  dolent  feminae 
^Ja  paruis  contra&ionibus ,  parum  a  magnis. 

:;  §.      106. 

Vltimo  grauiditatis  menfe  vterus,  in  aliis  citius,  in 
\lu  aliisferius,  iftam  contractionem  patitur,  prout  nempe 
CO  yel  citius,  vel  ferius,  ouum  in  vteri  fegmentum  inferius" 
nititur* 

§.  107. 
Cum  vero  ab  initio  minoris  momenti  fit  fegmenti 
inferioris  dilatatio ,  atque  orificium  vteri  adhucdum  in 
vaginam  protuberet,  ita  vt  fibrae  eiusdem  orbiculares 
notabilem  reliquis  fjbris  refiftentiam  faciant:  hinc  le- 
uiores  ab  initio  foient  efie  iftae  mutationes,  parum  tem- 
poris  durare ,  &  longiora  eiTe  interualla ,  quibus  vteri 
contraclio  redit. 

§.      I  08. 

Cumprimum  vero  prificii  in  vnginam  prominentia 
feredeletaeft,  atque  fegmentum  inferius  detrufum  ma- 
gis  &  attenuarum ,  tunc  maiori  momento  fundi  &  cor- 
poris  aclio  aclionem  fegmenti  inferioris  fuperat:  maiori 
itaque  vi  &  per  longius  temporis  fpatium  vteri  fundus 
&  corpuscontrahuntur,  maiori  vicontenta  verfus  orifl- 
cium  premunt,  hocque  ipfum  fortius  diducunt,  ita  vt 
fuccefiiue  magis  aperiatur  &  contracfio  dicia  faepius 
recurrat. 

§.     100. 

Eadem  vero  fundi  &  corporis  a£Hone  contenta  ver- 
fus  orificium  deprimuntur,  adeoque  liquor  amnii,  ve- 
lamentis  inclufus,  foetu  mobiiior,  ante  foetus  caput 
pellitur,  imo  intra  ipfam  orificii  aperturam  ita  trudi- 
tur,  vt  cunei  adinftar  praecipuique  inftrumenti  idem 
dilatet. 

£.   110. 


C.  V.   THEORIA  PARTVS.  5.1 

§.      1 1 o. 

Ad  hanc  vteri  contra&ionem  &  alia  accedit  caufa, 
quae  foetus  detruftonem  multum  promouet.  Nimirum' 
fenfatio  molefta,  a  contraclione  vteri  orta,  in  confenfum 
trahit  diaphragma  &  mufculos  abdominales ,  ita  vt  hi 
mufculi  magna  vi  concrahantur :  quam  contra&ionem 
minus  voluntariam,  aclione  voluntaria  &  fpiritu  retento, 
parturiens  multo  fortiorem  reddere  potefh 

§.      iii. 

Vt  autem  aclio,  ex diaphragmatis  &  mufculorum 
abdominalium  aclione  compoiita ,  maxima  vi  in  vterum 
impendatur,  vterus  in  axi  peluislocatus  erl,  qui  qui- 
dem  axis  fere  cum  illarum  aclionumdiagonaliconuenit.    . 

§.      112. 

Hifce  continuis  aclionibus  repetitis  tandem  vteri 
oriflcium  penitus  aperitur,  ita  vt  cum  vagina  vnicum 
canalem  perpetuum  vteri  cauitas  efriciat.  Quare  quae- 
dam  folum  reftant  contradiones  pro  dilatanda  vagina  & 
externo  (inu,  foetuque  cum  fecundis  penitus  expel- 
lendo. 

f  §.      113. 

Hac  ratione  partus  abfoluitur  maxime  fanus ,  feu, 
utvocatur,  naturaiis.     Requirit  autem  hic,  vt 

ct)  Peluis  fit  probe  conftituta,  &  vtraque  eius  apertura 
liberum  foetui  tran(itum  concedat  (cf.  Cap.  1.). 

P)  Foetus  caput  ad  peluim  iit  proportionatum, 

7)  Foetus  &  vterus  in  axi  peluis  (int  liti. 

$)  Nullam  vterus,  vagina  &  finus  externus  praeternatu- 
ralem  conititutionem  habeant. 

D  z  §♦  114. 


52  C.  VI.    VIRGINITAS. 

§.  114* 
Cur  nono  menfe  folari  abfoluto  hic  partus  fiat,  fx- 
plicare  nemini  eft  datum.  Creacurarum  determinatae 
in  ortu  periodi,  ex  caufis  cognofcendae ,  nos  latent, 
quoniam  rationem  reftftentiarum  ad  vires  impellentes 
numeris  exprimere  non  licet. 

)■§* 


F 


Cap.  VI. 

V  I   R  G  I  N  I  T  A  S. 

§.    1 1 5. 

emina  confiderari  poteft 


i°  In  ftatu  virginitatis  integerrimo:  quae  nempe  nec 
partum  edidit,  nec  abortum  eft  pafTa,  nec  cumviro 
commercium  habuit,  nec  violentiam  accepit. 

20  Tanquam  perfona,  quae  quidem  non  peperit,  nec 
abortum  efl  pafla,  nec  cum  viro  commercium  ha- 
buit ,  fed  tamen t  vel  ex  infortunio,  vel  ex  libidine, 
violentiam  accepit. 

30  Quae  nec  partum  edidit,  nec  abortum  eft  pafla, 
fed  cum  viro  commercium  habuit. 

40  Quae  partum  perfe&um  nondum  edidit,  fed  abor» 
tum  eft  paifa. 

5  °  Quae  reipfa  infantis  nati  mater  eft. 

§.      116. 

Quinam  autem  in  femina  examinanda  ftatus  prae- 
fens  (it,  declarat  praecipue  &  orificii  vterini,  &  finus 
externi  habitus :  ita  tamen,  vt  quaeuis  regula  exceptio* 

nem 


C.  VI  VIRGINITAS.  5$ 

nem   admittat  rariorem  &    ex  circumftantiis   diiudi- 
candam. 

§.     117. 

Virginis  integerrimae  cunclae  partes  externae  funt 
firmae,  optime  fefe  fuftinentes ,  minimae  flaccidae. 
Sinus  orae  optime  conniuent,  atque  cum  duritie  tu- 
ment.  Similis  nympharum  eft  conftitutio,  quae  & 
ipfae  minores  efie  obferuantur  finuque  externo  te&ae. 
Minus  etiam  clitoridis  praeputium  efle  folet ,  glandem 
non  obtegens.  Cun&ae  partes  nitent,  fptendent,  di- 
lute  rubent.  Hymen  vero  praefens  &  integer  praeci- 
puum  virginitatis  clauftrum  &  fignum  habeatur.  Ori- 
ficium  etiam  vrethrae  penitus  e.ft  claufum.  Columnae 
rugarurn  vaginalium  quam  maxime  tument,  ita  vt  fu- 
perior  inferiorem  contingatt  tumet  &  veftibulum  at- 
que  finus  muciferos  profundos  ofTert. 

§.  118. 
Inde  fit,  vt  primum  commercium  cruentum  fit  at- 
que  dolens  48),  nifi  forfan  maior  fibrarum  laxitas  va- 
ginam  atque  hymenem  immunes  doloris  atque  violen- 
tae  disruptionis  reddat.  Neque  etiam  cruor  ille  do- 
lore  profufus  virginem  femper  illibatam  demonftrat, 
praefertim  cum  is  vel  fingi ,   vel  arte  effici  poflit. 

§.  119- 

48)  Quaeritur  an  abfolu-  ro  commercium    habuerunt, 

te  requiratur  pro   declaranda  hymen  efi   integer ,    apertura 

virginitate  fanguis   &  dolor,  tam  angufta,  vt  vix  exiguum 

dum  femina   adulta  primum  frylum  admittat ,    vajis  fan* 

celebrat  com  viro  adultocon-  guiferis,   &  tanquam  produ- 

greffum  ?    Cum   iniigni  pro-  ftio  cutis  externae  neruis  in« 

babilitate  pro  affirmatiua  re-  ftru£tus,  hinc  laefio  eius  nun- 

fpondere  po/Tumus.  Feminis  quam  fine  dolorifica  fenfatio- 

cnim  quae  nondum  cum  vi-  ne  &  cruentatione  fieri  poteft. 

D  } 


54  C.  VI.    VIRGINITAS. 

§.     119. 

Eiusmodi  tamen  hyrnene  munita  puella  poteft  in 
vterum  recepiffe ,  vti  grauidarum  docent  exempla,  in- 
tegerrimo  hymene  occlufarum,  quas  vero  orificii  vte~ 
rini  ftatus  detegit, 

§♦12©. 

Secunda  &  tertia  fpecies  (  §.  1 15.)  ab  inuicem  di- 
flingui  accurate  nequeunt.  Orificium  enim  vteri  iis  eft 
virgineum(§.  46. ),  vixque  aliud  adefl  indicium,  nifi 
quod  in  illrs,  quae  frequentius  viri  confuetudine  vfae 
funt,  defcendat:  quanquam  libidinis  indubium  figmfm 
haberi  nequit,  quod  &  in  integerrima  virgine  vagina 
breuior  efTe,  vel  &  vitioie  defcendere  vterus  poteit, 
vti  id  obferuare  licet  in  morbis  cache&icis ,  Iaxitatem 
fibrarum  inducentibus ;  hydrope  &  flatulenta  inteftino- 
rum  diftenfione,  pondere  fuo  vterum  deprimentibus ; 
vaginae  atque  vteri  prolapfu,  orificium  vteri  fecum  tra- 
foente  &c.  Hae  vero  caufae  morbofae  diligenter  in-* 
quirentem  non  facile  latere  queunt. 

§.  '  121. 

Partes  vero  externae  in  his  (§.  pr. )  flaccefcunt, 
minus  conniuentes  orae  hiant,  grandefcit  clitoris,  eius- 
que  praeputium  in  primis ,  eousque,  vtintegram  glan- 
dem  tegat.  Nymphae  funt  colore  obfcuriori,  e  finu 
prominent,  cundtaeque  reliquae  partes,  quae  in  virgine 
integerrima  colore  funt  rofeo,  eandem  coloris  muta- 
tionem  patiuntur.  Oriiicium  vrethrae  fit  amplins  & 
apertum.  Hymen  colore  eft  obfcurion,  Haecidus,  mi- 
nor,  hinc  inde  abrafus,  imo  penitus  deficiens,  pro 
gradu  caufae  deflruentis.     Ad  introitum  vaginae  earun? 

culae 


C.  VI.  VIRGINITAS  55 

culae  myrtiformes  locantur  49);  ipfa  vagina  eft  aperta, 
amplior,  columnis  flaccidioribus  diftincla. 

§.        12  2. 

Praeter  vero  libidinem  aliae  etiam  funt  caufae,  quae 
hymenem  afficere  poflunt,  atque  virginitatis  ftgna  phy- 
fica  ita  deftruerer  vt  moralis   nihilominus  virgo  ma- 
ueat,  quales,  exempli  gratia ,  efle  poflimt 
i°   Equitatio  frequentior,   ad  modum  praefertim  vi- 

rorum  inftituta. 
20  Infortunium. 

30  Prolapfus  vteri  completus,  nec  non  prolapfus  va- 
ginae  maior,  praecipue  columnae  fuperioris.  Hi 
enim  prolapfus  &  hymenem  vitiant  &  genitalium  ha- 
bitum  mutant. 

4°Colorem  etiam  fplendentem  mutant  inliuidiorem  at- 
que  vaginam  relaxant ,  morbi  cacheclici ,  praecipue 
fluor  albus ,  &  vteri  haemorrhagiae :  qui  vero  mor- 
bi  hymenem ,  quamuis  flaccidiorem ,  integrum  re- 
linquunt. 

5°  Pus  acrius  hymenem  erodere  poteft. 

6°  Inebriata  etiam  vel  opiato  ftupefacla,  fine  culpa 
deflorefcere  yirgo  poteft  50). 

Hae  tamen  caufae  plerumque  funt  cognitae. 

D   4  §.  I2J. 

49)  Si  carunculae  myrti-  quoties  venere  vfam  effe,  aut 

formes  adfunt,   tunc  certis-  ex  infortunio  hymenem  ami- 

fimum  eft,  hymenem  iam  cfle  fifle. 

deftru&um,  &  foeminam  re-  ?o)  Elegans  quoddam  huc 

petitum   cum  viris  commer-  pertinet    medicinae    forenfis 

cium  habuifTe,  ii  vero  lacer,  argumentum,  dum  an  detttr 

tunc  inde  cplligere  poflumus,  fluprum  viohntum  quaeritur. 

aut  femel ,    aut  bis  aut  ali-  Si  ftupri  nomine  intelligimus 

omne 


56 


C.  VI.  VIRGINITAS, 


jf.  125. 
Quarta  fpecies  fere  nequit  agnofci  atque  a  priori 
diftingui ,  fi  abortus  fuerit  embryonis  vel  molae  mino- 
ris.  Si  quando  vero  maior  fuerit  embryo  vel  mola, 
propius  ad  fequentera  fpeciem  aecedit,  faltem  ii  femi- 
na  poft  fextum  menfem  abortum  fuerit  pafla.  Ante 
hoc  tempus  orifklum  vteri,  fecus  ac  in  partu,  non  £c 
breuius  &  complanatum,  iiue  deterfum,  fed  potius 
aliquanto  longius,  mollius,  magisque  tumet,  atque 
eousque  folum  aperitur,  vttranfitus  molaevelembryo- 
ni  concedatur;  quapropter  &  cicatrices,  abfoluto  ab- 
ortu,  vei  nullae,  vel  faltem  minores  atque  minus  con- 
fpicuae,  in  rima  transuerfa  reperiuntut.  Fraenuium 
nondum  eft  explanatum;  fed  hymen  deletus. 

§.     124. 
Quod  autem  ad  feminam ,  quae  partum  iam  enixa 
eft,  attinet,  praeter   di£ta  defloratae  virginitatis,    alia 
infuper  figna  matrem  produnt. 

i°  Frae- 


omne  commercium  carnis  il- 
legitimum ,  cuius  autoritas 
non  eft  a  matrimonio,  tunc 
merito.diftingueradebemus  in 
Jluprum  vohmtariuni,  &  non 
vohmtarium  f.  violentum.  II- 
lud  flt  confentiente  vtroque 
fexu,  cftque  concubitus  fim- 
pliciter  illicitus ,  hoc  vcro 
repugnsntiam  fequioris  fexus, 
&  adhibitam  a  potiori  vim 
fupponit.  Faciie  variae  huius 
violenti  ftupri  fubdiuiliones 
conititui  pofTunt,  quaeque 
rcuerr.  Jocum  habent,  in  ftu- 
prum  nemrc  violentum  mo» 
rah  $c  pbyficum'   mtentatum 


tam  &  plane  vi&lentum;  vt 
nunc  praecipua  quaeflio  mo- 
ueripofEt,  an  ftuprum  phy- 
fkum  plane  violentum  atque 
confumatum  detur  ?  quod 
quidem  in  femina  adulta ,  vi» 
giii,  mcntisque  fanae  atque 
conftantis  non  crederem,  cum 
motus  mufculorum  abdomi- 
nalium  &  natium  nulla  vi  & 
ligatura  contineri  atque  coer- 
ceri  poflic,  quin  poluis  per- 
petuo  moueatur,  intentatum 
itaque  ftuprum  omnino  fieri, 
corpus  feminae  contaminari, 
fed  confummatum  ftuprum 
femina  nolente  vix  ac  ne  vix 


&  confitmatum;    Semiuiolen-    cjuidem  cxerceri  poterit. 


C.  VL  VIRGINITAS.  n 

i°    Fraenulum  deletum. 

Solet  enim,  dum  caput  nafcitur,  diriflimo  cum  cru- 
ciatu.,  extendi  &explanari  fraenulum;  quod  in  femina, 
nonmatre,  latum  finuspofterlori  parti  praetenditur, 
ex  perinaeo  protraclum. 

2°  Hians  &  inaequalis  rima. 

Partu  quidem  abfoluto  priftina-m  figuram  vterus  fere 
recipit,  in  orificit)  vero  aliqua  diuerfitas  apparet.  Co- 
nicum  enim  illud  in  virgine  eft  &  claufum  (§♦  47»)  ;  in 
ea  vero ,  quae  partum  edidit ,  in  formam  cylindri  vel 
inuerfi  coni  mutatur  &  craflefcic.  Hiat  apertura  exter- 
na,  digiti  explorantis  apicem  excipit  &  diftincliora  funt 
Jabia.  Interni  praeterea  labiorum  margines  fiuiit  inae- 
quales ,  tanquam  incifionibus  notati  &  cicatricibus  fue- 
rint.  Qui  quidem  hiatus  atque  cicatrices ,  praecipue 
copiofae ,  maxime  fe&ionem  cruciatam  prae  fe  feren- 
tes ,  fignum  indubitatum  praebent  partus  iam  editi. 

3  °  Abdominis  rugae  &  lineolae. 

Poft  partum  quidem  abdomen  expanfum  rurfus  con« 
trahicur,  fed  variis  in  locis  lineolis  alBicantibus&fplen- 
dentibus,  quafi  leuibus  epidermidis  cicatriculis ,  aiftin- 
gwitur,  loca,  vbi  olim  rugae  fuerant,  defignantibus. 
Caeterum  in  aliquibus,  praecipue  iis,  quae  cum  la- 
xiore  cute  aliquoties  iam  pepererunt,  ipfae  rugae,  quin 
expanfum  pendensque  abdomen,  remanere  confue- 
uerunc. 

40  Lineolae  mammarum. 

Pari  modo  turgidae  lacle  mammae,  poftquam  can* 
didi  fontes  exaruerunt,  iterum  fubfident,  fimiliaque  ci- 
catricularum  vel  albicantium  &  fplendentium  lineolarum 
veftigia  feruant,  quin  laxae  dependent,  atque  areola 
&  difco  maioribus  &  fufcis  faedantur*     Maior  horum 

D  5  figno- 


58  C  VI.  VIRGINITAS. 

fignorum  in  feminis,  quae  la&enti  pufioni  vbera  prae- 
buerunt,  vis  efl. 

5°  Macuiae  femorum  crurumque  coeruleae* 

Ex  grauidarum  varicibus  iftae  maculae  natae,  perplu- 
res  annos,  fl  ampliores  fuerint  varices,  fubfiftunt. 

§.     125. 

Non  idem  vero  iftorum  fignorum  valor  eft.  Con- 
ftans  fere  &  indubitatum  fecundum  eft:  neque  etiam 
explanatum  fraenulum,  fpiendentes  abdominis  &.mam- 
marum  lineae,  magisque  iilius  rugae,  &  femorum  ma- 
culae  fallunt.  Nihilo  tamen  fecius  dubii  quandoque 
fumus  in  fraenuli  habitu  cognofcendo,  an  breue  fit  la- 
tumue?  Ahdaminis  &  mamrnaruni  rugae  atque  lineae 
in  feminis ,  quae  corpus  curant ,  vbera  non  praebent, 
&  quarum  cutis  magno  elatere  pollet,  quandoque,  etiam 
pofl  aliquot  partus  ita  explanantur,  vt  vix  certum  in- 
dicium  remaneat,  &  immutata  a  virgineis  appareant. 
Quid  quod  hydropes  etiam  abdomen  expandunt  &  fa- 
riati  riigas  relinquunt.  Color  etiam  areolae  fiibfufcus 
in  feminis,  quarum  cutis  non  alhet,  quandoque  eft, 
liquidem  in  his  illisque  rofeus  effe  vtplurimum  folet. 
Nec  folae  mammae  penduiae  &  flaccidae  partum  faclum 
indicant,  quales  ex  diuerfis  aliis  caufis ,  praecipue  ae- 
tate  &  phthifica  dispofitione,  efle  poffunt,  in  virgine 
quoque  integerrima:  quin  virgineum  robur  in  fupra 
expofito  habitu  poft  plures  interdum  partus  manet, 
Varicum  maculae  pofl  plures  annos  disparent&  in  mul- 
tis  feminarum,  cum  ipfis  varicibus,  totae  defiderantur. 
Signa,  quae  ab  vrinis  defumuntur,  audiri 
non  merentur. 

Cap. 


Cap.    VII. 

GRAVIDITAS. 

§.  126. 

^y  imis  longum  foret,  fi  omnia ,  quae  ab  aliis  afFe- 
-*-  ^  runtur,  grauiditatis  flgna  recenfere  vellem.  Piu- 
rima  eorum  funt  dubia,  variis  morbis  communia ,  con- 
ceptionem  necefTario  non  infequentia.  Multa  penicus 
funt  falfa,  erroneis  hypothefibus  fuperftrucla,  Veriflima 
etiam  confufionis  caligine  ita  obdu&a  funt,  vt  certi  ni- 
hil  doceant,  Interim  praecipua  eorum  narratione  mea 
delibabo. 

§.  i*7- 
Quodfi  itaque  de  feminae  grauiditate  inquiritur, 
protinus  ad  foecunditatem  eius  refpiciendum  eft;  cu- 
ius  defedlus  variae  quidem  eile  poflunt  caufae:  harum 
vero  plurimae  funt  occultae  (  vti  morbi  locales  vteri ), 
quaedam  cognitae;  quae,  fi  in  quadam  femina  per- 
fpiciuntur,  efEeiuntJ  vt  femina,  grauiditatis  crimine 
rea,  facile  abfolui  poflit  5  i),  alii  vero  fpes  prolis  de~ 
fideratae  adimatur. 


/ 


§.    128* 


yi)  Iurisprudentia  medica  cipiendamgenimraminftru&a 

multis      egregiis      inftruitur  e/Te  debet,    &  femina  quam. 

praefidiis  ex    arte  obftetricia  a  priore  fterilem  deprehendi- 

defumtis,     Nouum   hic  fpe-  mus,  abomnigrauidirans  fii- 

cimen   fuppeditant  diuortio-  fpicione   libera    cft.       Virgo 

rum  phyficae  caufae  ex  parte  quatenus  cft  virgo  reuera  eft 

fexus    fequioris.        Femina»  fteriiis,  Bc  a  virgine  phyiica 

quam  actu  grauidam  pronun-  ad    denegatam   grauiditatera 

ciamus ,  poffibilitate  ad  fus-  iufta  fit  conciulio* 


6o 


C.  VII.  GRAVIDITAS. 


§.      128. 
Caufa  communiflima ,  quae  rem  facic  dubiam,  eft 
aetas,  vel  nimis  tenera,  vel  nimis  profe&a  52). 

§.     120. 

Quo  tempore  puella  ad  prolem  concipiendam  apta 

fiat,  propter  regionis ,   temperamenti,  fimiliumque  cir- 

cumftantiarum   varietatem,    determinari  nequit   53): 

raro  autem  ea  fit  ante  praegnans,  quammenflrua  flue- 

re 

f  1)  Tria    dantur   femina-     gitur  quid  fic  fterilitas  perpe» 
rum  fhdia,   quae  in  determi-     tua  ,  quae  temporariat 


nanda  eoncipiendi  facultate, 
&  inde  pendenre  grauiditate 
notarTda  funt^  a)  Aetas  ilfa 
quaefoectinditatem  praecedit, 
in  qua  nempe  organa  adhuc 
tam  tenera  funt,  vtnecmem- 
brum  genitaleadmitti,  &fper- 
ma  effundi,  nee  foetus  nu- 
triri,  nec  infans  excludipos- 
iir.    b)   Aliud  fladium  com- 


?3)  Menfkuationis  tem- 
pus  eit  probabilis  pubertatis 
vel  praefentis,  fi  menftrua 
adfunt,  vel  abfentis  fi  men- 
ftrua  nondum  eruperunt,  ter- 
minus.  Mammarum  &pubis 
errlorefcentia,  pari  plerumque 
pallu  eummenflruis  ambulat, 
&  ante  menftruorum  eruptio- 
nem,    raro    mammae   fuper 


prehendit  iliam  aetatem,   vbi     thoracem  eminent.  Vitae  ge- 
propter  conformationem  par-     nus  diuerfum ,  prouti  regio- 


tium  foemininarum  &  mem- 
brum  admitti ,  &  fperma  v- 
triusque  fexus  eiFundi ,  foe- 
tus  aii  atque  nutriri,  Sc  in- 
fans  debito  tempore  inlucem 
edi  potefr.  c)  Tertium  &vl- 
timum  ftadium  in  ea  verfatur 
aetate,   vbi  membrum  virile 


nis  diuerfitas,  diuerfum  pro- 
fluuii  terminum,  ocmenftruo- 
rum  feriem  iniigniter  mutat, 
vt  lauto  &  fedentario  accele- 
rentur,  macilento  atque  la- 
boribus  retardentur,  imo  in- 
tegris  gentibus  defint.  Idio- 
fyncrafiae    &  parentum   dis- 


quidem  admitti,    fperma  ef-  pofitioni  pariter  multum  tri- 

fundi,  &  foetus  fi  adeflet  ex-  buendum  ,  vt  hoc  per  multa 

cludi  poffet,  fedfubquafper-  faecula ,    per  integras  gene- 

ma  femininum  non  amplius  rationes  in  familiiscontinuari 

fecernitur,  &  plethora  parti-  poffit.     Libidinofa  educatio, 

cularis  ad  vterum   pro    nu-  veneris  repraefentatio ,    alia- 

triendo  foetu  necefiaria  iam  que  fimilia  irritamenta  men- 

ceffauit.    Inde  facik  intelli-  ftrua  citiora  *eddunt. 


C.  VII,   GRAVIDITAS.*  61 

re  incipiunt,  atqiie  pubes  efflorefcere.  Interim  tamen 
nonnunquam  accidit,  vt  a  retardato  nimis  hoc  liuxu 
pluribus  miferae  grauiditatis  communibus  fymptomatl- 
bus  laborent;  qualia  durus  abdominis  &  mammarum 
tumor,  languor,  appetitus  deficiens  vel  vitiatus  &nV 
milia;  quaevero,  cognita  fterilitatis  caufa ,  minimegra- 
uiditatem  probant. 

§.     130. 

Simili  ratione  poft  celfantem  fluxum  menftruumra- 
riflime  feminae  impraegnantur ,  ii  quidem  vnquam. 
Ipfa  autem  illa  ceflatio  frequentiflime  fecum  ducit  foe- 
cundi  conceptus  fymptomata  54)  (§.  pr.),  atque  bo- 
nas  vetulas^,  prolis  defiderio  ardentes ,  vana  fpe  de- 
ludit. 

§.     131. 

Nec  viragines  $$),  a  quibus  per  integram  vitam 
debitum  menftruum   non  foluitur  ,   concipere  folent. 

Con« 

$•4)  In  altis  feminis  fiunt  que  periodum  non  feruantia, 

mutaciones  morbofae,  inaliis  fed  quandoque   iufto   citius, 

non.     In   aliis  collectus  fan-  quandoque  iufto  ferius  red- 

guisvno  profluuioeffunditur,  eunt,  &  vna  cum  hac  mole- 

in  aliis  colle&us  manet  circa  fta  irregularitate  grauiditatis 

vterum  atque  vaginam ,    &  fymptomata  adfunt, 
exficcatur.    Praecipue  morbi 

has  menftruorum  mutationes  ff)  Legali  modo  faepe  de 

fequi  folent,    qui  pertinent  viraginibus    lites  mouentur; 

ad  fuccum  nutritium  &  fiui-  Si  quaeritur  quid  fint,   fatis 

dum  nerueum,  &  phthificam  commode  feminam  viragimm 

difpofitionem.     Per  infenfibi-  appellare  poftumus  illam,  cui 

les  gradus  menftrua  erumpere  quidem  a  natura  data  funtge- 

incipiunr,  &  fimili  modo  rur-  nitalia  muliebria ,   quae  vero 

fusdefinunr,     Vbicumlabe»  quoad  reliquum  corporis  at- 

fa&atione    fanitatis   cefiTant,  que  animi  ftatum  analogiam 

ibi   titubantia   funt,    admo-  habet  cum  fexu  potiore,  hinc 

dumque  irregularia,  certam-  idem  fere  funt  in  fexu  femi- 

nino» 


6i  C.  VII.  GRAVIDITAS. 

Contraria  exempla  in  noftris  regionibus  funt  rariora; 

quoriiim  aliquo  modo  illae  pertinent,  quae,  ob  nun- 

quam  intermiflam  feriem  grauiditatis  &  puerperii*  hanc 

excretionem  impediunc  $6). 

\ 
§.     132. 

Quibus  menflrua  funt  nimis  copiofa ,  haemorrha- 
giae  vteri  aemula,  vel  &  quibus  ftatis  periodis  con- 
ceptio  cum  menftruis  effluit,  pari  modo  fleriles  funt 
cenfendae.  Quo  &  referendae ,  quae  fluore  albo  lar- 
giori  laborant ,  praecipue  vterino,  maxime  a  partu  dif- 
ficili  orto. 

§•      M3- 

Imperforatae  etiam  concipere  nequeunt,  fiue  va- 
gina  exterius  hymene  integra  iit  occlufa,  fiue  in  medio 
iiii  poft  partum  difficilem  penitus  connata,  fiue  deni- 
que  orirlcii  vterini,  a  partu  difficili  vulnerati,  rima 
transuerfa  concreuerit,  vel  &  a  prima  conformatidne 
membrana  praeternaturali  fit  obrech. 

"'  J.   134- 

nino,  quou  fpadones  m  fexu  f6)  Infignem  a  menuruo- 

mafculino,     &    vrplurimum  rum  regula  exceprionem  fa- 

fteriles    inueniuntur*      Vteri  ciunt  feminae,  quae  regula- 

ilngularis  &  fere  Jfcirrhofa  du-  rirer  per  alia   corporis    loca 

rincs  parciiiitna  illis  menftrua  periodicum  hoc    profiuuium 

fundir.      Coloris  fblent   efle  experiunrur,  per  varices,  cica- 

plerunique  fufci,  vocis  grauis  triculas,  ex  apicibus  digitorum 

arque    fortis.     Mammas  ha-  ccc. ,  quaedam  porro  feminae 

bent  paruas  duras,  thoracem  rufticae,  integrarumque  dan- 

compreftom,   &  pubem  fere  tur  gentium,   quae  aufta  alia 

pucllarum  inftar   quae  men-  quadamfecretioncfuperfluum 

ftrua  nondum  experta   funt.  confumunr,  &non  menftrua- 

Animo  plane  virili  gaudenr,  tae  funt,   fudore  iraque  la- 

&venere,  nec  repraefentario-  boribus  aut  aliis  modificatio- 

ne,  nec  a£tu,  nec  coJIoquiis  nibus  plerhora  particularis  ex 

dele&antur,  fed  indifterenter  abundantia   enata  tolli  atque 

fkfe  habent.  compefci  potefl. 


C.  VII.  GRAVIDITAS.  63 

Saepe  etiam  fteriles  funt  feminae ,  quarum  vterus 
vel  vagina,  vlcere,  polypo  vel  infigni  aiio  tumore  & 
excrefcente  carne,  praecipue  carcinode ,  obfidetur. 

§•      M5. 

Plures,  easque  incertas  &  iatentes  caufas ,  hucnon 
facientes,  quarum  numerus  non  paruus  eft,  de  indu- 
Itria  omitto.  Concludimus ,  primam  grauiditatis  co- 
gnitionem  admittere  foecunditatem. 

§.     136. 

Mulierem  vero  concepiffe,  antequam  genuina  gra- 
uiditatis  criteria  apparent  57),  difKcillimum  eft  cogni- 
tu,  nec  nifi  probabiliter  fciri  poteft. 

Ium  Eiusmodi  fignum  probabile  habetur  peculiaris 
quidam  voluptatis  fenfus  in  vtroque  fexu ,  ad  exftafin 
accedens  ,  quae  in  femina  maior  efle  folet,  atque 
genitalibus  turgefcentibus  debetur ,  vterique  cum  par- 
tibus  annexis  rigori:  quin  animo  linqui  quaedam  fe- 
minae  folent.  In  viro  vero  gratior  perceptio  vim  le- 
minis  fbecundi  maiorem  innuit.  Fallere  tamen  hoc 
fignum  poteft  ob  coniugum  ignorantiam,  &  quarun- 
dam  feminarum  fenfitionis  hebetudinem:  quin  fiqe 
facla  conceptione  ifta  feminae  quandoque  fentiunt. 

§♦  13  7. 

$7)    Verioris    mutationis  &non  folum  feminaefoecun- 

in  vtero  fa£tae  figna  determi-  diratem  declarant,  ifed  dein 

nata;?atque  certa  diftinguenda  rurfus  disparent,  donec  poft 

funt  in  iigna   Conceptionis  &  aliquot  dies  grauiditatis  indi- 

Grauiditatis,     Ula  moxacon-  cia  accedunt,  a  plerisqueau- 

greflu  fa£to  cum  viro  foecun-  tem  feminis  negliguntur, 
do  intra  paucos  dies  adfunt, 


64  C.  VIU  GRAVIDITAS. 

§.13  7. 

Ildum.  An  femina  vtriusque  fexus  fimul  profun- 
dantur  nefcimus  5  8) ,  quae  male  veteres  ad  muci  la- 
cunas  in  feminino  fexu  retulerunt. 

Illum.  Viri  fkcitas,  quae  feminis  in  vtero  moram 
prodit ,  conceptioni  quidem  adiungitur ,  fed  fallit, 
quando  vaginae  rugae  &  fitus  iilam  moram  mentiuntur, 
atque  fola  liquoris  pars  coceptionem  facit, 

§•  M8. 
IVtum,  Dolor  quidam ,  quafi  leuioris  colicae,  cir- 
ca  vmbilicum:  infiatio  abdominis,  fpaftica  tenfio,  & 
repletio,  motus  &  calor  vagus  in  infimo  ventre,  vno 
alteroue  ^  conceptione  minuto  temporis  elapfj  obfer- 
uata  a  fagacioribus  feminis  phaenomena ,  ab  aliis  non 
attenduntur.  Idem  iudicium  eft  de  languore ,  artuum 
laflitudine  59)&quiete;  folitomaioribusamplexum  in- 
fequentibus;  horrore  &  leuiori  frigore,  per  uniuerfum 
corpus  perfufo,  quod  aiiae  fentiunt.  Quin  motum 
in  vtero  percipiunt,  ac  fi  inflaretur,  vel  oberrarent  in 
eodem  borborygmi ,  durante  per  aliquod  minuta  fenfu. 
Ipfum  quendam  transuerfum  ,  in  fede  inferiori  abdo- 
minis,  verfus  vnum  akerumue  latus,  motum  nonnun- 
quam  diflinguunt.  Quarta  demum  horae  parte  inter- 
iecla  borborygmi  in  aliis  oriuntur,     A  nouo  ftimulo 

fpafmo- 

?8)  Huius  loci  non  efl  vt  ouariis,  fi  vel  veficula  rumpi- 

disquiramus  fontes,   ex  qui-  tur,  vel  integra  ouaria  com- 

bus  ad  normam_antiquirTimae  primuntur,    vno   eodemque 

phyiiologiae  hypothefeos   v-  temporis    momento   contin- 

triusqus  fexus  fperma  fcatu-  gant,  nec  afErmare  nec  nega- 

rire  non   fine  omni  veritatis  re  aufim,  paulJo  ferius  illud 

fpecie  creditur,     Num  vero  in  feminis  lieri  mihi  videtur 

effuliones  mafculini   feminis  probabilius. 
ex  vejieulis)    &  foeminini  ex 


C.  "VII.    GRAVIDITAS.  6$ 

fpafmoque  vniuerfali,  ex  noua  irritatione  &  fanguiuis 
infiuxu  natis ,  oriri  videtur. 

§•      139- 

Vtum.  Poftridie  conceptionem  cum  quadam  an- 
xietate  vel  moerore  fpaftice  tumet  abdomen,  &nilpon- 
deris  abdomini  incumbentis  femina  ferre  poteft. 

§.      14°» 
Vltum.     Oriflcium  vtericlaufum  conceptionem  fa- 
#am  denotare  nequit  (§.  52. ). 

§♦     141. 

Conceptione  facla  quadrupliciafymptomata  nafcun- 
tur  grauiditatem  denotantia :   nempe  manifeftancur 

a)  Nouus  fHmulus, 
(3)  Suppreflio  menfium, 
7  Vteri  incrementum, 
S)  Ipfe  foetus. 

§.     142. 

Interim  tamen  feminae  reperiuntur,  quae  a  nouo 
flimulo  minime  afficiuntur ,  nec  prius  corporis  mutatio- 
nem  fentiunt,  quam  menftrua  ceffant.  Aliae  vero, 
ftatim  primis  a  conceptione  diebus ,  adeo  a  noua  ifta 
mutatione,  vt  mifere  aegrotent,  patiuntur.  Quamli- 
bet  &  aliae  caufae  adeffe  queunt ,  quae  eosdem  mbrbos 
producere  valent:  vtque  adeo  ex  his  morbofis  afleclib- 
nibus  defumta  figfia  non  nifi  probabilia  fint  ( cf.  §.  1 2  9. ), 

atque 

^9)  Infolita  ar^uum  lafli-  matis  foeminini'  fa&am  effe, 

tudo  bonum  fignuAn  eftin  fe-  prouti  fimilis  hffirudo  in  vi- 

minis  quae  concepeBttnt,  de-  ris  poft  fimilem  excretionem 

fignat  enim  excretioneiji  fper-  obferuatur. 

E 


66  C.  VIU    GRAVIDITAS. 

atque  in  illis  folis  certitudinem  pariant ,  quae  ex  crebro 
repetita  obferuatione  id  didicerunt  5  quarn  quidem  non- 
nullae  ita  callent,  vt  ex  quibusuis,  leuioribus  quando- 
que  ,  quiii  raiioribus,  mutationibus  certa  conceptionis 
facbe  ii^na  petere  norint. 

^.  143  • 

Signa  60)  communia  folent  efle  naufea ,  vomitus, 
appetitus  minus  regularis,  pica,  triiliria,  iracundia,  ad 
labores  pigritia,  vires  proitratae ,  fomnolentia ,  melan- 
cholia,  (animi  '  deliquium,)  viri  faftidium,  oculi  retra&i» 
languentes,  liuidi,  turbidi,  palpebrae  molles,  vix  a 
muiculis  fuftentae,  circulus  circa  easdem  liuidus  &  fla- 
uefcens,  dentium  dolor,  copiofa  faliuae  exeretio,  fa- 
ciei  puftulae,  aluus  claufa  &c. 

§.  144* 
Poft  menftruorum  ceffationem,  plethora  oborra, 
accedere  folent  cephalalgia ,  rubor  &  inflatio  faciei, 
vertigo,  dentium  dolor,  artuum  titillationes ,  ard-ores 
fugaces,  ephelidesfeumaculae  faciei,  puflulae  in  facie 
&  collo,  imo  nafus  quafi  flaua  vernice  obdu&us;  non 
aliam  certe  ob  rationem ,  nifi  quod  fanguis  verfiis  caput 
congeritur. 

§•     i$h, 
Quae  vero  non   grauidae.shyftericae  folent  efie  at- 
que  valetudine  infirma  laborare ,  conceptione  fa&a,  fae- 
piflime  melius  fe  habent.     Ita  pallentes  feminae  a  con- 
ceptione  rubent  &  viciflim  rubentes  pallent. 

§.  146. 

60)  Ipfa  natura  duce  flgna  emanfione  coniuncta  efte  10^ 

grauiditatis  in  4.  fladia  diftin-  lenr,    <k   adfunt.      3)   Quae 

gutre  poifumus.      1)   In  illa,  menitruorum  emanfionem  fe- 

quae  fequuntur  commercium  quuntur ,    ante  quam  foetus 

cum  viro  foecundum,  ante-  percipiatur.     4)   Et  tandem, 

quarn  menftrua  ceifant.  2)In  quae  praefentiam  foetus,eius« 

illa,  quae  cum  menftruorum  que  motum  concernunr. 


C.  VII.  GRAVIDITAS.  67 

§.     146. 
Praecipuum  factae  conceptionis  &  incipientis  graui- 
ditatis  fignum  eft  menftruorum  ceflatio.      Notandum 
yero  eft 

u)  quod  primis  grauiditatis  menfibus  menftrua,  pletho- 
ricae  &aetate  iunioris  feminae,  cum  euphoria  fluere 
poflint,  atque  fic  menftruata  grauida  effe  queat. 
Ifte  quidem  fanguis  ex  vteri  ceruice  prouenit.  Ra- 
tionem  etiam  reddit  partuum  maturorum  inter  prae- 
maturos  relatorum. 

(3)  Ouandoquidem  menflrua  fluxio  etiam  aliis  ex  cau- 
fis  ceffare  reliquaque  grauiditatis  fymptomata  (§.  142. 
fqq. )  facere  poteit,  ideo  non  menfiruata  non  fem- 
per  grauida  eft  cenfenda.  1 

*y)  La&ans  non  menflruata  concipere  poteft,  atque 
adeo  ex  menftruis  non  iudicatur. 

%)  Circumftantiae  quaedam  morajes  hic  funt  obferuan- 
dae,  ex  quibus  quandoque  colligere  poniimus,  v- 
trum  menftrua  ob  conceptionem ,  an  vero  aliam  ob 
caufam  jceffent. 

s)  Maior  auterri  geftationis  fit  fufpicio,  fi  menftrua  cef- 
fant  absque  fubfequente  &  fuppreflionem  foluente 
morbo  quodam  grauiori ,  (  cf,  hippocratis 
Aph,  61.  L.  V.)  &  absque  caufa  quadam  apparente. 

§•  147. 
]V£enftruorum  fuppreffionem  mammarum  tumor  in- 
fequitur;  quocirca  mammae  crefcunt,  replentur,  do- 
lent  interdum,  indurefcunt:  venae  earum  coeruleo  co- 
lore  confpicuae  redduntur,  crafTefcit  pnpilla,  iuflata 
videtur.  colot?  eiusdem  fit  obfcurior,  fimili  colore  di- 
ltinguitur  difcus  ambiens ,  qui  m  latitudinem  maiorem 
expanditur,  paruisque  eminentiis,  quafi  totidem  papil- 

£  2  lulis, 


68  C.  VII.    GRAVIDITAS. 

Idis,  tegitur.     Lympha  laclea  ad  mammae  pre/Honem 
profluit. 

Lympha  haec  grauidarum  Incleis  ftriis,  quafi  toti- 
dem  vermiculis  diftinda' eft,  fecus  ac  illa  efle  folet, 
quae  ex  mammis  puellarum,  menfium  obflruclione 
vitiofe-laborantium,  raro  exprimitur.  Prima  tamen 
profluens,  in  primiparis  praecipue,  iftis  ftriis  defKtui 
folet.  Praetereanon  antequartum  menfem  adeflecon- 
fueuit:  nonnunquam  etiam  ferius  in  aliis  apparet. 

§.     149- 

Etfi  autem  certiflima  funt  figna,  quae  ab  incremen- 
to  vteri  &  orificii  vterini  mutatione  defumuntur ;  debi- 
tae  tamen  cautelae  hic  quoque  nunquam  negligendae 
funt.  Mox  pcft  conceptionem  vterus  magis  intra  pel- 
uim  ita  abfconditur,  vt  abdomen  complanetur.  Qua- 
propter  &  os  eius  vaginae  oriflcio  propius  deprehendi- 
tur  ( §.  $6, ).     Fallere  autem  hoc  fignum  potefl 

a)  Nifi  orifkii  altitudo  ante  grauiditatem  cognita  fue- 
rit  6i). 

j3)  Variis  aliis  ex  caufis  orhiciumin  vaginam  defcende- 
repoteft  (§.  120.). 

§.  1.50. 

■  61)  Requireretuf  necefTa-  ftrum  iudicium  multura  va- 

rio,  vc  ad  diiudicandam    ex  riare  poflint.    Sed  hac  in  re 

altirudine  orincii  vterini  fe-  procedendum    eft    prouti  in 

rninae  mutationem  naturalem  pulfu ;  non  pofTumus  omnium 

oriricii   ante  grauiditatem  fi«  hominum  pulfum  naturalem 

tum     cognitum     haheamus,  anse  inuadentem  morbumex- 

cum  aberrationes  variae,  va-  plorare,    media   itaque  pro- 

ginalongiorbreuiorque,quae-  portione    contenti    e/Te    de- 

dam  praeternaturalia  hoc  no-  bemus. 


C,  VII.   GRAVIDITAS.  6? 

§.     150. 

Poft  tertium  vero  menfem  vtems  extra  peluim  emi- 
net,  crefc.it,  abdomen  expandit  62)*  Quoniam  tar 
men  expanfio  a  morbis  abdominalibus  orta  facillime 
etiam  cum  vtero  grauido  confundi  poteft,  accuratius 
examen  inftituendum  eft,  vt  vcerus  tumens  a  reliquis 
abdominis  tumoribus  dillinguatur.  DhTerentia  illa  fcex 
folo  afpeclu  non  apparet ,  ied  taclu  determinanda  eft. 
Quamobrem,  vt  omnis  incertitudo  remoueatur,  cu- 
randum  eft,  vt  femina  ieiuna  vrinam  &  aluum  depo- 
nat,  fupma  cubet,  Iumbis  depreffis,  capite  pedibus- 
que  eleuatis ,  calcibus  ad  nates  retra&is ,  "ita  vt  abdo- 
minis  regio  laxetur.  Tunc  medicus  abdomini  palmam 
imponat  transuerfam,  auricularem  digitum  verfus  os 
pubis  tendat,  pollicem  exaduerfum  ad  vtnbilicum  63). 
Valida  refpiratione  femina  abdomen  concutiat ,  atque 
medicus  fub  ipfo  exfpirationis  nifo  idem  leniter  impri- 
mat.  Quodfi  eo  momento  duram,  globofam,  atque 
fuper  offe  pubis  haerentem,  refifientiamtangit,  de  vte- 

to 

62)  Mutationes  vteri  fine  63)    Felici    nonnunquam 

mutatione    totius     corporis  fucceifu,  in  determinanda  vel 

non  pofluntcontingere.  Phae-  praefente  vel  abfente  grauidi- 

nomena  inde  produ£ta  nunc  tate  alia  vfus  fum  encheireh. 

vel  fimpliciter  tangi   poffunt^  Genas  nempe  &   totam   fa- 

hoc  fit  dum  tumorem  durum  ciem  nudo  abdomini  applicui; 

refiftentem  fuper  ofTe  pubis  cum   enim  exquifitius  tunc 

deprehandimus,  vel  vero  tan-  fentirem ,  fuciiiori  opera,  mi- 

quam  fymptomata  &  ejfeclus  nimas  embryonis  reiiftentias, 

huius  murationis  in  confpe-  motUmque    diiudicare   pote- 

ftum  veniunt,  hucpraecipue  ram.     Ex  diuerfo  etiam  calo- 

pertinent  digefHonis  vitia,  ex  ris  gradu  non  ilne  emni  pro- 

mutato  vifcerum  abdonaina-  babilitate  genarum   ope  hy 

lium  ab  vtero  pendente  fitu,  dropicum  tumorem,  4  graui- 

cnata.  do  vtero  diflinguere  potui. 

E  5 


7o  C.  VII.  GRAVIDITAS. 

ro  tumido  certus  effe  poteft  64).  Sicubi  vero  alius 
tumor  abdomen  eleuat,  alio  loco  is  deprehenditur, 
vel  &  totam  abdominis  regionem  aequalis  atque  per- 
petuus  quidarn  tumor  occupat, 

Hydropem  fpeciatim  a  grauiditate  fequentia  adhuc 
diftinguunt.  ^ 

i°)  In  hydrope  anafarca  aequalis  tumor  totam  abdo- 
minis  regionem  extendit,  moilis  digitoque  impref- 
fus  foueam  relinquens,  cum  profundb  vmbilico,  in 
fcyphi  conici  formam  mutato. 

-2°)  In  afcite  percuflb  abdomine,  aquae  flu&uatio  per- 
cipitur ,  quae  etiam  in  id  latus ,  cui  aegra  incumbit, 
fubfidet,  vel  verfiis  os  pubis  grauis  pendet.  Nihil 
eiusmodi  fit,  fi  abdomen  ab  vtero  grauido  expah- 
ditur. 

30)  In  Tympanitide  totum  abdomen  aequaliter  cum 
renitente  duritie  tumet  preffumque  dolet  6s). 

(  *°)  Hy- 

64)    Grauidi   vreri    fitum  tumentem,  rainusque  eleua- 

fi'equenrioremefre  incauitate  tam  fininram;   illuc  quoque 

abdominis   dextra,    quarn  in  conflanter  fere  frequentiorem 

finiXtfa,  id  obferuationes  ana-  embryonum  motum  atque  a- 

tomicae  in  cadauere ,  et  ex-  gitationem  grauidae  referunt. 
perientia  in  femina  viua   de- 

clarat.     Vterus    emm  graui-  6f)  luea  tympanitidis  vni- 

dus  plerumque  occupatlatus  uerialis  in  eo  coniiftit,  vt  aer 

dexrrum ,     inteilina     replent  effufus  iit  intra  peritonaeum, 

caudm  fmiftrum.  Explorario-  quaevero  aeris  refoluriq  abs- 

ne  abdominis  in  grauida,  fae-  que  purredine  &    gangraena 

pius  omnino    duriorcm,    e-  adeiTe    nequir,     hinc  ,veram 

latiorem,     arque   tumentio-  tympanifidem,  excepta  illa  in 

remdeprehendimusregionem  inteflinis  particulari,    nega« 

«lcxtram;    moIUoiem  minus  bimus. 


C.   Vlf.    GRAVIDITAS.  71 

(  *°)  Hydropes  particiilares,  &  praecipue  ouarii,  me- 
■morabilem  morbum  iiftunt.  Membrana  ouarii  dila- 
tatur  fucceffiue  in  ampHtudinem  abdominis,  &  di- 
ftinclus  in  alterutra  abdominis  kd^  tumor,  a  tuu- 
tento  liquore  molliusculus ,  &  ex  vno  latere  in  alte- 
fum  translatus,  contentam  in  mobili  cyftide  aquam 
indicare  poteft.  Nullam  flu&uationem  vti  reliqui 
hydropes  oftendit:  a  grauiditate  facile  diftinguitur, 
cum  lentiilimus  fit  morbi  progreflus,  &  quando  tu- 
morem  hodk  m  hoc  latere  deprehendimus ,  cras  il- 
Je  iri  oppofito  latere  obferuatur,  quod  non  in  gra- 
uiditate  contingic). 

4°)  Mammae  hydropicis  decrefcunt,  flaccefcunt,  lym- 
phamque  lacleis  ftriis  diftinclam  non  fundunt.  Con- 
trarium  in  praegnantibus  obferuatur. 

5°)  Vtplurimum  in  hydrope,  maxime  anafarca,  pedes 
primi  tument,  dein  femora,  tandem  abdomen.  Gra- 
uidis  vero  primum  abdomen  tumet,  pedes  vltimis 
demum  menfibus.  Si  forfan  aqua  hydropica  a  pe- 
culiari  facco  vel  peritonaeo  comprehendatur,  pedum 
quidem  tumor  abefle  poteft,  fed  tumorem  hydro- 
picum  exploratio  ( §.  pr. )  defcripta  indicat. 

6°)  Symptomata  morbofa  111  hydrope  quotidie  augen- 
tur,  in  geftatione  vero  vel  minuuntur,  vel  penitus 
ceftant. 

7°)  Vrina  hydropicae  rubella  eft,  grauidae  vero  ci- 
trina. 

8°)  Sitis  hydropicam  vexat  vehementiof,  grauidam 
non  item. 

Quando  vero  hydrops  cum  grauiditate  coniungitur, 
difficiliime ,  nifi  orificium  vteri  exploretur,  grauiditas 

dignofcitur. 

> 

E  4  §.  3152. 


72  C.  VII.    GRAVIDITAS. 

$.     152. 

Vteri  quidem  expanfio  fui  orificii  mtitationes  pro- 
creat  fupra  (§•  5$*  "190  enarratas,  quae  tamen  an~ 
te  quintum  menfem  nondum  eerta  grauiditatis  ligna 
praebent. 

Eandem  expanfionem,  abdominis  vifcera,  diaphrag- 
ma ,  nemos  &  vafi  prementem,  plura  alia  fymptomata 
comitantur ;  ab  aflbmta  ciborum  copia  vomitus ,  dige- 
flionis  vitia  ,  alui  obftruclio,  vrinae  vel  (fuppreflio) 
vel  continuum  fdllicidium,  breuis  fpiritus,  praecipue 
ab  ingreffu  citato  vel  afcenfu,  difricilis  obambuIatio,vm- 
bilicus' prominens  &  deietus,  haemorrhoides  coecae, 
varices ,  pedurn  tumores,  dolores  lumborum  &  ingui- 
num ,  nodrurni  pedum  ipafrai ,  dolores  renum,  quales 
a  nephritide  &c. 

§.     154. 

Foetus  ipfe  motu  fuo  fuam  &  exiftentiam  &  vitam 
optime  docet.  Cum  vero  is  primis  menfibus  multo 
amniHiquore  comprehendatur,  eiusdem  cum  hoc  liquore 
grauitatis  fpecificae,|atque  mollibus  membris  inftruclus  fit, 
nullum ,  quamuis  motas ,  in  matre  fenfum  excitat,  adeo- 
que  non  percipitur.  Senflm  vero ,  a  parciori  liquore 
comprehenfus ,  grauior  atque  robuflior ,  membris  fuis 
ad  habitaculi  parietes  allidens,  matri  moleiliam  creat, 
quin  imo  vehementiori  tandem  dolore  fit  inimicus. 

§.      I5J. 

Incertum  eft  tempus,  quo  prima  vice  motus  em- 
bryonis  a  matre  fentitur;  folet  circiter  medium  circa  gra- 
uiditatis  terminum  id  fieri ,  quem  &  fibi  tunc  temporis 
grauidae  conftituunt.     Exacu*  vero  calculi  rationes  in- 

de 


C.  VII*    GRAVIDITAS.  7j 

de  deducere  minime  nobis  integrum  eft.  Non  minus 
iftae  periodi  difcrepant,  ac  grauidae  decipiuntur,  ad 
verum  embryonis  motum  primum  &  debilem  nunc  non 
attendentes,  nunc  quamlibet  abdominis  agitationem  ifti 
motui  adfcribentes.  Attamen  inter  decimam  nonam 
vigefimamque  fecundam  hebdomadem  medius  terminus 
fere  cadic,  repetendo  calculum  a  partu  ad  primum 
iftum  motum.  Inter  partus  maturos  raro  obferuaui  ci- 
tiores  motus  hebdomade  vigefima  fecunda,  feriores- 
que  hebdomade  decima  o&aua ;  notaui  tamen  hebdo- 
madibus  23,  24  &  25.  17,  16,  14,  13,  quin  12.  66). 
Seriores  prima  fpecie  motus  faepe  ad  partus  praematu- 
ros  pertinent,  citiores  ad  ferotinos,  vtrique  ad  graui- 
darum  errores. 

§♦  156. 
Ex  fupra  diclis  fequentia  corollaria  eliciuntur. 
Ium.  Ante  tertium  menfem  certum  grauiditatis"  fi- 
gnum  non  facile  datur.  Probabilia  tantum  criteriafunt: 
orificii  vterini  defcenfus ,  ventris  complanatio ,  men- 
ftruorum  fuppreffio,  tumor  mammarum,  fymptomata 
a  fuppreffione  hac,  vel  a  nouo  ftimulo,  ind-u&a  (cf. 
§♦  140.  146.  147.  ■  143.  144.). 

§.  157.  < 
Ildum.  A  tertio  ad  quintum  menfem  exploratio 
abdominalis  (§.  150.)  re£te  inftituitur.  Ad  quam  fi 
accedit  fuppreffio  menftruorum  continua,  fucceffiua 
fymptomatum  morboforum  remiffio,  mammarum  tu- 
mor(§.  147. )  crefcens,  lympha  lacleis  ftriis  diftin&a 
(§.  148.)»  orificium  vteri  craffius,  mollius,  fpongio- 
fum(§.  $8.fqq.),  motus  embryonis  (§.  i54,fq.)&c. 
de  grauiditate  admodum  certi  efle  poffumus, 

E  5  §.  15S. 

66)  confer,  ptaefatio. 


74  C.   VII.    GRAVIDITAS. 

$.  158. 
Succefliua  fymptbmatum  morbofomm  (§.  143.& 
144.)  remiflio,  cum  menftruorum  fuppreflione  con- 
tinua  (§.  pr. ),  vchementem  geftationis  fufpicionem 
iuppeditat.  Siquidem  grauida  fenfim  nouo  flimulo  af- 
fuefcit ,  atqtte  excedens  fanguinis  copia  a  crefceike  em- 
bryone  confumitur.  Sicubi  vero  menftrua  absque  foe- 
tu  eeflant,-  rnalum  quotidie  augetur,  atque  tantum  ab- 
cfr,  vt  incommoda'  inde  pendentia  fucceliiue  remittant, 
vt  potius  quotidie  increfcant,  niii  fuppreflio  vel  fua 
iponte,  vel  medicamentorum  vi,  vel  &  a  morbo 
(§.  146.  n°  5)  foluamr. 

§•      l59- 

Illum.  Pofl:  quintum  menfem  fratus  orificii  vterini 
omnium  minime  fallit  (§.  59.  fq.  ) :  praecedentia  (§. 
156.)  recenfita  figna  fi  continuantur  &  augentur,.nul- 
lum  plane  grauiditatis  dubium  eft  reliqaum.  Simul 
etiam  ceruicis  tumor  tunc  tangitur  (§.  86.  fqq.). 

§.      160. 

IVum.  Sub  initium  mediumque  feptimi  menfis 
caput  plerumque  ta&ui  ofTertur  (l.  c. ).  Vnam ,  duas, 
tres,  quin  quatuor  ante  partum  hebdomades  vteri  ora 
inferior  tenditur,  aperturae  peluis  fuperiori  apprimi- 
tur  &  caput  pone  iftam  oram  haerens  preflipni  in  altum 
refiftit  (§.  91.). 

§.     itfi. 

Medicus  de  grauiditate  ita  certus  ipfum  grauiditatis 
terminum  ex  abdominis  tumore  vlterius  cognofcit.  Ete- 
nim  fexto  menfe  inter  os  pubis  &  vmbilicum  vterus  af- 
cendit;  feptimo  ad  vmbilicum;  o£tauo  ad  medium  in- 
ter  vmbilicum  &  fcrobiculum  cordis ;  nono  vsque  ad 

hunc 


C.  Vir.  GRAVIDITAS.  75 

hunc  fcrobiculurn  abdominis  integumenta  expandun- 
tur.  Quotiescunque  vero  venter  propendet,  haec  pro- 
portio  non  valet ,  fed  tunc  ex  propendente  ventre  & 
eius  akitudine  iudicium  formandum  eft. 

§.       102. 

Medici  iudicium  de  grauiditatepetitur 

i°)  A  nuptis,  quae  prolis  defiderio  flagrant,  &  ad 
leuiflimum  quoduis  grauiditatis  fignum  iubilant. 

20)  Speciatim  ab  iilis,  quibus  propter  aetatem  men- 
ftrua  ceffant,  &quae  nihiiominus  prolem  defiderant, 
vel  iuniores  videri  volunt,  quam  reuera  funt. 

30)  A  nuptis,  morbo  abdominali,  v.  g.hydrope,  labo- 
rantibus.  Quod  idcirco  hic  monendum ,  vt  medicus 
in  praefcriptione  medicamentorum  caute  agere  difcat. 
Eadem,  quin  etiam  maior,  cautela  obferuanda  eft, 
fi  flmili  fe  morbo  puellae  innuptae  affligi  fingunt. 

4°)  A  iudice,  qui  interdumfeminamcapitepleclendam, 
ob  praetextum  grauiditatis ,  fupplicio  afficere  non 
poteft. 

5°)  A  iudice,  ne  decipiatur  a  femina,  rixarum  amante, 
accufanteque  alterum  de  plagis  ab  ipfo  acceptis  tam 
atrocibus,  vt  foetus  fibi  mortuus  fit,  vel  abortum  facere 
cogatur;  quae  etiam,  menftruata  forfan,  fingit,  fehae- 
morrhagiam  atque  eiusmodi  mala  alia  efTe  perpefTam. 

6°)  A  parentibus  vel  tutoribus,  qui  de  filiae  pudicitia 
certi  efle  cupiunt. 

§.     163. 
Nullius  momenti,  imo  ridicula  plane,  funt  figna,  quae 
de  cognofcendo  fexu  latentis  embryonis  a  multis,  hip- 
pogratem  fequentibus,  proferuntur,  quae  nullus 
emun&ae  naris  medicus  hodie  vera  efle  iudicat. 

Cap. 


Cap.  VHL     / 

P    A    R    T    V    S. 

§.    164* 

Cpgnita  ex  fuperioribus  partus  theoria ,  fymptoma- 
ta  antecedcntia  &  comitantia  faeili  opera  cogno- 
fcuntur ,  atque  eX  iis  optima  partus  &  appropinquan- 
tis  & -in-ftantis  ligna  petuntur  67)*  Vltimo  menfe  par- 
tum  breui  appropinquantem  fequentia  produnt. 

§.     165. 

Ium  Sigaum  -  praebet  Mucus  albus ,  £  tumentibus 
genitalibus  ftillans ,  eepiojus ,  crajfus. 

Cuiiibet  quidem  feminae  fanae  genkalia  femperma- 
dent,  ob  humores  ex  arteriis  exhaiantibus,  lacunisque 
muciferis  in  vteri  ceruice,  circa  oriflcium  vteri,  in  va- 
gina,  circa  vrethram  &  in  vrethia  copiofis  6$),  ex- 

cretos : 

67)  In  omni  partu ,  af>  ipfo  poftquam  vltkna   cotpufculi 

illo   momento,   quo  dicimus  pars  in  lucem  edita  eft.  Haec 

feminam  parturientem   fieri,  periodus  pro*  diuerfitate  tem- 

triplicem  periodam  diftingue-  poris  quod  durat ,  partusfpe- 

re  pofturaus.     ima    compre-  ciem  diuerfam  dererminat» 
hendit  illa  fymptomata,  quae         $ia  concernit   illas  muta- 

vteri  orificium  ad  perfectam  tiones  quae  contingunt  vrero 

expanfionemdifponunt,vsque  contrahenti,   vsque  ad  prio- 

durn  occipitis  proxima  parsin  rem  virginitatis  ftatum. 
lucemeditur  Longiffimahaec         6g)   Omnis    harum    par- 

eftperiodusin  primiparis,  brc-  tium  ambjtus  numerofiflimis 

uior  in  Ulis  quae  iam  aliquo-  folliculis  veris  mucolis  obli- 

ties  pepererunt.    ,  tus  cft.     Alii  funt  longi  lon- 

2da  incipit   cum   incifura  gitudinaliter  decurrunt,   alil 

occipitis   in  orificium  vteri,  transucrfim  collocantur  ,plu- 

&  genitalia  externa,  definit  rimi  funt  rotundi  in  vnam  fe- 

rieia 


C.  VIIL  PARTVS.  77 

cretos:  in  grauidis  vero  maior  eft  humorum  affluxus, 
hinc  &  copioiior  fecretio  &  excretio;  quo  fit,  vt  gra- 
uidae  genitalia  magis  madeant  molliterque  &  fine  do- 
lore  tumeant.  Praecipue  vero  circa  feptimum  menfem 
crefcit  tumor  &  copiofiffimus  mucus  fecernitur,  ita  vt 
in  quibusdam  in  terram  depluat  atque  rluorem  album 
mentiatur;  tunc  enim  temporis  ceruix  vteri  dilatatur, 
&  (inus  muciferi  liberiores  maiorem  liquidi  copiamfun- 
dunt.  Nono  tandem  menfe  mucus  fecernitur  copio- 
iior,  crailior  &  vifcidior:  fiquidem,  ceruice  arclius 
comprefla,  reditus  fanguinis  per  venas  impeditur,  feri 
copia  per  colatoria  effluit,  in  vagina  ftagnat,  craffefcit: 
accedit  capitis  apprimentis  ftimuius,  continuum  liquo- 
rum  affluxum  excitans,  qui  tempore  dolorum  auclus 
&  copiofiora  tunc  liquida  fiftit. 

§.     io*6\ 

Ildum.     Lolores  praefagientes* 

Solent  'dolores  ad  partum  ($.  105.)  triplices  di- 
ftingui. 

i°)  Praefagientes* 
20)  Veri. 
30)  Sfurii. 

§.  1^7. 
Praefagientes  a  veris  fere  noiyiifi  gradu  difFerunt : 
ingratum  tenfionis  fenfum  conftituunt ,  qui  in  regione 
lumborum  oritur,  &  verfus  pubem  &  os  facrum  pro- 
greditur,  ftimulumque  ad  lotii&  alui  depofitionem  ex- 
citat.  Leniores  funt  hi  dolores,  parumper  durant, 
cito  transeunt ,  atque  praecipue  interdiu  &  verfus  vef- 

peram 
riem  colle&i,  omnes  forami-  der  e r  o  in  Tabula  qua- 
lie  diftin&o  aperiuntur,  quod  dam,  quam  fupplementi  ico- 
fetam  admitrit.  Elegantifli-  num  fuarum  inftar  publiciiu- 
ine  repraefentantur  a  b.  r  o  E-    ris  f  a&urus  fum* 


78  C.  VIII.    PARTVS. 

peram  accedere  folent,  grauidamque  «egotiis  fuis  fun- 
gi  non  impediunt,  fed^  vbicunque"  illa  fit,  tranfitum 
doloris  fibi  promittere,  atque -«egotiorum  peragen- 
dorum  liberam  rurfus  curam  poteil.  illae  etiam,  quae 
partum  iam  ediderunt,  illos  negligunt  verosque  ex- 
fpeclant.  Primiparae  vero,  vagam  de  doloribus  ideam 
habentes,  hisce  ingruentibus  inftare  iam  partum  pu- 
tant ,  arceffiinc  obftetricem  &  variis  quandoque  nixibus 
agitantur.  , 

§.  168. 
Licet  vero  ifti  dolores  non  iint  veri,  funt  tamen 
perquam  molefti,  ita  yc  praegnans  eiusmodi  dolore  cor- 
repca,  nec  ficum,  neclocum,  vbieft,  ante  mutare  queat, 
quam  dolor  cranfiit.  Praefentibus  iisdem  facies  rubore 
iiifmnditur,  dentes ftrident compreffi.  Inprimis  regionem 
hypogaftricam  ita  afficiunt,  vt  deambulatio  molefta  & 
dolens  fiat.  Imo  miras  quandoque  anxietates  prae- 
gnanti  creant,  vt  nunc  huc,  nunc  illuc  currat,  inquie- 
ta  fit,  atque  de  praecordiis  ar£tfs ''&  conflrictis  conque- 
ratur. 

§.     169- 

Oriuntur  a  primis  fuudi  vterini  contra&ionibus: 
(§,  lOi»)  quando  ouum  vteri  os  premic  atque  inferius 
fegmentum  in  pelu.im  detrudic:  quarecirca  lumbosmo- 
lefhm  fenfationem  exeicant,  quodque  depreflione  vte- 
ri  inteflinum  reclum  tk  veficam  comprimunt,  ad  lo- 
tium  &  aluum  deponeridam  ftimulanc. 

§•      170-' 

Vfus  eorum  efl,  vt  fenfim  ceruicem  vteri  magis 
dilatenc  &  orificium  vteri  diducant ,  ficque  vterum  ad 
emittendum  foetum  aptiorem  reddant. 


«  j 


§.  17  u 


C.  VIII.  PARTVS.  79 

)  §.171. 

Diftingui  autem  a  veris  laboribus  eiusmodi  dolo- 
res  poffunt,  breuiori  eorundeni  mora  &  vi  minori,  at- 
que  orificii  vterini  ftatu.  Quamuis  enim  fub  iflis  do- 
loribus  caput  foetus,  vei  amnii  liquor,  velamentis  in- 
clufus,  verfus  vteri  orificium  prematur,  nihilominus, 
cum  rpendulum  adhucdum  fit  hoc  orificium  atque  la- 
xum ,  partum  quidem  praefagiunt ,  nec  tamen  prius 
veri  ad  partum  labores  fimt  cenfendi ,  quam  detergatur 
hoc  oiificium,  atque  fegmentum  inferius  tendatur 
folum. 

§.     172. 

Neque  grauidarum  tormina  pro  doloribus  praefa* 
gientibus  haberi  debent.  Solent  enim  grauidae  dorfi 
&  lumborum  doioribus  69),  etiam,  vt  ilii  ad  partum, 
periodicis  excruciari,  circa  finem  tertii  menfis  inflan-i 
tem  abortum  mentientibus  &  vltimis  grauiditatis  men- 
fibus  praematurum  partum.  A  doloribus  diftinguun- 
tur  (ct)  foio  in  regione  abdominali  cruciatu,  qui  in 
peiuim  non  defcendit;  (j3)  expurgato  intefiino  re&o 
ceffant,  cuius  &  coli  procul  dubio  fpafmi  fuerant. 

69)  Feminis    grauidis  pe-  ipfius  grattiditatis  circher  men- 

culiaria  folent  [effe  fympto-  je>  a  maiore  fanguinis  colle- 

rnata,    Jpafmi    mufculorum  clione,     vkeriore    vreri   ex- 

sbdominalium,     tormina    ex  panfione,  eiusque  in  cauita- 

mutatiombus    vifcerum,    &  tcm    abdominalem    afcenfu. 

dolores  ex  nifu  fibrarum  vreri  hritio  dolorfmpraefagientinm, 

in   contraclionem.      Non  in  quorum  vero  initium  tot  di- 

omni  Vero  grauiditatis  decur-  uerfitates  admittit,  quot  fe- 

fu  fymptomata  haec  eiusdem  re  adfunt  feminae  parturien- 

vigoris    atque   gradus    funt,  tes.     Suh    ipfo  partu  tertia 

Qiiaedam  dantur  periodi ,  in  iymptomatum  periodus  con« 

quibus  infigniora  illorum  mo-  tingit.                               -'' 
Sienta  obferuantur»      Tertio 


8^  C.    VIII.    PARTVS. 

§•  173. 
Tranquilla  fub  praefagientem  dolorem  grauida  fir, 
ploracu ,  eiulatu  fufpiriisque  in  fuperiores  partes  illius 
vim  ab  vtero  neque  auertat,  neque  valido  nixu  par- 
tum  promouere  itudeat ,  non  fperandum ,  quamdiu  os 
vten  deterfum  non  eft.  Fiangunt  quidem  grauidae  vi- 
res,  veris  laboribus  feruandas,  ifti  nifus,  oris  autem 
vteri  dependentia  labia,  propartus  benefkio,  nonex- 
planant.  Ab  eo  tamen  tempore,  quo  doloribus  his 
grauida  corripitur ,  dare  debet  operam,  vt  omnia  ad 
partum  neceffaria  fint  in  promptu ,  &  vt  obftetrix  ar- 
ceffatur ,  quae  fubinde  ftatum  vteri  exploret.  Incerto 
enim  tempore  accedunt  hi  dolores  &  in  veros  labores 
mutantur,  quibus  praefentibus ,  &  cun£tis  rite  fe  ha- 
bentibus ,  partus  nonnunquarn  negotium  opinione  ci- 
tius  fuccedit,  in  feminis  maxime  partum  iam  enixis. 

§.      174- 
Illum.     Orificium  Vteri, 

Quo  propior  terminus  grauiditatis  accedit,  eo 
mollius  fit  vteri  orhicium,  eoque  magis  vtplurimum 
aperitur.  Ab  initio  quidem  apertura  eiusdem  externa 
diducitur,  quam  &  interna  dein  fequitur,  ita  vt  tan- 
dem  labia  os  apertum,  vel  arculum  referant.  Quo 
magis  etiam  partus  appropinquat,  eo^m3gis  orifkium 
detergitur,  &  fegmentum  inferius  attenuatur.  Ex  de- 
terfo  certius  quam  didu&o  ore  vteri  incipientis  partus 
iignum  petimus.  Aliis  enim ,  primiparis  praecipue,  & 
quibus  maiori  in  gradu  vterus  oblique  fitus  eft,  non 
nifi  mox  ante  partum  inftantem  apertura  interna  didu- 
citur.  Quae  partum  iam  ediderunt,  iis  citius  orificium 
integrum  aperiri  folet  (§.  61.),  &  caeteris  paribus  ce- 
lerior  ob  eam  caufam  efte  faciliorque  partus.     Raro  in 

primi- 


C.  VIIL  PARTVS.  8i 

prirhiparis  illa  praecox  npertura  obferuatur;  111  reli- 
quis  vero  quandoque  hebdomade  antepartum,  aliis 
duabus,  quibusdam  menfe  integro. 

§.     *7*. 
IVtum,  Vrinae  fuppreffio  vel  incontinentia. 

Vterus  fubfidens ,  quia  veficam  vrinariam  premit, 
mox  in  fundo,  inde  incontinentia  oritur,  mox  in  col- 
Lo,  inde  fuppreffio.  Quocirca  grauidae,  fomno  gra- 
niori  fepultae,  fpontaneum  vrinae  erfluxum  patiuntur, 
leuiori  vero  fomno  requiefcentes  continuo  ad  matulam 
properant. 

§.     176. 

Vtum.  Tumor  ventris  fubjident. 
Cum  antea  tumor  vmbilicum  maxime  qccupafiet, 
ita  vt  aditus  omnis  infra  coftas  fpurias  fuerit  praeclufus, 
vltimo  grauiditatis  tempore  defcendit,  coflasque  libe- 
ras  relinquit  (§.91).  Artla  peluis,  magna  foetus  mo- 
les,  fitus  obliquus  aliaque  exceptionem  faciunt:  alias 
ante  ipfum  demum  partum  ,  vel  cum  eodem  ,  ifta  mu- 
tatio  contingit.  Vtplurimum  lentus  &  fuccefliuus  xle- 
fcenfus  eft,  raro  praeceps.  Douec  venter  fubfideat, 
altius  &  taclu  pofterius  fit  os  vteri  (§♦  57.) ,  ita  vt  vl- 
timo  grauiditatis  tempore  digito  tangenti  quafi  furripia- 
tur.  Cum  fubfldente  ventre  illud  etiam  os  parum  de- 
fcendit  in  vaginam ,  externo  finui  propius.  Grauida 
contra  difficiiius  fedet  &  ingreditur ,  atque ,  nifl  cefpi- 
tare  velit,  dorfum  multum  retrahere  cogitur. 

§•     177. 
Haecce,  quae  memoraui,  partum  aliquot  iam  fe- 
ptimanis  antecedere  poflunt.     Mox  vero  anre  ipfum 
partum  fequentia  accedunt  figna* 


8*  G  VIII.  PARTVS. 

§.      178. 
Ium.  Dolores  wri.fiue  Lahores ad  partum  ($♦  i6tf.). 

Quando  a  praefagientibus  vsque  eo  ceruix  vteri 
dilatata  atque  oriiicium  deterfurn  eft,  vt  aclio  fundi 
maiori  momento  fuperet  refiflentiam  ceruicis ,  atque 
fic  a&io  eius  fit  vehementior  &  frequentior,  vterus 
contrahitur,  hosque  labores  excitat.  Similes  vero 
praefagientibus,  nec  nifi  gradu  difFerentes,  fimili  etiam 
ratione  in  regione  lumborum  incipiunt,  oblique  ver- 
fus  pubem  &  os  facrum  defcendunt ,  atque  tenesmum 
excitant,  fiimulumque  pro  aluo  deponenda  &  lotio 
emittendo.  Primi  breuiore  temporis  fpatio  vrgent, 
atqne  longiora^  interualla  relinquunt  fequentibus,  qui 
&  vehementia  &  frequentia  augentur.  Pluribus,  ac 
praefagientes  folebant,  cruciatibus  affligunt,  diutius- 
que  durant.  Mniori  enim  momento  vterus  &  contra- 
hitur,  &  fegmentum  inferius  comprimitur.  Manus 
tempore  doloris  abdomini  impofita  contraclionem  il- 
lam ,  duritie  manifeftam ,  optime  diftinguit.  Feminae 
etiam  fub  iftiusmodi  dolore  manibus  aliquid  arripere, 
os  torquere ;  genubus  titubare  &c.  folent» 

§.     179. 
Hdum.    Orificium  vteri  apertum  magis  &  deterfum* 

Laborum  effeclus  eft,  vt,  Iabiis  oriflcii  vterini  pe- 
nitus  deterfis,  apertura  eiusdem  amplior  fiat  atque  el- 
liptica.  Vteri  fegmentum  inferius  ob  eandem  caufam 
eousque  tandem  attenuatur,  vt  chartae  craffitiem  noti 
excedat.  Modice  etiam  cum  orificio  idem  fegmentum 
dilatatum  defcendit,  a  laborum  vi  depreffum;  vt  ta- 
men  in  ipfam  vaginam  non  nifi  morbofe  delabatur. 
Girca  fuperiorem  peluis  aperturam  fubfiftentis  laterales 
&  anteriores  partes  folae,  fine  pofteriori,  tangi,  ob 
vaginae  direclionem ,  poflunt. 

J.  180; 


c.  vnr,   PARTVS.  83 

$.    180. 

Mum.     Aquae  formatae* 

Ita  vocant  liquorem  amnii  a  doloribus  ita  prefliim, 
vt  velamenta  veficae  tumidae  adinftar  protrudat  70), 
Sub  quouis  quippe  dolore  liquor  amnii  a  fundo  vteri 
magna  vi  verfus  oriiicium  ante  foetus  caput  pellitur, 
atque  velamenta  intra  aperturam  orificii  trudit ,  quae 
hac  ratione  cuneum  formant,  quo  orificium  &  diduci- 
tur  &  deprimitur.  Ita  quidem  velamenta  veficae  li- 
quore  repletae  fpeciem  prae  fe  ferunt ,  quae  a  vehe- 
menti  vi  prefla  Tortius  renititur,  atque  digito  tangentt 
aditum  ad  caput  vsque  praecludit.  Cumprimum  au- 
tem  fundi  a£tio  remittit ,  fegmenti  minoris  efHcax  con- 
tra&io  recjit;  iiquor  amnii  refunditur;  trans  aperturam 
caput  tangitur ,  non  nm*  velamentis ,  quae  ob  fui  tenui- 
tatem  diftingui  nequeunt,  teclum;  cra(Tefcit  iterum 
ipfum  fegmentum  inferius;  apertura  elliptica  contra- 
hitur  atque  alcendit,  minore  tamengradu,  quam  fue- 
rat  ante  dolorem ;  quiesque  tandem  redit. 

§.     181. 

Dum  haec  m  vtero  geruntur,  fiib  quouis  dolore 

inuita  etiam  parturiens  fpiritum  retinet,   atque  efficaci 

mufculorum  abdominalium  &  diaphragmatis  contrattio- 

ne  fundi  vterini  a&ionem  iuuat  (cf.  infra  §.275.  fqq.)« 

Inde 

70)   Ante  quam    dolores  reuera  adfit  nee  ne.     i)  An 

Veniunt,  non  aquae  formatae,  partus  appropinquet,     3)  ec 

fed  infantis  caput  praeuium  tandem  an  partus  futurus  fa- 

efti  in  ipfo  autem  partusac-  cilis  an  difficilis  fit  ex  varia 

ticuio  capiti  aquae    antece-  veficae  i^ormatae  %ura  atque 

dunt»    Varia  hoc  memorabi*  conditione  non  inepte  con* 

le   aquarum  formatafum  fi-  iicitur. 
gnum  mdicat.     1)  An  partus 

F  * 


84  C.  VIII.   PARTVS. 

Inde  fit,  vt  facies  rubeat,  pulfus  vi  &  frequentia  cre- 
fcat,  atque,  abdominis  vifceiibuscompreffis,  vomitus 
accedat,  mox  infequentis  partus  fignum,  parturienti 
proficuus,  nifi  continua  ferie  vrgeat,  nimia  &  mox  af- 
fumta  reiiciat,  vires  debiiitet,  atque  eousque  progre- 
diatur,  vt  ipfa  bifis,  fanguisque  niger  &  foetens  euo- 
mantur,  vtpote  mortis  praefagia  triitia. 

§*     1S2. 

Dicta  dolorum  &  quietis  alternatio  tamdiu  conti- 
nuatur,  donec  orificii  vterini  apertura  peluis  apertu- 
ram  fuperiorem  aequet  & ,  nullo  amplius  orificii  mar- 
gine  fuperfKte ,  ex  vteri  fundo  in  vaginam  perpetuus 
canalis  protendatur.  Nullum  tunc,  nifi  vaginae,  foe- 
tui  exituro  impedimentum  refiftit:  quare  liquor  amnii, 
non  arnpiius  repuifus ,  dolorum  etiam  interuallo  ante 
caput  haeret.  Dolores  vero  &  vehementia  &  frequen- 
tia  continue  increfcunt,  liquorem  amnii  cum  capite  vl- 
terius  propellunt,  vaginae  latera  diducunt.  Tandem, 
vagina  penitus  dilatata ,  bul!a  aquea  extra  vaginam  pro- 
minet,  orificium  vaginae  diducit,  perinaeum  reprimit, 
ipfa  doloris  ad  partiim  tempore  rumpitur,  caputquemox 
fequitur.  . 

§.     1S3. 

Dum  haec  aguntur,  peculiarem  femina  in  peluis 
regione  dolorem,  preflionem,  flimulumque  ad  vrinam 
aluumque  ponendam  fentit  (§.  178.),  ipfis  quando- 
que  fcybalisante  caput  propulfis.  Tandem,  quumca- 
put  finum  tranfit,  in  primiparis  fraenulum,  cummagno 
cruciatu,  diftraclum  obliterari  incipit ;  quibus  etiam& 
vteri  &  vaginae  apertura  acriori  cum  dolore  diducitur, 
quam  quidem  illis ,  quae  partum  iam  enixae  funt. 

$.   184* 


CVIII.   PARTVS.  8* 

§.     184. 

Vltimi  dolores  minimis  interuallis  fe  inuicem  fequun- 
tur,  vehementifllmos  cruciatus  mouent,  parturientem 
inquietant,  &,  quia  integrum  corpus  conquaflant,  fuo 
iure  conquajjantes  vocantur.  Sub  illis  parturiens  fibi 
lumbos  &  vniuerfam  abdominis  regionem  difFringi 
putat. 

§.     185. 

Praefagiunt  iftos  dolores 

i°.  Mucus  fanguine  tinBlus ,  quem Signa  voeant.  Sine 
dubio  orificium  vteri  maxime  dilatatum  vaicula  quae- 
dam  ita  diftrahit,  vt  fanguinem  fundant,  eo  copio- 
fiorem ,  quo  propior  partus  eft :  vel  velamentorum 
pars  ab  vtero  foluta,  e  minoribus  vteri  orificiis,  qui- 
busdam  fanguinis  guttis  exitum  concedit.  In  cun- 
clis  tamen  feminis  non  rluit  ifte  mucus. 

20.  Frons  fudore  madida.  Super  vniuerfam  quando- 
que  faciem  corporisque  fuperiora  idem  efFunditur, 
agitato  a  nixibus  corpore. 

30.  Parturientis  impaticntia ,  fitus  frequens  mutatio, 
afpeclus  inquietus,  varia  defideria.  Prehendere 
etiam  manibus,  auxitiutt*  quafi  quaefiturae,  adflan- 
tes  &  vicina  corpora  folent. 

4°.  EiuJatus  acutiore  voce  cmijfus* 

50.  Primipararum  tremor.  Primipararum  genitalia 
maxime  fenfibilia  partus  tempore ,  eoque  praecipuo 
momento,  quo  intra  exitum  vaginae  caput  haeret, 
diris  cruciatibus  affieiuntur:  inde  minor  frequentio- 
rum  conuulfionum  gradus,  fiue  tremor  oritur,  poil 
partum  mox  ceffans,  -  In  fummo  gradu,  apud  ple- 
thoricas ,  maxime  cum  fitus  vteri  obliquus  fuerit,  in 
conuulfiones  periculofas  mutatur.     Iunguntur  fubin- 

F  3  <*e 


€.  VIII.  PARTVS. 


de  dentiurn  ftridor,  animi  deliquiutn,  vel  leuis  quae* 
dam  inter  dolores  fomnolentia. 

§.     i8ff. 

Incerto  tempore  velamenta  rupta  amnii  liquoretrt 
profundunt  71}.  Rarius  integrum  onum  excutitur; 
quoties  nempe ,  cum  ampla  pelui ,  partus  praematurus, 
11  on  primus ,  infolito  impedimento  non  turbatur.  In 
optima  partus  fpeeie  velamenta  non  prius  aperiuntur, 
quam,  orificio  vteritoto  didudk),  caputvaginae  oftium 
replet,  ipfaque  e  pudendis  prominent  expanfa;  quous- 
que  videlicet  vaginae  finusque  externi  amplificationem 
vefica  iuuat.  Minori  etiam  efficacia  dolores  foetum, 
ab  amnii  liquore  effufo ,  promouent,  vtero  circa  inw 

quum 


71)  DifTentiunt  autoresin 
determinanda  partus  naturalis 
Idea  ,  dum  quidam  cxclufio- 
nemoui  integri  partum  natu- 
ralem  nuncupare  volunt.  Sed 
quid  raro  contingit ,  iilud  non 
eft  abfolute  naturale;  id  pro 
ilatunatutali  habere  debemus, 
cmod  eft  frequentifiimum. 
Cum  praeterea  exclufio  oui 
integerrimi  non  iine  fubita- 
nea  piaeentae  feparatione  con- 
tingere  poflit,  propter  banc 
<uioque  caufam  iiluni  non  in~ 
ter  exoptatiiHmos  partus  re« 
ferrem, 

IDe  parrii<?  procul  dubio 
oprimus  cenfendus  eft ,  vbi 
vciamenca  ramdiu inte<*rama« 
nent,  quamdiu  vfum  in  di- 
latandis  genitaiibus  praefhre 
pofTunt.  Prouti  niinc  incer- 
totcxnpore  liquor  amnii  ef- 


funditur,  ita  qiioque  ruptura 
velamentorum  non  ad  certum 
quendam  locum  adftringituFj 
&  diuerfi  gradus  conflitui  pof* 
funt.  ius.  Si  vefica  liquoris 
amnii  diffflit  adaperturam  pel» 
uis  fuperiorem  intra  orificium 
yteri,  notabiiis  pariendi  dif- 
ficultas  inde  enafcirur.  aus. 
Cum  infequuturo  partu  lento, 
vefica  in  vaginam  detrufa  dis- 
rumpitur.  §us»  Vbi  vefica 
dimidiam  partem  extra  geni- 
talia  prominet,  quo  in  cafu 
fi  dolores  ceflant  velamenta 
dilacerare  poffumus.  4us# 
Vbi  tota  vefica  extra  gcnit^ 
Ih  inconfpeclumvenit,  quam 
a  natura  disruptam  infans  mox 
fequitur.  yus,  Vbi  integrum 
ouum  ilhefis  velamenris  in 
hicem  edifur,  quod  quidem 
rarifSme  contingit. 


(VVIII.  PARTVS.  8? 

quum  corpus  conftriclo,  ipfaque  adeo  contraftionis  vi 
inaequali.  Solenc  tamen  frequenter  intra  vaginam 
ipfumque  os  vteri  eadem  disrumpi ;  quod  a  moderatis 
doloribus  tardiusfit,  citius  a  praecipitatis ;  citiusetiam 
cum  membranae  fuerint  tenuiores,  ferius  cum  craffio- 
res.  Differens  ratio  eft,  quando  vterus  vel  foetus  ma- 
le  fici  funt» 

§.  187. 
In  peluis  licet  axi  ouum  a  dolorum  vi  deprimatur 
(§.  iii.),  ad  anteriora  tamen  peluis  finumque  exter- 
num,  a  pofteriori  vaginae  pariete  &  perinaeo,  dimoue- 
tur,  fuper  inclinato  plano  &  incuruo  (  §.  9.)  delapfum. 
Poftquam  inde  amnii  liquor  profluxit,  verfus  finum 
occiput  ea  fede  dirigitur ,  qua  futura  fagittalis  lambdoi- 
deae  iungkur,  ipfumque  acutum,  velut  cuneus,  ante 
fe  pellere  carnes ,  vias  dilatare ,  finum  aperire  &  repri- 
mere  perinaeum  poteft.  Interea  temporis  fynciput 
cum  facie  retro  perinaeum  locatur.  ReprefTo  perinaeo 
vertex  atque  fynciput  extra  finum  glifcunt  &  hypomoch- 
lii  officio  offium  pubis  arcus  (§.  u.)  ita  fungitur*,  vt, 
nucha  illi  innitente,  facies  exprimatur.  Mindr  etiam 
offium  pubis  altitudo  prominentis  occipitis  infraarcum 
elapfui  fauet:  poffumus  enim  pro  apice  fere  CQni,  cu- 
ius  bafis  facies  eft ,  occiput  habere. 

§.     188. 
Caeterum  inudluntarius  vrinae  effluxus,  tempore 
partus ,    antequam  in  ipfam  peluim  caput  defcendit, 
contingens,  cum  profiuxu  liquoris  amnii  non  eft  con- 
fundendus ,  nec  aquarum  dklarum  fpuriarum. 

!  §.     189. 

Effiuxus  vrinae  liquoris  effiuentisvconfiftentia  diftift- 
guitur.     Vrina  tenuis  eft,  limpida,  flauefcens  vel  ru- 

F  4  bella: 


88  C  VHL    PARTVS. 

bella :  liquor  vero  amnii  crafTus ,  tenax ,  minus  trans- 
parens,  albicans,  mucofus,  quah*  pure  refertus,  co- 
loris  &  odoris  peeuliaris  ,  quam  maxime  naufeolT. 
Quodfi  etiam  vrina  profluxerit,  bulla  aqueafub  primo 
accedente  dolore  tangitur,  eifluxo  vero  amnii  liquore, 
folum  caput  ofFertur, 

§.     19©. 

Vna  alteraue  ante  partum  feptimana,  quin  citius, 
Inuitae  grauidae  liquor  copiofus  e  genitalibus  quando- 
que  effluit,  quem  nulli  infequuntur  dolores,  nullus 
quoquepartus  praematurus.  Orificium  vteri  tunc  non 
ampliusfit,  quam  vt  minimum  digitum  admittat.  Cum 
partus  poftea  inftat,  liquor  amnii  velamentis  adhucdum 
inclufus  taclu  percipitur.  Ifium  effiuxum  Profluuium 
aquarum  fpuriarum  vocant  artis  obitetriciae  periti. 

§.     191. 

Profluentis  liquoris  origo  ignoratur.  Alantois  ru* 
pta ,  transfudatio  per  membranas ,  membranarum  rima 
nequeunt  probari.  Ruptum  vas  lymphaticum,  rupta 
ceruicis  hydatis  72),  ruptus  velamentorum  hydrops, 
ouum  fubuentaneum  ruptum  forfan  magisad  verum  ac- 
cedunt. 

§.  192. 

72)    Quandoquc  anatome  pifi  volumen  excedentia  raro 

in  vteris  grauidis,  &  praeci-  inueniuntur.     Non  ad  natu- 

pue  in  exteriore  ceruicis  fu-  ralem  vteri  fratum  pertinent, 

perfkie  vbi  in  vaginam    de-  non  memini  in  vtero  recentt 

pendet ,  pone  orifjcium  inue-  a  quopiam  vifa  e/Tej    vtplu- 

niuntur   exigu&e  veficulae  f.  rimum  macerationem  aliquot 

hydatides,  quae  a    Nabotho  dierum  fupponunt,    &  tunc 

inuentore  ouula  Nabothi  ap«  membrana     eleuata     aquam 

pellantur.     Diucrfus  ilJorum  comprehendens  in  hydatidem 

numtras,  diuerid  magnicudo,  mutatur. 


C.  VIII.   PARTVS.  89 

Quodfi  itaque  ex  improuifo  grauidae ,  vltimo  gra- 
uiditatis  menfe,  liquor  genitalibus  effluat,  non  prius 
pro  liquoris  amnii  effluxu  habeatur,  quam  explora- 
tio  id  conflrmauerit.  Quare  etiam  grauida  ad  nixus 
edendos  non  eft  excitanda:  imo  fi  fpurias  aquas  taclus 
indicauerit,  quies  eft  fuadenda,  nepartus  praematurus 
prouocetur.  Siquidem  non  omne  aquarum  fpuriarum 
profluuium  periculo  caret ,  kd  quandoque  profufum, 
ad  contradionem  vterum,  copiofo  iiquore  priuatum, 
determinat. 

$•■     1.93- 
Haftenus  quidem  foetum  ad  capltis  vsque  exiturn 

in  partu  duximus.     Sua  fponte  in  partu  naturali  cor- 

pus  fequitur.     Viam  parauit  caput,  pars  corporis  ma- 

xima.     Latiores  quidem  funt  rmmeri ,  fed  apertura  pel* 

uis  fuperior  liberum  ipfis  introitum    concedit,    nec, 

quod  exitum  moretur,  ad  inferiorem  adelt  ($,  9. ). 

§.     194. 

Amnii  etiam  liquor,  in  optimo  partu,  mox  ante, 
foetum  profluens,  vias ,  quas  liquores  mucofi ,  in  vteri 
ceruice  &  vagina  fecreti ,  liume&ant ,  lubricat.  Ipfum, 
foetus  corpufculum  cafeofa  vernix73),  craflior tenuior- 
que,  laeue,  mobile  &  periculofarum  frictionum  immu- 
ne  feruat. 

F  5  §•  I0** 

71)  Vernix  tanquam  fedi-  bus  fi  ex  praccipitatione  ori- 
mentum  a  liquore  amnii  de-  tur  ?  Cur  copia  illius  in  foe- 
mifTum  coniiderari  folet.  Ob-  tu  viuo  aut  in  partu  ipfb  de- 
feruationes  vix  hanc  fenten-  funfto  diu  demortuo  minui- 
tiamprobabilemreddunt.  Cur  tur,  aut  plane  a  liquore  a- 
enim  totum  infantis  corpus-  mnii  foluitur  ?  Procul  dubi6 
culum  obducit,  fi  eft  fedi-  eft  materies  ipfis  foetus  ru- 
mentum  ?  Cur  maiori  quan-  dimentis  propria ,  aut  conna- 
titate  in  regione  fontanellae  ta  aut  ex  fuperfieie  corporis 
reperitur  quam  aliis  in  fedi-    vbiaue  fecreta. 


90  C.  VIII.  PARTVS. 

§•     i95. 

Neque  capitis  in  partu  mutatio  praetermitti  debet* 
Globofum  in  vtero  &  peluis  aperturis  paulo  maius,  a 
dolorum  vi  &  peluis  ambitu  in  longam  ab  occipite  ad 
frontem,  formam  compingitur;  fauentibus  huic  altera- 
tioni  oflieulorum  futuris  &  prominentis  occipitis  pri- 
mo  lapfu. 

Variae  praeterea,  vel  oui,  vel  capitis,  vel  alius  cu- 
iuscunque  partis  in  defcenfu  periodi  non  negligantur 
73).  Prima  cenfetur;  quum  dilatato  fegmento  infe- 
riori  intra  fuperiorem  peluis  aperturam  caput  preflum 
vteri  apertura,  velut  corolla,  cingitur.  Altera ;  quan« 
xlo  capacitatem  peluis  caput  ita  replet,  vt  mox  pone 
pudendorum  finum  contingatur:  corollam  tunc  capiti 
imponi  poffe  aiunt.  Tertia  caput  in  pudendorum  finu 
defixum  tenet,cum  diro  parturientis,  difTe&i  quafifinus, 
cruciatu.  Quarta  corpufculum  foluit.  Quinta  placentam 
excutit* 

$•     *97. 

Non  minus  enim  fecundae*  poft  foetum,  a  con- 
tinuata  vteri  contra&ione ,  folutae  exprimuntur.  A  fe- 
cundis  contraclae  vteri  flbrae  fecedentes  easdem  ita  li- 
berant,  vt  fundus  defcendens  &  corpus  ad  longitudina- 
lem  axin  contra&um  mobiles  ad  orificium  propellant 
cxcutiantque. 

$.   198. 

74)  Quinque  hae  periodi  difficilior  &  lentior,  quo  Ion- 

a  fe  inuicem  diftingui  pofliint  giora   requiruntur   interftitia 

in  partu  naturali ,  &  quo  bre-  ad   exferendas    has    periodos 

uiora  funt  interftitia  interdi-  quarum  non  omnes  fine,  pe- 

uerfas  has  periodos ,  eo  par-  riculo» 
cus  cemVidus  eft  melior,  eo 


C.  IX.  STATVS  VTERl  POST  PARTVM.    91 


§.     198. 
Hifce  igttur  artiflciis  partus  ftmpliciffimus ,    faniftl- 
mus,  nullo  peregrino  fymptomate  ftipatus,  feu  maxi- 
me  naturalis  &  faciiis,  abfoluitur. 


Cap.   IX. 

STATVS  VTERI  POST 
PARTVM. 


§.  199. 

Partu  abfoluto ,  ex  fua  natura  (§.  951.)  vterus  rur> 
fus  contrahitur,  donec  in  priftinum  fere  ftatum 
virgineum  redierit  75).*  Cum  omnis  elateris  vis,  quae 
multum  perpeiTa  eft,  nunquam  non  aliquid  amittat,  mi~ 
rum  noneft,  vterum  idem  penitus&  robur&anguftiarri 
neque  amplius  recipere ,  neque  totum  claudi  oriftcium 
($•124.2°). 

jf.     200. 

Vteri  fibris  motricibus  contra&is  vaia  vteri,  a  £in« 
guine  contento  dilatata,  partim  comprimuntur,  par- 

tim 


7f)  Quo  poft partum tem- 
pore  ad  priftinam  molem  vte- 
rus  contrahatur,  determinari 
fe&ionitms  cadauerum  ne- 
quit,  cum  vteri  feminarum 
in  puerperio ,  fiue  poft  par- 
tum  defunclarum  plus  minus- 
ue  inflammati  fint,  rariflime- 
que  occurrant  obferuationes 
in  feminis  violenter  interfe- 
€lis  fa&ae»    PecuUaris  ratio 


eft  contra&ionis  vteri  poft 
partum,  reuera  enim  fubftan- 
tia  eius  crefcit  atque  craflefc 
cit,  &  dum  minor  fit,  cras- 
fities  augetur,  donec  tandem 
naruralis  ftatus  redit ,  tantil- 
lum  maior  vtero  virgineo. 
Id  intra  o&iduum  in  puerpe- 
rio  fano  contingit,  ferius  ia 
morbofo* 


9i     C.  IX..  STATVS  VTERI  POST  PARTVM. 


tim  propriam  contra&ionis  vim  ipfa  rurfus  exerunt: 
quocirca,  capacitate  minuta,  (fanguinem  contentum, 
partim  in  maiores  venarum  truncos  agunt,  partim  ve- 
ro  in  vterum  per  copiofa  lumina  eademque  fatis  ampla 
efTundunt)  haemorrhagiamque  excitant  76),  quae,  vte- 
ro  vlterius  contraclo ,  poft  dimidiam ,  vnam  alteram- 
que  horam  fua  fpunte  ceiTat   77). 

§.     201. 

Ifto  vero  interuallo  vteri  vafa  penitus  non  claudun* 
tur  ,  fed  per  incertum  tempus ,  plures  in  aliis  quando- 
que  feptimanas,  in  aliis  (ine  damno  vix  vnum  alterum- 
uediem,  quin  paucas  horas,  aperfa  manent,  leue  pri- 
mum  fanguinis,  dein  feri  craflioris,  fanguinei  laclei- 
que  quafi ,  ftillicidiujn  profundentia.  Illud  Locbia  rubra, 
hoc  vero  alba  vocant.  Vafa  fenfim,  recepto  elatere, 
claufa  folum  ferutn  transmittunt ,  donec  tandern  peni- 
tus  claudanmr, 


76)  Soluta  placentae  cum 
vtero  cohaefione,  oriuntur 
fcmplae  aperturae,  &  mem« 
brana  interna  laceratur.  Ma^ 
gni  inde  producuntur  hiatus 
lineam  math.  fuperantes  ma- 
iores  venis,  arteriis  minores 
refpondenr.  ffmc  nulluspar- 
tus  eft  fine  di!aceratione,vul- 
nere  ,  &  veris  rupturis ,  quae 
partes  dilaceratae  omnes  in 
nouo  portu  denuo  facla  noua 
impraegnatione  reparantur. 

77)  In  ftatu  fano  &  natu- 
rali  haemorrhagiae  £  h.  du- 
rare  foleiit>  &  ad  minimum 
vna  libra  cum  dimidia  vel  2. 


§.   202. 

fanguinis  excernuntur.  Pri- 
mum  vehemens  eft,  per  ho- 
ram  dein  modice  fluit,  & 
deinceps  in  ftillicidium  mu« 
tarur,  vt  guttatim  fanguis 
fundatur.  Hic  eft  naturae 
ordo  confuetus,  quem  diipli- 
ci  modo  excedere  poteft,  dum 
vteri  contractio  plenarie  im- 
peditur,  quod  impedimen- 
tum  fcquuntur  haemorrha- 
giae  lethales  10.  i2.plurium- 
que  fanguinis  librarum :  dum 
vero  contrac"tilis  vteri  vis  tan- 
ta  eft,  vt  fequente  dielochia 
ceflarint,  id  fine  fanitatisde- 
trimento  pariter  fieri  nequit. 


// 


C.  IX.  STATVS  VTERl  POST  PARTVAl    9$ 

§.     202. 

Quodfi  ifta  vteri  contraeYio  in  omni  ambitu  aequa- 
liter  fiat,  effluensque  fanguis  in  vtero  non  moretur, 
absque  doloris  fenfu  abfoluitnr  Puerperam  vero  ex- 
cruciat,  fi,  vna  fibra  prae  altera  contracla,  plures  ea* 
rundem  iniqua  ratione  tenduntur,  fiue  id  fiat  a  debili- 
tate  ex  grauiditate,  fitu  vteri  obliquo,  foetus  transuer- 
fo  &c.  orta ,  in  variis  fibris  varia ;  fiue  a  partu  diutur- 
110  &  praematuro  liquoris  amnii  effluxu,.  inaequalem 
circum  foetus  membra  vteri  conflriclionem ,  pofl:  par- 
tum  continuatam ,  efriciente ;  fiue  a  nimis  praecipitata 
vteri  a  partu  contra&ione;.  fiue  a  reftagnante,  intra  va- 
fa  vel  vteri  cauum,  fanguinis  grumo;  fiue  a  placentae 
vel  velamentorum  portiuncula  relicta ;  fiue  ab  aere  in- 
tromiflb ,  fpafmum  excitante ;  fiue  ab  alia  quacunque 
caufat 

§.     203. 

Cruciatus  iftos  Doloret  pofi partum  vocant :  qui  do- 
loris  fenfus  partum  praecedenti  vero  in  aliis  fimilis  eft, 
in  aliis  fpuno.  llle  itaque  (§.  178.),  in  regionelum- 
borum  ortus ,  verfus  pubem  &  os  facrum  defcendit, 
ftimulumque  ad  aluum  deponendam&  lotium  emitten- 
dum  mouet,  ita  quidem,  vt  ipfum  quandoque  lotium 
excrementaque,  &  maxime  contenti  in  vtero  vel  liquo- 
res  vel  corpora  peregrina,  minori  quadam  partus  for- 
ma ,  fequantur.  Hic  vero  fupra  pubem  atque  dorfum 
verfus  in  abdominis  regione  vagatur. 

§.      204. 

Vno  eodemque  modo  &  primiparas,  &eas,  quae 
partum  iam  ediderunt,  afficere  hi  dolores  folent,  alias 
quidem  maiori,  alias  minori  vehementia,  nifi  forfan 
apud  primiparas ,  ob  maius  vteri  robur ,  fint  tolerabi- 

liores. 


94    C.  IX.  STATVS  VTERI  POST  PARTVM. 

liores.  Quodfi  peregrina  fymptomata  non  accedunt,  in- 
tra  primum  nychtimeron  fua  fponte  cefTant;  admedium 
huius  termini  &  vehementia  &  frequentia  increfcere, 
poit  illud  vero  decrefcere  folent. 

Simplices  licet  omni  periculo  careant,  eo  tamen 
cruciatu  quandoque  affligunt,  ^t  dolores  partum  cq- 
mitantes,  cum  his  comparatos,  leniores  cenfeant  puer- 
perae.  Neque  id  mirum ,  quod  doiorum  ad  partum 
cenlio  magis  fit  aequalis. 

§.     20& 

Sanguis,  vterum  ha&enus  extendens,  a  contraclio* 
ne  eiusdem  poft  partum  furfum  agitur,  in  mammas  fer- 
itur,  easdem  extendit,  copiofiorem  feri  laclei,  mox- 
<que  ipfius  laclis ,  feeretionem  afFert,  in  vniuerfo  eor- 
pore  Ephemeram,  Febriculam  ladeam,  diclam  excitat 
77).  Solent  haecvtplurimum  tertio  a  partu  dieeueni- 
xe9  quo  maximam  partem  vterus  iam  eft  contraclus» 

§^*o  7* 

78)  Febricula  la&ea,  quae  brem  quandam  puerperii,  & 

ffiitis  ephemera  infeminisla*  prima  febrilia  molimina  non 

ftantibus&ftatimpoftpartum  fimplieiter  efie    febrem    la- 

vbera  praebentibus  eft\  folet  deam^  Fed  quod  fit  vera  Fe» 

tamen  interdum    in   Febrem  briseontinua?     1)  Vbipuer- 

acutam  puerperii  continuam  pera  febre  puerperii  <continua 

cXardefcere,  fi  in  4,  vel  f  tum  laborat,  tunc  ante  partum  lc- 

dtem  protrahitut.     Frequen*  ue  frigus  febrile  adfuit,   aut 

tius  in  non  la&antifeusid  con»  ftatim  poft  partum  de  frigore 

tingit,   accedente  leui  aeftu  conqueritur:     fub  ipfo  vero 

cxanthematiea  iit,    &    bono  partu  frigus  femper  fufpe&um 

iiicCeftu  purpura  erumpit,  fi  _  cfK     2)  fmmediate  poft  par- 

qualiscunque  fub  partu  vtero  tum  fymptoniata  morbofa  ad* 

violentia  iiifli&a    fuerit,    Ex  erUnt  &  ineipient*     3)  Itre- 

^uojautem   cognofcituc  fe*  gularis  flujms  tochiorum  in 

tebrfc 


C.  IX.  STATVS  VTERI  POST  PARTVM.    9$ 

§.     207. 

Ipfa  illa  febricula  boni  laclis  fecretionem,  velut  cri- 
fin  poft  fe  trahit,  ferofi  ante  id  tempus,  tenuioris,  &  co- 
hjirum  dicti. 

$.     208. 

Feminam  puerperam  produnt,  atque  a  menftruata 
diftinguunt 

1)  Genitalia  externa  tumida,    mollia,  relaxata  &  ex- 
panfa  vagina. 

2)  Os  vteri  laxum,  molle,  tumens,  non  bene  claufum, 

3)  Abdomen  magnum,   molle ,  pendulum,   rugis  & 
plicis  foedatum. 

4).Mammae  lacle  turgentes,  cum  papilla  crafla  &  am- 
plo  difco ,  minoribus  papillulis  diftincto. 

5)  Lochiorum  rubrorum  alborumque  fluxus. 

6)  Grauis  odor ,  puerperii  fingularis. 

7)  In  cadauere  vterus  extenfus  cum  cra/fifllma  fobflan- 
tia  efle  folet. 

febre  !a£ea  obferuatur*     4)  nitur.     €)    Omnla   fympto- 

Dolor  &    tumor   abdominis,  mata     febrilia      vehementia 

grauiores  dolores  poft  partum,  funt  ,     praecipue    vigiliae» 

qui    inugne    impedimentum  pulfus  frequens  inflammato- 

indicant,    fine  quo  puerperii  rius»      mammae    morboiae* 

febris  effe  nequit.  y)  Decur-  7)   Vbi  femina&na  tuncpoft 

fus  febris  la&eae   durat   24.  partum  abdomen  fine  dolore 

circiter  horas ,   continua  diu-  premi  poteft,    nulla  durities 

tius  durat,  hinc  facile  difcer-  obferuatur. 


Cap. 


9«  ftS&B    * 

Cap.  X. 

PARTVS    DIVISIO. 

§.       209. 

Funclionem  corporis  humani  fanam  vocant,  quae 
cum  facilitate,  obleclamento  &  quadam  conftan- 
tia  peragitur;  morbofam,  quae  cum  dolore,  moleftia 
citaue  defatigatione  abfoluitur.  Haec  quidem  genera- 
lis  fun&ionum  fanarum  defcriptio  omnibus,  fi  partum 
excipias,  competit,  nifi  quod  fun$iones  diclae  vitales 

absque  omni  feniii  perficiantur. 

1 

$.        2IQ. 

Partus  vero  diuerfiflima  eftratio  78).  Omnis  enim 
cum  fenfu  magis  minusue  mokfto,  cruciatu  atque  de- 
fatigatione  perficitur  ;  quare  hoc  nomine  vel  a  reliquis 
fun&ionibus  diftert,  vel  omnis  morbofus  eft  cenfendus. 
Rara  quarundam  felicitas,  quae  liberos  fine  multo  la- 
bore  edunt,  huc  nonfpeclat:  hae  enim  ab  omni  pla- 
ne  dolore  non  funt  immunes,  atque  partes  habent  vi- 
tiofe  relaxatas  &  infenfiles. 

§.    211* 

79)  Partura  appellare  pos-  refpeftu  optiraus  partus  erit 

fumus  analoeam  quandam  a-  morbofus,    quoniam  femper 

ftionem  inter  illas  quae  non  aliquid   doloriiici    atque    in- 

plane  morbofae,  nec  perfe&e  commodi   adeft.       Ex  altera 

fanae  dici  poflunt.     Quilibet  parte  autem  partum  tanquam 

indottiflimus  confitebitur,  fe  aftionem  ad  conferuationem 

in  ftatu  valetudinario  verfari,  totius  generis  humani  maxi- 

fe  morbo   laborare,    vbi  in-'  me     naturalem     conflderare 

commodum  quoddam  perci-  poflumus,  quaequamuismo- 

pit,  dolorem  vel  pondus  fen-  Jeftiis  atque  incommodo  con- 

tit,    defeftu  appetitus  labo-  iunfta  fit  pro  morbofa  tamcn 

rat  diii  vel  breuidurante:  hoc  haberi  nequit. 


C.  X.   PARTVS    DIVISIO.  97 

§•    2 1  u 

Quamuis  vero  omnis  partus  fit  moleftus  &  quodam 
modo  morbofus,  quem  tamen  fupra  (Cap.  V.  &  Cap. 
VIII.)  defcripfi,  perfe&ifiimus  eft:  pauciflimis  quippe 
doloribus  ftipatur  &,  ob  leuiora  impedimenta  ,-faciili- 
mo  negotio  peragitur,  quo  pera£to  nulla  matri  &  foe- 
tui  noxa  pertimefcenda  eft:  quare  etiam  hic  paftus,  fi 
cum  caeteris  conferatur,  non  iniuria  Facilis  vocatur. 

§.     212. 

Sicubi  vero  plura  &grauioraimpedimenta  funt  vin- 
cenda,  ita  vt  pluribus  cum  doloribus  partus  coniun&us, 
fit,  lentiusque  procedat,  matris  adeo  &  infantis  mor- 
borum  caufa  fit,  Diffici/is  audit  &  Laboriofus* 

§.     213. 

Quodfi  foetui  exituro  impedimenta,  a  natura  non 
vincenda,  obiiciuntur,  partusque  naturam  ducem  fequt 
nequit,  Praetcrnaturalis  vocatur,  qui ArUficialis  mdius 
diceretur. 

§.     214. 
Quandoquidem  autem  tum  facilis,  tum  laboriofus, 
ope  naturae  perfici  poffunt,  vtrique  Naturales  vocan* 
tur.     Ifte  artis  opem  penitus  non  requirit,  hic  vero 
ab  iila  multum  iuuatur  &  acceleratur. 

§.  2 15. 
Impedimentum  oblatum  pro  fuo  gradu  atque  cir- 
cumftantiarum  ratione,  quia  vel  maius  vel  minus  efle 
folet,  idem  partus  genus  mox  difficue,  mox  praeter- 
naturale  dici  poteft :  quamlibet  &  impedimenta  dantur, 
quae  nunquam  non  partum  reddunt  artificialem. 


98  C.  X.    PARTVS  DIVISIO. 

§.     2 16. 

PerfecYifllmi  vero  partus  nomen  ,  qui  tueri  vult,  is 
habeat  requiiita ,  quae  fequuntur*     Debet  nempe 

i°.)  ille  fieri  ndno  grauiditatis  menfe  folari  abfoluto. 
20.)  Peluis  figuram  habere  Cap.I.  defcriptam. 
3°.)  Vterus  haerere  in  axi  peluis. 
4°.)  Foetus  haerere  in  axi  vteri,  capite  deorfum  pen- 
dulo,  facie  offi  facro  obuerfa. 

5°.)  Foetus  membra  iuftam  habere  propcrtionem* 
6Q.)  Cum  capite  oblato  alia  pars  corporis  non  pro- 

pendere. 
7°.)  Placenta  foetum  mox  fequi. 
8°.)  Mater  integra  fanitate  frui. 
90.)  Impulfus  dolorum  efficax  effe. 
io°.)  Genitalia  morbo  locali  non  laborare. 
n°.)  Foetus  fanus  &  vegetus  efTe. 
12°.)  Paucis  horis  partus  abfolui. 

130.)  Mater  &  infans  poft  partum  morbo,  a  partu 
orto ,  non  laborare. 

i'4®>)  Ipfe  partus  ab  obftetrice  non  turbari. 

§.     217. 

Io.)  Dixi,  Partum   debere  fieri  jiono  grauiditatis 
menfe  abfoluto. 

Hunc  terminum,  finem  nempe  trigefimae  nonae 
&  nonnunquam  quadragefimaehebdomadis,  partui  ma- 
turo  natura,  vti  accuratior  obferuatio  docet,  confti- 
tuit ,  vltraque  eum  non  facile  difTertur.  Nihi!  hic  va- 
let  energia  feminis  deficiens,  morbofa  vel  debilis  pa- 
tris  conftitutio,    matris   difpofitio  phthifica,  heclica, 

qua 


C.  X.   PARTVS    DIVISIO.  99 

qua  foetus  fufficienti  alimento  priuatur;  nihil  ftatus 
matris  cacheclicus,  fluxus  menftruus  tempore  geftatio- 
nis  contingens,  diarrhoea  aliusue  morbus ;  nihil  nimia 
vteri  amplitudo;  nihil  afFeclus  matris  vehementior, 
qualis  triititia;  nihil  diaeta  matris  extraordinaria,  vel 
inedia;  nihil  foetus  debilitas&dispofitio  morbofa;  nl- 
hil  plures  foetus  in  vtero  detenti. 

§♦  218. 
Tantum  enirfc  abeft ,  vt  hae  caufae  foetus  moram 
in  vtero  retardent,  vt  potius  accelerent.  Viduae  qui- 
dem  vanis  hisce  fpeciebus  iliicitam  venerem  defendere, 
atque  hereditates  aucupari,  quin  imo  medicos  nimis 
credulos  vel  lucri  cupidos  in  fuas  partes  trahere  ftu- 
dent,  fed  mera  haec  funt  ludibria  praetereaque  nihi!»  . 
Huc  tamen  referendi  non  funt  foetus  tubarii ,  aliique 
extra  vterum  concepti  &  lithopaedia  80). 

§.     219. 

Ante  nonum  etiam  menfem  foetus  maturus  cenlen- 
dus  non  eft.  Vitalis  quidem  feptimo  menfe  elTe  pot- 
eft,  recle  tamen  a  maturo  diftinguitur.  Vagitum  enim 
infantibus  folemnem  immaturus  puer  non  edit,  fed  fi- 
milem  fere  fonum  fufpiriis  adultorum  obtufis.  Con- 
tinuo  fomno  indulget;  yix,  niil  a  cruciatu  moueatur, 
vagit  niilque  excitetur,  euigiiatur  cibumque  appetit* 
Multum  vagiunt,  quibus  inteftina  (doloribus  colicis) 
dolent.  Frigoris  adeo  impatiens  eft,  vt  manus  mox 
pedesque  frigeant ,  nift  externo  calore  foveantur.  De- 
bilis  etiam  &  conuulfionibus  aptus,  ni  omni  cura  & 
blandiflime  nutriatur  Incerto  a  partu  tempore,  viri- 
bus  confirmatis ,  vagitum  edit ,  vbera  petit,  oculosvi- 
uide  aperit  &  circumfpicit.    Caeterum  vberi  appofitus 

G  2  lac, 

80)  Confer,  praefatio. 


iGo  C  X.    PARTVS    DIVISIO. 

lac,    vtut  minus  copiofum,    nifi    morbo  impediatur, 
fugit. 

§.        2  20. 

-  Immaturum  foetum  effe  porro  confirmant,    quae 
fequuntur. 

i°.  Tota  cutis,  in  extremis  maxime  artubus  &  facie, 
rubet  vel  purpurea  eft,  quin  quandoque  liuet.  San- 
guis  per  tenerrimam  epidermidem  pellucet.  Ma- 
num  palmae  pedumque  plantae  purpureo  vel  iiuido 
colore  fplendent. 

2°.  Mollis  &Ionga  lanugo  corpufculo  intlrata  efl,  par- 
tibus  praecipue  faciei  lateralibus  &  dorfo. 

3°.  Corpufculum  plerisque  in  cafibus  macilentum,  mi- 
nustorofum;  artus  graciles  tenuesque;  mobiiis,  con- 
tracla  &  arida  cutis,  quae  vix  aliquid,  quin  nihil 
pinguedinis,  fed  nudos  mufculos  velat. 

4  .  Magnus  fons  puifatilis  &  cranii  ofFa  ex  facili  mobilia. 

5°.  Facies  deformis,  fenilis  quafi,  cum  confpicuis  li- 
neamentis  &  rictu  oris  magno  latoque.  Totius  em- 
bryonis  ingratus  afpeclus  &  odor.  Labia  &  aures 
tenerrima  epidermide  teclae,  colore  rubrae,  obfcu- 
rae  vel  rofeae:  aures  pertenues,  membranis  fimiles, 
cum  exigua  auricula  pendente.  Ex  mento  &  nafl 
bulbo  tubercula  febacea,  velut  colliculi  albicantes, 
prominent*     Lingua  intenfe  rubet. 

6°.  Oculi  claufi,  palpebrae  conniuentes ,  quae  haud 
multum  aperiuntur,  cum  auerfo  a  lumine  infante  te- 
nebrae  fiunt.  lmmaturi  embryones  circumfpicere  vi- 
uide,  velut  alii  infantes,  non  folent. 

7°.  Capitis  capilli  albicantes  vel  flauefcentes  &- nitentes, 
quos  fcne  copiofos  &  vncialis  longitudinis  vidh:  vn- 
gues  etiam  manuum  pedurnque  breues,  teneri,  mol- 

les, 


C.  X.    P-ARTVS   DIVISIO,  101 

les,  facile  plicaridi,  velut  tenuis  chartae  folia,  vltra 
digitos  nori  proniinentes,  vix  lineam  longi.  Lon- 
gos  tamen  in  manibus  quandoque  vidi.  Gilia  &  fu- 
percilia  tenerrima  &  laeuiffima.  Quid  de  vulgato 
figno  immaturifoetus  ex  capillorum  vnguiumque  de- 
feclu  fentiendum  fit,  yltro  liquet. 

8°.  Scrotum  rubicundum&  tumens;  tefticulis  vacuum 
effe  folet,  qui  nonnunquam  fupra  pubis  offa  in  in- 
guinibus  reperiuntur,  raro  vnus  vel  alter  in  fcroto. 
Infigni  etiam  tumore  pudendorum  labia  in  femellis 
eleuantur.  Minimae  mammarum  papillae  rubrae/ 
velut  acuum  capitula,  fine  confpicuo  difco. 

90.  Pondus  immaturi  foetus  ad  fex  libras  non  afcendit, 
faepe  infra  quintam  libram  fubfiftit,  alias  inter  quin- 
tam  fextamque  libram  medium  eft.  Cum  autem  ma- 
turorum  pondera  raro  fex  libris  minora  fint ,  &  fem- 
per  quintam  libram  fuperent;  pondus  quinta  libra 
leuius  certa ,  inferius  fexta  libra  probabili  flde  im- 
maturum  foetum  indicat  &  ex  comparatis  reliquis  in- 
diciis  limanda. 

§.     221. 
Quo  magis  vero  ad  conftitutum  terminum  foetus 
accedit,    eo  melius  auram  ferre  poteft,  viuusque  fu- 
pereffe:  nec  audiendus  hic  eft  bonus  hippocra- 
tes,  ocYimeftri  ius  vkae  denegans. 

§.        222, 

Partus  praematurus  lentior  quandoque  eft  maturo, 
fi  ceruix  vteri  craffa ,  necdum  fufrlcienter  dilatata  &  ex- 
tenuata  vteri  fundo  grauius  obiicit  obftaculum,  dolo* 
rum  vi  frada.  Anguftior  via ,  minori  foetus  volumini 
fufficiens,  dolorum  compendium  facit.  Quibus  pel- 
uis  anguffa  eil,  praematurum  faciiiorem  maturo  edunt 
partum.  G   3  §.223. 


io2  C.  X.    PARTVS   DIVISIO. 

§.  223. 
Partus  rn^gno  interualIoferotinus,{icubi  forfan  con- 
tingtt,  diffi  ilior  procul  dubio  eft  maturo.  Foetus 
inim  cjrandior  eft  &  capitis  fontanelia  anguftior;  quare 
maius,  cam  corpufculo,  caput  minusque  comprefTum 
difhcuker  peluim  tranfit.  Seriores  caeterum  partus  ra- 
riores  funr.  Decimeftres  tamen ,  fed  nonimeftribus 
non  diniciiiores,    obferuaui. 

$.       2  24. 

Ex  di&is  intelligi  poteft,  ad  partum  facilem  &  per- 
fe&iflimum  terminum  etiam  legitimum  requiri. 

§.     225. 
IIo.  Vt  Peluis figuram  habeat  cqpite  primo  dcfcri- 
ptam,  ex  praecipuis  requifitis  vnum  eft. 

Peluis  nimia  anguftia  foetui  tranfitum  praecludit, 
nimia  amplitudo  ad  vteri  prolapfum  disponit.  Iftud 
mali  genus  prae  hoc  plus  &  incommodi  &  periculi 
parit. 

§.      2  25. 
lllo.  Vtertif  haerere  debei  in  axi  pehtis. 

Ita  quidem  nulia  ab  oflibus  peluis  foetui  exituro 
reiiftentia  minus  conueniens  opponitur.  Ofla  vero 
grauiter  refiftunt,  fi  ex  axi  peluis  vterus  aberrat,  at- 
que  hac  ratione  foetus  cranium  verfus  os  quoddam  di- 
rigitur. 

§.     227. 

I Vto.  Foetus  in  axi  vteri ,  capiie  deorfum  pendulo9 

facie  oJ]i  facro  obuerfa,  haerere  debet, 

Quodft  enim  ex  boc  axi  foetus  defkclit,  caputob- 

uium  in  progrefiu  fuo  a  refiftentibus  offibus  retinetur, 

vim  dolorum  maximam  non  experitur,  vel  alia  plane 

pars 


C.  X.    PARTVS    DIVISIO.  103 

pars  oblata  oranem  naturae  operam  eludit,  atque  arti- 
v   ficis  auxilium  exigit. 

§.      228. 

Vto.  Foetus  membra  iuflam  proportionem  babeant. 

Debitam  proportionem  excedentia  nafci  nequeunt. 
Ita  peflimum  partus  impedimentum  efl  caput  iufto  ma- 
ius,  hydrocephalus,  tumens  abdomen,  infignis  tu- 
mor  cutaneus,  foetus  duplex  connatus* 

§'     229* 
Vlto.  Cum  caphe  oblato  alla  pars  corporis  non  pro~ 

pendeat. 

Non  folum  illa  pars  fpatium  anguftat ,  fed  &  caput 
ex  fuo  axi  ita  dimouet,  vt  difficilis  femper,  praeterna- 
turalis  partus  faepius,  inde  oriatur.  Funiculus  qui- 
dem,  vna  cum  capke  propendens,  capitis  exitumnon 
remoratur,  aft  compreflus  foetum  vita  priuat. 

§.     230. 
Vllmo.  Placenta  foetum  mox  fequatur. 

Sua  quidem  fponte  placenta  laetum  facilemque  par- 
tum  fequitur  vtplurimum  (§♦  197/):  nihilo  tamen  mi- 
nus  vt  partus  ex  omni  parte  beatus  fit,  haec  conditio 
necefTario  requiritur,  quae  in  facillimo  caeteroquin 
partu  quandoque  deficit. 

§♦     231. 
VIII  o*  Mater  integra  fanitate  fruatur. 

Quoniam  ipfe  partus  quodam  modo  morbofus  efl 
(§,  211,),  alii  morbo  iun&us  morbum  efficit  compli- 

citum 
G  4 


104 


C.   X.    PARTVS    DIVIS10. 


citum  &  nunquam  non  periculofum  81).  Quid  vero 
habitus  matris  fanus  &  morbofus  ad  partum  faciat? 
quaeriti"-. 

i.)  Quid  detas  matris  ad partum  confert  ? 

Vulgo  matris  aetas  maximi  momenti  ^es  hic  cenfe- 
tur,  ita  vt  vel  nimis  tenerae  aetatis,  vel  proueclioris 
feminae  difficillimum  partum  edere  plurimi  iibi  perfua- 
deant  82)«  Equidem  non  negauerim,  mediam  aetatem 
partus  laboribus  atque  grauiditatis  &  puerperii  fympto- 
matibns  ferendis  in  primis  parem  eifej  verumenimuero 
partum  eiusdem  ideo  faciliorem  eiie  obferuatio  repu- 
gnat.  luniores  quidem,  obmaiorem  flbrarum  feniibili- 
tatem,  pluribus  interdum  cruciatibus  vruntur;  illae 
etiam,  quae  prouectiori  aetate  prima  vice  pariunt, 
ob  ftbrarum  difliciliorern  diitentionem  plus ,  praecipue 
ati  perinaeum  patiuntur  &  tardius  pariuntr  inteiim  ta- 
me:i  ,  n  caeterabene  fe  habeant ,  partus  feliciilime  fuc- 
eedit,  c:  illa  reiiftenra ,  a  iibrarum  vel  feniibilitate  vel 
rigiditate  orta ,    a  vi  dolorum  fuperatur. 

§•  233. 

gi)  Omnis  partas  ratione  82)  Haec  fere  fuperflua  eit 
fymptomatum  aiiquid  periqti-  quaeOio  cum  pan  paifu  am- 
loJi  habet,    hinc  qooque  ad     bulet  cum  illa,  qua   ncmpe 


parrum  bonum  requirirur  fa- 
nitas  feminae  perfeeh/tima. 
Imo  dantur  morbi,  qui  non 
raro  partumreddundetLdem. 
Sic  febri?,  tempore  partus  h- 


netate  femina  aa  concipien- 
dum  apta  iit.  Si  fernel  men- 
itrua  eruperunt,  tunc  fcmina 
ouoque  ad  partum  capax  eft. 
Aetas  media  caereroouin  ad 


rucns,  vtphirimum  partumfa-  'partum  optirria  cenfstur   in- 

ch  periculofum,  niiiabfolute  ter  annos  20-4.0.     Id  prae- 

lethalem,  idcm  variolaeprae-  terea    obferuatum'  eir.,    anre 

£tant,  quam  ob  rem  mirabile  annum    aeraiis   jomum  par- 

omninonegotium  elle  defoer,  rum  egregium  iicri  poffe,  ied 

vt  febrilia  molimina  cum  a-  feminae  conftitutio  multum 

clione  ad   partum   coniiitere  inde  patitur. 
non  poiiint. 


C.  X.    PARTVS    DIVISIO*  105 

§♦  *3  3* 
2.)  An  pinguis  femina  difficilius  parit? 
Bonus  quidem  hippocrates,  contra  expe- 
rientiam ,  fleriles  pronunciauit  feminas  pinguiores :  alii 
etiam  imaginariam  circa  orirlcium  vteri  locatam  pin- 
guedinem  graue  obftaculum  partui  putarunt.  Sed  ex- 
perientia  docet,  nullam  pinguedinem  orificium  vteri 
circumdare  83))  &  finge  eandem  etiam  praefentem  ef- 
fe,  tamen  molliffima  vix  aliquid  impedimenti  faceret, 
vti  nec  illa,  quae  circa  vaginam  &  genitalia  externa 
haeret,  vllo  modo  fbetui  refiflit.  Id  incommodi  prae- 
pingues  patiuntur,  vt  minori  mufculorum  abdomina- 
Jium  &  diaphragmatis  vi  polleant ,  atque  per  breue 
folum  temporis  fpatium  fpiritum  retinere  queant,  adeo- 
que  breuiores  &  debiliores  nixus  edant.  Minori  ta- 
inen  illa  ceruicis  vteri  refiftentia ,  a  laxitate  fibrariirn 
inducla,  minor  laborum  aclio  compenfatur, 

§•     2  34. 
3 .)  An  nimis  macilenta '  dijjicilius  parit  ? 

Ratio  ab  ofTe  coccygis  petita ,  quafi ,  ob  exficcata 
ligamenta,  difficilius  cedat,  ridicula  eft.  Siquidem  in 
corpore  fano ,  partui  per  aetatem  apto ,  quamuis  ma- 
cilento,   ligamenta  non  s  exficcantur.     Quae  caeterum 

in 

83)  Pinguedo  non  omnia  minae  pingues  ex  nulla  alia 

Corporis  humani   vifcera  ae-  caufa  minus  foecundae  funt, 

quabiliter  ingreditur;    quae-  quam  propter  ■minorem   men- 

dam  pinguiflima  fiunt,  quae-  jlrui  janguinis  copiam,  zdcon- 

dam  modica    pinguedine  re-  ceptionem  abfolute   neceffa- 

plentur,  quaedam  nullam  fe-  riam ,  &  propter  nimiam  par- 

le  affumunt,   huc  praecipue  tium  laxitatem.  Plane  autem 

pevtinGntCerebrumatque  Vte-  fleriles  ni(i    alia  caufa   adfit, 

riti,    Adeps  itaquead  partum  cenfendae  non  funt« 


proprie  nihii  confert,  &  fe« 


G  5 


iotf  C.  X.   PARTVS    DIVISIO. 

in  validiore  corpore  ligamenta  grauiter  refiftunt,  ma- 
ius  etiam  vteri  fibrarum  robur,  iftud  obftaculum  aequa 
ratione  fuperans,  indicant. 

4 )  An  femina  pujslla  *difficilius  parit  ? 

Foetus  hoc  cafii ,  matris  proportionem  refponden- 
tis ,  cranium  ad  matris  peluim  debitam  rationem  habe- 
re  folet :  nullum  it:»que  peculiare  foetui  obftaculum  cum 
obiiciatur,  nulla  fafliciens  diflicilis  partus  videtur  fub- 
effe  caufa. 

§.     236. 
5.)   An  gibbofa  &  claudicans  diffieilius  parit^ 

Si  gibbofa  &  claudicans  peluim  habet  a  natura  re- 
cle  formataril,  partus  ob  haec  vitia  non  impeditur. 
Accidere  quidem  poteft ,  vt  in  gibbofa  lentius  proce- 
dat,  ob  vitium  pecloris,  quod  fpiritum  diu  retinere 
atque  nifus  fortiores  edere  nequit.  Sin  vero  gibbofi- 
tas  &  claudicatio  a  rachitide  ortae  fuerint,  vtplurimum 
notabilis  peluis  angufiia  &  mala  conformatio  concurrit 
(  §.  12.).  Tunc  vero  euenit,  vt  tum  gibbofae,  tum 
claudicantes  clifMcuker  pariant. 

'  §.     237. 

6.)  An  imbecillitas  parturientis  partum  reddit  diffi- 
cilem  ? 

Imbecillitatem  matris,  fi  quoad  reliqua  partus  eft 
facilis,  partum  non  retardare  probat  experientia.  Vt 
enim  partus  abfoluatur,  fundi  vterini  aclio  refiftentiam 
ceruicis  fuperare  debet.  Partunens  quidem  robufta 
validos  edit  nifus,  attamen  validam  &  ceruix  refiften- 
tiam  opponit:  imbecillis  vero  debilibus  laboribus  foe- 
eum  protiudit ,  fed  debile  etiam  eft  ceruicis  obftacu- 

lum. 


C.  X.    PARTVS    DIVISIO.  107 

lum.  Vtroque  ergo  in  cafu  aclioni  conueniens  efl  re- 
fiftentia ,  quarri  aequalis  efTeclus  fequitur.  Excipiatur 
cafus,  quo  vires  feminae,  etiani  fub  reliquis  partus 
circuraftantiis  exoptatis,  adeo  ftint  fraclae,  vt  ipfi  do- 
lores  ceflent  &  arte  excOti  debeat  foetus»  : 

§•238. 
7.)  Numqttid  morbits  parturientis  ad  partttm  facit* 

a)  Sunt  omnino  quidam  morbi,  qui  partum  reddunt 
difficillimum,  imo  praeternaturalem,  nempe  con- 
vulfiones  &  vteri  haemorrhagia ,  de  quibus  infra 
pluribus. 

(3)  Alii,  quales  fere  fpaftici  &  dolentes,  praecipue  ab- 
dominales,  v.  g,  vomitus  morbofus  ( §.  181.),  co- 
Jica,  nephritis,  tuffis  vehementior,  dyfenteria  ma- 
ximeque  tenefmus,  naturalem  partus  difficultatem  au- 
gent.  Irritato  enim ,  ex  con/enfu ,  ore  vteri  con- 
tracloque,  dclores  ipurii,  veris  contrarii,  oriuntur. 
Semper  etiam  verorum  vim  dolorum  &  refpirationis 
nifum  minuunt. 

7)  Pecloris  etiam  morbi  ipil  partim  a  partu  exafperan- 
tur;  partim  laborum  vim,  aegerrime  fpiritu  reten- 
to,  minuendo  eundem  difFerujit, 

S)  Herniae,  praecipue  vmbilicales ,  moram  in  peclore 
fpiritus  atque  mufculorum  contradlionem  knpediunt, 
ipfae  exprimuntur ,  frequenter  augentur  &  incarce- 
rantur.  Peffimae  haberi  debent,  quae  finus  labia 
inflant.  Vicina  foetus  preffio  gangraenam  ex  incar- 
ceratione,  ni  repofita  ante  doiores  vifcera  fuerinc, 
facere  folet. 

g)  Pedum  tumor  &  dolor  atque  varices  contraclionfe 
mufculorum  vires  frangunt. 

{)  Cae* 


io8         C  X.    PARTVS    DIVISIO.  , 

&)  Caeteri  morbi  varii  fua  quidem  natura  partus  nego- 
tium  non  augent ,  ipfi  vero  exafperati,  maligniores 
&  vario  modo  mutati,  puerperium  quoque  facinnt 
periculo  pienum:  fiquidem  maior  fub  laboribus  fan- 
guinis  orgafmus  atque  virium  iabefa&atio  praefenti  iam 
morbo  accedunt. 

q)  Alii  morbi  prius  non  fanantur,  quam  partus  fuerit 
abfolutus, 

$)  Qui  ex  grauiditate  nafcuntur  morbi,  partu  abfolu- 
to,  fua  fponte  foluuntur. 

§•     23P. 

8.)  Num  animus  parturientis  indocilis\  vel  nimis  de- 
mijjus  ,  partum  retardat  ? 

Quia  eiusmodi  feminae  vim  contra&ionis  vteri  co- 
hibito  fpiritu  non  adiuuant,  {ed  fufpiriis  potius  &  eiu- 
latibus  fuis  verorum  dolorum  vim  minuunt;  adeoque 
languide&  ofcitanter  nixus  edunt.  Praeterea  fitu  con- 
ueniente  locari  nolunt,  &  hoc  ipfo  foetus  exitum  ma- 
gis  retardant ,  quam  promouent.  Vim  quoquelabo- 
rum  terror  fubitus  atque  vehementior  non  raro  fuffla- 
minat. 

§.     240. 

IX 0.  Impulfus  dblorutn  ante  omnia  fit  effcax. 

Hic  quidem ,  faluis  debitis  requifitis ,  non  facile 
deerit.  Quodfi  tamen.  ex  caufis  fupra  (§.  233.  236. 
237.  239.)  allatis  aliisue,  minor  dolorum  vis  interdum 
apparet,  haec  alenda  eft  arte  vel  phyfica  vel  morali. 
Si  vterus  oblique  fitus  eft,  dolorum  vis  quae  deficit, 
in  cafibus  quibusdam  per  artem  excitari  poteft. 

§•  241. 


C.  X.    PARTVS    DIVISIO.  109 

$.     241. 
Neque  tamen  praeceps  nimis  dolornm  vis  84),  fi- 
milem  partum  faciens ,    laudem  merecur.     Mala  naici 
folent  fequentia. 

i°.  Praemature  amnii  liquor  e  ruptis  velamentis  pro- 
funditur. 

20.  Violenter  os  vteri  cum  diro  cruciatu  aperitur,  de- 
primitur,   quin  laceratur. 

30.  Laceratur  etiam  perinaeum. 

40.  Rumpitur  vmbilici  funis. 

50.  Placenta  praecipitanter  labens  vterum  ita  lacerat, 
vt  profufiflimus  fanguis  fluat, 

6°.  Eadem  pertinacior  adflxa  fecum  vteri  fundum  ex 
genitalibus  ducit,  ipfumque  inflammat. 

§.     242. 
Xo.  Genitalia  morbo  locali  non  debent  lalorare. 

Etfi  non  pauci  genitalium  morbifunt,  quidifBci- 
lem  partum  reddere  queunt,  tanti  tamen  omnes  acfin- 

guli 

84)  Ad  bonum  partum  re-  commodum,     in   partu    pa- 

quiritur  efficux  dolorum  vis,  ratum. 
vt  primus  in  primipara  partus 

regulariter  non  vlrra  6.  horas         Nunc  fingamus   e  contra- 

protrahatur.     Conditiones  e-  rio  partum  in  eiusmodi  pri- 

iusmodi  partus  exoptati  atque  mipara  nimis  celerem,  e.  g. 

bonifunt:    i)  vt  infans  viuus,  i  honte   efTe,    in  quo  impul- 

perfecJus   atque  Ulaefus  in  lu-  Jiis  &  vigor  dolorum  efficacis- 

cem  edatnr ,    cui  nullum  per  fimus  omnes  refiftentias   fu- 

omnem    reliquam  vitam   in-  bito    fuperat,     non    poflunt 

commodum    remanet,    quod  non  vehementiflimi  dolores, 

ex  partu  originem  duxhTet :  &  grauiffima  fymptomata  fe- 

2)  vt  facitis  hicatque  expe-  qui,  quae  fefe  partim  inpuer- 

ditus  partus  fiat  illaefa  matre,  perio ,  partim  per  omnem  re- 

vt  illi  nempe  finito  puerpe-  liquam     vitam     manifeflare 

rio  pariter  nullum  maneatin-  folent. 


iio  C.  X.    PARTVS    DIVISIO, 

guli  non  funt,  quanti  ex  theoria  multis  videntur:  ne- 
que  etiam  omnis  partus  difficilis  inflammatio  caufa  efl. 

Praecipua  eorum  genera  funt 

&)  Tumor  quidam  circa  vteri  orificium  inflammatorius, 
fcirrhofus,  vlcerofus,  cancrofus,  qui  huius  orificii 
dilatationem  &  impedit,  &  maxime  dolentem  reddit. 

(3)  Tumor  veficae  vel   inteftini  rccli,  vteri  orificium 

atque  vaginam  comprimens.     Huc  etiam  pertinent 

vefica  lotio  nimis  expanfa  &  inteftinum  rectum  duris 

fcybalis  refertum ;  calculus  porro  vrethram  vel  ve- 

ficae  colium  opplens. 

*y)  Orificium  vteri  a  praegrefTo  partu  difficiiiori  aliaue 
caufa  dilaceratum  atque  cicatricibus  cohaerens,  vel 
penitus  connatum :  quae  quidem  cicatrices,  vt  ori- 
ficium  aperiatur ,  diris  cum  cruciatibus  funt  dilace- 
randae. 

2)  Vagina  vel  a  natura  connata  ,  vel  a  pnrtu  praegreflb 
difficiliori,  fiue  id  ad  introitum,  fiue  in  medio  fue- 
rit.  Huc  &  variae  conformationes  praeternaturales 
pertinent. 

€).  Vaginae  tumores,  quales  fungus  maior,  caro  excre- 
fcens ,  inflammationes ,  vlcera  &c.  ndeo  quandoque 
vaginam  arclantes,  vt  vix  fpecillum  admittat. 

£)  Vteri  vel  vaginae  prolapfus. 

y\)  Hernia  vteri. 

$•)  Vteri  inflammatio,  apoftema  &c,  quibus  fit,  vt 
minus  apte  &,  ob  inaequalem  teniionem,  acribus 
cum  cruciatibus  vterus  contrahatur  &  periculofifli- 
mum  fiat  puerperium.  Externa  vls;  foetus  trans- 
uerfus  aliusque  peruerfus  fltus  &  in  parietes  vteri, 


C.  X.    PARTVS    DIVISTO.         vm 

fub  doloribus ,  'nifus;  putredo  foetus;  morbus  gra- 
uidae  inflammatorius ;  ineptae  contreclationes  &  in- 
Arumentorum  laefiones  aliaque  hoc  malum  faciunt. 

i)  Inflammatio  genitalium  externorum  atqueecchymo- 
fes  fanguinis,  quae  a  partus  diuturnitpte  &,  iuxta 
cum  ani  inflammatione,  quandoque  ab  ineptae  ob- 
ftetricis  manibus ,  has  partes  nimis  fatigantibus ,  o- 
riuntur. 

%)  Haemorrhoides  coecae,  acriter  a  foetu  defcenden- 

te  dolentes. 
h)  Excoriata  etiam ,  ob  perpetuum  vrinae  fluxum,  ge- 

nitalia  in  partu  multum  dolent. 

fi)  Tumores  labiorum  pudendi  oedematofi,  nunc  mo- 
dici  ex  fola  grauiditate,  nuncvere  hydropici,  diffi- 
cilem  &  dolentem  faciunt  explorationem  partumque 
dolentem  &  lentum. 

$.  244- 
Quamuis  autem  haec  &  fimilia  mala  partum  retar- 
dare  foleant  &quandoquepractern3turaIem  faciant^ma- 
tri,  ob  metuendam  gangraenam,  periculum  creare 
poffint,  dirisque  cruciatibus  non  deftituantur :  nihilo- 
minus  tamen ,  fl  foetus  &  vterus  recle  funt  fiti ,  ipfutn 
foetus  exitum  uon  femper  impediunt,  fed  a  dolorum 
vi  &  leuiori  arte  faepe  fuperantur. 

§.     245. 

Vanus  etiam  eft  diflicilis  partus  metus,  quem  pri- 
wiparae  femper  concipiunt  fibique  fingunt  ex  genita- 
Hbus  nondum  fatis  dilatatis.  Solet  quidem  lentior,  ae- 
grior  atque  dolentior  reiiquis  partubus  in  eadem  femi- 
na  primus  efle;  funt  tamen  multae  primiparae,  quae 
facilem  fatis  partum  edunt;  nec  femper  apartu  difficiR 

im- 


ii2  C.  X.   PARTVS    DIVISIO. 

immunes  flint,  quae  fiepius  iam  pepererunt,imo  nec  ii- 
lae,  quibus,  ob  perinaeum  in  praecedenti  partu  ru- 
ptum,  porta  ampliffima  efl  fa&a;  necillae,  quibus  fu- 
tura  perinaeum  elt  vnitum  ,  eapropter  difhYiIem  par- 
tum  patiuntur.  Quotiescunque  partes  moiles  ne- 
queunt  dilatari,  a  vi  dolorum  &  capitis  impulfi,  nifi 
debitum  auxilium  feratur,  rumpuntur. 

§.     24.6. 

XIo.  Foetum  fanum  &  vegetum  ejje  oportet. 

Vtique  foetus  vegeta  vica  ad  peife&ilfimum  par- 
tum  requiritur,  perfe&um  enim  illud  dici  nequit,  quod 
fcopum  fpemque  defideratam  fruftratur  £5).  An  ve- 
ro  ipfe  foetus  viuus  ad  partum  fuum  aliquid  conferat, 
de  eo  fub  iudice  iis  eft.  Stimulus  quidem  foetui  ad 
renixiim  a  compreffione  vteri  excitatus  id  probare  vi- 
detur,  fed  partus  foetuum  mortuorum,  molarum  & 
placentarum,  facillimi  toties  obferuati,  idem  negant, 
Veteres  etiam  vnicam  fpem  in  vita  foetus,  ex  hypothe- 
ii  fua',  pofuerunt,  fed  experientia  nliud  nos  docet. 
Foetus  verp  putridus ,  vel  ob  longam  moram  ab  amnii 
liquore  refolutus ,  iufto  mollior,  ab  vteri  contraclione 
comprefTus,  oriflcium  viciffim  minus  premit,  minus  ex- 
tendit,  minorem  dolorum  vim  recipit,  lentioremque 
partum  facit.  Putredo  etiam  miafmate  matrem  infl- 
ciens,  periculofis  puerperii  fymptomatibus  anfam 
praebet. 

§.  247. 

8f)  Scopo  fuo  naturacer-  tis  vtidebemus:  nec,  fi  for- 

tiflime  excideret,    ii  foetum  fan  manus    praeuia    tumida, 

fub  ipfo  partus  decurfu    in*  rubra,  non  pulfans  quae  dif- 

terficerer.     Hinc  non  praeter  ficulter  reponitur,  ex  arricu- 

neceflitatem ,     non   iine  rite  lo  foluenda ,    nifi  certifliraa 

inffituta  indicationum  colle-  adfint      infantis      demortui 

&ione  laedentibus  inftrumen-  figna. 


C.  X,    PARTVS    DIVISIO.  iij 

§.      247* 
XIIo.  Paucis  horis  partui  abfotuatur. 

Quodfi  cuncta  memorata  requifita  adfunt,  paucae 
horae  a  primis  doloribus  veris  ad  partus  finem  vtplu- 
rimum  numerantur.  Raro  vfrra  fex,  etiam  in  primi» 
paris  &  aetate  prouecYioribus ,  partus  omni  modo  faci- 
lis  difFertur.  Quotiescunque  diutius  partus  protrahi- 
tur ,  non  male  fufpicamur,  adeffe  aliquid  infoliti,  quod 
inferat  moram  &  impedimentum  foetui. 

§.     248. 
XIIIo.  htater&hifans, ,  partu  peraSo,  morbo  u  par~ 
tu  oriundo  ne  laborent, 

Quodfi  partus  fuit  beatus,  haec  lex  fua  fponte  fe- 
quitur,  &  viciflim  partus  felicioris  praegreffi  indicium 
efle  folet. 

§♦     249. 
XI Vo.  Ab  obftttrice  partus  non  turbetur  86). 

Solent  frequentius,  ac  par  eft,  bonam  partus  natu- 
ram  obftetrjces  corrumpere,  praematuris  ad  nifus  eden- 

dos 

$6)  Hoc  requifitum  ad  o-  rimi  funt,  quivitio,  vel  er* 

innes  medieos  pertinet  tan-  rore  obftetricum  peiores  facti 

quam   phyficos    vrbis    atque  funt,  hinc  quoqueapudmul- 

prouineiales.     Si  obftetrices  tas  gentes  nullae  obftetrices 

fcirent,  opus  naturae  partum  inueniuntur,     licet    rariores 

efTe,  nifus  requiri  fub  finem  apud  iilas  fint  parcus  praeter» 

partus,.    nil  agi  atque  effici  naturales,  &  pauciflimae  ir* 

pofTe  nili  orifkium  vteri  a-  partu  moriantur.     Magis  ita- 

pertum    fit ,     nihil    agerent.  qtie  partus  turbatur  commif 

Plerique   partus     animalium  tendo  quam   omittendo,    & 

aeque  quam  hominum  funt  obftetricibus  nunquam   fati\ 

naturales,    imo  ipfos    inter  inculcari   illa   regula  poteft* 

partus,   qui  praeternaturales  in  natural*  partu  plane  mhil 

nuncupanturquidamimoplu-  agere, 

H 


ii4  C.  X.    PARTVS   DIVISIO. 

dos  hortationibus ,  genitalium  fuperfluis  contreclationi- 
bus,  diftraclionibus  &  lacerationibus ,  abdominis  pres- 
fionibus ,  variis  medicaminibus ,  peruerfis  pofitionibus, 
violentis  fecundarum  iblutionibus ,  praeuiorum  artuum 
traclionibus  &c. 

§.     250. 

Veteres ,  vt  partum  perfecliflimum  determinarent, 
hac  ambage  non  vtebantur.  Perfe&um  partum,  fiue 
naturalem ,  vocabant,  h*  capite  praeuio  infans  (cCe  ofFe- 
rebat:  praeternaturalem,(i  alia  corporis  parte  prodibat; 
peilimum ,  h*  pedibus  prominebat.  Sed  haec  obferua- 
tio  minime  eft  perpetua.  Ad  partum  enim  perfecVis- 
(imum  non  fufficit,  infantis  caput  primum  exire,  fed 
vt  reiiquae  etiam,  quae  enarratae  funt,  conditiones  ne 
deiint,  neceffe  eft.  Saepe  fieri  folet,  vt,  licet  caput 
infantis  fuerit  praeuium ,  tamen  partus  admodum  fit 
difficilis,  imo  praeternaturalis.  E  contrario  quando- 
que  naturalis,  imo  facilis  partus  ille  eft  pronuntiandus, 
in  quo  alia  plane  infantis  pars  prima  prolabitur:  exem- 
pli  gratia  in  partu  praematuro  praeftat  fere  clunes  ante 
prolabi,  quam  caput;  cum  enim  foetus  corpufculum 
minuseft,  clunes  maiori  vi  fegmentum  vteri  inferius 
premunt,  quam  ipfum  foetus  caput*  Quam  obferua- 
tionem  frequens  experientia  comprobat.  Nonnun- 
quam  etiam ,  quamlibet  rarius,  genibus  vel  pedibus 
partus  opinione  facilius  abfolui  poteft* 

§.251. 

Tantum  etiam  abeft,  vt  femper  partus  agrippinus 
difticillimus  &  aegerrimus  habendus  fit,  vt  potius  inter 
optimos  illorum  nominandus  veniat,  qui  arte  abfoluun- 
tur,  fcomnes,  quos  fola  manus  perficit^  in  eundem 
mutandi  iint. 


C.  X,    PARTVS    DIVISIO. 

§.     252. 


1x5 


Neque   tamen  ideo   maxime    naturalis  eft  atque 
-exoptatiffimus ,    vti    de    la    motte     aflerit» 
Namque 

a)  Rarius  orificium  vteri  a  doloribus  fufficienter  ape- 
ritur ,  cum  pondus  pro  comprimendo  fegmento  in« 
feriori,  nifi  aquarum  impulfus  id  praeftet,  deficiar» 

jj3)  Vitae  periculo  eiusmodi  foetus  exponitur,  nifi  ci* 
tiffime  partus  finiatur.  Funis  enim  vmbilici  inter 
caput,  pe&us  &  peluim ,  quando  foetus  ad  vmbiii- 
cum  vsque  prodiit,  premitur  fanguinisque  circulus 
intercipitur. 

7)  Gapnt  difficili  opera  extrahi  folet»  Quotiescunquea 
primum  prodit,  a  doloribus  compreflum  oblon- 
gum  fit,  minusque  a  lateribus  volumen  habet» 
Fundus  autem  vteri ,  verticem ,  quum  vltimum  ca~ 
put  nafcitur,  premens  idem  in  maiorem  iacitudinem 
expandit. 


H  2 


Cap. 


n6  4fe£   <S1X»> 

Cap.    XI. 

EXPLORATIO. 

§.    253. 

Praecipua  artis  obftetriciae  praxis  circa  exploratio* 
nem  verfatur,  cuius  quidem  frequens  exercitatio 
fatis  commendari  nequit.  Mirandum  ergo  eft*  ple- 
rosque  autores,  praeter  deventervm  & qui eum 
fequuntur,  hanc  do&rinam  fere  neglexifle* 

§,     254. 

Ifia  autem  operatio ,  qua  &  vteri  &  foetus  condi- 
tio  indagatur,  Exploralio  dicitur,  quae  quidem,  quo- 
niam  partes  corporis  internas  examinat ,  non  nifi  taclus 
fenfu  perfici  poteft,  atque  adeo  Taclut  recle  vocatur. 

§.  z$s. 
Hac  itaque  exploratione  determinatur,  vtrum  ori- 
ficium  vteri  fit  grauidum,  an  virgineum;  determina- 
tur  virginitas,  violatio,  grauiditas,  parms  praegrefius; 
terminus  grauiditatis  detegitur;  vteri  fitus  reclus  vel 
obliquus  indagatur;  morbi  locales  ipfiusvteri,  ad  ort- 
ficium  eiusdem ,  intra  vaginam ,  ad  genitalia  externa 
manifeftantur;  examinantur  flgura  peluis,  orificii  vte- 
rini,  partus  propinquitas,  dolorum  difFerentia,  verine 
fint,  an  praefagientes,  an  fpurii;  determinantur  vela- 
mentorum  conditio,  an  integra  fint,  an  lacera,  pars 
foetus  oblata ,  &  fitus  orificii  vterini ,  adeoque  vtrum 
partus  futurus  fit  facilis,  difBcilis  vel  praeternaturalis, 
eruuntur  etiam  nonnullae  fteriiitatis  caufae,  haemor- 
rhagiarum  vteri  difFeremiae ;  praeientia  abortus  explo- 
ratur  atque  fimilia. 


C.  Xr.     EXPLORATIO,  117 

§.      256. 
Haec  vero  cunlfcrex  aliis  fignis  vel  plane  non  co- 
gnofcuntur,  vel  minus  diftin&e;  quibus  de  caufis  ex- 
plorationis  vfus  ampliffimus  patet.     Neque  etiam  pru- 
dens  medicus  vel  fagax  obftetricans  prius  aliquid  vn- 
quam  molitur,    quam  praeuia  exploratione  condjtio- 
nem  vteri  detexerit.     Hinc  fi  grauida,  vel  parturiens, 
ab  intempeftiUo  pudore  prohibita,   hanc  exploratio- 
nem  penitus  refpuit,  praeftat  illam  fuae  forti  relinque- 
re,  quam  incerta  molimina  tentare. 

§•     *57* 
Sequenti  modo  exploratio  ifta  peragitur. 

i°.)  Digitus  index  halitUcalefiat,vel  pinguedine,  oleo, 
butyro  inungatur;  quandoque  etiam  medius  iungi- 
tur,  vt  index  eo  altior  afcendere  poffit. 

20.)  Manus  genitalibus  propinquae  operator  indicem 
perinaeo  applicet,  pollicem  verfus  os  pubis  dirigat 
extenfum  reliquosque  digitos  in  palmam  manus  fle- 
xos  exaduerfum.  ' 

30.)  Demittatur  index  in  vagin3m,  du&u  primo  pe- 
rinaei,  dein  parietis  vaginae  pofterioris,  ea  parte, 
qua  cum  inteftino  reclo  cohaeret,  atque  vsque  eo 
progrediatur ,  donec  obie&um  obftaculum  vlterio- 
rem  progrerTum  impediat.  Leniter  tamen  &  caute 
procedendum  eft,  ne  partibus  vlla  vis  infejatur,  vel 
maior  vagiii3e  ruga  pro  ea  parte  vaginae,  quae  cum 
ceruice  vteri  cohaeret ,.  habeatur. 

40.)  Quodfi  vagina  longior  eft,  prouti  faepius  accidit, 
perinaeum  lente  filrfum  prematur ,  donec  digitus 
fummitateni  vaginae  attigerit. 

50.)  Digitus,  in  fummitate  vaglnae  haerens,    verfus 

omnes  plagas  circumferatur,  attrue  tam  ftatus  fegmen- 

/         H  j  ti 

-   I        - 


u&  C.-XI.  EXPLORATIO. 

ri  vteri  inferioris ,  quam  orifxcii  vterini  propenden- 
tis  rimaque  transuerfa  diilincli ,  indagetur.  Caueas, 
ne  vaginae  circulum  prominentem,  vel  tuber  pro 
orificio  vteri  habeas  87). 

Quemadmodum  vero  difTerens  eft  feminae  fitus, 
ita  diiferens  etiam  explorationis  ratio  debet  efle. 

§.     259. 
Feminae  fupra  vulgi  conditionem  eueclae  decum- 
bentes  plerumque  explorantur;  quare  vt  digitus  intra 
vaginam  mitti  poffit. 

j°.)  Femina  genu  operatori  propinquum  ita  eleuat, 
vt   fub  illo  operator  manum   ad  perinaeum  ferre 
poffit. 
%  °.)  Altera  manus  lumbis  fuppofita  eosdem  attollit. 
30.}  Lateri  obftetricanti  oppofito  oblique  femina  in- 

cumbit,  liquidem  id  facere  non  recufat. 
40.)  Vbi  vero  hac  methodo  orificium  vteri  attingi  ne- 
quit,  femina  genibus  incumbere  debet* 

§.  260. 

87)  Quamquam  exploratio  liorem  explorationem  admit- 

facilis   operatio  fiC ,  non  fine  tunt.     3.)  Malae  exploratio- 

omni  tamen   cautela  perfici-  nes  funt  in  feminis,  vlceri- 

tur,  quae  quidem  ad  fequen-  bus,   malo  venereo,   fiuore- 

tia  redit  momenta.  que  albo  maligno  laboranti- 

bus  ob  mucumfecretum,  hinc 

1.)  Quamdiu  explor  are  pos-  cauendum  ne    vulnus  quod« 

fumus  vno  digito ,  nunquam  dam  apertum  in  digito  explo- 

pluresintromittendi  funr.  3.)  rante  adfit,  quo  mediante  vi» 

Aliae  feminae  facilius  explo-  rus  reforberi  poffer.     4.)  In 

rantur,   huc  pertinent  femi-  ftatu  examinis  virginis  fufpe- 

Tifle  quaepluresiamediderunt  £tae,  fufpenfa  manu  explora- 

partus,  aliae,    vti  primiparae  re  debemus,  ne  nempe  in  ca- 

tguibus  funt  rugae  prominen-  fu  illibatae  virginitatis  ab  ex- 

tes  6c  conftrifta  vagina  diffici-  plorations  hymen  deftruatur. 


C.  XI.   EXPLORATIO.  119 

§.     260. 

Genibus  quidem  incumbente  femina  in  leclo  fiio, 
vel  &  pedibus  infiftente,  peclore  antrorfum  propen- 
dente  atque  natibus  retrorfum  verfis,  optime  orificium 
vteri  attingitur,  altiflime  etiam  haerens,  fi  modoa  po- 
fteriori  corporis  fuperficie  digitus  in  vaginam  ducatur. 
Sic  enim  commode  vaginae  orificium  digito  tangenti 
ofFertur.  Hic  vero  explorandi  modus  locum  habere 
nequit,  fi,  ob  nimis  propendens  abdomen,  grauidae 
corpus  ad  anteriora  fle&ere  datum  non  eft* 

Jf.  261, 
Aliae  feminae  non  nifi  fellae  infidentes  fe  explorari 
patiuntur.  Quo  vero  hoc  fieri  pofiit,  femina  foii  mar- 
gini  fedilis  infideat,  ita  vt  vaginae  introitus  liberfit* 
codem  Rne  etiam  dorfum  reclinet.  Ipfe  dein  explora- 
tionis  modus  vnus  idemque  eft  cum  illo,  qui  (^250.) 
defcriptus  eft. 

§.     262. 

Quae  vero  funt  vilioris  conditionis  feminae ,  ftan- 
tes'  explorantur.     Quocirca. 

«)  Paulo  humilior  fedet  operator ,  vel  &  genibus  in- 
cumbit. 

(3)  Femina  tangenda  coram  ipfo  pedibus  infiftit,  cruri- 
bus,  quantum  poteft,  diuaricatis. 

7)  Alteram  manum  operator  ad  perinaeum  ducit. 

2)  Alteram  circa  feminae  iumbos  fleclit,    eosdemque 

antrorfum  premit, 
g)  Femina  dorfum  retrorfum  ftexum  vel  ipfa  fuftinet, 

vel  adftanti  applicat. 
£)  Ipfa  caeterum  exploratio  fit  modo  (§,  257.)  de- 

fcripto. 

H  4  CAP. 


m  «88*  *S  ¥«  J& 

Cap.   XIL 

DE     IIS 

QVAE   PERAGENDA  IN 
PARTV    SVNT. 

§.    263. 

t  ua  cju-tdem  fponte  &  a  folis  naturae  viribus  partus 
*«*  naturalis  &  facilis  peragitur,  nec  vlio  artis  auxilio 
opus  eft:  id  quod  meretricum,  indarum,  rufticarum, 
caftra  fequentium  aliarumquefeminarum  exemplaabun- 
de  probant,  Obftetricantis  tamen  opera  fuperflua  non 
eft  cenfenda,  quoniarn  in  omni  partu  munditiei  eft 
profpiciendum ,  commodus  parturienti  fttus  procuran- 
dus,  funiculus  ligandus,  infans  excipiendus.  Raro 
etiam  ita  facilis  eft  partus,  vt  a  perita  obftetricantis 
jnanu  iuuari  non  flt  opus.  De  fuperueniente  etiam 
fymptomatum  malignitace  fecuri  nunquam  fumus. 

Jjjfc     2  64. 

Quando  partus  primi  dolores  veri  accedunt,  par- 
turiens  fibi  profpiciat ,  atque  vt  morbo  laboranti  con- 
fulat,     Quare  ab  eo  tempore 

a)  Ligaturas  veftimentorum  laxet* 

Q)  A  folidioribus  cibis,  etiam  prandii  &  coenae  horis 
abftineat:  male  enim,  quum  mufculi ,  maxime  ab« 
dominales,  cum  fanguine,  agitantur,  digeftio  per- 
ficicur ;  vomitus  potius  excitatur  &  verae  febris  fo- 
mes  generatur  aliturque. 

y)  Siti  vero  fuae  pro  lubitu  aquofis  potulentis  fatisfa- 
ciat  parturiens,  fiue  ea  potulenta  fuerint  iufcula  te- 

nuiora, 


C.XII.  QVAE  IN  PARTV  SVNT  PERAG.     121 

nuiora ,  fiue  infufum  theae  forme,  fiue  aqua  vel  fola, 
yel  cum  fpeeiebus  pecloralibus  decocla,  fiue  aqua 
fimplex  non  deco&a.  Confuetudini  tamen,  vitae 
generi  &  regioni  aliquid  dandum  effe  non  nego. 

S)  Confortans  etiam  medicamentum  debiiibus  exhibe- 
ri  poteft,  idemque  gratius. 

§.  265. 
Gyftere  etiampurgari  debetparturiens,  vt,  excre- 
mentis  educlis,  mundities  obtineatur.  Caput  enim 
foetus,  a  doloribus  intra  peluim  compulfum,  compri- 
mit  inteilinum  reclum  &  ante  fe  excrementa  pellit ,  quae 
tempore  partus  continue  eflluentia  manum  obftetrican- 
tis  leclumue  contaminant. 

§.     266. 

Grauidis  etiam  appetitus  deprauatus  non  infrequens 
efTe  folet;  ita  vt  cibos  digeftu  difficiles  varios,  a  qui- 
bus  cruditates  &  flatus  generantur,  frequenter  appetant. 
Quin  ventriculus  &  inteftina  ab  vtero  expanfo  iniqua 
ratione  comprimuntur.  Cumprimum  autem  caput  pel- 
uim  ingreffum  eft,  ifti  flatus  &  cruditates  non  amplius 
expelli  poffunt.  Quamobrem  ingruentibus  partus  do- 
loribus,  abdomine  compreflb  &  fanguini  in  motum 
a&o,  ftabulantia  inquinamentaexcitantur,  inteftina  fti- 
mulantur,  ftne  ordine  contrahuntur,  parturiens  tormi- 
rpbus  mifere  vexatur  &  libera  mufculorum  abdomina- 
lium  atque  diaphragmatis  contraclio  impeditur.  Haec 
mala  praecauet  clyfter  mature  exhibitus ,  emolliens, 
carminatiuus.  ki 

.  §•     2^7. 
Alui  obftru£Hone  plurimae  grauidarum  lahorant,  ex- 
crementa  exficcantur,   in  Iapideam  quandoque  duri- 

H  5  tiem 


122         C.  XII.    QVAE   IN    PARTV 

tiem  coeunt,  caput  infantis  retardant,  a*doIorum  Can- 
dem  impulfu  fuperantur ,  vlterius  pelluntur ,  atquecum 
cruciatibus  aeque  ac  ani  laefione  exprimuntur.  Cly- 
fler  itaque  emolliens  ante  partum  tempeftiue  applicatus, 
imo  repetitus ,  quoniam  impedimentum  exturbat,  par- 
tum  &  expeditiorem  &  tolerabiliorem  reddere  poteft. 

§,     268. 

Hic  fere  vfas  eft  clyfmatum  mature  applicatorum, 
Serius  autem  exhibita,  quando  caput,  peluim  replens, 
inteftinum  redum  comprimit ,  nullius  funt  vfus.  Falfo 
dolores  veros  excitare  dicuntur  a  foia  fundi  vterini 
fupernnte  aclione  oriundos.  Male  ergo,  deficienti- 
bus  his  doloribus,  acriores  clyfteres  parturientem  & 
fatigantes  &  laedentes,  applicantur. 

§.  269. 
Ante  partum  etiam  Iotium  emittere  oportet  partu- 
rientem,  ne  caput,  intra  peluim  velicae  collum  pre- 
mens,  illud  coerceat.  Quodfi  fuppreflione  vrinae  iam 
iaborat  parturiens,  eatheteris  ope,  vel  prefib  leniter 
pube,  vrina  eft  expellenda.  Tumoretiam  veficae  par- 
tum  retardat. 

1      §.     270. 

Quae  plethoricae  funt,  pulfum  plenum  &  eleuatum 
habent,  facie  rubent;  ante  partum  aliquot  fanguinis 
vncias  amittant  oportet ,  quamuis  &  optime  valeant  & 
partus  futurus-  fic  facillimus.  Ita  enim  labores  reddun- 
tur  vegetiotes  minusque  fenfiles ,  atque  peiora  puerpe- 
rii  fymptomata  praecauentur. 

§•     *p* 
Prae  reliquis  venaefedionem  non  negligant,  quae 
difficiliorem  fpiritum  ducunt,    atque  in  praecedentibus 

puer- 


SVNT    PERAGENDA*    /        125 

puerperiis  incommoda ,  ob  fanguinis  miftlonem  negle- 
clam,  tulerunt* 

§.  272. 
Nec  infrequens  eft,  primiparas,  fibris  facile  irrita- 
bilibus  praeditas,  latice  rubro  repletas,  fub  optimo 
caeteroquin  partu ,  conuulfionibus  corripi ,  quae  qui- 
dem  venaeietlione  optime  &  praecauentur  &  foluuntur. 
Metuendarum  autem  conuulfionum  figna  funt:  excru^ 
ciantes  admodum  feminam  dolores ,  celer  pulfus ,  in- 
flata  rubraque  facies ,  inflammata  oculorum  albuginea, 
dentium  valida  comprefiib ,  fubfultus  tendinum  in  ma- 
nibus ,  hbrridus  afpe&us ,  aurium  fufurrus  &c. 

§•  273. 
Hifce  peracYis  de  fufficienti  copia  linteorum  ficco- 
rum  &  calefaclorum ,  &  de  neceffariis ,  ad  funiculutn 
deligandum  &  difcindendum ,  praeparandis ,  de  tem- 
perando  cubiculi  calore,  de  remouendis  adftantibus 
inutilibus  &  parturienti  minus  acceptis ,  de  commodo 
parturientis  fitu ,  aliisque  obftetricans  cogitet.  Nec 
male  agitur ,  {1  liquor  quidam  reficiens ,  &  inftrumenta 
maxime  neceffaria ,  obte&a  tamen ,  ad  manus  funt ,  vt 
iis  medicus ,  arduis  in  rebus ,  mox  vti  queat. 

§.  274. 
Ab  initio  quidem  parturiens  nulli  certo  fitui  adftrin- 
gatur,  fed  pro  lubitu  ingrediatur,  decumbat,  fedeat, 
donec  orificium  vteri  vltra  dimidium  peluis  diametrum 
fit  apertum.  Si  iufto  ocyus  le&ulo  incumbit ,  vel  fe- 
dili  infidet,  impatiens  fit  atque  laflkur.  Imo  frequen- 
tiflime  obferuatur,  multis  parturiehtibus  labores  efle 
eflScaciores ,  fi  pedibus  infiftant ,  quam  fi  decumbant, 
vel  fedeant.  An  ob  grauius  foetus  pondus  in  fegmen- 
tumvteriinferiusnitens?  Nequeetiam  afthmaticae,gib« 


J24         C.  XII.    QVAE    IN    PARTV 

bae,  incuruae,  cunclaeque,  quibus  refpiratio  eft  dif- 
ficilis,  fedentes  vel  decumbentes,  tam  validos  nixus 
edunt,  quam  quidem  ereclo  corpore.  Circumftantiae 
tempus  determinabunt.  Interea  frequentiori  ta£hi  vteri 
orificium  explorandum ,  atque ,  antequam  foetus  caui- 
tatem  peluis  intrat,  parturiensin  commodum  fitumcol- 
locanda  eft,.ne  inopinato,  doloribus  fortius  vrgenti- 
bus,  foetas  expellatur,  magno  cum  matris  incommo- 
do  <k  foetus  periculo. 

-    .  $•     275. 

Is  vero  ad  partum  fiais  optimus  eft  cenfendus,  in 
quo  parturiens  validiilimos  nixus  edit ;  quorum  aclio 
eapropter  eft  explicauda,  vt  is  fitus  determrnari  queat. 

Ifta  autem  adYio  triplex  eft , 

Imo)  Contrahuntur  abdominis  mufcuii.    , 

Ildo)  Diaphragma  contrahitur. 

Illtio)  Poft  valentioreminfpirationem  fpiritus  retinetur. 

§♦      27  7« 
Quo  melius   mufculi  abdominales  &    diaphragma 
magno  momento  contrahi,  atque  abdominis  vifcera  de- 
primi  poflint,  oiTa,  quibus  hi  mufculi  adnecluntur,fixa 
&  immota  funt  feruandaV    Sunt  ea  offa 
a)  PeJuis. 

(3)  Lumborum  vertebrae. 
7)  Thorax. 

§.     278. 
Vt  peluis  figatur ,    extremitates  inferiores  corpori 
lefiftenti  inniti  debent :  quapropter,   dum  dolor  acce- 

dit, 


SVNT    PERAGENDA.  iz^ 

dit,  parturientis  flantis  extremi  pedes  firmi  terrae  ap- 
primantur.  Ita  mufculis  eorum  &  femoris  valide  con- 
traclis  hoc  &  ad  peluim  &  ad  g6nu  flrmatur.  Mufcu- 
lorum  praeterea  a&io  iuuatur,  fi  genu  mobile  obftetri- 
cis  repreflione  ita  continetur,  vt,  immobili  articulo, 
femoris  mufculi  &  cruris  fixam  ibi  fedem  habcant.  Ira 
firmatis  pedibus ,  femoribus,  lumbis  atque  pelui,  muf- 
culi  abdominales  origine  ad  peluim  &  lumbos  fixa  nom 
deftituuntur.     ^ 

§.  279. 
Vt  thorax  firmetur,  partim  a  firmatis  mufculis  ab- 
dominalibus  obtinetur,  partim  a  firmata  parte  fuperio^ 
re,  qua  cum  extremitatibus  fuperioribus  cohaeret. 
Extremitates  itaque  fuperiores  manibus  corpori  cuidam 
firmiilime  inhaereant,  contraclis  mufculis  rigefcant,  ri- 
gefcant  etiam  mufculi  pectorales,  ktiffimus  dorfi ,  muf- 
culi  fcapulae  &  clauicuiae  adnexi ,  ficque  fuperior  tho- 
rnx  figatur.  : 

§.      280. 

Tandem  &  vertebrae  figendae  funt,  quarum  mufc 
culi  partim  fibiipfis  adhaerent,  partim  thoraci ,  partim 
pelui.  Quare  firmata  pelui  &  thorace,  &  propriis  ex 
partemufculiscontractis,  vertebrae  figuntur.  Nevero 
retrorfum  fleelantur,  atque  diri  parturientis  cruciatus 
moueantur,  lumbi  corpori  cuidam  immobili  innitantut\ 

Ex  diclis  plerosque,,  fub  dolore  &  nifu ,  corporis 
mufcuios  contrahi  fere  patet  &  autopfia  vlterius  docet. 

§.'  281. 
Quo  melius  itaque  in  fitu  ere&o  debiti  nixus  edantur, 
a)  Parturiens  pedibus  tcrrae~  firma  infiftac. 
|3)  Manucorpus  refiftens  prehendat. 

7)  Lumbis  parieti  refiftenti  innitatur* 

5)  Genua 


126         C.  Xn.    QVAE    IN    PARTV 

$)  Genua  eiusdem  ab  ©bftetrice  firmiter  preheafa  re- 
primantur. 

§.     282, 

Hoc  quidem  in  fitu  conftituta  optime  nixus  edit, 
fi  defcriptae  cautelae  obferuantur ;  nequit  vero  in  eodem, 
propter  plura  incommoda,  incommodam  obftetricis 
operam  &  facilem  foetus  periculofumque  ipfi  &  matri 
in  terram  lapfum,  fempermanere,  fed  velfellaeinfide- 
re,  'velin  lettulodecumberedebet.  Vtrum  vero  leclu- 
lus  fedili,  an  hocilli  fit  praeferendum ,  conditiones  cer- 
tae  determinant. 

§.     28?. 

Suntautem  conditiones  huiuscemodi: 

a)  Oportet,  vt  ad  nixus  ftrenue  edendos  pedes,  ma" 
nus  atque  lumbi  obftaculo  cuidam  firmiter  innitantur. 

(3)  Vt  foetui  exituro  nullum  a  fitu  impedimentum  ob- 

iiciatur. 
y)  Vt  in  laborum  interuallo  parturiens  requie  vires  con- 

feruare  poffit. 

§)  Vt  genitalia  vbique  fint  tecla. 

g)    Vtmunditiei  confulatur. 

£)  Vt  fitus ,  fi  ita  fert  fortuna ,  facile  in  eum  mutari 
poffit,  quem  artificialis  partus  requirit» 

q)  Vt ,  partu  peraclo,  puerpera  adhucdum  requiefcere 
poflit,  antequam  in  puerperii  lecium  transferatur. 

$■)  Vt  obftetricans  commodc  fiium  adminiftrare  pofSt 
officium. 

$.     284. 

/    Le&ulus  itaque,  qui  ad  partum  eligitur,  feqnen- 
tem  in  modum  debet  aptari» 

imo.), 


SVNT    PERAGENDA*  127 

irao.)  Sponda  fit  longitudinis  confiietae;  latitudinis 
non  maioris ,  quam  quae  vnicae  perfonae  accommo- 
da ,  eo  confilio ,  vt  adftantes  eo  melius  ab  vtroque 
latere  neceflaria  curare  queant. 

2do.)  In  medio  ferramentis  iuncla  mobilis  fit,  pedes 
fpondae  cochleatis  clauis  ita  affigantur,  vtfolui,  at- 
que  totus?  eius  apparatus  faeili  opera  e  loco  in  lo- 
cum  transferri  poffit. 

3tio.)  AfTerculi  modici ,  tam  infuperiori,  quam  irife- 
riori  fpondae  parte  firmandi  funt,  ita  tamen,  vtin 
fuperiori  fui  parte  inferior  afferculus  fit  excauatus, 
fuperior  integer. 

4to.)  Puluinar  lana  &  equinis  crinibus  refertum,  quod 
Maftrucam  vocant,  imponatur. 

5to.)  Ad  fpondae  partem  inferiorem  maftrucae  adda- 
tur  puluinar  minus,  palea  plenum,  durius  &  refiftens, 

6to.)  Huic  fuperimponatur  aliud  puluinar  lana  &  equi- 
nis  crinibus  refertum.  ^ 

7mo.)  Hocce  tegat  pellis  vel  pannus  ceratus. 

8vo.)  Linteum  magnum,  quadruplicatum,  pellemcir- 
cumfundat,  cuncla  vero  aliud  linteum  vulgare  cir- 
cumuefliat. 

pno.)  Aflerculus,  in  inferiore  parte  exfcifTus,  ad  fii- 
periorem  partem  puluinaris  n.  5.  irt  fpondam  firme- 
tur,  vt  puluinaria  n.  4.  &  6".  pertrahi  poffint. 

lomo.)  Anlae  ad  latera  fpondae  addantur ,  in  diuerfes 
diftantias  mobiles* 

iimo.)  Minora  puluinaria,  capiti  feruientia,  tegmen 
linteumque  fuperius,  ne  quid  defit  commoditati» 
adiiciantur, 

$.  285* 


128         C.   XII.    QVAE    IN    PARTV 

§•     285. 
Leclulus  fic  aptatus 

Im  o.  Nixibus  edendis  quam  maxime  accommodatus 
eft.     Namque 

Pedes  parturientis  vtrinque  obniti  poflunt  afTerculo 
excauato  (  §.  pr.  n.  3  ♦  ) :  genua  autem  eleuata  ab 
adftante  firmiter  teneri  (§.  278.):  vel  gremio  oh- 
ftetricis,  quae  coram  parturiente  fedet  geuuaque 
continet,  commodius  haec  pedes  imponit. 

P)  Anfae  lecluli  (§.  pr.  n.  10.),  manibus  parturientis 
fortiter  apprehenfae,  maximo  pro  thorace  figendo, 
fubfidio  funt  (§.  270.  ). 

*y)  Lumbi  puluinari  duriori  (§.  pr»  n.  5.)  opponuntur. 
Quando  autem  hoc  non  fufricit,  tunc  mantile  fup- 
pofitum  a  duobus  vtrinque  adftantibus  furfum  fic  tra* 
hatur,  vt  lumbi  firmentur  (§.  280.). 

§.     286. 

IIo.  Nullum  foetui  exituro  impedimentum  ab  eius- 
tnodi  leclulo  obiicitur. 

&,)  IngrefTum  enim  in  aperturam  peluis  fuperiorem  fi- 
tus  non  impedit,  fiue  parturiens  decumbat,  fiue  fe- 
deat.  Vterus,  a  vertebris&interieeYisinteitinis  per- 
inde  fuftentatus,  a  doloribus  in  peluim  deprimitur. 

$)  EgrerTum  quidem  ex  apertura  inferiore  cubitum 
impedire  a  nonnullis  creditur,  eoque  nomine  fedile 
a  mukis  cubitui  praefertur.  Aiuntenim,  parturien- 
tem  in  leclo  iacentem  ofli  coccygis  incumbere,  qua- 
re  hoc  imprimi  non  poOe,  atque  fic  foetui  egreffuro 
^ffe  obftaculo. 

§.  287. 


SVNT    PERAGENDA.  129 

§.     287. 

Quod  fi  verum  eflet,  fedile  omnino  leclulo  e(Tet 
praeferendum :  verumenimuero  prolata  ratio  eft  nulla, 
experientia  tefte.    -Etenim, 

10,)  Haec  nos  docet,   nullam ,  parturiente  in  leclo 
,  decumbente ,  foetui  exituro  remoram  fieri. 

2°.)  Antequam  in  inferiorem  peluis  aperturam  foetus 
delabitur,  non  eft,  cur  illam  aperturam  curemus, 
fed  de  commodo  potius  fitu  &  prornouendis  dolori- 
bus  cogitamus.  Quin  rnodica  ad  perinaeum  refi- 
ftentia  praecipitem  nimispartum,  rupturam  peri- 
naei  ($.  241.)  &  facilem  inteftini  recli,  ab  impulib 
capite  verfus  peluis  axin,  prolapfum  pr.iecauet. 

30.)  Sub  partus  terminum,  quum  elapfurus  eit  puer, 
facili  opera  fpatium  pollicem  profundum,  vltra  quod 
bs  coccygis  non  cedit  (§.  30.  (3  ),  poteil  procurari, 
puluinaris  ( $.  284.  11.  .6.)  nempe  ad  iocum  coccy- 
gis  impreilione,  eleuatione  Iintei  quadruplicati  (Lc 
n.  8.),  &  corporis  parturientis  verfus  marginem  lecli 
prouolutione, 

§.      283. 

lllo.  In  interuallo  dolorum  pwturiens  molliter  in  leMa- 
lo  requ/efcit;  imo,  fi  iongiora  forfan  dolorum  in- 
terualla  fint,  fomno  demulceri  poteil :  per  excaua- 
tiim  enim  afierculum  (§,  284.  n.  3.)  pedes  deuolu- 
tos  obftetricantis  gremio  imponit. 

IVo.  Ope  tegumentorum,  quae  in  leclulo  funt,£i»&r- 
lia  tcguntur,  liber  aeris  acceiliis  intercipitur ,  par- 
turientis  pudori  confulitur, 

Vo.  Mundities,  adhibitis  linteaminibus ,  poteft  confer- 
uari  &  liquor  amnii  profluens  patina  vel  matula  ob- 
longa,  quae  ante  leclum  collocatur,  excipi. 

I  VIo. 


i3o         C.  XII.    QVAE    IN   PARTV 

VIo.  Sttuf,  quem  praetematuralis  partus  requirit,  me- 
llus  aptari  poteji  in  ledulo,  quam  quidem  in  fedili, 
de  quo  infra  pluribus. 

Vllo.  Sublato  dorfali  (§.  2  84-  n°.9*)j  loco  grabati, 
partu  abfoluto,  puerpera  hoc  leclulo  vti  potelt,  in 
quo  tamdiu  requiefcit,  donec  vires  refumferit  pau- 
latim,  copiofusque  fluxus  fanguinis  defiuerit.  Leclu- 
lus  dein  ope  rotularum  transfertur  ad  leclum  puer- 
perae  deftinatum,  praeparatumque,  atque  huic  ipfa 
imponitur. 

VIIIo.  Obftetricans  liberius  fuum  agere  poteft  officium9 
&  commode  ante  parturientem  erecto  corpore  vpl 
ftare,  vel  federe,  2b  omni  immunditie  liber,  prae- 
fertim  fi  vtatur  fuccinclorio. 

,    $.     289. 

Defcripto  leclulo  toties  vtendum,  quotiescunque 
ad  manus  eft  &  ex  praeiudicata  opinione  femina  iu  na- 
turali  partu  fedile  non  praefert.  Eo  vero  &  fedili  de- 
ficiente  feruiendum  efl  loco  &  cireumftantiis  ,  atque 
leclulus  §extemporalis  conficiendus. 

§.     29,0. 

Eiusmodi  leelulum  defcribit  van  hoorn. 

imo)  Eligit  quatuor  fellas  aequalis  altitudinis,  quas  fibi 
aduerfas  ad  parietem  immobilem  collocat, 

2do)  His  durius  atque  bene  fartum  puluinar  imponir. 
Quod,  fi  mollius  fuerit,  anterius  replicat. 

3rio)  Hoc  linteo  tegit  ad  terram  vsque  propendente, 
quod  acubus  neclit. 

4to)  Capiti  quaedam  puluinaria  fubiicit,  ad  parietem 
firmanda. 

5to) 


SVNT    PERAGENDA.  131 

5to)  Lumbis  vero  mantile  fupponit,  fub  doloribus  ab 
aditantibus  eleuandum. 

§*  201* 
Vt  vero  haec  machina  parturienti  opem  ferat,  ne- 
cefle  eft,  vt  tempore  dolorum  plures  adfint,  quorum 
alii  manus ,  alii  pedes  parturientis  teneant.  Id  proin- 
de  habet  incommodi ,  quod  plures  feruientes  requi- 
rancur ,  qui  etiam  a  fellarum  dorfis  maximopere  in  fuis 
fun&ionibus  impediuntur.  Eligantur  itaque,  ilquidem 
ad  manus  fint,  fellae  dorfis  carentes. 

§.  292. 
Alia  etiam  ab  eodem  defcribitur  machina ,  prioris 
fere  fimilis,  nifi  quod  quatuor  Ioco  fel  larum  tribus  vta- 
tur,  quarum  maiorem  brachiis  inftruclam  dorfo  parieti 
applicat :  duas  alteras  autem  fune  iigatas  ita  conneclit, 
vt  inter  eas  fpatiura  relinquatur  operationi  in  partu 
praeternaturali  aptum:  praeterea  id  commodi  habet, 
quod  brachiis  fedilis  parturiens  inniti  poffit. 

§.     295. 
Alii  etiam  grabatis  vtuntur,  non  adeo  contemnen- 
dis,  fequentem  in  modum,   fi  quidem  in  partu  vfui 
efle  debent,  adornandis. 

a)  Grabati  maftrucae  puluinar  durius,  vel  aflerculus 
fubiiciatur,  vt  lumbis  corpus  refiftens  opponatur. 

(3)  Ipfa  maftrucae  pars  fuperior  itaconuoluatur,  vt  ca- 
put  cubantis  fit  elatius. 

<y)  Grabati  pars  fuperior  parieti  admoueatur,  atque  in- 
ter  afferculum  grabati  fuperiorem  &  maftrucam  fel- 
lula,  quam  Tabouret  vocant,  vel  fella  vulgaris  in- 
uerfa  locetur.  Hac  ratione  maflruca  conuoluta  fir- 
matur  &  dorfum  fuftinetur. 

I  %  S)  Ma- 


132         C.  XII.    QVAE    IN    PARTV 

d)  Maftruca  linteo  tegatur  quadruplicato,  cum  alio  fu- 
periore  in  terram  propendente. 

e)  Rite  tandem  linteum  aliud  atque  tegmen  cuncla  ob- 
dueant,  &  quaedam  adhuc  puluinaria,  capiti  forfan 
fubiicienda,  ad  manus  iint, 

<f)  Mantiie,  fub  doloribus  eleuandum ,  Iumbis  fuppo- 

natur. 
t\)  Ad  inferiorem  fpondae   partem  duo  alia  mantilia, 

quae  parturiens  manibus  comprehendat,  flrmenunv 

§.     294« 

Hic  fitus  idem  habet  incommodum,  quod  leclulus 
extemporalis,  pedesnempe  n.on  niii  a  feruientibus  con- 
firmari  poife.  Praeftat  tamen,  quoniam  mantilia  par- 
turiens  arripere,  partuperaclo  requie  in  grabato  rerici, 
&  commode  feruientes  aeque  ac  obftetricans  fuis  officiis 
fungi  poflunt. 

§.     295. 

Lecli  vero  latiores,  quales  in  Gallia  frequentes  funt, 
plurima  &  grauiillma  habent  incommoda,   Namque 

a)  Adftantibus  inniti  nequit  parturiens,  adeoque  mi- 
nus  ftrenue  nixus  edit. 

P)  Difficulter  etiam ,  ob  lecli  magnitudinem ,  ei  fuc- 

curri  poteft ;  praecipue  vero  mantile  lumbis  fuppo- 

fitum  attoili  nequit. 
7)  Vt  lumbi  obftaculo  cuidam  opponantur,    fuperiori 

maftrucae  fupponendum  eft  puluinar  fartum,  durius, 

quod  partu  abfoiuto  npn  absque  incommodo  rurfus 

aufertur. 
5)  Lintea  etiam  a  partu  contaminata  difficili  opera  au- 

feruntur,  aliaque  fupponuntur :  commodeenim  con- 

ipurcata  retineri  nequeunt. 

■ "'%'  i  §.  3  9^. 


SVNT    PERAGENDA.  13$ 

§•     29^« 

Anglis  fere  lateralis  fitus  probatur,  vel  in  folito 
leclo ,  vel  peculiari  (couch  diclo)  in  hunc  vfum  fabre- 
fa6to,  artiriciali  (§.  284.) »  vel  grabato  (  §<  29$.)  quo- 
damrnodo  firnili,  atque  pelle  vel  panno  cerato,  ma- 
gnoque  linteo  &  quadruplicato  munito.  Tres  pedes 
leclulus  latus  e(r.  Ita  vero  femina  finiftro  vtplurimum, 
vel  &  dextro,  lateri  incumbit,  vt  caput  &  thorax  ver- 
fus  abdomen  inclinentur,  eodemque  eleuentur  genua 
atque  nates  ad  lecti  marginem  dirigantur,  cum  obli- 
quo  corporis  fitu.  Interpofito  puluinari  vel  glomere 
alio  genubus  femora  diducuntur :  femina  ipfa ,  velut  in 
alio  fitu  contegitur  &  obftetricans  collocatur.   ^ 

§.     297. 

Ita  quidem  ne  os  coccygis  prematur,  impediunt. 
neue  femina  vel  adftantium  fufurros  percipiat  vel  refri- 
gerium  patiatur.  Praeferrem  tamen  defcriptum  in  le- 
dulo  artificiali  fitum,  quod  fub  eorundem  priuilegio- 
rum  frudu,  minus  femina  defatigatur  &  ad  dorfum, 
pedes  &  brachia  liiMentata  efEcaciores  nifus  edit,  mi- 
nus  etiam  ab  iisdem  excruciata. 

§•     298* 

Parturientes  quidem  in  Germania  pleraeque  par- 
tum  abfoluere  folent  infidentes  fedili,  quorum  tamen 
pleraque  tam  rhifere  funt  conftrucla ,  vt  plurimum  in- 
cbmmodi  parturienti  adferant. 

$.     299. 

Omnium  fellarum  optima  ftruclura  eft  iila ,  quam 
deventervs  depingit,  dummodo  requifita,  quaefe- 
quuntur,  non  defint. 

I  3  «)  Se- 


134         C.  XII.    QVAE   IN   PARTV 

a)  Sedile  ex  Hgno  fabrefa&um  fit, 

@)  Firmum  fit  &  mobile. 

7)  Praecipua  eius  pars  eft  culcitra  perforata ,  cui  fe- 
mina  infidet,  furfum  &  deorfum  mobilis. 

2)  Mobilis  etiam  effe  debet  afferis  pofterioris  pars  fli— 
perior,  feu  fulcimentum:  immobilis  vero  eiusdem 
pars  inferior,  qua  totum  fedile  nititur. 

e)  Mobilia  etiam  fint  latera. 

£)  Cun&a  puluinaribus  probe  obtegmtur. 

% )  Ad  fulcimenturn  duo  afierculi  firmentur  puluinari- 
bus  obdu&i ,  quibus  caput  accumbens  requiefcit. 

S~)  In  laterum  partem  inferiorem  ferrum  ab  vtroque  la- 
tere  vnum  firmetur,  antrorfum  &  retrorfum  mobile, 
atque  lta  fabrefaclum,  vt  pedes  eidem  inniti  queant. 

1)  Simili  modo  fuperius  anfae  mobiles  inferantur, 

§.     300. 

Minus  commoda  funt  reliqua  fedilium  genera ,  quo- 
rum  primam  hifpocrates  &  moschio  men- 
tionem  faciunt. 

1)  Vetuftiflimum,  inter  depi&a,  evcharit  rho» 
d  1  o  n  1  s  fcamnum  exbibet  quatuor  pedibus  infi- 
flens,  cuius  fulcimentum  dorfuale  immobile  eft; 
perforatus  quidem  eft  alTerculus,  in  quo  parturiens 
fedet,  fed  fulcris,  quibus  manus  commode  &  pe- 
des  innitantur,   deftituitur. 

2)  Rveffii  hoc  melius  non  eft,  nifi  quod  inferius, 
pro  liberioris  aeris  accefTu  arcendo  &  pudori  con- 
fiilendo,  panno  obuoluatur. 

3)  In  aliis  fulcimentum  dorfi  penitus  deeft,  eiusque 
loco  minifter  parturientis  humeros  manibus  impofi- 

tis 


SVNT   PERAGENDA.  13* 

tisfirmat,  atque  genu  lumbis  ita  apprimit,  vt  par- 
turiens  obftaculum*  cui  innitatur,  habeat.  Mar- 
gines  duo  laterales  &  pofterior  afleribus  fnferius  funt 
muniti;  ob  eundem  cum  praecedente  fcopum.  Af- 
ferculi  etiam  adfunt,  quos  manibus  parturiens  com- 
prehendere  poteft. 

4)  Vtilius  eft  fedile  welschianvm,  cuius  quip- 
pe  fulcimentum  dorfuale  mobile,  quodque  aflercu- 
lis  pro  capitis  requie  inftruclum  eft. 

5)  Pedum fulcimenta  addiderunt  voelters  atque 

WI  DENMA  N  NIN. 

6)  Siegmvndae  fedile  pro  parturientis  nixibus 
edendis  plurima  quidem  commoda  habet,  atque 
mox  in  grabatum,  pro  puerperae  requie,  mutari 
poteft,  fed  obftetricantis  opcram  minus  libere  ad- 
mittit. 

§.     301. 

Interim  omnia  haec  fedilium  genera  'plura  habent 
incommoda,  quam  le&ulus,  quia 

a)  In  illis  parturiens  tam  commode  quiefcere  nequit, 
in  dolorum  interuallo ,  nec  crura  iungere ,  quant 
quidem  in  le&ulo. 

|3)  Mufculi  abdominales  magis  ab  vtero  expanfo  pre- 
muntur,  minori  proinde  vi  contrahuntur. 

7)  Nihil  ad  perinaeum  &  anum  refiflit,  cum  prolapfus, 
rupturae  &  coecarum  haemorrhoidum  periculo  (§. 
287.). 

3)  Liber  aeris  accefliis  in  fedili  noxius  eft. 

s)  Minus  commode  in  partu  praeternaturali  &  extraclio- 
ne  fecundarum  obftetricans  in  fedili  operatur,  quin 
imo  penitus  in  quibusdam  operari  nequit.  Neque 
conuulfionibus  vel  haemorrhagia  laborans  commode 

I  4  in 

. .  -  v 


*f«         C.  XII.    QVAE    IN    PARTV 

in  fedili  continetur.     Neque  m  cafu  prolapfus  vel 
vteri  vel  vaginae  fedile  vtiie  eft. 

£)  A  ^edit,  quod,  partu  in  fedili  abfoluto ,    mox  in 
letiumxpuerpera  fit  transferenda. 

.%K  Quodfi  deficbt  futcimentum  dorfuale,  vel  fit  immo- 
bile,  deflciant  fulcimenta  pedum  ,  manuum  &  capi- 
tis,  fwdiie  fit  nimis  humile,  incifura  fumxieuter 
non  fit  exfciila ,  incommoda  augentur. 

£♦     3°*.     -      < 

Qime  qotim  ife.  fint,  commodiilime  in  leclulo  arti- 
ficiali  partus  abfoluitur.  Reliqui  fitus  non  nifirarius& 
fola  necefiirate  vrgente  adhibendi  funt:  neue,  femina 
fedili  infidente,  incommoda  (§.  pr.  7)  nafcantur,  qua- 
druplicatolinteo  fub  quouis  dolore  obftetrix  perinaeum 
cum  vicinis  peiuis  carnibuspremereimpetumque  in  has 
fartes  faclum  cohibere  debet. 

Sedilia  vulgaria ,  Fauteils  dicla ,  fulcimentum  dor- 
fale  mobile  quidem  habent,  manus  obftaculo  inniti 
poflunt,  adeoque  fedilibus  vulgaribus  commodiora 
funt;  nihilominus  hoc  habent  incommodi,  quod  pe- 
des  refilteptia  deftituantur ,  lumbi  non  nifi  a  culcitris 
mollibus  (  quibus  vacuum  ,  inter  parturientis-  dorfum  & 
fedilis  ful  imentum  dorfuale,  fpatium  repletur) fufti- 
neantur  nimisque  fint  humilia. 

§•     3^4- 

Nec  fitus  ille,  quo  parturiens  gremio  cuiusdam 
infidet,  probandus  eft.  Refiftentiae  enimdefunt,  mi- 
nus  commode  obfletrix  operatur,  recipiens  contami- 
natur,  in  lento  partu  laffetur,    partunentisque  peclus 

corn- 


SVNT    PERAGENDA.  137 

comprimitur.       Quando   vero  parturiens  debilis  eft, 
fediii  praeferri  debet. 

$♦      3°S* 
Neque,  donec  foetus  excidat,  pedibus  infiftat  ($. 
282.)  vel  genibus  incumbat  parturiens,    nifi  quando- 
que  cum  vterus  nimis  ad  os  facrum  eft  verfus» 

§.      306. 

Caeterum  debita  ratione  collocatam  parturientem 
obftetricans  diligenter  curare,  coram  eadem  interge- 
nua  confidere,  atque  fubinde  ftatum  orificii  vterini  par- 
tusque  progreflum  taftu  explorare  debet. 

§•     307. 

Hac  autem  exploratione  opus  eft  primo,  antequam 
dolor  ad  partum  accedit,  vt,  velamentis  laxis,  fitum 
foetus ,  partem  eius  prolapfam  atque  orificii  fitum  co- 
gnofcat:  deinde  fub  ipfo  dolore,  vt,  qualis  fit  deter- 
minans,  ad  nixus  edendos  parturientem  vel  excitet  vel 
difliiadeat:  denique  poft  dolorem,  vt,  quantum  hic 
partum  promouerit,  cognofcat.  Caueat  vero,  nerudi 
opera  explorans  velamenta  disrumpat,  vel  ipfum  vte- 
rum  ad  orificii  latus  digitis  minus  peritis  perforet,  vel 
faitem  iaedat. 

§.     308. 

Simulac  veros  dolores  adefle  certum  efl:,  partus 
quam  maxime  a  nixibus  voluntariis  promouetur.  Qua- 
re  fub  primo  doloris  acceflu  poft  fortem  infpirationem 
parturiens  fpiritum  retineat,  vtque  hoc  eo  melius  prae* 
ftet,  neque  larynx  nimis  e^xtrorfum  pellatur,  mentum 
in  collum  deprimat,  abdomen  atque  diaphragma,  quan- 
ta  vi  valet ,  contrahat ,  iimili  penitus  nifu ,  quo  fcybala 

X  5  duriora 


i58         C.  XII.    QVAE    IN    PARTV 

duriora  excernuntur.  Hoc  tamdiu  continuet ,  donee 
contra&io  vteri  ceflet.  Caueat  vero,  ne  fub  fpuriis 
doloribus  hos  nixus  edat. 

$•     3°9- 

Hacce  iaborum  opera  partus  promouetur,  atque 
liquor  amnii  velamentis  mclufus  protruditur,  tandem- 
que  ipfa  velamenta  rumpuntur,  quae  partum  accele- 
randi  gratia  faepius  &  malo  omine  (§.  186. )  ab  impe- 
ritis  digitis  Iacerantur.  Quando  vero  vel  caput,  vel 
integrum  ouum  eft  protrufum,  liquori  effluxus  eflcon- 
cedendus,  vt,  fublato  obfhculo,  maiori  vi  vteruscon- 
trahatur  &  jnfans  fpiritum  trahere  poffit.  In  partu 
praeternaturali  aiia  ob-tinec  ratio. 

§•  3IQ. 
In  partu  facili  operator  nihil  ad  promouendum  foe- 
tum  moliatur,  pnusqoam  caput  foetus  eousque  pro- 
greffum  fuerit,  vi  occiput  retro  finum  haereat,  vnus- 
que  vel  alter  labor  capiti  exprimendo  par  (it.  Super- 
fhia,  quin  noxia  quandoque  funt,  quae  ad  os  vteri 
fiunt  molimina.  Tunc  temporis  duplex  operatoris  ope- 
ra  requiritur:  vna  genitalia  externa  falua  feruat,  alte- 
ra  foetus  exitum  iuuat. 

§.     311. 

Quoniam  enim  foetus  axin  peluis  fequitur,  verfus 
anum  tendit.  Dum  vero  vaginam  peragrat,  fucceffiue 
parietem  eius  pofteriorem,  inteftinum  re&um,  anum 
&  perinaeum  verfus  os  facrum  ($.  87.)  reprimit, 
quam  repreffionem  atque  orificii  vaginalis  dilatationera 
obftetricans  fequentibus  iuuat. 

«)  Pinguedine  quadam,   butyro,   oleo   amygdalarum 
dulci  &  f.  vaginam  atque  labia  faepius  inungere  pot- 

eft, 


SVN-T    PERAGENDA.  139 

eft,  vt  confuetudini  fatisfaciat,   atque   forfan  iibras 
pauld  magis  reiaxet. 

(3)  Ad  vtrumque  orificii  vaginalis  latus,  prope  peri- 
naeum ,  vtriusque  irianus  indicem  &  medium  digi- 
tum  collocat. 

*y)  Sub  quouis  ingruente  dolore  digitis  his  perinaeum 
verfus  os  facrum  premit,  atque  infra  caput  ducit; 
qua  ratione  capiti  porta  ita  panditur,  vt  absque 
impedimento  &  perinaei  noxa  excidat. 

§.      3*2. 

Deinde 

■«)  Simulatque  caput  vsque-eo  prodiit,  vt  prehendi 
poflit,  vtraque  manus  capiti  circumponitur,  conti- 
guis  pollicibus  impofitis.  Tunc  foetus  fub  primo 
doloris  impulfu  cum  moderatione  &  dexteritate  ex- 
trahitur.  8 

(3)  Quando  integrum  caput  extra  pudenda  haeret,  mi- 
nimi  bini  digiti  mentum  comprehendunt,  vt  eo  ma- 
iori  vi  traclio  flat.  Minus  direcle ,  fed  motando  foe- 
tus  trahitur,  qua  ratione  humeri  melius  fequuntur. 

«y)  Humeris  comparentibus  digitus  index  fub  ,axillam 
demittitur,  ficque  iliorum  foiutio  adiuuatur.  Probe 
etiam  in  extrahendo  axis  peluis  refpiciatur4  Ob  re- 
fiftentiam  enim  parietis  vaginae  pofterioris  atque  pe- 
finaei  caput  &  humeri  verfus  pubem  ($.  187.)  di- 
riguntur,  atque  arcui  oflium  pubis  adhaerere  pof- 
funt.     Quod  quidem  praecauetur,  fi  capuc  tra&uin 

verfus  perinaeum  modice  deprimitur. 

\ ......  i  , 

§•      3*3- 
Foetum  exclufum  placenta  mox  infequitur;  quare 
absque  mora  funiculus  deligaudus  eft.     Antequam  ve- 

ro 


140^       C.  XII*    QVAE    IN    PARTV 

ro  id  flat,  digitus  infantis  ori  inferatur,  vt  muco  eli- 
tninato  libere  aerem  trahat.  Infans  ipfe  ita  collocetur, 
vt  facie  fua  operatorem  refpiciat,  atque~ab  effluente  e 
genitnlibus  fanguine  immunis  fit.  Quodfi  tunc  viuus  & 
vegetus  eft,  vagitu  vires  demonftrat;  debilis  vero,  qui 
in  partu  multum  eft  paflus,  vel  a  funiculo  vmbilicali  ad 
colium  fuit  conftri&us ,  quietus  manet  &  mortui  fere 
fimilis. 

Funiculus  vmbilicalis  fequenti  modo  deligatur. 

1.)  Ne  foetus  ex  fanguinis  fluxu  detrimentum  patiatur, 
ad  quatuor  faltem  digitorum  transuerforum  ab  vm- 
bilico  diftantiam  iigaturaflt,  ita,  vt  altera,  fi  prior 
forte  minus  fufficit ,  eidem  atque  vmbilico  interpo- 
ni  poflit. 

2.)  Nodo  primum  chirurgico  firmatur  fuperius,  infe- 
rius  deinde  vulgari,  vulgaris  tandem  fuperius  iigatu- 
y  ram  abfoluit. 

3.)  Filum  quamuis  rupturae  refiftens,  minus  tamen 
craiTum  recipitur;  quare  fafcia  ex  tribus  filis  tenuiori- 
bus  compofita  &  cerata  optima  eft. 

4.)  Filum  circiter  pedem  eft  longum  &  ad  vtrumque 
extremum  nodo  terminatur. 

5.)  Ligatura  nimis  non  ftringitur,  ne  funiculus  fcinda- 
tur;  neque  etiam  nimis  laxa  eft,  ne  fanguis  effluat. 

6.)  Funicuii  crafli  iigatura  validior  ftringitur,  ne  funi- 
culo  ficcato  filum  ligans  decidat. 

7«)  Pro  funiculo  fanguineo,  qualis  fere  in  partu  prae- 
maturo  eiTe  folet,  e  filo  molliori  latior  fafcia,  leuis- 
fime  cerata ,  coniicitur  &  ligatura  minus  ftringitur, 
ne  funiculus  fcindatur, 

S.)Vt 


SVNT    PERAGENDA.  i4t 

8.)  Vt  omni  periculo  obuiam  eatur,  fupra  priorem  li- 
gnuram  alterum  filum  laxius  circumponitur,  mox 
ftringendum,  fi  forte  prius ,  funiculo  ab  ipfo  difcifib, 
decidit, 

§.     315. 

Porro 

1.)  Deligatus  funiculus  pone  ligaturam  (§.  pr.  n.  n), 
forfice  obtufa,  difcinditur,  ne  cruribus  forficis  acu- 
tis  infantis  membra  mota  laedantur. 

2.)  Dein,  vt  pateat,  vtrum  ligatura  fufficienter  ftricla 
fit,  extremum  funiculi  linteo  detergetur,  deterfum 
alii  linteo  mundo  afTricatur.  Linteum  hoc  fi  fan- 
guine  humeclatur,  ligaturam  minus  ftrictam  tndicat: 
quodfi  vero  ficcum  manet,  funiculus  probe  liga- 
tus  eft. 

3.)  Cumprimum  funiculus  ligatus  eft  atque  difciflus 
lifoteo  molli  &  calefacto  infons  ab  adftante  recipitur, 
funiculi  iigatura  (n.  pr.)  examin3tur,  ihfans  ipfe  mun- 
•  datur,  atque  vniuerfum  eius  corpufculum  exa&iori 
examini  fubiicitur,  vt  cognofcatur,  vtrum  in  omni- 
bus  fuis  partibus  perfe&um ,  an  vero  operatio  quae* 
dam  inftituenda  fitv 

4.)  Fafciis  dein  infans  inuoluitur,  &  fontanella  tegi- 
tur.  Funiculus  vero  nudo  corpori  non  imponitur, 
(ed  funicuium  inter  &corpus  linteum  molle  medium 
impedit,  quo  minus  frigidus  funiculus  atque  exfic- 
cando  induratus  infantis  corpufculum  laedat.  Ne 
etiam  tenuis  fontanella  midetur,  tegentes  eam  for- 
des  ablui  non  debent. 

5,}  Linguae  porro  fraenulum,    fi  opus  eft,    foluitur,  \ 
quod  quidem  forfice,  vel  inftrumento  quodam  pe- 
cuiiari  cautiflime  perficitur.     Soluendi  fraenuli  la- 

tioris 


14*         C.  XII.    QVAE    IN   PARTV 

tioris  neceffitatem  impedita  fuclio  &  denegata  linguae 
breuioris  ante  labia  oris  volutatio  indicant. 

6.)  Qaando  funiculus  nimis  craffus,  vel  fanguineus, 
haemorrhagiae  metum  facit,  quauis  fecunda  hora  in- 
fantis  fafciae  femouentur,  atque  inquiritur,  vtrum 
ftri&a  adhucdum  fit  ligatura,  an  vero  fanguis  efRuat. 
Quo  quidem  cafu  fecundum  hlum  ftringitur,  ne,  hac 
cautela  neglecla,  periculofa  haemorrhagia  oriatur. 

7.)  Si  forte .funiculus  ad  ipfum  vmbilicum  ruptus  fuit, 
cutis  abdominis,  ni  diriflimos  infanti  crticiatus  mo- 
uere  animus  eft,  flio  tfon  conftringitur,  fed  linteum 
carptum  atque,  hoc  non  fufficiente,  ftyptica  impo- 
nuntur. 

§.     516. 
De  tempore,  quo  funicuitss*deligandus,  atque  pla- 
centa  extrahenda,  difceptantes  autores  in  triplicem  fen- 
tentiam  abeunt» 

&)  Alii  iubent,  vt  placenta  prius  extrahatur,  quam  fu- 

niculus  vmbilicalis  deligetur. 
(3)  Alii  poft  deligatum   demum  funiculum  tracrionem 

placentae  praecipiunt. 
«y)  Inter  hos  medii  funt,  qui  miniffrum  eodem  tempore 

funiculum  deligare  volunt ,  quo  obfletricans  placen- 

tam  extrahit, 

§.      3l7- 
Secunda  methodus  optima  eft. 

a)  lmpedit  enim  infans,  ex  fune  adhuc  pendens  &  ob- 
ftetricantis  vel  gremio ,  vel  miniftri  brachiis  incum- 
bens,  quo  minus  libere  ille  operetur;  facillime  ab 
eiusdem  brachio  detrimentum  capit ,  atque  a  leuis- 
iirno  motu  in  terram  decidere  poteft. 

(3)  Quod- 


SVNT    PERAGENDA.  143 

(3)  Quodfi  forfan  hrmior  placenta  deglubi  debet,  in- 
fans  diu  nimis  libero  aeri  expofitus ,  detrimenti  mul- 
tum  patitur. 

*y)  Tantillum  etiam  eft  tempus,  quod  funiculi  deliga- 
tioni  &  difciflioni  impenditur,  vt  trattionem  placen- 
tae  contra&io  vterini  orificii  remorari  nequeat.  Ni- 
mis  praecipitata  oriflcii  contradio,  quae  mox  omnem 
manui  tranfltum  praecludit  ( qualem  mavri- 
ceav  obferu.  30^.  obferuauit )  inter  rariora  eft 
referenda,  frequentiorem  confuetudinem  non  immu- 
tantia.     Quin  folutipni  placentae  mora  amica  efh  - 

$)  Monitum,  eodem  tempore  minifter  funiculum  deli- 
get,  quo  operatorplacentamextrahit,  fpeciem  qui- 
dem  habet,  fed  vterque  alteri  hac  opera  impedi- 
mento  efr.   .  ,,/s 

§.  318. 
In  partu  facili  fua  fponte  placenta  vel  leuiorem  fu- 
niculi  tra&ionem  fequitur  vtplurimum.  Antequam  vero 
funiculum  medicus  attrahit,  probe  inquirere  debet, 
vtrum  alter  foetus  in  vtero  remanferit ;  ne  placentam, 
cum  eiusdem  forfan  praefentis  placenta  fubinde  cohae- 
rentem,  extrahat,  atque  foetui  &  matri  lethiferam  hae- 
marrhagiam  faciat. 

§.  319. 
Quapropter,  femoto  foetu,  rnanum  dextram  ob- 
ftetricans  abdomini  puerperae  imponere  ,  &  in  omni 
ambitueandem  circumferre  debet.  Quodfialicubi  mi- 
nus  confueta  &  cum  duritie  tumens  eminentia  orTertur, 
de  altero  foetu  fufpicio  lit.  Si  vero  abdominis  regio 
aequalis  eft ,  molliorque  fola  &  minus  tumens  refiften- 
tia  occurrit,  alterum  foetum  non  defignat,  aft  regio- 
nem  cui  placenta  inhaeret.  In  cafu  hydropis  explo- 
randum  eft 

§.  320«. 


I44        £.  XII.    QVAE  IN    PARTV 

§.  320. 
Minus  caute  res  gerunrur,  fi,  milTa  hac  indagine, 
funiculus  ftatim  attrahitur,  atque  ex  refiftentia  incon- 
fueta,  funicuium  retrahente,  alterum  foecum  adeffe 
induc>cur.  Quotiescunque  enim  gemellorum  placen- 
tae  feiunclae  funt,  prioris  placenta  facile,  caeteris  pa- 
ribus,  fequitur;  ex  apertis  vteri  oriiiciis  fmguis  pro- 
fluit,  ac,  nifi  labores  alcerum  foetum  excemplo  ex- 
pellunt,  peftima  haemorrhagia  oritur,  quin  imo  con- 
naca  gemeitorum  placenta  iftam  tractionem  fequi ,  ac- 
que  peflima  partus  fpecies,  qu^  placenta  prima  prodit, 
excitari  poceft.  Nec  reiiftenria  illa  gemellum  rema- 
nentem  femper  denocac,  quippe  quae  a  plurimis  cauiis 
oriri  poteft. 

§.     $21. 

Neque  etiam  illud  fignum  rettiori  ralo  ftac,  quando 
dolorum  continuatio  alterumfoetum  indicare  dicitur. 

§.      322. 

Quodfi  vero  alter  foetus  non  adeft 
a)  Circa  manus  finiftrae  digitos  voluicur  funiculus. 
(3)  Dextrae  manus  poilice  &indice,  ficci  lintei  opef 

fupra  finiftram  manum,  prope  vaginam,  funis  pre- 

hendicur. 
•y)  Vcraque  manu  motando  funiculus  crahitur. 

I)  Quodii  placenta  fequicur/alciori  loco  funem  ma- 
nus  prehendere,  atque  attrahere  continuant,  donec 
placenta  prodeat. 

*)  Simulac  placenta  apparet,  ipfa  a  dextra  manu  ad  in- 
troitum  vaginae,  arrepra  rnoderate  ex  eadem  folui- 
tur,  liniftra  manu,  funiculum  agitando,  hancce  fo- 
lutionem   adiuuante. 

■■£)  Cum 


3VNT    PERAGENDA*  145 

£)  Cum  integra  placenta  iam  eft  foluta^  fmiftra  etiam 
manu  comprehenfa  ,  in  perinaei  regione  ,  velamen- 
ta  lente  moderateque  funt  extrahenda.  Hac  mode- 
ratione  incommoda,  quae  abruptas  atque  in  vtero 
reli&as  velamentorum  portiunculas  infequuntur,  opti^ 
me  praecauentur.. 

§.     3  2  5- 
Cum  primum  dicla  peracla  funt,  puerperae  cura 
habenda  eft\     Quamobrem 

a)  Linteo  calefa&o  &  moliiori  genitalia  mox  tegantur. 

(3)  Per  femihoram  qunfi  in  leclulo  requiefcere  puerpe- 
ra  poteft,  tinterim  indufium  mutare,  vitta  caput 
inuolere,  iufculumque,  gelatinamvel  aliud  eiusmo- 
di  forbere. 

y)  Ipfe  leclus,  in  quo  tranquillam  puerperii  requiem 
dein  capere  debet,  ita  a  lochiorum  immunditiebus 
intaclus  feruetur,  vt  fuperior  maflruca  panno  cera- 
to  minus  olente,  vel  pelle  ceruina  nondum  fubacla 
tegatur,  lodix  linteumque  quadruplicatum  imponatur, 

S)  Abdomen  laxior  fafcia  contineat. 

g)  Mammas  linteummoilius  tegat,  miflis  emplaftris  at* 
4  que  vnguentis. 

£)  Transpirationem  continuam ,  in  fudorem  minime 
euehendam ,    feruet . 

yj)  Clysmate  fubinde,  11  opus  eft,  expurgetur. 

5")  Puerperio  $nito  lenius  laxans  colophonem  addat» 


♦ 


K  CAP. 


Cap.    XIII.      ; 

DE      IIS, 

qVAE   IN  PARTV  DIFFICILI 
PERAGENDA    SVNT. 

Io.  gjuodfi  praemature,  vel  fero  foetus  in  lucera 
N^,  editur  (§*  222.  223.),  ad  pecuinrem  opem 
non  eft  confugiendum  ,  i^edj  lento  gradu  procedendo, 
fucceffiuis  laboribus  inferuiendum  eft,  praeterquam 
quod  parturiens  inutilibus  nixibus  defatigetur.  Natura 
etiam,  quarnuis  id  paulo  tardius  quandoque  flat,  op- 
time  tamen  negotium  gerere  folet.  De  abortu  &  mo- 
la  infra  verba  iient. 

§.  32*. 
IIo.  Qamdo  fuperior  peluis  apertura  nimis  angu- 
fla  eji  (§.225.),  in  praeternaturalem  mutari  partus 
poteft ;  quare  peculiari  capite ,  quae  generalis  Iex  erit, 
de  eo  inferius  difleretur.  Gum  de  partu,  ob  oflis  coc- 
cygis  refiftentiam  difEciii,  fermo  erit,  fua  fponte  aper- 
tara  inferior  niinis  arcia  explicabitur.  Peiuis  nimis 
ampla  (L  c.)  locum  habebit,  cum  de  vteri  prolapfu 
disputabitur. 

Illo.  IVo.  Vo.  VIo.  VIk>.  Peculiaria  capita 
fiftent  vteri  fitum  obliquum  s  foetus  minus  conuenientem 
fitum-j  minusqtte  exaclam  proportionem.  Plura  mem- 
bra  ftmul  oblata  &  placentae  folutio  fuis  eriain  locisex- 
plicabuntur  (§♦  226.  fqq.). 

§•  i*i* 


C.  XIII.  PERAG.  IN  PARTV  DIFFICILI.     147 

§•  327. 
VIIlo.  Quoniam  feminae  iunhret  &  prhniparae 
(§♦232.  249.)  conuulfionibus  ohnoxiae  funt,  quamma- 
xime  venaefe&ionem ,  ab  initio  partus  adminiftratam 
(§.  272,),  fibi  commendatam  haheant.  Veros  dolores 
folis  nifibus  iuuent,  nulloque  modo  naturae  opusprae- 
cipitare  lludeant. 

§.     12%. 
Neque  etiam  aetate  proue&iores  (§.  232.),  pau- 
lo  lentius  partum  edentes,  feftinatione  atque  fuperfluis 
nixibus  naturae  vim  inferre  conentur.'     Parces  forfan 
ficciores  obftetricans  oleofis  demulceat. 

§•     3^9- 
Pinguibus ,    macilentis,      vufillis    (§.  233.  fqq*) 
peculiare  confilium  non  eft. 

§•  3  30. 
Gibbae  (§.  236.)  non  prius,  quam  fumran  neces- 
fitas  vrget,  fedili  infideant  (§.  274.),  Sedile  iis,  ob 
ereclam  pofituram,  magis  conuenit,  quam  quidem 
leclulus.  Claudicantes  \\\  leclulo  partum  edant,  pedi- 
bus  obftetricis  gremio  impofitis  ($.  285.  #.). 

§♦     33'- 

ImbeciUes  (§.  237.)  cardiacis  gratlonbus  refician- 
tur,  nunquam  fedili  infidentes  partum  edant,  fed  a 
primis  mox  doloribus  veris  in  leclo  decumbant,  vel  a 
leruiente  robuftiori  in  gremio  contineantur  ($.  304.). 
Opiata  caute  ab  experto  exhibita  egregia  funt ;  fpafinos 
videlket  doloribus  contrarios  fedantia&  quiete  inducia 
reficieoda. 

£  2  §•  332. 


i48     C.  XIIL  PERAGENDA  IN  PART V 

-     §•      33^* 

Magna  cum  moderatione  res  agantur,  fi  fitus  vteri 
obliquus  cum  matris  imbecillitate  iungitur:  quo  qui- 
dem  cafu,  absque  haefitatione ,  foetum,  fi  modo  id 
fieri  poteft,  pedibus  extrahere  eapropter  conuenit, 
quod  a  naturae  laboribus  multum  adiumenti  fperare 
non  licet. 

§•     3  3  3. 

De  conuuJJtonihus  hfanguinisprofluuio  (§.  238.«.) 
inferius  fpeuJius  differetur.  Caeteri  morbi  ( I.  c.  j3. 
7«  £  *1» )  Part,m  iam  ante  partum  funt  abigendi ,  par- 
tim  fuis  remediis  fub  ipfo  paitu  demulcendi. 

§•     3  34. 
i°.)    Qme  pecloris  morbis  (l.  c.  y.)  laborant,  fedili  in- 
fidentes,  nort  irt  Ieclo  iacentes ,  nifus  iuuent:  melius 
enim  erectum ,  quam  fupinum  fitum  ferunt. 

20.)  Herniae  (Lc.  S. )  reponantur  &  impofita  manus 
palma  retineantur,  ne  crefcere  a  vi  dolorum  &c  in- 
carcerari  queant.  A  partu  conueniente  fafcia  con- 
tineantur. 

3°.)  Tumidi  pcdes  (I.  c.  s. )  ad  fuperiora  non  flecran- 
tur,  fed  a  miniflro  extenfi  &  comprehenfi  ad  genua 
firmentur. 

40.)  Varices  (1.  c.  e> )  vel  manu  vel  fafcia,  ne  rum- 
pantur,  haemorrhagbque  pericnlofa,  quin  lethalis 
oriatur,  comprimi  debent  &  femina  fupina  in  partu 
iacere. 

§•      3  35- 
Animus  parturientii  indocilis  &  deprejfus  ( §.  239.) 

hortationibus  eft  erigendus,    pertinacem  vero  vi  re- 

fraenandum  cenfeo. 

$•   jj& 


DIFFICILI.  149 

§•  3  50*. 
IXo,  Dolorum  tergiuerfantium  (§.  240.)  caufa 
abacla ,  mox  efEcaciores  fequuntur.  Rariflimus  vero- 
v  rum  remediorum  pellentium  vfus  fit,  nec  nifi  cum, 
cunclis  ad  partum  facilem  conditionibus  praefentibus, 
fola  dolorum  eflicacia  deeft,  cafu  certe  imaginario  ma- 
gis,  quani  vero.  Huc  tamen  opiata  (§.  3  3 i«)  lauda- 
ta  aliquo  modo  pertinent. 

§•  3  37. 
«Medicamina,  quae  pellunt,  fuperftitiofa  flupidam 
plebem  occupant,  obftetricum  ignorantiam  velant.  In- 
fontiores  prudentioresque  medici,  artis  obftetriciae  mi- 
nusperiti,  parturientem  &  amicos  folantur,  fuae  fa- 
mae  confulunt.  Veris  pellentibus,  fanguinem  ad  vte- 
rum  mouentibus,  magna  &  medicaftrorum ,  &  tonfo- 
rum  &  obftecricum  turba  pugriat,  iis  prorfus  fimilis, 
qui  incendium  gladio  extinguere  furente  aufu  conantur. 

§•     3  3  8. 
Xo.  Morbi  locahf  (§.  242.  .fq.)  fuis  remediis  ante 
partum,  quoad  eius  £eri  licet,  expugnentur.     Quo- 
modo  vteri  rd  vaginae  prdlapfus  (l.c.  n°.  £ )  tempore 
partus  reprimendus  fit,  fpeciali  capite  exponetur. 

§•      3  3  9« 

i°.)  Tumoref  ad  ot  vteri  (l.c.  n.  a.  (3.),  vel  ipfum  os 
claufum  (y.)  rariflime  chirurgica  arte »  nifi  illa,  quam 
caefaream  operadonem  vocmt,  fanantur. 

t°.)  Sub  initium  partus(l.  c.  (3  )  lotium  &  fcybala  eii- 
ciantur(§.  267, 62269. ).     Calculus -i-n  vrethram  ve— 
ficaeque  collum  a  lahorum  vi  depreffus ,  vel  folua- 
tur,  vel  demiffo  cathetere  digitoue  in  veficam  re- 
primatur. 

K  r  3°.)  W 


i5*     C  XIII.  PERAGENDA  IN  PARTV 

3°.)  Hymcti  arEtas  nimis  &  vnginara  anguftans  inci- 
iione  cruciata  aperiatur.  Vaglna  concreta  vel  im- 
mifHs  turundis  fpongiisque  praeparatis  &  per  gra- 
dus  augenciis  dilatetur,  vel  neclentes  laciniae  calli- 
que  cultello  findantur,  vei  exfcindantur  tumores. 
Ad  haemorrhagiam ,  fubinde  metuendam,  refpiciat 
operator,  &  a  partu  ampliori  cannula  multifori  no- 
uis  coalitibus  praecaueat  ( 1.  c.  $,  g. ).  Ipfa  quando- 
que  natura,  expandonibus  vaginae  fpontaneis  ($. 
87.)  &  dolorum  vi  obftacula  remouet.  In  cafu 
grauiori  gemellae  haemorrhagiae  metu  ,  &  praeter- 
naturali  maxime  conformatione,  mtiffimum  opera- 
tio  caefarea  praefidium  afTert, 

40.)  EfTufo  ex  mamro  &  arte  iuuando  vlcere  (1.  c.  e. ) 
pure  vagina  ampiiatur. 

5°.)  Herniae  vteri  (I.  c.  vj.)  incipientis  incrementum 
matura  repofitione  praeoccupetur :  non  adhaerens 
in  partu  repellatur  vterusque  ad  naturalem  partum 
disponatur.  Sin  hoc,  ob  adhaefionem  maxime,  fie- 
ri  nequit,  fola  operatio  caefarea  fert  opem. 

6°,)  Vteri,  vaginae&cjinus  infiammationes  (1.  c.  s. $".  /.) 
venaefeclionibus ,  remperantibus,  refoluentibus  & 
emollientibus  impofitis  infufisque  mitigentur.  Sup- 
purationem  ,  ne  gangraena  nafcatur,  promouere  ob- 
ftetricans  debet,  in  cafu  inflammationis  vaginae  vel 
finus  non  refoluendae  &  in  vlcus  pronae.  Ex  ma- 
turo  dein  vlcere,  ne  vias  ar&et ,  pus  eiicitur  (n°. 
40.).  In  confirmata  vteri  inflammatione  nihil  do- 
Joribus,  a  rigore  quiefcentibus,  fidere  poflumus, 
fed  arte  foetum  foluere  debemus.  Ex  febre,  iignis- 
que  hanc  comitantibus ,  acuto  abdominis  tumore 
&  infequente  vtplurimum  gangraena  vel  vlcere,  le- 
thalem  morbum  cognofcimus. 

7°0  Q«o 


DIFFICILI.  151 

70.)  Qao  minus  bamprrhoides  (l.c.  %. )  laedantur,  ap- 
plicito  clysmate  (§.  267.)»  obftaculo  ad  aperturam 
peluis  inferiorem  (§.  287.  n.  z°.  &  302.)  &  demul- 
centibus  obtinetur. 

S°.)  Excoriata  (1.  c.  X.)  genitalia  abitergentibus  e- 
luantur. 

90 .)  Tumores  oedematoji  internis  medicamentis  reuel- 
lentibus  &  fotibus  vinofls,  aromatifatis  minuuntur, 
ab  impulfo  inde  foetu  fuperati  (§.  244.  )♦  Raris- 
firne  ante  partum  toti  foluuntur,  ex  impedito  fan- 
guinis,  per  venas  inferiores  vtero  prefTas,  reditu,  ex 
parte  nati.  Non  bcne  incifiones  &  fcariflcationes 
fiunt  /gangraenam  videiicet  ex  facili  inducentes  & 
fub  partum  dilatatis  partibus  lacerandae. 

§♦     340. 
XIo.     Quando  foetus  mortuus  eft  (§.246.)   nihil 
peculiare  moliatur  obftetricans,  nullis   vtatur  pellenti- 
bus,  nullum  difRciliorem  partum  metuat      Quomodo 
vero  a  viuo  dignofcere  poflit,  infra  edifcat. 

§•  34*. 
Xllo.  Si  partus  diutius protrahitur  (§.  247.)  ml- 
nime  pro  eo  accelerando  velamenta  funt  dilaceranda 
(§•  309.),  pellentia  exhibenda  (§.  336.  fq.),  atque 
parturiens  ad  fortiores  nixus  edendos  excitanda ,  (ed 
impedimenta  funt  remouenda&tutiora  cardiaca,  aliquid 
etiam  opiati  (§.331«)  ad  fallendam  partus  moram  & 
compefcendos,  partum  retardentes,  fpafmos,  parturienti 
exhibenda. 

§•     342. 
XIIIo.     Morbi  a  partu  orientes  (§,  248.)  fua  me- 
thodo  curentur. 

K  4  CAP. 


i5*        «:.<»«»> 
Cap.    XIV. 

SOLVTIO  PLACENTAE. 

§•      3-4?. 

|n  folutione  qmdem  placentae  triplicem  cafum  diftin- 
-*■  guere  obdetricantem  oportet. 

lus  eil,  quando  proprio  in^enio  vti  ipil  licet. 

ij&us ,  quovp!acentae  onere  mox  liberari  debet  puer- 
pera. 

Klus^  quum  diu  placenta  in  vtero  a  partu  latuit. 

§.     544. 

fus.  Quum  parturiens  femiria,  fine  praeiudicata 
quadam  opinione,  obftetricanti  liberas  manus  relin- 
quit,  in  leduIo>  decumbens  a  partu  requiefcere  poteft, 
($•  32^p.)  &  nmi«  periculofi  fymptomatis,  v.  g.  hae- 
morrlngb,  conuulfio,  feftinationem  vrget,  fponta- 
nearn  phcentae  folutionem  ,  poft  dimidiae  quafi  vel 
irittgrae  horae,  quin  minorem,  moram ,  exfpeclare 
obftetricans  poteft.  Solent  enim  propriae  vteri  con- 
tracliones  eo  temporis  interualio  foluere  placentam  ab 
vtero  &,  fuccedaneo  quafi  partu,  ore  eiusdem  expel- 
lere. 

§•     345. 
Quae  expulfain  vaginam  placenta  efr,  vel  fuafpon- 
ie  inde  labitur,   vel  a  leuiori  puerperae  motu  &  in- 
ifu  praecipitatur,  vel  fine  labore  ab  oBfletricante 
hitur. 

§.      34(5. 
lldus.     Quoties  vero  natura  per  id  temporisfiluit; 
vel  placentae  onere  puerpera  mox  libera  effe  cupit; 

vel 


C.  XIV.    SOLVTIO    PLACENTAE      i5J 

vel  defatigata  fedili  infidet,  illico  a  partu  in  puerperii 
leclum  transferenda  (§.  301.  n.  £);  vel  copiofus,  fo- 
luta  videlicet  placentae  parte ,  licet  ipfa  non  expella- 
tur,  fanguinis  fluxus  ad  feftinandum  operatorem  com- 
pellic;  ars  placentam  foluere,  vel  naturam  faltim  iuua- 
re  debet:  quod  quidem  duplici  methodo  fieri  con- 
fueuit,  fimpliciori  priusque  tentanda ,  traclione  fupra 
(§.322.)  defcripta,  non  neglectis  de  gemello  foetu 
($.318.  fqq.)  cautelis ;  &  altera  prolixiori. 

§•     347. 

Etenim  leniorem  funis  traclionem  non  femper  pla- 
centa  fequitur,  fiquidem 

a)  Ipfum  vteri  orificium  quandoque  illico ,  a  partu 
optimo,  ita  coarctatur,  vt  placenta,  etiam  modi- 
cae  molis,  retineatur. 

(3)  Tumores  vtero  vicini  (§,  243,  «  j9.)  placentam 
minorivi,  ac  foetus,  impulfam  coercent. 

7)  Magna  placentae  moles  remoramadvteri  orificium, 
plus  minusue  conftriclum,  facit. 

h)  Funis  centro  placentae  inferitur  (§.  77.). 

i)  Valido  robore ,  folutioni  aeque  ex  vteri  contraclio- 

ne  ortae,  quam  funis  tra&ioni  renitente,  ne&entes 

fibrae  pollent. 

£)  Remota  placentae  a  fundo  adhaefio  facit ,  vt  verfus 
orificium  contractio  non  dirigatur.  Ulae  enim,  qui- 
bus  adhaeret,  fibrae  nimis  expanfae  funt  &  debili- 
tatae;  quare  reliquae,  his  validiores,  circa  easdem 
conftringuntur,  atque  tantum  abeft,  vt  placentae 
folutionem  iuuent,    vt  potius  eandem  pertinacius 

.    comple&entes  retineant. 

K  s  §>  348* 


554    C.  XIV.   SOLVTIO    PLACENTAE. 

§.      34«- 
H  Porro  traltionem  tentare  obftetricans  non  debet, 

i°.)  In  cafu  funis  fanguinei  (  §.  76.),  foetus  putridi 
&  abortiui ;  quo  fragilis  eft  funis ,  &  itr  praematUr 
ris  firmior  placentae  nexus. 

2°,)  Cum  ad  prolapfum  vel  inuerfionem  vteri  femina 

apta  eft» 
3°.)  Cum  fanguinis  fluxus,  in  omni  mora,  periculum 

facit.  ^ 

§.     349. 

Bi£Hs  (§.  347.  &  348.)  in  cafibus,  maxime,  fl 
funis  rumpitur. 

#)  Trahere  definat  obftetricans. 
(3)  Siniftra  manu  funiculum  leuiter  tendat,  dextram, 
eodem  duce ,  ad  placentam  in  vterum  ferat. 

<y)  Quando  oris  vteri  contradio ,  tumores  vtero  vicini 
&  fola  placentae  moles  (§.  347.«,  P.7.)  huius  fo- 
lutae  exitum  remorantur,  ipfa  pone  os  vteri  latens, 
comprehenfa  educatur.  Quo  vero  aptius  prehen- 
datur,  pollex  in  ipfius  medio,  quod  funem  excipit, 
reliqui  digiti  in  ambitu  firmentur.  Prior  margo, 
dein  reliquum  corpus  ita  foiuuntur,  vt  fucceffiue 
prefla  moles  moueatur.  Iuuat  etiam,  fi  puerpera 
tuflit,  pugnum  inflat,  vel  nifus  edit,  quales  in  partu 
vfu  veniunt. 

§.     350. 

Quoties  vero  vtero  adhuc  placenta  adhaeret,  prae- 
mifTa  manus  (  §.  pr. )  immiffione 

&)  Eandem  in  omni  placentae  ambitu  circumferre,  at- 
que  in  locum  ,  vbi  iam  ex  parte  fortaffis  foluta  eft, 
inqukere  conuenit :  hoc  reperto, 

(3)  Dor- 


C  XIV.    SOLVTIO    PLACENTAE.     155 

(i)  Dorfum  manus  verfus  vterum  dirigi ,  palma  vero 
ad  placentam;  interparcem  folutam  &  vterum  digiti 
fucceffiue  interiici  atque  eosdem  vlterius  promouen- 
do ,  placenta  integra  eundem  in  modum  folui  de* 
bet,  quo  animali  pellem  deglubimus. 

7)  Soluta  modo  (§,  pr.  n°,y. )  diclo  educitur. 

$)  Si  nullibi  foluta  ell,  ad  velamentorum  marginem 
inferiorem,  vel  qua  fede  id  iieri  poteft,  pergere, 
pofitione  digiti  inter  eundem  &  vterum  refoluere 
atque  modo  (n°.  (3.)  diclo  procedere  debet  ope- 
rator. 

Cun&a  tamen  caute,  cum  moderatione,  labore  & 
patientia,  absque  vlla  praecipitatione  peragantur*  ne 
vllo  modo  vtero  vis  inferatur. 

§•      3  51- 

Quando  vteri  oriflcium  vsque  eo  iam  eft  concre- 
tum,  vt  digitis  introitum  deneget;  primum  vnicus  di- 
gitus  in  rimam  penetret,  atque  circuma&us  iftam  am- 
pliorem  reddat,  iungatur  dein  fecundus,  porro  ter- 
tius  &  quartus,  eadem  penitus  ratione,  atque  tandem 
intra  digitos  pollex  abfcondatur,  ficque  in  conum  for- 
mata  manus  cunei  adinftar  orificium  diducat,  atque 
placentam  extrahat* 

Sicubi  forfan  &  vaginae  oriHcium  refiftit,  eadem 
encheirefis  pro  illo  aperiendo  adhibetur. 

§.      352. 
IIIus.     Quum  fero  demum  apartu,  vt  opem  ferat, 
operator  vocatur,  defcriptorum  fupra  artificiorum  pri- 
ma  pericula  faciat.     Feftinationem  mala  reiiftam  diu  in 
vtero  placentam  comitantia  fuadent ,  quae  pendent 

«)  a  cootinuato,  ob  folutam  portionem,  fanguinis  fluxu. 

P)  & 


156     C.  XIV.    SOLVTIO    PLACENTAE, 

(3)  ab  vteri  inflammatione,    quae  abfcefTus,   fcirrhos, 
carcinomata  gangraenamque  parit: 

7)  a  putredine  placentae ,  quam  intolerabilis  odor  te- 
ftatur. 

§•  3*3- 
Quodfi  vero  illis  artificiis  orificium ,  validiffime 
conflnctum ,  rariflimo  cafu,  diduci  nequit,  violentia 
vel  disruptione  non  debetaperiri,  fed  cundandu  res 
perfici  Solet  enim  accidere,  vt  ipfa  placenta  reli&a, 
poft  incertum  tempus,  Iaboribus  denuo  excitatis ,  ver- 
fus  orificium  deprimatur,  illudque  paulum  aperiat. 
Hoc  temporis  mornentum  auide  arripiendum  ,  manus- 
que  demittenda  in  vterum  efi  Simiiis  vero  operatio 
bis  terue  repeti  debet,  fi  forte  fub  primo  dolore  ma- 
nus  nondum  introduci  potefl.  Quid  ?  quandoque  pla- 
centa  relicla  ab  iftis  doloribus  fiia  fponte  expellitur,  vel 
leuiorem  faltem  traclionem ,  retro  orificium  haerens, 
fequitur*  Nec  adeo  infrequens  eft,  fecundo  vei  ter- 
tio  die  orificii  vterini  ftriciuram  remittere  Saepe  etiam 
placenta  absque  periculo  diu  in  vtero  iatet. 

§.  3  54. 
Nolit  autem  putare  obftetricans ,  cum  duos  tresue 
digitos  intra  vterum  duxit,  atque  placentam  iis  com- 
prehendit,  fe  fuo  ofTicio  fatisfecifle.  Quum  enim  ali- 
quot  digitorum  introitum  vix  inuenerunt,  quomodo 
exibit  integra  placenta  ?  Haec  potius  vioienter  attracla 
dilaceratur,  &  fola  ea  portio,  quae  prehenfa  eft,  ex- 
trahitur;  reliqua  vero,  quae  in  vtero  remanet,  auxi- 
lium  iatum  inutile  reddit. 

"$•     }SS- 
Nihilo  tamen  fecius  placenta,  praeter  omnem  quan- 
doque  operatoris   culpam,  mollis  putrisque  fruftatim 

ex- 


C.  XIV.    SOLVTIO    PLACENTAE.      i57 

excutitur  &  excuti  debet,  fi,  cum  conftriclo  ore  vteri, 
mala  (§.  352.)  periculum  morae  difluadent.  Quo 
quidemcalu  digitifenfim  altius  lati  placentae  partemde- 
glubunt,  arripiunt,  attrahunt,  &,  foluta  portione,  nouam 
refumunt. 

§.  3  5<>- 
Si  forfan  ob  ligatam ,  ex  more  confueto,  funis  par- 
tem,  quam  placenta  effert,  fanguis  in  placenta  coer- 
ceatur  atque  adeo  ipfa  tumeat  turgentque;  folui  ifta  li- 
gatura,  vei  difcindi  funis  eo  feopo  ppteft,  vt  effiuxo 
fanguine  moles  quadantenus  fubfideat. 

§•  357. 
Quando  extra  fundum  placenta  vtero  adhaeret, 
huius  fubftantia  circa  placentam  non  nunquam  ita  con- 
trahitur,  vt  eandem  penitus  ambiat,  atque  in  pecu- 
liari  quafi  cellula  vel  cornu  recondat;  quod  fuccefliua 
digitorum  demiiTIone  (§.  3-51«)  3peritur.  Digitum 
vero  indicem,  quiprimusdemittidebet,  funis  reliduus 
deducit,  vel ,  hoc  deficiente,  cellulae  apertura  quae- 
ritur. 

§.  3  5  8. 
Si  quando  funis  disruptus  eft,  duce  caremus,  qui 
manum  demittendam  dirigat;.quare  eodem  tempore, 
quo  dextra  in  vterum  defertur,  finiftra  manus  abdomen 
puerperae  leniter  comprimat,  vt  placentae  per  tegu- 
menta  eminentis  fitum  determinet.  Prius  etiam,  quam 
operatio  perfe&a  eft*  non  auferri,  fed  leni  preffione 
placentam  &  vterum  figere  debet,  ne  hic  a  dextrae 
aclione  commotus  placentae  folutionem  difliciliorem 
reddat. 

§♦      35p. 

Sibi  caueat  operator,  ne  vteri  partem,  quam  pro 
placenta  forfan  habet,  contreclando  niinis  laedat.  Vafa 

maiora 


i>-8     C.  XIV.    SOLVTIO    PLACENTAE. 

maiora  placentae  fuperfidem  diftinguentia ,  fruftulum 
funiculi  forfan  refiduum  &  placentae  infenfibilitas  ean- 
dem  ab  vtero  aequali,  &  fenfibili  difcernunt. 

Methodus  defcripta  maximopere  praeftat  illa,  qua 
violenta  funiculi  tra&ione  placenta  auulfa  educitur. 
Non  folum  enim,  fauftiori  etiam  omine,  disrupto  fu- 
niculo  irrita  eft,  fed  &,  fi  fuccedit,  fequentia  mala 
creaic. 

&)  Fundus  vteri  in  partem  interiorem  traclus,  atque  a 
leuiflimo  quandoque  matris  nifu  extra  orificium  pres- 
fus,  vterum  inuerfum  fiftit:  quin  imo  fundus  non- 
nunquam  hanc  traclionern  iliico  fequitur.  Aliis, 
quibus  ad  prolapfum  difpofiuQ  eft,  integer  vterus 
excidit» 

jS)  Ob  inaequalem  vteri  contra&ionem  diri  dolorum 
poft  partum  cruciacus  oriuntur. 

*y)  In  aliis  orificia  vterinorum  vaforum  dilacerantur, 
haemorrhagia  excitatur,  dilacerata  orificia  coalefcunt, 
&  infequuntur  menftrua  dolentia ,  ftuor  albus ,  hy- 
drops  vteri ,  farcoma. 

I)  Si  forte  dilaceratae  placentae  fruftum  remanet,  fan- 

guls  contlnue  efrluit,  cum  ifiud  fruftum  vel  ex  parte, 

vei  totum  fblutum  fuerit. 
v)  Quodfi  vero  firmius  iftud  fruftum  cum  vtero  cohae- 

reat,  maiorisque  molis  ftt ,  fanguis  congeftus  vterum 

mnammat, 

§.     36*. 

Non  folum  vanus  eft  metus  malorum ,  quae  ma* 
irus  m  vtero  haerens  producere  putatur,  fiquidem  fine 
periculo  in  partu  praeternaturali  ideni  fieri  folet,  fer~ 

reaque 


C  XIV.    SOLVTIO    PLACENTAE.     159 

reaque    inftrumenta  deiici;   fed  plurima  etiam  exinde 
enafcuntur  commoda.     Ita  enim 

a)  Certiflime  cognofcitur,  vtrum  foetus  alter  in  vtero 
refiduus  fit,  vel  mola,  vel  aliud  quodcunque,  an 
minus. 

P)  Mater  a  cruciatibus,  quos  luniculi  irrita  traclio  mo- 
uet,  immunis  manet. 

7)  Negotium  cito  peragitur. 

S)  Defcriptaque  maia  ( §.  pr. )  certiffime  euitantur.  : 

jF.     362. 

Neque  etiam  commendanda ,  quin  imo  reformi- 
danda  potius,  funt  varia  remediorum  genera,  pellen- 
tia  puta,  clyfmata,  fuppofitoria,  iniectionesque  acrio- 
res,  vomitoria,  purgantia,  ilernutatoria  fimiliaque. 

«)  Siquidem  fuperflua  eft  ipforum  a&io,  fi  placenta  (6* 
luta  pone  orificuim  haeret  (§.  347.  n. at  (3«. 7. ). 

(3)  Noxia  eft,  quoties  propter  firmiorem  nexum  pla- 
centa  ab  vteri  contracHone  folui  nequit.  Non  fo- 
lum  enim  nexum  hunc  non  diffoluunt,  fed  &  fan- 
guinem  in  vtero  congerunt,  qui  vero,  quoniam 
propter  foetum  fublatum  non  potelt  abfumi,  accu- 
mulatur,  vterus  inflammatur,  febris  acuta  accendi- 
tur,  mors  arceflitur. 

7)  Sin ,  placenta  ex  parte  foluta ,  fanguini  affluenti 
exitus  patet ,  citius  cum  iatlce  rubro  vita  puerpera 
priuatur» 

§.      3^3. 
Variae  etiam  placentam  excutiendi  methodi  proba- 
rinequeunt,  quorfum  pertinent, 
i°)  Quum  digitomanus,  in  vterum  demifTae,  placenta 
perforatur,  eodemque-iin  vnci  formam  flexo,  vio- 

WQX& 


i*9     Q  XIV-    SOLVTIO   PLACENTAE. 

Jenta  perforatione  Iaefi   quandoque  matrix  inflam- 
matur,  cuntlaque  mala  (§.  36*0.)  accedunt. 

20)  Abdominis  compreffiones,  vel  manu  faclae,  vel 
mantili,  vel  ligneis  globuiis,  coutufiones  faciunt» 
inflammationes  &  abfceifus. 

30  Forceps  vterum  faeile,  cum  periculis  (§.  360.) 
receniitis ,  prehendit  &fruftatim  placentam  laceram, 
non  integram,  protrahit.  Gommodius  forcipe  digiti 
adhibentur. 

§.     364. 

Quoties  placentae  portio  in  vtero  reli&a  maniit 
defcriptaque  (§.  360.  S.  e  )  incommoda  inde  nafcun- 
tur,  protinus  iila ,  ve!  integra  vel  diuifa  extrahi  debet, 
vt  vei  fua  fponte  mala  ceiTent,  vel  debitis  remediis  de- 
pellantur.  Striclum  faepe  os  vteri&  difticuker  ab  vtero 
dignofcenda  placentae  portio  laboriofim  operationem 
faciunt. 

§.  36*. 
Quoties  vero  nihil  mali  propter  iilam  placentae 
portionem  puerpera  patitur,  atque  facili  opera  eadem 
extrahi  nequit,  praeter  neceflitatem  operationibus  de- 
fatigari  non  debet,  fed  minus  malum  eligi  &  foli  na- 
turae  negotium  committi  poteft,  quae  iitam  portio- 
nem,  vel  cum  lochiis  integram,  vel  in  pus  foetidum 
refolutam,  non  (ine  doloribus,  expellet. 

§.     366. 

Fruitum  autem  placentae  in  vtero  reiiduum  puer- 
perii  plura  mala  facere,  faepe  medicus  ignorat:  quam 
ob  rem  explorationem,  ii  iitiusmodi  vteri  vitium  ex 
malignis  fymptomatibus  (§.  352.  &  360.0.  $.  e, )  fufpi- 
catur,  negligere  non  debet. 

$•   3<*7« 


C.  XIV.    SOLVTIO    PLACENTAE.     161 

$•     3°~7. 

Simulatque  placenta  foluta  eft,  vteri  curam  habere 
operator  debet,  Quare  protinus  manum  in  vterum 
eo  line  repcnit,  vt,  quidquid  peregrini  ibidem  reman- 
ferit,  euacuet,  velamenta,  placentae  particulam,  fangui- 
nem  congelatum.  Hac  ratione  aequaliter,  praeterque 
omne  impedimentum,  vterus  contrahitur,  atque  ab 
omnis  ftimuli  prouocationelibereft.  Optime  itaque  {a&- 
guinis  fluxus,  inflammatio,  dolorque  poft  partum  prae- 
occupatur. 

§.     368. 

Quo  melius  vero  ifta  perficiantur, 

o)  Manum  in  omni  vteii  ambitu  caute  &  cum  mode- 
ratione  circumducit,  cundaque  euacuanda  conjpre- 
henditi  eandem  dein,  in  pugnum  contraclani,  ibi- 
dem  relinquit,  donec  aequali  ratione  vterus  csrca 
eam  fuerit  contractus.  Vtero  contrado  fucceffiue 
eandem  retrahit ,  fecumque  fert  euacuanda. 

(3)  Quando  vterus  obliquus  eft,  in  re&um  iitum  eundem 
reducit,  in  quamcunque  etiam  partem  diuergat. 

y)  Si  vna  vteri  pars  prae  altera  contrahitur,  reprimk 
iftam  rugasque  compJanat,  atque  vtero  demum  ae- 
qualiter  eontraclo  manum  extrahit. 

5)  Similem  operationem  in  vagina  perficit,  prolapiiira 
vteri,  fi  adeft,  reponit,  ipfamque  vaginam  Tite 
euacuat. 

s)  Quodfi  peiori  omine,  vterus  poft  partum  nolit  con- 
trahi ,  fuperfluum  eft  manum  in  illo  remanere :  fed 
quietam  relinquere  matrem,  malumque  fuis  reme- 
diis  expugnare  couuenit. 

L  §.  369* 


i6i      G.  XV.  SIGNA  FOETVS  VIVT 

§•»  3^9- 
Quotiescunque  plncentae  vel  velamentorum  pnrtl- 
cula, '  fanguisque  congelatus,  in  vtero  relieli,  in  pu~ 
triduminquinamentumrefoluuntur,  naturae  opera  mun- 
diflcantium  inieclionibus  fubleuari  debet,  vt  eo  melius 
■recrementum  excernatur,  vterusque  a  putredine  vin- 
dicetun  Cui  quidem  fcopo  fipho  de  induftria  fabrefa- 
clus,  flftuln  fu:i  in  ipfum  vterum  deferendus,  inieruic* 
Syrinx,  quae  foiam  vaginam  eluit,  minus  apta  eft# 


/Di 


Cap.   XV: 

SIGNA     FOETVS     VIVI 
ET     MORTVL 


|-{  oetus  vita  a  motte  dupliei  tempore  ab  obftetrican- 
■*■     te  diftingui  debet  88),  ex  diuerfis  penitus  fignis^ 

a)  Grauiditatis  tempore  ante  partum* 

(3)  Sub  ipfum  partum. 

%  37*. 


8  8)  Mcdiciobftetricii  pra* 
xis  praecipue  hoc  caput  re^ 
qHMt,  cum  tot  irt  partubus 
laborioiis  nece/Fariae  faepe  o- 
p-erationes  virae  foetus  con^ 
tradicanta  Perforatorii  vfus 
fer.e  folus  hanc  normam.  fe- 
quitur,  &  vix  vllo  in  ca/u, 
ranflirnis  exempUs    exceptis, 


locum  habet,  habere  faltem 
debet,  niii  foetus  demortuus 
fit.  Semper  a  rhirioribUs  re- 
mediis  inchoandum,  &  ad 
grauiora  progrediendum,  qui 
vero  diuerli  gradus-,  ex  folo 
aut  viuerrfis  aut  demortui 
foetus  iudicio  determinandi 
funt. 


ET     MORTVI.  i5j 

§.     37i. 

Ante  partum  certiffimum  vitae  foetus  fignum  prae- 
bet  motus  eiusdem  fub  medium  quafi  grauiditatis  ter- 
minum  incipiens,  &  quotidie  auclus  (§♦  154.). 

§•     5  72. 
Quoniam  autem  grauidis  plures  alii  abdominis  mo- 
tus  faepius  illudunt*,  perceptum  in  abdomine  motum 
ab  infante  excitari  fequenti  examine  determinare  medi- 
cus  poceft. 

&,)  Macutino  maxime  tempore  crebrior  &  valentior  £oq~ 
tus  agitatio  efle  folet,  quare  tunc  temporis,  graui- 
da  in  !e£to  requiefcente ,  exameu  inftituatur. 

P)  Ipfa  grauida  fupina  cubet,  capite  &  pedibus  eleua- 
tis,  calcibus  ad  nates  retra&is.    , 

*y)  Manum  abdomini  expanfam  medieusimponat,  fpa- 
tio  inter  vmbiiicum  &  os  pubis  medio. 

S)  Quodfi,  abdomine  leniter  compreflb,  percuffionem 
in  partem  exteriorem  fadani  percipit,  de  vita  infan- 
tis  non  debet  dubitare. 

t)  Hanc  operationem  prima  vice  irritam  aliquoties  re- 
petat ,  donec  foetus  allifionem  percipiat, 

g)  Quodfi  vero,  pofl  repetitum  examen ,  femper  Im- 
motum  abdomen  manet,  de  vica  foetus  fere  delpe- 
randum  eft. 

§»  373- 
Vt  hoc  flgnum  maius  robur  nancifcatur,  a!£a  etiam, 
quae  a  foetus  incremento  pendent,  iungi  debent.  Vi- 
vus  enim  foetus  quotidie  vna  cum  vtero  crefcit;  quare 
abdomen  magis  expanditur^  tumet,  indurefcic,  refifHt, 
ad  fcrobicuium  cordis  afcendk,  hypochondria  tendic, 
vmbilici  foueoiam  delet,  explanac  &  in  coiliculi  ipeciem 
fenfira  extrudic, 

%   *  §•  3  74« 


\  v 


i<*4       C.  XV.    SIGNA  FOETVS  VIVI 

§•  3  74- 
Cumprimum  vero  foetus  emortuus  eft,  non  am- 
plius  crefcit,  atque  adeoabdomen  vlterius  non  expan- 
dit.  Ille  potius  contrahitur,  grauior  fit ,  vna  cum  vte- 
ro  fubfidet;  quapropter  &  abdominis  tumor  decrefcit, 
defcendit,  in  peluis  aperturam  fuperiorem  nititur ,  vm- 
bilicum  &  hypochondria  ita  liberat ,  vt  vmbilici  fouea 
rurfus  appareat  &  regio  hypochondriorum  laxetur. 
Inteftino  etiam  reclo  atque  veiica  compreffa  tenesmus 
&  vrinae  incontinentia  vel  fuppreffio  fuccedit.  Quodfl 
etiam  grauida  veloci  motu  ex  vno  latere  in  alterum  de- 
uoluitur,  graue  foetus  pondus  hunc  motum  fequitur. 

§•  37*. 
Quum  foetus  moritur,  alias  fenfim  minutus  motus 
ceflat,  alias  mortem  yehementillima  eiusdem  agitatio, 
ex  conuuliiouibus  agonizantis  procul  dubio  nata,  prae- 
cedit.  Sub  ipfum  etiam  partum  morientis  foetus  agU 
tationes,  cum  notabili  abdominis  motu,  horrore  & 
frigore ,  parturiens  fentit. 

§/  3  76- 
Reliqua  copiofe  laudata  figna  incertiora  funt,  quin 
imo  fabulofa.  Ita  facies  plumbea,  oculorum  liuor  & 
depreflio ,  cordis  palpitatio ,  fpiritus  difficilis  &  foe- 
tens,  capitis  dolor,  oculorum  caligo,  aurium  tinni- 
tus  &  fufurrus,  febrss  lenta,  animi  deliquia,  fimiliaque 
panico  metu  ab  infantis  morte  timentur. 

,     §♦      3  77. 

Ifta  fane  incommoda  non  prius  matrem  affligunt, 

quam  cum  putridus  iam  foetus  moras  intra  vterum  ne- 

clit.     Tunc  demum  foetus  putrefcit,  quandovelamen- 

torum  laceratio  liberum  aeri  in  vterum  aditum  pandit: 

quae 


ET     MORTVL  itfj 

quae  vero  cum  rariflime  ante  inftantem  partum  contin- 
git,  rariffime  etiam  putridus  foetus  diu  in  vtero  com- 
moratur.  Sanguis  circa  vterum  colleclus,  a  foetu  non 
confumtus,  leuiora  defcriptis  (§.  pr.)  mala  fadt,  adin- 
flammationem  vteri  aptitudinem,  arte  tamen  fuperan- 
dam ,  dolorem  a  partu  capitis ,  parciora  lochia,  dolens 
cum  mammis  abdomen,  febrem,  plenum  durumque 
pulfum. 

§.      378. 

Abdomen  frigens  &  ftri&um,  marnmae  collapfae 
&  emollitae ,  iacleum  e  mammis  ferum  copiofe  profu- 
fum ,  denotant  corporis  emortui  domicilium ,  fublatum- 
que  fanguinis  in  ouum  influxum:  quare  fuperioribus 
(§*  371»)  iuncla  haec  (igna  foetus  mortem  confirmant. 

§•  3  79- 
Sub  ipfum  partum  difFerens  pro  difTerente  parte 
oblata  ratio  eft  ineunda.  Difficillima  eft  cognitio,  fi 
caputpraeuiumincauitatempeluis  depaclum  haeret.  In 
partu  quidem  facili  ifta  cognitio  fuperfiua ,  in  difficilio- 
ri  aliquoties  vtilis  eft;  maxime,  quum  iaedentibus  fer- 
ramentis  foluere  foetum  cogimur. 

§.      380. 

Si  foetus  iam  ante  ingreifum  in  peluim  mortuus  eft, 
caput  depaclum ,  in  tumorem  minus  eleuatum ,  foetus 
mortui  fignum  praebet.  Viuo  enim  foetui  fi  caput 
comprimitur,  nunquam  non  fanguis  copiofior  affluens, 
reftagnans  &  in  telam  cellulofam  efTufus,  capitis  tumo* 
rem  eleuat ,  qui  in  lentiffimo  viui  foetus  partu  fucce- 
daneum  quafi  caput  mentitur.  Tumoritaque  deficietjs 
circuli  fanguinis  abfentiam  mortemque  denotat.  De 
Vita  autem  circuituque  non  eft,  vt  dubitemus,  quoad  in 

L  5  turno- 


166      C.  XV.    SIGNA    FOETVS    VIVI 

tumorem  eaput  aliaue  pars  eleuatur ,  eleuatusque  tumor 
ampliatur. 

§♦  5B1., 
Neque  tamen  fola  nimoris  praefentia  vitae  indi- 
cium  eft  fubfiftencis ,  fed  vixiffe  faltem  foetum  fub  par- 
tus  inicium.  Viuo  foecui  ab  initio  partus  quandoque 
caput  cumet,  a  compreflione  dein  foetus  moricur,  tu- 
morque  remanet,  non  amplius  crefcens.  neque  a  do- 
loribus,  vtiile  viui  foetus,  induratus,  ied  fenfim  -emol- 
•litus. 

§.    'ilfc* 

Foetus ,  quum  caput  in  peluim ,  flne  amnii  liquo- 
re,  depreflum  eil,  non  commouetur,  fiueviuus,  fiue 
snortuus  fit.  Quare  ex  illa  quiete  nihil  ad  mortem  vi- 
tamque  inferri  poteft,  Attonitus  cunc  foetus  iacet  & 
fpatio  caret,  in  quo  artus  expandere  poffic.  Neque 
foneanellaepulfus  aliquid  probat,  quirariflime,  ii  qui- 
dern  vnquam,  foetus  licet  viuat,  tangi  potefh  Funis 
autem  vmbilici ,  ante  caput  pendens,  frigidus .  pulfu- 
que  aliquandiu  deftitutus ,  foetus  emortui  nuncius  eft. 

§•     3S3. 

Meconlum  profluens,  quando  bene  defcendit  ca« 
put,  foeturn  debilem  &  moribundum ,  minime  certe 
mortuum,  indicac.  Solent  enim  in  agonemortis,  cum 
aliis  mufculis,  ilii  etiam  agitari,  qui  fcybala  excernunt. 

§.     384. 

Foetus  quidem,  quoad  viuit,  turgere  cerebrum 
folet,  cranium  expandere  &  officula,  ne  Ce(e  tangnt, 
dimouere,  Collabitur  autem,  cum  fanguis  reliquaque 
fluida  quiefcunt,  cerebrum ,  concidunt  cranii  offa,  vi- 
dnatangunt,  margines,   fi  digito  os  cranii  mouetur, 

collifi 


ET     MORT.VI.  167 

colliii  ftridorem  edunr.       Strldomla   ctgo  cranii  ofla 
mortuum  eife  foetum  nos  docentr 

§.     3  8?« 
Certius  pro  morte  foetus  arguenda  putredine  %num 
non  eft,  cuius  quidem  indicia  funt, 

#)  Profluens  ex  geriitalibus  liquor  putris,  fiue  ex  li- 
quore  amnii  &  meconio  nafcatur,  fiue  ex  ore  nari- 
busque  foetus  profundatur,  fiue  ex  ipfa  placenta 
diffluente  &  putri  foetu. 

P)  Naufeofa  ex  genitalibus  halans  mephitis. 

<y)  Molies  &  foiutae  quafi  foetus  carnes ;  cutis  &  cuti- 
cula  a  leuifllma  contreclmone,  non  autem  vioJenta 
praeuii  tumoris  tra£Hone,  fecedenees.  Interim  tamen 
viuus  non  ideo  eft  praedicandus,  cui  epidermis  fir- 
ma  haeret. 

§<>  38*. 
Liquidum  putridum  ameconio,  colore,  odore  & 
confiftentia ,  dignofcitur.  Odore  caret  meconium,  ex 
viridi  flauo  colore  aquam  tingit,  atque  craflioribus  mas- 
fulis  amnii  liquori  immifcetur.  Foetet  putror ,  quem- 
admodum  faniofi  liquores,  fufcus  &  folutus  diffluit. 

§•      3**7. 
Idem  ,  quod  de  capite,   iudicium  fit,  fl  alia  pars 
corpufculi  orificium  vteri  ita  obturauit,  vt  manui  via 
in  vterum  penkus  fit  praeclufa* 

§.  388. 
Quum  vero  manui  tranfitus  in  vterum  conceditur, 
foetum  mortuum  effe  certifHme  patet,  fi  funiculi  & 
cordis  pulfus  deeft,  immobiles  funt  lingua,  pedum  & 
manuurn  digiti  lacefHti ,  parsque  prolapfa  non  intu- 
mefcit. 

L  4  §.3  $9* 


268     C.  XV,  SIGNA  FOETVS  VtVI  ET  MORT. 

5-    389- 

Foetus  etiam  probabiliter  mortuus  eft  cenfendus* 
fi  caufa  necans  nota  fuerit.  In  partu  vero  foetum  in- 
terficiunt, 

a)  Larga  vteri  haemorrhagia. 

|3)  Collum  diutius  a  fune  vmbilici  conftri&um. 

7)  Collum  praeuium  &  incuruatum. 

$)  Caput  obiiquum  &  perlongam  temporis  moram  ad 
os  impulfum. 

«)  Caputin  peluim  anguftam  diutius  depaclum. 

£)  Collum  ab  vteri  vei  vaginae  orificio  conftriclum. 

*])  Funis  vmbilici  ante   caput  pendens  &  compreflus. 

5)  Idem  arcliori  nodo  conftri&us. 

1 )  Idem  disruptus. 

%)  Idem  inter  caput  &  offa  peluis  diutius  comprefllis, 
cum  foetus  pedibus  extrahitur. 

h)  Caput  a  corpore  auulfum. 

f-)  Variorum  inftrumentorum  violenta  applicatio. 

y)  Amnii  liquor  in  foetus  pulmones  depulfus. 

§•     3  9°- 
Ante  partum  foetum  occidunt, 

6)  Matris  morbus  acutus  violentior. 

(h)  Eiusdem  ira  &  terror  inopinatus  &  vehemens. 

y)  Externa.violentia. 

S)  Morbofa  placentae  conftitutio,  furlicientem  alimen- 
ti  copiam  non  deferens. 

s)  Morbofus  matris  habitus,  foetum  alimento  priuans. 


Cap. 


Cap.   XVI 

DE     IIS, 

QVAE    IN    PARTV    FRAETERNA- 

TVRALI    PERAGENDA 

SVNT. 

§•     391' 

Quando  fola  ars  partum  perficere  potefl ,  propter 
^impedimenta  naturae  non  perficienda  (§.  2  14.), 
vei  manu  fola ,  vel  inftrumentis  foetum  foluere  opera- 
tor  debet.  Quare  ante  omnia  parturiens  in  commo- 
dum  operationi  fitum,  ab  illo,  quem  in  naturali  partu 
nixus  (§.  276.)  requirunt,  diuerfum ,  colloeatur,  qui 
nempe  is  effe  debet,  vt 

a)  operatorquam  commodiffime  fuas  a&iones  perficiat. 

(3)  Immota  penitus  parturiens  cubet. 

§.     392. 
Prior  fcopus  adimpletur,  fi 

«)  Parturiens  fupina  decumbit,  humeris  atque  C3pite 
paulo,  quam  funt  nates ,  decliuioribus ,  ita  vt  ope- 
rator  liberrime  agat,  &  vterus  cumfoetu,  pelui  mi- 
nus  apprefliis,  retrocedat. 

(3)  Ad  marginem  vsque  lecYi  eadem  ita  protrahitur,  vt 
ofli  facro  incumbat,  integra  vero  femora  depen- 
deant.  Hac  ratione  peluis  introitus  liberrimus  & 
operatori  proximus  ita  fit ,  vt  manum  in  vterum  de- 
mittere  aptiffime  queat. 

L  5  7)  Ante 


i7o     C,  XVI   PERAGENDA  IN  PARTV 

7)  Ante  leclum  vtrinque  feruiens  fcabello  infidet,  pe- 
dzm  parturientis  extremum  in  gremium  recipit,  aU 
tera  manu  malleolum ,  aitera  genu  firmat,  diligen* 
thlime  femur  diducit. 

$)  Ea  lectuli  altitudoeft,  quaeoperntorifelUiIaeinfidenti 
liimiiliori  fuas  operationes  libeiTime  perrlcere  conce- 
dit.  Situs  corporis  ereclus,  vel  geniculaiio  nimisde- 
fatigat. 

§.  393- 
Genibus  imeumhere  &  caput  in  gremium  feruientis 
demiffe  fedentis  recondere  parturientem,  atque  opera- 
torem  a  pofieriori  feminae  parte  foetum  trahere  e  re 
efl;  quum  vel  pedes  fuper  oflibus  pubis  ex  anteriori 
abdominis  fede  quaerendi  funt,  vel  in  illam  plagam 
foc-  us  thorax  promouendus  eft,  pedibus  fafciam  fequen- 
tibus# 

§•      394- 

Alteri  fcopo  fatisflt ,  fi 

a)  Parturientis  lumbi  puluinari  duro  &  refiftenti  inni- 
tuntur. 

|3)  Humeros  eius  miniflra  comprehendit,  ne  furfum 
deorfumque  moueri  poflint. 

*y)  Quoties  plures  praefto  funt  miniftrae,  ad  vtrumque 
fpondae  latus  vna  collocatur,  quarum  quaelibet  a!- 
tera  manu  humerum  fui  lateris  firmst ,  altera  partu- 
rientis  manum  comprehendit,  ne  mota  operatorl 
impedimento  fit. 

$)  Tertia  caput  continet. 

§•     395-- 
Sua  itaque  fponte  patet,  quod  huic  fcopo  optime 
inferuiant, 

«)  Le- 


PRAETERNATVRALT.  171 

«)  Le&ulus  (§.  284.)  defcriptus,  (1  modo  auferantur 
aflerculi;  excauatus  puta 'inferior  n.  3.  &  exfcifTus- 
n.  9.  cum  minoribus  puluinaribus  n.  11. 

(3)  Huius  defedum  optime  fupplet  le&ulus  extempo- 
ralis  hoornii   (§,  296.). 

7)  Grabatus  Mottianus ,  Mefnardianus ,  Schlhhtianuty 
vel  alius  rite  aptatus  etiam  adhiberi  potefl. 

§♦      3  96. 
Reliqui  pofitus  minus  commodi  funt.     Ita 

st)  Sella  obftetricia  ( §.  299.)  &  matta  humiliores  funt 
&  operatorem,  cum  magna  fui  defatigatione,  geni- 
bus  incumbentem  requirunt. 

P)  Parturiente  ieclo  vulgari  transuerfim  impofita,  ope- 
ratio  commode  quidem  perficitur,  fed  miniftrae  ae- 
grius  parturientem  rlrmant. 

*y)  Eandem  menfae  imponere  non  minus  vrbanitatem 
laedit,  quam  operatoris,  pedrbus  infiftentis,  vires 
frangit. 

S)  Sellae  obftetriciae  vulgaires  (§.  301.)  &  Leclulus 
Siegmundinianut  in  vfum  vocari  penitus  nequeunt. 

$•     397. 

Vrbanitati  &  operatoris  commodo  feruit ,  fi 

et)  Linteum  leclum  tegens  ad  terram  vsque  propendet. 

j3)  Ante  leclum  labrum  immundities  recipiens  collo- 
catur.. 

*y)  Linteum  aliud  parturientem  ad  pedes  extremos  vs- 
que  contegit. 

2)  Oper3tor,  veftimentorum  fuperioribus  exutis,  linteo 
vel  pallio  quodam  contra  immundities  fe  munit. 

t)  Omnis 


i72     C.  XVL  PERAGENDA    IN   PARTV 

g)  Omnis  inftrumentorum  apparatus ,  a  parturientis  v}~ 
fu  remotus ,  ad  manus  eil. 

£)  Matrem  &  foetum  reficientia  praefto  fuht. 

7\)   Parata  eft  rniniftra  ,  neceffaria  porretlura. 

Q)  Operator  inter  genua  parturientis  confidet. 

§•     398. 
Antequam  medicus  operationem  incipit, 
a)  Prognofi  debita  &  ancipiti  fuae  famae  confulat. 
(3)   Cautus  praecipue  fit  in  profpero  euentu  praefagien- 
do,  oiius  iudicium  praxi  confirmatum  non  eft.  Com- 
pofitus  parientis  ftatus,  facilis  foetus  folutio  &  con- 
ftantia  mentis  in  puerpera  ipfi  non  imponant, 

*y)   Vt  molliatur  &  praecaueatur  genitalium  inflamma- 
tio,  vena  brachii  fecetur,  emollientia  medicaminas 
fi  morae  locus  eft,  applicentur  &c. 
J)   Inteftinum  reclum  &  vrinae  vefica  euacuentur  ( §„ 
265.  fqq.)» 

§.  3  99* 
An  feftinandum  cunclandumue  fit ,  operator  etiam 
ex  cognito  vteri  habitu  diiudicet.  Quumfanuseft  vte- 
rus,  nii  vrget,  quietemque  pro  re  nata  fibi  &  partu- 
rienti  obftetricans  largiri  poteft.  Iftum  vero  ftatum  in- 
dicant;  virium  parientis  conftantia;  ingreflio,  qualis 
ifta  periodo  effe  poteft,  facilis;  pulfus  mollities  &  ae- 
quajitas  &  modica  plenitudo ;  humida  rubraque  vel  le- 
uiter  albicans  fufcaque  lingua,  humidi  dentes ;  refpira- 
ti©  bona  &  lenta ;  corporis  extrema  naturali  calore  fo- 
ta;  potulentorum  deglutitio  facilis,  fine  frequentiori 
ruclu ;  oculi  pupilla  mobilis ;  afpe&us  vegetus  &  mo- 
deratus ;  animus  fiue  hebetudine  vel  abie&ione  ere&us ; 
ardoris  in  imo  ventre  defe&us ;  abdomen  preflioni  ex- 

ternae 


PRAETERNATVRALr.  173 

ternae  neque  nimis  inimicum ,  neque  totum  iudolens; 
idem  vltra  vteri  tumorem  non  inflatum;  doloresad  par- 
tum  vel  faitem  dorfi  per  interualla  acres;  fenfus  genita- 
lium  integer;  dolens  inter  operandum  vterus ,  eiutans 
mater;  ficca  foetente  ichore  genitalia ;  integeranifphin- 
cler  aliaque. 

§.     400. 

Oriens  vteri  inflammatio,  fegniorum,  in  naturali 
etiam  foetus  cum  partus  impedimento  pofitu,  dolo- 
xum  fiducia  pofita ,  diu  operationem  difFerri  non  finit. 
Produnt  iftud  malum  :  genitalia  multum  tumentia ;  poft 
praegrefTum  vtplurimum  frigus  atque  horrorem  fequens 
febris,  excalore,  pleno  admodum  frequentique  pul- 
fu  di^nofcenda;  parientis  debilitas ,  fudores;  fufco 
muco  tecla  lingua ;  dolens  a  preffione,  quando  Ieuiffi- 
ma,  abdomen ;  dolores  breues  primum ,  frequentes, 
parientem  multo  cruciatU  torquentes,  inde  fegniores 
tandemqueceffantes;  gelatinofa  fanguinis  exvena  tradi 
crufla;  putridorum  oui  contentorum  exbalans  mephi- 
tis  &  ex  libera  pelui  manans  latex;  &c. 

§.     4oi* 

Quum  vehementer  inflammatus,  primo  gangrnenae 
vitio  vterus  iam  laborat,  periculo  proximam  ferjninatn 
promptiflimum  auxilium  efrlagitare  obitetricans  feiat, 
difcarque  ex  fra£tis  viribus ;  dolorum  quiete ;  duro  ge- 
nitalium  tumore;  debili  celerique,  cum  aequalibus 
rhythmis,  pulfu;  Iingu^eum  fplendore  rubente,  tecla 
muco  albo  fufcoque  nonnihil,  bene  cum  dentibus  ma- 
dente;  exhalante  mephiti;  operationis  fenfu  quldem 
aliquo,  kd  patientia  facili;  eleuato  a  partuabdomine; 
parciori  fanguinis  fluxu ;  fenfu  per  omnes  artus  fracltt- 
rae ;  febri  &c.     Sub  peffimis  hifce  fignis ,  quod  par- 

,  turiens 


s74    G.  XVI.  PERAGENDA  IN  PARTV. 

turiens  nonnunquani  conferuatur,  fme  operatoris  au> 
xilio  relinqui  non  debeu 

§•     402» 

Superioribus  f§.  pr.)  fignis  fi  iunguntur;  genita- 
lium  infenfibilkas;  intolerabiiis  eorundem  foetor,  ft- 
inilis  manans  ichor;  foetus  &  placentae  putror  &  ni- 
(rredo;  extremorum,  faciei  manuumque  pedumque, 
frigus  cumprofufo,  totius  etiam  reliqui  corporis,  fu- 
dore;  abdominis  tumor,  mollis  quidem,  ied  fenfim 
in  iniignem  akitudinem ,  iine  doiore  eleuatus  &  impri- 
mentem  manum  elaftici  aeris  vi  repellens;  breuis  refpi- 
rationis  anguftiae  fenfim  peiores;  pulfus  exiiiftimus,  fen~ 
fjm  celerrimus,  tahdem  intermktens ;  incommodus 
dorfi  ienfus,  fradurae  quaft,  a  corporis  motu  acer- 
bior  &  decubkui  inimicus ;  pedum  paralyfis ;  aniir.i  fin« 
gularis  quaedam  tranquilikas  &  hebetudo ,  fine  vila  fo- 
lickudine ,  vel  obiectorum  externorum  cura ,  licet  ad 
mortem  vsque  confiet ;  copiofi  rucius  &  fingultus ;  fpon- 
taneus  materiei  viridis  &  nigrae  vomitus  {  §,.  1  8 1.  )> 
potulentorum  deglutkio  fonora;  ocuii  torui,  apertis- 
fima  pupilla  &  ad  lumen  immobilis;  pallida  labla,  den- 
tes  aridi,  iingua  faucesque  aridae;  fphinder  ani  folu- 
tus ;  fpaftici  motus  varii,  quin  cataleptici;  anirni  deli- 
quium;  frigidus  frontis  fudor,  aliaque,  ad  incitas,  ex 
confirmata  gangraena,  redattam  ejTe-  feminam,  mor- 
tisque  inter  operandum  metum  edocent,  atque  adeo 
liberum  ab  operationeobftetricantem  relinquere  poftiint, 
fie  interfecifte  putetur,  cui  feruandae  impar  fuerat» 

J§-     4©  3» 
Forro  operator  fciat, 

#)  Non  facile  vlli  parientium,  nifi  certiffime  eonelanra- 
tum  iri  fciac,  auxilium  denegandum  efle  (cf.§»pr.). 

£)  Ipft 


PRAETERNATVRALI.  ij}: 

(3)  Ipfa  pariente  infcia  quandoque  operationem  perrlci 

poffe. 
7)  Sub  oneratione  animi  fortitudine  &  patientia  non 

deilituatur,    fumma  licet   impedimenta- &   minime 

praeuifa  ofTerantur. 

$)  Mifellam  prius  non  relinquac,  quam  ab  ipfa  foetus 
folutus  ht. 

e)  Foetum,  mortuum  licec,  integrum  tamen  protrahere 
experiatur. 

,  $.     4°4- 
De  ipfa  operatione  quacunque  obferuet. 

a)  Sub  operatione  parturiens  nullo  nec  corporis  nec 
nixuum  motu  agitetur. 

|3)  Quo  facilius  manus  in  genitalia  pergat ,  eiusdem 
dorfum  pinguedine  inungatur.  Palma  firmior  vel 
pedes  vei  infirumentum  cornprehendit,  fTafpera  ma- 
net,  nimis  eti.mi,  quam  par  eft,  ab  Jiumoribus  ge~ 
nitalium  humetbnda. 

*y)  Quodfi  iiccius  eft  vaginae  orificium ,  pinguedine 
quadam  emoiliatur  &  crines  introitum  forfan  obte- 
gentes  remoueantur. 

d)  Quum  a  praeuia  foetus  parte  veficae  collum  ita  pre* 
mitur,  vt  lotium  ponere  nequiuerit  pariens,  repulfb 
leuiter  illo  obftaculo,  (quod  fua  fponte  fiepius,  dum 
operatoris  manus  in  vterum  pergit,  perficitur)  Vri- 
nae  via  paretur,  &,  fi  hqc  non  fufhcit,  applicato 
cathetere  educatur.  Ita  via  ampliatur  &  periculum 
auerticuf. 

t)  Manus  intra  vterum.  fi  opus  eft,  feratur  methodo 
fupra  (§,  351.J  defcripta. 

^)  Vagin3e-&  vterWtricliora  orificia  repetita  nianus  sgl- 

tationei, 


i7<5     Ci  XVI.   PERAGENDA   IN  PARTV 

tatione,   nouaque,  fi  a  conftrido   doloribus  vtero 
repeLlitnr,  demiflione  amplientur. 

y\)  Tempore  dolorum  intercalari  operatio  perficiatur, 
quo  videlicet  laxior  vterus  eft ;  fiue  fola  manu  fiat, 
fiue  inftrumenta  applicentur.  Dum  vero  trahimus 
foetum,  reliquis  peracHs,  dolorum  auxilio  vtile  eft. 

S*)  Inftrumenta,  quibus  obftetricans  vtitur,  oJeo  lubrica 
caleant  modice. 

§.     405. 

Quadruplici  methodo  foetum  excutiendi,  quem 
vteri  coriftricliones  expellere  nequeunt,  vti  poteft  ope- 
rator ,  a  mitiori  arte  fenfim  ad  grauiorem  pergens. 

Ia.  Pedibus  prehenfts  foetum  educit. 

Hda.  Inftrumentis  praeuium  caput  foluit. 

llla.  Defixum  in  vtero  foetum  diflecat. 

IVta.  Incifo  abdomine  &  vtero  eundem  protrahit. 

De  ipfis  operationibus  infra  exponetur. 

§.     406. 

Simul  atque  operatio  perfec"h  eft,  infans  viuusomni 
cura  examinandus,  atque  vitiis,  medelam  admittenti- 
bus ,  profpiciendum  eft.  Siquidem  Ientus  partus  & 
iftae  operaciones  vel  mitiores  breuioresque  laedunt  foe- 
tum  debilitantqne,  vel  grauiores  lentioresque  viuum 
interficiunt  (  cf.  §.  $-.$#, ).  Praematuri  enim  partus 
debiies  non  nunquam  nafcuntur. 

§.     4° 7»    . 
Debilis  infans  cito  refici  debet,  cui  fini  fequentia 
jnferuiunt. 

1®.)  Aliquis,  perfciflb  fune  neque  illico  deligato,-fan- 
guini  erRuxus  concedatur ,  venaefeclionis  quafi  fpe- 

cie. 


PRAETERNATVRALI.  177 

cie.     Ita  fanguinis  abundantia  cerebrum  &  thorax, 
quorfum  videlicet  congeftus  eft,  liberantur  (8  9;. 

2°.)  Digitum  obftetrix  in  ore  infantis  agitet,  ad  fauces 
,*     demiflum,    mucumque  obuium  eliminet.     Ita  fau- 

cesaeque  pro  aeris  traniitu  (§.3i3.)eluuntur,  ac  pro 

motu  refpirationis  irritantur. 

30.)  Vel  calido  balneo  vino,  fi  plaeet,  roborato,  puer 
immergatur :  vel  linteis  vino  caiido  fuccidis  ca- 
put,  thorax  &  abdomen  conteguntur,  quae  aliis 
liccis ■.&  pariter  caIefa£Hs  velantur,  ipfeque  infans 
calore  externo  rite  fouetur. 

40,)  Varia  ratione  irritatur ,  v.  g  fpirkus,  comprerlis 
naribus ,  in  os  inflatione ;  cajeaneorum ,  quae  peni- 
culi  vel  fetacearum  fcopariim  ope  optime  fit,  leui 
friclione,  narlum  &  faucium  plumuiae  ope  titillatio- 
ne;  graui  odore,  qualis  a  cepa  duTecla ,  vel  fpiriru 
quodam  chemico  excitatur,  naribus  admoto;  mam- 
marum  fuclione;  aere  vel  fumo  in  inteftinumreclum 
flato;  abdominis  thoracisque  leni  &  continua  agica- 
tione,  praecipuen"  in  abdomen  infans  reuoiutus  rene- 
tur;  vini  vel  aceti  in  faciem  &  os  adfperfione. 

50.)  Hifce  peraclis  vlterius  excitato  vornitu  erigitur, 
n*  calida  aqua  faccharo  fatura  &  oxymel  fcilliticum  vef 
butyrum  non  falitum ,  per  interualla  infiillantur. 

6°.)  Vires  tandem  confirmantur  modica  aquae  vino  & 
faccharo  maritatae  copia  tenuioribusqoe  iufculis  noa 

ialitig, 

£9)  A1iu4    virium  minus  re  poiTumtis,,      Quodfi   vero 

infreqi-iens   a    iiquore  amnii,  quaii  interfkatur,  tunc  aqua 

propter    difficulfatem  parrus  fubmerfi  initar  moritus\  De- 

in  canalem  alimentar^m  de-  biles  vero  ex  eadem  caufa  'm 

trufo  pendet;   infantes  inde  lucem  editi*  fimiti  fere  en- 

vel  moriunffur,  vel  faiui  eua-  cheirefi  qoa  in  fubmefils  vci* 

dunt,  &  tunc  faciJi  negotio  mur,  refociUantur. 
liuuorem  ex  infanris  ore  eiue- 


i-78     C.  XVI.   PERAGENDA  IN  PARTV 

falitis,  alternls  vicibus  exhibitis,  donec  puer  vberi 
trahendo  par  flt. 

Nihil  iuuat,  quin  potius  (cf.  n.  i.)  nocet,  fi  ad 
reficiendum  infantem  vel  in  vtero  placentam  funi  &  in- 
fanti  continuam  relinquimus ,  vel  in  calidum  vinum 
aquamque  demergimus. 

§•  4"8. 
Facies  &  caput  ex  contullone  a  genitalibus ,  manu 
inftrumentoue  inducla ,  inflata,  &  pes  ex  fafciae  com- 
preffione  liuidus ,  linteis  vino  calido ,  vulnerario  ,  fuc- 
cidis  velentur.  Vna  etiam  alteraue  fanguinis  vncia  (cf. 
§.  pr.  n.  i.)  ex  vmbilico  fluat.  Ita  facili  opera  malumcu- 
ratur. 

§.     409. 
Solet  etiam  euenire ,    vt  artus ,    ex   obftetricantts 
velculpa,  vel  fortuito  cafu,  frangantur,  nempe 
&)  Sub  verfionem  pedes  manusque. 
(3)  Brachium  prolapfum  &  attrachim, 
y)  Cofbe,    quum  foetus  pedibus  nafcitur  &  thorax 
ad  caput  extrahendum    ruditer  comprehenditur. 

§)  Inferior  maxiila  pro  foluendo  capite  comprehenfa. 

§♦     410. 
Sua  fponte  &  intra  breue  temporis   fpatium  vtplu- 
rimum  fraclura  coalefcit,  fl  modo  in  debito  fltu  membrum 
collocatum ,  quietum  &  fafcra  vino  calido,  vulnerario 
fuccida,   contentum  feruatur. 

§.     4". 
Facile  etiam  variae  luxationescontingunt,  fiquidem 
Tnihusprofundafuntarticulorum  caua&laxiora  ligamen- 
ta.     Id  iieri  praecipue  poteft  fequentibus  in  caflbus. 

a)  Cum 


PRAETERNATVRALT.  179 

6)  Cum  ftrepitu  fub  veriionem  pedes  vel  humeri  ex 
articulis  foluuntur. 

P)  Colium  femoris  cartilagineum  ab  ofle ,  propter  ob- 
Jiquam  colli  direclionem,  fecedit.  Breuius,  rii  fa- 
netur,  femur  claudicationem  facit. 

7)  Maxilla-isferior  inprimis  luxatur,  quando  digiti  in 
os  demiifione  caput  extrahitur. 

<>')  Peluis  infantis,  mollibus  cartilaginibiis  iundla,  pro- 
pter  extraclionem ,  quae  pedibus  fit,  iu  vno  latere 
deprefla  rnagis  deprehenditur,  quam  in  altero,  .prae- 
cipue  iivnius  pedis  ope-infans  extraclus  ftierit. '  Vnus 
pes  altero  longior  manet,  nifipeluis  mox  reducatur. 

s)  Simili  penitus  ratione  fpina  dorii  in  alterutrum  latus 
curuari  potefr,  h*  ab  imperita  obiletrice  brachium 
attrahitur,  vel,  ii,  vno  brachio  foluto,  alterum 
remanet  &  nihilominus  foetus  corpufculumtrahitur. 
Vnum  brachium  ahero  longius  manet,  nifi  fpina 
curuata  mox  reponatur. 

§.     412. 
Quae  faciies  Iuxationes  admittunt  caufae,    iTmili 
etiam    repoiitione  non  refiftunt,  ad  fuetas  regulas  iine 
cun&atione,  ne  partes  coalefcant,  perficiendae.     In 
fpecie 

a)  Peluis  ($. p.  n.  $.)  reducitur  fafcia,  qua  genu  cru- 
rislcmgioris  ad  humerum  firmatur  &  furfum  fenfim 
trahitur. 

P)  Curuata  fpina  (§,  pr.  n.s.)  fafcia  inuoluente  &  ma~ 
nuali  compreffione  reponitur. 


M  i  CAP. 


i8d 


«   <*(,  5«  fp   €*S§9 


Cap.    XVIL 


PARTVS     DIFFICILIS    ET    PRAE- 

TERNATVRALIS   PROPTER 

CAPVT   PRAEVIVM. 

§•    4*3- 

I  iiput  primum  decidens,  atque  ad  peluim  relatum, 
^-^  frequentifllmepartum  difficilioremoo)reddit,  quin 
imo  non  nifi  arte  abfoluendurn ,  propter  fuam  molem, 
morbum ,  iitum ,  alias  corpufculi  partes  male  vel  fitas, 
vel  conformatas,  os  vteri ,  vaginam ,  peluim ,  quin 
itno  propter  placentam  atque  funiculum  vmbilicalem. 


90)  Prouti  naturales  p?r- 
tus,  vel  etiam  2111  qui  fere 
minimum  operatoris  auxilium 
poftulant  vel  capite,  vel  alia 
quadam  parte  praeuia  abfol- 
uuntur,  ita  iimilem  diftin- 
ftionis  normam  &  in  his  prae- 
ternaturalibus  enixibus  fequi- 
mur,  quorum  alii  nunc  ca- 
pite  praeuio  fieri  folent,  alii 
aliam  corporis  partem  prae- 
mittunt.  Pleraque  in  hac 
partus  fpecie  bona  funt,  fo- 
la  faepius  proportio  laefa. 
Dantur  quaedamindicationes 
generales  ex  quibus  colligere 
poflumus ,  futurum  cum  ca- 


pite  praeuio  efTe  partum  dif- 
ficilem  &  praeternaturalem. 
1.)  Vbi  caput  non  bene  de- 
fcendit,  fedin  apertura  peluis 
fuperioremoratur,  2*)  Quod- 
fi  cum  capite  praeuio  adfunt 
dolores  validi,  &caputtamen 
femper  immobile  maner,  nec 
bene  defcendit*  3.)  Qyodii 
in  ipfis  genitalibus  impcdi- 
menta  ftatim  comparent,quo- 
rum  variaefpecies  expropriis 
fignis  addifci  debent,  e.  g.  ma- 
la  corporis  conformatio ,  pei- 
uis  ipfius,  nec  non  genita* 
lium. 


"f 


uE* 


Sectio    I. 

PARTVS    DIFFICILIS  ET  PRAETER- 

NATVRALIS  OB  CAPITIS 

MOLEM. 

§.    4*4. 

Quamuis  cun&a  reliqua  optime  CeCe  habeant,  vterus- 
^que  cum  capite  axin  peluis  fequatur,  capitis 
moles  capacitatem  peluis  &  genitalium  nimis  e.xcedens 
partum  vitiofum  reddit  9 1). 

§•     4*> 
Capitis  moles  peluis  &  genitalium  capacitatem  fupe- 
rare  poteft; 

1°)  Si  peluis  quidem  bene  conformata  eft ,  debitamque 
fuarum  partium  proportionem  feruat,  cum  reliquo 
vero  matris  corpore  comparata  minor  .deprehendj- 
tur,  ipfeque  foetus  matris  proportionem  habet  (cf. 
§.12»  n.  a.). 

11°)  Si  caput  re&e  proportionatum  eft,  peluis  autem 
coniugatae  vario  modo  peccant  ( cf.  §.  1 2.  n.'|3.  fqq.)« 

111°)  Si  peluis  debita  gaudet  &  conformatione  &  pro- 
portione,  caput  vero  iufto  maius  eft. 

IV°)  Si,  peluinon  peccante,  arcliora  genitalia  refiftunt. 

V °)  Si  capitis  &  peluis  vel  genitalium  vitia  componuntur. 

VI°)  Si  aliis  vitiis  dicla  iunguntur. 

M  3  §.  416. 

91)  Generalis  quaedam  di-  capite  magno  fimuladeftfirus 

ftin&io  femperlocum  habet.  obliquus   aut   alia    plura  in- 

Parrus  praeternaturalis  eftvel  commoda,  quare  parrumprae- 

JtwpIeXf  vbi  vnicum  folum-  ternaruralem  fimplicem  fein- 

modo    impedimentum ,    vel  per  complicaco  praeferre  de- 

sompUcutus ,  vbi  nempe  cum  bemus. 


iiz     C.XVII.  S.L  PARTVS  DIFFICILIS    , 

§.     41 5. 

Caput  nimis  magnum  eft 

a)  Ob  integrum  corpufculum  debitam  rnagnitudinisra- 
tionem   excedens. 

J3)  Monftrofe* . 

7)  Propter  hydropem.  ,.  i 

§•  4i7- 
Eadem  vero  partus  efl  ratio,  fiue  peluis  &  genita* 
lium  id  vitium  fic,  fiue  capitis.  Temere  creaturarum 
miranda  proportio,  pro  hac  partus  fpecie  neganda, 
ailegatur:  iliam  quandoque;a  folicis  reguiis  aberrare 
docent  monflra  ,  partes  fuperfluae,  dehcientes,  *>nri~ 
cia  connata,  nimis  hiantia.  Ec  quid  non  hydrocepha- 
lus  atque  peluis  vitiofe  comprefFa  (§.  12.)  efTiciunt? 

§.  4XB. 
Ab  initio  quidem  hic  partus  penitus  faciiis  videtur, 
nifi  quod  tumor  ventris  non  adeo,  acfolet,  fubfidet, 
neque  orificium  vteri  defcendit;  os  vteri  axin  peluisfe- 
quitur ,  in  fuperiori  peluis  apertura  haeret,  detergetur, 
fenfimque  ita  diducitur,  vt  peluis  fere  amplitudine 
hiet.  Vefica  etlam  protruditur,  adolorum  viin  globum 
expanfa,   tandemque  disrumpitur. 

§.     419. 

Cumprimum  vcro  yeiic;a  disrupta  efl,  dextra  cum 
finiitris  aufpkiis  commutarjtur,  Dolorum  vis,  quae  in 
partu  faciii  capiti  in  vaginam  depnmendo  fufHcit,  liic 
parum  valet:  fiquidem,  vehementiflimi  iicet  atque  fre- 
quemUfimi  dolores  accedant,  nihil  vel  parum  partus 
promouetur;  fed  caput  fubfiflit,  intra  peluirn  firmiffime 
defigitur,  veranz  paragomphofinjfifUt,  peluis  vniuerfurn 

mar- 


OB    CAPITJS    MOLEM.  18J 

marginem  contingit ,  quin  cum  eodem  perpetuum  cor- 
pus  apparet. 

§.  420» 
Varios  obftaculorum  gradus  ad  tres  commode  re- 
ferimus.  Temporis  interuallum  in  partu  transaclum, 
citior  lentiorque  capitis  defcenius  &  compreilio,  mora 
ad  aperturam  peluis  vel  fuperiorem,velinferiorem,iun- 
cla  alia  partus  vitia,  genitalium  habitus  vel  fanus ,  vel  in- 
ftammatione  rigidus,  dolorum  vigor  &c.  graduum  dif- 
crimina  faciunt, 

§.     411- 

lx\primo  quidem  gradn  euncla  modica  funt:  vltra 
alterum  ny&imeron  partus  non  protrahitur ;  gioboia  lata- 
que  capitis  forma  fenilm  in  coniformem  longamque  com- 
primitur  per  peluim  meabilem;  lento  quidem  lapfu, 
{cd  continuato  cum  occipite  reliquum  etiam  capiit  ex 
fuperiore  peluis  apertura  in  V3ginam  &  ex  hac  in  infe- 
riorem  iinumque  externnm  defcendit;  modicus  in  capite 
viui  foetus  tumor(§,  380.)  efFertur;  fitus  vteri&capitis 
vel  nihii  vej  parum  exnpeluis  axi  deuius  eft;  nihil  fu- 
nis  corpufculo  circumponitur ;  nil  reliqui  vitii  in  cor- 
pufculo  eit;  integrae  parientis  vires  manent,  inpeger 
pulius,  integra  genitalia  non  multum  inffommata  (§. 
309,430,),  gangraenae  metus  abeft;  lenta  dolorum 
n£tio  caput  quolibet  motuj  parum  promouet. 

§.  422, 
Primipararum  etiam  frequentes  partus ,  quibus  ae- 
grius  tardiusque  genitalia  diducuntur  iisdemque  longmri 
ex  globofo  fenilm  caput  aptatur ,  peluis  licet  &  caput 
integra  fint,  huc  trahi  poiTunt  &  hydrocephalus  exter- 
nus ,  qui  ex  tumore  molliori  &  ante  caput  flucluante 
cognofcitur. 

M  4  §•  4*3» 


184     C.XVII.  S.I.  PARTVS  DLFFICILIS 

§.     4H- 

In  fecundo  gradu  fola  partum  abfoluere,  fed  fune- 
ftum ,  natura  patdk4  Excedit  muitum  capitis  moles 
capacitatem  peluis ;  lentiflimus  ad  inferiorem  opertu- 
,  ram  capitis  lapfus  eft;  aliquot  dies  partu  tranfiguntur ; 
vehementiorum  dolorum  ad  caput  acuminandum  per- 
tinacia  requiritur;  infignis  ex  capite  foeais  viui  tumor, 
fuccedaneum  quafi  alterum  caput,  nafcitur;  multum 
genitalia  ex  contufione  inflammantur,  oriflcium  vide- 
3icet  vteri,  vagina  ,  vrethra  ipfeque  finus  externus,  quin 
ipfa  gangraena  oritur;  vrgent  vehementes  frequentes- 
que  doiores ;  cum  -impetu  quodam  compreiTum  quidem, 
fed  magnum  caput  propellitur;  quin  quandoque  vre- 
thra  atque  perinaeum  cum  diro  cruciatu  ita  dilaceran- 
tur,  vt  vrinae  &  fcybalorum  incontinentia  refkiua  ma- 
neat;  vel  filtem  ex  grauiori  inflammatione,  vterum  fi- 
mul  ex  eonfenlu  corripiente  ,  periculi  plenum  puerpe- 
rium  fit  &  robur  vrethrae  lentiffime  reflituitur. 

Ifta  quidem  contingunt,  quoties  vel  infignis  eft  ca- 
pitls  moles,  vel  aliquid  alius  obitaculi  notabilioris  fimul 
ad  ditur. 

§.     424.  » 

In  tertio  cuneationis  grtidu  aperturis  peluis  capitis 

moles  inferior  fleri,  fiue  dolores    caput  compin^ant, 

g  fiue  ars ,  eousque  nequit,  vt  vehementiflimi  etiam  vel 

dolores  idem  propellant,  vel  comprimentis  inflrumen- 

ti  pertinacia  protrahat.  Duplex  huius  gradus  fpecies  eft. 

et)  S\  proportiones  ad  fuperiorem  peluis  aperturam  pec- 
cant,  fupra  eandem  caput  femper  fubfiftit,  vltraeius 
ambitum  expanfum,  &  occipitis  faltem  acumen  cum 
infigni  capitis  tumore  in  peluis  capacitatem  defcendit. 

P)  Omnia  eadem  ad  infcriorem  aperturam  uotantur,quum 
haec  arclior  fuerit  &  amplior  altera,  fiue  fuperior. 

Peffi- 


OB  GAPITIS   MOLEM.  ifg 

Peflimum  hunc  gradum  pelues  prnecipue  com- 
preflae  (§>  1,2.  |3.  fqq. )  &  deformes,  aliaque  obfta- 
cula  iuncla  facere  iblent. 

§.  425. 
Sub  prVui  gradus  (§.421.)  conditionibus  duplicem 
viam  ingredi  nobis  licet  92),  naturae  alteram,  alteram 
artis.  PoiTumus  cunclando  totumque  negotium  natu- 
rae  committendo  fauftiffimum  euentum  fperare.  Lenta 
vis  dolorum  commode  genitalia  aperit  &  compingitca- 
put,  fine  vllo  vel  matris,  vel  foetus  periculo.  Leuis, 
quae  illius  genitalia  inflat,  inflammatio  a  partu  fuafpon- 

te 

92)    Incuneationis    diveril  pitaerant  extenuanda  vtdein- 

gradus  &  limites,  initrumen-  de  forcipem  applicarepoifem: 

torum  &  mcdelae  diuerfum  binis  vero  exemplis  74,  &  80 

genus,  lites  Praeceptorem  in-  horarum  tempus  a  primis  do- 

rer  atque  illuitrem   Cran-  loribus  veris  vsque  ad  meum 

tzIvm    excitauerunt    non  aduenrum,  praeterlapfum  e« 

incelebres ,  quae  aiiis  a  Clar,  rat.     Sub  initio  partus  incu- 

viris    Gvtermanno    &  neationem  impediri  poffe ,  & 

DeiscHio    editis  fcriptis  fi  partum  cito  expedire  volu- 

vlteriuscontinuataefunt.To-  tr1  rure  forcipem  abs- 

tam  controuerfiam  meamnon  quc  haeiitatione  applicaridam 

facio.     Perforatoiii  equidtm,  eife,  lubenter  concedo.   Quo- 

crudeliilimi  licet  inflrumen-  ties  vero  praeiudicata  opinio 

ti,     vfum  vix  omnem  repu-  miferrimarum  eiusmodi  par- 

diare  poifum,    quamuis  tan-  turientium   ferotinam  opera- 

ti  illud  ferramentum  contra  toris  depofcit  medeIam,toties 

Cel.   Crantzium  cenfere   ne-  matura  capitis    forcipe  com- 

queam.    Perfectam  paragom-  preillo   locum   non   habebit, 

phofin  ,  yt  ne  ftylus  quidem  ied  perforatorii  neceffitas  tan- 

inter  parietes  intcrnos  peluis  tifper  manebit.  Alium  itaque 

atque  ambitum  capitis  incu-  eife  debet  Parifiis  atque  Lon- 

neati  introduci  potuerit,  bis  dini,  aliud  plerisque  in  ger- 

vidi,    vterque  cafus  forcipis  maniae  prouinciis  de  perfora- 

applicationcm    abfolute    re-  torii  vfu  iudiciurn- 
fpuebat,  folo  perforatorio  ca- 

M  5 


x86*     C.XVII.  S.I.    PARTVS  DIFFICILIS 

te  disparet,  vel  mo<3eratis  cataplafmatibus  obedk ,  mo- 
dicus  etiam  tumor ,  qui  caput  infantis  eleuat,  pari  fuc- 
cefiu  &  promptitudine  fubfidet  ( §.  40  8 ♦ ).  Quid  itaque 
fub  hocce  gradu  ad  operationem  vel  forcipem  nos 
compellat,  non  perfpicimus,  quin  fiepius  ad  parientes 
ex  mora  partus  inquietas  &  impatientes  vacati  proxi- 
murn  vna  akeraue  vel  aiiquot  horis  (quin  minori  inter- 
ualloj  partum  commode  fine  ferramentis  fibi  reliquimus. 

§.  4  2  6V 
Venaefedione  interim ,  quam  repetere  quandoque 
conuenk,  ab  infbmmatione  parturientem  obftetricans 
vindicare  debet.  Diiuentia  .  etiam  parturiens  forbeat; 
cardiacis  reficiatur  (§.  341.)»  debiliores  nixus  edat, 
vt  opus  fuum  natura  lento  gradu  eo  melius  perficere 
queat.  A  frequentiori  autem  exploratione  &vana  ob- 
Hetricum  opera  partes  vlterius  irritari  non  debent. 

) 
§.     427. 
Cumprimum  caput  ad  inferiorem  peluis   aperturam 
defcendk,  haec,  vt  eo  amplior  capiti  porta  pandatur, 
ex  artificiis  infra  (§♦  497. )  defcribendis,  maior  fiat. 

§.  428- 
Sunt  tamen  cafus ,  quibus  forcipe  expedire  partum 
conuenit.  In  more  faltem  multis  noftri  aeui  non  ince- 
lebribus  operatoribus,  illis  praecipue  in  regionibus  vrbi- 
busque  degentibus,  quibus  frequenter  ad  partum  lentum, 
quin  ouemcunque,  operatorum  auxilia  defiderantur; 
in  more,  inquam ,  pofitum  eft,  mox  matrem  onerefuo 
liberandipropriaeque  famae  &  fruftui  confulendi,  prae- 
cipiti  forcipis  vfu,  eo  faciliori  &  operatoris  gloriae 
aptiori,  quo  mitior  cuneationis  gradus  eft.  Expedit  vti- 
que  forceps  operationem,    comprimit  caput,    volu- 

m,en 


OB   CAPITIS   MOLEM.  187 

men  integrum  in  longam  formam  ducit,  genitalia  di- 
ducit  &  tracla  ab  operatore  ad  artis  leges  lentam  dolo- 
rum  a&ionem  fupplet.  Ita  procul  dubio  liquet,  quo- 
modo  fexcentae  operationes  inter  aliquot  annos  ab  eo- 
dem  operatore  feliciter  forcipe  abfolutae,  fine  falfa 
etiam  oltentatione,  ferri  atque  praedicari  poflinr.  Ne- 
que  tamen  fine  itiiu.  inodi  operatione  male  confuli  (ntii 
neceffitas  pofmlet)  parturienti  crederemus,  neque  vbi- 
-  uis  terrarum  adeo  prodigis  ferramentorum  efle  iicere 
operatoribus,  neque  pmni  penitus  opprobrio  carere 
forcipem:  minus  genitalia  dolent  a  lenta  dolorum  vi 
&  fenfim  prefTo  capite  dilatata ,  quam  a  forcipe  &  tra- 
clo  capite.  Msgis  etiam  a  forcipis  compreffione,  quatn 
dolorum,  periclitatur  foetus  C3put. 

§.     420. 

Male  vtique  res  noflras  gereremus ,  fi  fub  fecundo 
gradu ,  lentiilimo  partus  progreffu  ad  peflimam  vsque 
partium  inflammationem  otiofi  maneremus.  Quamdiu 
etiam  in  hac  fpecie  vkerioris  in  capite  compreffionis 
fpes  afFulget,  &  inflammatione  genitalia  non  tument, 
blanda  forcipis  actione  commode  compreffum  acumina- 
tumque  caput  trahitur.  Aliquid  autem  vtiiis  compres- 
fionis  a  forcipe  expe&ari  pofle,  cognofcimus  ex  mi- 
nori  capitis  tumore,  eapite  globofo,  cum  modico  oc- 
cipitis  acumine;  certo  indicio,  dolorum  preflionem, 
vtut  diu  protraclam ,  fatis  ad  comprimendurn  in  conum 
caput  efficacem  ha&enus  non  fuifie* 

§.     430- 

Quodfi  vero  longum  iam  caput  eft,  longe  depen- 

det  occiput,  cranit  officula  lato  margine  Hh(e  tegunr, 

infignis  ex  capite  tumor  prominet,  vlteriorem  fiue  na« 

turae,  fiue  artis  compreffionem  male  iperamus.    Quis 

enim 


r88     C.XVII.  S.  L  PARTVS  DIFFICILIS 

cnim  putaret,  fine  termino  efte  figurae  in  capite  mu- 
tationem,  partium  mobilitatem,  membranularum,  quae 
capitis  ofla  iungunt,  extenftonem?  Quin  comprefliim 
caput  adeo  vlteriori  comprcflioni  refiftit,  vt,  fi  per- 
tinaces  iftiusmodi  caput  forcipe  prehendimus  trahimus- 
que,  forceps  potius  vel  in  rettitudinem  ducatur,  vel 
frangatur,  quam  in  minorem  molem  caput  cogatur. 
Quid  quod,  ii  vlterius  caput  comprimimus,  vehemen- 
tiflima  ifta  preftio  non  minus  foetum  necat,  quam  ce- 
rebri  deftrucYio ,  veiut  etiam  ab  ipfo  diuturno  partu, 
quo  intra  peluim  caput  compingitur,  euenire  folet. 

De  forcipe  quidem  cogitare  poflumus,  quamdiu 
in  cafu  vlterius  comprimendi  capitis  integra  funt  geni- 
talia,  neque  inflammatione  rigida  &  immobilia,  neque 
ftricYiflime  caput  ampleclentia.  Quis  autem  forcipem 
demitteret ,  quum  velut  adftri&a  pertinaciter  chirothe- 
ca  vel  os  vteri,  vel  vagina  caput  compleclitur  &  clauo 
fimile  caput  peluis  capacitati  ita  infixumeft,  vt  tenuem 
ftylum  idem  inter  &  genitalia ,  quacunque  etiam  in  fe- 
de  id  fiat,  adigere  nobis  non  liceat?  Id  quidem  fine 
genitalium  &  capitis  laefione  fieri  nunqnam  poteft.  Pe- 
ior  multum  eft  violentia  demiflbrum  brachiorum,  quo- 
ties  in  capitis  ambitu  rigida  inflammatione  genitalia  & 
in  gangraenam  prona  tument.  Poflumus  quidem  iftis 
in  cafibus  impellere  forcipis  braehia,  poflbmus  pre- 
henfum  caput  trahere,  (ed  vulneramus  caput,  cuius 
tamen  conferuationi  forcipis  vfu  ftudemus,  Iaceramus 
genitalia ,  Iethalemque  gangraenam  excitamus,  vel  le- 
uiifimo  in  cafu  mnla  (§.  423.)  recenftta. 


$•  43*- 


.     OB    CAPITIS    MOLEM.  189 

§.     432. 

An  viuat  mortuusque  fit  foetus?  praecipue  dje- 
quirere  conuenit.  Quoties  nempe  de  foetus  morte 
certus  efl  operator,  maxime  cum  vlterior  capitis  com- 
preffio  fperari  nequit,  vera  adeft  paragomphofis  &  gra- 
uis  inflammatio ,  periculi  pro  matre  plenam  facit  forci- 
pis  demiffionem ,  perforatorio  fine  mora  caput  exte- 
nuandum  efle  putamus ,  matremque  tutiffima  blandis- 
fimaque  ipfi  operatione  onere  fuo  liberandam.  Opti- 
mum  fero  in  illis  regionibus  confllium ,  quibus  fero  o- 
peratoris  auxilia  defiderantur ,  neque  nifi  pluribus  die- 
bus  elapfis,  cum  genitalium  inflammatus  tumor  cunea* 
tum  caput  ita  ftringit,  vt  male  deforcipe  cogitaremus, 
qua  etiam  periodo  vix  vnquam  fuperftes  eft  foetus  vita, 
paffa  multum  ex  preflione  perpetua  &  obftetricum  con- 
treclationibus. 

§•     4??. 

Quum  viuere  foetum  non  haefitantes  fperamus, 
anceps  confiliumeft  &  exiis,  quae  circumftant,  capien- 
dum.  Reliquis  operationibus  abdominis  apertionem, 
quam  Caefareum  partum  vocant,,  vtique  praeferendam 
effe  cenfemus,  quoties  ea  vti  nobis  Iicet,  fiquidem  cum 
foetu  m3trem  feruare  poteft.  Sed  fine  omni  periculo 
non  eft  operatio,  integerrimas  matris  vires  bonumque 
habitum  requirit,  atque  fine  parientis  feminarumqne 
adftantium  affenfu  fleri  nequit.  Quam  ob  rem  exuleft, 
quibus  in  regionibus  prius  operator  non  vocatur,  quam 
ex  diuturno  partu  parientis  vires  funt  fra&ae,  vterique 
inflammatio,  filtim  nafcens,  ancipitem  feclionem  facit; 
quin ,  integerrimis  etiam  omnibus,  certiffimae,  cuius 
periculum  indicatur,  morti  a  parturiente  aeque  ac  abr 
adftantibus  poftponitur. 

$.  434 


igo     C.  XVII.  S.  I.    PARTVS  DIFFICILIS 

§.  434. 
Quoties  itaque  operationis  caefareae  copia  non  eft 
obftetricanti ,  vel  iine  omni  auxilio  fuae  forti  commit- 
tere  debec  parturientenv;  quod  fane  coniilium,  matri 
non  minus  quam  foetui  certiilime  fatale,  mentis  com- 
pos  nemo  dabit;  vel  perforatorii  vfu  foetum,  fi  for- 
fan  rariori  in  cafu  viuit ,  matris  vitae  immolare :  prae* 
flat  autem,  arbitramur,  illutn  folum,  quam  vna  cum 
matre  perire.  Coniilii  apparens  atrocitas  mitefcit  ex 
neceflitate.  Forcipem  non  minus  foetui  (§.  430.), 
quam  matri  perieuiofam,  fub  defcriptis  circumftantiis, 
perforatoiio  pernitiorTorem  efle  quis  non  videt? 

§•  4}$- 
Quoties  ad  abfoluendum  traniitum  comprimi  caput 
poteft,  fecundo  gradui  partus  accenfetur,  quare  in 
tertio  gradu  de  omni  forcipis  fucceiTu  defperamus.  Vtrum 
vero  incidi  debeat  abdomen,  an  perforari  caput?  con- 
ditiones  fupra  expofitae  determinant.  Peluis  anguftia, 
quae  ne  manum  quidem  operatoris  admittit,  minus 
multo  foetum ,  caput  licet  extenuatUm  iit,  caefaream 
©perationem  indicat.  Naturae  iii  hoc  partu  auxilium 
nullum  eft,  fed  non  intermittens  potius  preilio  vires 
parturientis  frangit  &  genitalia  gangraena  foedat. 

§.  435. 
In  omni  quldem  partus  fpecie  noxia  funtfuperflua- 
que  pellentia  vulgo  putata  ($.  337.),  aft  quae  fangui- 
nem  agitant  irritantque ,  in  hac  nominatim  angue  & 
cane  peiora  funt,  inftammationem  qnippe  augentia  & 
abdominales  fpafmos  facientia.  Emollientibus  medica- 
,t  mentis  topicis  opera  luditur.  Sola,  mali  caufam  tol- 
lentia,  comprimentia  capnt  vel  extenuantia,  inftru- 
menta  matrem  feruant* 

§•  43  7. 


OB    CAPITIS   MOLEM.  191 

i$     43  7« 
De  inflrumentorum , ,  fiue  f  orcipes  -  fint ,  fiue  per« 
foratoria,    applicatione   notentur  praeter  fupra  Cap. 
XVI.  ditla. 

a)  Commodius  capiti  ad  inferiorem  a^erturam  lapfo 
applicantur,  quam  ad  fuperioremi  quare,  ii  per 
partus  rationem  id  fieri  potefl,  illum  lapfum  obfte-* 
tricans  praeftoletur.  Sin  p3rtus  iilam  moram  admit- 
tat,  maiori  licet  cum  negotio,  ex  fuperiori  apertu- 
ra  ferramentis  caput  excuti  debet;  poilquam  nempe 
vteri  orificium  totum  apertum  eft, 

(3)  Vna  manu  operator  indrumentum  prehendit.  altera 
ad  caput  per  finum  externum  &  vaginam,  fi  id  opus 
eiT,  deducit,  indice  digito  praecipue  dirigente. 

•y)  Capitis  partem,  cui  inflrumenturri  vel  applicari,  vel 
infigi  debet,  comes  digitus  prius  explorat,  quamfiat 
applicatio. 

§.     43  8. 

Non  ornnium  autem  forcipum  idem  valor  eft. 

i°)  Iacobi  rveffii  foreeps  longa  & terfa ,  ob 
iun&a  brachia  tenuesque  anfas  niinus  commode  de- 
mittitur,  &  propter  planitiem  laxa  ad  caput  firma- 
tur.  An  Skvogtiana  huc  pertinet?  Referre  faltem 
huc  poflurrrqs  forcipes  D.  pvisseav,  frieu, 

&    CVRT  O  N. 

2°)  Separatim  quidem  forcipum  brachia  demittuntur, 
quas  exhibuerunt  palfyn,  gilles   le  dovx, 

PETIT,    GREGOIRE,    SOVMAIN,    DVS  Se', 

mesnard,  ji  i  n g ,  RathlauXo  &  Schlicbting 
roonhvysianam,  fed  pariter  cochlearium 
curuaturae,  anfae  &  iun&urae  vario  modo  peccant. 

3*)  Coch- 


iqi     C.  XVII.  S.I.   PARTVS  DIFFICILIS 

3®)  Cochlearia  alii  correxerunt  faclis  feneftris  &  ad 
foetus  caput  accommodatis  euruaturae  proportioni- 
bus.     Huc  procul  dubio  forcipes  trahere  pofiumus 

CHAMBtRLINI,    C  H  A  1'  M  A  N  N  1  ,    GIFFAR- 
D  I,    FREKESII,    GREGORII    fllii,    LEVRETI. 

4°)  Iuncluras  etiam  anfasque  vlterius  perfecit  s  m  e  l- 

L!E. 

5°)  Margines  cochlearium  feneflratorum  ingeniofe  cur- 
uauit  peluique  aptiores  reddidit  levret.  An 
1»  v  g  h  i  i  forceps  inde  nata  eft  ? 

§.     439- 
Quum  caput  peluis  capacitate,   pone  inferiorem 
aperturam  derTxum,  ferramento  excuti  debet,  breuio- 
re  minoreque  forcipe ,  qualis  fere  Smelliana   ( $.  pr. 
n.  4.)  eft,  vti  poflumus,  quae  videlicet 

a)  Pedem  longitudine  non  fuperans  facile  dirigitur. 
P)  Craflae  anfae  fatisque  Intae  mafcule  prehenduntur. 

Ad  fulcum,  fi  volupe  eft,  flla  lirmari  poilunt;  mi- 

nus  tamen  neceilaria  encheirell. 

*y)  Simplex  iunclura,  fpinis  vicillim  truncos  hrachio- 
rum  excipientibus,  fine  ftabilitatis  detrimento  vnio- 
nem  facilem  facit. 

2)  Cochlearia  feneftrata  lamellis  in  margine  extenuatis 
&  compreftls  facla ,  ad  angulum  curuiiineum  mox  a 
iunclura  fecedentia,  aptecaputprehendunt  premunt- 
que,  ii  ad  debitas  proportiones  fabrefacla  funt.  Nu- 
dum,  oleoqne  lubricum  (§»404.5-.)  ferramen- 
cum  tenui  pelle  teclo  praeferrem. 

§.     440. 
Quodii  vero  ex  fuperiori  peluis  apertura  deiici  ca- 
|>ut  debet,  breuis  forceps  &  re&a  vltra  tempora  capi- 
\  tls 


OB    CAPITIS    MOLEM.  193 

tis  nequc  afcendit,  neque  firma  in  iilo  fitu  idem  pre- 
hendit  cum  facilis  lapfus  incommodo;  quare  forceps 
tunc  recipi  debet 

«)  in  longiora  brachia  exporrecla. 

(31  Ad  margines  incuruata,  modo  Levretiano  (§.  437, 50). 

*y)  Caeterum  vc  forceps  ( §.  pr. )  fabrefaela. 

Succedit  tamen  &  hac  deficiente  prior?  plura  licct 
pperatori  negotia  faciat, 

§•     44.1  • 

De  ipfa  ferramenti  applicatione  notecur.  I 

1°)  Vnum  brachiumpoft  alrerum,  ad  cranii  regionem 
tempoplem  ?    demittitur, 

2Q)  Primum  brachium  deducitur  m  latus  genitaliuni, 
cui  forfan  caputpaulo  minus  appnmitur,  inde  iente 
&  cum  dexteritate  in  oppofitum  Jatus ,  per  orbfcam 
peluis  minime  refiftentem  circumducitur,  Poteii 
etiarn  irt  arclum  mox  latus  deiici. 

3Q)  In  fitu  hoc  brachiumvel  fua  fponte  mmet,  velab 
adftante  tenetur, 

4^)  Inde  alterum  brachiurn  in  laxius  htns  fertur. 
5°)  Cochieare  forcipis,  ob  laefionis  raetum,  preffius 
capiti,  quam  genitalibus  applicarur. 

<59)  Quodlibet  obliqua  direftione  ad  rnenti  regionem 
vsque  promouetur;  quod  ex  ionga  parte,  quae  pgt-*, 
netrauit,  &  fubito  quodam  ferracnemi  lapfu  in  iibe- 
rius  fpatium  cognofcimus.  Sua  fponte,  ,ni  fatis  a.iceii- 
derunr,  tra&a  brachia  verfus  perinaeum  labuntur* 

7$)  Verfus  anteriorem  peluis  partem  apices,  quantum 
licer,  diriguntur;  iuntturae  perinaeum  reprimunt. 

g°)  Porro  ad  iuncluram  brachia  fcite  vniuntur  &  filo, 
(1  ita  yidetur,  erafib  conneeluntur. 

N  -  9*)  Mtera 


x94     C.  XVII.  S.  I.  PARTVS  DIFFICILIS 

9°)  Altera  manu  anfae  firmae  prehenduntur ,  indice 
iunduram  comprehendente,  altera  didudla  genitalia 
repelluntur,  Quum  hoe  adftans  praeftat,  vna  ma- 
nu  operator  anfam  prehendit,  altera  iuncluram  ara- 
ple&itur- 

io°)  Femina  ab-  adftantibus,  ne  forcipera  tractam  fe- 
-  quatur,  iirma  continetur. 

iiG)  Mafcule  quidem  operator  forcipem  comprimens 
trahit,  fed  cum  moderatione&dexteritate,  motans, 
terebrans  vel  rotans  quaii  inftrumentum.  Ita  partes 
cedunt  capiti  &  inftrumento. 

i -i  °)  Altum  caput  primum  in  peluis  capacitatem  deiicit, 
perinaeum  iunctura  forcipis,  dum  trahit,  deprimens. 

13°)  Modicainde  quiete  &  ipfe  vires  refumit&parien- 
ti  blanditur. 

14°)  Si  forfan  vel  tota  vel  ex  parte  a  capite  forceps  fe- 
ceftit,  denuo  eandem  reponit  rurfusque  trahit.    , 

150)  Vlterius  axin  peluis  fequens  trahit,  donec  iinum 
occiput  intrauerit. 

j6°)  Tandem  replicata  forcipis  iunctura  fymphyfi  os- 
iiumpubis,  velut  hypomochlio  ita  inhaeret,  vt  fyn- 
ciput  &  facies  e  finu  glifcant. 

170)  Si  gnauiter  iimul  perinaeum  reprimitur  <5c  fuper 
caput  ducitur,  (§.  311.  n.  7,)  expeditior  opera- 
tio  eft, 

i8*0  Quum  forcipe  curua  (§.  pr. )  vtimur,  ita  deiici 
*  brachia  debent,  vt  ad  formam  peluis  conuexi  mar- 
gines  oilis  ficri  curuaturae  inhaereant,  apices  ad  oila 
pubis  dirigantur.  Quare,  ii  forfan  primum  brachium 
e  <.  iaxiori  latere  in  arctius  ducere  cupimus  (jn.  20,), 
margo  conuexiis  acl  oifa  pubis,  dum  demktitur,  di- 
rigitur;  fiquidem  circumducms  in  oppofeum  latus 

iua 


OB    CAPITIS   MOLEM.  i9$ 

fua  fponte  ad  os  facrum  vertitur.     Moderatae  fint 
operae  n.  7, 6c  16. 

§.     442. 

Quum  forceps  amplum  caput  comprimere  nequit 
(§.  430,  &43  5.)  perforante  inftrumento ,  quo  m  o- 
sc^io  iam  vfus  efl,  viam  cerebro  effluxuro  para- 
mus ,  facimusque,  vt  in  arclius  fpatium  compelli  capuc 
poilic.     Iftiusmodi  inftrumenta  funt 

a)  Forfices,  Vrgente  neceflitate  forfex  quaedam  ma» 
ior  vulgaris  &  valida  perforare  cranii  partem  &  dila- 
tatis  cruribus  ampliare  foramen  potelt.  Melius  ta- 
.men  iftum  fcopum  Bingiana  &  Smelliana  adimplenc. 
Walbaumiana  curua  in  moliemcranii  partem  non  fo- 
lum  penetrat,  fed  ad  cranii  etiam  ofia  difciadenda 
facla  eit. 

(3)  Scalpclhtm,  vel  alius  quicunque  culter  acutus,  fiue 
anceps ,  iiue  Cmplicis  aciei,  facile,  ni  cautifiime  di- 
rigatur,  genitalia  laedit  &  debile  nimis  efle  folec, 
Praeftat  culter  theca  teclus.  - 

•y)  Perforatoria  Mauricellianum  &  ftlejhardianttm,  va« 
lidiora  licet  fint  fcalpeliis,  non  minus  genitalibus  in- 
fefta  efTe  pofTunt.  Simpfonianum  praeterea  opera- 
toris  manum  pungit,  aegrius  dirigeridum.  Huic  fpe- 
ciei  Vncinus  habens  fpinas  duas  Albucajis  adfcribi 
poteft. 

S)  Terebrae  occultae  Denyfiana9  Ouldiana,  Fridiana 
thecis  inclufae  partes  vicinas  laedere  nequeunt,  apte- 
que  cranium ,  iac  validae  faclae,  aperiunt,  praecipue 
fi  elatere,  velut  Denyfiana  &  Ouldiana\  muniantur. 

i)  Foetus  putridi  mollis  fontanella  folo  quandoque  dl- 
gito  perforari  poteft^ 


N  2 


4>' 


i96     C.XVII.S.I.    PARTVS    DIFFlCILiS 

§.     443. 

Ne  vlla  matri  violentia  inferator,  fequenti  ratione 
perforans  inftrumentum  deniittitur. 

a)  Siniftrae  manus  index  ad  fontem  pulfatilem,  fi  fieri 
poteft,  vel  interualium  faltem  inter  duo  offa  me^ 
dium,  fnmatur. 

(3)  Huius  digiti  duclu  inftrumentum  eodem  fertur  at- 
que,  ne  partes  ambientes  laedantur,  cauce  dirigicur 
(§.437.  n.  (3  7.). 

7)  Firmatum  incranii  partem  membranaceam ,  non  os- 
feam ,  valide  insicicur. 

1  * 

$)  Inieclum  vel  fcalpellum,  vel  perforatorium  veltere- 
bra  occulta  hinc  inde  eo  flne  mouetur,  vt  apercura— 
dilatetur.  Forfex  diducirur,  Walbaumiana  fcindit. 

e)  Sinifter  vero  index  vbinis  inftrumentum  comitacur& 
obuias  forfan  genicalium  carnes  remouec, 

§.     444. 

Quo  minus  apertura,  officuliscranii,  videlicet  ma- 
gni,  ad  fe  inuicempreffis,  quin  fupra  [qIq  mocis,  clau- 
datur,  impediendum  eft.     Quare  < 

a)  Digito ,  quod  vtpiurimum  fuccedit,  cranii  officula 
praeuia  imprimi,  prehenfa  binis  digitis  pluribusue 
agitari  &  extrahi  pofTunt.  Ica  foramen  iace  hians 
apericur. 

(3)  Suadenc  alii,  vc  forcipe  minore  &  valida  ofTa  con- 
fringancur  &  extrahantur.  Ita  iam  praecepit  h  i  p- 
p  o  c  r  a  t  e  s  forcipesque,  quibus  caput  conteritur. 
delineauic  albvcasis.  Hoc  praeftare  eciam 
poffunt    forcipes     schVreri,     mesnardi, 

M  I  T  T  EL  H  A  V  S  E  R  I. 

7)  Serram  laudat  fried  ad  officulorum  fruftula  ex- 
fcindenda..  $)  Suam , 


OB    CAFITIS    MOLEM.         '     197 

S)  Suam  forficem  pro  eodem  fcopo  commendat  wal- 
ij  a  v  mJ 

§.     445. 
His  ita  peraclis 
i°)  Saepe  crjnium ,  a  doloribus  comprefliim,  per  in- 
fli&um  foramen ,  cerebrum  exprimit ,  ipfumque  ab 
iisdem,  velut  naturali  partu,   expellitur. 

2°)  Quodfi  vero  dolores  penitus  ceflauerint,  capiti 
nullus  motus  communicatur,  quare  ars  per  gradus 
au&a  accedat  oportet. 

§.     446. 
Sunt  ifta  artificia  fequentia : 

ct)  Primo  periculum  fiat*  an  caput,  prehenfo  digitis, 
veiut  vncini  flexis,  cranio ,  attraclum  comprimi  ce- 
rebrumque  efliindi  poflit. 

(3)  Hoc  artificio  irrito  cochleari  cerebrum  eximaturv 
^y)  Quodfi  nondum  caput   fequatur,   forceps  demifla 
foetum  extrahat. 

$)  Forcipis  a&io  confirmatur,  fi  eo  tempore,  quofor- 
cipem  trahit  operator,  feruiens  prehenfis  ofliculis 
caput  figit.  ,_ 

g)  Quum  extenuatum  nimis  caput&  complanatumnon 
bene  forcipe  prehenditur,  brachia,  fi  fieri  potefl, 
foluta  commodam  ad  trahendum  foetum  operatori 
anfam  praebent. 

£)  Vncus  etiam  vsque  in  magnum  oflis  occipitis  fora- 
men  deiicitur,  vel  ad  orbitae  marginem  frontalem 
figitur,  craniumque  attrahitur.  Prehendere  fimul 
digitis  alterius  manus  cranii  ofliculum,  vel  comple&i, 
vt  figatur,  caput,  vel  folutum  forfan  brachium  tra- 
here  operater  poteft. 

N  $  »)  Du- 


ip8      C.XVII.  $.1  PARTVS  DIFFICILIS 

ri)  Duplex  eciam  vncus,  forcipis  m  modum  m  caput 
figi  trahique  poteft.  Pertinent  huc  Vnci  Mesnar- 
aiani  &  correcliores  Smelliani. 

S)  Cumprimuma  finu  collum  remotumnon  eft ,  ope- 
rator  caput  velin  orbitis,  v.el  in  ore  vel  ad  menttim 
nuehamque  prehendere  &  vlterius  dedueere  poteft. 

j)  Ipii  etiam,  quum  caput  deduclutn  eft  in  finum,  al- 
tera  manu  perinaeum  reprimere,  altera  caput,  ve- 
lut  ex  capfa  fabam,  exprimere  Iicet. 

§.     447. 

Commendantur  etiam,   extenuato  cranio,  alia  in- 
ilrumentorum  genera. 

«)  mesnard  forcipe  fua  caput  extrahere  vuit. 
Vix  autem  puto,  fine  fraclura  oillum  .&  inftrumenti 
lapfu  id  fleri. 

mauricelli  capititraba  ingeniofe  quidem 
&  eleganter  excogitata  eft;  fed  pariter  nil  vaiet,  ft 
debile  cranii  olliculum  abrumpit.  Bvrtonia- 
na    eodem  incommodo  premitur.  * 

)  Fafciae  folae,  fineperforante  inftrtimento,  promo- 
ueri  ad  mentum  nequeunt ;  non  penitus  ab  vfu  per- 
foratorii  concemnendae. 

§*  448- 
Vnci  foli  ft  ita  firmentur,  vt  per  vulnus  ab  iplis  in- 
fTiclum  ,  prouti  fieri  folet ,  cerebrum  parce,  vel  peni- 
tus  non  efRuat,  capitis  molem  non  minuunt.  Quodfl 
vero  apertura  ab  illis  fatra  cerebrum  transmittit,  vacuuni 
quidem  fit,  in  'quod  cranium  comprimi,-  atque  caufa 
mali  tolli  poteft,  nihitominus  illumfcopum  neque  fem- 
per  adimplent ,  neque  tuto  fatis  atque  facile  appl.ican-» 
mr,  (^d  labentes  parturientem  laeduntt 


fi 


Cap.    XVII. 
Sect.  II. 

PARTVS     DIFFICILIS     ET    PRAE- 

TERNATVRALIS   OB    SITVM 
VTERI    OBLiqV VM. 

§.     449« 
juando  vteri  axis  longitudinalis  cum  peluis  axi  mi- 


nus  conuenit,  Vterus  ablique  fitus  dicitur:  ex 
quo  iitu  difficilis  partus  vel  praeternaturalis  eapropter 
oritur,  quod  foetus  capiti,  in  eodem  axi  haerenti,  & 
ad  peluim  preilb,  obftacuiimi  infoiens  occurrit. 

§.     A-So. 

Dubiae  fere  obliquati  litus  cauflae  funt.     Refpicere 
tamen  poiTumus, 

a)  Ad  primam  conformationem,  quam  vterum  ex  pel- 
uis  axi  in  aliam  ptagam  dimouere,  docent  obferua- 
tiones  vterorum  eiusmodi  in  puellis  iunioribus  vifb- 
rum.  Inde  ad  difHciiem  iftiusmodi  partum  natura- 
lis  procul  dubio  difpofltio  nafcitur. 

j3)  Ad  varia  genitalium  vitia ,  quaevterum,  ob  graui- 
ditatem  praecipue  expanfum,  ex  axi  peluis  depel- 
lunt.  Eiusmodi  vitia  funt,  vterus  nimis  alte  ita  lo- 
catus,  vt  fitum  eius  peluis  cauitas  d;rigere  nequeat ; 
peluis  figura  vitiata ,  praecipue  nimis  arcla ;  vteri 
fcirrhus,  cicatrix,  farcoma,  aliaque. 

*y)  Ad  feminae  gibbum,  qui  &  peiuim  modo  (n.  pr.  ) 
diclo  mutat,  &?  vnum  latus  peluis  prae  altero  ele- 

N  4  vando, 


200     C.XVII.  S.  II.  SITVS  VTERI  OBLIQVVS. 

i/andu ,  fadt,  vt  in  humilius  foetus ,  maxime  a  do- 
loribus  preilus,  nicatur. 
J)  Ad  concentorum  inteltini  re&i  colique  finiftti  &  ve- 
ficae  vrinariae  in  vterum  violentiam.  \ 

i)  Ad  placentae  extra  fundi  mediumadhaefionem,  quae 
facit,  vt  in  oppofita  plpga  foetus  corpufculum  io- 
cetur  vterusque  ibidem  magis  expaudatur. 

$.  -    4*i« 
tfta  quidem  obliquitas  fimplex  alias  efl,  alias  aliis 
vltiis   partus  variis  iuncla,    praecipue   peluis anguftiae 
(  §.  pr.  n.  (3.  jj   quo   cafu  peffimus  partus  fleri  folet. 

§.     4>2. 
Eadem  vteri   obliqua   direclio  fub  ipfum  parturn 
alium  ludum  praebet,  quam  quidem  recla ;  in  primis 
autem  dolures  illos  exckat,  quos  Jpurior  vocant. 

§.  '4H- 
Contenta  vteri,  infegmentum  inferius  nirentia,  par- 
fUs  dolores  excitant  (§♦  ioo.),  Idem  accidit,  quando 
vterus  obiique  (itns  eft.  Quoniam  aucem  neque  vteri 
direclio  axin  peluis  iequitur,  neque  minima  vteri  refi- 
flentia,  momentum.  contmclionis  verfusiftum  axin  age- 
re  nequic,  fed  iii  locum  rninime  refiftentem,  qui  vteri 
pars  eft  inter  peluim  &  foetus  partem  praeuiam  com- 
prefla ,  impenditur.  Reliqua  autem  fegmenti  inferioris 
portio ,  quae  a  parce  foetus  praeuia  neque  comprimi- 
tur;  neque  attenuatur,  lentius  minusque,  ac  altera, 
diducitur.  Pateticaque,  quod  ab  eiusmodi  vteri  con- 
traclione  oriffcium  neque  rite  aperiatur,  neque  vterus 
in  vaginam  deprimatur.  Quae  vero  aclio,  quod  dolor 
fpurius  vocacur ,  eadem  de  dolore  fpurio  valeant  ne- 
ceiTe  efh 

§.  454- 


G  XVII.  S.  II.  SITVS  VTERi  OBLIQVVS.      201 

§.     4*4. 
Dolor  itaque  fpurius  cogncfcitur, 
a)  Quando  neque  plena  liquoris  amnii  vefica,  neque 
caput,  neque  aliud  quodcunque  in  vtero  contentum 
digito  exploranti  recle  apprimitur. 

(3)  Quando  vteri  orhicium  rite  non  aperitur  &  diduci- 
tur,   fed  potjus  quandoque  conftringitur. 

<  7)  Quando  in  vaginam  vterus  cum  foetu  non  defcendic. 

§.    4ifi 

Ipfe  etiam  fpurii  doioris  fenfus  ab  illo  difFert,  quem 
verus  excitat. 

&)  In  regione  enim  lumborum  veri  cruciatus  incipic. 
atque  verfus  pudenda  defcendit.  Spurii  cruciatus 
vsque  eo  noa  progreditur,  fed  <:irca  fuperioris,  quam 
peluis  habet,  aperturae  ambitum  vagatur. 

(3)  Idem  etiam  vehementior  eft  fcindensque  magis. 
propter  inaequalem  vteri  contraclionem  &  fimilem 
praeuiae  partis  preflionem.  Maxime  illam  fedem 
cruciatus  diuexant,  cui  caput  impellitur,  in  ipfa  in- 
guina  &  femora  continuati. 

§,     4.56. 
DifFerentes  obliquitatis  vteri    gradus   obferuantur, 
ita  vt  cranii  pars  maior  minorue  vaginam  refpiciat,  dif- 
ferensque  dolorum  fpuriorum  euentus  enafcatur. 

§.     45  7- 
Quando  continuatus  vteri  sxis  intra  vaginam  cadit, 
maiorque,  quam  dimidia  93),  cranii  portio  vaginam 

re- 

95)  Aliquam  faaec  autoris  tentia  hos  in  femina  partu- 
dolorum  ideadirHcultatemin-.  riente,  magrto  obliquitatis 
uoluit.     Ex  mea  quidem  fen-     gradu  laborante,  ii  datur,  do- 

N  f  lores 


202     CXVII.  S.  II.  SITVS  VTERI  OBLIQVVS. 

refpicit,  dolores  fpurii  fenfim.in  veros  mutantur.  Suc- 
cefliua  enim  vteri  contra&io,  caput  ofli  apprimens,  ma- 
iorem  fenfim  marginis  partem  attenuat;  quare  reliqua 
debilitata  minus  ita  refifrit,  vt  tandem  a  corporis  vterini 
contra&ione  refiftentia  fuperetur,  margo  attenuetur, 
cajjut  deprimatur,  dolores  veri  oriantur,  partus  pro- 
moueatur  &  abfoluatur. 

§.  45  8. 
Quodfi  vero  axis  fupra  fuperiorem  peluis  margiuem 
continuatur,  minorque,  quam  dimidia,  cranii  portio 
vaginam  refpicit,  vtero  contradro  caput  fuccelliue  vl- 
terius  fupra  peluim  pellitur,  vteri  oriricium  magiscon-^ 
ftringitur,  partusque  ex  naturae  ope  nullo  modo  per- 
ficitur. 

§•     45  9* 
Duplex  huius  mali  euentus  obferuatur. 

i°)  Actionis  vteri  aequilibrium  reftituitur,  doloresmi- 
nuuntur,  penitus  ceffant,  a  capitis  pondere  vterus 
comprimitur,  intlammatur,  vna  cum  matre  emori- 
tur ,  vel  in  pus  vna  cum  corporis  integumentis  re- 
folukur,  foetusque  per  abfceflum  exitum  molitur, 

a°)  Quoties  dolorum  vis  non  remittit,  vtero  caput  ap- 
primitur,  huius  fubltantia  attenuatur,  tandemque 
disrumpitur. 

§.     460. 

Quando  vteri  axis   in  oram  peluis''  fuperiorem  ita 
dirigitur  ?  vt  dimidia  quafi  orificii  portio  tangatur ,  at- 

que 

Iores  non   fpurios  fed  veros  Simills  alio  in   cafu  dolorum 

appellare  debemus ,  qui  vero  condirioeffe  potcfr,  vbi  aper- 

effe&um  fuum   i.e.  expulilo*  to  vteri  orificio,  praeuio  in- 

nemfoetusexfererenequeunt,  fantis  brachio  partus  non  ab- 

€juoniam    refiitentia  praefens  foluitur,    quis  feminam  fpur 

foetus  exclufionem  irnpedit.  rios  dolores  habere  diceret  ? 


C.XVII,  S.IL  SITVS  VTERl  OBLIQVVS.     205 

que  caput  aequali  r3tione  citra  &  vltra  oram  haereat,  m 
eodem  ftatu  res  perfiltunt ,  neque  furilim ,  neque  deor- 
fum  caput  mouetur,  tandemque  dolores  fenfim  minutf 
penitus  ceffant, 

Huius  autem  fitus  triplex  e(Te  euentus  poteft. 

1.)  Vterus  intercranium  &  peluim  compreflus  inrlam- 
matur,  &  foetus  vna  cum  matre  emoritur. 

2.)  Si  verfus  vaginam  vteri  axis  dimouetur,  partus  (  §. 
457.)  deferiptus  oritur. 

3.)  Si  idem  axis  vltra  peluis  oram  fuperiorem  progre- 
ditur,  partus  fpecies  (§.  458.  &  459«)  dicta  infe- 
quitur. 

§.     452. 

Cum  propriis  doloribus  fpuriis  Tormlna,  ex  caufis 
fupra  (§.  166.)  didis  nata,  &  fua  methodo  mitigan- 
da ,  confundi  non  dehent ;  quae  videlicet  nullam  in 
vteri  corpore  &  orificio  mutationem  faciunt,  ipfum 
vteri  corpus  non  afficientes,     Quare 

&)  Eo  tempore,  quo  parturientem  mifere  diuexant, 
manus  abdomini  impoiita  vterum  mollem  &  Iaxum 
tangit,  qui  a  dolore  ad  partum  contra&us  tenfus? 
ftrictus  atque  lapidisadinftar  durus  (§,  178.)  refifht. 

(3)  Modo  haec  tormina  pertinaciter  eundem  locum  oc- 
cupant,  modo  in  abdomine  circumuagantur. 

*y)  Pulfus  ab  illis  non  eleuatur,  fed  potius  contrahitur» 

$)  Facies  non  rubet. 

s)  Neque  ad  nixus  edendos  parturiens  laceffitur. 

^)  luncla  quandoque  diarrhoea  eadem  vlterius  mani- 


J*  * 


204     €.  XVII.  S.IU  SITVS  VTERI  OBLIQVVS, 

§•     4$h 

Varia  etiam  dolorum  viciffitudo  quandoque  obfer- 
uatur,  ita  vt  nunc  dolor  fpurius  notetur,  nunc  veri  fi- 
miiis  foeturn  deprimat,  nunc  tormina  foeminam  agi- 
tent.  Quae  quidem  cruciatuum  viciflitudo  Dnlonr 
tnixtot ,  vel  aequiuocor  facir. 

§.     464,- 

Quo  dolores  fpurii  vexzm  tempore,  nuilos  partu- 
riens  nixus  edere  debet,  neque  'etiam  quo  tormina 
fcindunt.  Vires  inutiii  conamine  licet  frangantur,  par- 
tus  tamen  nihii  promouetur.  Simulatque  vero  dolo- 
res  fpurii  in  veros  mutantur,  parturientem  iftos  nixi- 
bus  fuis  promoueife  iuuat. 

§.     465, 

Sed  fatis,  puto,  dictum  eft  de  doloribus  fpuriis, 
redeundum  itaque  ad  vteri  ohliquitatem  ,  quae  ex  fe- 
quentibus  lignis  generalioribus  cognofcitur. 

cC)  Tempore  grauiditatis, 

i°)  Grauidae  abdomen  ea  in  regione,  quam  foetus 
occupat,  eleuatur  magis  atque  reilftit ,  quam  qui- 
dem  in  oppoilta,  quae  placentam  comprehendit ; 
quare  abdomen  in  medium  apicem  minus  prominet, 
quin  duplex  tumor,  maior  minorue,  quandoque 
tangitur,  cum  media  depreffione. 

2  °)  Maiorem  ibidem  grauitatem  fentit,  vegetioremque 

&  frequentiorem  foetus  motum.  Quandoqueetiant 
in  foetus  latere  grauiora  funt  fymptomata  fupra  ($«, 
153.)  dicla ,  v.  g.  pedum  tumores,  varices  &c. 

3  °)  Oriflcium  vero  vteri  in  plagam  oppofitam  quadan- 

tenus  vergitur.     Caueat  tamen  medicus "  fibi ,  ne  ex 

axeos 


C.XVri.S.II.  SITVS  VTERI  OBLIQVVS.     205 

axeos  peluis  ignorantia  os  vteri  ad  pofteriora  ver- 
fum  pro  obliquo  habeat. 

40)  Apertura  orificii  externa  diutius  claufa,  conftri&a 
&  crafia  manet ,  quam  fi  vterus  in  axi  peluis  fitus 
eft. 

§.     466. 
(3)  Appropinquante  partu,  . 

i°)  Caput  ofll  innitens,  atque  in  aperturam  peluis  fu> 
periorem  minus  defcendens  impedit,  quo  minus  ab- 
domen  fubfidere  poflit  (§.  176.). 

2  °)  Quare  difrlciiius  infantis  cranium  aflequi  licet  ob- 
ftetricanti. 

§•     4^7- 
7)  In  ipfo  partu, 

i°)  33olores  fpurii  pro  ol>liquitatis  gradu  frequentes  & 
vehementes  parturientem  vexant  (&  45  3. ). 

2°)  Liquoris  amnii  vefica ,  quae  fub  fitu  redo  breuis 
efl  &  Iate  expanfa,  fphaerae  maioris  fegmentum  ex- 
hibens;  fub  fitus  obliqui  maion  gradu  oblonga  pro- 
pendet,  minusin  iatitudinem  expanfi,  inteftini  quan- 
doque  fimiiis  ex  vteri  orificio  pendentis :  quin  imo 
nonnunquam  talis  extra  ipfam  vaginam  propellitur, 
atque  pyri  adinftar  ei,  genitalibus  dependet.  Haecce 
enim  aquea  bulla  in  aperturae  vterinae  formam  fe 
vertit;  quare  ampla  £t  atquecircularis,  quando  vte- 
rus  recte  fitus  eft,  fiquidem  caput  integram  apertu> 
ram  peluis  fuperiorem  occludens,  nimium  hquoris 
amnii  defcenfum  impedit,  breuemque  reddit  vefl- 
cam.  Quando  vero  vterus  oblique  firus  eft,  verfiis 
illud  latus ,  in  quo  minima  refiftentia  eft,  amnii  li- 
quor  propellitur,  ibidem  colligitur,  atque  in  ob- 
longam  figuram  formaunv 

3°)  Ob 


*.- 


so<5     C.  XVII.  £11.  SITVS  VTERI  OBLIQVVS. 

3°)  Ob  eandem  rationem  iufto  citius  ifta  vefica  dis- 
rumpitur,  vt  liquor  amnii  proftuat.  Quoniam  enim 
velamentorum  flbrae  non  folum  inaequaii,  fed  & 
nimia  vi  expanduntur,  faepiusque  oill  apprimuntur, 
refiftere  vtique  nequeunt,  fed  vi  diftrahenti  cedunt. 

4^)  Poft  primum  efHuentis  liquiditorrentemlaticis  ftil- 
licidium  continuo  riuo  vkerius  profluit  Caput  in- 
tegram  peluis  aperturam  fuperiorem  nondum  obturans 
idem  permittit. 

5°)  Liquore  amnii  efTufo  nihil  fere  fupereft,  quod  fe- 
gmentum  vteri  inferius  in  vaginam  detrudat  atque 
attenuet,  impulfus  etiam  dolorum  axin  peluis  minus 
fequitur ,  quare  lentiflime  vteri  orifkium  aperitur 
(  §.  457. ).  Primus  enim  alter  margo  dilatatur,  is 
vtplurimum,  in  cafu  capitis  praeuii,  cui  hoc  appri- 
niitur;  qui  minus  patitur  oppofitus,  durior  manet, 
tumet,  &  per  fuccefliuos  demurn  gradus  prioris  mu«? 
tationes  fequitur. 

6°)  Eapropter  caput  lente  defcendit,  diutius  fupra 
peluim  moratur,  difficilius  digito  attingitur. 

j°  Quoniam  etiam  in  alterutro  latere  haerens  peluim 
non  obturat ,  in  oppofito  fpatium  capite  vacuum  ita 
relinquit,  vt  inter  cranium  &  offa  peluis  integram 
manunij,  vel  faltem  digitorum  nonnullos  interponere, 
liceat.     Funis  etiam  quandoque  excidit. 

§.     4^8. 
J)  Tumor  capkis ,  quem  laboriofus  partus  efTert,  in 
nato  infante ,  verticis  medium  vel  occiput  non  oc- 
cupat,  velut  &  iltu  recio,  fed  illudlatus,  quodpeluis 
ofli  inhaefit. 

§.     469. 

Generalia  quidem  phaenomena  dicla  cuiuis  obliqui- 
tatis  fpeciei  applicari  podunt,  quaelibet  tamen  /pecia- 

lius 


.'     C.  XVIL  S.  II.  SITVS  VTERI  OBLIQVVS.     207 

Jius  ita  confiderari  &  determinari  debet,  vt  quatuor  pri- 

mariae  diftinguantur. 

ia)  Ouavterus  inpartemmatris  anteriorem  obliquus  eft, 

2da)  Qua  in  partem  pofteriorem. 

3a).Qua  in  latus  dextrum. 

4a)    Qua  in  latus  finiftrum. 

Ex  his  autem  compofitae  intermediae  fpecies  naf- 
cuntur. 

§.     470. 

Quando  continuatus  vteri  axis  acutiorem  cum  hon«- 
zonte  angulum,  quam  peluis  axis,  intercipit,  adeoque 
fundus  verfus  anteriora  nimis  dirigitur ,  fequentia  fpe- 
ciatim  phaenomena  oriuntur.  , 

a)  Abdomen  fupra  os  pubispropendens,  atque  in  ma- 
iori  gradu  grauidae  fedentis  femeribus  incumbens,  In- 
grntum  pondus  efticit. 

(3)  Hypochondria  minus  tenduntur  &  replentur. 

7)   Caput  foetus  ofli  facro  obuertitur. 

S)  Vteri  etiam  orificium  os  facrum  reipicit. 

g)  Idem  difficiilime ,  &  quandoque  non  nifi  integra 
manu  in  vaginam  demida,  exploratur:  difHcillime 
etiam  digitus,  &  folus  fere  incuruus  vei  flexus,  in 
illud  introducitur. 
,  £)  Vrina  maiori  in  gradu,  ob  veficam  comprefTam, 
fupprimitur  vel  contineri  nequit. 

y\)  Occiput  ad  oftium  depellitur.     Quando  enim  ofS 
iacro  vertex  apprimitur,  occiput  ab  ipfo  dolorum 
impulfu,  fi  foetus  in  vtero  rede  fitus  eft,  deprimitur. 
Dida  fub  ipfum  partus  initium ,  antequam  dolores 

partium  ftatum  mutauerunt ,  diftinclius  cognofcuntur» 

§•  47** 


208     C.XVII.  S.II.  SITVS  VTERI  OBLIQVVS. 

§•     47i. 
Quando  continuatus  vteri  axis  minus  acutum  cum 
horizonte,  quampeluis  axis,  angulum  intercipit,  adeo- 
que  fundus  verfus  thoracem  magis  afcendit, 

«)  Fundus  diaphragmati  ita  obuertitur,  vt  abdominis 
tumor  alre  afcendat,  minus  promineat  &  magis  com- 
planetur. 

(3)  Comprimitqr  vero  ventriculus  atque  diaphragma, 
digeftio  impeditur  &  refpiratio  :  frequens  proinde 
verfus  grauiditatis  terminum  vomitus,  (pirandi  maior 
difrlcultas ,  infpiratio  parua  &  frequens  oriuntur. 

*y)  Caput  oflibus  pubis  inhaerens  vrethrarnque  premens 
lotium  fupprimit. 

J)  Pubis  regio  tenfa  &  eleuata  tangitur ,  repleta  capite 

&  veiica:  acriter  etiam  a  compreflione  doleu. 
$)  Vteri  oriiicium  faciie  attingitur. 

<j)  Fons  puifatilis  occipitis  loco  ad  os  vteri  delabitur. 

§;    472« 
Ab  oftis  facri  tubere,  fymphyfi  oflium  pubis  nimis 
vicino  &  lumborum  vertebris  in  pofteriora  rlexis,  haec 
obliquitatis  fpecies  praecipue  oritur,  iun&a  (acpiuspeU 
vi  anguftae,  &  obiiquitati  laterali. 

§•     47  3* 
Eadem  fitus  fpecies ,  (\  caetera  paria  fuerint,  prae- 
cedente  peior  eft.     Peiuis  ftruclura  &  experientia  id 
ipfum  probant.     Etenim 

a)  Si  iu  pofteriorem  partem  eaput  leuiori  in  gradu  ob- 
liquum  eft,  internae  oftis  facri  fuperficiei  apprimi- 
tur,  fuper  illa  in  plano  ad  vires  impellentes  inclina- 
to  defcendit,  &$  coccygis  reprimit,  fua  fponte  ex- 
cidit. 

j3)  Quodfi 


C.  XVII.  S.  II.  SITVS  VTERI  OBUQVVS.     2co 

(3)  Quodfi  vero  in  partem  anteriorem  dirigituf ,  acuto 
oihs  pubis  margini  obtruditur,  nihiique  adefl,  quod 
defcenfui  eius  faueat. 

§r  474.  ;■"■ 

Quando  vteri  axis  vnum  vel  alterum  os  ilium  refpi- 
cit,  alteri  horum  cflium  caput  obuertitur,  verfus  al- 
terum  verofundus  dirigitur.  Phaenomena  exhibet  ge- 
neralia  (fi,  465. fqq.)  hucapplicita,  nifi  quodyafa  quan- 
doque  &  nerui  eius  lateris ,  cui  moles  vteri  incumbit, 
ita  comprimantur,  vt  pedis  ftupor,  claudicatio,  glan- 
dulirum  inguinalium  tumor,  in  ipfo  partu  femoris  cru- 
ciatus  &.  fimilia  mala  oriantur. 

§}      475* 

Rarius  autem  cranium  verfus  mediam  offis  ilium  par- 
tem  vergitur,  fed  mox  propius  ad  os  facrum  accedit,  mox 
ad  o^pubis,  atque  hac  ratione  ex  obliquitate  in  prio- 
rem  vei  pofleriorem  partem  participat. 

§.     476* 

Eadem  ad  latera  vergens  obliquitas  fuis  propriis  pre- 
mitur  incommodis.     Siquidem 

a)  Brachium  facile  procidit.  Sit,  vt  exemplum  aiFe- 
ram,  caput  ad  latusiiniftrumprefium,  procidit  bra- 
chium  iateris  dextri.  Quod  enim  ad  iatus  dextrum 
vacuum  relinquitur,  brachium,  tanquam  pars  pro- 
xima,  vel  propria  grauitate,  vei  ob  dolorum  ira- 
pulfum,  occupat. 

(3)  Brachium  prolapfum  vlteriorem  capitis  progrefTum 
omnimodo  impedur:  viam  enim  praeciudit,  &  capuc 
ita  reprimit,  vt  111  iocum  minus  refiftentem  ,  oflis 
nempe  ilium  cauam  expanfioncrn  recedat  -7  quare  col- 

O  lurai 


2io     C.  XVII.  S.-II.  SITVS  VTERI  OBLIQVVS. 

lum  in  vaginam  deprimitur,  extenditur,  foetusque 
mors  acceleratur. 

Y)  Hoc  {i  minus  accidit,  fed  in  cauitatem  peluis  caput 
decidit»  ifchio  appellitur ;  brachium  autem  ofH  ilium 
inhaerens  vlteriorem  corporis  progrefTum  impedit. 

§•     477- 
Varius  obliqui  iitus,  fibi  relidi,  euentus  obferuatur. 
Fauitiflimus  eft,  quando  fpurii  dolores  in  veros  fenfim 
mutati  lente  caput,  fed  fine  noxa  exprimunt  ( {§,45  7.). 

§.     478.^  ' 

Quodii  vero  obliquitatis  gradus  maior  ad  defcriptum 
(§.460.)  accedit,  caput  quidem,  fed  poil  iongam 
temporis  moram ,  excidit.  Quocirca  parturiens  aeque 
ac  foetus  multa  incommoda  interim  patitur,  illis  nempe 
firnilia,  quae  caput  nimismagnum  (§.423.).  inducit. 

§•  479* 
Etenim  caput,  a  doloribus  propulfum,  ad  matri- 
cisosappellitur,  partes  intermedias  comprimit,  inflam- 
mat,  imo  gangraena  afHcic :  ipfumautem,  ii  foetusvi- 
uit ,  intumefcit  atque  in  maximam  molem  excrefcit.  Quo 
fit,  vt  duplici  ex  caufa  via  anguftetur,  repleatur,  vera 
paragomphofis  oriatur  atque  non  folum  in  peluis  aper- 
turam  fuperiorem ,  £ed  &  in  vaginam  caput  depacf  um 
haereat,  adeoque  a  dolorum  momento  valentiori  pro- 
motum  partes  vel  contufas,  vel  dilaceratas  relinquat ;  ipfe- 
que  foetus  maxime  debiiis,  velpenitus  mortuus  nafcatur. 

§.     480. 
Quando  vteri  axis  in  oram  peluis  fuperiorem  diri- 
gitur,  {§.460.)  fymptomata  (  §.  pr.)  defcripta  oriun- 
tur,  euentusque  eft,  qualis  ($.4<5i.)  dicfus  fuit.  Foe- 


tus 


C.  XVIL  $»  II.  SITVS  VTERI  QBLIQVVS.     2 1 1 

tus  autem  cerebrum  a  fortiori  preiHone  non  folum 
comprimitur,  fed  &  collum  ita  tenditur,  vt  fanguinis 
in  capite  circulus  intercipiatur,  quin  ipfa  quandoque 
cranii  officula  franguntur. 

§.     481. 
Peffimus  gradus  euentum  (§.  45  o.)  defcriptum  habet. 

§.     482. 

Soli  naturse  hunc  partum  nunquam  medicus  relin- 
quito.  Quamuis  enim  fub  minori  obliquitatis  gradu,  tan~ 
dem  ab  ipfa  abfoluatur,  nihilominus  tamen  artis  ope 
multum  iuuari  porelt.  Quare  protinus  auxilium  ferre,  pro 
temporis  &  obliquitatis  differenti  gradu  difTerens,  con- 
ducit, 

§.     48J. 
Quod  vt  rite  fiat,  fequentia  obftetricans  obferuato. 

I.  Quotiescunque   ante    liquoris    amnii  profluxura. 
praefens  efl, 

a)  Binos  femper  digitos  vel ,  pro  re  nata ,  plures  in 
vagina  ante  caput  relinquat,  donec  fua  fponteliquor 
effluxerit. 

(3)  Effiuxo  liquore  continuo  integram  manum  demittat, 
palmam  capiti  applicet,  dorfum  vero  pelui;  caput, 
quantum  poteft,  dolorum  maxime  tempore,  ab  ofie 
foluat  atque  in  peluis  axin  reducat. 

7)  Quodfi  hocarciflciumfuccedit,  iflud,  donec  capuc 
exciderit,  continuet;  quod  quidem  fub  maiore  et- 
iam  obliquitatis  gradu  quandoque  euenit.  Depref- 
fam  forfan  a  dolorum  vi  manum  reponat* 

S)  Abdominis  fedes,  quam foetus  occupat,  ab  adftante 
eleuetur. 

Q  t  r\      §.  4^4» 


212    cxv-ii.  s.  ii.  srrvs  vteri  obliqvvs. 

§.     4B4- 

Quando  autem  maior  obliquitatis  gradus  hoc  arti- 
ficium  ita  eludit,  vt  caputpromouerinequeat,  finevlio 
temporis  dispendio  manum  altius  ferre,  pedibusque 
prehenfis  foetum,  ex  arthiciis  infra  defcribendis,  edu- 
cere  conuenit. 

$<     48S- 

II.  Quoties  vero  poft  liquoris  amnii  effluxum  de- 
mum  medicus  accedit,  gradusque  obliquitatis  ad  dimi- 
diam  vsque  cranii  partem  non  progreditur, 

a)  Miniftra  pariter  abdomen  eleuat  (§.  485.  n.  5). 

(3)  Eodern  modo  capiti  manum  &  pelui  ita  interferit, 
vt  fub  omnis  veri  doloris  vefiementia  caput,  ab  of- 
fe  deprefTum,  in  axin  reducat:  hanc  operam  eous- 
que,  donec  caput  natum  fuerit,  continuat.  Manus 
interim  operatoris,  inter  duo  offa  compreffa,  mul- 
tum  paticur. 

7)  Sicubi  fola  manus  non  facit  ofKcium ,  vecle  vel  al- 
teroforcipis  brachio  cranium  ab  offe  deprimitur,  fl 
medium  inter  cranium  &  peluim  (cf.  §.  441.)  Ioca- 
tur  ea  lege,  vt,  dum  dolor  premit,  veclis  cmnium, 
verfus  axin  peluis  moueat.  Manus  operatoris  iii 
vaginam  demida  pro  hypmochlio ,  ne  parturiens  ali- 
quid  patiatur,  effe  poteft.  Eiusmodi  manus,  vel 
veclis  aclioneefficitur,  vt  aclio  enafcatur  e  dolorum 
momento&hsccepreffionecompofita,  quaefoetum, 
in  plano  inclinato  defcendentem,  per  diagonalem 
deprimit.     Huc  pertinet  Veffiis  Rvonhuyfianus. 

0)  Quoties  autemminusefficax  eftdolorum  momentum, 
tota  demifTa  forceps  foetum  optime  foluit:  vel  ad  la- 
tus ,  cui  caput  afrlxum  eft ,  alterum  forcipis  brachi- 
um  fertur,  ad  oppofitam  cranii  regionemmanus,fic- 

que 


C.  XVII.  S.  II.  SITVS  VTERI  OBLIQVVS.     213 

que  foetus  prehenditur  &  educitur,  altera  manu  of- 
ficia  brachii  forcipis  praeftante. 

§.     486. 

At  contra  foetum,  fine  vlla  temporis  mora  pedi- 
busprehenlisextrahere  experiatur  medicus,  quotiescun- 
que  diclo  (§.pr.)  maior  eft  obiiquitatis  gradus,  neque 
prius  hoc  eafu  forcipe  vtatur,  quam  fpatium  nimis  an- 
guftum  manus  in  vterum  demifiionem  impediat,  fiquidem 
fub  his  circumftantiis  forcipis  inie&io  maiori  periculo, 
temporis  artiliciique  dispendio,  quam  verfio  perficitur. 
Sola  vero  manus  opera  pro  capite  educendo  hoc  cafu 
nunquam  fufficit,  neque  etiam  veclis  auxiiium  fatis 
egregium  eff. 

1  §.  4^7. 
Ifta  quidem  artiflcia  fuccedunt,  fi  fatis  in  tempore 
medici  opes  petitae  fuerunt.  Non  folum  autem  natu- 
ra  imbellis  eft,  fed  &  ad  traclionem,  quae  pedibus  fit, 
confugere  non  licet,  ii  Iongum  iam  temporis  interual- 
lum  a  iiquoris  amnii  effluxu  fuit  praeterlapfum ,  vterus 
arcliusfoetum  ambit,  viaeminus  paterit,  ofhque  capuc 
firmius  infixum  eft. 

§.  488.  ' 
Quo  quidem  in  cafu,  fi  capitis  &  genitalium  minor 
adhuc  tumor&  fimplex,  peiuis  ratione,  malum  permit- 
tunt,  vt  capitis  moles  impune  iftud  fretum  penetrare 
poflit,  fpesvtique  inforcipe',  qua  foetus  a  matre  fol- 
uatur ,  reponenda  eft.  - 

§.     43p. 
Quando  vero  nimis  angufta  peluis  iungitur  &  ca- 
pitis  atque  genitalium  tumor  in  eam  iam  molem  excre- 
uit,  vt  caputvel  integrum  absque  contufionis  &  dilace- 

O  |  ratio- 


2i4  C.XVIL  S.II.  SITVS  VTERI  OBLIQWS. 

^ationis  periculofa  ftrage,  vel  penitus  extrahi  nequeat, 
in  fola  capitis  (fecTione  praecedente  defcripta)  immi- 
nutione  auxilium  fupereft. 

§.     490. 

Quaeuis  infuperobliquitatisfpeciespeculiares  quas- 
dam  cautelas  requirit.  Ita,  fi  caput  oili  facro  obuer- 
titur,  atque  naturalis  elTe  partus  poteit, 

a)  Vtique  manus  feruientis,  quae,  abdomen  propen- 
dens  furfum  ferendo ,  vterum  verfus  peluis  axin  di- 
rigit,  proficuam  operam  ferre  cenfenda  efl.  Hoc 
vero  auxilii  genus  non  prius  ac  ipfe  partus  cefrare 
debet. 

P)  luuat  etiam  fitus  parturientis  Tupinus ,  quo  fundus 
vteri  fua  grauitate  inTpinam  dorfi  ita  decidit,  vt  ca- 
put  cum  vceri  orificio  paullum  ab  ofTe  faero  foluatur. 

£>    49 !  • 

Simulatque  caput  angulum  offis  facri  fuperauit,  vl- 
terioft  progrefTus  fequentibus  artiflciis  fubleuatur. 

a)  Vt  eo  valentipres  nixus  edantur,  ex  fupino  fitu  in 
folitum  reponenda  efl  parturiens. 

fs)  Validos  nixus  fub  quouis  dolore  parturiens  edat. 

*y)  Coccyx  methodo  mox  tradenda  reprimi  debet. 

§.      492. 

Quamuis  enim  diclum  angulum  caput  fuperauerit, 
nihilominus  adhucdum  ?.d  os  facrum  obliquum  efl,  at- 
que  difTLilius  tranfit.  Euenit  etiam,  vt  caput  moxTub 
initium  partus,  leuiori  in  gradu  obliquum,  ex  oflis  fa- 
cri  angulo  defcendens  ad  eiusdem  corpus  vergatur. 
Quod  vt  pateat,  notandum  eft, 

#)  Su- 


C.XVII.  S.IL  SITVS  VTERI  OBLIQVVS.     21  $ 

a)  Superiorem  offium  pubis  marginem  duabus  circiter 
vnciis  diftare  ab  inferiore ;  oflis  vero  facri  altitudinern 
ab  anguio  fuo  ad  aflls  coccygis  extremum  fex  vncia- 
rum  efljs ;  ita  vt  pofterior  aititudo  anteriorem  bis 
fuperet. 

(3)  Exinde  euenire  poteft,  vt  caput  in  pofteriorem  par- 
tem  obliquum ,  ad  quatuor  vnciarum  longitudinem 
iufra  angulum  oili  facro  inhaerere  poffit,  praeterquam 
quod  cum  angulo  rem  habeat. 

*  §•     493- 
Ipfa  autem  haecce  obliquitas  dignofcitur,  quando 

a)  Anguium  oflis  facri  caput  fuperauit,  atque  in  pel" 
iiis  cauitatem  delapfum  eft. 

(3)  Vteri  orifkium  fuccefliue  quidem  dilatatur. 

*yj  Ipftim  tamen  ad  os  facrum  nimis  verfum  deprehen- 
ditur,  caeteraque  fymptomata  exinde  pendentia  (§. 
470.)  minori  in  gradu  adfunt. 

d)  Caput  in  vagina  haerens,  a  doloribus  valentioribus 
lentius  promouetur. 

g)  Perinaeum  aliquantulum  protruditur.  - 

£)  Verfus  os  pubis  vacuum  capite  fupereft. 

§.  494. 
Cum  leuiffimo  huius  partus  gradu  is  coriuenit,  quo 
quidem  in  axi  peluis  vterus  haeret,  perinaeum  autem, 
vna  cum  vagina,  iufto  ftriclius  eft,  ita  vt  a  capite  pro- 
pulfo  in  partem  pofteriorem  non  reprimatur,  fed  extror- 
fum  fub  quouis  dolore  eleuetur. 

§.     495. 
Primiparis  praecipue,  vtpote  quibus  hae  partes  non- 
durri  dilatatae  fuerunt,  iftud  mali  genus  accidit,  iisque 

O  4  prae 


7.i6     C.XVIF.S.II.  SITVS  VTERI  OBUQVVS. 

prae  reliquis ,  quae  in  proue<3iori  iam  netate  prima  vi- 
ce  pirtum  edunt,  fibrasque  corporisvniuerfi  ftricliiores 
habent, 

§.     406. 
Cognofcitur  autem  ex  fequentibus  fignis. 

et)  Sine  vllo  impedimento  111  fuperiorem  peluis  apertu- 
ram  caput  decidit. 

(3)  Simiii  ratione  ad  inferiorem  vsque  progreiTum  eft. 

7)  A  quouis  etiam  doloris  impulfu  extra  ipfam  peluim 
propellitur. 

5)  Quoties  vero  protraditur,  perinaeum,  anum  &  va- 
ginae  orificium  fecum  ita  rapit ,  vt  integer  verticis 
ambitus,  hisce  p3rtibus  velatus,  extra  corpus  pro- 
mineat. 

s)  Anus  folito  magis  prolabitur. 

£j  De  diro,  in  iftis  partibus  perpeflb,  cruciatu  partu- 
riens  miiere  conqueritur. 

§♦     497. 

Dubius  euentus  eft ,  fi  foli  naturae  negotium  com- 
mittitur.  Haro  impune  caput  tandem  excidit.  Sae- 
pius  enim  dolorum  vis.maior  perinaeum  extendit, atte- 
nuat,  disrumpit,  ita  quidem,  vt  ruptura  quandoque 
inteflinum  reciurn  vsque  progrediatur.  Nonnunquam 
etiam,  qunndo  oilis  facri ,  coccygis  atque  perinaei  re- 
fiflentia  maior  efl,  dolores  ceflant  &  caput  fubfiflit. 

§.     49  8. 
Satius  itaque  efl  recenti  re  protinus  adhibere  me- 
dicinam,  antequam  caput  perinaeo  ita   apprimitur,  vt 
digitum  vel  manum  interferere  ncn  amplius  liceat.  Quod 
vt  rite  fiat, 

a)  Ita 


C.  XVII.  S.  II.   SLTVS  VTERI  OBLIQVVS.     1 1 7 

et)  Ita  collocatur  parturiens,  vt  liberutn  fit  perinaeum 

&  os  coccygis. 
(3)  integra  manus  pinguedine  inungitur. 
y)  Vtriusque  manus  duo  tresue '  digiti  in  vaginam  de- 

mittuntur,  quin  imo,  pro  re  nata,  integra  manus 

inter  caput  &  os   facrum  penetrat. 

2)  Pa!ma  manus ,  digitis  expanfis,  caput  comprehen- 
dit,  dorfum  autem  ofll  facro ,  coccygi  &  perinaeo 
incumbit. 

g)  In  dolorum  interuallo  digiti  immoti  haerent. 

£)  Fortiores  nixus  edit  parturiens. 

v\)  <Duplici  aclione  medicus  caput  attrahit,  coccygem- 
que  cum  perinaeo  reprimit,  idque  moderate  &  per 
gradus  lentiores ,  ita  vt  fucceffiue  genitalia ,  &  abs- 
que  dilacerationis  metu,  dilatentur,  grata  parienti 
opera. 

£)   Manus  a  vi  doloris  forfan  deprefTa,  dolore  ceffante, 

reponitur. 
j)  Haec,  donec  capuc  exciderit,  continuan-tur. 

§.     499« 

Quodfi  vero ,  ceftaritibus  doloribus  (  $.  497. ),  ca- 
put  in  peluis  cauitate  immotum  haeret, 

«)  Simili  ( §.  pr. )  penitus  artificio  manus  demitti ,  caput 
ab  ofle  folui ,  coccyx  perinaeumque  reprimi  debent. 
Quo  fit,  vt  fublata  refiftentia,  nouaque  irritatione  ac- 
cedente,  vteri  a&io  reftituatur,  augeatur,  visdolorum 
valentior  redeat,  ipfumque  caput,  a  medico  dedu- 
£him,  excidar. 

(3)  Nifl  haec  etiam  molimina  caput  fequatur,  demifla 
forcipe  trahitur,  flmulque  miniftra,   dum  operator 

O  5  caput 


2i8    c.  xvii.  s.ir:  sitvs  vteri  obliqvvs. 

caput  agitat ,    perinaeum  rfcprimit  &   genitalia  di- 
ducit. 

§»     500. 

Liceat  huc,  propter  auxilii  conuenientiam,  iftud 
ctiam  maiigenusreferre,  quo  propter  osfacrum  &  coc- 
cygis  nimis  introrfum  verfum  (§.  12.  n.  5. ),  caputj  o- 
ptime  fitum  Ithere  quidem  intra  peluis  capacitatera  de- 
lapfum  eft,  ad  inferiorem  autem  aperturam  immotum 
fubfiftit. 

§•501. 

Ipfa  exploratio  hoc  offis  coccygis  vitium  demon- 
ftrat.  Medicina.cum  defcripta  (§.498^499.;  con- 
uenit,  nifi  quod  cranium  aperiendum  fit,  fi  coccyxfor- 
fan  immobilis  cedere  nolit,  vel  etiam  fi,  repuifus  Iicet 
fuerit,  minus  tamen  fpatium  aperiat,  quam  vt  caput 
exprimi  pofTIt. 

§♦     $02. 

Reftatpeffima  cbliquitatis  in  parteni  anteriorem  ver- 
gentis  fpecies  confideranda ,  qua  vterus  ita  fupra  os  pu- 
bis  peridet,  vtfoetus  axis  continuatus  hotizontem  non 
pertingat ,  fed  vel  paralleius  fit  cum  eodem ,  vel  pe- 
nitus  diuergat  ab  illo.  Hoc  quidem  cafu  colium  of- 
ftbus  pubis  inhaeret,  &  humeri  in  anteriorem  iftorum 
offium  parietem  nituntur.  Quo  iit,  vtdolorum  11  pul- 
fus  minime  partum  promoueat,  fed  humeros  offibus 
pubis  apprimat  &  coilum  flrmius  impellat.  Truncus 
etiam  propter  dorfum  non  fle&endum  fequi  non  poteft. 
Quamobrem  collum  tenditur,  foetus  perit,  matri  a 
contufione  periculum  imminet. 

§.     5°3- 
Pedibus  vtique  prehenfis  foetum  extrahere  conue- 
tiit ,  fi  quidem  minor  a  liquoris  amnii  profluxu  mora 

manui 


C.  XVII.  S.  II.  SITVS  VTERI  OBLIQVVS.     219 

inanui  locum   in  vterum  penetrandi   concedit:    quae 

quidem  operatio  difflcillima  cenfenda  eft  propter 

a)  Caput  oftium  obturans. 
_j3)  Angulum  vteri,  quemdemifTamanusvixfequi  poteft. 

y)  Capitis  remoram.  Quo  magis  enim  prehenfi  pedes 
attrahuntur,  eo  validius  caput  in  fuperiorem  peluis 
aperturam  ita  pellitur ,  vt  fimplici  faepius  arte  par- 
tus  abfolui  nequeat. 

S)  Si  quandopedesdorfoincumbunt,  vix  ac  ne  vix  qui- 
dem  iftos  attrahere  datum  eft. 

§.     504. 

Quo  melius  ifta  tra&io  fieripoflit,  fequentia  notan- 
da  funt. 

ct)  Caput  oftium  obturans  operator,  quantum  fieri  li- 
cet  femouere  debet. 

(3)  Pedes,  quousque  fleri  licet,  fola  manus  ad  orifi- 
cium  ducere,  cumprimum  vero  refiftentia  occurrit, 
alterumillorum,  vel  pro  re  nata ,  vtrumque  fafciahr- 
mare. 

7)  Ita  quidem  vna  manu,  extra  corpus,  fafciam  attra- 
hit;  alteravero,  intra  vterum,  eodem  tempore  ca* 
put  foetus  &  truncum  reprimit. 

I)  Haec  dum  aguntur,  minifter  propendensjparturien- 
tis  abdomen  fubleuat. 

§•  505. 
'  Quotiescunque  vero ,  ob  longum  temporis  fpatiutn 
a  liquoris  amnii  profluxu  interiefeium,  occiput  in  caui- 
tatem  peluis  deprefTum  omnem  manui  in  vterum  introi- 
tum  praecludit,  caput ,  ex  fupra  traditis  (S.I.  )  regu- 
lis ,  extrahi  debet.  Sibi  autem  operator  caueat ,  ne  ab 
initio  operationis  deorfum  capuc  trahat,  humerosque 

!  cuni 


220    G.  XVII.  S.  II.  SITVS  VTERI  QBLIQVVS. 

cum  collo  flrmius  impingat ;  fed  in  pofteriorem  potius 
partem,  vt  humeri  eo  melius  foluantur,  iitud  ducat. 

§.     506. 
Quando  caput  offibus  pubis  inhaeret, 

a)  Parturiens  lotium  reddat,  vel  catheteris  ope  emit- 
cat,  ne  vefica  diftenta  a  dolorum  impulfu  &  opera- 
toris  manu  detrimentum  cnpiat.  Vt  eo  faeilius  idem 
iiat,  premens  vrethram  caput  digitis  parurn  ab  ofli- 
bus  pubis   repelli  poteit. 

(3)  Situs  corporis  ereclus  parturienti  non  conducit,  ied 
fupina  eo  fine  cubare  debet,.  ne  grauitate  fua  C3put 
in  os  pubis  nitatur.  Pronus  corporis  -iitus,  quod 
ei  ferendo  parturiens  impar  eit,  fuaderi  nequit. 

<y)  Eodem  tempore ,  quo  vna  operatoris  manus  intra 
vaginam  caput  ab  oife  pubis  foluit,  altera  exterius 
fuper  ofle   caput  reprimit. 

S)  Simulatque  caput  ab  oiTe  folutum  eft ,  parturiens  in 
fuetum  fitum ,  quo  fortiores  nixus  edantur ,  reponi 
debet. 

$)  Quo  minus  vrethra  &  columna  rugarum  vaginae  fu- 
perior  laedantur,  duo  vel  quatuor  operatoris  digiti 
a  fe  inuicem  didu&i  ea  ratione  inter  os  pubis  &  ca- 
put  locentur,  vt  inter  illos  media  haereat  vrethra  & 
dicta  columna  rugarum  vaginae  fuperior. 

§.     507- 

Cum  ad  alterutrum  latus  caput  dirigitur ,  id  fibi  da- 
tum  putet  operator ,  vt  capite  nato  humeros  aperturae 
peluis  fuperiori  innitentes  foiuat. 


Cap. 


\ 


Cap.    XVII. 
Sect.  III. 

PARTVS     DIFFICILIS    ET    PRAE- 

TERNATVRALIS    OB   INIQVVM 

CAPITIS   SITVM. 

* §.    508. 

I    ametfi  vterus  in  axi  peluis  haeret,    caput  tamen 
primum  oblatum  varia  iitus  habere  vitia  potefh 
Eadem  etiam  vitia  nonnunquam  cum  vteri  obliquitate 
&  peluis  vitio  coniunguntur. 

§•     5o9- 
Io.  Obferuatur,  quodfacies,  quae  in  partu  facili  ofli 
facro  obuerti  debet,    verfus  os  fubii  dirigaiur. 

§•  510. 
Exinde  vero  difficiliorem  partum  oriri  dubium 
effe  nequit.  Vt  enim  dolorum  impulfus,  a  fundi  con- 
traclione  incipiens,  peripfum  foetus  corpufculum  ad 
orificium  vsque  propagetur,  omni,  quoad  eius  licet, 
virium  momento,  requiritur,  vt  foetus  caput  in  peclus 
inciinatuni  *  latamque  bafin  formans,  a  combinata  do- 
lorum  vi ,  per  vertebras  colli  &  peclus  promota ,  ad 
oriflcium  pellatur.  Si  qua  vero  facies  os  pubis  refpicit, 
impulfus  dolorum  caput  a  pe&ore  remouet ,  dorfumque 
veifus  pellit,  quare  dolorum  momentum  per  folas  colli 
vertebras,  anguftam  videlicetcolumnam,  in  caput  trans- 
funditur;  &cuncladolorumvis,  quae  in  corpufculi  trun- 
cum  impenditur,  nulla  eft,  fi  eam,  quae  vertebrarum 
duclum  fequitur,    exceperis. 


222     C.  XVIL  S.  III.  SITVS  CAPITIS  INIQVVS. 

§.     511. 

Tandem  tamen  hic  partus ,  fimplex  fi  fuerit,   poft 
longiorem  temporis  moram,  a  naturae  adione  abfoluitur. 

§.      512. 

Nequit  penitius  cognofci,  antequam  caput  eft  natum. 
Indicat  tamen  eundem 

«)  Dolorum  valentior  nifus,  cum  fitu  vteri  redlo  con- 
iunclus,  tanta  tamen  non  praeftans,  quanta  quidem 
fueuit,  fl  nullum  obftaculum  adefl. 

j3)  Fontanella  ofli  pufeis  propior  eft,  quam  cum  facies 

os  facrum  refpicit. 
*y)  Manus  ad  faciem  vsquepenetrans,  orbitasque  diftin- 

guens,  fitum  cognofcit.  , 

§•      5*3- 
Nihil  in  iimplici  fpeciearsmoliatur;  fed  parturiens 
leuioribus  nixibus  primos  dolores  iuuet     Obfietricans 
libi  caueat,  ne  fub  egreflii  facies  ofii  pubis  allidens  de- 
trimentum  capiat. 

§•  5*4. 
Cum  vterus  fimul  fuerit  oblique  fitus ,  duplex  ma- 
lum  concurrit;  quare  ancipiti  fpei  euentus  naturalis, 
praeflatartificialistraclio,  quaepedibus  fit.  Si  quando 
haecce  fieri  nequit,  in  cafu  mitiori  forcipe  extrahendus 
efl  foetus ;  in  grauiori  vero ,  qui  veram  paragomphofira 
iam  fiftit,  cerebri  efFufione  cranium  eft  imminuendum. 
Forcipe  operator  vtatur  longa  &  curua  (§.440.):  bre- 
uis  &  redta,  folum  occiput  prehendens,  facile  elabitmv 

$.     $1$. 
Ifo,  Occipitis  loco  facies  prima  offertur* 

§»  $i6e 


C.  XVII.  S.IIL  SITVS  CAPITIS  INIQVVS.     225 

§.     516- 

A  fpafmo  matricis ,  conuulfione  matris,  vomitu, 
tuffi,  colica  &c.  &  nimiis  obftetricum  contre&ationibus 

nafci  malum  poteft. 

"  ■         .  • 

§•     5i7. 

Si  mox  poft  liquoris  amnii  effluxum  exploratio  in- 
ftituitur,  minori  negotio  facies  cognofcitur.  Quoties 
vero  poft  longiorem  temporis  moram  dolorum  vis  ca- 
put  iaminpeluis  cauitatem  depegerit,  cunclae  partes  tu- 
mefcunt,  &  in  aiium  habirum  ita  abeunt,  vt  cognitu 
fiant  dirKcillimae.  Quare  exacVior  exploratio,  quae  o- 
mnem  partis  praeuiae  ambitum  acutilfime  indagat,  vtique 
requiritur. 

§.     518. 

Faciem  proiapfampropriaepartesdeterminant,  frons 
puta,  oculi,  nafus,  genae,  os.      Contenta  autem  oris, 
lingua  nimirum  &  mandibulae,  praeeipua  faciei  criteria 
exhibent,  ipfamque  oris  aperturam  ab  inteftini  recli  exitu_ 
optime  diitinguunt. 

'  ,  ".  §•  519. 
Siniftris  aufpiciis  huius  psrtus  negotium  geritur. 
Ob  rationemenim  (.§.  510.)  di&am,  dolorum  vis  non 
folum  multum  minuitur,  fed  &  aliqua  faciei  pars  ^per- 
turae  peluis  fuperiori  infixa  eit,  fiue  frons  illa  fit,  fiue  rnen- 
tum,  fiue  aiia  quaecunque  particula:  premi  autem  in 
peluis  formam  ofTa  faciei ,  velut  illa  cranii ,  cum  prae- 
uium  occiput  eft,  nequeunt ;  folidiora  quippe  & 
fine  mediis  membrauulis ,  harmonia  iuncla.  Quin  imo 
a  natura  hic  partus  faepe  abfolui  nequic 

§.  520 


224     C.  XVII.  S.  III.  SITVS  CAPITIS  INIQVVS. 

§.     520. 

Triplex  cardinalis  faciei  praeuiaemodus  obferuatur. 
Solent  tamen  varii  etbm  pofitus  intermedii  obferuari, 
cx  cardinnlibus  diiudicandi. 

Ius  eft,  qunndo  propter  fubitaneos  &  praematuros  do- 
lores,  vtero  etiam  optime  fito,  fronr  ab  ojfe  pubis 
retinetur ,  metitum  verp  ad  os  facrum  dtrigitur;  ab- 
domen  foetus  ad  dorfurn  matris ,  eiusdem  dorfum  ad 
huius  abdomen  :  coilum  multum,  cum  foetus  peri- 
culo,   extenditur. 

§.        $21. 

VaLentiorum  vis  d  lorum  huncpartum,  lentiorem 
tnmen,  abfoluit,  fi  minor  frontis  portio  ofli  pubis  in- 
haeret,  Cjuae  nempe  a  doloribus  in  peluim  fenfim 
deprimitur. 

§.     522. 
Si  mox  etiam  pcft  liquoris  amnii  effluxum  praefens 
fuerit  operatorr  fequens  auxilium  ferre  poteft. 

«)  Tempore  dolorum  intercalnri  femina  fupina  cubat 
&  tranquilla ,  nixibus  minime  agitata. 

(3)  Operator  mamjm  in  vterum  demittit,  &  digitis  ex- 
panfis/Collum  absque  preffione  compleclens,  hume- 
rum,  quanta  vipoteft,refundit;  quo  fit,  vt  fua  fpon- 
te  fronte  ab  ofle  pubis  foluta ,  caput  in  peluim  de- 
cidere  &  facili  opera  in  axin  reduci  queat. 

*y)  Redu&io  in  axin  fitumque  naturalem  digitorum  vel 
veelis  inter  os  pubis  &  frontem  pofitione  perficitur. 
0)  Quo  fado  parturiens  in  fohtum  (itum  reponitur. 

$•      52?. 
Foetus  quidem  Iaeditur,  fed  in  debitum  fitum  non 
collocatur ,  fi  fme  hac  reiufione  laepius  contrectatur, 

vana 


C.  XVII.  S,  III.  SITVS  CAPITIS  INIQWS.     n$ 

vana  illum  in  axin  fpereducendi.  Minus  itaquelaudan- 
di  funt,  qui  digitum  in  os  immittunt,  inferiorem  ma- 
xiilam  luxaturi  vel  fracluri.  Contufiones  faciunt,  qui 
inutili  opera  faciem  prehettdunt,  vifionem  laedentes, 
ii  oculos  comprimunt. 

§.  5^4. 
Quodfi  vero  fitus  vteri  obliquus  concurrlt ,  vel  maior 
faciei  portio  fuper  ofTe  pubis  haeret,  nihil  eft,  quod 
caput  in  rectum  fitum  reducere  tentemus ;  fed  continuo, 
fi  modo  liceat,  foetus  pedibus  eft  extrahendus,  vel 
forcipe,  fi  pedes  nullo  modo  arripi  pofTunt;  non  prae- 
termiffa  in  eafupeilimo,  iun&is  nempe  viarura  non  fu- 
perandis  anguftiis,  capitis  imminutione. 

§.     $*$• 

ilduseft,  quando  ©b  foetum  fupinum,  fubkaneos  &. 
praematuros  dolores,  vtero  etiam  optime  fito,fronf 
ab  effefacro  retinetur  mentnm  veroad  os  pubis  vergi- 
tur  ;  abdomen  foetus  abdomini  matris ,  dorfum  dor- 
fo  opponitur. 

§.     §26. 

Vis  dolorum  valentiorum  quandoqiie ,  fed  dulici- 
lius,  hunc  partum  abfoluit. 

§.     $%1. 
Medicus  etiam  temporius  praefens  eundem  iuuat,  11 

#)  Manum  duciu  parietis  vaginae  pofterioris  intra 
vaginam  ducit,  palma  quidem  verfus  caput,  dor- 
fo  verfus  inteftinum   reelum  conuerfo. 

|3)  Eadem  infra  frontem  vsque  adada,  fub  primura 
doloris  impulfum,  frontem  verfus  os  pubis  deprimit. 

•y)  Si  manus  non  fufficit,  ve&e  vti  poOiimus. 

P  #»   5%S* 


226     C.  XVIL  S.  m.  SITVS  CAPITIS  INIQVVS. 

Irrito  hocee  artificio  fbetuque  viuente,  pedibus, 
f\  quidem  id  fieri  poteft,  extrahi,  vel  forcipe  pre- 
hendi  fbetus  debent.  Quodfi  vero  lingua  immota  eius 
mortern  denunciauit ,  vel  alia  via  operator  incedere  ne- 
quit ,  bini  digiti ,  quousque  fieri  iicet ,  in  os  intrudi , 
&incuruati,  vncorum  adinftar,  caput  attrahere  poflunt. 

§.  S29- 
Illius  eft,  qmndo  ficies  in  tramuerfum  pofita  efl,  ita 
vt  frons  ad  vnum  os  ilium  vergat,  mentum  ad 
alterum.  Quandoque  frons  dependet,  reliqua 
faciei  pars  vni  ofiium  ilium  opponitur,  occiput 
latam  expanfionem  alterius  replet:  quin  exploranti 
digito  auris  obuiaflt,  eminentiis  fuis  atque  cauita- 
tibus  dignofcendk. 

§•     5  3°«  ' 

Si  fatis  in  tempore  medicus  accedit, 

e&)  Frons  vel  occiput  vefte  deprimi  potefi:  in  peluim. 

(3)  Si  labens  caput  vel  ad  anteriora,  vel  pofteriora 
dirigitur ,  humeros  laterales  indicans ,  reliquum  ne- 
gotium  natura  abfoluere  foleu 

*y)  Sin  humeri  oflibus  inhaereant,  fequentis  (§.  533, 
fqq.)  ipeciei  partus  orkur. 

§.  531. 
Si  minus  di&um  artificium  fuccedit  &  vterus  prae- 
cipue  (ceu  frequenter  accidit)  obliquus  iungitur ,  abs- 
que  inutili  redu&ionis  opera  ,  mox  pedibus  infans  ex- 
trahatur,  vel  forcipe,  fi  pedes  afTequi  non  bene  da- 
tum  eft,  non  neglecla  in  peflimo  cafu  capitis  immi- 
nutione. 

§*  532» 


C  XVII,  S.  III.  SITVS  CAPITIS  INIQVVS     2*7 

§.     532. 
SI  infantis  nucha  digito  occurrit,  eadem  funt  no- 
tanda  (cf.  vtique  §.  501.). 

1 
§•  5  3  J* 
Illto»  Vertex  quidem  primus  ofFertur,  vterusque  m 
axi  peluis  haeret ,  fed  foetits  in  latus  ita  eft  conuer- 
fus,  vt  facies  alterutrum  os  ifchii  refpiciat,  &  hu- 
merorum  vnus  fuper  offe  pubis  haereat,  alter  fuper 
offe  facro. 

§.  5  34* 
Hoc  quidem  cafu  caput  peluim  rke  intrnt,  atque 
ad  orificium  vsque  vaginae  absque  impedimento  deci- 
dit9  quin  imo  extra  vaginam  quandoque  protruditur; 
cumprimum  vero  iftud  itineris  emenfum  eft,  fubfiftit, 
valentiflimi  dolores  nihil  proficiunt,  partes  inflam- 
mant,  ceffant.  Neque  tamen  matricis  obliquus  fitus, 
neque  capitis  vitium  obferuatur.  I^on  fblus  autem  fa- 
ciei  fitus  lateralis  dicla  mala  facit,  fed  iuncius  humeris 
ad  oifa  pubis  &  facrum  Iocatis:  fiquidem  ille  folus  pel- 
«i  non  male  aptatur,  facilem  atque  auxiiii  liberurn 
partum  relinquens, 

§.  53  5. 
Dida  (§.  pr, )  figna  fi  praefentia  fberint,  &  caput 
cxtra  vaginam  non  haereat,  dubium  eft;  vtrum  hu- 
meri  offi  pubis  &  facro<innitantur,  an  fim  nimis  lati^ 
an  funis  velnimis  breuis  fit,  velcollumambiat,  anfbe- 
tus  brachia  iuper  dorfo  decuffatim  refleclantur ,  an  ab- 
^omen  fit  inrlatum,  an  ipfe  foetus*fir  monftrofus. 

Vt  itaque  omnis  dubitatio  tollatur,  digitus  ipfum 
caput  exploret  &,  quamnam  in  plagam  facies,  atires 
&  fons  puliatilis  cum  futuris  vertantur,  determinet: 
«juae  quidem  partes  fi  pro  hoc  partu  faclendo  locatae 

.    P  2  depre- 


228     C.  XVII.  S.  M  SITVS  CAPITIS  INIQVVS. 

deprehenduntur ,  &  peculiaria  figna,  alia  impedimenta 
(§.  pr.)  denotantia,  non  adfunt,  humeros  in  peluim 
niti  cexta  res  eft. 

§.      511* 

Quodfi  caput  iam  extra  vaginam  haeret,  facilius 
auxilium  ferre  licet , 

a)  Vt  inhaerentes  oflibus  humeri  eo  facilius  foluantur, 
modice  corpufculum  repellitur. 

(2)  Ad  vtramque  aurem  caput  prehenfum  ita  in  illud 
latus,  in  quod  facies  inclimt,  vertitur,  vt  haec  os 
facrum  refpiciat,  corpufculumque  illam  verfionem 
fequatur.  Si  violenter  caput  trahitur,  fme  trunco 
auellitur. 

§•    ??e. 

Haecce  autem  verfio  fi  minus  fuccedit,  bracrmim 
folui  debet:  quod  vt  rite  fiat, 

#)  Vna  manus ,  collo  comprehenfo ,  caput  verfus  os 

pubis  eleuat,  quod  fimul,    ne  pondere  fuo  labatur, 

continet. 
|3)  Altera  vero,  duclu  pofterioris  in  vagina  parietis  in- 

tra  vterum,  ad  humerum  vsque,  penetrat. 
*y)  Hoc  dein  humero  duce  bini  digiti  ad  fTexuram  vs- 

que  cubiti  repunt. 
d)  Incurui  illam,  vel  (i  arripi  nequit,  cubitum  ipfum 

prehenfum  educunt. 

■t)  Ne  ofla  frangantur,  vel  perinaeum  laedatur,  •  arcu 
faclo  non  in  recla  linea ,  ifta  traclio  perficitur. 

£)  Vix  vnquam  obtuforum  vncorum   vel  laqueorura 
vfus,  incommodus  atque  periculofusr  requiritur. 


i  C.  XVII,  S.III.  SITVS  CAPITIS  INIQVVS.     229 

§•      53P- 

Ita  foluto  brachio , 

(i)  Vna  operatoris  manus  caput  prehendit,  binis   di- 
*     gitis  in    os   demiffis,  reliquis  ad  latus  ita  colloca- 

tis,  vt  pollex  fupra  aurem  feratur. 
|3)  Akera  manus  folutum  humerum  arripit. 
7)  lun&o  motu  facies  deorfum  verfus  os  facrum ,  hu- 

merus  vero  furfum  vsque  eo  fertur,  donec  foetus 

debitum  fitum  cbtinuerit. 
<S)  Tandem  parturiens  nixus  addit  & 
2)  Foetus  extrahitur. 

§.     540- 
Qusmdiu  vero  caput  intra  vaginam   latet,    huic 
artificio  locus  non  eft,  nifi  prius  caput  foluatur,  quod 
quidem  fequenti  modo  perngi  debet. 

u)  Nixibus  fuis  parturiens  eodem  tempore  capitis  de- 
preflionem  iuuare ,  quo  medicus  eandem  molitur. 

P)  Vtriusque  manus  bini  digiti,  index  puta  &  me- 
dius,  fimul  irvvaginam  ita,  vt  caput  inter  &  os  pu- 
bis  ferantur,  demitti. 

7)  Caput  ab  offe  pubis  verfus  os  facrum  deprimi. 

$)  Expanfi  digiti  circum  caput,  donec  ad  perinaeum 
peruenerint,  agi. 

g)  Hoc  vna  cum  coccyge  in  partem  pofteriorem  mo- 

veri. 
£)  Eodem  motu  perinaeum  cum  vagina  furfum  pre- 

mi ,  vt  foetus  collum  amplectatur, 

q)  Caput,  quoad  licet,  exprimi. 

§•      54*. 
Cum  digiti  huic  negotio  perflciendo  minus  fuffes 
Cerint,  capite  ab  ofle  pubis  deprefTo, 

P  3  a)  In- 


230     C.  XVII.  S.  III.  SITVS  CAPITIS  INIQVVS. 

a)  Integra  manus  in  vaginam  vsque  eo  feratur .  vt  di- 
giti,  retro  aurem  lati,  integrum  caput  ampleclantur. 

/3)  Vnius  manus  bini  digiti  caput  ab  offe  pubis  de- 
primant. 

7)  Altera  vero  manus,  intra  vaginam  haerens,  fur~ 
fum  &  retrorfam  moueat  perinaeum,  &caput,  do- 
nec  prodierit,  adducat. 

0)  Eodem  tempore  parturiens  nixus  edat, 

s)  Nifi  manus  fufficit?  vectis  adhiberi   debet. 

$•  542. 
Quodu*  hac  etiam  ratione  caput  folui  nequit ,  & 
alia  impedimenta  iniquo  fitui  sdiunguntur,  forceps,  le- 
ge  artis  appllcata,  ita  mouetur,  vt  primum  humeri 
parum  pro  aptiori  folutione  refundantur,  dein  facies 
verfusos  facrum  voluatur,  foetusque  fimul  educatur. 
Si  paragomphofis  iam  acceffit,  cranio  adaperto,  volu- 
men  prius  imminuendum  eft.  Quin  minuto  volumine 
manusquandoque  ad  humeros  foluendos  penetrare  pot- 
eft,  quibus  deln  commode  foetus  extrahitur. 


Cap* 


Cap.   XVII. 
Sect.  IV. 

PARTVS    DIFFICILIS  ET  PRAETER- 

NATVRALIS  PROPTER  IMPEDI- 

MENTVM  QVODDAM  IN 

CORPORE  FOETVS 

JPRAESENS. 

§•     543- 

Si  caput  &  vterus  debico  iitu  locati  funt,  &  mole  ni- 
mia  caput  fe  ipfum  non  remoratur,  caufa  minus 
expediti  progreflus  in  corpore  foetus,  vel  in  ipfa  ma- 
trice  quaerenda  efl. 

$•      544« 
Ima.    Proxima  capiti  caufa  eft,  qumdo  funiculus  vm~ 
bilicalit  circa  foetus  coUum  contorquetur. 

§•     545- 
Ex  certis  fignis  iilud  retinaculum  dignofci  nequit. 

#)  Conie&urae  locus  eft  fi,  nullo  diclorum  (§.  543.) 
impedimentorum  praefente,  a  quouis  quidem  do- 
lore  caput  promouetur,  ceflante  vero  dolore  ad- 

,  vsque  altitudinem  fere  ,  qua  ante  doiorem,  haefit, 
retrogreditur,  Ita  quidem ,  quod  caput  retrahit , 
impedimentum  adefle  patet. 

(3)  Quandoque  lentius  caput  a  minus  valentibus  dolo- 
ribus  promouetur. 

7)  Diclum  fignum  confirmatur,  fi  eo  tempore,  quo 
caput  prorupturum  eft,  fanguinis  copia  pudendis 
exftillat.       Quando  dolores  ceffant,    vteri  fundu* 

P  4  rece- 


232    C.  XVII.  S.  IV.  IMPEDIMENT.  IN  CORPORE. 

recedit,  &  caput  cum  funiculo ,  ex  contorfione  ni- 
mis  breui,  cohaerens  fecum  ducit:  hoc  vero  refi- 
flens'  funiculum  ita  attrahit ,  vt  placencae  pars~  foluta 
fanguinem  fundat. 

§.     54^- 
Iftum  quidem  partum  naturae  vis  vtplurimum  ab- 
foluit,     fed    naturali  lentiorem  &  maximis  interdum 
cum  laboribus,  variisque  pro  matre  &  foetu  pericu- 
lis.     Siquidem. 

it)  Tenfus  funis  collum  foetus  fortius  quandoque  con- 
itringit,  liberum  fanguinis  per  caput  circuluminter- 
cipit,  liuidurn  caput  reddit,  quin  rariori  in  cafu 
enecat. 

(3)  Soluta  ab  vtero  violenter  placenta  periculofum  fan- 
guinis  fluxum  fubinde  facit,  vteri  inuerfionem  la- 
cerationemque. 

*y)  Ipfe  etiam  funis  alias  rumpitur,  fanguinis  copiam 
efTufurus :  alias  placenta .  laceratur  cum  periculis  fu« 
pra  (§.  3  6o.)  expofitis. 

§•  -  547- 
Leuiorem  licet  partus  gradum  naturae  committere 
poffimus;  fallere  tamen  obftetricantem  non  debet  ap- 
parens  partus  propinquitas.  Ne  nimium  parientis  vi- 
res  frangantur,  artis  opera  accedat  oportet,  difFerens 
pro  difTerente  partus  progreflu  &  periodo :  quin  non- 
tiunquam  omni  dolorum  molimine  fuperius  efl  funis 
impedimentum. 

§.  548. 
Funis  breuitas  liberiorem  capitis  progrefTum  ad 
aperturam  vsque  peluis  inferiorem  vtplurimum  non 
imrJedit ;  fed  poftquam  caput  vsque  eo  delapfum  efr , 
impedimenti  vis  maxima  apparet,  cum  triplici  fere 
cuentn*  i°) 


C.  XVII.  S.IV.  IMPEDIMENT.  1N  CORPORE,  235 

i°)  A  fola  natura  caput  exprimitur  totumque  infantis 
corpufculum  leui  tradione  ex  facili  foluitur. 

20)  A  fola  quidem  naturacaput  exprimitur,  corpufcu- 
lum  autem  prius  folui  nequit,  quajn  fune  collum 
liberatum  eft. 

30)  A  fola  natura  caput  exprimi  nequit. 

§•     549- 
In  prima  fpecie  fequens  auxilium  iuuat. 

a)  Vt  eo  melius  atque  citius  caput  prodeat,  fub  quod- 
uis  doloris  inkium  vnus  akerue  digitus  caput  ad 
tempora  prehendere  atque,  ne  recedere  poflit,  fir- 
mius  detinere  debet. 

|3)  Inde  feniim  caput  eousque  trahere,  donec  inte- 
grum  corpufculum,  fi  ex  facili  fequitur,  folutun» 
fit.  Simul  miniftra,  ne  foetus  cum  vtero  afcendat, 
modefte  abdomen  deprimac. 

<y)  Cumprimum  hoc  factum  eft,  funis  leuiter  trahicur 
&  circa  infantis  .caput  flecYitur. 

§♦     550. 

Quum '  moderate  traclum  corpufculum  non  infe^ 
quitur,  ipfum  licet  caput  ante  pudenda  pendeat  &  fu- 
nis  collum  ambiens  appareat  (§,  548.  n.  2.). 
ec)  Funis  pnrs  placentam  refpiciens  leuiter  attrahatur. 
P)  Caput  illuc  fleclatur. 
*y)  Funis  circa  caput  voluatur. 

Hac  operatione  funis  liberstur,     impedimentum 
remouetur  reliquumque  partus  facile  perficitur, 

$.     5  5*. 
Quodfi  yero  ifto  artificio  vti  non  liceat  operatori, 

«)  Funis  forfice  obtufa  &  incurua  difcindi. 

P  5  (3)  Foe- 


234  C.  XVII.  S.  IV.  IMPEDIMENT.  IN  CORPORE, 

P)  Foetus  ipfe  celeri  motu  extrahi. 

*y)  Si  retardetur  tratlio,  extrema  funis  fanguinem  fun- 

dentia,  digitis  pollice  &  indice  comprimi. 
S)  Cum  primum  foetus  folutus  eft,   funis  pars  ex  ea- 

dem  pendens  a  feruiente  deligari. 
e)  Placenta  ab  operatore  folui  debet, 

Hac  ratione  obftaculum  tollitur&,  negotio  velo- 
ciusperacto,  largior  fanguinis  profufio  metuenda  non 
eft. 

§.     S5~- 
Quoties    a  fola  natura  caput  non  cxprimitur   (§. 
54$.  n.  5.)»  ars  accedat  oportet.     Quare 
a)  Integra  forfan  velsmenta,  vt  cum  capice  retrahens 

fundus  (§♦  545.  n.  7.)  fubfideat, iacerentur. 
|3)  Methodo  fupra    (§.   498.)    tradita  caput  expri- 

matur. 
7)  Quae  fi  non  fuccedit,  extrahatur  forcipe. 
2)   Funis  comparens  discindatur  (§.  pr.). 

§•      553- 
Placenta  extra&a  manum  medicus  in   vterum  de~ 
mittito,    fundumque  a  violenta  funis  traclione  ad  inter- 
na  verfum,  refundito  (■$•  367.)- 

§•  5  54- 
Ilda.  Rariori  etiam  in  cafu  hreuitar  funir  nimia  par- 
tum  retardat,  vel  impedit:  quo' quidem  in  cafu 
re&e  os  vteri  aperitur  atque  dubie  impedimentum 
ante  natum  corpufculum  cognofcitur ,  ex  fuperioris 
fere  partus  fignis  (§.  545. );  nifi  quod  nil  funis  cir- 
ca  collum  compareau 

§•     55  5* 
Solet  fere  in  hoc  cafu,    nm*  id  arte  impediatur, 
vel  violenter  placenta  ab  vtero  folui ,    vel  funis  dis- 

rum- 


C.XVII.  S.  IV.  IMPEDIIVIENT.  IN  CORFORE.  255 

rumpi,  fiue  ad  vmbilicum  id  flat,  fiue  in  vicinia  pla- 
centae  (cf.  $.  546.  j3.  7. ). 

§.     5  5$- 
Auxilium  medici  fere  cum  illo    conuenit,    quod 

fuperior  partus  requirit  (cf.  §.  548.  fqq.)>;  [nil  funis 

circa  collum  voluipoffe,  fua  fponte  patet.     SinguJa- 

res  cautelae  fint : 

a)  Si  ad  fuperiorem  peluls  aperturam  caput  diu  fub- 
fiftit,  atque  ad  eiusdem  latus  manus  in  vterum  per- 
gere  poteft,  non  foram  impedimenti  caufam  retiius 
intelligit,  fed  funem  lacerando  tollit,  poftquam  in 
vtero  foetus  ita  compofitus  eft ,  vt  velociter  pedi- 
bus  ad  abdomen  extrahi  &i  ligari  funis  poflit. 

P)  Quum ,  ad  vmbilicum  foetu  nato ,  ex  mira  tenfio- 
ne  ifta  breuitas  cognofcitur,  prehendi  vna  manu, 
ne  ad  vmbilicum  rumpatur,  funis  debet,  dum  ake- 
ra  foetum  trahit. 

Illa  Rara  partus  fpecies  eft ,  qua  nimis  lati  humeri, 
cum  ampliori  corpufculo ,  obftaculum  ponunt. 


§.     558. 

Cum  foetu  quidem  in  latus  conuerfo  figna  (§. 
534.  &  535')  deferipta  fere  eadem  funt;  fed  ad  ex- 
ploratum  caput  ($.  536«)  omnia  pofitu  naturali  de- 
prehenduntur. 

§•     5  59- 

Nil  pro  foluendo  corpufculo  requiritur,  nifivt 

et)  Gnauiter  caput  trahatur,  quod  vel  manibus  tem- 
pora  amplexis  (  §J  549.  )  (  fiue  intra  vaginam  la- 
teat,  fiue  extra  eandem  propulfum  fit)  perflcitur, 
vel  foreipe* 

P)  Si 


236  C.  XVII.  S.  IV.  IMPEDIMENT*  IN  CORPORE. 

(3)  S\  vlterius  humeri  refiftunt,  brachia  foluuntur  (§. 
5  3  S. )  ?  iisdemque  prehenfts  agitatum  etiam  corpus- 
culum  excutitur. 

§.  5  6o. 
Caput  quandoque  extra  pudenda  haeret,  ta&us 
funem  collo  circumpofttum  non  deprehendit,  orifi- 
cium  vaginae  circa  collum  laxe  folurn  conftringitur; 
neque  tamen  caput,  a  triigno  etiam  dolorum  momen- 
to^  vlterius  promouetur.  Brachia,  abdomen  inflatum, 
mouftrofa  foetus  conformatio,  obftaculum  hoc  cafu 
facere  poflunt*  > 

§.  $6\. 
IVa.  Braehja  dorfo  decuffatim  incumbentia  oflibus  pu- 
bis  inhaerent,  &  viteriorem  corporis  progreflum  ita 
impediunt,  vt  potius  frangantur,  vel  coiium  rum- 
patur,  quam  a  vehementiflima  dolorum  vi  foetus 
promoueri  pofllt. 

§.     $-6"v 

Quamobrem,  vt  foetus  n^afci  queat,  hrachia  fol- 
uenda  funt  (§  538.)?  quibus  folutis  foetus  reliquUm 
faciilime  extrahitur,  Ifla  vero  folutio  foiis  quando- 
que  foetus  manibus  arreptis  perfici  poteft. 

Similis  etiam  brachiorum  folutio  perflcienda  eft, 
fi  foetus  abdomen  eft  inflatum,  vel  monftrofam  foe- 
tus  conformationem  habet,  quare  in  caufr(§.  $60.), 
dubia  brachiorum  folutio  femper  praecedere  debet. 

§.     564. 
Va.  Quodfi  itaque  brachiis  folutis  truncus  tion  fequi- 
tur,  manu  in  vterum  demifla  in  caufam  remorae  in- 
quirendum  eft,  quam  quidem  abdomen  foetus  aere 
vel  liquore  tumidum  facile  demonftrat. 

§•  5<>5. 


CXVII.  S.  IV.  IMPEDIMENT.  IN  CORPORE.  237 

§♦       0f      ' 
Quo  melius  autem  truncus  extrahi  poflit, 
a)  Sub  axillis  foluta   brachia  prehendi  debent,  trun- 

cus  hinc  inde  moueri  &  moderato  motu  extrahi. 

Ita  fenfim  inflans  fluidum  ita  diftribuitur,  vt  prodi- 

re  abdomen  poflit. 
(3)  Si  qua  vero  tanta  fluidi  copia  abdomen  eleuat,  vc 

parum  fuccedat  ifta  agkatlo,    non  nifi  in  apertura 

abdominis,  quae  inflrurnento  quodam  fecante  £t, 

fpes  fupereft,  eo  fine  facla,  vt  efTufo  fluido  abdo- 

men  fubfideat. 

;    §.    $66. 

Simili  artificio  vtendum  efl',  quando  tumor  cyfti- 
cus,  aquofus,  corpufculi  integumenta,  prouti  obfer- 
vatum  eit,  diftendit. 

5-    5^7. 

Vla.  Si  quando  membrum  foetus  Jhnerfiuum ,  vel  ipji 
foetus  duplex ,  exitum  remoratur,  in  ancipiti  fpes 
eft. 

%  568. 
Exploratione  &  infolito  obftaculo  partus  fpeciem 
cognofcimus.  Caput  duplex  fl  ad  os  vteri  compo- 
nitur,  non  folum  modica  prioris  refufione  &  fa&a  ex- 
ploratione  in  alterum  incidimus ;  kd  priore  etiam  na- 
to ,  tum©rem  globofum  per  integumenta  ad  pubem 
diftinguimus.  Quum  in  vterum  pergere  manus  poteit, 
nullo  negotio  corpufculi  habitum  quemcunque  di- 
gnofcit. 

Sola  natura  quandoque  fuperfluarum  partium  ofe- 
ftacula  fuperat. 

«)  Alias  iftae  partes ,  ipfum  duplex  caput ,  ita  a  do- 
lorum  vi  compinguntur,  commode  pofirae,  v£  pel- 
vim  ampliorem  tranfeank  * 

|3)  Atfas 


tjg  C.XVIL  S.  IV.  IMPEDIMENT.  IN  CORPORE. 

(3)  Alias  neclens  duplicem  foetum  caro  vel  cutis  ita 
disrumpitur,  vt  vnus  alterumTequatur,  pofterioris 
capite  ad  prioris  pedes  locato. 

$•     57*. 
Saepius  autem  folum  artis  auxilium,     quod  dis- 

fecantibus  inftrumentis   periicitur ,  magno  etiam  cum 

parturientis  periculo,  fupereft.      Deiicl  autem  dirigi- 

que  inftrumenta  ex  regulis  fupra  (Cap.  XVI).  S.  L^ 

traditis  debent.     Speciatim 

&)  in  cafu  foetus  bicipitis  prius  caput  perforatorio  ex- 
tenuatur ,  dein  airerum  ad  orificium  ducitur  itidem- 
que  euacuatur;  ita  comprimi  a  dolorum  vi  capita 
poffunt.  Ne  emiinentia  oflicula  vaginam  iaedant, 
operator  impediat  Si  pedibus  foetus  extrahitur, 
prius  etiam  capita  extenuari  debent. 

P)  Quum  long3  foetuum  eolla  fuerint,  altero  ex- 
tenuato  partus  perrlcitur,  fiquidem  hoc  primum 
--extrahi  &  poiterius  porro  nalci  poteft.  Vel  refun- 
datur  caput,  foecus  in  pedes  conuertatur,  ad  axil- 
las  extrahatur  vnumque  caput  poft  alterum  foluatur* 

<y)  Si  fola   cute  vel  carne  partes  cohaerent,     facile 

perforatorio  caro  vel   eutis  aperitur  digitisque  vl- 

terius   laceratur;    quod  fecante  inftrumento,    cum 

oflibus  partes  necluntur,  difficiiius,  ex  regulis  in- 

»  fra  tradendis,  peragitur. 

d)  Si  pedes,  qui  deflciunt,  prehendi  nequeunt,  foe- 
tus  vel  forcipe  capiti  applicita  trahatur,  vel  vn- 
cino  parti  inferiori,  vel  digito  in  anum  foetus 
demiffo. 

$)  Si  violenter  foetus ,  iine  partium  vel  folutione,  vel 
imminutione,  trahitur,  mala  fupra  ($.423.)  nota- 
ta  oriuntur ,  quin  oflium  pubis  fymphyfis  cum  cita 
mmis  morte  disriimpkur. 


@§l#  m>  y°j&  «389        239 

Cap.   XVIL 
Sect.   V. 

PARTVS    CAPITE    PRAEVIO    DIF- 

FICILIS    ET    PRAETERNATV- 

RALIS     OB     VTERI    VEL 

VAGINAE   VITIVM. 

§*      5.7  u 

Ima  fpecies  eft,  quando  corpusculi  truncus  a  conftri- 
cio  vteri  vel  vaginae  fphineiere  retardatur, 

%  572. 
Quum  ngida  genitalia  externa  delapfo  in  vaginam 
capiti  multum  refiftunt,  o>que  vteri  non  penitus  de- 
terfum,  fed  in  limbum  durum  rigidumque  dependens 
a  defcendente  capite  ad  vaginae  parietem  repreffum 
eft;  hoc  denuo  retrahitur  &  conftringitur,  quando 
deiapfo  capite  folum  collum  refiftit.  Liuida,  quae 
vniuerfum  infantis,  vtplurimum  mortui ,  collum  ambit, 
zona  fa&am  ftriclurarn  perniciofam  indicat. 

§.  57?. 
Accidit  eti$m  vt,  neglecta  corpufculi  poft  capi- 
tis  partum  extraclione,  vaginae  fphin&er  fua  fponte 
circa  foetus  coilum  3deo  arclus  conftringatur ,  vt  a  ve- 
hementiori  dolorum  vi  ifta  contraclio  fuperari,  digi- 
tusque  ftue  violentia  collo  .&  vaginae  interferi  nequeat. 
Foetus,  impedito  fanguinis  in  caput  circulo,  praema- 
turum  diem  obk,  Quare  omni  diligentia  praecaueia° 
dum  eft ,  ne  capke  nato  truncus  refiduus  ir.aneat. 

§•   S  74* 


240  C.  XVII.  S.  V.  VTERI  VEL  VAGIN.  VITIVM. 

§•      54- 
Quando  vero 

d)  Os  vteri  col!um  ftringit ,  encheirefibus  fupra  ( §. 
498.  fq. )  expofitis  caput  exprimitur. 

(3)  Cum  vaginae  fphin&er  idem  reuincit,  folui  vincu- 
lum ,  digitis  facceiliue  copiti  &  collo  interfertis  di- 
latatoque  fphinclere,  ita  debet,  vt  truncus  capuc 
attra&um  fequi  vel,  brachiis  folutis ,  extrahi  poffit. 

§•  .5.7  5. 
Defcriptae  ( §.  pr. )  encheirefes  ab  imperitioribus 
negliguntur,  violentia  matri  &  fbetuijinfertur,  forti 
manuum  actione  caput  ita  attrahitur  vt,  trunco  non 
fequente,  ipfum  auellatur,  praecipue  fi  in  putrefeen- 
te  foetu  laxiora  fint  oflmm  ligamenta  &  inhaerentes 
carnes. 

Ilda  eft ,  quando  vterus  vel  vaglna  •prolabitur. 

§•     577. 
Orificiumvteri  acapitis,  ad  externa  pudendacom- 
pulfi,  motu  ipfum  quandoque  propellitur;  qualequid 
accidit,  quando 

a)  Peluis  apertura  fuperior  nimis  ampla  eft  (§.  14.). 
|2>)  Vterus  vel  caput  obliquum  fitum  obtinuit. 

*y)  Parturiens  iam  ante  grauiditatem  eiusmodi  prola- 

pfu  laborauit. 
5)  Ex  fua  natura  vteri  orificium  aegerrime  dilatatur, 

&  a  fpafmorum  vi  deiicitur, 

'§•     578. 
Vagina  autem  a  capitis  moqj  propellitur,  quum 
«)  Vterus  oblique  fous  eii. 

#)  Prae- 


C.  XVir.  S.  V.  VTERI  VEL  VAGIN.  VITIVM  241 

(3)  Praeuiae  partis  moles  peccnt,  fiue  capite  infans  na- 
fcatur,  fiue  natibus. 

ry)  Ipfa  nimis  laxa  propendet.  Laxitatem  inducunt, 
praeter  morbos  internos  ferofos,  p3rtus  frequen- 
tiores  &  vefica  vrinaria  tempore  partus  lotio  diften- 
ta ,  vaginamque  in  tumorem  eleuans,  Quamobrem, 
quodque  ipfa  columna  rugarum  vaginae  fuperior 
in  vaginam  prominet,  huius  columnae  prolapfus 
frequentior  in  partu  obferuatur. 

§•  S19- 
Vtr3que  prolapfus  fpecies  facillime  dignofdtur, 
Quodfi,  propter  peluim  nimis  amplam  os  vteri  depel- 
litur,  fitus  vteri  re£ius  ohferuatur,  dolorumque  vi$ 
valentior  caput  quidem  promouet,  fed  defcendit  ori- 
licium  lentiusquG  aperitur.  Exploratio  etiam  defcen- 
fum  orificii,  cum  obliquo  vtero  coniunclum,  reliquss- 
que  fpecies  determinat. 

Partum  remoratur  hic  defcenfus,  parturienrem  tur- 
bat  &  excruciat,  ac  nifi  vlterior  prolapfus  a  medico 
impediatur,  poft  partum  maior  fit,  &  feminae  fem- 
per  onerl  eft.  Quin,  fi  tota  ceruix,  fine  orificii  mu- 
tatione.  a  dolorum  vi  depellitur,  fine  artis  aiixilio 
non  abibluitur. 

§.     581. 
Si  vterus  prolabitur,.  medicina  efto. 
«)  Femina  parturiens  in  le£to  fiipina  cubet,  neque  fe- 
diliinfide.it,    neque  ingrediatur    (§.  301.  s.),    m- 
que  vaiidos  nrfus  edat. 
P)  Medicus,     fub  quouis  dolore,   oriiicium  defcen- 
dens  binis  digitis  reprimat  atque  refundat,    grato 
pammenti  opere. 

Q  7)  Caput 


i42  C.XVII.  S.  V.  VTERI  VEL  VAGIN.  VITIVM. 

*y)  Caput  extra  corpus  propulfum  a  miniftro  recipia- 
tur,  ( &  fimul  extrahatur , )  vt  refufionem  continua- 

re  medicus  poflit, 
S)  Secundae  decorticationis  ope  potius,    quam  funi- 

culi  tra&ione  foluantur. 
s)  Partu  finito  vterus  tribus   digitis ,  in  conum  forjna- 

tis,  refundatur. 
<j),  Puerpera  tranquilla   cubet,    nullis  nec  tuflis,   nec 

flernutationis ,    nec  vomitus,  nec  membrorum,  nec 

animi  motibusagitetur. 

v\)  In  grauiori  cafu ,  quo  ofll  cuidam  praeuium  caput 
inhaeret,  &  in  orificium  parum  dilatatum  non  de- 
fcendit,  pergere  manus^  operatoris  in  vterum,  di- 
mouere  caput,  veiamenta,  fi  opus  eft,  lacerare  & 
pedibus  educere  foetum  debet.  Aegrius  quando- 
que  os  vteri  claufurn  diducicur  (§.  35  1.  )♦ 

,  §«     582. 
;.■  Si  vagina  prolabitur, 

«)  Vrina,  fi  quidem  licet,  catheteris  ope  educatur 
idque,  ne  vefica  diflenta  vaginam  in  tumorem  ele- 
vet,  re  recenti  fiat. 

(3)  Eadem,  quae  §.  pr.  praecepta  funt,  &  hic  obfer* 
ventur- 

§.     5  3  3. 

Illa.  Quando  a  partu  vterus  inuertitur* 

§.     5B4. 
Malum  oritur. 
«)  Sua  fponte ,    fpafmorum  vS ,    qui  mox  a  partu  cura 
placenta  vteri  fundum  per  ceruicem  expellunt;  vd 
a  breui  fune  placentam  violenter  trahente  ( §.  $46% 

PǤ.  555.). 

P)  Ab 


6.  XVII.  S.  V.VTERI  VEL  VAGIN.  VITIVM.  243 

(3(  Ab  obftetrice,  quae  violenta  manu  placentam  non 
folutam    trahit  fundumque    educit    (§.  360.  ct. ). 
Delapfum  e  genitalibus  &inuerfum  fundum  promp- 
;  la  habere  foient. 

§.      58?. 
Inuerfum  a  partu  fundum  cognofcimus,  fi 

a)  Praeter  placentam  aliud  corpus  fpongiofum,  vel 
cruentum,  quin  largiorem  fanguinis  torrentem  fun- 
dens,  vel  fufcum ;  non  pertufam  apertura,  vcl  os 
vterireplet,  vei   vaginam,  vel  ex  genitaiibus  pen- 

(3)  In  ambitu  fulcus  inter  id  corpus  &  os  vteri  ad  per- 
perpetuam  partem,  immobilem  ducit. 

7)  Ingratum  pondus  inter  femora  femina  fentit ,  do- 
lent  lumbi,  intellini  recli  &  veficae  aperturae  ob^ 
ftruuntur. 

§,     $%6. 

Promptam  repofitionem  malum  requirit,  fi  qui- 
dem  largiori  hoemorrhagiae,  animi  deiiquiis,  nervo- 
rum  diftenfionibus,  ipfique  morti  praeuertere  yolu- 
mus.  In  vagina  inuerfus  fundus  latens  diu  fine  vitae 
periculo  moratur,  feminae  molefhis. 

§.     5  87- 
Quo  aptius  autem  vterus  inuerfus  reponatur, 

«)  Femina  velut  ad  partum  praeternaturalem  colloce* 

tur   (§.  392.  fqq.). 
j3j  Placenta  ex  fundo  forfan  pendens  degiubatur  (§. 

35  0.). 
*y)   Durus  fprfan  fundus  &  fpiftatis  humoribus  fquali- 

dus,   emoliientibus  loxetur,   folutis  fordibus.      Re- 

clum  etiam  inteftinum,    fi  fieri  potefi,  antea  elua- 

tur  &  vefica  vacuetur. 

Q  2       ■  "  ,       J)  In- 


244  C.  XVII.  S.  V.  VTERI  VEL  VAGIN.  VITIVM, 

$)  Inferior  pars  vteri  ex  vagina  pendens,  dextrae  ma- 
nus  digitis  lente  &  moderate  in  vaginam  refundatur. 
lnde  quietis  aliquid  ab  operatione  puerperae  dari 
potefr. 

g)  Simiii  encheirefi  in  vtemrn  per  orificium  reducatur 
fundus,  in  naturalem  fornicem  reprimendus» 

£)  Manus  in  pugnum  collecla  iri  vtero,  donec  circa 
eandem  hic  conitringatur,  relinquatur,  fucceffiue, 
dum  circa  digitorum  etiam  conum  vterus  coit,  edu- 
cenda.     Ita  denuo  non  relabitur. 

¥])  Per  plures  ab  operatione  dies,  puerpera  animo  & 
corpore  quiefcat,  fupina  cubet  decliui,  quoad  eius 
licet,  capite  &  contraelis  femoribus,  tenui  &  gela- 
tinofo  alimento  reficiatur.  Segnis  aluus  non  nifu, 
fed  emollientibus  clyfteribus,  excitetur ;  genitalia 
vino  aromatifato  tegantur. 


ad 


94)  Pejftria  quibus  vulgo 
retinendum  uterum  uti- 
mur  pleraque  fuis  defeftibus 
laboranr.  Interhaec  ipfa  prae 
reliquis  maiore  laude  digna 
funt  illa  conica,  ex  circulo 
eburneo  in  modum  peflarii 
rotundi  fabrefaclo ,  &,  tribus 


cruribus  globulo  in  capfa  fua 
mobih  inlixoparata  ,  quaeme- 
diante  fafcia  abdomini  cir- 
cumdu&a  firmari  poflunt,  & 
proprer  fummam  mobilita- 
tem  iitui  feminae  nullumim» 
pedimentum  producuutT 


WHk 


^o    W0  i/fr 
^Vk/P*" 


Cap. 


Cap.    XVII. 

Sect.  VI. 

PARTVS    DlFFiCILIS    PROPTER 

AVVLSVM     HVMERIS 

CAPVT. 

§.    588. 

VJmma  cum  moderatione  corpufculi  truncus  foluide- 
^  bet,  fi9  nato  capite,  vel  ipfe  truncus  obicem  po- 
nat,  vei  vteri  vaginaeque  vitium.  Quum  fine  mode- 
ratione  violenter  caput  trahitur,  ceruice  Iacerata  fo- 
lum  caput  fine  trunco  euellitur  (§.  575.):  quod  vel 
peritiflimo  euenire  poteft  in  cafu  foetus  praematuri, 
putridi,  vel  macerati,  cuius  videlicet  ligamenta  laxifli- 
me  ofta  firmant. 

§♦     5&9- 
Accidit --  illa  ruptura,  quando 

pt)  Humerorum  alter  oflibus  pubis  infidet,  alter  ofli 
facro  (§.  535.). 

P)  Humeri  nimis  lati  funt  (§.  597.). 

7)  Dorfo  brachia  decuilntim  incumbunt  (§.561.). 

5)  Abdomen  mflatum  efl  (  §,  464. ). 

g)  Foetus  duplex  eft  (§.56?.). 

g)  Corpufculum  vaginae  fphincler  retinet  (§.  573.)^ 

§•      5  00. 

Truncus  refiduus  fequenti  ratione  extrahitur. 
et)  Binos  digitos  medicus,  duce  pariete  pofteriori,  in 

vagmam  demittit. 
P)  lisdem  incuruatis  rlexuram  cubiti  foetus  alterutram 
*  attrahit» 

Q  3  7)  Bra- 


246  C.  XVIL  S.  Vi.  PART.DIFF.  PR.  AVVLS,  &«. 

*y)  Brachio  foluto  &  prope  humerum  prehenfo  foe- 
tus  corpufcuLum ,  verfus  os  facrum  depreifum,  ex- 
trahit. 

S)  Quum  non  fequkur  aorpufculum,  altero  etiam  bra- 

chio  foluto  &  vtroque  ad  humerum  prehenfo,  foe- 

tum  educit. 
f)  Si  brachium  ad  flexuram  cubiti  folui  nequit,  pre- 

henfa  manus  eripitur. 
£).  Singulare  forfin  impedimentum,  ex  regulis  fupra 

tradicis ,    remouet. 
^j)  Si  nihil  diclorum  fuccedit,  vncino  inter  coftasdeie- 

£to  trahitur  truncus. 


Cap.    XVIII. 

PARTVS   DIFFICILIS   ET   PRAETER^ 

NATVRALIS  OB  ALIAM  COR- 

PORIS  PARTEM,    PRAETER 

CAPVT,  PRAEVIAM. 

Sect.     I. 

AGRIPPARVM  PARTVS. 

'§.'    59l* 

uando  foetus  pedes  primi  ad  oriflcium  decidunt» 
partus  agripparum  oritur, 

§.      V92. 
Difficillimam  quidem  aegerrimamque  hanc  partus 
fpeciem  veteres  habuerunt;  faepiustamen  non  itarefor- 
midanda  eft,  fi  vterque  pes  excidic  &  cuncla  partus 

©ptimi 


C.  XVIII.  S.  I.  AGRIPPARVM    PARTVS.  247 

optimi  (§.  216.)  requifita,  pfaeter  foetus  habitum 
quo  in  pedes  eft  conuerfus,  adfunt.  Tametfi  enim. 
natura  rarius  iftum  abfbluit,  facili  tamen  medici,  pe- 
dQs  atcrahentis  opera  perflcitur. 

§.  593- 
Natura  huic  negotio  fufficit,  ficubi  peluis  ampla 
eft,  foetus  minor,  facies  ad  os  facrum  conuerfa ,  pe- 
dum  plantae  iunclae,  &  laca  fuperficie  fua  orificio  vte- 
ri  oppofitae,  vis  dolorum  efficax,  velamenta  rupturae 
diu  refiitentia.  Siquidem  haec  fola  orificii  vterini  di- 
duclionem  vsque  eoperiiciant  oportet,  vt  integrofoe- 
tui  via  pateat.  Quo  plura  vero  defcriptorum  momen- 
torum  deficiunt,  eo  p!us  dirlicultatis  alit  hic  partus  at- 
que  fummammedici  prudentiam  moderationemque  de- 
fiderat. 

§.     593- 

Praefagiunt  hunc  partum  primum  generalia  partus, 
ob    aliam    corporis  partem    praeter   caput  praeuiam, 
praeternaturalis  figna ,  quae  funt  fequentia* 
a)  Saepe  abdominis  moles  non  ita  regularis  eft  ac  fub 

debito  fitu. 
Q>)  Capitis  pondus  vltimis  grauiditatis  menfibus  digito 

exploranti  non  ofTertur. 
♦y)  Doloribus  accedentibus  in  vteri  orificium  nihil  vt- 

piurimum  praeter  veficam ,  vel  artus  quosdam  imi- 

nores,  nititur, 
S)  Tardius,  propter  debiliorem  preflionem ,  orificium 

aperitur^ 
e)  In  latam  fuperficiem  vefica  noii   expanditur,    fed 

mox  transuerfam  rimae  diduclae  formam  aemulatuu 

mox  longior,  laxior  molliorque  propendet. 
£)  A  velamentis  disruptis  maior  folita  liquoris  amnii 

copia  profunditur  &  dolores  vel  ceffant  vel  in  fpu- 

riosmutantur.  Q  4  '   Nates 


2  48         C.  XVUI.  S.  I.  AGRIPPARVM   PARTVS. 

Nates  praeuiae  pedesque  iuncYi  aliquam  exceptio- 
nem  admittunt.  Saepius  enim  capitis  praeuii  fpeeiem 
aemulantur,  maxime  vltimis  grauiditaris  menfibus  & 
ante  velamentorum  rupturam. 

«** 

Pedes  fpeciatim  denotantur 

&)  Incerto  figno,  mauibus  comrnuni,  quando  parti- 
culae  quaedam  minores  per  veiamenta  tanguntur. 

|3)  Certiffime  vero  velamentis  disruptis,  pes  diftingui- 
tur;  digitis  fuis,  quimanuum  digitis  breuiores  funt; 
pollice,  reliquis  digitis  continuo;  calcaneo,  mul.- 
tum  pronunente;  maileoiis  ad  vtrumque  latus  emi- 
nentibus. 

§.     596. 
Quodfi  vterqua  pes  ad  orificium  decidit ,  fequen- 
l\  ratione  foetus  extrahitur. 

«)  Ambo  pedes  fimuL  ea  ratione  recipiuntur ,  vt  digi- 
tus  medius  inter  vtrumque  pedem  haereat;  vnum 
index,  alterum  annularis,  fuper  malleoiis,  ne  gli- 
fcere  poflint,  comprehendat. 

|3)  Linea  axin  peluis  fequente  agitati  trahuntur ,  do- 
nec  furae  nudatae  fint. 

*y)  Quauis  fura  linteo  ficco ,  calefacto ,  molii ,  prehen- 
fa,  fupra  genua  foetus  deuoluitur. 

0)  Vtrum  funiculus  vmbilicalis  inter  femora  tranfeat 
difpicitur.  Quorifi  tale  eft,  pars  funiculi,  placen- 
tam  refpiciens,  attrahitur,  genufleclitur,  funiculus 
circa  iliud  volutus  fotuitur.  Solui  etiam  funis  alii 
parti.circumligatus  debet. 

t)  Solutus  funiculus  adlatus  dimouetur,  &  manu  ne 
comprimatur,  a   medico  cauetur. 

$)  Foe- 


C.  XVIII.  S.  I.   AGRIPPARVM  PARTVS.     249 

<f)  Foetus  fuper  genitalibus  porro,  genibus  &  femori- 
bus  dicla  (n°.  y, )  ratione  prehenfis,    educitur. 

>])  Pedum  tunc  digiti  n*  ofll  facro  obuertantur,  foe- 
tus  abdomini  incumbens  recle  fltus  eft :  quodh*  ve- 
ro  furfum  vergant,  dorfo  foetus  incumbens  in  ab- 
domen  reuolui  debet.     Quod  vt  rite  fiat, 

51)  Vnius  manus  palma  pubi  foetus  imponitur,  alte- 
rius  vero  lumbis,&  vnita  earum  opera  foetus  reuol- 
uitur. 

1)  Hoc  peraclo  inguina ,  linteo  ficco  &  calefadro  mu- 
nita ,  in  peluis  axi  attrahuntur ,  parturiente  nixibus 
voluntariis  hanc  educYionem  iuuante. 

%)  Foetu  fub  axillas  vsque  educto,  brachia  non  fol- 
vuntur,  fed,  hinc  inde  foetum  agitando ,  medicus 
brachia  vna  cum  capite  vlterius  producere  experi- 
tur.     Parturiens  nixus  voluntarios  vciliter  addit. 

§•  597. 
Quodii  vero  caput  prodire  nequit,  manus  oflis 
facri  dulhi  in  vterum  demifla,  in  caufam  impedimenti 
inquirat:  quod  quidem  quadruplex  efle  folet,  vel  ni- 
mis  magnum  caput,  vel  inique  locatum  vei  brachia 
decuflatim  fita ,  vel  ftri&ura  vaginae. 

§.     59§v 
Capitis  nimia  moles  accufmda  eft  quando  facie8 
os   facrum  vel  ifchium  refpicit,  capitis  tempora  bra- 
chia   fequuntur,    &  ipfum  foetus  corpufculum  iufto 
maius  eit. 

§.     599* 
Quo  melius  eiusmodi  caput  foluatur, 

a)  Brachia  fbluantur. 

(3)  Miniftra  foetus  corpufculum  contineat. 

Q  $  7)  Bini 


2*o     C.  XVIII.  S.  I.  AGRIPPARVM   PARTVS. 

<y)  Bini  manus  operatoris  demiiTae  digiti,  in  os  inie- 
di ,  maxillam  inferiorem  recipiant. 

S)  Altera  manus  fupra  humeros  ita  feratur,  vt  vtram- 
que  colli  regionem  bini  digiti,  eosdem  compre- 
hendant. 

g)  Medicus  hiuc  inde  agitando  faciemque,  vt  prima 
prodeat  ,  attrahendo  ioluere  experiatur.  Si  nimis 
refiftit  perinaeum,  capite  quaft  cuneato ,  faciem 
terebrando  in  alterutrum  latus  dimotum  foiuat. 

<j)  Trahentem  operatorem  prementes  parturientis  ni- 
fus  voluntarii  iuuent. 

§.     600. 
Qoodfi  hifce  artificiis  caput  protrahi  non  poteft, 

&)  Manum  medicus,  quae  humeris  haclenus  inhaefit, 
quoad  eius  iieri  licet,  vlterius  fupra  foetus  occi- 
put  promoueat,    alteram  ad  maxillatn  contineat. 

j3)  Vnita  opera  non  folum  occiput  deprimat,  fed  & 
inferiorern  maxillam  ad  oftium  vaginae  protrahat,  ita 
vt  integra  facies  in  confpecturn  prodeat. 

•y)  Miniftra  genua  foetus  continens ,  ipfum  verfus  par- 
turientis  puhem  eleuet. 

3)  Medicus  vlteriorem  capitis  liberationem  moderata 
agitatione  tentet. 

§.     60 1 . 

Denique  fi  nihil  omnino  ex  ha&enus  propofttis  ad 
protrahendum  caput  fuftecerit,  prouti  quidem  ac- 
cidere  folet,  fi  capitis  moles  peluis  apertura  maior 
eft,  vnicum  auxilium  fupereft,  d 

#)  Terebrando  corpufculum ,  elongatum  caput  &  de- 
preiTum  extrahitur.     Nifi  haec  opera  fuccedit, 

(3)  Crani- 


C.  XVIII.  S.L   AGRIflPARVM  PARTVS.     z.ft 


(3)  Cranio  aperto  in  occlpitis  regione,,  cerebroque 
efFufo ,  vel  aqua ,  eaput  extenuatur. 

7)  Digiti  manus  in  vterum  demiflae  maxillae  vel  or- 
bitis   iniiciuntur  & 

S)  Methodo  (  §.  pr, )  defcripta  caput  liberatur. 

§.     602, 

Quoties  brachia ,  quae  tempora  fequi  deberent 
decuflkim  fe  inuicem  incumbentia  capitis  liberationem 
impediunt,  foluenda  funt  modo  fupra  (§.  5 38.)  tra- 
dito ,  fi  prius  foetus  corpufculum ,  vt  eo  liberior  ma- 
nus  in  vterum  penetret,  in  oppofitum  foluendo  bra- 
chio  latus ,  quoad  fieri  licet ,  dirnotum  fueric. 

§.     603. 

Brachiis  folutis  fieri  quaridoque  folet,  vt  oftium 
vaginae  circufh  collum  conftringatur,  neglecla  videli- 
cet  prompta  capitis  folutione.  Digitis  vero  fenfirn  in- 
cerpofitis  facile  relaxatur. 

§.  •  6*04. 

Facies  vitiofe  compofita  fuperiora  refpicit ,  ita  vt 
mentum  offium  pubis  fymphyfi  inhaereat.     Quare 

«)  Foetus  circa  thoracem  comprehenfus,  quoad  eius 
fierilicet,  in  peluim,  vt  mentum  a  pube  recedat» 
refundatur. 

jS)  Altera  manus  illuc,  vbi  facies  haeret,  demittatur* 

*y)  Bini  digiti  ori  iniiciantur ,  eorumque  ope  facies  ita 
reuoluatur,  vt  ifchio  opponatur,  auriumque  altera 
furfum  fpeclet ,  altera  deorfum. 

5)  Vlterior  folutio  methodo  (§.  6co*  §♦)  dicla  fiat. 

§.  605 


252     C.  XVIII.  S.I.  AGRiPPARVM  PARTVS. 

§.     60  s. 

Accidie  autem,  vtvinuerfionem  corporis  fupra  ($. 
596.  n°.Sv)  defcriptam  cnput  non  fequatur;  quare 
mentum  ad  offa  pubis  fixuni  haeret,  tametfi  in  ab- 
domen  foetus  conuerius  (it.  Colium  propterea  diftor- 
quetur  &  minime  indifferens  eft,  in  quamnam  ptagam 
facies  deprimatur,  kd  in  iftam  deuoluenda  eft,  ex 
qua  detorta  fuit ;  quod  quidem  a  collo  maxime  tenfo 
determinatur. 

$.     6c6. 

Ne  foetus,  dum  capitis  folutionem  operatof  mo- 
litur,  ex  preffo  interim  fune  pereat,  medicus,  ante- 
quam  ad  caput  operatur, 

a)  Siniftram  manum  fub  tborace  foetus,  oflis  facri  du- 
&u,  ad  faciem  foetus  promoueat. 

p)  Binos  digitos  ori  ad  fauces  vsque  iniiciat,  iinguam 
deprimat ,  fauces  irritct  mucumque  elirrunet  (§.  40  7. 
2do. ).  Ita  fauces  aeque  pro  aeris  tranfitu  eluun- 
tur  ac  pro  motu  refpirationis  irritantur. 

•y)  Vt  melius  ad  os  aer  penetret,  manu  demifia  vagi- 
nam  reprimat. 

$)  Poftquam  fpiritum  foetus  traxitj  ad  capitis  folutio- 
nem  (§.  597.  fqq. )  operator  fe  accingat. 

§.     607. 

Sicubl  vnicus  pes  exitum  molitur,  fequentibus  ar- 
tificiis  vti  conuenit. 

&)  Pes  prolapfus  parum  repelli  debet ,  vt  reliquus,  os- 
fi  forfan  inhaerens,  foluitur.  Quodfi  ipfo  eo  tem- 
pore,  quo  velamenta  disrumpuntur,  praefens  efl 
jnedicus ,  vlteriorem  praeuii  pedis  prolapfum  impe- 
dire  poteft, 

P)  Ma~ 


C  XVIIL  S.  I.  AGRIPPARVM  PARTVS.     255 

(3)  Manus,  pollice  prolapii  pedisduce,  in  vaginatn 
adgenuvsque  demittitur,  ibidemque  praefens  fcrfan 
pes  alter,  iuper  malleolis  prehenius,  educitur  prio- 
rique  apponitur. 

7)  Pede  vero  altero  non  obuio  periculum  faciendum 
eft,  vtrum  vnico  pede  foetus  extrahi  poilit,  an  mi- 
nus.  iliud  quidem  fuccedere  folet,  quoties  in  ab- 
domen  vel  dorfum  pes  reuolutus  eft. 

S)  Cumprimum  inguina  apparenc,   refiduus  pes  facili 

opera,  digiti  in  plicam  infertione,  foluitur. 

« 

§.  60  3. 
Quodfi  vero  vnicum  pedem  atraclum  foetus  non 
fequitur,  obftaculum ,  quod  iniquus  alterius  pedis  fi- 
tus  obiicit,  violentia  vinci  nequit,  fed  moderata  pedis 
foiutione  femoueri  debet.  Quae  vt  rite  peragatur,  fe- 
quentia  medicus  notato. 
a)  Pedem  delapfum  fafcia  fuper  malleolis  circumdu- 

&a  contineto. 
(3)  Eundem,  vc  reliquus  facilius  folui  queat,   parum 

repellito. 
«yj  Poliice  praeuii  pedis  duce  manum  ita  ad  malleolos 

reiidui  pedis  vsque  promoueto ,    vt  auerfa  pars  pro- 

lapfum  pedem  refpiciat. 
I)    Super  malleolis  reiiduum  pedem  prehendito.    > 
i)  Eundem  verfus  corpufculum  ex  parte,  cui  infixus 

haeret,  retrahito  penitusque  educito. 

8)  Fafcia  arrepta ,  quem  forte  foetus  recepit  priorem 
pedem,  iungito. 

vj)  Negotii  reliquum,  vt  fupra  (§*  $96*)  pratceptdm 
fuit,  perfkito. 

Cap- 


Cap.   xviil 

Sect.  II. 

PARTVS    DIFFICILIS  ET    PRAETER- 

NATVRALIS  OB  GENVA  AD  OS 

VTERI  CONVERSA, 

§.    609. 

Quando  corpus  quoddam  durum ,  gihbum ,  ad 
^trumque  latus  planum,  pone  fe  plicam  recon- 
dens ,  orificio  vteri  opponitur  ,  genu  vel  cubitus  prae- 
vius  denotatur.  DifFerentiam  deterrninant  condyli 
prominentes  magis  in  cubito ,  &  pateila  in  genu  mobiiis. 

§.      610. 

Genu  vero  delapfum  e(Fe  vlterius  conftat,  quando 
operator  manum  adusque  extremitatern  partis  praeuiae 
promouet,  atque  pedi  extremo  occurrit  (§.  595. K 
quem  etiam,  vt  operatio  citius  peragatur,  fuper  mal- 
leoiis  facile  prehendit,  ad  latus  dimouet,  extrahit, 
partumque  fectione  praecedente  defcriptum  efficit. 

§.     611. 

Ipfa  non  raro  natura  genu,  praecipue  quando 
vtrumque  in  vtero  decidit,  exprimit.  Quin  prehenia 
genua  operator,  fine  pedum  folutione,  attrahere  po- 
teit,  praecipue  fi  ftrictim  vterus  foetum,  amnii  iiquo- 
re  duitum  efFufoj  ambit. 


^ 


iip 


Cap* 


Cap.    XVIII. 

Sect.  III. 

PARTVS  DIFFlCILIS   ET  PRAETER- 

NATVRALIS  PROPTER  CLVNES 

AD  OS  VTERI  CONVERSAS. 


F 


§.      612. 

oetus  vel  in  vtero  re&o,  vel  in  oLliquo  in  clunes 
efle  conuerfus  poteft. 


§.     613. 

Quoties  in  vtero  re&o  clunes  deuoluuntur,"  ca- 
put  fere  praeuium  mentiuntur  ignarasque  decipiunt. 
Nates  enim  in  vteri  oriiicium  impulfae  duriores  funt, 
prominent,  eoque  magis,  quo  maiori  vi  pofl  amnii 
liquoris  efRuxum  adoIoribusfuerintcomprefTae.  Dignor 
fcuntur  autem 

U)  Ex  inteftini  recli  apertura  in  longa  valle  media,  cu- 
ius  vallis  alterum  extremum  genitalia  terminant,  al- 
terum  os  coccygis. 

j3)  Inteltini  recli  apertura  abilla  oris  diflinguitur,  quod 

haec  latius  hiet ,  iinguamque  atque  m3xillasrecondat 

(ef.  §.  518.). 
/y)  Meconium  craflum,  fufcum ,  tenax ,  digitis  adhae- 

rens,  minus  foetens ,  exparteoblataprofluens,  idem 

confirmat. 
8)  Quodfi    digiti  explorantes  vlterius    progredi  pos- 

funt  extremitates  inferiores,  natibus  perpetuae,  diftin- 
clionis  certitudinem  abfoluunt. 
g)  Nihil  ofllum  mobilium,    vel  acutorUm  marginum 
velut  in  capite,  tangitur. 


i$ 6  C.  XVIII.  S.  III.    CLVNES   PRAEVIAE. 

§.  614. 
Partus  hic  defcripto  ( Cap.  VIII.)  facili  penitus  &- 
miliseft,  quoties  ampla  eifc  peluis  &  minor  foetus. 
Qu^propter  etiamaquea  vefica,  a  dolorlbus  ad  osvteri 
depuifa  in  latam  fuperficiem  expanditur,  quae  in  reli- 
quis  partus  fpeciebus,  quibus  ifoetus  ifi  aliam  praeter 
caput,  pnrtem  conuerfus  eft,  oblonga  vtplurimum  de- 
prehenditur  (cf.  §.  594  ).  Facili  quoque  opera  vteri 
©rificium  aperitur,  foetusque  excidit. 

§.     615. 

Quotiescunque  vero  vel  peluis  anguftior  eft,  vel 
foetus  maior,  nates,  femoribus  reflexis,  aegerrime 
aperturara  peluis  tranfeunt ,  quam  volumine  fuo  exce- 
dunt:  quapropter  vis  maxima  dolorum ,  fiiepiusque 
repetsta  requiritur.  Femora  etiam,  ventri  appofita, 
abdomen  violenter  comprimunt,  meconium  expri- 
munt,  fanguinis  circulum,  vafis  anguftatis,  retardant. 
Ih  matre  conuulfiones  &  perinaeiruptura  metui  debentr 

§.     6 1 6. 

Si  quando  medicus  iam  ante  velamentorurn  ruptio- 
nem  praefens  fuerit,  praeftat  vtique  manus  opera  par- 
tum  abfoluere,  quam  incerta   benigni  euentus  natura- 
lis  ( §.  614.)  fpe  denraleeri.      Quocirca 
a)  Eodem  momento ,  quo  liquor  amnii  profiuit,  ma- 

num  medicus  m  vterum  demittat. 
P)   Dum  in  vterum  rnanus  pergit,   clunes  ad  latus  di- 

moueat  eo  fcopo,  vt  pedibus  via  paretur. 

•y)  Vtrumque  fucceffiue  pedem  fuper  malleolis  pre- 
hendat, 

S)  Ad  latus  reuolutum  educat. 

«)  PartumabfoJuat  (§.  506.). 

i)  Si 


C.  XVIII,  S.  III.  CLVNES  PRAEVIAE.     257 

£)  Si  difficilius  negotium  fuccedit,  Fafcia  pedes  fir- 
mari,  &  dum  haec  trahicur,  corpufculuni  repelli  poteft. 

Quodfi  vero  ferius,  vtero  ar&ius  natibus  apprefFo., 
medicus  acceiferit,  atque  dolorum  vis  viguerit,  latius 
eft  negotium  naturae  committere,  quam  vterum  vio- 
lenta  diflenftone  agitare.      Id  vero  agat  medicus,    yj- 

#)  Perinaeo  atque  ofTe  coccygis  repreflo,  ipferiorem 
peluis  aperturam  ampliorem  reddat. 

|3)  Cumprimum  jnguina  apparent,  vno  alteroue  digh 
to,  inftar  vnci  incuruo  ,  vtrinque  pficam  prehendat, 
foetumque  eodem  tempore  gnauiter  extrahat;  q^o 
dolprum  vis  eundem  expellit. 

§,     6*8, 

Sicubi  forte  dolorum  aclip  penitus  remifit ,  yel,  gf? 
^ebilem  parturientern ,  debilior  eft,  forcipis,  vel  v$- 
cini  obtufi  in  inguinis  plicam  applicatio  natumque  tra~ 
iflio  omnino  praeferenda  eft  ofcitanti  negiigentiae,  kp$ 
nihil  agendo  parturiens,  y.na  curn  fuo  foetu,  cer£? 
mortis  praeda  eft. 

Quodfi  clunes  in  vtero  obliquo  «deiioluuntur.,  w$& 
natum  ad  orificium  ytericompejlitur,  altera  peluisbrae 
infidet.  Qualem  partum  a  natura  abfolui  non  poftefa- 
cile  patet,  quod  nr»tum  alteram  iniidentem  yis  dolo- 
rum  vlcerius  ad  os  peluis  compellit  atque  in  tumoreni 
eleuat.  Multo  minus  naturae  efficacb  expeftari  de- 
bet ,  quando,  propter  obftaculum  npn  yincendunj, 
dolores  penitus  ceftant, 

R  §.  629. 


2j8     GXVIH.S.III.    CLVNES   PRAEVIAE. 

§.     620. 

,  Melius  itaque  parturientis  rebus  confulitur ,  fi 
quamprimum  ,  manu  in  vterum  demifla,  &  pedispro- 
pinquioris  fura  prehenfa ,  pes  educitur  atque ,  dum 
educimus ,  ad  oppcfitum  latus  ita  dimouetur ,  vt  alte- 
ra  natum  inhaerens  foluatur.  Tunc  partum  obtine- 
musagrippae,  vnico  pede  praeuio.  Eo  fine  fura  pre- 
henditur,  vt  maiori  vi,  absque  fraclurae  metu,  foe- 
tus  moueri  pofiit. 

§.     6ti. 
Accidit  etiam,  vt  altera  natum  ofiibus  pubis  infi- 
deat,  altera  ofli  facro.     Quo  quidem  in  cafu, 
a)  Breuifiimo  confilio,   pedes  quaeruntur,  foetusque 

in  abdomen  reponitur. 
A)  Nifi  pedes  apte  prehenduntur,  digitis  clunes  con- 
tinentur,  pollex  plicae  inguinis  iniicitur  clunesque 
ita  voluuntur,  vt  ados  facrum  facies  fpeclet. 
*y)  Quoties  a  dolorum  vi  nates  in  peluim  ita  depreffae 
funt,  vt  neque  pedes  prehendi,  neque  fitus  mutari 
pollit,  dolorum  vi.  donec  femora  exprelFa  fint, 
relinqui  partus  tuncque  in  abdomen  foetus  r^euolui 
debet  (§.  $96.  *!♦)• 


Caf. 


Cap.    XVIII. 

Sect.  IV. 

PARTVS  PRAETERNATVRALIS  PRO- 

PTER  FOETVM  IN  TRANSVER- 

SVM  IACENTEM. 

§.       6%2. 

uando  foetus  in  transuerfum  iacet,   ad  orificimn 
yaria  rnembra  delabi  poiTunc,  nempe 
a)  Collum.  )  , 

|3)  Humerus  &  fcapula. 
*y)   Brachium. 
$)  Pectus. 

g)  Abdomen  &  hypochondria. 
<J)  Dorfum. 
%)  Ilia. 

Vtplurimum  etiam 
a)  FunisvmbiliciuYncl  ita  prolabitur,  utpone  orificltfm, 
praeter  eundern,   fola  liquoris    srnnii  vefica,    ($♦ 
594.  n.  7. )  antequam  velamenta  rumpuntur,   conr 


tingi  pomi 


j3)  De  laterts  dolore ,  ob  expanfum  ibi  vterum ,  ferni- 
na  queritur. 

§.     624. 

Benignior  is  fitus  transuerfus  efle  fblet,  quo  "m 
^nteriorem  corporis  &ipern*ciem  foetus  conuertitisr, 
quam  rdiqui.     Siquidem 

a)  Minori  negorio  operatons  manus  m  vterum  pe- 
netrat. 

R  2  &)  Pe- 


2<5o  C.   XVIII.  S,  IV4   FOETVS 

(3)  Pedes  in  abdomen  reuoluti  faciiius  arrip^iuntur  & 

•    attrahuntur. 

§.     fo*. 
Quoties  transuerfim  foetus  fitus  eft,  inpedet,  vt 

educi  poflit,  conuerti  debet,    quare  ex  regulis  fupra 

expofitis  femina  coliocari    (§.  391.  fqq.)    &    in  vte- 

rum  manus  pergere  (§.  35  u)  :  quo  faclo 

«)  Manus  in  vte-rum ,  tempore  dolorum  intercalari, 
demifTa  inter  foetum  &  velamenta  progreditur,  foe- 
tus  corpufculum  nunquarri  deferens  &  fcipatirlime 
fequens  duclum  thoracis  atque  abdominis. 

|3)  Corpufculi  partem  fupcriorem,  peiuis  aperturam 
tegentem,  penetrans  manus  moderate  repellit. 

y)  Matricem  forian  ar&ius  circum  foetum  conflri- 
&am  dorfo  leniter  remouet. 

$)  Ne  pedum  loco  manus  arrlpiantur,  medicus  fibi 
cauet;  qunm  quidem  difTerentiam  &  ipfe  harumpar- 
tium  habitus  &  du&us  corpufculi  ad  pedes  optime 
fuppeditat. 

i)  Pedum  (itus  accuratiilime  notatur :  qui  abdomini 
incumbunt,  reela  via  attrahuntur;  qui  vero  dorfo, 
priusquam  ducantur,  verfus  abdomen  reuoluuntur: 
fiquidem  dorfum  in  pofteriorem  partem  fledi  nequit 

i     ($•  73.). 

£)  Quotiescunque  id  fieri  poteit,  vtroque  pede  foe- 
tus  extrahi  debet,  cauendo  ne  dtim  pedes  iungun- 
tur,  alia  quaedam  corporis  pnrs  inter  crura  capia- 
tur.  Nifi  ifta  vnio  Heri  poflit,  vnicum  operator 
arripiat. 

q)  Pes  alter,  in  vteri  forfan  fubftantia  defixus,  prius 
folui  debet,  quam  aiter  foetum  trahat. 

S-)  Ante  operationem  manus  in  vtero  latens  in  vitam 
mortemque  fbetus  inquirit  (§.  388.)» 

$.   616* 


IN   TRANSVERSVM  IACENS.        261 

§.      626. 

Quantocius  fieri  poteft ,  haec  operatio  fufcipiatur, 
ipfoque  eo  momento,  quo  velamenta  rumpuntur,  fi 
quidem  praefens  fuerit  medicus.  Quin  imo  &  ipfa 
quandoque  velamenta  discerpere  conuenit.  Picio 
enim  tempore  vterus  circum  foetum  nondum  arcle 
conitriclus ,  neque  intra  orificium  pars  praeuia  intrufa 
eft,  Ar&a  etiam  peluis  operationis  difrkultatem  mul- 
tum  auget  (cf.  §.  $98.  fqq. ). 

§.     627. 
Si  velamenta  integra  func 
«)  Eadem  inter  indicem  &  pollicem  comprehenfa,  ad- 

ditoque  matris  nifu ,  discerpuntur ;  vel  acu  longiori ; 

vel  acu  thecae  inclufa  &  elatere  munita,  du&u  ma- 

nus  demuTae  in  vterum  lata,  perforentur,  fi  digitis 

diiacerari  nequeunt. 
|3j  Manus ,  os  vteri  obftruens  &  per  foramen  infli&um 

protinus  ad  pedes  vsque  pergens,  eosdem  educat. 
*y)  Quotiescunque  id  fleri  poteft,  pedum  calcanei  pal- 

mam  manus  eo  fine  refpiciant,  vt  abdomini  incum- 

bens  foetus  extrahatur. 

§.     628. 

Io.  Collum  ex  feipfofere  riequit  cognofci,  fed  ex  par- 
tibus  ipfi  perpetuis  ,  mento  nempe,  facie,  auribus, 
nucha,  occipite,  fcapula,  clauicula^vertebris, 

§.     629. 

Quodfi  per  longam  temporis  moram  collum  in  ori- 
ficium  depulfum  fuerit,  extenditur ,  caput  repellitur, 
vafa  comprimuntur ,  fanguinis  circulus  intercipitur, 
facies  inflatur,   foetusque  moritur. 

R  3  §•  6>°* 


262  C.  XVIIL  S.  IV.   FOETVS 

§•     6$o- 
Quare  quantocius  foetus  in  pedes  conuertatur.  Quae 
vero  conuerfio  fi  fieri  nequeat,  fternum ,  vt  facies  prae- 
uia  fiat ,  repelli  atque  frons  deprimi  debet. 

§.     631. 
Ho.  Humeruf  &  Scapula  pardm  a  propriis,  partim  nb 
ambientibus  partibus,    colio,    vertebris  &  brachiis 
dignofcuntur. 

§.     632. 

.  Partus  protinus  manuperiici  debet,  antequam  do- 
lorum  vis  partem  praeuiam  in  vteri  oriflcium  firmitei* 
depegerit, 

$•'     *$$• 
lllo,  Variae  Brachii  partes  vel  fub   naturali ,  vel  fub 
transuerfo  foetus  fitu;  vel  in  vtero  redo,  vel  obli- 
quo,  vel  folae,    vel  cum  alia  parte,  v,  g.  capite, 
pedibus,  fune,   excidunt. 

%     634. 
A  natura  quandoque  partus  abfoluitur,  fi  capiti 
iuncla  Manuf  excidit.    Quoties  vero  fola  vel  cum  alia 
corporis  parte  prolabitur ,  fitum  transuerfum  indicans, 
ars  negotium  gerat  oportet  (§.  625.). 

'§•     **>• 
Quando  itaque  in  vtero  re£lo  caput  praeuium    eft 
&  fola  manus  extrema  capiti  adiacet,  tantillum  eft  fpa- 
tium    quod  manus  occupat,  vt  tuto  naturae   relinqui 
hic  partus  poilit. 

§.      616. 

Quodfi  vero  fitus  vteri  obliquus  eft ,  ab  initio  qui- 
dem,  antequara  veiamenta  rumpuntur,  per  haec  ipfa 

fola 


IN  TRANSVERSVM  IACENS.     26$ 

fola  manus  extrema  ante  caput  tangitur;  poft  liquoris 
autem  amnii  effiuxum,  integrum  brachium  a  laborum 
adione  protruditur,  caput  ad  latus  dimouetur,  ma- 
gisque  fit  obiiquum.  Quare  naturalis  dolorum  acYio 
plus  nocet,  quam  profkit,  nullumque,  nifi  artis  au- 
xilium ,  refiduum  eft. 

§.     <>3  7. 

Cnput  etiam  ex  axi  dimouetur,  quando  [in  vterp 
reclo  cum  eodem  integrttm  Bracbium  prolabitur.  Hoc 
itaque  cafu  artificis  etiam  opera  requiritur. 

§.  6*38. 
„ ,  Cublti  ratio  eadem  eft ,  quae  integri  brachli ,  quo- 
niam  idem  a  doiorum  impulfu  totus  expellitur.  Quod- 
fi  brachium  anterius  fuper  humero  reflexum  maneti 
fpatium  magis  anguftatur ,  fitusque  peior  cenfendus 
eft. 

§.  639. 
Si  qua  Funis ,  prouti  faepius  euenire  folet,  fimul 
excidit,  tantum  abeft,  vt  partus  negotium  naturae 
committi  poffit,  vt  potius  citiflime  infans  extrahendus 
fit  ne,  funiculo  a  capite  compreftb,  foetus  interne- 
cetur. 

§.     640. 

Di&is  itaque  (§♦  634.  &  635.  fqq.)  cafibus,  foe- 
tus  pedibus  extrahi  debet  (§.  625.  fq.).  Faciliorau- 
tem  in  thoracem  foetus  operatoris  manus  cadit,  fi 
palma  manus  in  foetu  non  diftortae  duce  in  vterum 
penetrat. 

§.    JS41. 
AccidW  autem ,   vt  pedes   (vel  pedem)  attraSos 
corpus  non  fequatur,  quod  caput  offi  fixum  inhae- 
1  R4  ™** 


l<54  C.  XVIII.  S.  IV.    FOETVS 

ret,    ve!   delapfum  brachium   femoribus  intercipitur. 
Quo  quidem  cafu,  vt  foetus  foluatur, 

&)  Vni  vel  vtrique  pedi  fafcia  circumponatur. 

|3)"  Vna  manu  intra  vterum  foetus,  humerum  thora- 
eemque  refundendo,  in  contraria  trahendi  pedis  di- 
fectione*  repeliatur  (cf.  §.  504.). 

^)  Altera  deiri  extra  vterum  fafcia  attrahatur. 

§t     64  it 

Ipfa  fafcid 

6)  E  ieric-o  confeciafit,  fricando&contundendoemol- 
lita;  2  pedes  longitudinefuperet;  poliice  ar&ior  fit; 
ad  alterum  extremum  oblongo  foramine  pertufa. 

(3)  Ance  appiicacionem  oleo  imbuatiif.  * 

7)  ;nde  folidum  extremumper  foramenin  fundae  for- 
fh.uti  ducatuf* 

0)  Fundam  dextra  operatoris  manus  ita  prehendat ,  vt 
ciuo  tresue  digiti  ipfiinhaereant,  pollexautem  &au- 
ricuiaris  exterkjrem  eius  fuperficiem  comprehendat. 

i)  \v\  prehenfa  funda  ad  pedes  iunclos  vel  pedem  du- 
cituf ,  dum  iiniftra  manus  alterum  fafciae  extremum 
arripit. 

5)  Poftquam  fate  fnper  malleolos  vsque  pedum  vel  pe- 
dis  promota  eft,  dextra  manu  ibi  continetur,  dum 
finiftra  fafciam  tfahensfundamflringit  firmatque. 

i|)  B^ciliis  fundamin  vterum  &  adpedesferre  ,  Sigmun? 
dhiidm  methodo ,  quam  pvgh&waluvm  in- 
geniofe  ernendarunt,  prohxam,  praeter  neceflitatern, 
Operationem  facit. 

/•     ^43-      , 
Superfluo  &  rtoxio  commine  manum  in  vterum 
fefunde-i.  rentant  ignafaeV:  fua  enim  fponte  recedit;  fi- 
tnulatque^  foetus  in  pedes  conuerfus  extrahitur 

§.   644» 


1N  TRANSVERSVM   IACENS.       i6$ 

§.     644. 

Neque  etiam  brachium,  nifi  fumma  vrgeat  neceffi- 
tas,  refecari  debet.  Foetum  viuum  haecrefe&io  mifere 
mutilat,  mortui  ingratiorem  afpeclum  reddit.  Minus 
multo ,  fcopo  foetum  foluendi ,  attrahi  brachium  debet: 
vlterius  in  peluim  thorax  deflgitur  &  brachium  eueilitur 
folum. 

§.     645- 
Quoties  ambo  pedes  prehehdi  poflunt,  faciliori  ne- 
gotio  foetus  extrahitur ;     quodti  vero  vnicus  arripitur, 
is,  qui  prolapfi  brachii  heteronymus  eft ,  recipi  debet. 

§.  646. 
Si  quando  pefllmo  omine ,  longa,  poft  primum 
brachii  prolapfum,  temporis  mora  interpoiita ,  vel  vio- 
lenter  brachium  (§.  644.,)  attraclum,  atque  adeo  vte- 
rus  tanta  vi  circum  foetum  conftriclus  fuerit :  vt  pedo- 
ris  etiam  pars  in  orificium  compulfa  haereat,  nullaque 
penitus  vis  inter  vterum  &  foetus  corpufculum  penetrare 
pofllt,  in  foetus  difle&ione  vnica  fpes,  eademque  ma» 
xime  anceps ,  fupereft. 

§.     647. 
Accidit  etiam ,  vt  vtraeque  manus  fimul  procidant 
mediumque  caput  comple&antur.     Quem  partum, 
a)  Natura  abfoluit,  ii  minus  eft  caput,  recle  locatum, 

peluisque  ampiior. 
(3)  Quoties  vero  haec  anguftior  eft,  eaput  maius,  vel 
oblique  fitum ,  foetus  in  pedes  conuerti  debet. 

*y)  Quando  dolorum  aclio  caput  firmiter  in  peluim  ita 
deprefllt,  vt  omne  ad  pedes  iter  interceptum  flt,  ipfum 
caput,  poft  cranii  keuacuationem,  extrahendum  eft. 


266  C.  XVIII.    S.  IV.    FOETVS 

§.     648. 
Quando  ante  caput  brachia  decuffata  ita  Iocantur, 
vt  n§que  illud ,  neque  haec  prolabi  poffint;  pedibus, 
fafcia  applicita,    (capite  videlicet  ($.641,)  refiftente) 
foetus  extrahi  debet. 

§.     649-       * 
IVo.  Pecluf.  Partes  etiam  perpetuae,  coftaeque  inpri- 
mis,  peclus  determinant, 

'        §•     650. 

Sola  foetus  conuerfio  opem  ferre  poteft.  Quando 
pedes  abdomini  incumbunt,  faciliime  etiam  conuer- 
iionis  negotium ,  fimplici  pedum  apprehenilone  &  tra&i- 
one,  perficitur. 

§.     ^5L 
Si   quando  vero  in  dorfum  refiecluntiar,    prouti 
frequenter  euenir,  fequentia  notanda  funt. 

a)  Manus ,  ofie  facro  duce  infra  foetus  hypcchondria 
ferri ,  palma  ad  foetum;  dorfo  ad  os  facrum  locato. 

P)  Surfnm  reflexa  fuperioris  vel  remotioris  pedfs  fe- 

mur  prehendere. 
*y)  Femur  verfus  inferiora  &  operatoris  carpum  voluj, 
S)  Foetusque  folito  modo  extrahi  debet. 

§.  652. 
Vo.  Abdominif  &  Hypocbmdriorum  eadem  penitus  ra- 
tso  eft,  quae  pedoris»  Hoc  in  fitu  fi  foetus  com- 
pofitus  eft,  funis  vmbilici  fere  femper  excidere  fo- 
let,  abdomenque  praeuium  denotat,  quando  parti 
•prolapfae  perpetuus  eft. 

§•    $9h 

Hydropicum  abdomen  amnii  veficam  mentiens  di- 
Itinguitur  #)  ^x 


IN  TRANSVERSVM  IACENS.      267 

a)  Ex  cognito  amnii  Iiqupre  efFufo. 

(3)  FIuxus  &refluxus  liquoris  (§.180.)  non  obferua- 
tur. 

*y)  Si  tumoris  latioris  duclu  digitus  pergit,  in  peelus 
&  genitalia  cadit* 

Rarius  abdomen  vel  hypochondria  intra  vteri  ©n- 
ficium  pelluntur,  quare,  vt  pars  orihcio  oppoiita  ex- 
plorari  queat,  integra  manus  in  vaginam  demittenda 
e(r.  Ob  eandem  rationem  parum ,  h*  mature  amnii  li- 
quor  efrluxit,  os  vteri  dilatatur  (§.  72.). 

VIo.  Dorfum  determinat  feries  vertebrarum,    nullus- 
que  ex  parte  oblata  vel  vicina  funis  procedens. 

§.     656. 

Quando  pedes  in  dorfum  reuqluti  in  propinquo 
funt,  iftos  reda  via  attrahere  non  licet ,  quoniam  ia 
pofteriorem  partem  corpufculum  flecli  nequit;  fed  pe- 
dum  genua  prehendi  debent,  &  pro  iitus  ratione, 
( prouti  nempe  dorfum  vei  fui  medio  ad  oriflcium  vte- 
ri  conuerfum  eft  ,  vel  oblique  furfnm  vergit,  vel  ob- 
lique  deorfum)  pedes  modo  furfum,  modo  deorfiim. 
voluendi  funt,  vt  cum  iis  integer  foetus  volui,  com- 
modeque  educi  queat. 

§.     657. 
Quodfi  hac  ratione  foetus  non  fequitur,  fafcia  pe- 
dibus  (§,  642.)  circumpofita  extrahi  debet. 

§.     6*8. 
Quoties  vero  pedes  abdominijincumbunt,  manus 
duce  poileriori  vaginae  pariete  in  vcerum  demittitur, 

< "  infra 


i6$  t  XVIII.  S,  IV..FOETYS  IN  TRANSV. 

infra  hypochondria  fertur  &  reliqua  nvodo  (§,  651. 
defcripta  abfoiuuntur.     Sicubi  forte  foetus  ofli  facro    * 
appreflus  eftr  manus  prope  os  pubis  in  vterum  ferri 
debet. 

§.     659. 

VIIo.  Aegrius  llia  praeuia  dignofcuntur ,  nec  nifi  a 
partjbusipiis  contiuuis,  natibusputa, 'genibus,  lum- 
bis  &c. 

§.     660. 

Auxilium  non  eft,  nifi  in  edu&ione,  quae  pedi- 
bus  fit  facHi  opera  abfoluenda,  fi  liquor  amniinondum 
omnis  efftuxit;  ftquidem  pedes  propinqui  fine  diffi- 
cukate  prehenduntur.  Aegerrime  vero  operatio  per- 
ficitur,  {}  vterus  circum  foetum  conftriclus  eft.  Sibi 
tamen  medicus  caueat,  ne  propter  grauiora  impedi- 
menta  naturae  relinquat  partum,  quem  nunquam  ab- 
foluere  poteft. 

Cap.  XVIIL 
Sect.    V. 

QVOMODO  CAPVT  INTRA  MATRI* 

CEM  RELICTVM  EXCVTIEN- 

DVM  SIT. 


§.    66i. 

i  quando  foetus  pedibus  extrahitur,  nimis  magnum 
caput,  vel  mento  ad  ofla  pubis  haerens,  ad  exi- 
tum  ica  reunetur,   vt  fumma  obftetricantis  prudentia 

ad 


s 


C.  XVIII.  S.  V.  CAPVT  IN  MATR.  REL.  269 

ad  illud  extrahendum  requiratur  (§.  597.  fqq.).  Quod- 
fi  vero 

a)  Sine  moderatione  violenter  euellitur,  partes  caput 
ad  ceruieem ,  vel  ip(as  ceruicis  vertebras  flrmantes, 
ita  lacerantur,  vt  caput  in  matrice  remaneat,  trun- 
cusque  foius  folutus  fit. 

P)  Facillime  ifta  disruptio,  peritiffimus  licet  opere- 
tur,  accidit,  quando,  foetu  putrido  vel  macera- 
tione  refoiuto,  ligamenta  minus  firmis  fibris  cohae- 
rent. 

7)  Eadem  fibrarum  laxitas  ia  abortu  &  foetu  praema- 
turo  obtinet, 

d)  Caput  etiam  in  matrice  relinquitur,  fi  in  duo  feo*- 
menta  foetus  fecatur,  priori  extraclo  fegmento  infe- 
riori. 

§.     66z. 

Reliclum  caput  a  dolorum   vi  rarius  exturbatur, 
Siquidem 

a)  Tantum  abefl,  vt  caput  nimis  magnum  expellere 
dolores  pofiint,  vt  potius  exclufionem  eius  impedi- 
ant.  Quoniam  enim  occiput  in  propinquo  eft,  ver- 
ticis  ofla,  a  fundo  deprefla,  in  maiorem  Jatitudi- 
nem  expanduntur  (§.  252.  n,  7.). 

(3)  Quoties  mentum  pubis  offibus  inhaeret,  dolorum 
acrio  idem  magis  apprimir,  vlterioremque  progre*- 
fum  impedit. 


/ 


§.     661. 

Tametfi  etiam  dolorum  aclio  proiicua  foret.,  $am 
tamen  expe&ari  potefl.  Etenim  matris  vires  a  prae- 
cedente  partu  praeternaturali  plurimam  iacluram  vtplu- 
rimum  paflaefunt.     Si  jpla.centa ,  contraclo  \vtero;,  vel 


tom 


270  C.  XVIIL  S«  V.  CAPVT 

iota  vel  ex  parte  foluta  haemorrhagiam  excitat,  dolo- 
j*um  vis  vlterius  debilitatur,  quin  penitus  frangitur  & 
tnorae  periculum  augetur. 

§♦     664* 

Nifi  itaque  valida  dolorum  adYio  continuetur,  vel 
niox  reftituatur;  vixcapitis  expulfio  tuto  naturae  com- 
mitti  poteft,  {cd  quantocyus  arte  idem  eximi  debet*. 
maxime  fi  fanguis  profundatur,  ne  ex  illo  fluxu  mifere 
xnater  pereat. 

§.     665. 

Tantam  etiarn  abeft ,  vt  excitantia  medicamina  ali- 
qmdproficiant,  vrpotiusfanguinem  ad  vterum  compel- 
lant  fluxumque  vel  augeant,    vel  febrem  accendant, 
vter-uin  rigidum,  inflammatumque  reddant. 
< 

§.     66  C 

Manoum  aeque  ac  \n  cafu  grauiori,  infrnimentorum 
opera  profkua  efle  poteft.  Capitis  laeukas.  flgura  glo- 
foofa,  firmorum  foraminum ,  quibus  digiti ,  velut  vncr 
iniici  poffint,  defe&us,  capitis  apprehenfionem  diffi- 
ciilimam  faciunt.  Quodfi  vteri  orificiiim  valide  conftri- 
clum  eft,  difficultas  augetur.  Quare  facilior  operatio  efl 
illico,  dura  aperturae  hiant,  perfecla, 

§*     667. 
Ipfaoperatio  fequentibus  ardficiis  optlme  perficitur. 

d)  Semouetur  diffe&o  fune  infantis  trurtcus  &  in  vtero 
placenta  relinqukur. 

j3)  Miniftra  (fub  qualiber  operatione)  molliter  abdomen? 
ne  vterus  a  pelul  recedat,  premit. 

y)  Manus,  methodo  (§.  351.)  tradita,  la  vterum  de- 
mimtur*  / 

d)  Caput 


INTRA  MATRICEM  RELICTVM.  27i 

i)  Caput  inique  fitum  ita  vertitur,  vt  facies  ab  offibus 
pubis  remoueatcr. 

«)  Digiti,  medius  &  index  fi  id  fieri  poteft,  ori  iniici- 
untur,  pollex  infra  mentum  ad  occiput  fertur,  reli- 
qui  ad  latus  ita  collocentur,  vtfirmiflime  caput  com, 
prehendant. 

£)  Caput  comprehenfum  &  citra  violentiam  agitatum 
extrahitur.  Adhibita  vis  non  protrahit  caput,  fed 
maxillam  inferiorem  abrurnpit. 

§.     668. 

Quodfi  defcriptum  (§.  pr.)  artificium  parum  pro- 
cedit,  fequentia  iuuant. 
a)  Follex  faciei  imponitur. 

j3)  Digiti  medius  &  index  per  os  ad  occiput  vsque  fe- 

runrur. 
7)  'Medius  magno  oflis  occipitis  foramini,  fi  nihil  ver- 

tebrarum   reliduum  eit,  iniicitur. 
§  )  Caput  firmiter  comprehenfum  &  agitatum  terebran- 

do  extrahitur, 

§.     669. 

Quotks  vero  oris  adrniniculum  ruptum  eft  &  an- 
guftus  refiduarum  vertebrarum  canalis  digirum  non  ad- 
rnittit,  vel  dolorum  vis  expeclari  debet,  vel  forcipe 
caput  prehendi.  Forceps  longa  &  curua  (§.  440.) 
ad  hunc  fcopum  praecipue  facla  eft  neque  ab  Godcm 
aliena  levreti  tribracbmlis. 

§•     670. 
Sicub!  vero  capitis  excedens  moles  imminutionem 
requirit ,  haec  fequenti  modo  perrlcitur. 

«)  Capitis  vertex  ad  vteri  orifkium  dirijjltur,  Ibidem 

amami 


z-ji  C  XVIII.  S.V.  CAPVT 

a  manu  demifTa  continetur  &  demittendum  inftru^ 
mentum  a  digito  indice  dhigitur. 

(3)  Methodo  fupra  (§.  441.  fqq. )  defcripta  caput 
ita  aperitur  ,  vt  cerebrum  efTundatur.  ^ 

*y)  Cerebro  erTufo  digiti,  plagae  infhctee  iniecli,  cra- 
nium  prehenfum  extrahunt, 

5)  Quod  fi  fieri  nequit,  forcipe,  vel  defixo,  percra- 
nii  aperturam  in  magnum  oflls  occipitis  foramen, 
vncino  caput  prehenfum  educitur. 

§.     6iu 
Niii  forfan  vertex  commode  ad  os  vteri,  pro  ap- 
plicando  perforatorio ,  deducitur, 

6)  Ad  alterutrum  peluis  latus  inclinari  ille  vertex,  & 
(3)  Demifio  vncino  .acuto  pertundi  debec 

*y)  Atrraclo   vncino  foramen ,   vt  cerehrum  rede  ef- 

fluat,  ampliatur. 
S)  DemilFa  manus  inftrumentum  dirigit  &  genitalia  rm> 

nit. 
g)  Porro  dum  vna  manus  vncum  trahit,  akera,  in  ge^ 

nitahbus  latens  ori  iuiecfa  inferiorem  maxillam  pre- 

hendit ,  cauendo  ne  capitis  fitus  mutetur, 

Simpliciter  vncini ,  negleclis  eautelis  diclis,  vfus 
commendari  nequit;  cuius  enim  inieclho  incaputfixura 
{ine  periculo  non  eft  (§.448,),  eius  defixio  in  opuf 
yolubile  indhTerens  efle  nequit. 

§.     61%. 
Alia  infuper,  pro  foluendo  capite,    inftrumenta 
excogicata   funt: 

<#)  Capititrabae  mavricelli    &     bvrtOni    ($. 
447.  j3.),  fallere,  nifi  cerebrum  efHuat,   pofliint; 

aptio- 


IN    MATR.    REL*  273 

aptiores  tamen  111   capitis  relicli  cafu,  quam  fi  inte- 
grum  corpufculum  trahere  debent, 

(J)  Gregqrii&amandi  Marfupium  commode 
quidem  caputtraheret,  (i  aeque  applicatio  eius  faci- 
lis  effet ,  ac  ingeniofum  inuentum.  Verticem  etiam 
cranii  premens  latitudinem  capitis  auget  (cf,  §,  662.)« 

«y)  Fundae  mavricelli,  w  a  L  n  gravii,  dio- 
n  1  s  1 1    van  der  Sterren,    rogierii,  van 

ROONHVYSEN^CHAPMANNI&PLEVIERII 

pari  labe  Jaborant.  Funda  qrathlavwio  defcrip- 
ta  huc  etiam  referri  poteft. 

$ )  Fafctae  smellii&  bvrton?  elaftico  ftilo 
munitae,  faciliores  licet  deferantur;  vix  tamen  ad 
lubricum  &  volubile  caput  firmantur. 

§•     ^73. 

Quando  caput  putridum  eft,  raro  integrum?  Ced 
vtplurimum  repetita  manus  demiillone  per  partes  txW 
mitur. 

Cap.    XIX, 

partvs  difficilis  et  praeter^ 

natvralis  propter  fvnem 

vmbilicl  excidentem, 


F 


unis 

#)  Propter  transuerfum  corporis  fltum  excidens  ($. 

623.},   vel  folus  prolabitur,  vel  cum  alio  quodara 
inembro. 

5  P)  Sae- 


274  C.XIX.  FVNIS  VMBILICI  EXCIDENS. 

(3)  Saepius  etiarn  excidit,  fi  ipfe  fueritlongior^  &  ca« 

put  oblique  fitum. 
y)  Rarius  autem  longior   funis,  inmagna  liquoris  a- 

mnii  copia,  ante  caput  re&um  prolabitur. 

§.     675. 
Quocunque  modo  elabatur ,  multum  prefTus  &  aere 
tachis  patitur.     Debilis  foetus  effe  iblet,  quum  puifare 
definit,  mortuus,  quum  dudum  pulius  ceiiauit. 

§.     6-/6. 

Quodfi  fub  redo  capitis  fitu, 

«)  Vteri  orificium,    antequam  velamenta  rumpuntur, 

penitusapertum  flt,  dolores  valeant,  atque  cito  fefe 

excipiant,  irritum  eft  omne  auxilium   atque  inutite. 

Foetus  quidem  debilis  nafcitur,  facile  tamen  refici- 

tur  (§.  407.). 
j3)  Quando  vero  lente  dolores  procedunt,    vt  partus, 
expediatur,  forcipe  caput  extrahendum  eft. 

$•  677. 

Quoties  foetus  trausuerfim  fitus  eft,  recenti  re  pe- 
dibus  extrahatur.  Sub  ipfa  autem  manus  demiflione 
funiculus  invterum  rehmdatur,  ne  inter  manum&cor- 
.pufculum  compreffus  patiatur, 

§.      678. 
Idem  fiat,    quoties,   capite  oblique  fito,    funis 
procidit,  nifi  forte  minore  opera,  in   minori   obliqui- 
tatis  gradu,    binis  digitis  retro  capuc  funiculus  duci, 
ibidemque  retineri  poflit. 

i  §•      679. 
Qnpndo  caput  peluis  capacitatem  ita  lam  occupat, 
vt  verfio  nonampliUs  concedaturj  periculumiiat,  anne 

funicu- 


C.XIX.  FVNIS  VMBILICI  EXCIDENS.  275 

funiculus  ad  latus  dimoueri  poflit;  fiquidem  peluis  ca- 
pacitas  ibidem  capite  minus  repletur  (§.  g.).  Vtplu- 
rimum  autem  foetus  emortuus  nafcitur. 

Cap.     XX. 

PARTVS    DIFFICILIS   ET    PRAETER- 

NATVRALIS    PROPTER    SAN- 

GVINIS  FLVXVM. 

§.    680. 

Variae  partus  tempore  caufae  periculofum  fanguinls 
fluxum  facere  poilunt;  quarum  frequentiiTima  efl 
PUeenta  oblata.  Quamuis  enim  vteri  fundo,  prae 
reliquis  partibus,  in  fltu  vteri  reclo  placenta  adhaere- 
re  ibleat ;  attamen  &  aiiis  vteri  partibus ,  quin  imo  ip- 
fi  ceruici  eadem  interdum  inhaerens  obferuatur. 

1       §.     63 1. 
Quodfi  vero  hoc  accidit,    fequentta  fymptomata 
notantur.  * 

«)  Quando  gr2uida  vkimis  menfibus  explor3tur,  ca- 
pitis  poudus  digito  non  offertur,  tamerii  orificium 
axin  peluis  iequitur ;  fed  retro  fegmentum  vteri  in- 
■ferms  corpus  fpougioium  tangitur,  molam  imperi- 
tis  mentiens- 

:j3)  Partu  dein  mngis  appropinquaute,  Inopinato  cnfu, 
nec  vlla  caufa  cognita,  fanguinis  torrens  prorumpit* 

-    parcior  atque  mox  ceflans. 

7)  Redit  dein  alter,  largior,  diatius  fluens, 

S  2  S)  R*de 


276       C  XX.  SANGVINIS   FLVXVS.    , 

i)  Redeunt  tandem  plures,  continue  Iargiores,  per 
maiora  temporis  fpatia,  minora  vero  interuaila  pro- 
rluentes. 

e)  Quum  veri  iam  partus  dolores  accedunt,  fluxus  fe- 
re  non  remittit,  fed  concinuo  riuo  efHuic,  fangui- 
nis  grumos  fecum  gerit,  foecum  vitapriuat;  ma- 
trem  etiam,  niii  foetus  vel  a  natura,  vel  ab  arce  fa- 
tis  in  rempore  excuciatur,  praefenti  morcis  pericu- 
lo  tradic;  cuius  praefagia  eiTe  folenc,  doiores  minus 
fenfim  valentes,  tandem  perricus  ceffantes,  excrema. 
frigida ,  oculi  caligantes ,  pulfus  debiiis ,  frequens 
&  intermiccens ,  animi  deliquia ,  praecordiorum  an- 
xietaces,  frigidi  fudores,  neruorum  diftenfiones, 
Saepius  camen  feminae  conuulfae  iam  &  animo  lin- 
quences  euadunt.  Aliae  demum  feminae  in  puer- 
perio  ex  debilitate  moriuntur. 

<J)  Praematurus  fluxus  fimilem  faepe  partum  facit. 

$.  682. 
Iflud  autem  profluuium  e.x  vteri  vafls  oricur,  ob 
placencae  vel  partem,  vei  integrum  corpus  foiutum, 
hiantibus ;  quod  quidem  a  diduc~io  fegmento  vteri  in- 
feriori,  tempore  partui  vicino,  euenire  folet:  qua- 
propter  vehementiilimus  torrens  eo  tempore  profilit, 
quo  dolorum  adio  maiori  vi  iftam  diftraltionem  facic. 
Placentae  etiam  fpongiofum  corpus  faepe  ante  factam 
haemorrhagiam  tangitur,  &  firma  eiusdem  vterique, 
ad  inferius  fegmentum,  cohaeiio  in  hoc  parcu  perci- 
pi  digitis  poteic. 

§.      68J. 
Placentae  ab  vteri  fundo  folutae,  ad  otificium  de- 
lapfae,  hoc  mali  genus  tribui  nequic.     Equidem  non 
peripicio ,  quaenam  iit  ifta  caufa »  quae  integram  pla- 

cen- 


C.XX.  SANGVINIS  FLVXVS.       277 

centam  folueret?  quaenam  via,  quae  eandem,  vela- 
mentis  iltaefis,  ad  vteri  orificium  duceret?  fanguinis 
congelationem  diclam  (§.  pr»)  cohaefionem  efficere  fi- 
ne  ratione  afleritur. 

§.     684. 
Tegit  quidem  placenta  grauiori  in  cafu  ipfam  ori- 
ficii  aperturam;  alias  in  leuiori  ad  aperturae  latus  cer- 
uici  inhaeret;  diuerfa  prognofi  &  auxilio. 

«)  Quum  leuiori  cafu  minor  placentae  portio  ab  vtero 
foluitur,  haemorrhagia  modica  oritur,  matris  &  do- 
lorum  vires  valent ,  vterusque  vna  cum  foetu  debito 
modo  collocatur;  tuto  naturae  committi  negotium 
poteft. 

|3)  Quoties  vero  maior  placentae  portio  auulfa  elt,  co- 
piofus  fanguis  dudum  fluxit ,  matris  dolorumque  vi- 
res  remittunt ,  vterus  foetusque  male  conuerfi  funt; 
vtique  artis  opera  accedat  necefle  eft. 

§.     6*85. 

Protinus  itaque  foetus  extrahi  debet.     Antequam 

vero  id  fiat ,  de  placenta  notetur. 

«)  Quodfi  integra,  foluta  iam,  in  vagina  haeret,  ma- 

nusque  demiflionem  impedit,   eximi  debet,    cum 

congelatis  fanguinis  trombis,    vaginam  replentibus. 

(3)  Sicubi  vero  iftam  demiffionem  non  remoratur,  e° 
confiliorelinquenda  eft,vtviam  praecludat,qua  fanguis 
&amnii  liquor,  vterum  diftendentes,  efHuere  poflint. 

7)  Quotiescunque  etiam  vel  integra ,  vel  portio  faltem 
cum  vtero  cohaeret,  optimo  pro  matre  &  foetu  con- 
filio ,  remanere  debet. 

§.     6  $6. 
Ipfa  operatio  fequentibus  perficitur. 

S  3  a)  Femina 


278       C,  XX*  SANGVINIS   FLVXVS. 

#)  Femina  tota  quieta,  neque  fitus  mutatione,  quoad 
eius  licet,  neqae  externo  calore  eomnioueatur. 

G>)  Manus  per  vaginam  ad  vteri  orirkium  vsque  demit- 
tatur ,  atque  quonam  in  loco  placent3  ioluta  iit  ex- 
ploretur. 

*y)  Ibidem  manus  inferatur,  ortnciurn  vtplurimum  vel 
dilatatum  ,  vel  facile  dilatandum ,  fenfim  fenfimque 
cum  moderatione  diducatur,  velamentaque,  donec 
inrigra  manus  intromiffa  fit,  femoueantur. 

$)  Velamentis  inde  disruptis  (§.627.)  ad  pedes  pro- 
tinus  manus  pergat,  eosdemque  educat,  caput  li- 
cet  pelui  incumbat. 

$)  Si  forte  rariori  in  cafu  ad  pedes  vsque  non  amplius 
iter  pateat,   forcipe  caput  folui  poteft. 

g)  Infans  protra&us  &viuus,  vna  cum  matre,  blande 
ourrientibus  &  roborantibus  refici  debet  (§.407.)- 
JVIater  quandoque  feruatur,  debiliilima  licet  ilt,  vix- 
que .  pulfus  percipbtur ;  foetus  etiarn  mortui  fimilis 
nonnunquam  reficitur. 

§.     6S7. 
Propnnuntur  &  aliae  methodi  periculoplenum  par- 
tum  iuuandi. 

d)   Aduringentihus  opera  luditur. 

{3)  Si,  placenta  vel  vehmentis  pertufis,  amnii  liquo- 
rem  cfTundimos,  fpatigin  quidem  vtero  paramus, 
quorfum  'contrahi ,  &  fua  vaia  archre  parum  poilit; 
f^d,  fubfiitente  fluxus  caufa,  hic,  tantillum  licet 
minutus,  redit:  Ientus  etiam  partus  naturaiis  fequi- 
tur. 

'7)  Arte  perfe£tum  pnrtum  pvzos  reiicit,  quod  (con~ 
tra  experientiam )  continuatam  ib  eiusmodi  pr  eci- 
piti  partu  haemoirhagiam  metuit ;  fiquidem  non  pa- 

ri 


C.  XX,  SANGVINIS  FLVXVS.      279 

ri  velocitate  vceri  vafa  clauduntur.  Lubentius  eo 
fcopo  naturalem  partum  promouet,  vtfenflm,  dum 
foetus  nafcitur,  vteri  vafa  conftringantur,.  hermeti- 
ceinterim  ab  ipfo  foetus  corpufculo,  vtputat,  clau- 
fa.     Dilatando  os  vteri  partum  iuuat. 

$.      688. 

Sunt  aline  infuper  caufae ,  quae  fanguinis  fluxum 
tempore  partus  excitant. 
a)  Funis  vmbilici  disruptus. 
(3)  Ruptum  vas  vteri  maius. 
y)  Placentae  pars  ab  vtero  foluta. 

Quas  caufas  a  placenta  praeuia  diftinguit  abfentia 
corporis  fpongiofi  in  vteri  ceruice  haerentis  fluxusque 
fub  ipfum  demum  partum  contingens. 

Quum 

«)  Grauior  fluxus  eft,  fola  foetus  folutio  auxilium 
ferre  poteft. 

(3)  Quodfi  vero  quoad  caetera  partus  naturalis  efL 
moderatus  fluxus  &  matris  dolorumque  vires  va- 
lent;  in  fecunda  &  tertia  fpecie  naturaiem  partum 
promouere  praeflat :  alias  autem  foetus  in  pede» 
conuerti  debet. 


'flWS* 


s  4.  Cap 


*8<»  ftejg*    •£ 


Cap.     XXI. 

PARTVS    DIFFICILIS  ET    PRAETER- 

NATVRVLIS    PROPTER  PARTV- 

RIENTIS  CON  VVLSIONES. 

§.       600. 

\T iX  hoc  partu  laborare  folent,  quibus  ad  fTri&uras 
^  fpasticas  non  fuerit  dispofitio;  quo  plethoricae 
maxime  feminae,  hyftericae,  febre  Iaborantes  &  ni- 
rnis  fenfibiles  pertinenc,  ex  praegreffo  habitu  digno- 
fcendae. 

§♦  691. 
Plethora  fpeciatim  ex  propriis  fibi  fignis  genera- 
libus,  pleno  inprimis  parturientis  pulfu,  fac.e  rubicun- 
da,  neglecta  per  omnem  grauiditatem  venaefectione  & 
cognito  copiofo,  quem  femina  vtero  non  gerens  ex- 
peritur,  menftruo  fluxu  dignofcitur. 

§•     69*. 

Solent  tamen  in  folis  fere  primiparis,  rarius  in 
aliis ,  iftiusrnodi  conuulfionum  pericula  obferuaru 

§.     695. 

Variae  autem  occafionales  caufae  fpafticas  parturien- 
tium  agitationes  excitant :  caput  foetus  nimis  magnum 
&  obliquum;  delapfae  maioris  foetus  clunes ;  foetus 
foetens;  liquoris  amnii  defeclus;  dolorum  vis  valens 
&  praecipitata ;  lentus  (ine  progreffu  partus,  ob  fu- 
nem  v.  g.  collo  circumpofitum;  vrinae  fuppreflio,  ex 
eiusdem  defectu  &  dolore  in  regione  pubis  vehemen- 
tiori  manifefta ;  vterus  violentia  operantis  imperite  lae- 
fus;  corporis  &  animi  graues  agitationes,  v.  g.  ira  &c. 

1  §•  ^94» 


C.XXI.  CONVVLSIONES  PARTVRIENTIS     28 1 

§.     <*94* 
Sangninis  etiam  immoderato  fluxui  (cf.  Cap.  pr.) 
periculofae  conuulfiones  iungi  folent. 

§.     *95- 

Imminentium  conuulfionum  figna  funt;  acerbus 
capitis  dolor ;  mentis  alienatio ;  frequens  tremor  & 
horror;  vehemens  vomitus  per  aliquot  dies  in  partu 
protra&us;  leues  artuum  fpafmi;  dolores  parturien- 
tem  mifere  excruciantes. 

$.  696. 
Vtplurimum  conuulfiones  fubito  parturientem  Ita 
corripiunt,  vt  dolori  conuulfio  per  interualla  iungatur 
vixque  ab  illo  haec  diftinguatmv  Similes  caeterum 
funt  conuulfiones  illarum;  quae  epilepfiam  formant; 
manus  nempe  parturientes  agitant ;  pedibus  calcitrant ; 
anxie  fe  voluunt ,  adeo  quandoque ,  vt  vix  contineri 
poffint;  V3gitus  inconditos  edunt;  oculos  torquent ; 
ftertunt ;  fpuma  os  obfidet ;  lingua  in  peiori  cafu  den- 
tibus  laceratur ;  infcia  matre  partus  perficitur.  Len- 
tus  alias  iftiusmodi  partus  eft,  in  alterum  diempro- 
traclus;  alias  vnam  alteramue  ante  partum  horam  con- 
vulfiones  durant. 

§•     697- 
Varii,  decurfus  &  euentus  ratione,    huius  partus 
gradus  obferuantur.     Cuncla  in  benignis  mitiora  funt, 
Speciatim  in 

i°.  Atiis  doloribus  conuulfiones  iunguntur,  alii  iis- 
dem  carent;  ipfae  conuulfiones  minus  frequentes 
&tota  conuulfionum  interualla  lucida  funt;  partu  fi- 
nito  mox  conuulfiones  ceflant  &  mentis  confcientia 
redit.     Salua  euadtt  puerpera. 

S  s  i°.  Supe- 


t 


282     C.  XXI.  CONVVLSIONES  PARTVRIENTIS. 

2°.  Superiori  cuncla  aflimilantur,  nifi  quod  a  partu 
femina  per  aliquod  interuallum  line  confcientia  ia- 
ceat.      Non  minus  puerpera  falua  manet. 

3°.  Rariori  in  cafu  mater  euadit,  fibi  Iicet|confcianon 
fit  in  dolorum  interuallo  &  a  partu  abfoiuto ,  graui 
nemps  fopore  opprefla. 

4°.  Nihil  lucidorum  interuallorum ,  fed ■  foporofa,  quin_ 
caro  fepuka,  femiha  inter  dolores  eft;  a  par,tu,  vel 
a  hatuia  vel  ab  arte  abfoluto  conuulfiones,,  perpe- 
tuae  inquietudines,  vomitus  &  fopores  non  ceiTant: 
malto  magis  fi  foetus  iam  in  vtero  computruit  & 
putrore  fuo  matremafFecit;  fi  animi  deliquia  partum 
infequuntur,  extrema  frigent,  oculi  caligant,  pul- 
fus  contrahitur,  fubfidet  &  intermittit;  lumbi  do- 
lent;  fudores  frigidi,  finguitus,  animi  deliquia  & 
comr  accedunt.  Hoc  cafu  apopleclica  puerpera 
moritur.  ,  -  ' 

5°.  Cum  malis  fignis  praecedentis  gradus  femina  fine 
abfoluto  partu  perit^ 

§.     698. 
In  primo  &  fecundo  gradu 

■«)  Naturae  partus,  quoad  caetera  fanus,  relinqui  po- 
tejt.  -  '  . 

j3j  Nimbe  ienfibilitatis  &  plethorae  moderamen  ve- 
naefeclione,  etiam  repetita,  temperantibus ,  emoi- 
lientibus,  lenioribusque  anodynis ,  internis  aeque 
ac  externis ,  forma  cataplafmatum  &  infufipnum  ap- 
plicitis ,   tentari  poteft. 

*y)  DifTiciiis  partus  ex  fupra  traditis  regulis  dirigitur. 
8)  Suppreffo  vrinae  remoto  ab  offibus  pubis   capite 
&  caua  falula  (§,  506*)  foluitur. 

$)  Ani- 


C.  XXI.  CONVVLSIONES  PARTVRIENTIS     283 

s)  Animus  aeque  ac  corpus  quiefcit,    nifusque  volun- 

tarii  dolorum  praecipitatorum  vim  non  augent. 
£)  Sub  quauis  conuulfione  parturiens  contiaecut, 

§.     609. 

Dicla  molimina  fi  parum  profecerint,  fed  convut- 
iiones  potius  increfcant  atque  malorum  (ignorum  tur- 
bae  reliquos  gradus  rmnentur  ;  anceps  eademque  in 
fola  foetus  non  tardata  vel  naturae  vel  artis  folurione 
fpes  fupereft.  Quare  fotius  eft  recenti  re ,  antequam 
iftud  malorum  agmen  parturientem  opprimat  foetum- 
que  interfkiat,  hunc  protrahere.  Foetu  enim  foiuto 
ftimulans  caufa  aufertur. 

Quamuis  autem  optimo  confilio  foetus  in  pedes 
conuertatur ;  euenit  tamen ,  vt  forcipe  caput  prehen- 
di  debeat,  quando  ftricliflime  foetum  vterus  ambit. 
E  cranio  maiori  cerebrum  efFundatur.  Tempore  do- 
lorum  &  conuulftonum  interealari  operationes  fiant» 
manumque  operator  vel  retrahat,  vel  quietam  cond- 
neat,  dum  ilii  vrgent,  ore  videlicet  vteri  contraclo. 
Summam  animi  conftantiam  haec  operatio  requiric. 


^O    ^0  c^ 


Cap. 


tU  5«    ^WS*  *fc  *%i>J&    3C 

Cap.  XXII. 
PARTVS    GEMELLORVM. 

§♦      701« 

Duo  foetus,  qui  eodem  tempore  in  vtero  conci- 
piuntur,  Gemelli  vocantur.  Crefcunt  fimul  iin 
vtero ,  eodemque  partu  vtero  excuti  debent.  Tres 
quandoque  foetus  fimul  generari  experientia  nos  do- 
cet.  Rarius  quaterno  embryone,  vel  pluribus  femi- 
na  foeta  eft. 

Foetuum  numerus  ante  partum  dubie  cognofcitur. 
Embryones  a  fuis  liquoribus  comprehenfi  ita  fibi  in- 
vicem  apprimuntur ,  vt  aequaliter  vterum  extendant. 
Quare  etiam  frequenter  feminae  duos  vel  plures  em- 
bryones  in  vtero  aequaliter  expanfo  gerunt,  illi  peni- 
tus  (imili,  qui  vnicum  hofpitio  excipit.  Fruftra  apud 
cun&as  grauidas,  quae  gemellos  gerunt,  fulcus  vei 
fouea ,  mediam  abdominis  regionem  diftinguens,  bini- 
que  monticuli  ad  hypochondriorum  regionem  eminen- 
tes  quaeruntur.  Quin  imo  eiusmodi  fouea  in  abdo- 
mine ,  vnicum  foetum  tegente ,  faepe  apparet* 

§.  703. 
Neque  etiam  magna  abdominis  moles  gemelios 
defignat.  Liquoris  amnii  copia,  foetus,  atquefecun- 
dae  maiores  abdomen  eleuant.  Foetus  &  fecundae 
minores ,  cum  amnii  liquoris  minori  copia  idem  mi~ 
nus  efficiunt. 

§.     704. 
Maior  foetus,    valide  in  pluribus  partibus  fimul 
motus,  ad  plures  vteri  partes,  variamque  abdominis 

regionem 


C.XXiL  PARTVS  GEMELLORVM.       %%$ 

regionem  fimul  allidens,  duos  foetus  commotos  men- 
titur;  quare  ifte  motus  dubie  gemellos  indicat.  Quin 
gemelli  debilius  nonnunquam  mouentur. 

Quo  maior  vteri  moles ,  eo  maior  vaforum  &  ab- 
dominis  compreflio ,  eo  infigniora  fymptomata  ex  ifta 
compreflione  orta,  varices  puta,  pedum  tumor  &  ge* 
nitalium ,  ingrefius  molefhrs,  vrinae  incontinentia  vel 
fuppreffio,  digeftionis  vitia,  fpiritus  aegrior  &  fimi- 
lia,  Ifta  vero  vteri.moles,  quod  aeque  vnicum  foe- 
tum  comprehendere  poteit,  ac  plures  (§.  703.),  di- 
cla  fymptomata  vehementiora  non  magis  gemellos  de- 
notantj  quam  vnicum  foetum. 

§.  706. 
In  vniuerfum  quidem  non  obtinet,  faepe  tameti 
accidit,  vt  duaLus  vel  tribus  feptimanis  ante  grauidi- 
tatis  vltimum  terminum,  femina  multiplicem  partum, 
minorem  licet ,  edat.  An  ob  vteri  fibr3S  in  reclitudi- 
nemexpanias,  non  amplius  extendendas,  disruptioni 
proxjmas,  maxime  proinde  irritatas,  tota  vi  ad  fiiam 
contrac~tionem  nitentes?  Ita  fuadere  videtur  obferuatio, 
qua  primo  foetu  exclufo ,  faephis  dolores  protinus  ces- 
fant,  reditnri  portea^  quando  alter  foetus ,  fegmento 
inferiore  comprefTo ,  nouum  ad  partum  ftimulum  fe- 
cit  (§.102.). 

§•  7°7- 
Simplicis  vteri  alimentum  in  duplicem  foetum  di- 
ftribuitur,  fanguis  multo  maiori.  vi  in  vterum  &  in 
foetus  non  influit,  quam  fi  vnicum  foetumvterus  cors- 
prehendit,  quapropter  hic  multo  maiori  ratione  non 
expanditur  (§.  .64.  )♦  Euenit  inde,  vt  gemelli  mino- 
ris  molis  ac  ponderis  fint,  ac  vnicus  foetus  alio  tem- 
/  pore 


2U      C.  XXIL  PARTVS   GEMELLORVM. 

pore  nb  eadem  matre  in  lucem  editus.  Saepius  etiam 
iHa  minor  proportio  propter  praemnturam  excluiio- 
nem  ( §.  pr  )  vlterius  imminuitur.  Solent  iun&a  ge- 
mellorum  pondera  fimplicis  foetus  maturi  pondus  qua- 
fi  aequare, 

§.     7°8. 

Peffima  itaque,  quae  nimia  foetus  moles  (Cap. 
XVII.  S.  I. )  gignit,  mala  praecauentur,  quin  hoc 
nomine  gemellorum  partus  (implici  benignior  cenfen- 
dus  eft,  minusque  dolens,  praecipue  h*  vterini  orifkii 
prolapfus,  forfan  iunctus  (§.  $6$.),  ab  operatore  rite 
Inhibetur. 

§~     7°9- 

Panici  etiam  funt  ifti  terrores ,  quos  omnibus  fere 
mulierculis  &  mukis  operantium  hic  partus  iniicere  fb- 
let.  Gemelli  non  minus  m  vtero  reclo  haerent,  ac 
vnicus  foetus,  neque  frequentius  peruerfe  (iti  funt, 
neque  vtrique  ad  'orificium  yteri  promoti  fe  inuicem 
remorantur ,  fed  vnus  vtplurimum  fuper  -alter-o  ita  c-ol- 
locatur,  vt  pofterior  ad  vteri  oriflciurn  prius  non  com- 
pareat,  quarn  prior  exclufus  fuerit.  Varia  duorum 
foetuum  mem-bra ,  fibi  inuicem  implicita  ,  poft  imperi- 
tam  dem-um  velarnentorum  ,  cuivis  foetui  propriorum 
{  §, ,  7  1 . ) ,  disruprionem  oriuntur. 

-  $.  71©. 
Quapropter  etiam  eadem  penitus  rarione^  prloris 
fbetus  partus  abfoluitur,  qua  ille,  quo  vnicus  prodit; 
neque  vllum,  quod  <de  pofteriore  foetu  iufpicionem 
moueat,  £gnum  adeft.  Quando  prior  foetus  pedibus 
extrahkur  ,  manus  in  vterum  demifTa  pofterioris  otium 
quandoque  contingit ,  ipttimque  adeffe  cognofcit. 
Caueat  vero  iibi,  ne  iftud  ouum  disrumpendo,  par- 
tum  praeter  neceffitatera  rauko  •dif&cilierem  oreddat. 


C.  XXIf.   PARTVS   GEMELLORVM,      287 

§'    nm 

.Simulntque  vero  prioris  foetus  partus  abfolutus  efr, 
pofterioris  praefentia  ex  fignis.  fupra  (§.  318.  fqq.) 
traditis  cognofcitur.  Quae  fi  adfunt,  manus  illico  ea- 
piopter  in  vterum  demitti  debet,  vt  pofterior  aeque 
foetus,  ae  eiusdem  fitus  exaclior  digriofcatur.  Prio- 
ris  interim  foetus  placenta  cum  fune  in  vtero  relin- 
quitur. 

§.     712. 

Ifle  quidem  fitus  h*  iniquus  eft,  absque  vlla  mora; 
antequam  vteri  orificium  claudatur ,  foetum  pedibus 
extrahendum  efie  fuadet.  Caeterum  ifla  operatio  fa- 
cillime  &  expe&atione  citius  perficitur;  fiquidem  por- 
ta  n"  priori  foetu  ampliilima  pafia  eft,  pedes  in  vtero, 
liquore  amnii  expanfo,  citra  difHcuItatem  prehendun- 
tur,  &  nulla  a  capite  niinore  (§.  708.)  remora  fit. 

§•  713. 
QuotJes  vero  pofterioris  foetus  caputun  axi  peluis 
decidit,  atque  dolorum  aclio  non  remittit ,  vel  faltem 
poft  breuius  interunllum  redit,  tuto  negotium  naturae 
committitur,  atque  fecundus  partus,  quod  foetus  viani 
flratam  Jibere  ingreditur ,  fine  vllo  molefto  fenfu  per- 
£citur.  Quodii  vero  mater  debilis  eft,  &  vnlentiorum 
dolorum  fpes  minus  aflivlget,  fatius  eft  foetum  pedi- 
bus  extrahere,  quam  incertum  partum  relinquere,  pofl 
aliquod  demurn  dies  quandoque  abfoluendum. 

$     7*4* 

Gemellorum  porro  placentae,  vel  iunclae,  veldi- 

fiinclae ,  degiubi  ab  vtero ,    neque  fimpliciter  funium 

ope  trahi  debent.     Quodfi  enim  iunclae  funt,  non  be- 

ne  magna  moles  fequitur ,  fad  manu  prehenia  aptiot. 

educkur* 


288      C  XXII.  PARTVS  GEMELLORVM. 

educitur.     Separatae  nutem  fimul  cum  metuenda  vte- 
ri  laefione  foiuerentur, 

§•  715. 
Si  forte  ab  imperito  operatore ,  priorem  foetum 
fruftra  extrahere  conante,  vei  alia  quacunque  violen- 
tia ,  poilerioris  velamenta  disrupta  fuerint ;  vtique  fi- 
bi  caueat  peritior,  ne  diuerfos  pedes  arripiat;  quod 
quidem  optime  praecauetur,  fTpedem  prolapfum  fa- 
fcia  applicita  notat,  atque  eius  pollice  duce  ad  vsque 
genitaliapergit,  ab  iliisadmalieolos  alterius  pedisrede- 
vndo. 


Cap.    XXIII. 
A   B   O   R  T   V   S. 

§,    716. 

Qui  inter  feptimi  &  noni  menfis,  a  prima  concep- 
jjone  ,  finem  contingit  partus ,  praematurus  vo- 
catur,  Abortut  vero,  quando  ante  dichim  tempusem- 
bryo  excidit :  id  quod  circai  tertium  grauiditatis  men- 
fem  vtplurimum  accidit. 

§.     &£$ 
Vitalem  eiTe  praematurum   foetum  obferuatio  nos 
docet,    embryonem  autem   non  manere   fuperftitem 
conftac. 

§•     7i8. 
Eadem  vteri  contracVio  ,  quae  maturum  partum  ab- 
foluit ,     praematurum  etiam  atque  abortum  concitar. 
Duplex  autem  caufa  facir,  vt  vterus  ante  debitumtenr- 
pus  contrahatur. 

Ima 


C. -XXftt.    ABORTVS.  289 

Ima.  Dlsponenr^  matricis  habitum  ita  parat,  vt  acceden- 
ti  ftimulo  facile  obediant  fibrae  motrices. 

Ilda.     Occajionalir ,  ftimulum  ad  matricem  deferc,  vel 
caufam  vterum  extendentem  remouet(§.  94.). 

Mox  etiam  fine  medio  in  ipfam  vteri  vim  contra- 
hendi  agunt,  mox  piacentam  primum  ab  vtero  foluen* 
do  huius  contracYionem  excitant.  Duplex  exinde  abor» 
tus  fpecies  oritur, 

a)  Alia  cum  praeeedente  pkcentae  folutione  accid$ts 

0)  Aiia  fit  fine  eadem. 

§.      ?20. 

Quo  maioris  antem  momenti  eft  caufa  disp^nen^ 
eodebilioroccaiionalis  eflepoteft,  vt  abortus  prouoce* 
tur,  &  contra.  Euenit  exinde,  vt  aliaefeminae  adabor* 
tum  (int  maxime  prociiues,  aliae  immunes  maneantquam^ 
uis  maximo  eiusdem  periculofefe  inconfuko  exponant* 

>   §>    nu 

Sequentia  ad  abortum  disponunt 

i°)  Vterus,  qui  propter  fuum  habitum  vltra  determi* 
natum  quendam  gradum  extendi  nequit,  abortum* 
que  periodicum  facit. 

2°)  Vterus,  qui  a  leuiffima  mutarione  ita  afficitur^ .VC 
mox  in  fui  contraclionem  ruat, 

£°)  Foetus  nutrimentum  deficiens,  quo  fit,  Vt  cum 
vtero  placenta  iaxius  cohaereat,  ln  iuftam  molem 
foetus  non  excrefcat,  &  vtero  non  fatis  reiillat,  ita 
Vt  hic  leuiflimam  irritationem  fequi  pofilt*  Huc  & 
foetus  mortuus  fpetlat. 

T  4e)  Fi^ 


29o  C.  XXIII.  ABORTVS. 

4°)  Plethora,  ad  vterum  delata,  vafa  diftendit,  ner- 
voscomprimit,  laceflit;  commota  placentae  nexum 
foluit,  fanguinique  effluxum  concedit. 

§.     722. 

Caufae  occafionales  funt, 

&)  Externae  violentiae  matri  iilatae,  quae vterum  partim 
ad  contraclionem  proritnnt,  partim  vehementius  fan- 
guinem  ad  ipfum  ita  determinant ,  vt  placenta  folua- 
tur.  Huc  &  corporis  agitationes  pertinent,  v.  g. 
faltatio,  cachinnus:  porro  medicamenta  fortiora, 
venena ,  fanguinis  vei  naturalis  vel  artificialis  profufio. 

(3)  Morbi  varii ,  quales  febris ,  praecipue  acuta,  maxl- 
me  contngiofa  &;  inflammatoria ;  dolorifici;  conuul- 
ilui ;  affeclus  animi  vehementiores  $  moiimina  fluxus 
menftrui. 

§•     723. 
Caufae  rariores  e(Te  poflunt. 

a)  Funiculus  vmbilicalis  vel  nimisbreuis,  vel  circa  foe- 
tum  varie  contortus:  vegetus  enim  embryonis  mo- 
tus  partem  placentae  foluere,  fanguinisque  fluxuni 
excitare  poteft. 

P)  Vteri  vulnus  ,  quod  dolore  fuo  &  fanguinis  fluxtf 
eundem  ad  contractionem  ftimuiat. 

*i)  Vteri  morbus  localis ,  tumor ,  vlcus ,  farcoma.  Do- 
lorex  inaequali  fibrarum  tenfione  ortus  vterum,  ae- 
crrius  extendendum,  laceflit. 

S)  Placentae  &  funiculi  vmbilicalis  morbi,  qui  foetum 
nutrimento  priuant. 

e)  Placenta  vteri  ceruici  adhaerens  atque  ab  eiusdem 
incremento  foluta  (§,  dBit  £)• 

$♦  7*4» 


C.  XXIII.  ABORTVS.  291 

$.  7M. 
Impio  faepius  confilio  embryonem  arte  excutere 
puellae  corruptae  ftudent.  Verumenimuero  fi  caufa 
disponens  (§♦  72  i.)non  adeft,  fruftra  maximoquecum 
fanitatis  difpendio,  externis  violentiis  corpus  exercetur. 
Quin  ipfeabortus,  fiforfan  violenter  excitatur,  maiori 
periculo  fit,  quam  qui  fua  fponte  eueniu 

§•  725. 
Cognofcitur  abortus  ex  cognita  caufa  occafionali, 
horripilatione,  extremorum  refrigeratione,  acribus  do- 
loribus  praefagientibus,  veris,  fucceffiue  crefcentibos, 
oriflcio  vteri  fenfim  aperto  magis  &  tenui,  non  autem 
deterfo,  veficula  prominente ,  liquoris  effluxu ,  corpuf- 
culo  protrufo.  Quin  omnia  quandoque  partus  {ympZQ* 
mata  iunguntur. 

§.     726, 

Quoties  placenta  foluta  eft,  fanguinis  fluxns  dicla 
(§.  pr.)  fymptomata  praecedit  &comitatur,  largo,  pcir 
interualla  interrupto ,  vehementia  &  coloris  fplendone 
continue  auclo  riuo  prorumpens  t  congelati  dein  fan«* 
guinis  grumi  excernuntur,  tandemque  largiftimus  cor~ 
rens  effunditur. 

JF-     7^7« 
Sanguinis  profluuium  a  menftruo  fluxu  fequentl- 
bus  fere  fignis  dignofcitur. 

&)  Menftruus  fluxustemporefolitoapparet;  quae  abor- 
tum  praecedit  haemonhagia  huic  periodo  non  exa- 
c~te  adftringitur, 
(3)  Parcior  eft  ideiru 

*y)  Nullus  liquor  a  fanguine  diuerfus,  nullaque  corpo- 
ra  fibrofa  cum  eodem  excernuntur,  proudinabor- 
tu  fieri  folet. 

T  2  .  i)  ken- 


a9*  C-  Xmi  ABORTVS. 

S)  Lente  &  fine  doloris  ad  partum  fenfu  profluere  fo~ 
let  menftruorum  fluxus. 

9)  Orifkium  vteri  non  aperitur  ad  interiorem  vsque 
aperturam. 

£)  Neque,  quae  abortum  prouocet,  caufa  occafio- 
nalis  praegrefia  -eil. 

$.     7*8. 
Abortus  euentum  praefagiunt  fequentia. 

1)  Corruptiones  grauiores  funt,  quam  partus  (hip* 
focr.  morb.  mul.  L.  1. ), 

2)  Qui  cum  fanguinis  profluuio  contingunt  abortus, 
frequentiores  funt  fimplicibus,  iidemque  periculo 
pleniores. 

3 )  Quoties  femina  vtero  gerens  haemorrfiagiam  pati* 
tur ,  atque  accedunt  frigus  extremorum ,  pulfus  de- 
biiis,  celer,  intermittens,  oculorum  caligo,  aurium. 
fufurrus,  praecordiorum  anxietates,  animi  deliquia 
frequentiora ,  fudor  frigidus,  motus  conuulfiui,  ma- 
lum  eit ,  quin  mors  infequitur  (hippocr.  Aph9 

4)  Quodii  haemorrhagia  nimium  durauerit,  mater  vel 
mox  a  fado  abortu,  vel  heclico  tandem  morbocon- 
fumta  moritur ;  vel  debilis  atque  valetudinaria  ma- 
net,  quamuis  embryo  extradus  fuerit. 

5)  Abortus  febri  continuae,  maxime  contagiofae  &  itt- 
flammatoriae  afcitus ,  fere  femper  efl  lethalis. 

6)  Difrkilior  placenta  in  abortu  foluitur,  quam  inpair- 
tu  maturo  (§.  34-8.  1  °.). 

§*     7*9» 
Quodfi  femina  abortum  timec  atque   dolores  ad 
partum  fentit ,  eosdemque  folos,  fine  ajio  fymptoma- 

te 


C.  XXilL  ABORTVS.  295 

te  vrgente,  abortum  quandoque  praecauere  poteft, 
h*  in  Ie#o  quieta  manet ,  ex  venaefecHone,  eademque 
repetlta,  fanguinem  amittit,  atque  tutiora  anodyna 
varia  forma  recipit.  Exulent  aciftringentia  fuperflua  & 
noxia.  \ 

§.     7  3©< 

Quum  vero  dolores,  hisce  non  obitantibus,  fe- 
minae  molefh*  efie  pergunt,  vehementia  augeotur,  quitt 
omnia  partus  fymptomataaccedunt,  nihil  abortumim- 
pedire  poteft :  quire  abortum  femina  promoueat, 
nixus  addat ,  reliquumque,  niii  maligna  fymptomata, 
maximeque  fanguinis  fiuxus  iungantur,  &  nifi  vela- 
menta  iam  disrupta  fuerint,  naturae  negotium  relin- 
quat.  Hac  ratione  integrum  quandoque  ouum  ex- 
cernitur. 

§.     7  3'- 

Cum  in  cafu  maioris  embryonis, 

«)  Velamenta  iam  disrupta  &  caput  praeuium  fuerit, 
partus  a  foj3  natura  optime  perfieitur. 

|3)  Alia  quaedam  corpufculi  pars  ad  orificium  delapfa 
fuerit,  pedibus  prehenfis  embryo  educi  debet.  Si- 
mulatque  integrum  eorpufculum  folutum  eft,  ca- 
ueat  fibi  medicus ,  ne  caput  abruptum  intra  matricem 
relinquat,  (ed  caute  digitum  vniusmanus  in  os  inii- 
ciat,  altera  manu  fummum  humerum  vel  occiput 
prehendat,  brachia  propter  ininus  volumen  non 
refiftentia,  ad  caput  relinquat,  hacque  ratione  ipfum 
caput  fbluat  (cf.  §.  599.  fq.). 

§•     73** 

Qui  vero  medium  terrninum  nondum  attigit,  mi- 

lior  embryo  aeque  capite,  ac  pedibus  extrahi  potefl, 

pro  ratione  partis  oblatae  atque  operatoris  commodi, 

Sinij     pluresue    quandoque    digiti   operi  fufficiunt. 

T  3  Cum- 


294  C.  XXIII,  ABORTVS. 

Cumprimum  corpufculum  folutum  eft,  bini  digiti,  ve- 
lut  vnci,  integrum  embryonis  caput  comprehendant 
&  exprimant. 

§•  733. 
Placenta  funiculi  ope  nunquam  extrahi  (§#  348. 
1°.);  fed  leuiter  funiculus  tendi,  atque  placenta  de- 
glubi  debet.  In  abortu  minore  quidam  digiti  foli  id 
perficere  poflunt  (cf.  vtique  Cap.  XI V  J.  Quo  me* 
lius  autem  placenta  foluatur,  fequentia  fiant» 

&)  Binis  digitis  in  orificium  demifiis,  poftquam  decor- 
ticata  eft ,  placenta  prehendatur  &  adducatur. 

pj  Dein  rurfus  altius  prehendatur  fucceftiue  &  attra- 
harur,  donec  Ibluta  fit. 

Quae  nimis  praecipitanter  educkur ,  disrumpitur. 

§•  734* 
Quoties  haemorrhagia  abortum  comitatur,  toties 
^rtis  ope  perfici  partus  debet,  nifi  remedia  (§,  729.) 
iftum  fiftunt,  vei  fua  fponte  embryonem  mox  proru- 
pturum  eile  dolorum  vehementia  & veficulae  prominen- 
tia  ipondent. 

§•     7'jf. 

Integrum  quidem  ouulum  protrahere   experiatur 
luedicus,  fi  iunior  fiieric  abortus,  quare 
ffc)   Binis  digitis  vteri  orificium  diducat. 
(3)    Iisdem  ouulum  prehenfum  paulum  attrahat. 
ry)  Succefllue  altius  idem  prehendat  atque  trahat  (§. 
7  3  3 « '  n.  (3, ) ,  donec  integrum  folutum  fit. 

§.     n6. 

Caufae  disponentes  aeque  ac  occafionales,  quiete, 
debita  diaeta ,  fuisperiodis  inftituta  venaefeclione,  iiia- 
que  peculiari,  ex  pathologia  cognofcenda,  methodo 
cuitari  &  tolla  debent.  ,t 

Cap* 


Cap.  XXIV.     - 

Sect.  I. 
M    O    L    A, 

$.     737. 

Praeter  verum  embryonem  varia  etiam  alia  corpora 
in  vtero  contineri  atque  grauiditatem  mentiri  pos- 
funt,  quorum 

a)  Alia  Fixa  funt  atque  cum  vteri  fubftantia  vnum 
perpetuum  cdrpUs  crTormant :  quo  varii  vteri  tu- 
mores  &  polypi  fpe&ant. 

(3)  Alia  Libera  funt  &  vtero  contigua :  quo  referri 
merentur  aqua,  flatus,  ouum  deforme. 

§.     738. 
Ouum  deforrne,    in  quo  partes  embryonis  &  fe- 
cundarum   diftingui  vix  pofliint,    Molam   vocabimus* 
Cuiusmodi  corpus  a  foecundo  conceptu  originem  tra- 
here  probat, 

a)  Ipfe  eius  habitus ,  quo  plures  habet  &  copiodores 
varii  generis  fibras  atque  menbranas,  quales  fua  fpon- 
te  ex  fanguinis  coagulo  intravterum  generari  neque- 
unt :  quin  vera  vafa  &  cauum  liquore  plenum  diftin- 
guere  quandoque  licet. 

(3)  Embryo  minoris  molis  in  ifto  cauo  jionnunquam 

reperitur. 
*y)  Saepius  in  homine  aeque  ac  brutis  vna  cum  vero 

foetu  ln  vtero  continetur. 

§•      7  39* 

Obferuatae  in  vteris  brutorum  molae  nos  docent, 
easdem  formari  a  placenta  fui  oui  ita  crefcente,    vt 

T  4  ipfe 


i 

20<£  C,  XXIV.  S.  I.    MOLA. 


ipfe  embryo  deftruatur.    Idem  fymptoroata ,  moiam  m 
fcomine  comkaotta  ?  confirmant, 

f.      74©' 

Varia  forma  externa  in  ipfis  notatur:  vtplurimum 

aequalis  eft  &  fphaeroides  ex  comprefllone  orificii  vterinl 

orta;  faepiusetiamexvariisvefkulis,  membranarumope 

cohaerenribus,  compofita.     Vejiculares  molae  vocantux. 

§.      741. 

Quae  molam  gerit  femina,  eadem  fymptomata  ex^ 
peritur  ac  illa,  quae  verum  embryonem  alir,  nifi  quod 
iuola  cirius  acembryo  crefrat,  abdomenque  proindeSc 
mammas  pariter  expandat:  quare  abdomen  a  cornpref- 
fione  dolet,  vires  corporis  &  pedum  praecipue  def]cU 
unta  aliaque  incommoda  feminam  afrlciunt,  Reliqua* 
quae  pro  mola  difcernenda  lignatraduntur,  dubia  nop, 
foium  funt,  fed  &  pleraque  falfi, 

§.     7  42. 
Molae  pleraeque  vltra  quartum  menfem  iti  vtero  non 
morantur:  quin  feminae  reperiuntur ,  quae  primo  iam 
luenfe  easdem  perigdice  excernunt, 

g«  74?.. 
Eadem  penitus  ratione  mola  excermttfr,  qua  abor* 
lus  cum.  haemorrhagia  contingens,  nifi  quod  nullave^ 
iicula  aquea  ih  orificio  vteri  tangatur,  fed  mafla  quae* 
dam  mollioratquefibrofa.  Jdemque  excretionis  eueur 
tm  efl  (§,  7^8.). 

§•     744« 
Simili  etiam  modo  auxiiium  ferri  debet. 
$)  Bini  nempe  pluresue  digiri  in  orificium  ferantur  11- 
i^d<jue  aperlant, 

P)  Si 


C.  XXIV.  S.  I.    M  OLA,  297 

(3)  5i  mola  firmior  vtero  cohaeret ,  foluatur. 

7)  Eadem  fummo,  quoad  eius  licet,  loeo  prehen- 
d3tur,  &  agitata  educatur, 

$)  Quoties  fruitum  prehenfumtraclionemfequitur,  to- 
ties  altius  mola  prehendatur,  donec  integra  foluta 
fit,    < 

s)  Nixus  fimul  addat  femina,  vel  tuffiat,  vel  pugnum 
inflet. 

<f)  Abfint  ©mnia  pelkntia,  omniaque  inftrumentaa 

y)  Cautelae  (Cap.  XIV,)  tradjtae  huc  transferantu?.  s 

§•  74  S- 
Sibi  etiam  medicus  caueat,  ae  ingrauida,  hae- 
morrhagia  vteri  laborante,  orificium  vteri  pro  mola 
habe^t,  atque  idem  cum  maximo  feminae  pericula 
attrahat:  quod  vt  euitet,  digitum  explorantem  in  o* 
mni  ambitu  circumducat,  atque  probe  inquirat,  vtrum 
pars  oblata  cum  vteri  orificio  fit  perpetua,  an  minus. 
Quodfi  non  perpetua  eft,  fed  inter  eam  &  orificium 
digitum  ferere  licet,  ab  orificio  diuerfam  partem  effe 
patet. 

§•  74<>. 
Eadem  etiam  ratione  digitum  inter  iftam  partera 
&  vterum  promoueat,  vt  cognofcat,  vtrum  cum  vterf 
fubftantia  perpetua  fit  pars  ex  orificio  dependens,  an 
minus.  lfio  quidem  in  cafu  porypus  vteri  eft,  qui 
minime  attrahi  debet  &  traelus  mo^  dolet;  hoc  autem 
®iola?  quae  tutq  folui  poteft* 


*  *  Cap. 


*9*-  &§2*     * 

Cap.    XXIV. 

Sect.    II. 

CONCEPTVS    SPVRIL 

§•      747* 

qua  etiam,  vel  flatus,  iri  vtero  eontenti,  ante- 
quam  excernuntur,  eademfere  fymptomata,  ae 
mola  (§.74i0  producunt;  quare  vix  poffunt  co- 
gnofci. 

§.     74B. 
Simulatque  vero  vterus ,   ab  eiusmodi  fluido  ha« 
clenus  extenfus,     contrahitur,    crmciumque  aperitur? 
fiuidum  exprelfum  fe  ipfum  prodit. 

$♦      749- 

Quodfi  vero  aqua  a  peculiari  membrana  compre- 
lienditur,  eiusdem  excretio  verum  partum  aemulatur; 
vefica  nempe  aquea  a  dolorum  vi  fenfim  protruditur, 
tandemque  disrumpitur,  effluit  aqua,  nullusque  foe- 
tus  infequitur. 

§•      75^ 

Artis  auxilium  fere  fuperfluum  eft  Quod  ipfum 
malum  facile  a  fpontanea  vteri  contractione  (§.pr. ) 
foluitur,  &  vere  cognofci  nequit,  Iuuat  tamen  ,  fi 
os  vteri  diducitur  &  emollitur. 


fHAJfc 


Cap« 


0&    3fesg    ■#%  S99 

Cap.    XXV. 

INSOLITAE    CONCEPTIONIS    PAR- 

TVSQVE  VIAE  ET 

SEQVELAE. 

Sect.   I. 

FOETVS  EXTRA  VTERVM 

HAERENS. 

§•    751. 

I  juulum  quidem  generatione  formatum  ex  confue- 
V^  tis  naturae  Iegibus  in  vtero  firmatur,  ibidemque 
nutritur  (§.  jo,);  quandoque  autem  conceptio  in 
ouario  remanet,  in  abdomen  decidit,  in  tuba  remo- 
ratur,  parti  vicinae  adhaeret,  placenta  fenfim  collecta, 
maiorem  fanguinis  affluxum  irritatione  fua  excitat,  nu- 
trimentum  capit  &  crefeit.     Ita  oriuntur  Conceptiones 

#)  In  Ouario. 

j3)  Ventrales.  * 

7)    Tubariae* 

§■  7p* 
Quare  expanditur  abdomen,  reliquaque  grauidi- 
tatis  figna  (  Cap.  VIL )  accedunt ;  immutatum  autem 
manet  vteri  oriflcium,  neque  caput,  neque  liquoris 
amnii  vefica  tanrntur,  &  abdominis  tumor  mediam  re- 
gionem  minus  occupare  folet ,  aft  fedem ,  quae  con- 
ceptionem  continet.  Idem  de  motu  embryonis  valet. 
Propter  infolitam  preffionem,  &  receptaculi  dilatationem 
molefta  vtplurimum  grauiditas  eft.  Raro  menftrua 
fluunt,  plerumque  ceftant:  obftrudis  eorum  pec 
omnem  reliquam  vitam  fontibus.  In  ventrali  mobilis  ab- 

dominis 


joo  C.  XXV.  Sf  I.    FOETVS 

dominis  tumor  eft  &  ipfum  foetus  corpufculurn  perab- 
dorainis  integumenta  tangitur* 

-i  §•  75  3. 
Quoniam  autem  iftae  pa^tes  minorem  nutrimentt 
eopiam,  quam  vterus  vafculbfus,  afFerunt,  embryones 
eiusmodiminorismolis  funt,  &  rlnemvarium,  eundem- 
que  vtplurimum  ante  maturum  partus  terminum,  nan- 
cifcuntur. 

®)  Alii,  receptaculo  fuo  perrupto,  in  matris  abdomen 
erTundunturr 

(3)  Alii  abfceiTum  excitant ,  atque  per  eundem  apertum 
fruftatim  quandoqne  exitum  moliuneur. 

«y)  Alti  exficcantur ,  durae  cyftidi  ofleae  includuntur; 
vel  in  fuo  liquore  foluuntyr. 

§.      754- 

Prouti  euentus  dubius  eit,  ita  &  cognitio  atque 
auxilium  certum  effe  nequit*  Foetum  perrupto  recep- 
taculo  in  abdomen  delapfum  effe  fafpicio  eft,  fi 

&)  Signa  ($,752.)  praegrefla  fuerunt. 
{3)  Dolores,  per  fueta  interualla,  in  abdomine  oriun- 
tur  fpuriis  flmiles. 

*y)  Iidem  ita  acerbi  funt ,  acfi  tumoris  re^io  difTecaretur. 
Saepe  etiam  foetus  fimul  vehementer  commouetur. 

$)  Oriflcium  vteri  immutatum  manet,    neque  Uquor 
effluit,  neque  vefica  prominee, 

t)  Subito  ifti  dolores  ceflant, 

£)  Mater  languet. 

t?)  Quinruptio  quaedam  in  abdomine  auribus  perclpitur. 


EXTRA  VTERVM  HAERENS.       301 

§♦    75  5. 

Nullaautem,  nifiinoperationecae£area,  quaepro- 
tinus  fuper  ipfo  loco  tumente  inftituitur,  fpes  fupereft. 
Aperto  enim  abdomine  foetus  eximi,  fanguinis  fluxus 
fifti  j  humorcsque  effuii  expurgari  poilunt. 

§•     1S& 

Cefta  mors  infequitur,  quoties  auxilium  difFertur, 
vel  pars  disrupta  (quod  frequenter  accidit)  iphacelo  cor- 
rupta  eft;  quo  quidem  in  cafu  ipiius  non  folum  partis, 
fzd  &  reliquorum  abdominis  vifcerum  inflammatio ,  cum 
febre  acuta ,  inflammatoria ,  praecedere  folet.  Eadem 
a  prefllone  quandoque  fymptomata  oriuntur,  quum  con- 
ceptio  fuit  ventralis, 

§•     75  7. 
Quando  foetus  (§.  753.7.),  Lithopaedion  tunc  dl- 
clus,  induratur,    neque  ferri  poteft  auxilium,  neque 
requiritur.     Quam  maxime  etiam  dubia  funtiigna,  iftara 
mutationem  denotantia,  fere  fequentia, 

a)  Grauiditas  ad  perfeclum  partus  terminum  protrahitur. 

(3)  Termino  i!lo  iinito  dolores  ad  partum  oriuntur,  fen- 
iim  remktunt,-  quin  fine  partu  ceflant ,  per  incertum 
interuailum,  ad  iinem  quandoque  alterius  meniis^ 
continuati, 

<y)  Seniim  &  embryonis  motus  peric. 

S)  Per  omnem  reliquam  vitam,  crufta  fenfim  oflea  t£~ 
€fus  &  exiiccatus ,  foetus  in  receptaculo  latet ,  pon- 
dere  fuo,  vagis  &  obtuiis  doloribus,  moleftiis» 

g)  Subiiftit  abdominis  tumor. 

^)  Foetus  quandoque  per  abdominis  lritegumenta  con- 
tingitur. 

»])  Quum  in  tuba  foetus  locatur,  rie  quidem  nouas  cdn- 
ceptiones  partusque  impedic* 

$)  Vs, 


302    C.XXV.  S.L  FOET.EXTR.VTER.HAER. 

§•)  Varia  quandoque  chronici  morbi  incommoda,  cum 
ficcis  menftruorum,    apertis  autem  la&is  fontibus, 
femina  patitur. 
Praeftat  itaque  innocua  incommoda  ferre,  quam 

anceps  operationis  remedium  experiru 

§.     75B. 
Accidic  etiam ,  vt  pleraeque  foetus  partesin  proprio 

amnii  liquore  foluantur,  ali3e  duriores  mutentur,  quin 

cum  receptaculo  concrefcant. 

6t)  Alias  quidem  exiiccato  liquore  refiduae  foetus  par- 
ticulae,  velut  Lithopaedion  (§.pr, ;  fine  noxa,  in 
receptaculo  latent.  Fadfum  tandem  cum  lenta  febri 
in  vicinia  vlcus  obferuatum  eft. 

(3)  Alias  augetur  liquor,  cyflicum  hydropem  facit, 
paracenthefi  educitur&foetuspardculae,  operatione 
caefarea  facla ,  extrahuntur ,  fuppuratione  receptacu- 
lum  mundatur  &  confolidaturvulnus. 

i     759* 
AbfcefTus  fe  ipfum  prodit.     Praecedunt  fi^na  (§. 

7 $  2»  &  754  n.  S.  7,$. )  defcripta ,  dolores  per  interualla 

remittunt  &  redeunt,   puerpera  variis  malis  affligitur, 

ea  praecipue  fede  qua  formatur  &:  apeiitur  abfceffus, 

pondus  incommodum   fentit;    embryo    receptacuium 

aeque  ac  vicina  corporis  integumenta  comprimit:  ita 

orirur  &bfceffus*     Saepe  lenta  febris  iungitur. 

§,  760«. 
Tpfe  abfceffus  debito  modo  aperiri ,  partes  foetus 
contentaefollicite  eximi,  cunciis  exemtis  abfcefTus  rite 
expurgari  &  confoiidari  debet.  Soient  vtplurimum 
embryonis  partes  difiluere  &  fola  oiTa  reddua  manere. 
Quodii  parua  iam  adeft  apertura,  eandem  dilatare  con- 
uenic.  Nonnunquam  fua  fponte  per  inteflinum  redtum 
offa  effluunt, 

Cap* 


Cap.    XXV. 

Sect.    II. 

FOETVS     SOLITA    VfA    VTERQ 

NON    EXCLVSVS. 

§♦761.  / 

(uae  in  infolitis  receptaculis  foetui  accidunt  muta- 
tiones  ( §.  (53.)»  latens  etiam  in  vtero,  fine 
fadio  partu  confueta,  quandoque  experitur/ 

§.      162. 
Vt  ruptus  partus  tempore  Vterus  foetus  vel  totam 
maflam,  vel  artum   in  abdomen    exprimat,  fequentes 
caufae  faciunt ,  nonnunquam  eombinatae. 

a)  Magnum  dolorum  momentum,  cum  foetus  natu- 
rae  non  vincendo  obice,  arteque  apta  non  remo- 
to;  propter  iniquum,  maxime  transuerfum,  eius- 
dem  fitum,  vterum  vei  caput  obiiquum,  iniquum 
&  nimis  amplum,  fiue  proprio  vitio  id  fiat,  fiue 
genitalium. 

(3)  Inaequalis ,  ex  vteri  vitio ,  validorum  dolorum 
actio:  iftiusmodi  vitia  funt;  durus  &  fcirrhofus  vte~ 
ri  tumor,  eum  reliquo  vtero  non  contraclus,  atque 
adeo  vicinas  fihras,  foetui  appreflas,  lacerans;  pla- 
centae  lateralis  adhaefio  vterique  obliquitas  &c, 

*y)  Nimia,  vel  totius  vteri,  rariori  in  cafii,  vel  a!te- 
rius  in  eodem  fedis,  fiue  ab  obliquo  foetu  mairis 
expandatur,  fiue  alio  modo  debiiitetur,  tenuitas. 

5)  Illata  vtero  violentia,  ab  lmperita  obftetricis  mami^ 
grauidae  cafu,  abdomine  preffo  percuflbque  &a 

S«  7*1- 


304    C.  XXV.  S.  II  FOETVS  SOLITA  VIA 

§.  1$U 
Solent  auterri  corpora  in  &de  minime  refiftente 
dismmpi:  quare  in  fegmento  vteri  infefiore,  reliquis 
vteri  fedibus  tenuiore  (§.  6$.) ,  ifliusmodi  maxime 
rupturae,  praecipue  fi  foetus  obftaculum  fuerit ,  ob- 
ferumtur.  Rariores  funt  cafus,  pieriqiie  nimis  fuo 
cin&e  defcripti ,  in  quibus  laefio  fundi  indicatur»  Vte* 
rus  circa  abdomen  foetus  conllridtus  eiusmodi  ruptio* 
mm  fauftumque,  hac  non  obflante,  partum  mentiri 
potefr;  ipfe  etiam  vterus,  ex  fua  fede  dimotus,  ex~ 
plorantis  manum  ita  faiiere,  vt  per  inferiorem  latera* 
lemque  federn  penetrans  fe  fundum  perforare  putet. 

Vtertifn  autem,  ab  internis  maxime  caufi?,  dis* 
rumpi,  fequentia  fere%na>  iuxta  cum  caufae  cogni* 
tione ,    denotant. 

u)  Maenum  &  frequens  dolorum  n>omentum>  non 
interruptum,  praeterquam  quod  foetus  promouea- 
tur;  vehementiores  autem  parturientis  cruciatus» 
naufeam  quandoque  &:  vcxnitum,  foetusque  agita- 
tionem  infignem  trahens,  cum  magna  abdominis 
mole  &  fubiirru  vteri  ore, 

|3)  fragor  quandoque  auribus  percipitur.    Inde 
*y)  Subito  dolores,  neque  vlla  caufa  cognita,  cefiant 
vei  remittunt. 

|)  Languentis  parientis  debilis  frequensque  pulfus,  fn*- 
gida  extrema,  animi  deiiquia  per  iucida  interuaiia 
reditura  atque  conuulfiones  obferuantur. 

g)  Praeuia  pars  foetus,  nunc  quieti,  ab  ore  vteri  re~ 
moueri,  vel  ad  aiiquam  faltem  diitantiam  recedere 
folet:  quin  aliquid  quandoque  fanguinis  profundi* 
tuf. 

£)Cre~ 


VTERO    NON  EXCLVSVS.  30? 

£)  Crefcit  abdominis  tumor,  locum  formamque  mu~ 

tat. 
»)  Foetus  partes  diftinclae  quandoque  per  integumen* 

ta  dignofcuntur. 
$)  Explorans  manus  faepiufcule  fariguine  tingitur,  & 

per  vteri  vulnus  in  abdominis  cauum  penetrare  vi- 

fceraque  tangere  poteft. 
t)  Pariens  tandem,  viribus  penitus  fraclis,  poft  varium 

fati  praefagiorum  fyrma,  variumque  temporis  intej> 

vailum,  occumbit. 

§,  765. 
Rariflimo  fane  in  cafu;  vel  extra£ia  temporius  an- 
fante  &  conglutinato  rurfus  vtero,;  vel  effufo  foetu  in 
Lithopaedion  indurato ,  &  vteri  vulnere  niaterig  lapi- 
deaclaufo;  mater  euafit.  Commune  vero  plerarum- 
que  ex  fphacelo  fanguinisque  fluxu  fatum  lethale  eft, 
Sanabilia  ceterum  vteri  vulnera  abfoiutam  deiperatio- 
nem  vetant. 

§.     766. 
Nihilo  tamen  minus  fatius  niulto  eft  debko,  m  h~ 
boriofo  partu  quolibet ,  auxilio  &  foetus  matura  tra* 
clione  ruptioni  vteri  praeueitere,  quam  vkimnm  dilcri- 
men  experiri. 

§,     767. 
Quodfi  vero  vterus  ruptus  eft,  (ine  .auxilio ,  vtut 
anceps  fit  medicatio,  pariens  relinqui  non  debet. 

1 )  Quando  foli  foetus  extremi  artus  per  vteri  rupturam 
in  abdomen  delapli  funt,  reiiquum  vero  corpufcu- 
lum  in  vtero  moratur,  naturali  via  foetus,  quoad 
eius  licet,  extrahi  debet,  efTufaque  forfan  in  vterunj 
inteftina  refundi  manusque,  donec  ille  t otus  contra- 
clus  ilt  .(■$.  $6&a.)9  retineri 

V  n)  Quo~ 


30(5  C.  XXV.  S.  II.   FOETVS   SOLITA  VIA  &c. 

2)  Quoties  integer  foetus,  vel  faltem  cum  capite  trjin- 
cus ,  prouti  frequentiiHme  accidit ,  extra  vteri  cauuin 
propulfus  eft,  fola  abdominis  matura  apertio  matri 
forlan  &  foetui  vitam  feruare  poteft.  Vtero  con- 
tufione,  gangraena  fphaceloue,  vt  folet,  corrupto 
debitis  remediis,  vtcunque  poterit,  medicus  pro- 
fpiciat. 

§.  768. 
Magnum  dolorum  momentum ,  cum  foetus  naturae 
non  vicendo  obice,  alias,  frequentiori  in  cafu  (§.7^2. 
#.),  vcemm  rumpit;  aliasfoetum  cum  vteroabdominis 
integumentis  apprimit,  eademque  inflammata  in  pus 
refoluit. 

§.     i69. 
Abfcejjus  vferi  ilg\ia  cum  ruptufae  indiciis  plura  li- 
cet  cummunia  fint,  quaedam  tamen differunt.     Suntfe- 
re  fequentia. 

a)  Cuiidra  ad  p-artum ,  cum  liquoris  etiam  amnii  profu- 
fione,  disponuntur. 

j3)  Peruerfi  varii  fitus  figna  dolorum  non  debili  momento 
iunguntur. 

7)  Subito  cefTant  dolores. 

$)  Pars  praeuia  cum  vteri  orificio  recedit. 

g)   Sua  quandoque  fponte  fecundinae  efHuunt. 

£)  Variis  pathematibus  ( v.  g.  febre  ) ,  -  ex  inflammatibne 
natis,  femina  laborat. 

t\)  In  quadam  abdominis  fede  tumor  eleustur >  in  abfcef- 

fum  vel  gangraenam  mollitus. 
&)  Pus  vei  ichcr  e  genitalibus  ftiilat. 

§.      77«- 
Seruatur  femina,  fi  fatis  in  tempnre  tumor  aperitur 
& artis  lege  expurgatur,  euerfofoetu  laniato(§.  760.). 

§•   771* 


C.  XXVI.  DISSECTIO  FOETVS  IN  VTERO.  307 

In  ipfo  etiam  vtero  foetus  quandnque  in  Litbopae~ 
dion  durefcit,  cum  fupra  (§.  7lir$>f60)  expoiitis 
fignis  &  euentu. 

Cap.    XXVI. 

DISSECTIO    FOETVS    1N 

VTERO. 

JLJ  ara  iic  foetus  in  vtero  difleclio ,  quoties  nempe  foe- 
*\  tus  operatione  caefarea  non  feruandus  alia  arte  ex 
vtero  protrahi  nequic.     Inftituatur  itaque, 
u)  In  quocunque  foetus  mortui  iitu  transuerfo  &  in  pe~ 

des  non  conuertendo. 
(3)  Speciatim  <i  cum  prolapfa  manu  pe£toris  etiam  pars 

in  oriflcium  compulfa  haeret,  nullaque  pemcus  vis 

inter  vterum  &  foetus  corpuiculum  penetrare  poteft 

(§.  64.6. ), 
<y)  Quoties  foetum  monitrofunS  &mitioriarte  non  pro~ 

trahendum  conferuare  non  debemus  {§*$yo*)9 

§>     773» 
Sequentia  operator  agat  in  cafu  prokpfi  braehii; 
a)  Brachium ,  quain  proxime  humero  fieri  licet  prehen- 
ium,  ita  contorqueat,  vt  hurnerus  e;i  fuo  ankulo 
foluacur. 
(3)  Niii  id  fuccedk,    ineidatur  vel  perforatorio,    vei 
cultro  cutis  digitisquere!iquae  parses  feparemr,  hu- 
merus,  fcapuia,  &torquendoclauicuia.      iYiinus  fe* 
curus  eft  foriicis  vfus, 

V  %  -     y)  Cul- 


308  C.  XXVI.  DISSECTIO  FOETVS  IN  VTERO. 

y)  Cuitro  vtntur,  longo  manubrio  inflru&o,  quod  vna 
manus  extra  genitaiia  dirigit;  ad  apicem  incuruato 
&  ita  femper  ad  foe.tum  conuerfo ,  vt  parientem  Iae- 
dere  nequeat.  Altera  manus  cultro  in  genitaiibus 
opponitur  ad  defendenda  genitalia. 

5)  Ifto  cultro  praeuiarurn  coftarum  cartilagines  diffe- 
centur. 

g)  Pleraeque  eiusdem  lateris  coflae  digitis  lacerata,  agi- 

tatae  extrahantur. 
£)  Inte^umenta  &  thoracis  eontenta,  digitis  lacerata, 

eximantur. 
y)   Incuruo  cultro  velforfice  magna  media  vertebrarum 

cartilago  perfcindatur  <k  digitis  cohaerentes  fibrae  re- 

liquae  lacerentur. 

6)  Solutusnunc  corpufculi  truncus  vel  manu ,  fi  fufficit, 
attrahi  potefr,  velitainter  hinascoftas  defixovncino, 
vt  vertebram  fimul  comprehendat.  Ita  altera  mn- 
nus  vncum  dirigat,  partim  vertebras  fuperiores  ap- 
prehendat. 

j)  Detradus&folutustruncusvkeriusartis  Iege  extraha- 

tur,  dum  pariens  fimul  nifus  addit. 
%)  Si  forfan  aliquid  cutis  ex  tranco  reliclum  in  vtero 

collum  adhuc  protrahitur,  refecetur. 
A)  Reli&um  cum  collo  caput  ex  regulis  fupra  (Cap. 

XVill.SedLV.)  traditis  exturbetur. 

§*      7  74- 

Cum  ^nferior  trunci  pars  ori  vceri  opponitur,  om- 
nia  fint  e3dem,  nifi  quod  brachium  non  refecetur;  tho- 
racis  Ioco  abdomen  aperiatur  &  euacuatur ;  &  quando- 
quepro  fitus  ratione,  fuperior  truncipars  refeclaprior 
extrahi  debeat. 

§•  775* 


C.  XXVII.  PARTVS  CAESAREVS.      309 

§.     115. 
Facile  etiam  recenfitae  regulae  ad  foetum  monftro- 
fum  diiTecandum  applicari  poflunt. 

Cap.    XX VII. 
PARTVS     CAESAREVS. 

§•    776. 

jLjartus  quofoetus  per  cruentam  abdominis  aperturarri 
■*-  eximitur,  Caefareus  vocatur. 

§♦      777. 
Quoties  per  viam  naturalem  nulla  artefoetus  extra- 

hi  poteft,  artificialis  abdominis  apertura  neceffario  re- 

quiritur,  quare  eadem  fieri  debet, 

«)  In  fem.ina  foetu  maturo  grauida ,  eaquepeluisangu- 
ftia  laborante  ,  vt  vei ,  operatoris  manus  in  vterum 
demiti,  vel,  haclicetdemifla,  foetus  extrahi  nequeat* 

(3)  Quando  vel  vteri  vel  vaginae  orificium,  vel  huius 
canalis,  pelui  licec  bptima,  neque  anatura,  neque 
ab  arte  eousquediduci  poteft,  vt  manum  operatorls 
abmittat  foetumque  transmittat.  . Huc  &  varii  harum 
partium  tumores ,  aliaque  genitalium  vitia  (§.33  9.), 
chirurgica  arte  &  falua  matre  non  fuperabilia,  pertinen£ 

y)  Quando  extra  vterum  foetusnon  mutatus  in  Litbo- 
paedion ,  vel  ipfe  vterus  in  hernia  quadam  haeret. 
Huc  etiam  abfceflus,  quemfoetusvterocomprehen- 
fus  facit,  pertinet  (cf.  vtique  Cap*  XXV. ). 

Hisce  enim  in  cafibus  fatius  eft  anceps  experiri  re« 
medium,  quam  nullam,  matremque  vna  cum  foeru 
certiffimae  forti  reliquere. 

V  3  §.  iit. 


|io     C  XXVII*  PARTVS  CAESREVS. 

§.  778. 
Quoties  Integer  foetus  nafci  nequit,  certiflime  au- 
tem  mortuus  vel  monitroius  non  feruandus,  cpgnofcitur, 
manui  &  difTectus  foetus  auguftias  peluis,  faiua  matre, 
fupeiafrepate.ft,  foetus  in  frufto  difTeclio  operationi  cae- 
fareae  ancipiti  prneferenda  eft,  quamuis  iila  plus  &  la- 
boris  &  dexeeritatis  requirat.  Viuus  autem  feruandus- 
que  foetus,  qui  naturali  via  integer  nafci  nequit,  exma- 
trice  integra ,  nondum  in  gangraenam  prona,  fi  mater 
viribus  vaiensconfentias,  potiusduhiaprognofi  exfcindi, 
quam  niutilatus  certo  enecari  debet. 

$.  779- 
Foetus  etiam  caput  in  peiu:m  firmifljme  depaelum 
feeari  debet,  fi  quidem  fuperior  peluis  apertura  nonmi- 
nus  angufta  eft,  quaminferior.  Non  iolum  enimfoetus 
vtplurimum  mortuus  eft,  fed  &  ipfum  cranium  per  fu- 
periorem  aperturam,  falua  matre,  retrahi  nequit. 

§.     7B0.  ? 
Grauidas  defun&as  in  vniuerfum  omnes  aperiendas 
eiTeminimedubit^relicet,  quod  mortuaenihilpatiuntur, 
foetus  autem,  praecipue  fi  fatis  in  tempore  operatio 
fiat,  viuere  adhucdum  poftunt. 

§•     78i. 
Propter  magnum  &  graue  vulnus ,  matrisque  vires 
vtplurimum  debilitatas  ,  duhius  quidem  huius  operatio- 
nis  euentus  eft  95*);  abfolute  autem  lethalem  noneffe 

Fre- 

-9O  Partus  caefarcusaple- ■  nicam  aliis  relinquimris  quae- 
lisque  arris  obfterriciae  au-  ftionem  an  feminain  viuam 
Toribus  cane  atque  anguerna-  ad  fcruandam  prolem  aperire 
gis  refbrmi&ari  iblet.    Cano-    licuerit.;     Crudelius    forfan 

fuafo- 


C.  XXVII.  PARTVS  CAESAREVS.     3ji 

frequetitiores ,     ab    imperitidribus    etiam  inftitutarum 

operationum,    obferuationes  docuerunt.     Cafus  etiam 

leguntur,  in  quibus,  operatio  licet  fada  fit,  denuo  fe- 

minae  partum  ediderunc;  quin  pluries  in  eadem  femi- 

ne  operatio  repetita  eft.     Enim 

et)  Abdominis  vulnera  fanari  pcfle,  notum  eft. 

j3)  Vteri  grauidi  vulnus  ab  ipfa  vteri  contra&ione  ar- 

tlatur,  quare  fanguinis  fluxus  ceflat,  atque  ad  con- 

folidationem  vulnus  disponitur» 

V  4  7)  Hae- 

fuaforis  iudicium,  ipfius  o- 
perationis  neceflitate,  fre- 
qucntique  pera&ae  felici  tuc- 
cefTu  emolliri  videtur ,  dum- 
modo  medicus  obftetricans 
fequentes  cautelas  foliicite 
obferuauerit. 


peruenire,  &  bonam  faluta- 
remque  alias  operationem  in 
malum  euentum  conuertere 
potfent. 

46)  Vt  prae  reliquis  habi- 

tum    vteri  cognofc  11 ,  an  fa- 

nus  fit,  an  inflammatione  an 

gangraena  laboret.  Hincpro- 

l°)  Vt  probe  conditiones     be  inquirendum  an  abdorneri 

examinauerit ,  quae  tanquam     prefiioni  externae  ,  neque  ni- 


mis  inimicum  neque  totum 
indolens  fuerit. 

f°)  Vt  parruriens ,  in  qua 
operatio  inftituenda  eft  bona 
fanitate  fruatur,  nullahumo- 


infallibiies  indicationes  fe&io- 
nem  cacfaream  poftulant. 

2  °-)  Vt  fe&io  caefarea  fatis 
cito  atque  mature  inftituatur, 
antequam  fub  diuturniorepar- 
tUi  &  waiore  Janguinis  pro-  rum  cacochymia,  nulla  febre 
fujione,  vires  parturientis  fra-  laboret.  Hinc  inter  optima 
c*be,  &  vera  inflammationis  indicia,  quae  ad  fe&ionem 
initia  producta  fuerint.  Hinc,  caefaream  nos  vel  adhortari, 
ii  femina  iam  per  notabile  veldeterrere  ab  illa  poffunt, 
tempus  parturicns  fuif,  vali-  fanguinis  inueftigatio ,  venae- 
dis  doioribus  affeeta  eft,  pul'     feftionis   ope,  pertinet,  qui 


fum  celerem ,  irregularem, 
intermittentem ,  refpiratio- 
nemque  anhelam  exhibuit ,  c- 
go  fane  caefaream  operatio- 
nem  vix  inftituerem. 


fi  bonus  craffus  &  gelatinofus 
adhuc  eft ,  virium  fuadet  iri- 
tegritatem,  ipfiusque  opera- 
tionis  profperum  (pondet  e- 
uentum,  quodli  verorefolu* 


3  °)  Vt  ad  morbos  vniuer-  tus ,  rutilansque  fanguis  fue^- 
faliter  epidemicos  attendat,  rit,  ego  faltem  ab  iila  abfti- 
qui  faclle  febri  vutaeraria  fu-    nerem. 


iti     C.  XXVIL  PARTVS  CAE^AREVS. 

<y)  Haemorrhagiam  minus  periculofam  reddk  nimia 
cruoris]  in  vtero   abundantia. 

5)  Integumenta  vtero  contigua  fanguinis  in  abdomen 
defluxionem  arcent. 

i)  Liberurn  autem  fanguim  ex  corpore  effluxum  orifi- 
elum  vteri  apertum  concedit. 

Quo  meiius  autem  haec  operatio  inftituatur,  fe- 
quentia  notanda  veniunt. 

i)  Omnis  inftrumentorum  apparatus,  a  grauidae  con- 
fpe&u  remotus ,  ad  manus  fit,  reiiquaeque  cautelae, 
in  omnibus  chirurgiae  operationibus  obferuandae, 
minime  negligantur. 

2)  Ne  vefica  lotio  diflenta,  &  fupra  os  pubis  eminens, 
cultello  fecanti  ofFeratur ,  Iotium  ab  aegra  vel  depo- 
riatur,  vel  fiflula  caua  educatur. 

B)  Aegra  in  leclulo  fupina  cubet,  a  miniftris  flrmanon 
fokffri  contineatur ,  ied  &  facies  ipfi  obueletur. 

4)  Integumenta  dein  operator,  commode  locatus,  ab- 
dominis  rrmfculos  atque  peritonaeum  cautiflime  fecet. 

5)  Hyfterotomo  vtatur  infuo  manubrio  firmato,  quan- 
tum  robur  admittit  tenui ,  longo ,  lato ,  atque  acu- 
tifiima  acie  praedito ,  in  hunc  vfum  fpeciatim  fabre- 
faclo.  Forfices,  contundentes  quippe  atque  dolo- 
rtficae ,  exnlent.  Scalpella  v ulgaria  nimis  parua  funt. 
Nouaculae  vfas  incertus  e(t. 

6)  Maxima  abdominis  eleustio,  fl  caetera  confentianr, 
in  foetu  extra  vterum  haerente,  vel  hernia  vterina; 
vel  eminens  pars  abfceffus  forfan  forraati;  locum  in- 
cidendum  determinent. 

7)  Is 


\    C.  XXVil,  PARTVS  CAESAREVS.     313 

7)  Is  vero  eligatur,  qui  hydropicisperforari  folet,  vel 
media  abdominis  regio,  quoties  intra  vterum  foe- 
tus.moratur,  vterusque  fuetam  abdominis  regionem 
occupat. 

g)  Integumentis  &  mufculis ,  fecundum  abdominis  lon- 
gitudinem ,  difTeclis  Ieuior  plaga  peritonaeo  infliga- 
tur ,  in  plagam  digitus  vel  fpecillum  fulcatum  immit- 
tatur,  huiusque  duclu  vuinus,  quantum  necefliim 
videtur,  hyfterotomo  dilatetur.  Elapfaforfan  inte- 
ftina  refundantur  &  ab  adftante  contineantur. 

9)  Foetus  in  ipfa  abdominis  cauitate  haerens  mox  exi- 
matur. 

10)  Plaga  vero  in  vterum,  tubam,  vel  ouarium,  ma- 
xima  cum  moderatione,  continuetur,  h*  hisce  in 
partibus  foetus  continetur.  Ne  vero  ipfius  membra 
laedantur,  maximopere  medicus  fibi  cauere  debet. 

11)  Poftquamfoetusextracluseft,  vulnusdecoclo  quo- 
dam  vulnerario  &  calido  expurgetur;  leni  manus 
compreflione  vulneris  orae  fibi  iungantur;  iinamentis 
&  ftypticis  vafa  copifiorem  forfan  cruorem  fundentia 
conitringantur. 

12)  Ipfa  aegra  blandis  roborantibusreficiatur,  &  infan- 
tis  debita  cura  geratur. 

13)  Vteri  vel  tubarum  vulnus  iibi  reliquatur;  id  folum 
caueatur,  ne  aer  accedat,  vel  immundities  foedent. 

14)  Abdominis  vulnus  fafcia  vnicnte  ita  conftringatur, 
vt  in  fede  inferiori  humoribus  effluxus  relinquatur. 

1 5 )  Sutura  cruenta ,  quoties  neceffitas  poftulauerit,  inii- 
-  ciatur. 

1 6)  Situ  decliui  ipfa  aegra  humorum  lapfum  &  efflu- 
xum  iuuet. 

V  $  17)  Ali- 


3i4     C.  XXVII.  PARTVS  CAESAREVS. 

I  7)  Aliquot  ab  operatione  horis  elapfis  femel  iterumue 
fafcia ,  quin  fi  opus  eft  futurae ,  eo  fcopo  foluantur, 
vt  vulnera ,  examiniari  &  eirufi  fanguinis  thrombi  exi- 
mi  poffint. 

18)  ReliquaperHciantur  ex  generalioribus,  quibusgra- 
uioravulnera,  abdominis  maxime,  diriguntur,  regulis. 

§.     783. 
Neque  etiam  defcriptae  cautelae  in  mortua  matre 
negligi  debent.     Quando  grauius forfan  deliquium  mor- 
tem  fimulauit,  materque  reuiuifcit,  operatorem  caute 
proceffifTe  minime  poenitebit. 


IN- 


INDEX, 

Numerus  indicat  §. 

Aflerifcus  vero*  notat  obferuationes  indicatis  §phis 

adiunclas, 

A. 

Abdomcn  tertio  menfe  expanditur  ifo, 

Abdominalium  mufculornm  a£tto  in  partu  iio.  i  II. 

Abdominis  exploratio  lfo.  1 5*7.  405-. 

Abdominis  extenfionis  fymptomata  153.  incrementum  i6r. 
rugae  ^24.  n.  3.  tumor  vltkno  partus  tempore  fubfidet  9  u 

Abortum  comitatur  &  praecedit  fanguinis  fluxus  726.  quo- 
modo  hic  a  menftruis  dignofcendus?  727*  ot,-  <f. 

Abortus  716.  eius  caujjae  71  8.  quae  vel  funt difponentes 7 1  8. 
n.  I.  721»  n.  1-4.  vel  occafonaks  718.  n.  II.  722» 
«^(3.  vel  rariores  7*3.  a-£.  quomodo  euitandae  736. 
baemorrhagiae  ex  abortu  734.  medela  eius  in  cafu  ma- 
ioris  embryonis  731,  ct,  (3.  in  cafuminoris  73?.  quaa- 
doque  praecaueri  poteft^ja^  quandoque  »0»  71o.pra- 
gnofis  eius  728.  n.  1-6. 

Ahortus  periodicus  102.  721.  nt  1. 

Aborrus  violenter  excitatus  periculofior  eft  quam  fpontaneus 
724.  eius  figna  &  fymptomata   7  2  f.  72-6.   - 

Acus  longa  theca  inclufa  627.  a, 

Aetas  matns  quid  ad  partum  conferat?    232. 

Agripparum  partus.  vid.  Partus  agripparum. 

Albvcasis  442,  «y,,    444.  j3. 

Aluus  claufa  143. 

Amanbvs  672.  (3. 

Amnii  liquor  180.  194.  509,  467«  n,  4.  f» 

Amnios  membrana  68» 

Apparatus  ad  partum  273.  284, 

Aquajpwia  190.  eius  erigo  191,  192» 

Aquae  formatae  180. 

Ardores  fugaces  144. 

Artuum  titillationes   144. 

B. 
Bing  438.  n.  2,  422.  «. 

Bnchium  prolapfum  476^.  ##  (3.  633.' &e. 
Bmorum  molae  739.  ' 

Bvrton  438,0.1.  447»  (3,  $7*»  flbjfc 


INDEX. 
C. 

Caefareus  partus.  vid,  Partus  caefareus. 
Calculus  veficae  &  vrethrae  243*  j3#  359.  n.  2, 

Capitis  imminutio  vbi  necejjaria  48  °«  779«  ■  quomodo^wy?- 
cietida?  670. 

Capitis  magni  iitmh ■  caujjae  41/).  #-7*  *»«/«  genitalium  Sc 
peluis  capacitatem  fttperare  porell  41?.  n.I-VI.  ?w&/^ 
vltimis  hebdomadibus  91.  92.  mutatio  in  parru  iOf. 
/>//«  in  axi  peluis  Jocatur  90»  tumor  vbi  haeret  poft  par- 
tum  laboriofum  468« 

Capititraha  442.  (3.   627.  #. 

Caput  attraBum  operatormodicedeprimere  verfus  perinaeum 
debtt  312^^  comprejjum  &  proportionatum  dimenfio- 
nes  peluis  non  accedit  8.  comprejfum  iam  ad  vltimum 
gradum  forcipem  non  admittit  430.  43  1.  deprejfum  fir- 
miilime  111  peluim  fecari  debet  779.  dijlinflto  eius  ab 
vteri  fegmento  8  8«  mcnle  feptimo  grauiditatis  taclui  fe 
ofFert  $6.  160.  moueri  poteftg^.  obliquum  ad  os  facrum 
eiusque  figna  492.  &.  p.  493.  a-J,  vbi  ojfibus  pubh 
inhaeret,  quid  agendum?  fo6.  #-£.  vbi  /#»£/  poteft  ? 
86.  l6oa  quandoque  in  itffro  relinquitur  661.  C6-0* 
tunc  a  dolorum  vi  non  exturbatur  662.  cc,  p.  fed  auxi- 
lium  in  infirumentorum  &:  manus  applicatione  fimmeft 
666.667.x-g.  66$.cl-$.  669. 670.«- h  671.&-S. 
vitia  vzxxz  fitus  habere  poteft  508. 

Caruncuiae  myrdformes  quale  indicium  praebeant?   122.* 

Cephalalgia   144. 

Cerebrum  quomodo  ex  cranio  efFundatur  ?  44 f.  n.  t.  446. 

Ceruix  vteri  3  4.  figura  eius  38.  in  fine  tcrtii  menfis  grauidi- 
tatis  mutatur  f  8.  initio  grauiditatis  nuilam  mutationem 
fubit  54.  medio  quinti  menfis  in  durum  tumorcm  pro~ 
minere  incipit  86.  vetliisjextum  menfem  cum  vteri  cof 
pore  fere  confunditur  f  9. 

CH  AMBERLINVS    438.  n.  2. 

Chapmannvs   438.  n.  j.  672.«^ 

Chorion  membrana  6$. 

Claudicantes  mulieres  in  Iectulo  partum  edere  debent  330. 

Clitoridis  praeputiumin  virgine  minus  efle  folet  117. 

Clunes  praeuiae  vid,  Partu  difficilis  ob  clunes  &c. 

i  Clyfte- 


INDEX. 

Clyfteres  26V  26$. 

Colofuum  207. 

Coneeptio  128.*  figna  eius  136.  143  •  149.  Jymptomata  141. 

Conceptioncs  ouarii  751.  a. 

Conceptiones  fpnriae  illalrumque  caujfae  747.    auxilium  7yo. 

partum  verum  faepe  aemulantur  749. 
Conceptiones  tubariae  &  ventrales  jf  1.  (3.  ry.  illarum  ^«jf/- 

/»««  75f.   7f^.  760.    euentus  755.  «-7.  7f8.  #•  j3» 

7f 9.  760,  fignaj^.  cc-  £.  fymptomata  7f2. 
Conuuiiiones.  vid.  Partus  dim*cil>s  ob  parturientis  conuulfiones. 
Corpus  vteri  34.  eius  figura  37.   m  fine  tertii  grauiditatis 

menfis  integrum  expanditur   58. 
Cranium  quomodo  exempto  cerebro  extrahatur?  446.  £-1* 
Crurum  &  femorum  maculae  124.  n.  f . 

D. 

Deny  srvs  442.   0. 

Dentium  dolor  143.  144, 

Deventervs  2^3.299. 

Diaphragmaris  a&io  in  partu   110.  111.  igi. 

Doiores  aequaioci  463. 

Dolores  ad  partum  iof.  eorum  diutflo  166. 

Dolores  cojvqnajfantes  184.   eorum  figna  praefagientia  i8f. 

n.  1-5. 
Dolores  mixti  463. 
Dolores  praefagientes  166.  diflhrunt  gradu  a  veris  167.    ?nole* 

Jtias  pariunt  16  8,  quomodo  a  torminibus  difringuendi? 

172.  tranquillitatem  requivimt  i73.quomodo  a veris diftin- 

guendi  ?   171.  in  veros  mutantur  173.  illorum  vftts  170. 
Dolores  pojl  partum  22,  203  - 20f . 
Dolores  fpurii  1  66.  4^2.  4^3.  467.  n.  1.  quomodo  cognofcen- 

di?  454»  #-7.  eorum  differentia  a  veris.  4ff.    cuni 

torminibm  non  funt   coujundendi  462.  #-£.    in   v«-o^ 

murantur  4^7. 
Dolores  tergitterfantes  336. 
Doloresiwi  78.  166.  178.  eorum  effectus  179. 
Dolorum  impulfus  efficax  eiTe  debet  240. 336.  continuatio  poft 

partum  alterum  foetum  non  indicat  321,  vis  non  iiimis 

praeceps  ilt,  malaque  inde  nata  241.  n.  1  -  6, 
Dovx  (le)  438.  n,  2. 
Dvsse'  438,  n.  i.  £» 


INDEX. 

E. 

Embryo  cius  fexum  cognofcendi/g«/3  16*3,  fuperfles  non  ma- 

net  7  1 7. 
Ephelides  faciei  144. 
Explcratio  2^-2^7.  $c6,  307»    f  minae  decumbentis ,  feden* 

tts,  Scftantis  2 $Q  -262.   426. 

F. 

Facies  praeuia.  vid.  Partus  difficiiis  ob  faciem  &c# 

Fafcia  642.  «.  eius  appUcatio  642.   (3-?J. 

Fafciae  447,  ^y". 

Febricuh  la&ea  206. 

Femina  quomodo  confideranda  iif. 

Feminae  obortum  paiTae  figna   123, 

Feminae  examinandae  flatus  praefentis  figna  vnde  peti  de- 

beantiitf.  imbeciUi  fi  vterus  obliquus  quid  agendum? 

332.  matris  figna  124-  125-.  puerperae  figna   508. 
Feminae  aetate  proueBiores  fefHnatione   &  funerflu:-,  nfx  bus 

naturae  vim  inferre.non   conemur  528.   iis  iub   pnmo 

partu  perinaeum  &  vagina  iufro  (hiBius  efTe  fjlent  495* , 
Feminae  claudicantes  an  difficilius  pariant?  236»    in  lectulo 

partum  edant  330. 
Feminae  gibbae  an  difficilius  pafianr?   2  ?6.    non  nifi  in  fum- 

ma  neceffitate  fedili  iniideanr  330,  fedile  iis  magis  quam 

leclulus  conuenit  330* 
Feminae  imbeciUes  cardiacis  refkiantur  331.  an  djfficilius  pa- 

.  riant  ?  337.  in  UBulo  parcum  ablbluant  33   . 
Feminae  inniores  conuulfionibus'  obnoxiac  fu~,t    327.  nullo 

modo  naturae  opus  iii  partu  praecipitare  Itud^ant  327» 
Feminae  macilentae  an  difficilius  parianc  ?   234    329« 
Feminae  pmgues  an  diffieiiius  pariant  ?  233*329 
Feminae  primiparae  eonuuiiionibus  obnoxiae  funt  3  27  earum 

de  difficili  partu  mctus  vanus  eft  24$%   nullo  m:do  natu- 

rae  opus  in  partu  praecipitare  frudeant   327«  partui  dif» 

iicili  nonfcmper  obmxiae  funr  24$*. 
Feminae  pufillae  an  difficiiius  pariat?    23  f. 
Feminae  quales  diftingni  inter  fe  non  poffint?  120,  12  r. 
Feminae  rubentes,  a  conceptione  pallent;  pallentes  *•«£«**  f+f* 
Femora  in  femfnis  magis  dijlant  quam  in  viris  10.  multum 

diuaricata  e/Te  debent  7*  yj. 
Femorum  maculae  124..  n. 5* 

Fila- 


INDEX. 

Filameritofa  membrana  oui  crajjior  fit  verfus  placentam  ^g* 
huius  ope  ounm  cum  vtero  cohaeret  &  placenta  in  eius 
circulo  flrmiflime  conneclirur  '70. 

Foecunciiratis  defeBus  eiusque  cattffae\i2$-i}$.  tempus  I29. 

Foetum  extrahendi  quadrupkx  modus  4of . 

Foetum  motando  operator  extrahi  debet  3^12.  Ct.  (3. 

Foetum  necantes  cauffae  ante  partum  3 90.  Gt, -  £.  »»  partu  389« 
a-v.  i 

Foetum  non  ab  omnitempore  capite  deorfum  pendere  demon- 
/  ftratur  82« 

Foetus  anre  nonum  menfem  non  eft  maturus  cenfendus  219» 

Foetus  caput  poit  conceptionem  fuperiorem  locum  occupat, 
ieniim  prolabitur,  deinde  infimum  ■alTumit  S4.  in  partu 
naturali  infimtim  locum  tenet  8©*  feptimo  vel  oclauo 
menfe  probabilirer  locatur  ad  locum  inferiorem  80.  * 

Foetus  conditio  &  ftru&ura  in  ouo  78«  79. 

Foetus  duplex  $67.  eius  Inquifitio  319.  incommoda  ex  omisi 
fa  hic  inquifitione  320. 

Foetus  dijjeclio    in  vtero  quomodo   inftituenda  772.  «-'y. 

in  cafu  prolapfi  hrachii  773,  M~h*  prolapfi  trimci  ink- 

rioris  774.  77f. 
Foetus  effluxohm  diu  Vtquore  amnii  fbrcipe  foluendus^g^.^g^, 
Foetus  exitum  vbi  mchrur  per  ahfcejjiim  45-9.   n.  !. 
Foetus  extra yteram  haerens  7f  1 .  vid.  eriam  Conceprio  oua-» 

rii,  Conceptiones  fpuriae,   tubariae  &c. 
T oetus  facie  pracnius  uuomodo  laedi  poreft  in  partu?  ^23. 
Foerus  immatarus  219.  figna  eius  characleriftica  2  3o.n.  1  -9. 
Foetus  in  latus  conuerfus.  vid.  Partus  difticilis  cb  foetum  ia 

latus  conuerfum  &c. 
Foetus  Uthopaedion   f$y.  771.  eius  auxilium,  figna  &  fym- 

ptomata  757.  «-.§.  771. 
Foetus  \memhra  iuftam  proportionemhabere  debent  228.  326. 
Foetus   mortuus   34°*    e\u$  figna  370.  374.  37 f.  3  70,  330. 

3R2.  384*  3 8 f.  388.  figna  fahulofa  376.    .probabilitev 

mortuus  389.  390. 
Foetus  motus  1^4. 
Foerus  nucha  fi  praeuius  eft  quid  agendum?  5*32. 

Foetus  nulla  pars  a\ia  in  partu  facili,  quam  caput  propendere 

debet  229. 
Foetus  partes  quibus  continetur  quasque  transire  dsbet?  1. 

Foetus 


INDEX, 

Foetus  praemature  vel  fero  nafcendi  pareus  nnurae  commit« 

titur  324. 
Foetus  putrefcens  eiusque  figna  38?*  Ct-^y. 
Foetus  quilibet,  fi  plures  adfunt,  proprio  lficluditur  ouo  71» 
Foemsjitus  in  vtero  80-8?.  fttus  non  vagm  eft  83  - 8f . 
Foetus  folita  via  non  exclujhs  vtero  761. 
Foetus  tracrus  violenter  iine  folutione  partium  mala parit  ^70.  g# 
Foetus  irakmerfim  iacens.  vid,    Partus  difficilis  ob  foetum 

transuerfim  iacentem  &c, 
Foetus  tubarii  21  %. 
Foetus  vita  quonaodo  indaganda   anre   partum  372.  #-£• 

quo  tempore  difltnguenda  370*  ct,  (i, 
Foetus  vita  vbi  matri  immolanda  434. 
Foetus  vitae  indagatio  difficilii  fub  partum  379.  ftgnum  de« 

fumptum  a capitis  quiete  382.    a  capitis  ttfmore  380» 

381.  a  cerebro turgente  384.  a  fontaneiiae  pulfu  382, 

vitae  jignum  ante  parrum  371.  373. 
Foetus  in  vteri  axi  haerere  debet  257»  in  vteri  obliquitatis 

gradu  nonnunquam  pedibus  educendus  384.  486. 
Fontaneila  78»  abluenda  n©n  eft  1  j  f  •  n  4.  digitis  quandoque 

poceit perforari  422 .  g.  eius  pulfus  382.  tegenda  eft  r  1 5 .n.4. 
Forceps  363,  n.  3.  40$-.  43 1»  447.  #.  breuior  et  minov  439, 

#_  §«  longior  440«  #  -  ^y,  tribracbialis  669. 
Forcipis  applicatie  cauteias  requirit  437.  #-ry.  441«  n.  l-lg. 
Forcipum  diuerfae  fpecies.  4$8.n.  1  -  f .  486. 
Forfices  Bingiana  et  Smelliana  442,  <%. 
Fraenulum  deletum  124.  n.  t.  125.  in  primiparis  magno  cru» 

ciatu  diftra&um  obliterari  incipit.   183. 
Frekesivs  438.  n.  3. 

Fried  438.  n.  r.  442.  8.  444»  7* 

Frons  fudore  madida  i8f* 

Fun&iones  corporis  morbofae  et  fanae  206. 

Fundae  672.  «y. 

Fundus  vteri  34,  eius  figura  arcuata  36.  prhnnm  in  grauidi- 

tate  mutatur  f  3.    Jeptimo  nunfe  mixime  mutatur  8  6. 

invicinia  fundi  placenta  formatur   f3. 
Funis  vmbilicalis  74.  eius  adbaejio  77.  347.  S    breuitas$4$. 

5*f4.  contortus  circa  collum  f  44.  cra/fties  eius  a  placenta 

augetur  7f .  quae  inaequalis  74*  quomodo  deligandus  fit 

314- 


INDEX. 

3 1 4.  n.  i  -  8.  deligandus  ante  placentam  extra&am  317. 
quo  tempore  deligandus  iic  ?  lis  eft  316.  detergendus  efl: 
a,  1 5 .  n.  2.  difcindendus  3  1  f .  n.  I .  excidit  quandoquc  4 67, 
11,  7.  639.  &  quidem  diuerfa  ratione  674.  «-*y.  Uga~ 
fuj<a  eius  vel  foiui  vel  fcindi  debet  $y£.  longitudo  eius 
77.  0<u/ir  j  aliquando  difhncrus  eft  74.  eo  pvejjo  commer* 
cium  inatris  cum  foetu  tollitur74.  pulfus  eius  388.  rit* 
ptus  11  ?.  n.  7,  ?f  tt»  fangnineus  76,  traclio  eius  eaute* 
lam  reguirit  3.  !$♦  vifitandus  eft  1 1  f ,  n.  6. 

g. 

Gemelli  minoris  tnolis  funt  ac  vnicus  foetus  707»  iljorura 
partns.  vid„  Partus  gemellorum, 

Genitalia,  fxcoriata  243.  A.  339.  n.  18.  inflammata  «43. 4» 

3  5-9.  n.  6.  ,       . 

Genitalium  morbi  locales  243.  «-|ti.  non  femper impediunt 

foetum  M4»  m  partu  bono  tamen  non  adeiledebent 343, 
Genitalium  tumores  oedematofi  243.  |t.  339.  n.  9. 
Genua  praeuia.  vid,  Parcus.  difiicilis  ob  genua  ad  os  vtm 

conuerfa»  , 

Gibbac,  vjd.  Feminae  gibbae, 
GiFFARDvs  43$,  n,  9, 
Gilles  438.  n.  2.  N         ' 

Grabati  varii  39?,.  »vv 

Grauidae  omnes  defun&ae  funt  aperiendae  780. 
Grauiditatis  -def etfus  cauThe  127.  iudicium  medicum  i#2* 
Grauiditatis  figna  ex  trii -'V.i  fonte  petuntur  yo.  *  j%#«  norj 

dantur  ^wfe  terrium  menfem  156.    ugria  certiffitna  149- 

Ififc  figmmmmunia  143-14^*  figna  ex  niammis  147, 

148,  figna  pleraque  </«/;*#  funt  126,  iignum  pmecipmm 

146.  figna  probabilm  136  -  140. 
€rego«ivs  43S,  n,  2.  3.  672.  j3» 

e. 

aemorrhagia  es  aoortu  734. 
iHaemqrrhagia  lethalis  ex  funiculo  tiHsrupto  7 5. 
IHaemorrhagia  vteri  poit  partum  200.  decurfus  eius  20©,* 
Haemotrhoides  243^  %♦  339.  n.  f. 
Herriiae  235,  &  243,  '*].  334,  n«  2. 

X  Hernia« 


INDEX. 

Herniae  vteri  339.  n.  f. 

HlPPOCR  ATES    l6  J.    22  1.  300,  444,    0.    728*  H.  1»  3. 

HoorN  (van)  290.  595.  0. 

Hydrocephalus    417.  422. 

Humcri  nimis  lati.  vid.  Parrus  difficilis  ob  humeros  &c, 

Hydropis  diftinftio  a  gauiditate   ifi.  319. 

Hydrops  capitis  416.  *y. 

Hymen  quomodo  tf^?>*  dcbeat  in  partu  difficili?   339.  n.  5. 

integer  pro  vhgmitatis  figno  habetur  117.  non  femper 

virginem  illibdtam  demonftrat  118. 

I. 

Jnfans  bene  coUocandus  eft  513.  erigendus  vomitu  407.  n.  5% 
examinandtu  nj-.  n.  3.  fafciis  inuoluendus  iif.  n.  4» 
fntiendusveX  balneo  vinofo,  vel  linteis  vino  calido  madi- 
dis  407.  n.  3.  irritandus  varia  ratione  407.  n.  4.  vegetus 
et  v/»aj  3 1 3.  non  femper  in  vtero  etmdem  iitum  habet  92.  * 

Infantis  artus  frangi  poiTunt  409.  Ci-O*  artus  Itucari  poiTunt 
4T 1.  C4-£v  artuum  fractorum  cura  410.  artuum  luxato- 
rum  cura  412.  p. 

Infanris  cnra  pnfl  operationem  406.  407.  n.  1 .  contufionum 
cura   407.  n.  1. 

Infantis  wmuco  liberandum  3  1 3.  407.  n.  2.  wm  confirman- 
dae  aqua  vinofa,  iufculisque  407.  n.  6» 

Inflammationcs  vteri,  vaginae,  et  fuius  339,  n.  6. 

Inftrumenta  calefacienda  et  imwgenda  funt  404.  •&•  'illorum 
appHcatio  cantelas  xequivlt  437.  Gl-y. 

Intefrini  recli  tumores  243.  p. 
Iracundia  143.    . 

L. 

Labia  orificii  vterini  48.  diflant  m  feminispartum  iam  exper.. 

tis  per  omnem  grauiditatem;   varieque  mutantur  fub 

grauiditate  61.  y 

Labores  ad  partum  1 78. 
Lac  mammaram  201. 

Laflitudo  artuum  in  feminis  fignum  eft  conceptionis  I42.  *. 
Lectus  ad  partum  234.288.  39^.  eius aUitudo in partu  prae- 

ternaturali  392.  S,1  Anghrum  -2^6.    extemporalis  290- 

2  94»  39f.ft  %lauor%$$* 

Le- 


INDEX. 

LevhEt  12.*.  4*8.  n.  $•  f.  669. 

Liquor  amnii  ante  capu r  foetus peUitur  1 09,  pondere  fuo  quum 

in  expandendo  adiuuat  ibi. 
Liquor  velamentis  continetur  qui  foetum  ambit  72,* 
Lithopaedion  aig.  757.  771» 
Lochia  alba  et  rUbra  20  U 
Lympba  laclea  mammarum  147.  14$., 

M. 
Mamrriatum  iiricolae  124,  ns  4.  tumot  147» 

Manus  vteto  non  infefla  eft  361*  &-$* 

Marfupium  672»  p. 

Muqt  fana  efTe  debet  231*  aneius  «e&«  aliquid  confetat  ad 
partum?  232» 

M  -\  V fUCELLVS    442 .   *y»    447.  j3«  672«  «5.  ^» 

Meconium  338»  eius  diflincli^  a  liquido  putrido  38$, 
MedicamentafY/r*//tfctf  3  31. 341 .  emollientia  398.  7»  exchmtm 

66 5.  op/tftftf  331,  341,  pelkntia  3  3  6.  337.  3 4  i •  45 6. 
f&e&it&mehvapIacentamprvmQuefitia,  nihilifacienda  362.  &  7« 
Melancholk  143» 

Menftrua  ex  nM'o  proirenire  demonfiratur  £},  ** 
Menftruorum  ceffauo  praecipuum  conceptiones  fignum  146* 
iVlenftrUorum  efjluxum  irnpedit  ouum  vtero  contentum  64, 

praecedh  vteri  'mtumefcentia  63» 
MesNarovs:  3pf,  7.  433.  n,   2.  442,  7*  444*   tt  44& 

%  447.  «♦ 

M  1 1  T  £  L  H  A  V  S  E  R  V  S  444,  f$. 

Mola  738»  eius  auxilhim  et  caulelae  medici  744..  Ifc-*]»  74f. 
74«£.  eius  furma  varia  740.  modus  excretionis  743.  or/go*  - 
738.  Ct-7.  figna  <k  jywptomataj^i*  umprn excretionh 

741-      , 
Mola  veficulavis  740. 

Morbus  parttirientis  an  aliquid  confetat  ad  partum  238» 
Mosc  hio  300.  442.     • 
Motus  infantis  circa  med.um  grauiditaris  terminum  a  matre 

fentitut  155. 

Motte  (de  la)  2^2.  39f.  7* 

Mucus  fanguine  tincYus,  qui  Signa  vocatur  ig^0 

Mufculorum  abdomjnalium  actio  in  partu  x  1«.  1  \\t 

'      X  »  N. 


INDEX. 

N, 
Nfrtes  in  feminis  magis  gibbae  funt  1 2,*  tninus gibbae  peluim 
vitiatarn  deuuncianc   1  2.  a*. 

Naufea  143. 

Nixus  parturientium  276.  eorum  adminicnla  281*  voluntarii 

3°8. 
Nucha  infantis  praeuia  5-32. 
Nymphae  in  dejloratis  coloris  -obfcurioris  funt  &  e  finu  pro- 

minent  121.  in  virgiritbu%  mmores  obferuantur  1 17. 

o. 

Obftetricanris  cautio  in  exinunda  placenta3f4.  3$*  9,  eius  ope» 
ra  non  fuperflua  eft  263. 

Occlpitis  rario  in  partu  1  87. 

Occiput  fi  in  cauitatem  peiuis  depreflum  manui  introituni 
prucclndit,  quid  faciendum?  $of. 

Oculi  liuidi   1  43. 

Operatio^rfwjinflituendatempore  dolorum  intercalari  404  g. 

Operator  quid  gcneratim  fcire  <k  obferuare  debet  in  quacun- 
que  operatione  403.  &,-£.  404.  caput  attra&um  modi- 
ce  deprimit  verfus  perinaeum  3  1  2.y*  digitos  collocatad 
vtrumque  orificii  vaginae  latus  311.  |3.  dorfum  manus 
inungit  404.  p.  fqetum  extrahit  motando  312.  U,  p. 
labiacivasinam  inungit  3  I 1.  &>•  in  partu  praeternaturali 
an  cun&ari,  an  feftinare  debeat?  399,  perinaeum  premit 

311.  /y.    in  vteri  gangraena  confirmata  quid  agere  de- 

bet  402. 
Operatoris  cautiones  m  partu  praeternatnrali  ante  operatio- 

nem  398.  #•  P.  commoda  in  partu  praeternarurali  ei 

inleruientia  397.     Iabor  generalis  in  partu  jacili  310. 

labor  in  vteri  obliqui  peftmio  gradu  4S3,  48 f. 
Orificium  vteri  3  f .  afienfuscms  $$.*  clanfum  conceptionem 

non  dehotat  140.  defcenfus  eius  ad  praecipua   grauidira- 

tis  figna  refertur  <;6,  *  labium  eius  anterius  &  pofterius 

48»  fub  fluxu  menfium  aperhur  63. 
Orificium  vteri  grauidi.  vid.  Vteri  grauidi  orificium. 
Onficium  vreri  virginei  47. 
Os  coccygis  cedit  in  partu  10.  31.    eius  diflantia  6.  mobilitas 

30.  obftaculmn  in  partu  efle  poceft  32.  fitus  eius  7. 1 1. 

Os 


I.NDEX. 

Osfacrum  7.  9.  diftantia eius  a  fymphyfi  oflium  pubis  11. 
eius  cauum  recuruatum  9.  mulierum  latius  eft  &  ad  po- 
ftcriora  gibbum  7.  g, 

Os  tincae  3f. 

Offa  crtf»«  in  foetu  nondum  perfeBa  funt ,    nce  futuris  fed 

membranis  cohaerent  78. 
Offapeluis,  eorum  articulntio  16.  cohaefio  17.  elongatio  24-29. 

immobilitas\%  illa  vt  in parru  r#w/w/£«rnulla  vis  adeft  ii. 

rumpi  poifunt  violenter  20.  23.  #0»  fecedtmt  in  partu 
,    19. /?*#?/£*  poffunt  22.  ilfofemoueri affinnatur et  negatur :j. 
OiTa  p«£/V  arcuata  1 1.  eorum  avgulus  7.  diflantia  6. 
Offmm  /V////7//  diflantia  8  •  *  »0»  feiunguntur  in  partu  2  9 ,  eo- 

rum  fitus  7. 
Oflium  ifchiorum  diftantia  8.  *.  10* 
O  vldiv  s  442.O. 
Ouula  Nabothi  19».*. 
Ouulum  ^o.  eius  liquor  72.  73.  nexus cum  vtero  70.  proprium 

eft  cuius  foetui   71.  eius  foluendi  modus  in  aborru  73f# 

Ct'7*  tunicae  eius   68.  #wi  eius  fucceffu  temporis  in 
placentam  confluunt  69.  *. 
Ouum  integrum  raro  in  partu  excutitur  1  %d.fitus  oui  in  partu  1  g  7. 

P. 

Palfyn  438-  n*  2. 

Pamiriens  nixus  non  edere  debet  tempore  dolorum  fpuriorum 
et  torminum  464. 

Parturienris  animus  indocilis  an  partum  retardet?  239.  hor- 
tatronious  eft  erigendus  5  3  f . 

Paturientis  conuulfionum  ■  fiijna  27^-  eiulatus  acutiore  voce 
emifius  1 8?.n. 4.  impatientia  I8<J.  n.  2.  w/orfo  an  quid 
ad  partum  faciant?  238  #-v»  fitus  incommodi  inpartu 
praeternaturali  396.  Ct-Q.  fitu s  in  gremio  cuiusdam  in 
debilibus  fedili  praeferri  debet  304,  fitus  optimus  27?. 
flcus  in  partu  praeternaturali  391.0&-0.  394.  «-0.  fitus 
a  pofteriori  cum  foetum  trahi  e  re  eft  393.  «-$♦ 

Partus  eius  definitio  209.  diuerfitas  fecundum  veteres  2?©. 
diuifio  210.  eius  impofiibUitas  ex  pelui  vitiata  quomodo 
determinari  poffit?  12.*.  omnis  7noIefiu$  eft  210.  eius 
/>mW/  varii  196.  ^pm  1 77  -  1 8  4.  /&//#«*  wVfc  y«6  Par- 
tu  naturali. 

X  j  Partus 


JNDEX, 

ftgtus  agripparum  ^i. 2 f 2.  282,^91.  eius  auxitium  &  az#« 
jf?/tf  fi  vterqtte  pes  decidit  ad  orificium  $6-%.  fi  autem 
caput  prodire  nequh  597.  5-9^.  599,  ^"£*  ^op.  #-$«* 
^Oi.  ^  -  Vo  60  2  -  694.  #  -  5.  fi  vnicus  pes  exitum  moli* 
tur  606.  &«*$.  6o*j.  «-5«.  6,0$;  &-«N  cwditionts  il- 
lumvel  difficiliorem,,  vel  faciliorem  reddentes  793.  not$ 
Ita reformidandus  eft  vt  veteres  credidejrunt  $%*%  &#& 

fwa  m-  *-£  wu  ®.£k 

Partu,s  artifciaiis  215. 

W&tBp  caefireus  433,  776.  eius  cautetae  f%i. .*  78  $•  euenta* 
dns  quid.^m  dubius  eft*  fed  non  femper  lerhalis  78  r« 

&-,£-.  eius  indicantia  4\$>    yH    locum  habet  12.  fi», 

777*  77  &«  78°.  quontodo  perficimdus  782..  n.,  I  - 18» '- 
^arttis  decimeftris^^ 
Partus  difficilis  212,  21?. 
Fattus  diffieilis  ob  bracbia  dorfo  decuffatim  incumhentia  $61^ 

aux-Jium  eius  $6i, 
l?artus  cli.fficilis  quando,  hrachiis  felutis  truncus  tamen  imift* 

quitur  5*64.  eius  auxilitwi  ? £>«    cauffae  $"64.  f6£. 
|*artus  dif^cilis  o,b  £#£#2  humeris  auulfum  $%%.    vbi  acciders 

poteftfgg.  #-<f.  quomcdo  truncus  refiduus  exrraben* 

du^  ^90,  ce>-Y\. 
fattus  tlifficilis  ob  capitis  molem  413.  4*4-  obftacuta  eius  ad 

tres,  gradus  referri  poftbnt  420.    primus   gradus  421. 

425..  4*8.  fecundus  423.  429.  *<?;•£/«*  gradus  424.  &♦  |3», 
45.0» 432*437*  prognofis  eius  /z»a?  veficam  disruptam 
418*  poft  i.Uam  disruptam  41 9.  fpecies  eius  in  dubium 
yocantur  417. 

Fartus  difficilis  ob  capitis  fitam  iniqumn  foft, 

fartus  diffieilis  ob  clunes  ad  os  vteri  conuerfas  611.  diffictd- 
tates  eius  6if>  quomodo  abfoluendus  doloribus  ceffatit 
61  g.  quomodo  vtero  obthjtto  $.i<)-6%u  Ot-  <y,  quomo- 
do  vtero  recfo  ante  &  poft  velamentorum  disruptionem 
616*  Ob-p  617.  a>    (3.  jigna  cius  613.  #-s. 

Ip&rtus  difficilis  ob  faciem  loco  occipitis  praeuiam  5 1  f .  eius 
<r<«f///^  f  i-tf.  exptoratio  fifi  f  18.  fiicie^  in  hoc  partu 
tviphci  cardinali  modo  praeuia  elTe  poteft  f  ifc.  primut 

[nj  sius^ue  medela  %to.   fai,  fift-5»  524»  fecundus 

$ius* 


INDEX.  .  ; 

eiusque  medela  faf-f2  7,  Ct-y,  f  2ff.  tertius  modus 
eiusque  auxilium  f  29.  730.  Ci-y,  5-3 1 .  negotiumhu* 
ius  partus  (inifbis  aufpiciis  geritur  -r^» 
Partus  difficilis  ob  faciem  verjhs  os  pubis  direclam  509.  f  10« 
indicantia  eius  %\i.  %-  y,  fi  compofitus  eit  nrte  abfol- 
uitur  f  14.  ii  vero  fimplex  a  natitra  perficitur  £ii. 

Partus  difficilis  obfoetnm  duplicem  vel  eius  memhriyn  Juper- 
fluttm  ffifo  eius  medela  769,  #.  (3»  570.  a-0,  Jigna$68* 

Partus  difficilis  ob  joetum  in  httus  conuerfum  f  33.  eius  ex~ 
ploratio  $56.  quoraodo  abibluendus ,  fi  capnt  intra  va* 
ginamiatet  5*40.  &-.'},  f 4 1.  &-£*  fi  humeri  m  peluim 
nituntur,,   &  caput  extra  vaginam  haeret  y  3 7,  «-(3. 

i i$,  Ct  -  S  539»  a  ~  0'  &  impedimenta  aiia  iitui  iungun* 
rur  $42.  figna  eius  &  dubium  inde  natum  ? 54. 

Partus  difficilis  ob  foetum  in  transuerfum  iacentem  quo  varta 
menibra  ad  oriricium  delabi  poffunt  622.  Ci-V\.  etiam 
futjii  vmbilicalis  62$.  U,  quomodo generatim  abfoluen- 
dus  62 ?,  626,  quomodo  fi  abdomen,  vel  hoc  hydropi- 
cum  eft  delapfum  6f  2.  6$ 3.  «-7*  *>H«  h*  brachii  va- 
riae  partes  funt  delapfae  633  -  642.  0-  7J.  645  -  647. 

«~7#  648.  fi  collum  eit  delapfum  628-650.  ii  dorfum 
6?$"  658.  fifufits  excidit  639.  ii  humerus  & fcapula 
631-632.  fi  hypncbondria  6$z.  6f  3.  #-7.  674.  fi*/*d 
funt  delapfi  65-9.  660.  fi  peclus  eft  delapfum  649-671. 
ft-.S.  fpecies  cius  benignior  624. 

Partus  difficiiis  obfuniculi  vmbilicalis  breuitatem  nimiamf  48. 
<;  54.  auxihum  &  ringulares  cautelae  $%6.  Ci,  (3.  «/#/.1?  ex- 
inde  nata  ff  f. 

Partus  difficilis  ob  fumcnUnn  vmhilicalem  circa  collum  contor- 
tum  -44*  medela  eius  $46.  d-y.  747.  748,11.1.-3.  749. 
«-7.  ^o.  «-7-  571.  *-€.  ?#*.  «  -  J. /#»/*  incer-     , 

ta  f4f.  «"7* 
Partus  difficiiis  ob  funiculum  vmbihcalem  diuerib  modo  *.*«- 

dentem  674.  Ci-y,  mala  inde  orta  675.  676.    medela 
677.  679. 
Partus  diffiuUs  oh  gemta  ad  os  vteri connerfa  609«  tnedela  eius 
611.  ,/%0/z  610. 

X  4  Partus 


#  INDEX. 

IrVtus  difficilis  ob  humeros  ntmis  /0*0*  &  corpufculum  amplim 
f f7.  medela  eius  y $-9.  $60.  563.   /$£«#  5-58*. 

Partus  difficilis  ob  os  coccygis  &;  facrum  nimis  introuerfnm 
^oo.  tnedela  eius  foi. 

Partus  difficilis  eb  pmturimtis  conmdjiones  699.  cattffae  eius 
691.  69;*  694.  efyftus  696.  gradus  varii  697.  n.  1  -  5,. 

fnedela  69  g,  a"y  ^99*  7QC>*  /%'M  ^9?*  fu^cc^a  ^90* 
692. 

JPaitus  difficilis'  ob  perimettm  Scva^inam  nsmis  JlriBmn  464. 

emntns  eius  dubius  eft,  ii  narurae  irelinquitur  497*  we* 

'<&&  antequam  ctfp«2  fortius  perinaeo  apprimitur  498» 

&-  i»  poftquam  ar#p«£  in  peluis  cauitate  immotum  hae- 

ret  499.  &.  f}«  yft?»^  eius   496.  U-  £ 

f*airtus  difficilis  ob  Janguinis  fluxmu  680.  cavffae  variae  6go. 

fj&&  &-^*  wr«sfe//i  &  caurelae  68 f    «-7.  "$&<&  «-  £ 

689    medelae  varii  methodi  6\\ 7.  #-7*  ^*%0  pofiriua 

&  negatiua  6Sa-  6gj*  proguojis  m  calu  grauiori  &  le- 

usori  6^4^  &    (3*  fywptnmata  68  r.  &- ^ 

rartus  difficilis  ob  vaginae  ve!  stferi  vitium\  eius  triplex  fpe« 

cie:  ?  prima  fi  vagina  vel  vreri  fphin&er  corpufculum 

retardatf^i.  cattffae  eius  $72.,  $74.  encheirefes$74.$7?. 

Jecunda  fpecies  fi  vagina  vel  vterus  prolabitur  $-76.  *v?»j- 

faezius  $77.  es-<J.  ^78-  «-7.  mala  inde  orra  y  80* 

medela  "%l.  ^C  -  >J«  £g2*  #•  {3.  y%«a  579.  tertia  fpecies 

fi  vrerus  inuertit.ur  f  g 5.  medela  eius  fg6.  5*87*  «-*!• 

<?r/^  ^84.  &»$>figna  ^ 8 ^.  #-7. 
Parrus  difficilis  ob  vi^itf  Infoetus  corpore  vel  matrice  543.  &c, 

Partus  difficilis  oh  vteri  fitum  ohliquum  449.  caujjae  elus  ^so. 

Partus  facitis  211.  feitfo  eius  quid  faciendum  264.  in  leclo 
vel  jWi/i  abfolui  debet  282. 

Partus  gemellorum  701.  henignior  eft  fimpilici  partu  708.  non 
adeo  timendns  eft  vt  veteres  crediderunt  709.  quomodo 
perficiendus  710,  fi  fitus  foetus  iniquus  eft  712*  713«, 
faepe  praematurus  eflfe  folet  706.  y?£»tf  eius  dubia  func 
702  - ^of .  figna  akerius  foetus & operatoris  cautdae  7 1  o„ 
711.  71J.  7*4- 

SVtus  lahoriofus  2 1  2. 

i^iEtus  mtttralis  eiusque  requifita  8.*.  nj.  244.  nono  men- 
fe  abfolukur  U4»  217«  2,18»   illhzs  ^io^Si  iy6<  fignat 

breui 


'  INDEX. 

frtftfi  inftantis  itff.  166.  174-  17^  4^-  »•!•  fignawwf 

inftantls  177- 1 84* 
Partus  nonimeftris  et  decimejlris  223. 
Partus  optimus  qualis  fic  dicendus  ?  1 8^*  *• 
Partus  pevfe&iffimus  eiusque  vequifita   »16.  n.   I  -  14,  217* 

22$*.- 231.  a-3'9-  242»  246-249, 

;  Partus  praematurus  222.924.  7*6, 

Partus  praematurus  gemeUorum.  vid,  Partus  gemellarum, 

Partus  praetematuralis   215.  215»  39 k  eft  vel  fimplex  vel 
compHcatus  41?.  *. 

Partus  protra&us  341. 
Parrus  ferotimts  223.  324. 
Pefroris  morbi  238.  7'  334.  n.  1. 
Pedum  tnmores  238.  7*  334«  **♦  3« 
Peluis-ofta.  vid.  Ofla  peluis. 

Peluis  ofTea  k  eius  nimia  ansuflia  22?«  32?*  apertura  eius 
inferiqr  4.  1  o.  er  fuperior  3.  eius  0„r«  y.  6.  circumferentis 
3.  4.  conformatio  eius  £0*^2  velmala  multnm  facit  ad 
facilitatem  vel  difficultatem  partus  3.  *.  eius  diameter 
3.  4.  8,  differentia  eius  inter  fexum  virilem  et  femini- 
num  7.*  eius  diuifio  in  introkutn,  cauitatem  &  exi* 
tum  3.*.  figura  eius  22  f. 

Peluis  ofTea  rfwpfo  «i/ww  14. 

Peluis  ofTea  hene  formata  ad  partum  7* 

Peluis  ofTea  compreffa  l%>  (3. 

Peluis  offea  wi/»  7* 

Peluis  offea  vitiata  12-14.  415. 417*  eius  diuifto  induas  cla£ 
fes  12.  *. 

Pcrinaeum  in  partu  ab  operatore  reprimi  debet  311.  *y» 

Perinaeum  nimis  flriffum,  vid.  Partusdifficilisob  perihaeumcVc^ 

Petit  438.  n.  2. 

Pica  143. 

Pigritia  ad  labores  143. 

Placenta  5-3.  6j-  197.  318. 680.  figuva  eius  69.*.  foetui  cui-» 
uis  propria  efr  71.  foetum  mox  feqtu  debet  2$o.  W& 
nexus  cum  vtero  70*  „, 


INDEX. 

« 

Placenta  adhaertns  vtero  quomodo  foluenda  ?  3  f  o.  Ct,  -  7  -  v» 
frujlatim  aliquando  eximenda  eft  3  f  f.  funis  tractionem 
mn  femper  fequittrr  547.  «-s.  vbi  trahi»o#debet43  g. 
n.  1-3.    449.  «-7. 

Placenta  oitfra  vterifundum  hderens  &  indufa  quomodc  foI% 

uenda?  357. 

Piacenta  in  vtero  reVBa  {i  eft,  quid  agendum?  337.    i»»& 

alias  metuenda  352.  <&  -y, 
Placentae  difcrimen  ab  vtero  35-9,  extra&ionis  violentae  #w/4? 

360.  exrrahendae  ratio  322,"«-$.  449.  &»  P«  metho- 

dus, optima  iliius  excutiendae  360,  methodi  variae  aliae 

363,  n.  1-3. 

Placentae  gemcHorttm  vel-  connatae  vcl  diftin&ae,  quomodo 
excutiendae  714. 

Flacentaepor/io  fi  in  v^ro  relicla  eft,  quid  agendusn?   264* 

3^6. 
Placentae  prolapjus  fpontaneus  ex  vagina   345. 
ffocentae  foluendae  arre  cifus  346.   foluendae  tnplex  cafus 

diftinguendus  34?« 
Placentae  folutio  in  cafu  abortus  733.  &.  (3. 
Placentae  foluiio  fpontanea  3  44. 
Plethora  vt  caufTa  diiponens  abortus  721»  n.  4. 
Pleviervs   672.  *y, 

Pondus  infantis  folum  partum  non  efficft  102.  % 
Primipararum  partus  frequenter  lentus  eife  folet  ob  capitis 

moiem  422-  pevinaeum  cum  vagiim  iufto  JlriBius  efte 

folet  49  S* 
Primipararum  tremor  1  8$.  n.  ?. 
Pubertas  eiusque  terminus  129.*. 
Puerperae  quibus  fignis  a  menfkuatis  feminis  dijlingui  pos- 

fint?  208. 
Puerperarum  cura  322,  06  -  %K 
Pvghivs  438.  n.  ?. 
Pvisseav  438. n.  I- 
Puftulae  faciei  143.  144. 

Pyzqs  687*  7* 

IV. 


INDEX. 

R. 

Rathlavw  4js.  *>♦  3»  672.  7* 

Refpiratio  infantis  quomodo  adiuuari  debeat  ?  407»  tt»  2*4,  ?>* 

Rhachitis  vt  cauffa  vitiofa  peluis   13. 

Rhodio    500. 

Roonhvysivs  438.  n.  2.  48?«  y.  672.7* 

Ruhor  faciei  144.    ) 

Rveffiys  300.458.  n,  1, 

s. 

Saliuae  exeretio  copiofa  143. 

Sanguinis  nuxus9k  vid.  Partus  difficilis  6h  fanguinis  fZuxttn*. 

Sanguinis  fluxus  abortum  praecedensr    quomodo a  menfituis 
difcernendus  727.  y>  -  <J 

ScalpeUum  442.  j3# 

SCHHCHTING    438.    n.  %% 

Schlichtivs  39T.7. 
Schvrrervs  444#    (3. 
Se£tio  caefarea,  vid.    Partus  caefareus* 
Secund.ae  197. 

Sedile  ad  partum  298..  299.  396.  «-7«  eivts  gemra  variajoo. 
301.  303. 396.  $.  non  tam  commoda  futtt leibalus  30 I* 

Segmentum  vteri  inferius  0% 

Semen  vtriusque  fexus  137* 

Serra  144.  7. 

S;  t  E  g  m  v  N  d  1  n  400-« 

Signa  quid  fic  appelletur  ?  1 8  f . 

Signa  conceptionh,  vid.  Conceptio. 

Signa  grayiditatis.  vid.  Grauiditatis  %n&o 

Simpsonivs  442.  ^. 

Sincipitis  ratio  in  partu  187«. 

Smellie  438.  n.  4.  44z.  &.  44^%  l$>  <*7 *.  & 

Somnolentia  143. 

Sqv^ajn  435. n.  %..  ( 

tterl* 


INDEX. 

Sterilitatis  rcquifita  I J  2  -  1  35. 
Sterren(  vaa  der)  672  7. 
Sruprum  quid  fit  ?  122.  *, 

T. 

Tertbrae  442.  0'. 

Tincae  os  3f. 

Tormina  172.  462. 

Tremor.  PSf.  n.  ?. 

Triftitia  143. 

Tumores  ad  os  vteri  339, 

Tunicae  amnios,  ehorion  et  filamentofa  6%* 

% 

Vagina  39.  eius  axis  angulum  cum  vtero  facit  44, 

Vagma  connata  243.  ()• 

Vagina  concreta  339.  n.   3. 

Vagina  nimis  flritfa.  vid#  Partus  difficilis  cb  vaginam  &c* 

Vaginae  conditio  ptimis  menfibus  &  ante  partum  87. 

V«ginae  orificium  dilatandum  <k  inungendum  404,  7*  <f.    , 

Vaginae  prolapfus  243.  £♦  tumores  243.  e. 

Varices  23?.  &  334.  n.  4. 

Ve&is  Rooj  hayfianus  48  $\  7. 

Velamenta  oui  1  86.  309.  Jiquorem  continent,  qui  foetum 
ambit  72.  quomodo  difcerpenda  627.  M-y*  rumpi  in- 
tra  vaginam  &  os  vteri  frequenter  folent  186.  eorum 
vjifs  7  3» 

Venaefe&io  injantis  poft  partum  407.  n.  1. 

Venaefectio  parturientis  ante  pattutn  270-272.  327.  itt  par- 

tu  398.  7*  42^- 
Vqntris  tumor  fubfidens  176, 
Vernixfoetui  obdu&a  194. 
Vertigo  144» 
Viduarum  ludibria  218«. 

/  Vires 


INDEX. 

Vires   proftratae  143, 

Virginis  commercittm  primum  1 1 8.  conceptio  hymene  mum* 
rae  119. 

Virginis  conditio  &  fiatus  naturalis  1 17., 
Virginitas  117.  amiffae  figna  120-122,  iif. 

VOELTERS   3©0. 

Vomitus  143. 

Vnci  442,  446.  v.  %  iflbrum  incommoda  448. 

Vrbanius  in  partu   397.  #-7. 

Vrina  emitti  debet  ante  partum  269.  398.  c.  404.  c. 

Vrinae  effiuxus  quomodo  ab  cffluxu  Jiquoras  amnii  difiinguen» 

dus?  «89. 
Vrinae  effiuxus  muohtntarius  188*. 
Vrinae  incontinentia  vel  fupprcjjio  I7f * 

Vteri  axis  longitudinalis  &  transuerfalis  41.  idem  eR  cum 
axi  peluis  43.  j 

Vteri  ceruisc  34«  eius^gwv?  38. 

Vteri  corpus  3  4.  eius  figura   37. 

Vteviforma  externa  33,.  interna  40. 

Vx.ev'\fundus^t\.  eius  figura  arcuata  36. 

Vteri  orificium  eiusque  apertura  externa  35.   interna  47» 

Vtevifedes  33.*.  fubfiantia  4f. 

Vteri  W#  eorumque  conditio    63. 

Vteri  grauidi  abfcejjus  768.    eius  medela  770,  figna  769. 

Vteri  grauidi  cauitas  elliptoidea  f  4.  cum  vagina  vnicttm  ca« 
nalem  facit  112. 

Vteri  grauidi  ceruix  primo  non  rnutatur  5*4.  cius  mutatio  ter- 
tio  &  fexto  menfe  58-   5*9. 

Vteri  grauidi  contraBio  a  fibris  motricibus  pendet  Of .  ?#?# 
habitus  vteri  mutatus  determinat  ico.  mufculos  abdo- 
minaies  &  diaphragma  in  confsnfum  trahit   1 10. 

Vteri  grauidi  contra&io  poflpartum  199,  aliquando  fir  cum 
dolore,  202. 

Vteri   grauidi  corpora  quae  praeter  embryonem  continetfc 

poteft737<  «•  (3#  quae  funt  velfixd7>7-  «•■  vel  flk- 

ra  717,0.  Vteri 


INDEX.     * 

Vteri#tauidi  craffities  augetur  non  minnitut  62.  64%  maict 
eft  m  fundo  quam  corpora  6f,   non  decrefcit  proptefi 
negotium  partus  66. 
Vteri  grauidi  cura  quae  habenda  eft  ?  367.  368»  &  -  *♦ 
Vteri  grauidi  elafiicitas  9  5  • 

Vteri  giauidi  j^/^e  motrices%   harumtme  /7w#  longitudina* 
Iia,_obliqua  ,  orbicularia  Sc  transuerfaiia^f -9$».  earum 

modus  coritraBionis  &  vis  100 -102* 
Vteri  grauidi  figura  externa  internam  fequitur  $•$%  figUra  in* 

tema  conica  feXto  menle  deletur  yjj. 
Vteri  irtauidi  fitnim  mutatur  &  dilatatur  53.  inuerfus  ad  in* 

terraa  refundendus  f fj. 
Vterigtauidi  gangraenofi  iigna  461»  40J» 
Vteri  grauidi  inflammati  figna  400.  vid.  Vterus  grauiduS 
'        inftammatus. 

Vteti  grauidi  *»0/*j  fuccefliue  increfcens  5*3. 
Vtefi  grauidi  obliqui  fiti  caufTae449.  450.  #  -g, 
Vteri  grauidi  obliqui  fitus  fibi  reli&us  varios  euentus  hibet 

477-480» 
Vteri  grauidi  obliqui  fpecies  diuerfae  4^6.  prima  4 $7.  467» 

n.  ?.  fecunda  458.  45* 9»  n.  i.  •»  ^'^460.  461.  n.  1.3, 

qtuirta  470.  U-%  quinta  471.  «-£  472.  473.  64.  P» 

/£*ta  474.  feptima  47  f.  47 6-  «-7»  , 
Vteri  grauidi  ohliqui  fpecies  intermediae  compofitae  nafcuntur 

ex  IV  primariis  fpeciebus  469    quaeuis  fpzcks  fiugula* 

res  requirit  cautelas  490,   #.  (3.  49 r.  &-y* 

Vteri  grauidi  ohliqui  fpecies  pejfima  48  r«  f  02.  nunquam  y^* 
/i  naturae  reiinquenda  eft  482.  operqtoris  negotium  in 
hac  fpecie  ante  &  poft  profluxum  liquoris  amnii  483. 
&>-$•  485.  #"7*  operatio  ipfa  huius  fpeciei  quomodo 
perfieienda  £03.  ^04.  C6-$.  difficuhates  eius  £03,  cr-  5. 

Vteti  grauidi  obliquitas   vcl  fimplex  eft  vel  aliis  vwis  iunfia 

4fl.  eius  y%#0  generalioria ,  terrpore  grmiditatis  46;. 

n.  t-4»    tempore  partus  appropinquaiTtis  466.  n.  I»  2» 

tempdre  ipfius  £#7Y»j  467.  n»  1-7. 

Vteri 


INDEX. 

Vceri  grauidi  orificia  apertura  prius  diducltur  quam  medium 
ceruicis  60.  faepe^,  crafjo  muco  infarcitur  61. 

Vteri  grauidi  orificium  afcendit  tertio  menfe  et  difficulter 
digito  attingi  poteft  90.  craffius  etmol/ius  deprehenditur 
tertio  menfe  finito  77.  5*8.  defcenfus  eius  aliquot  poft 
conceptionem  hebdomadibus  f  6.  eius  b  a  bitus  duplici  mo* 
do  coniideratur  61.*.  eius  labia  varia  mutantur  6 1  .* 
eius  mollities  quartum  menfem  grauiditatis  probabilitet 
denotat  60.  *  quae  quo  propior  terminus  grauiditatis 
accedit  eo  magis  augetur  147.  eius  mutatio  fextomenfe 
5*9.  peluis  axin  fequitur  90.  eius  fiatus  poft  quintum 
menfem  non  fallit  i  f  9.  tumor  eius  243.  c&.  339,  n.j. 

Vteri  grauidi  orificiutnfi  diduci  nequit  quid  faciendum  ?  353. 
quomodo  arte  dilatandum  3  f  1 .  404.  £.  dihtatur  ab  amnif 
liquore  109. 

Vteri  grauidi  ortficium  ad  pofleriora  verfimi  46  f ♦  n.  5» 

Vteri  grauidi  orificium  prohpfum  243.  £  361?.  0. 

Vteri  grauidi  orificium  ruptum  eius  Ierhalitas ,  locus  rupturae^ 

medela,  et  figna  764*  «  -  i.   765-.  763»  766.  7^7.  n* 
1.  2. 

Vteri  grauidi  orificium  fanum  hutusque  figna   399.  eius  Jitus 

in  partu  perfe&iflimo  I26. 

Vteri  grauidi  vaforum  contra&ioet  haemorrhagia2  0o.  eorum 
dihtatio  f  3. 

Vterus  praecipuum  charaBerem  internum  in  diftinguendo  fexu 
fiftit  33.*.  menflruum  fanguinemcolligitet  excernit  con- 
ceptionem  admittit,  foetum  reeipitet  excludic  49.*.  6$. 

Vterus  graui(lus  49.  afcendit  a  fexto  menfe  161.  in  axipeluis 
haerere  debet  2 2  6,  iconceptione inflammatur  49.*.  contra" 
to/rquomodoetquousque?  93. 94. 103. 104.  quodfitvel 
citius  vel  ferius,  et  maiori  vi  106-108.  craffior  eft  in 
fundo  et  corpore  quam  m  ceruice  6f.  crefiit  fuccefliue 
53.  locatur  fupra  peluis  aperturam  circa  medium  tertil 
menfis  57.  grauiorbt  f6.  non  mutatur  ab  inicio  f  1 .  ab 

ouulo 


N 


INDEX. 

ouulo  expanditur  67,  ouulum  non  comprimit  68.  peluis 
capacitatem  fuperat  57.  poft  partum  coritrabitur  199.. 
purgandus  eft  569.  rumpi  vbi  poteft?  6f.  4f9.  n.  a» 
461.11.  1.  r#/tf//j  eiusque  cauflae  762.  CC-o.  ftimulo 
tjouo  afficitut  f  2. 

Vterus  grauidus  injlammatm  non  finit  operationem  differre 
400*  mortem  parere  poteft  461.  n.  1. 

Vterus  virgineus  33, 

w. 

Walbavmivs  442,  ec.  444.  0.  642.  17« 
Waldgrafivs  672.   7. 
Welschivs  300. 
w  i  d  e  n  m  a  n  n  j  n  300. 


Errata  potiora* 

p.  2.  iirj.  4.  ilt,  lege  fit. 
p.  IS?.  Hn.  32.  Alium,  lege  Aliud. 
p.  240.  lin.  2.  loco  $.  f  4    Icge  §.  5-74. 
p.  247.  lin.  17.  loco  §.  S9hlQge  594.